1.

1 Određivanje mera pripremka

1.1 Tehnološki proces obrade

Za dati materijal Č.0745 bira se:
Grupa:1.8 (tablica 1.1.2-nastavak 2)
Mehanični svojstva Rm =775 N ,HB 182 (T. 1.1.2)
mm 2
Pripremak:šipkasti polufabrikat,vruće valjan, povišena tačnost PT

1.2 Izbor dodataka za obradu

-dodatak za poprečnu grubu obradu čeone površine Ø35 (T. 4.1.11) δ 1 p = 1.5mm
-dodatak za poprečnu grubu obradu čeone površine Ø45 (T. 4.1.11) δ 1' p = 1.5mm
-dodatak za grubu obradu cilindrične površine Ø54mm i L=37 mm (T. 4.1.1) δ 1 = 2.5mm
-dodatak za grubu obradu cilindrične površine Ø45mm i L=20 mm (T. 4.1.1) δ 1' = 2mm
-dodatak za grubu obradu cilindrične površine Ø35mm i L=35 mm (T. 4.1.1) δ 2'' = 0.9mm
-dodatak za finu obradu cilindrične površine Ø35mm i L=35 mm (T. 4.1.3) δ 1'' = 2mm

δ1
δ 1
'
2
2 δ 2''
δ1''
2
2

δ1 p
δ1' p

1.2.1 Računske mere pripremka

D1r = Ø45 + δ 1 = 45 + 2 = 47 mm
D2 r = Ø54 + δ 1 = 54 + 2.5 = 56.5mm
D3r = Ø35 + δ 2'' + δ 1'' = 35 + 0.9 + 2 = 37.9mm
Lr = 100 + δ 1 p + δ 1' p = 100 + 1.5 + 1.5 = 103mm
1.2.2 Prečnik polufabrikata i mere pripremka (T. 4.4.1. a)

D p = 60mm
L p = 103mm

1.3 Izbor obradnog sistema

1.3.1 Izbor mašine alatke

Na osnovu tablice (6.1.1), odabrao sam univerzalni strug sa ručnim upravljanjem:

USA200 POTISJE YU

Unutrašnji prečnik GV Du = 76mm

Broj stupnjeva m n mn = 12
Oblast regulisanja brojeva obrta 30-2000 o
min
Broj stupnjeva m s ms = 56
Oblast regulisanja za korak (uzdužni) 0.023-2.84 mm
o
Oblast regulisanja za korak (poprečni) 0.011-1.42 mm
o
Snaga pogonskog motora PM = 5.5kW
Maksimalan presek drške noža 25x25 mm

Faktor geometriske promene prenosnika za glavno kretanje dobija se iz

ϕ n = (nmax nmin )1 (m −1) = 1.469

n

-na osnovu tablice 6.2.1b ϕ n = 1.4

Sledeći isti postupak dobijamo da je ϕ s = 1.12

1.4 Redosled operacija i zahvata

Operacija 10
Stezanje 01

Zahvat 1 : Spoljašnja poprečna gruba obrada čeone površine Ø35

Zahvat 2 : Zabušivanje
Zahvat 3 : Uzdužna spoljna gruba obrada na prečniku Ø54 i na dužini L = 100 + δ1 p +B
'

= 105.5mm
Zahvat 4 : Uzdužna spoljna gruba obrada na prečniku Ø35 + δ 2 = 35.9mm i na dužini L
''

= 39mm
Zahvat 5 : Uzdužna spoljna fina obrada na prečniku Ø35 i dužini L = 39mm
Zahvat 6 : Izrada žljeba širine 4mm i dubine 5mm
Zahvat 7 : Obaranje ivice 2/45º na prečniku Ø54
Zahvat 8 : Bušenje rupe Ø10 na dubinu 16mm
Zahvat 9 : Odsecanje na prečniku Ø54 i duzini L = 100 + δ1' p = 101.5mm
Operacija 20
Stezanje 02

Zahvat 10 : Spoljašnja poprečna gruba obrada čeone površine Ø54

Zahvat 11 : Uzdužna spoljna gruba obrada na prečnik Ø45 i dužinu L = 24mm
Zahvat 12 : Izrada žljeba širine 4mm i dubine 3mm

1.4.1 Izbor alata

Obrada dela se izvodi alatom od tvrdog metala, gde se koriste posebni držači sa izmenljivim pločicama.
Saglasno tablici (5.12.1b), biram držač pločica sa poprečnim presekom drške 20 × 20

Operacija 10

Zahvat 01 – držač tipa CSDP ---------- tablica 5.3.2b

Zahvat 03 – držač tipa CTGP ---------- tablica 5.3.2i
Zahvat 04 – isto kao i za zahvat 03
Zahvat 05 – isto kao i za zahvat 03
Zahvat 06 – držač tipa FC51.22 ---------- tablica 5.5.1a
Zahvat 07 – isto kao i za zahvat 01
Zahvat 09 – isto kao i za zahvat 06

1
 8

5 7
4
3

9 6

Operacija 20

11

12 10

Zahvat 10 – isto kao i za zahvat 01 iz operacije 10

Zahvat 11 – isto kao i za zahvat 03 iz operacije 10
Zahvat 12 – isto kao i za zahvat 06 iz operacije 10
1.5 Izbor režima obrade – preporučene vrednosti
1.5.1 Operacija 10 - Zahvat 04: Uzdužna spoljna gruba obrada na prečniku
Ø35 + δ 2'' = 35.9mm i na dužini L = 39mm

D=54 mm , d=35.9 mm
54 − 35.9
a= ⇒ a=9.05 mm dubina rezanja
2
Dubina rezne ivice pločice a1 = 11mm (tab. 5.3.2i)
1
Dozvoljena dužina rezne ivice pločice u zahvatu: b1 max = a1 = 5.5mm < 9.05mm (tablica 5.12.1d) pa se
2
usvajaju dva prolaza,tačnije
9.05
i = 4; a = = 2.2625
4

Geometrija alata κ = 91 ; κ 1 = 29 ; γ = 6 ; λ = 0 ; α = 5 ; r = 0.4mm

D D D D

Izbor koraka
Za klasu hrapavosti N10 prema tablici 2.1.3:
Ra = 12.5µm
Na osnovu toga se iz tablice 2.3.5 vrši odabir R z i s:
Rz = 49.6 µm i s = 0.386 mm
o
Na osnovu tablice 6.2.2a odabira se prvi manji korak
s0 = 0.35 mm
o
Izbor brzine rezanja
Vn = 123 m min iz tab. 8.1.1-nastavak 4
Saglasno sa tab. 5.12.2a izabira se postojanost strugarskih noževa T=90 min, a na osnovu toga se iz tablice 5.12.2b
bira koeficijent popravke k T = 0.73
VT = Vn kT ⇒ VT = 89.79 m
min
Određivanje broja obrtaja

Računski broj obrta se određuje prema formuli:

1000V 1000 ⋅ 89.79
nr = = = 529.279 o ⇒ a merodavan broj obrta se određuje prema 6.2.1a
πD π ⋅ 54 min
nm = 500 o
min
Snaga rezanja
U tablici 8.7.1 data je specifična snaga rezanja u odnosu na tup i oštar alat:
p = 0.064 kW cm3 min (tup alat)
Snaga rezanja se računa na osnovu podataka iz tablice 8.7.2
asπDn 2.2625 ⋅ 0.35 ⋅ 3.14 ⋅ 54 ⋅ 500
Prez = asvp = p= 0.064 = 4.3 kW
1000 1000
Glavno vreme
Na osnovu tablice 3.1 određuje se glavno vreme za svaki zahvat:

tg = i ⋅
L
[min ]
ns
L = l1 + l 2 + l3 l − dužina struganja; l1 − prazan hod alata pre ulaska u zahvat sa
obratkom; l 2 − prazan hod pri iylasku alata iz zahvata sa obratkom

l + l1 + l2 39 + 2 + 0
tg = i ⋅ = 4⋅ = 0.937 min
ns 500 ⋅ 0.35
1.5.2 Operacija 10 - Zahvat 05 : Uzdužna spoljna fina obrada na prečniku
Ø35 i dužini L = 39mm

D=35.9 mm , d=35 mm
35.9 − 35
a= ⇒ a = 0.45 mm dubina rezanja
2
Geometrija alata κ = 91 ; κ 1 = 29 ; γ = 6 ; λ = 0 ; α = 5 ; r = 0.4mm
D D D D

Izbor koraka

Za klasu hrapavosti N7 prema tablici 2.1.3:

Ra = 1.6 µm
Na osnovu toga se iz tablice 2.3.5 vrši odabir R z i s:
Rz = 6.27 µm i s = 0.141 mm
o
Na osnovu 6.2.2a odabira se prvi manji korak
s0 = 0.140 mm
o
Izbor brzine rezanja

Vn = 215m min iz tab. 8.1.1-nastavak 4

Saglasno sa tab. 5.12.2a izabira se period postojanost strugarskih noževa T=90 min,a na osnovu toga se iz tablice
5.12.2b bira koeficijent popravke k T = 0.73
VT = Vn kT ⇒ VT = 156.95 m
min
Određivanje broja obrtaja

Računski broj obrta se određuje prema formuli:

1000V 1000 ⋅156.95
nr = = = 1391.60 o ⇒ a merodavan broj obrta se određuje prema 6.2.1a
πD π ⋅ 35.9 min
nm = 1400 o
min
Snaga rezanje

U tablici 8.7.1 data je specifična snaga rezanja u odnosu na tup i oštar alat:
p = 0.064 kW cm 3 min
Snaga rezanja se računa na osnovu podataka iz tablice 8.7.2
asπDn 0.45 ⋅ 0.14 ⋅ 3.14 ⋅ 35.9 ⋅1400
Prez = asvp = p= 0.064 = 0.64 < ηPM = 8.8kN
1000 1000
Glavno vreme
Na osnovu tablice 3.1 određuje se glavno vreme za svaki zahvat:

tg =
L
[min ]
ns
L = l1 + l 2 + l3 l − dužina struganja; l1 − prazan hod alata pre ulaska u zahvat sa
obratkom; l 2 − prazan hod pri ulaska alata uz obradak

l + l1 + l2 39 + 2 + 0
tg = = = 0.209 min
ns 1400 ⋅ 0.14
1.6 Izbor režima obrade pomoću funkcije obradljivosti
1.6.1 Operacija 10 - Zahvat 04 : Uzdužna spoljna gruba obrada na prečniku
Ø35 + δ 2'' = 35.9mm i na dužini L = 39mm

Cv = 588; x = 0.12; y = 0.28; m = 0.38 (pločica P30) tablica 9.1.1a

K V = K VS ⋅ K VO ⋅ K VM = 0.7 ⋅ 1.05 ⋅ 1 = 0.735 (pripremak sa korom, obradljivost dobra, i stanje mašine

normalno) – tablica 9.1.1b
Period postojanost strugarskih noževa T=90 min
Specifična sila rezanja i parametri obradivosti su:
N
C K1 = 1500
mm 2
x1 = 1; y1 = 0.75 – tablica 9.1.2a
y 0.75
⎛ HB ⎞ ⎛ 182 ⎞
1

KF = ⎜ ⎟ =⎜ ⎟ = 1.052
⎝ 170 ⎠ ⎝ 170 ⎠

6 f + 2.1ef − 0.65 6 ⋅1.5 + 1.2 ⋅1⋅1.5 − 0.65

C0 = = = 0.0253
b 2e 20 2 ⋅1
korak s ozirom na otpornost noža:

σ doz 240
so' = y1 = 0.75 = 0.73 mm ⇒ s0' = 0.71 mm
CoCK1 a K Fx1
0.0253 ⋅1500 ⋅ 9.05 ⋅1.052 o o
Za klasu hrapavosti N10
Na osnovu tablice 6.2.2a odabira se prvi manji korak s0 = 0.35 mm
o
Tako da je merodavan s0 = 0.35 mm
o
Pošto je a=9.05 mm, broj obrta s obzirom na puno iskorišćenje postojanosti alata od T = 90

320CV KV 320 ⋅ 588 ⋅ 0.735

nA = = = 508.19 o
DT a S0 54 ⋅ 900.38 ⋅ 9.050.12 ⋅ 0.350.34 ⋅
m x y min

Broj obrta s obzirom na puno iskorišcenje mašine:

1.91 ⋅107 PMη 1.91 ⋅107 ⋅ 5.5 ⋅ 0.8
nM = = = 239.49 o
DCK1 a x1 S 0y1 K F 54 ⋅1500 ⋅ 9.05 ⋅ 0.350.75 ⋅1.052 min
Kako je n M < n A određuje se broj prolaza prema najvećem dozvoljenom koraku (tab. 8.1.1-nastavak 16)

y1 0.75
⎛ s ⎞ x1 ⎛ 1 ⎞ 1
i = ⎜⎜ max ⎟⎟ = ⎜ ⎟ = 2.197
⎝ s0 ⎠ ⎝ 0.35 ⎠
pa se toga usvaja broj prolaza i=2
a
Dubina rezanja a' = = 4.525mm
i
x1 1
Korak s ' = s0i y1 = 0.35 ⋅ 2 0.75 = 0.88 mm ⇒ so' = 0.71 mm (tablica6.2.2a)
o o
Kako se merodavan broj obrta nalazi između dva standardna:
180<239.49<250
za n M < n A
1 1
⎛ n ' ⎞ y1 ⎛ 239.49 ⎞ 0.75
sm+1 = s0' ⎜⎜ M ⎟⎟ = 0.71⎜ ⎟ = 0.67 mm o ⇒ s0,m+1 = 0.63 mm o
⎝ m+1 ⎠
n ⎝ 250 ⎠
 ns = max{180 ⋅ 0.71;250 ⋅ 0.63} = max{127.8;157.5} = 157.5 mm
min
n = 250 o s = 0.63 mm
min o
Glavno vreme
L 39
tg = i =2 = 0.495 min
ns 250 ⋅ 0.63

