Sektet dhe medhhebet n islam

Dgjojm shpesh pr sektet dhe medhhebet n islam. Ka prej atyre q sektin e

barazojn me medhhebin dhe anasjelltas. Dgjojm shpesh edhe pr grupin e shptuar.
Ka prej atyre t cilt dshirojn ta kuptojn se cila sht grupa e shptuar dhe duke u
munduar ta kuptojn cila sht grupi e shptuar krijojn urrejtje ndaj medhhebeve, duke
menduar se edhe medhhebet jan grupe dhe nuk jan pjes e xhematit t umetit, ksisoj i
refuzojn dhe nuk i pranojn edhe medhhebet. Pr t br dallimin n mes tyre shkurtazi
do ti sqarojm si vijon:
N prgjithsi shtjet ndahen n:
- shtje primare, dhe
- shtje sekondare.
shtjet primare jan shtje t ndrlidhura me besimin (imanin).
shtjet sekondare jan shtje t ndrlidhura me iradet (adhurim) dhe muamelat
(veprimi reciprok ndr njerzor).
Me shtjet primare merret shkenca ilmul-kelamit (besimit), ndrsa me shtjet
sekondare merret shkenca e fikhut.
Pasi q feja sht e prcaktuar n njohje t Krijuesit dhe dgjueshmrin ndaj tij,
ather mund t vijm n prfundim se:
- njohja e Krijuesit sht primare, ndrsa
- dgjueshmria ndaj tij sht sekondare.
Mospajtimi n shtje primare sht i urryer ndrsa mospajtimi n shtje
sekondare nuk sht i urryer.
Grupet dhe drejtimet ndahen n:
1. Sektet t ndara n baz t besimit;
2. Drejtimet e ndara n baz t ibadetit (adhurimit) dhe raporteve ndrnjerzore;
3. Sektet t cilat jan t ndara n baz t shtjeve parsore por edhe sekondare.
1. Sektet t ndara n baz t besimit
N baz t besimit sektet ndahen n:
1. Mutezil;
2. Havarixh;
3. Ehlu sunet;
4. Eshari dhe Maturidi.
Prpos ktyre kemi edhe sektet tjera si: Murgjijet, Xheberijt, Kaderijt, etj.
Murgjijet ndahet n sekte tjera si jan: Pasuesit e Junus Bin Aunit; el-Gasanijet; eljevmijet; eth-Thevbanijet dhe el-Halidijet.

