UNIVERZITET U SARAJEVU

FAKULTET ZDRAVSTVENIH STUDIJA

LABORATORIJSKE TEHNOLOGIJE

SEMINARSKI RAD
TEMA: HYPOKINEZIJA

Student:
Amar Kustura

Ime mentora:
prof. dr. Gordana Mani
Sarajevo, 2015.

Sadraj
1. Uvod................................................................................................................................................1
2. Dosadanja istraivanja...................................................................................................................2

3. Predmet i problem rada...................................................................................................................3

3.1 Predmet rada..............................................................................................................................4
3.2 Problem rada.............................................................................................................................4
4. Cilj i zadaci istraivanja..................................................................................................................4
4.1 Cilj istraivanja.........................................................................................................................5
4.2 Zadaci istraivanja....................................................................................................................5
5. Metod i materijal rada istraivanja..................................................................................................6
5.1. Vrste hipokinezije.....................................................................................................................6
5.2. tetnost hipokinezije u djeijem dobu.....................................................................................7
5.3. Pozitivni uticaj tjelesnih aktivnosti..........................................................................................9
6. Teoretska i aplikativna vrijednost rada..........................................................................................10
7. Zakljuak.......................................................................................................................................11
8. Literatura.......................................................................................................................................12

1. Uvod
ovjek je vie hiljada godina svoj opstanak, sigurnost, zdravlje i sreu traio i nalazio u
kretanju odnosno fizikom radu koji je bio osnovni faktor razvitka ovjeka.
1

U dananjim savremenim uslovima mehanizacije i automatizacije, kretanja je sve manje ili

ga gotovo nema ve maina radi za ovjeka to predstavlja ogroman problem poto pasivnost
nekog organa ugroava organizam u cjelini.
Hipokinezija (grki: hypo ispod, kinesis kretanje) je nedostatak kretanja, ili nedovoljna
koliina aktivnosti koja je potrebna organizmu da bi odrao neophodan nivo koji mu je potreban za
normalno funkcionisanje i zdravlje.
Svrstala se meu najrairenije bolesti savremenog doba a djeca i mladi se izdvajaju kao
posebno ugroene kategorije. A moderna biologija je utvrdila istinu da pomou kretanja:
-da funkcija razvija organ,
-da organi postoje da bi funkcionisali,
-da pasivnost nekog organa ugroava organizam u cjelini.
Tamo gdje su nauka i tehnika dostigle najvei stepen razvoja, posljedice po ovjeka su
najizraenije, tj. u industrijski veoma razvijenim zemljama gdje posao i nain ivota zahtjevaju
automatizovanost i fiziku neaktivnost ljudi.

2. Dosadanja istraivanja

U posljednje vrijeme svjedoci smo ekstremnim promjenama u nainu ivota i razvoja

kolske djece i mladei. Naalost, te promjene su u velikoj mjeri negativnog karaktera, u osnovi im
je hipokinezija nedostatak kretanja jedan od prvih problema.
Sreom, hipokinezija predstavlja rizini faktor kojeg je mogue promijeniti. Ve su
aktivnosti niskog intenziteta, ukoliko se redovito provode, dovoljne za znatno smanjenje pojave
kardiovaskularnih bolesti. Preporuka Svjetske Zdravstvene organizacije je svakodnevna tjelesna
aktivnostumjerenog intenziteta u trajanju od najmanje pola sata provedena odjednom ili u vie
manjih segmenata.
Bavljenje tjelesnom aktivnou opada s porastom ivotne dobi, a prema posljednjim
dostupnim podacima 40-60% europske populacije je fiziki neaktivno. Dokazano je da fizika
neaktivnost sama uzrokuje oko 7 % dijabetesa tipa 2 u Evropskom regionu. Takoe na itavom
svijetu se pretpostavlja da fizika neaktivnost prvenstveno uzrokuje 21-25% rakova dojke i
debelog crijeva, 27% dijabetesa i priblino 30% isheminih sranih oboljenja.
Hipokinezija je svakim danom sve vie prisutnija kod djece i omladine. Tehnoloki i
tehniki napredak omoguava obavljanje velikog broja ivotnih potreba sa malim utrokom
sopstvene fizike energije.
Pasivni poloaji su oni u kojima deca provode najvie vremena sjedenje i leanje, a takve
loe navike odvajaju ih od prirode i potrebe za kretanjem, to negativno utie na smanjenje fizikih
i funkcionalnih sposobnosti.

