Tawanan at Iyakan

Kabanata 25
tawanan at iyakan
Nagtipon-tipon sa Pansiteria Macanista de Buen Gusto ang labing apat na binata
upang idaos ang piging na iminungkahi ni Padre Irene at upang ipagdiwang ang
kabiguan ng balak na pagtuturo ng wikang kastila sa kamay ni Don Custodio. Ang
lahat ng mesa ay para sa kanila lamang. Sa dingding ay nakadikit ang sumusunod
na pahayag. Masayang nagtatawanan at nagbibiruan ang mga binata ngunit
halatang pilit na pilit lamang ang kanilang pagsasaya. May panginginig ang kanilang
mga mata dahil sa labis na sama ng loob sa naging pasya ni Don Custodio. Makikita
sa bawat mesa ang apat na pinggan na ang bawat isa ay may apat na uri ng
kakanin. May apat na tasa ng tsa na may takip at dalawang kopang bubog sa harap
ng bawat upuan. Sinisiyasat ng mabuti ni Sandoval ang lahat sa Pansiteria.
Nilalahasan ang lahat ng pagkain at tinitingnan ang listahan ng halaga. Sa ibang
grupo ay naging usap-usapan si Simoun. Nang lumaon, ang usapan tungkol kay
Simoun ay pawang pala-palagay na lamang. Nakita rin ni Sandoval ang isang tulang
nakasulat sa malalaking titik na nakadikit sa dakong itaas ng Pansiteria. Inihambing
niya ito kay Don Tiburcio dahil hindi tama ang sukat at sinabing iyon ay iaalay ni
Isagani kay Donya Victorina. Larawan ng kasiyahan si Isigani nang dumating sa
piging. Ang tanging wala roon ay si Juanito na kahit kailan ay hindi nakararating sa
takdang oras.
"Sana'y si Basilio na lamang ang inanyayahan natin sa halip na si Juanito, nalaman
sana natin ang tungkol sa batang nawawala.......sa mongha!.
Samantala, iminungkahi ni Macaraig na ihandog kay Don Custodio ang pansitlanglang. Tinawag nila itong "Panukalang Sopas" bilang pantungkol dito. Tatlong
ulam pa ang pinili ng binata. Ang lumpiang intsik na may lamang baboy ay
ipinatungkol kay Padre Irene. Ang tortang alimango naman ay inihandog sa mga
prayle. Labis itong tinutulan ni Isagani sapagkat sa ngalan ng mga prayle, may
itinatangi siya. Pagdating sa pansit, ipinatungkol nila ito sa pamahalaan at bayan
sapagkat kinakain at nilalasahan ng lahat tulad ng pagtalima at paniniwala nila rito.
Isang buto ng manok ang itinaas ni Pecson at nagwika,
"Igalang ang mga bata at ang mga namatay!"
"Ialay natin ang pansit kay Quiroga na isa sa apat na makapangyarihan sa
Pilipinas," wika ni Isagani.
"Huwag kayong maingay, mga kasama. Maraming nanonood sa atin at may tainga
ang dingding," wika ng isang binata.

Napagkasunduan ng lahat na bumigkas ng talumpati ni Tadeo na hindi siya

nakahanda kaya't iniisip niyang bigkasin ang isang talumpating natutuhan sa
paaralan. Tinawag siyang isang manghuhuwad nang ulitin niya ang talumpati ng
pangulo ng Liceo. Gayunpaman ay ipinagpatuloy pa rin niya ang pagsasalita.
"May isang ulam, na ngayon ay tampulan ng paghamak at pagkutya ng lahat, ulam
na pinag-aagawang sandukin ng dayong dayukdok na matatakaw sa mga lupaing
nasa kanluran," sabay turo kay Sandoval. Nagkasagutan ang mga nasa harap kaya't
naupo na si Tadeo. Habang hinihintay pa nila ang ibang ulam ,hiniling nilang
magtalumpati si Pecson. Magalang na tumango si Pecson at pinatamaan niya sa
kanyang talumpati ang mga prayle.
"Mawawala ang kabayanihan kapag wala nang prayle, alisin ninyo ang mga prayle
at mawawala ang mag indiyo. lahat ng ating iniisip at ginagawa ay utang natin sa
mga prayle. Ang Pilipinas, kapag walang prayle ay walang indyo. Ano ang
mangyayari sa kahabag-habag na pamahallan sa kamay ng mga intsik?"
"Kakain ng tortang alimango,"ang wika ni isagani na nayayamot na sa sinabi ni
Pecson. dahil sa hindi pa dumarating ang ulam, isang mag-aaral ang tumayo at
nagtungo sa balkonahe. Dali-dali itong nagbalik at hinudyatan ang mga kasama.
"May nagmamanman sa atin." Tumayo si Isagani at tinawag ang kanilang mga
kasama. Nakita nila lumabas sa pinto ng Pansiteria ang isang binatang palingalinga
at sumakay sa sasakyan ni Simoun na nakahimpil sa bangketa.
"A! Iyan ang alipin ng bise-rektor na pinaglilingkuran ng Paginoon ng Heneral!" ang
wika ni Macaraig.