Mutezilt jan sekt i ndar nga ehlu suneti pr shkaqe t bazs s besimit. Prndryshe
mutezilt mund ti quajm si filozofi e veshur me petkun Islam.
Sektet e Muetezilve jan: el-Gejlanijet, el-Vasilijet, el-Umerijet, el-Hudhelijet, enNidhamijet, eth-Thumamijet, el-Besherijet, el-Muzdarijet, el-Hishamijet, el-Xhahidhijet,
el-Keabijet, el-Xhebaijet, el-Behsheijet, el-Ahshedijet, el-Hajtijet dhe el-Hasenijet.
Havarixht jan sekt i ndar nga ehli suneti. Havarixht thon se njeriu bhet jobesimtar
pr shkak t mkatimit t madh dhe ndahen n 21 sekte: el-Mahkemijet, el-Ezarkatu, enNexhdat, el-Bejheijetu, el-Axharidetu, es-Salijetu, el-Mejunetu, el-Hamzijetu, elHalfijetu; el-Etrafijetu; esh-Sheabijetu; el-Hazimijetu; et-Thealebijetu; el-Ahisijetu; errRrushdijetu, el-Meabedijetu, el-Mekremijetu, el-Mealumijetu, el-Mexhhulijetu, elAbadijetu, el-Esgarijetu dhe elHafsijetu.
Ehlu suneti sht baza (nga e cila jan ndar sektet tjera) i cili i prmbahet vetm
tekstit (Kuranit dhe hadithit), prndryshe gjenerata e par e cila ende nuk sht przier
me filozofi greko-romake shtjet e fes i bazonin n tekste duke mos kundrshtuar
aspektin racional por t ndrojtur nga filozofit e huaja n islam.
Esharijt dhe Maturidijt jan vazhdimsi e ehlu sunetit dhe nuk jan t ndar
prej bazs, sepse pasi q ka fillua przierja me kultura t popujve t ndryshm si ato
persiane dhe greko- romake, kta as nuk lejonin deprtimin e filozofive t huaja n islam
posarisht filozofin greko-romake as nuk i kan ln shtjet t padebatuara por as nuk
kan rn pre e filozofive t huaja kshtu q Esharijt dhe Maturidijt mund ti quajm
mes i ehlu sunetit dhe mutezilve sepse e bjn ndrlidhjen e teksteve me logjikn dhe
assesi nuk jan sekt n vete i ndar nga ehlu suneti.
2. Drejtimet n baz t ibadetit (adhurimit) dhe raporteve ndrnjerzore
Drejtimet pr shtje t adhurimit dhe raportet ndrnjerzore ndryshe i quajm
Medhhebe (hartim programi pr mnyrn e kuptimit t shtjeve t adhurimit dhe t
raporteve ndrnjerzore). Nga kjo mund t themi se nuk do t ishte e drejt q medhhebet
t quhen shkolla juridike sepse shkollat juridike merren me shtjen e raporteve
ndrnjerzore ndrsa medhhebet prpos shtjeve t raporteve ndrnjerzore merren edhe
me shtjet e adhurimit ndaj Krijuesit.
Medhhebet nuk jan drejtime t cilat e kundrshtojn njra tjetrn n shtje
primare t adhurimit dhe t raporteve ndrnjerzore por n shtje sekondare t shtjes
s adhurimit dhe t raporteve ndrnjerzore.
Medhhebet nuk jan t ndara nga njra-tjera por jan drejtime t cilat brenda
bazs debatojn pr t ardhur deri te Kurani dhe suneti. Me nj fjal drejtimet jan
drejtime t cilat shpijn te pikbashkimi dhe assesi te ndarja apo shkputja.
Shkaqet t cilat kan ndikuar n kto drejtime jan t shumta por kryesore jan se:
Islami thrret n logjik, islami sht pr gjith popujt, pr t gjitha vendet dhe gjeneratat
dhe islami sht edhe pr kt bot edhe pr botn tjetr.

Drejtimet e formuara n shtje t adhurimit dhe t raporteve ndrnjerzore jan:

1. Medhhebi(drejtimi) Hanefij;
2. Medhhebi (drejtimi) Shafiij;
3. Medhhebi (drejtimi) Malikij dhe
4. Medhhebi(drejtimi) Hanbelij.
Ekzistojn edhe medhhebet (drejtime) tjera por ato jan shum pak t njohura.
Medhhebin Malikij dhe Hanbelij m shum mund ti quajm drejtime t cilat u
prmbahen teksteve (Kuranit dhe sunetit) dhe t cilat shum pak e prdorin Kijasin
(analogjin), me fjal tjera shum pak e prdorin logjikn n zbulimin dhe shpalosjen e
ligjeve t sheriatit.
Medhhebi Shafiij dhe Hanefij bazohet n tekste dhe n logjik. Shafiijt prdorin
Kijasin m shum se Hanbelijt dhe Malikijt, ndrsa Hanefijt edhe m shum se
Shafiijt.
Shihet se Hanefijt jan mes i Hanbelijve dhe Malikijve n njrn an dhe t
Shafiijve n ann tjetr. Themelues i shkencs s usuli fikhut sht Shafiiju ndrsa
Hanefijt e kan zhvilluar edhe m shum kt shkenc.
Nuk mund ti quajm Hanefijt racionalist prball tekstit (Kuranit dhe sunetit)
por racionalist t kuptimit t tekstit (Kuranit dhe sunetit).