3. Predmet i problem rada

3.1 Predmet rada

U savremenim uslovima proizvodnje mnogi radnici su osloboeni aktivnog tjelesnog
naprezanja koje je neophodno za odravanje visoke radne sposobnosti. Smatra se da je normalno
da se u toku dana kroz miini rad troi minimalno 1200 1300 kcal. Mnoga istraivanja pokazuju
da nedostatak miine aktivnosti negativno utie na ovjeka, u vidu njegove fizike
pripremljenosti, radne sposobnosti pa ak i njegovog zdravlja.
To dovodi do smanjenja miine snage, kao i izdrljivosti, te atrofije miia i drugih
promjena. Fizioloka sutina uticaja hipokinezije na organizam je u uskoj uzajamnoj vezi izmeu
motorikih i vegetativnih funkcija.
3.2 Problem rada
U savremenim uslovima ivota i rada javljaju se karakteristini problemi, a to su:
hipokinezija (nedostatak kretanja), poveana psihika napetost i problem pravilnog koritenja
slobodnog vremena. Ovo je naroito izraeno u velikim gradskim sredinama. U rijeavanju ovih
problema vanu ulogu ima rekreacija, sa svojim mnogobrojnim sadrajima i programima tjelesnog
vjebanja.
Tjelesna neaktivnost (hipokinezija), jedan je od rizinih faktora za nastanak bolesti
kardiovaskularnog sistema, pretilosti i mnogih drugih hroninih patologija. Zbog brzog ivota
nema se vremena za razmiljanje o prehrambenoj i energetskoj vrijednosti hrane, a niti za
pripremanje zdravih obroka. Novi ivotni trendovi zahtijevaju da se sve vie vremena provodi
sjedei pred kompjuterima.
Drugim rijeima, osim to ljudi sjede po cijele dane na poslu, sad i slobodno vrijeme
provode sjedei i "druei" se preko drutvenih mrea. Pogotovo je opasan ovaj segment kada je i
provoenje slobodnog vremena postalo nezamislivo bez online komunikacije.
Smanjena koliina kretanja kod odraslih uistinu je velik problem i uglavnom se manifestira
kroz smanjenu radnu sposobnost, ali hipokinezija kod djece jo je opasnija. Hipokinezija kod djece
nije bila toliko izraena do prije nekoliko godina kada su internet i moderna tehnologija mudro uli
i u djeji svijet. Masovna pojava dijabetesa, problemi lokomotornog sistema, kardiovaskularne
bolesti, izgleda da su tek vrh brijega onog to tek slijedi ukoliko se pod hitno ne promijene ivotne
navike. Problemi loih prehrambenih navika i hipokinezija podruja su kojima se pridaje premalo
panje unutar obiteljskog odgoja, ali i unutar sistema obaveznog kolstva.
4. Cilj i zadaci istraivanja
4

4.1 Cilj istraivanja

Cilj ovog rada je, na temelju uvida u dosadanja istraivanja, naglasiti dobrobiti redovitog
bavljenja sportsko-rekreacijskim aktivnostima u populaciji od 30 do 60 godina ivota. Takoer je u
interesu ovog rada opisati one sportsko-rekreacijske aktivnosti za koje se oekuje pozitivan utjecaj
na smanjenje rizika od nastanka velikog broja hroninih bolesti dananjice. Ciljana tjelesna
aktivnost predstavlja vaan dio procesa rehabilitacije ili lijeenja bolesti kardiovaskularnog
sistema, pretilosti, osteoporoze, povienog krvnog pritiska i depresije.
Ciljani kineziterapijski programi se najee provode u bolnicama ili toplicama pod
vodstvom kineziterapeuta i uz lijeniki nadzor. U daljnjem e tekstu, meutim, biti rijei o
sportsko-rekreativnim aktivnostima zdrave populacije i njihovom uinku na smanjenje rizika od
pojave gore navedenih bolesti.
4.2 Zadaci istraivanja
Zadaci istraivanja jesu formirati naviku za uestalim kretanjem i vjebanjem, formirati
potrebu za zdravom prehranom, higijenske navike i zdrav ritam ivotnih aktivnosti. Redovno
bavljenje sportsko-rekreacijskim aktivnostima nedvojbeno utjee i na poboljanje funkcija
miino-kotanog sistema, odravajui samostalnost odrasle ili starije osobe na due vrijeme.
Nekoliko preglednih lanaka istie pozitivan utjecaj redovitog tjelesnog vjebanja na
lokomotorni sistem osobe u dobi od 30 do 60 godina, naglaavajui vanost pozitivnih efekata kao
to su: dugotrajnija samostalnost vjebaa, poveanje kotane mase, smanjenje mogunosti
pada, te spreavanje pojave koronarnih bolesti ili depresije.