2.1 Računske mere pripremka

Materijal pripremka je Č.0645
Mehanični svojstva Rm =775 N ,HB 182 (T. 1.1.2)
mm 2
Izbor dodataka za obradu:

-dodatak za poprečnu grubu obradu čeone površine Ø50 δ1 p = 3mm

-dodatak za poprečnu grubu obradu čeone površine Ø60 δ ' 2 p = 3.5mm
-dodatak za poprečnu grubu obradu čeone površine Ø40 δ1' p = 3mm
-dodatak za grubu obradu cilindrične površine Ø50 L=25mm δ1 = 3mm
-dodatak za grubu obradu cilindrične površine Ø60 L=25mm δ 2 = 3.5mm
-dodatak za grubu obradu cilindrične površine Ø40 L=30mm δ1' = 3mm

δ2
2
δ1
2 δ1'
2

δ 2' p

δ1' p

δ1 p

Računske mere pripremka:

D1r = 50 + δ1 = 50 + 3 = 53mm
D2 r = 60 + δ 2 = 60 + 3.5 = 63.5mm
D3r = 40 + δ1' = 40 + 3 = 43mm
H1 = 25 + δ1 p = 25 + 3 = 28mm
H 2 = 25 + 3.5 = 28.5mm
H 3 = 30 + δ1' p = 30 + 3 = 33mm
Računske mere pripremka se zaokružuju na celobrojnu vrednost, koja ne smanjuje
dodatak za obradu, pa su mere otkovka:
D1r = 53mm
D2 r = 64mm
D3r = 43mm
H1 = 28mm
H 2 = 29mm
H 3 = 33mm

2.2 Konstrukcija odkovka

- zapremina odkovka (izradka) iznosi:
πD12 πD22 πD32 3.14 ⋅ 28.09 3.14 ⋅ 40.96 3.14 ⋅18.48
Viz = H1 + H2 + H3 = ⋅ 2 .8 + ⋅ 2 .9 + ⋅ 3 .3
4 4 4 4 4 4
= 202.963cm3
- zapremina pripremka za kovanje iznosi
V p = 1.03Viz = 209.051cm3
- dodatak za venac iznosi
∆V = 0.03Viz = 6.089cm3
- visina pripremka za kovanje za usvojeno d p = 40mm
4V p 4 ⋅ 209.051 hp 16.636
hp = = = 16.636cm = = 4.159 > 3 ⇒ ne zadovoljava
d π 2
p 16 ⋅ 3.14 dp 4
Vršim korekciju: vrednost manjeg prečnika otkovka D3 = 43mm povećavam na D3 = 48mm
- zapremina izratka, odnosno otkovka sada iznosi

πD12 πD22 πD32 3.14 ⋅ 28.09 3.14 ⋅ 40.96 3.14 ⋅ 23.04

Viz = H1 + H2 + H3 = ⋅ 2 .8 + ⋅ 2 .9 + ⋅ 3 .3
4 4 4 4 4 4
= 214.78cm3
- zapremina pripremka za kovanje iznosi
V p = 1.03Viz = 221.224cm3
- dodatak za venac iznosi
∆ V = 0 . 03 V iz = 6 . 3 cm 3

- visina pripremka za kovanje za usvojeno d p = 44mm

4V p 4 ⋅ 221.224 hp 14.55
hp = = = 14.55cm = = 3.3 < 3 ⇒ ne zadovoljava
d π2
p 19.36 ⋅ 3.14 dp 4.4
Vršim korekciju: vrednost manjeg prečnika otkovka D3 = 48mm povećavam na D3 = 50mm
- zapremina izratka, odnosno otkovka sada iznosi

πD12 πD22 πD32 3.14 ⋅ 28.09 3.14 ⋅ 40.96 3.14 ⋅ 25

Viz = H1 + H2 + H3 = ⋅ 2 .8 + ⋅ 2 .9 + ⋅ 3 .3
4 4 4 4 4 4
= 219.86cm3
- zapremina pripremka za kovanje iznosi
V p = 1.03Viz = 226.457cm3
- dodatak za venac iznosi
∆V = 0.03Viz = 6.59cm3
- visina pripremka za kovanje za usvojeno d p = 45mm
4V p 4 ⋅ 226.457 hp 14.24
hp = = = 14.24cm = = 3.16 < 3 ⇒ ne zadovoljava
d π2
p 20.25 ⋅ 3.14 dp 4.5
 Vršim korekciju: vrednost manjeg prečnika otkovka D3 = 50mm povećavam na D3 = 52mm
- zapremina izratka, odnosno otkovka sada iznosi

πD12 πD22 πD32 3.14 ⋅ 28.09 3.14 ⋅ 40.96 3.14 ⋅ 27.04

Viz = H1 + H2 + H3 = ⋅ 2 .8 + ⋅ 2 .9 + ⋅ 3 .3
4 4 4 4 4 4
= 225.148cm3
- zapremina pripremka za kovanje iznosi
V p = 1.03Viz = 231.90cm3
- dodatak za venac iznosi
∆V = 0.03Viz = 6.75cm3
- visina pripremka za kovanje za usvojeno d p = 47mm
4V p 4 ⋅ 231.90 hp 13.36
hp = = = 13.36cm = = 2.84 < 3 ⇒ zadovoljava
d π
2
p 22.09 ⋅ 3.14 dp 4.7
- prečnik venca

4∆V 4 ⋅ 6.75
dv = + D22 = + 40.96 = 7.9cm
πhv 3.14 ⋅ 0.4

2.3 Određivanje maksimalne defomacione sile i potrebnog defomacionog

rada
- specifični deformacioni otpor k = cvσ pm
cv = 1.0 ÷ 1.4 = 1.4 - tablica 6.2 - za hidrauličnu presu
N
σ pm = 75 - tablica 6.3 – (za materijal Č 0645 i temprtaturu t=1000ºC)
mm 2
N
k = 1.4 ⋅ 75 = 105
mm 2
- koeficijent trenja se usvaja prema tablici 6.4 i iznosi µ = 0.3 - za materijal Č.0645 i temperaturu
t=1000ºC
- Maksimalna sila za rotacione delove prema energetskom kriterijumu

⎡d 2 D23 d 2 − D22 ⎤ ⎡ 7.9 2 6.4 3 7.93 − 6.43 ⎤

Fmax = kπ ⎢ v + +µ v ⎥ = 105 ⋅ 3.14 ⎢ + + 0.3 ≅ 2.0 MN
⎣ 4 12 3hv 12hv ⎦ ⎣ 4 12 3 ⋅ 0.4 12 ⋅ 0.4 ⎥⎦