3. Sektet t cilat jan t ndara n baz t shtjeve parsore por edhe sekondare
Sektet t cilat jan t ndara n baz t shtjeve parsore por edhe sekondare
jan: Shiitt dhe Sunitt.
Shiitt jan grupi i vogl i cili sht ndar prej grupit t madh (sunit) kshtu q
nuk do t ishte e drejt q sunitt t quhen sekt edhe pse quhen prball shiitve dhe
sekteve tjera por vetm se pr t br dallimin ndaj sekteve tjera, sepse sekti sht grup i
vogl fetar i ndar prej grupit t madh (baz) dhe se origjina e fjals sekt rrjedh nga
latinishtja secte q do t thot ndjeks ose prej fjals sectare q do t thot pres
(prerje) dhe shiitt jan ndar nga sunijet.
N mes t shiitve dhe sunitve qndron dallimi primar dhe sekondar n t
njjtn koh.
Dallimi primar sht dallimi i besimit t shtjes s Imamit se a sht shtyll e
fes apo interes i prgjithshm i muslimanve.
- Shiitt thon se Imamati sht shtyll e besimit.
- Sunitt thon se Imamati nuk sht pjes thelbsore e besimit por sht interes i
prgjithshm i muslimanve.

Pas ksaj edhe sunitt por edhe te shiitt ekzistojn drejtime t ndara sa i prket
shtjes s ibadetit dhe muamelat.
Shiitt n prgjithsi ndahen n:
1. Imamij;
2. Zejdij dhe
3. Ismailij.
1. Imamijt jan shiitt q pretendojn n 12 Imamt dhe se imami i 12 edhe sot sht
gjall dhe e presim paraqitjen e tij, prndryshe quhen pritsit e imamit.
2. Zejdijt jan shiitt t cilt konsiderojn Imam Zejd bin Ali bin Husein r.a.
3. Ismalijjt jan shiitt t cilt e konsiderojn imam pas Xhafer bin Sadikut djalin e tij
Ismailin dhe nuk i konsiderojn Imam bijt e tjer t cilt vijn nga djali tjetr i tij
Kjadhimi.
Ekzistojn edhe t ashtuquajturat sekte por e vrteta sht se nuk jan sekte si
jan: Gulatu-shia t cilt ndahen n pesmbdhjet sekte:
- El-Kejsanijet t cilt jan t ndar n katr sekte;
- El-Mushebehunt t cilt jan t ndar n pes sekte;
- El-Keramijet t cilt ndahen n shtat sekte;
- El-Xheberijet n katr sekte.
Edhe sektet si jan: Babij, Behaij, e t ngjashm me ta nuk mund t quhen sekte
islame se ato kundrshtojn bazn e bazave t fes si sht vula e pejgamberit
(Muhamedi a.s sht vula e Pejgamberve).
Sa i prket haditheve t Muhamedit a.s: Vrtet ata q ishin para jush nga
njerzit e Librit u ndan dhe u pran n 72 grupe, edhe ky umet do ndahet n 73
grupe. T gjith do t jen n zjarr dhe vetm njri do t jet n Xhenet, e ky sht
xhemati. dhe hadithi tjetr: Do t ndahet umeti im n 73 grupe, t gjitha do jen n
zjarr pos njrit. Shokt e e pyetn: Kush sht ai grup o i drguar i Allahut. Muhamedi
a.s. u prgjigj: Ata t cilt e pasojn rrugn n t ciln jam un dhe shokt e mi .(Kto
hadithe) Nuk kan pr qllim numrin e siprprmendur por kan pr qllim shumsin
sepse prej kohs se kaluar e deri n t sotmen nuk mund t determinohet numri
shtatdhjet e tre, por edhe nse determinohet ather ka mundsi q n t ardhmen t
paraqiten edhe sekte t tjera kshtu q numri do t ishte n kundrshtim me hadithin.
Grupi i shptuar sht grupi i selefu salih nga t cilt burojn Esharijt dhe
Maturdijt dhe medhhebet pa prjashtim t cilat jan ehlu suneti dhe xhemaati sepse t
gjith angazhohen q t kapen pr litarin e Allahut si ka thn Zoti i Lartmadhruar:
Dhe prmbahuni fort pr litarin e Allahut t gjith s bashku dhe mos u ndani.
Kujtoni dhuntin e Allahut pr ju sepse kur ishit n armiqsi Ai i pajtoi zemrat
tuaja e n saje t dhuntis s Tij u bt vllezr dhe ju ishit buz gremins s zjarrit
ndrsa Ai ju shptoi prej saj. Allahu ua shpjegon shpalljet e veta q ju t drejtoheni
n rrugn e drejt. (Ali Imra : 103)