Slika 1. Uinak fizike aktivnosti na ovjeka

5. Metod i materijal rada istraivanja

Nedovoljna i neadekvatna fizika aktivnost smanjuje funkcionalne sposobnosti mnogih
organskih sistema, prije svega srano-sudovnog i disajnog, a nervna napetost dovodi do raznih
psihikih oboljenja. Takvo stanje dovodi do smanjenja radne sposobnosti ljudi i do naruavanja
njihovog tjelesnog i psihikog zdravlja.
Antropolozi upozoravaju da zaboravljamo jednu od osnovnih ovjekovih potreba potrebu
za kretanjem. Nedostatak kretanja i smanjena tjelesna aktivnost hipokinezija, uz gojaznost, kao
posljedicu nepotroene energije koja se unosi uglavnom nekvalitetnom brzom hranom, i stres,
kao nezaobilazna posljedica brzog naina ivota, ine tzv. morbogeni (smrtonosni) trijas bolesti
savremene civilizacije. Manifestacije ovih bolesti su vidljive i zabrinjavajue. Organi i organski
sistemi propadaju, prevashodno srce, kod koga se poveava mogunonost za infarkt, i plua, koja
gube svoj kapacitet. Pored toga krvni sudovi gube svoju elastinost, miii mlitave, zglobovima se
smanjuje pokretljivost, pojavljuju se brojne posturalne deformacije, i jo mnogo toga.
5.1. Vrste hipokinezije
Vrste hipokinezije su:
-Subjektivno motivacioni vidovi nisu prinudni ve iznueni kroz sferu motivacije linosti, njenih
potreba, interesovanja i sl.
-Prinudni vidovi hipokinezije uslovljeni su objektivnim faktorima koji ograniavaju motornu
aktivnost.
-Tonostatiki vidovi hipokinezije su karakteristini za mnogo profesija, kod kojih se usljed
dugotrajnog statikog prenaprezanja miia naruava prirodni bioritam naizmjeninosti naprezanja
i slabljenja miia, to dovodi do naruavanja bioritma sinhronizovanih bioprocesa koji su
neophodni za regulaciju miine aktivnosti.
-Lokomotorna hipokinezija je vezana za osiromaenje fizikog skraivanja miia. Takvo stanje je
popraeno naprezanjem miia vrata, ramenog pojasa i trupa i sl.

5.2. tetnost hipokinezije u djeijem dobu

Neaktivnost u djejoj dobi teti biolokom rastu i razvoju, neaktivnost u odrasloj dobi teti
zdravlju, neaktivnost u starijoj dobi moe biti pogibljena. Povezanost fizike aktivnosti i dobrog
zdravlja i odreenim vjebanjem moe se uticati na tok i ishod nekih bolesti.
Prva nauna istraivanja o uticaju fizike aktivnosti na zdravlje ljudi, sprovedena sredinom
XX vijeka iz oblasti kardiologije, pokazala su da je neaktivnost jedan od uzroka arteroksleroze, a
kao krajnjeg ishoda tog procesa infarkta miokarda.
Savremeni nain ivota koji se odlikuje visokim stepenom urbanizacije, automatizacije i
tehnolokog razvoja proizvodnje, ima niz nepovoljnih uticaja na zdravlje i psihofiziku sposobnost
ljudi, ali i djece.
Svijest o fizikoj aktivnosti trebalo bi da postane

sastavni dio opte kulture svakog

ovjeka. To se odnosi i na djecu koja dobar dio vremena provode pasivni, sjedei u kolskoj klupi.
U medijima esto sluamo kako se treba voditi rauna o zdravlju djeteta.