- Maksimalna sila za rotacione delove prema kriterijumu maksimalnih smičućih napona

⎡d 2 D3 d 3 − D23 ⎤ ⎡ 7.9 2 6.43 7.93 − 6.43 ⎤

Fmax = kπ ⎢ v + 2 + µ v ⎥ = 105 ⋅ 3. 14 ⎢ 4 + + 0 .3 ≅ 1.9 MN
⎣ 4 24hv 12hv ⎦ ⎣ 24 ⋅ 0.4 12 ⋅ 0.4 ⎥⎦
- potreban deformacioni rad W = V ⋅ ϕ h max ⋅ k sm
 k sa + k sb
k sm =
2
⎛ µ dp ⎞
k sa = k ⎜1 + ⎟ = 105⎛⎜1 + 0.3 4.7 ⎞⎟ = 108.69 N 2
⎜ 3 h ⎟ ⎝ 3 13.36 ⎠ mm
⎝ p ⎠

F 4F 4 ⋅ 2 ⋅106 N
k sb1 = max = max = = 408.02
AV πd v2
3.14 ⋅ 6241 mm 2
Fmax 4 Fmax 4 ⋅1.9 ⋅106 N
k sb 2 = = = = 387.62
AV πd v
2
3.14 ⋅ 6241 mm 2
N
k sm1 = 258.35
mm 2
N
k sm 2 = 248.155
mm 2
V
hm =
Am

Am =
A1 + A2 + A3 + Av
=
(
d12 + d 22 + d 32 + dv2 π )
= 31.12cm 2
4 4⋅4
hm = 7.23cm
hp 13.36
ϕ h max = ln = ln = 0.613
hm 7.23
W1 = V p ⋅ ϕ h max ⋅ k sm1 = 231.9 ⋅ 0.613 ⋅ 258.35 = 0.037 MJ
W2 = V p ⋅ ϕ h max ⋅ k sm 2 = 231.9 ⋅ 0.613 ⋅ 248.155 = 0.035MJ

Određivanje deformacijone sile i rada za dati izradak

Dodatak za opsecanje:
hi 62
= = 0.62 ⇒ prema tab. 6.6 dodatak za opsecanje posle interpolacijeiznosi:
d i 100
∆h = 2.24mm
Mere pripremka:
Karakteristična veličina parcijalnih površina izratka po srednjoj liniji su:
-za cilindričnideo:
l1 = h + ∆h − (ri + s ) = 62 + 2.24 − (6 + 4) = 54.24mm
d s 100 4
rC1 = − = − = 48mm
2 2 2 2
-za donje zaobljenje (deo torusa):
π⎛ s⎞ π ⎛ 4⎞
l2 = ⎜ ri − ⎟ = ⎜ 6 + ⎟ = 12.57mm
2⎝ 2⎠ 2 ⎝ 2⎠
π
sin
rC2
d ⎛ s⎞
= i − ri − s + 2⎜ ri + ⎟ ⋅ 4 ⋅ cos π = 48 − 6 − 4 + 2⎛⎜ 6 + 4⎞
⎟ ⋅ 0.32 = 45.12mm
2 ⎝ 2⎠ π 4 ⎝ 2⎠
2
-za ravan deo (dance):
di 100
l3 = − ri − s = − 6 − 4 = 40mm
2 2
l 40
rC3 = 3 = = 20mm
2 2
 2
D = d1' + 4d1 ⋅ l1 + 2 ⋅ π ⋅ d1' ⋅ ri + 8 ⋅ ri 2 = 88 2 + 4 ⋅ 96 ⋅ 56 + 2 ⋅ π ⋅ 88 ⋅ 6 + 8 ⋅ 6 2 = 183.71

Broj operacija izvlačenja

Prema tab. 6.10 usvaja se m1 = 0.48; m2 = 0.73

log d n − log m1 D0 log 100 − log(0.48 ⋅ 183.71)
n = 1+ = 1+ = 0 .6 ⇒ n = 1
log m2 log 0.73
h
Usvojeni broj operacija slaže se sa preporukama iz tabele 6.9,gde se za odnos i = 0.62 dobija n=1.
di
Držač lima

S 4
⋅ 100 = = ⋅100 = 2.17% > 2 %
D0 183.71

d d − S 100 − 4
m= = i = = 0.52 < 0.6
D0 D0 183.71
Potreban je drzac lima

Deformacijona sila
R
Otpor pri bočnom sabijanju: F1 = 2.2πrsk m ln
r
h > ri + rp + s
hi − s > ri + rp + s ⇒ h ' = h − 0.43(ri + rp + s ) = 58 − 0.43(6 + 8 + 4 ) = 50.26mm
58>50.26
kr + kR
km =
2
k r i k R preko dijagrama σ ee , ϕ i interpolacijom

1 R02 1 91.85 2
ϕ R = ln 2 = ln = 0.4242 ⇒ ϕ R = 42.42 %
2 R0 − 2rh ' 2 91.85 2 − 2 ⋅ 48 ⋅ 50.26
1 r + 2h ' 1 48 + 2 ⋅ 50.26
ϕ r = ln = ln = 0.5647 ⇒ ϕ r = 56.47 %
2 r 2 48
D
R0 = 0
2
Interpolacija:
530 − 490
σ ee = k R = (42.42 − 40) + 490 = 499.68 N 2
50 − 40 mm
540 − 530
σ ee = k r = (56.47 − 50) + 530 = 536.47 N 2
60 − 50 mm
N
k m = 518.1
mm 2
R 91.85
F1 = 2πrsk m ln 0 = 2 ⋅ 3.14 ⋅ 48 ⋅ 4 ⋅ 518.1 ⋅ ln = 405.611kN
r 48

Otpor trenja između lima i držača: F2 = 2 µFd

 ⎡⎛ D ⎞
3
d − s⎤ 2.5 ⎡⎛ 183.71 ⎞ (100 − 4 ) − 4 ⎤
3

p = ⎢⎜⎜ 0
− 1⎟⎟ + 1 ⎥ ⋅σ M = ⎢ ⎜ − 1 ⎟ + ⎥ ⋅ 380 = 0.83MPa
⎢⎣⎝ d1 − s ⎠ 200 s ⎥
⎦
1000 ⎢⎣⎝ 100 − 4 ⎠ 200 ⋅ 4 ⎥⎦
⎡ D02 (d + 2rp + s )2 ⎤ ⎡183.7 2 (100 + 2 ⋅ 8 + 4)2 ⎤
Fd = ( A0 − A) p = π ⎢ − ⎥ p = 3.14⎢ − ⎥ ⋅ 0.83 = 12.613kN
⎢⎣ 4 4 ⎥⎦ ⎣ 4 4 ⎦
F2 = 2µFd = 2 ⋅ 0.18 ⋅ 12.613 = 4.54kN
Otpor izvlačenja zbog trenja oko zaobljenja prstena