100%

Nepoznato
Nikad
9.8% 1.2%
7dana/sedmino

90%

65

110

80%

1-2 dana/sedmino

22.2%

26.0%

70%

215
231

60%
50%
40%

368

312

30%
20%

3-6 dana/sedmino
40.8%

10%
0%

176

160

12
esti

5
Osmi

DJEACI

Nepoznato
7dana/
semino
3-6 dana/
sedmino
1-2 dana/
sedmino
Nikad

Slika 2. Fizika aktivnost kolske djece u Federaciji BiH - po spolu i dobi/razredu

Prema biltenu Zavoda za javno zdravstvo FBiH kolska djeca vrlo malo praktikuju neki
oblik fizike aktivnosti. Najvie tu fiziku aktivnost upranjavaju 3-6 dana sedmino i to u veem
broju djeaci, to je prikazano na slici 2. To utie na navike i stilove ivota te djece, a samim tim i
na mogunost prevencije nekih hroninih nezaraznih oboljenja ukoliko se nastave baviti fizikom
aktivnou i ivjeti zdravo.
Takoe pored pravilne ishrane, djeci je potreban i niz drugih komponenti za uspjean rast i
razvoj. Najveu odgovornost svakako imaju roditelji, a dobar dio odgovornosti snosi i drutvo u
cjelini. Oni su ti koji dijete usmjeravaju ta je dobro, a ta loe kroz prvenstveno neke stvari koje
naue u kui, a zatim i edukaciju u kolama.
Osnovni faktori koji u takvim uslovima ugroavaju fiziku sposobnost djece su: nedovoljno
kretanje i smanjena fizika aktivnost, neadekvatna ishrana zbog nedostatka vremena za jelo kod
kue, posebno kod studentske populacije, kako po obimu tako i po kvalitetu, i tetne navike, kao
to su: puenje, alkohol, koritenje droga.
Boravak djece u slabo provjetrenim prostorijama, naroito za vrijeme kolskog zimskog
raspusta, jeste uslov za smanjenje fizike kondicije i pojavu raznih bolesti.
Tjelesna aktivnost kod djece utie povoljno na psihofiziki ravoj, to podrazumijeva razvoj
zdravlja, razvoj miine snage i tjelesne izdrljivosti, poboljanje gipkosti i koordinacije pokreta,
ali i mentalnog razvoja.
Pod uticajem hipokinezije nastaju osnovne morfoloke i strukturne promjene: smanjenje
miine mase, miinog tonusa i snage (u osnovi je smanjenje: miinih vlakana, gustine miinih
kapilara, broja mitohondrija i aktivnosti oksidativnih enzima), smanjenje mase sranog miia i
8

udarnog volumena, uz poveanje srane frekvencije, smanjenje eritropoeze, a kao posljedica

malokrvnost i time smanjen kapacitet krvi za prenos kiseonika to zajedno sa simpatikotoninom
disregulacijom dovodi do naknadnog poveanja srane frekvencije.
Nastava fizikog vaspitanja treba da slui kao osnov za psihofiziki razvoj djeteta. Zbog
toga profesori fizikog vaspitanja moraju shvatiti svoju pravu ulogu u procesu rada i motivisati
uenike da ponu da se bave nekom fizikom aktivnou i promjene svoje loe ivotne navike
ukoliko su ih se dotada drali i da ponu da ive zdravim stilom ivota.
Ne smiju dozvoliti da djeca govore o radu profesora koji ubaci loptu u salu, gdje obino
najjai dolaze do lopte ostajui u terenu, dok oni koji nisu ljubitelji fizikog vaspitanja ostaju
nijemi posmatrai.
Takve prie su na alost prisutne u pojedinim kolama. Oigledno, za zdravlje djece i
njihov psihofiziki razvoj odgovorna je kako porodica tako i drutvo u cjelini
5.3. Pozitivni uticaj tjelesnih aktivnosti
Tjelesne aktivnosti pozitivno utiu na tijelo na vie naina. Neki dijelovi tijela na koje utiu
pozitivno jesu:
Srce i krv:
- Srce se poveava, fizioloki hipertrofira
- Sniava se frekvencija srca u mirovanju, srce je uinkovitije
- Sniava se sistoliki krvni tlak u mirovanju
- Srce je jae, pa je radno optereenje u mirovanju smanjeno
- Poveava se ukupni volumen krvi
- Poveava se puferski kapacitet krvi (neutralizacija metabolitikih produkata)
- Smanjuje se koliina triglicerida i holesterola u krvi.
Disajni sistem:
- Hipertrofija respiracijske muskulature
- Poveava se prsni ko
- Poveava se povrina plunih alveola
- Poveava se vitalni kapacitet plua i svi ventilacijski parametri (sportska plua)
- Poveava se maksimalni primitak kisika.
Endokrini sistem:
- Dolazi do hipertrofije kore nadbubrene lijezde
- Stvara se vea koliina kortikoida potrebnih za fiziki rad
9

- Regulira se luenje inzulina

- Poveava se produkcija kalticoninahormona titnjae i smanjuje koncentracije kalcija (usporavaju
se sklerotine promjene).
Bolesti na koje se moe pozitivno uticati kretanjem jesu: bolesti disajnog sistema (astma),
eerna bolest (diabetes), deformacije kotanog sistema i gojaznost.

6. Teoretska i aplikativna vrijednost rada

Ameriki naunici s Harvard School of Public Health su na uzorku od 44452 mukaraca u
dobi od 40-75 godina utvrdili da ispitanici koji su trali najmanje sat vremena sedmino imali su
42% manji rizik da e oboljeti od neke srane bolesti.
Meutim studenti koji su u mladosti bili neaktivni, a preuzeli su aktivan nain ivota, imaju
manju vjerojatnost obolijevanja od srano-ilnih bolesti od aktivnih studenata sportaa koji su
napustili tjelesne aktivnosti u srednjoj dobi.
Najrizinija skupina upravo su bili studenti-sportai koji su naglo prekinuli

tjelesnu

aktivnost. Znanstvenici su utvrdili da fizika aktivnost od 30 minuta dnevno smanjuje rizik od

umiranja za 37 %, vie nego nepuenje (35%) i zdrava prehrana (23%).
Istraivai su dokazali da visoka razina tjelesnih aktivnosti u prva tri mjeseca trudnoe u
znatnoj mjeri sniava razinu holesterola i triglicerida u krvi.
Takoer su utvrdili da ljudi koji se esto bave tjelovjebom imaju manji rizik da e patiti od
artritisa degenerativne bolesti zglobova.
Naunici s Glasgow University su utvrdili da prakticiranje aerobika ili jogginga ubrzava
oporavak od raka dojke i omoguava bri povratak u svakodnevni ritam ivota nakon lijeenja.

10

7. Zakljuak
Svakodnevne radne aktivnosti veu ovjeka za stolicu,tj raunare,internet itd tako da dolazi
do smanjena kretanja odnosno hipokinezije. Danas u svijetu to predstavlja veoma vaan problem.
Fiziko vjebanje u vidu rekreacije preporuuje se kao izvanredano rjeenje kako bi otklonili
hipokineziju.
Kretanje ,odnosno miina aktivnost je za energiju,kisik i vodu jedna od elementarnih
biolokih potreba ovjeka kojom se odrava ivot.
Kretanje pozitivno utie na sve dimenzije antropolokog statusa ovjeka,na morfoloke
karakteristike,psiholoke osobine,kognitivne,motorike i funkcionalne sposobnosti,a naroito na
zdravstvena obiljeja. osnovna obiljeja savremenog ovjeka su:
- nekretanje (hipokinezija)
- nezdrava i preobilna ishrana
- stres i psiholoka napetost
Bez pokreta (kretanja) nema ivota,ovjek koji se ne kree oboljeva, atrofira i umire.
Samo funkcija razvija organ.

11

8. Literatura
http://www.biochemia-medica.com/content/pretilost-lipoproteini-i-tjelesna-aktivnost
http://www.etrafika.net/drustvo/9749/hipokinezija-djeca-nam-placaju-danak-lagodnijeg-zivota/
http://www.euro.who.int/en/health-topics/disease-prevention/physical-activity
http://www.plivazdravlje.hr/?section=home&cat=t&show=1&id=11808
http://www.tmg.org.rs/v360104.html
http://www.vss.edu.rs/nastavnici/seadmilicevic/upload/Sportska%20medicina%20%20kolokvijum%201.pdf
http://www.zzjzdnz.hr/hr/zdravlje/tjel_aktivnost_zdravlje/333-ch-0?&l_over=1
Miigoj-Durakovi, M. (1999). Tjelesno vjebanje i zdravlje
Sekuli, D. (2007). Uvod u transformacijske postupke u kineziologiji
http://www.zzjzfbih.ba/wp-content/uploads/2012/07/Zdravstveno-FBiH-2011.doc

12

13