⎛ µπ ⎞
F3 = (F1 + F2 )⎜⎜ e 2 − 1⎟⎟
⎝ ⎠
Otpor savijanja lima oko ivica prstena za izvačenje:

kf km 518.1
F4 = 2πrs 2 = 2πrs 2 = 2 ⋅ 3.14 ⋅ 48 ⋅ 4 2 = 208.34kN
2r p + s 2r p + s 2⋅8 + 4
π π
⎛ µ ⎞ µ
F=F + F2 + F3 + F4 = F1 + F2 + (F1 + F2 )⎜⎜ e 2 ⎟ ( )
− 1⎟ + F4 = F1 + F2 e 2 + F4 = 751.677kN
⎝ ⎠
Deformacijoni rad

W = ηFh = 0.82 ⋅ 751.611 ⋅ 62.24 = 38363.22 J

η = 1.6 − 0.65m = 1.16 − 0.65 ⋅ 0.5223 = 0.82
s 4
h = hi + ∆h − = 62 + 2.24 − = 62.24mm
2 2
1.1 Određivanje mera pripremka
1.1 Tehnološki proces obrade
Za dati materijal Č.0745 bira se:
Grupa:1.8 (tablica 1.1.2-nastavak 2)
Mehanični svojstva Rm =775 N ,HB 182 (T. 1.1.2)
mm 2
Pripremak:šipkasti polufabrikat,vruće valjan, povišena tačnost PT

1.2 Izbor dodataka za obradu

-dodatak za poprečnu grubu obradu čeone površine Ø35 (T. 4.1.11) δ 1 p = 1.5mm
-dodatak za poprečnu grubu obradu čeone površine Ø45 (T. 4.1.11) δ 1' p = 1.5mm
-dodatak za grubu obradu cilindrične površine Ø54mm i L=37 mm (T. 4.1.1) δ 1 = 2.5mm
-dodatak za grubu obradu cilindrične površine Ø45mm i L=20 mm (T. 4.1.1) δ 1' = 2mm
-dodatak za grubu obradu cilindrične površine Ø35mm i L=35 mm (T. 4.1.1) δ 2'' = 0.9mm
-dodatak za finu obradu cilindrične površine Ø35mm i L=35 mm (T. 4.1.3) δ 1'' = 2mm

1.2.1 Računske mere pripremka

D1r = Ø45 + δ 1 = 45 + 2 = 47 mm
D2 r = Ø54 + δ 1 = 54 + 2.5 = 56.5mm
D3r = Ø35 + δ 2'' + δ 1'' = 35 + 0.9 + 2 = 37.9mm
Lr = 100 + δ 1 p + δ 1' p = 100 + 1.5 + 1.5 = 103mm

1.2.2 Prečnik polufabrikata i mere pripremka (T. 4.4.1. a)

D p = 60mm
L p = 103mm

1.3 Izbor obradnog sistema

1.3.1 Izbor mašine alatke

Na osnovu tablice (6.1.1), odabrao sam univerzalni strug sa ručnim upravljanjem:

USA200 POTISJE YU

Unutrašnji prečnik GV Du = 76mm

Broj stupnjeva mn mn = 12
Oblast regulisanja brojeva obrta 30-2000 o
min
Broj stupnjeva m s ms = 56
Oblast regulisanja za korak (uzdužni) 0.023-2.84 mm
o
Oblast regulisanja za korak (poprečni) 0.011-1.42 mm
o
Snaga pogonskog motora PM = 5.5kW
Maksimalan presek drške noža 25x25 mm
Faktor geometriske promene prenosnika za glavno kretanje dobija se iz

ϕ n = (nmax nmin )1 (m −1) = 1.469

n

-na osnovu tablice 6.2.1b ϕ n = 1.4

Sledeći isti postupak dobijamo da je ϕ s = 1.12

1.4 Redosled operacija i zahvata

Operacija 10
Stezanje 01

Zahvat 1 : Spoljašnja poprečna gruba obrada čeone površine Ø35

Zahvat 2 : Zabušivanje
Zahvat 3 : Uzdužna spoljna gruba obrada na prečniku Ø54 i na dužini L = 100 + δ1' p +B
= 105.5mm
Zahvat 4 : Uzdužna spoljna gruba obrada na prečniku Ø35 + δ 2'' = 35.9mm i na dužini L
= 39mm
Zahvat 5 : Uzdužna spoljna fina obrada na prečniku Ø35 i dužini L = 39mm
Zahvat 6 : Izrada žljeba širine 4mm i dubine 5mm
Zahvat 7 : Obaranje ivice 2/45º na prečniku Ø54
Zahvat 8 : Bušenje rupe Ø10 na dubinu 16mm
Zahvat 9 : Odsecanje na prečniku Ø54 i duzini L = 100 + δ1' p = 101.5mm

Operacija 20
Stezanje 02

Zahvat 10 : Spoljašnja poprečna gruba obrada čeone površine Ø54

Zahvat 11 : Uzdužna spoljna gruba obrada na prečnik Ø45 i dužinu L = 24mm
Zahvat 12 : Izrada žljeba širine 4mm i dubine 3mm

1.4.1 Izbor alata

Obrada dela se izvodi alatom od tvrdog metala, gde se koriste posebni držači sa
izmenljivim pločicama. Saglasno tablici (5.12.1b), biram držač pločica sa poprečnim
presekom drške 20 × 20

Operacija 10

Zahvat 01 – držač tipa CSDP ---------- tablica 5.3.2b

Zahvat 03 – držač tipa CTGP ---------- tablica 5.3.2i
Zahvat 04 – isto kao i za zahvat 03
Zahvat 05 – isto kao i za zahvat 03
Zahvat 06 – držač tipa FC51.22 ---------- tablica 5.5.1a
Zahvat 07 – isto kao i za zahvat 01
Zahvat 09 – isto kao i za zahvat 06

Operacija 20

Zahvat 10 – isto kao i za zahvat 01 iz operacije 10

Zahvat 11 – isto kao i za zahvat 03 iz operacije 10
Zahvat 12 – isto kao i za zahvat 06 iz operacije 10
1.5 Izbor režima obrade – preporučene vrednosti
1.5.1 Operacija 10 - Zahvat 04: Uzdužna spoljna gruba obrada na prečniku
Ø35 + δ 2'' = 35.9mm i na dužini L = 39mm

D=54 mm , d=35.9 mm
54 − 35.9
a= ⇒ a=9.05 mm dubina rezanja
2
Dubina rezne ivice pločice a1 = 11mm (tab. 5.3.2i)
1
Dozvoljena dužina rezne ivice pločice u zahvatu: b1 max = a1 = 5.5mm < 9.05mm (tablica
2
5.12.1d) pa se usvajaju dva prolaza,tačnije
9.05
i = 2; a = = 4.525
2

Geometrija alata κ = 91D ; κ 1 = 29 D ; γ = 6 D ; λ = 0 ; α = 5 D ; r = 0.4mm

Izbor koraka

Za klasu hrapavosti N9 prema tablici 2.1.3:

Ra = 6.3µm
Na osnovu toga se iz tablice 2.3.5 vrši odabir R z i s:
Rz = 24.8µm i s = 0.277 mm
o
Na osnovu tablice 6.2.2a odabira se prvi manji korak
s0 = 0.25 mm
o
Izbor brzine rezanja

Vn = 123 m min iz tab. 8.1.1-nastavak 4

Saglasno sa tab. 5.12.2a izabira se postojanost strugarskih noževa T=90 min, a na osnovu toga
se iz tablice 5.12.2b bira koeficijent popravke k T = 0.73
VT = Vn kT ⇒ VT = 89.79 m
min
Određivanje broja obrtaja

Računski broj obrta se određuje prema formuli:

1000V 1000 ⋅ 89.79
nr = = = 529.279 o ⇒ a merodavan broj obrta se određuje prema
πD π ⋅ 54 min
6.2.1a nm = 500 o
min

Snaga rezanja

U tablici 8.7.1 data je specifična snaga rezanja u odnosu na tup i oštar alat:
p = 0.05 kW cm3 min (oštar alat)
Snaga rezanja se računa na osnovu podataka iz tablice 8.7.2
asπDn 4.525 ⋅ 0.25 ⋅ 3.14 ⋅ 54 ⋅ 500
Prez = asvp = p= 0.05 = 4.797 kW
1000 1000
Glavno vreme

Na osnovu tablice 3.1 određuje se glavno vreme za svaki zahvat:

L
tg = i ⋅ [min ]
ns
L = l1 + l 2 + l3 l − dužina struganja; l1 − prazan hod alata pre ulaska u zahvat sa
obratkom; l 2 − prazan hod pri iylasku alata iz zahvata sa obratkom

l + l1 + l2 39 + 1.5 + 2
tg = i ⋅ = 2⋅ = 0.68 min
ns 500 ⋅ 0.25

1.5.2 Operacija 10 - Zahvat 05 : Uzdužna spoljna fina obrada na prečniku

Ø35 i dužini L = 39mm
D=35.9 mm , d=35 mm
35.9 − 35
a= ⇒ a = 0.45 mm dubina rezanja
2
Geometrija alata κ = 91D ; κ 1 = 29 D ; γ = 6 D ; λ = 0 ; α = 5 D ; r = 0.4mm
Izbor koraka

Za klasu hrapavosti N7 prema tablici 2.1.3:

Ra = 1.6µm
Na osnovu toga se iz tablice 2.3.5 vrši odabir R z i s:
Rz = 6.27 µm i s = 0.141 mm
o

Na osnovu 6.2.2a odabira se prvi manji korak

s0 = 0.140 mm
o
Izbor brzine rezanja

Vn = 215m min iz tab. 8.1.1-nastavak 4

Saglasno sa tab. 5.12.2a izabira se period postojanost strugarskih noževa T=90 min,a na
osnovu toga se iz tablice 5.12.2b bira koeficijent popravke k T = 0.73
VT = Vn kT ⇒ VT = 156.95 m
min
Određivanje broja obrtaja

Računski broj obrta se određuje prema formuli:

1000V 1000 ⋅156.95
nr = = = 1391.60 o ⇒ a merodavan broj obrta se određuje prema
πD π ⋅ 35.9 min
6.2.1a nm = 1400 o
min
Snaga rezanje

U tablici 8.7.1 data je specifična snaga rezanja u odnosu na tup i oštar alat:
p = 0.064 kW cm 3 min
Snaga rezanja se računa na osnovu podataka iz tablice 8.7.2

asπDn 0.45 ⋅ 0.14 ⋅ 3.14 ⋅ 35.9 ⋅1400

Prez = asvp = p= 0.064 = 0.64 < ηPM = 8.8kN
1000 1000
Glavno vreme

Na osnovu tablice 3.1 određuje se glavno vreme za svaki zahvat:

tg =
L
[min ]
ns
L = l1 + l 2 + l3 l − dužina struganja; l1 − prazan hod alata pre ulaska u zahvat sa
obratkom; l 2 − prazan hod pri ulaska alata uz obradak

l + l1 + l2 39 + 1.5 + 1.5
tg = = = 0.21 min
ns 1400 ⋅ 0.14

1.6 Izbor režima obrade pomoću funkcije obradljivosti

1.6.1 Operacija 10 - Zahvat 04 : Uzdužna spoljna gruba obrada na
prečniku Ø35 + δ 2'' = 35.9mm i na dužini L = 39mm

Cv = 588; x = 0.12; y = 0.28; m = 0.38 tablica 9.1.1a

K V = K VS ⋅ K VO ⋅ K VM = 0.7 ⋅ 1.05 ⋅ 1 = 0.735 (pripremak sa korom, obradljivost dobra, i stanje
mašine normalno) – tablica 9.1.1b
Period postojanost strugarskih noževa T=90 min
Pošto je a=9.05 mm, broj obrta s obzirom na puno iskorišćenje postojanosti alata od T = 90

320CV KV 320 ⋅ 588 ⋅ 0.735

nA = = = 569.78 o
DT a S0 54 ⋅ 900.38 ⋅ 9.050.12 ⋅ 0.250.34 ⋅
m x y min

Specifična sila rezanja i parametri obradivosti su:

y 0.75
⎛ HB ⎞ ⎛ 182 ⎞
1
N
C K1 = 1500 2
; x1 = 1; y1 = 0.75; K F = ⎜ ⎟ =⎜ ⎟ = 1.052 – tablica 9.1.2a
mm ⎝ 170 ⎠ ⎝ 170 ⎠

6 f + 2.1ef − 0.65 6 ⋅1.5 + 1.2 ⋅1⋅1.5 − 0.65

C0 = = = 0.0253
b 2e 20 2 ⋅1
σ doz 240
so' = y1 = 0.75 = 0.73 mm ⇒ s0' = 0.71 mm
x1
CoCK1 a K F 0.0253 ⋅1500 ⋅ 9.05 ⋅1.052 o o
(korak s ozirom na otpornost noža)
s0'' = 8rH = 8 ⋅ 0.4 ⋅ 0.0298 = 0.3 mm ⇒ s0'' = 0.28 mm
o o
(korak s obzirom na kvalitet obrađene površi)

{
s = min s0' , s0'' }
Tako da je merodavan s0'' = 0.28 mm
o

Broj obrta s obzirom na puno iskorišcenje mašine:

1.91 ⋅107 PMη 1.91 ⋅107 ⋅ 5.5 ⋅ 0.8
nM = = = 283.12 o
DCK1 a x1 S 0y1 K F 54 ⋅1500 ⋅ 9.05 ⋅ 0.280.75 ⋅1.052 min
Broj obrta s obzirom na puno iskorišćenje postojanosti alata od T = 90

320CV KV 320 ⋅ 588 ⋅ 0.735

nA = = = 569.78 o
DT a S0 54 ⋅ 90 ⋅ 9.05 ⋅ 0.25 ⋅
m x y 0.38 0.12 0.34 min
Za dalji proračun merodavan je nM = nM = 283.12 o
min
Kako je n M < n A određuje se broj prolaza prema najvećem dozvoljenom koraku (tab. 8.1.1-
nastavak 16)
y1 0.75
⎛ s ⎞ x1 ⎛ 1 ⎞ 1
i = ⎜⎜ max ⎟⎟ = ⎜ ⎟ = 2.59
⎝ s0 ⎠ ⎝ 0.28 ⎠
pa se toga usvaja broj prolaza i=2
a
Dubina rezanja a ' = = 4.525mm
i
x1 1
Korak s ' = s0i y1 = 0.28 ⋅ 2 0.75 = 0.71 mm ⇒ so' = 0.71 mm (tablica6.2.2a)
o o

Kako se merodavan broj obrta nalazi između dva standardna:

250<283.12<350
za n M < n A
1 1
⎛ n ' ⎞ y1 ⎛ 283.12 ⎞ 0.75
sm+1 = s0' ⎜⎜ M ⎟⎟ = 0.71⎜ ⎟ = 0.53 mm o ⇒ s0,m+1 = 0.5 mm o
⎝ m+1 ⎠
n ⎝ 350 ⎠
ns = max{255 ⋅ 0.71;350 ⋅ 0.5} = max{181.05;175} = 181.05 mm
min
n = 255 o s = 0.71 mm
min o
Glavno vreme
L 39
tg = i =2 = 0.43 min
ns 255 ⋅ 0.71
1.1 Tehnološki proces obrade
-struganje na strugu
-bušenje na strugu

1.2 Izbor dodataka za obradu

-pripremak-šipkasti polufabrikat, hladno vučen, povišena tačnost PT (velikoserijska
proizvodnja)
δ1 δ1'' δ1' δ 2'
2 2 2 2

δ1' p
δ1 p

-dodatak za poprečnu grubu obradu čeone površine Ø50 (T. 4.1.11) δ 1 p = 1.5mm
-dodatak za poprečnu grubu obradu čeone površine Ø30 (T. 4.1.11) δ 1' p = 1.5mm
-dodatak za grubu obradu cilindrične površine Ø50mm i L=20 mm (T. 4.1.1) δ1 = 2mm
-dodatak za grubu obradu cilindrične površine Ø40mm i L=25 mm (T. 4.1.1) δ1'' = 2mm
-dodatak za grubu obradu cilindrične površine Ø30mm i L=36 mm (T. 4.1.1) δ1' = 2mm
-dodatak za finu obradu cilindrične površine Ø30mm i L=36 mm (T. 4.1.3) δ 2' = 0.8mm
-dodatak zaodsecanje-širina noža za odsecanje B=4mm

Računske mere pripremka

D1r = Ø50 + δ1 = 50 + 2 = 52mm

D2 r = Ø40 + δ1 = 40 + 2 = 42mm
D3r = Ø3 + δ1' + δ 2' = 30 + 2 + 0.8 = 32.8mm
Dmax = D1r = 52mm
Lr = 85 + δ1 p + δ1' p + B = 85 + 1.5 + 1.5 + 4 = 92mm
Prečnik polufabrikata i mere pripremka (T. 4.4.1a)

D p = 52mm
L p = 92mm

1.3 Izbor obradnog sistema

Izbor mašine alatke

Na osnovu T.6.1.1, odabrao sam univerzalni strug sa ručnim upravljanjem:

USA200 POTISJE YU
Unutrašnji prečnik GV Du = 76mm
Broj stupnjeva mn mn = 12
Oblast regulisanja brojeva obrta 30-2000 o
min
Broj stupnjeva m s ms = 56
Oblast regulisanja za korak (uzdužni) 0.023-2.84 mm
o
Oblast regulisanja za korak (poprečni) 0.011-1.42 mm
o
Snaga pogonskog motora PM = 5.5kW
Maksimalan presek drške noža 25x25 mm

Faktor geometriske promene prenosnika za glavno kretanje dobija se iz

ϕ n = (nmax nmin )1 (m −1) = 1.469

n

-na osnovu T. 6.2.1b ϕ n = 1.4

Sledeći isti postupak dobijamo da je ϕ s = 1.12

Potrebni alati

-držači sa izmenljivim pločicama

-pločice
-zabušivač
-zavojna burgija

Potrebni pribori

-univerzalna stezna glava

-univerzalni stezač za alate sa cilindričnom drškom

1.4 Obradni procesi

Operacija 10
Stezanje 1

Zahvat 1: Spoljna poprečna gruba obrada čeone površine Ø30

Zahvat 2: Zabušivanje
Zahvat 3: Bušenje rupe Ø10 na dubinu 16mm

2 3

1
Zahvat 4: Uzdužna spoljna gruba obrada na prečniku Ø50 i na dužini
L = 85 + δ1 p + B = 90,5mm
Zahvat 5: Uzdužna spoljna gruba obrada na prečniku Ø40 i na dužini L=65mm
Zahvat 6: Uzdužna spoljna gruba obrada na prečniku ∅30 + δ 2' = 30.8mm i na dužini L=36mm
Zahvat 7: Uzdužna spoljna fina obrada na prečniku ∅30 i na dužini L=36mm
Zahvat 8: Izrada žljeba širine 4mm i dubine 4m i dubine 7mm
Zahvat 9: Odsecanje na prečniku Ø50i duzini L = 85+ δ1 p = 86,5mm

7
6
5
4
9 8

Operacija 20
Stezanje 02

Zahvat 10 : Spoljna poprečna gruba obrada čeone površine Ø50

10

1.5 Izbor režima obrade

Materijal pripremka je Č 1730, čija su mehanička svojstva
Rm = 850 N , HB 243, grupa 2.5 ( T. 1.1.2 - nastavak 1)
mm 2
Zahvat 04: Uzdužna spoljna gruba obrada na prečniku Ø50 i na dužini
L = 90,5mm

Alati

-držač tipa CTGP ( T. 5.3.2i) b x h =20 x 20

-pločica za uzdužnu obradu tipa TP

D=52 mm , d=50mm
52 − 50
a= ⇒ a=1mm dubina rezanja
2
Dubina rezne ivice pločice a1 = 11mm (T. 5.3.2i)
1
Dozvoljena dužina rezne ivice pločice u zahvatu: b1max = a1 = 5.5mm > 1mm (T. 5.12.1d) pa
2
se usvaja jedan prolaz, tačnije
i = 1; a = 1mm
Geometrija alata κ = 91D ; κ 1 = 29 D ; γ = 6 D ; λ = 0 ; α = 5 D ; r = 0.4mm ( T. 5.3.2i)

Izbor koraka

Za klasu hrapavosti N9 prema T. 2.1.3:

Ra = 6.3µm
Na osnovu toga se iz T. 2.3.5 vrši odabir R z i s:
R = 24.8µm i s = 0.277 mm
z o
Na osnovu T. 8.1.1- nastavak 9 dobija se za grupu 2.5, tvrdoću HB 243,
dubinu rezanja a = 1mm , alat od tvrdog metala, korak
s ≤ 0, 2 mm
o
Na osnovu prethodno dobijenih vrednosti iz T. 6.2.2a odabira se prvi manji korak
s0 = 0.18 mm
o

Izbor brzine rezanja

Na osnovu T. 8.1.1- nastavak 4 dobija se za grupu 2.5, tvrdoću HB 243,

dubinu rezanja a = 1mm , alat od tvrdog metala‚ oznaka materijala alata P10 i brzina rezanja
Vn = 140 m min
Saglasno sa T. 5.12.2a izabira se postojanost strugarskih noževa T=90 min, a na osnovu toga
se iz T. 5.12.2b bira koeficijent popravke k T = 0.73
VT = Vn kT ⇒ VT = 102, 2 m
min

Određivanje broja obrtaja

Računski broj obrta se određuje prema formuli:

1000V 1000 ⋅102.2
nr = = = 650.96 o ⇒ za merodavan broj obrta se prema T.6.2.1a
πD π ⋅ 50 min
određuje nm = 500 o
min

Snaga rezanja

U T. 8.7.1 data je specifična snaga rezanja u odnosu na tup alat:

p = 0.077 kW cm3 min
Snaga rezanja se računa na osnovu podataka iz T. 8.7.2

asπ Dn 1 ⋅ 0.18 ⋅ 3.14 ⋅ 50 ⋅ 500

Prez = asvp = p= 0.077 = 1.09 < PMη = 5.5 ⋅ 0.8 = 4.4 kW
1000 1000

Glavno vreme

Na osnovu T. 3.1 određuje se glavno vreme za svaki zahvat:

L
tg = i ⋅ [ min ]
ns
L = l + l1 + l2
l1 = 0.5 ÷ 2 = 1.5mm
l2 = 0mm

l + l1 + l2 90.5 + 1.5 + 0
tg = i ⋅ = 1⋅ = 1.02 min
ns 500 ⋅ 0.18

Zahvat 10 : Spoljna gruba obrada čeone površine na prečniku Ø50

10
Alati

-držač tipa CSDP ( T. 5.3.2i) b x h = 20 x 20

-pločica za uzdužnu obradu tipa SP

a = 1.5 mm dubina rezanja

Geometrija alata κ = 45D ; κ1 = 45D ; γ = 6D ; λ = 0D ;α = 5D ; r = 0.8mm ( T. 5.12.1a i T. 5.3.2b)

Izbor koraka

Za klasu hrapavosti N9 prema T. 2.1.3:

Ra = 6.3µ m
Na osnovu toga se iz T. 2.3.5 vrši odabir R z i s:
R = 24.7 µ m i s = 0.395 mm
z o
Na osnovu T. 8.1.1- nastavak 9 dobija se za grupu 2.5, tvrdoću HB 243,
dubinu rezanja a = 4mm , alat od tvrdog metala, korak
s = 0.2 ÷ 0.5 mm
o
Na osnovu prethodno dobijenih vrednosti iz T. 6.2.2a odabira se prvi manji korak
s0 = 0.355 mm
o

Izbor brzine rezanja

Na osnovu T. 8.1.1- nastavak 9 dobija se za grupu 2.5, tvrdoću HB 243,

dubinu rezanja a = 4mm , alat od tvrdog metala‚ oznaka materijala alata P20 i brzina rezanja
Vn = 105 m min
Saglasno sa T. 5.12.2a izabira se postojanost strugarskih noževa T=90 min, a na osnovu toga
se iz T. 5.12.2b bira koeficijent popravke k T = 0.73
VT = Vn kT ⇒ VT = 76.65 m
min

Određivanje broja obrtaja

Računski broj obrta se određuje prema formuli:

1000V 1000 ⋅ 76.65
nr = = = 487.97 o ⇒ za merodavan broj obrta se prema T. 6.2.1a
πD π ⋅ 50 min
određuje nm = 355 o
min

Snaga rezanja

U T. 8.7.1 data je specifična snaga rezanja u odnosu na tup alat:

p = 0.077 kW cm3 min
Snaga rezanja se računa na osnovu podataka iz tablice 8.7.2

asπ Dn 1.5 ⋅ 0.355 ⋅ 3.14 ⋅ 50 ⋅ 355

Prez = asvp = p= 0.077 = 2.29 < PMη = 5.5 ⋅ 0.8 = 4.4 kW
1000 1000
Glavno vreme

Na osnovu tablice 3.1 određuje se glavno vreme za svaki zahvat:

2 δ'
L
t g = i [ min ]
ns
L = l + l1 + l2
a
l1 = + (0.5 ÷ 2) = 2.5mm
tgκ r
l2 = 0.5 ÷ 2 = 1.5mm

l + l1 + l2 25 + 2.5 + 1.5
tg = i ⋅ = 1⋅ = 0.23min
ns 355 ⋅ 0.355

1.6 Proračun režima obrade

Zahvat 06 : Uzdužna spoljna gruba obrada na prečniku Ø30 + δ 2' = 30.8mm

i na dužini L = 36mm

6
Alati

-držač tipa CTGP ( T. 5.3.2i) b x h =20 x 20

-pločica za uzdužnu obradu tipa TP

D − d 40 − 30.8
Dubina rezanja je a = = = 4.6mm
2 2
Geometrija alata κ = 91D ; κ 1 = 29 D ; γ = 6 D ; λ = 0 ; α = 5 D ; r = 0.4mm ( T. 5.3.2i)
Izbor koraka

Za klasu hrapavosti N11 prema T. 2.1.3:

Ra = 25µ m
Na osnovu toga se iz T. 2.3.5 vrši odabir R z i s:
R = 97.2 µ m i s = 0.537 mm
z o
Na osnovu T. 8.1.1- nastavak 9 dobija se za grupu 2.5, tvrdoću HB 243,
dubinu rezanja a = 10mm , alat od tvrdog metala, korak
 s = 0.2 ÷ 0.75 mm
o
Na osnovu prethodno dobijenih vrednosti iz T. 6.2.2a odabira se prvi manji korak
s0 = 0.5 mm
o

Iz T. 9.1.1a, za alat od tvrdog metala i materijal alata P30, dobija se

Cv = 225; x = 0.13; y = 0.40; m = 0.26

Iz T. 9.1.1b, za pripremak sa korom, dobru obradljivost i normalno stanje mašine, dobija se

KV = KVS ⋅ KVO ⋅ KVM = 0.75 ⋅1.1⋅1 = 0.825

Saglasno sa T. 5.12.2a izabira se postojanost strugarskih noževa T=90 min

Specifična sila rezanja i parametri obradljivosti su:

CK1 = 1500 N ; x = 1; y1 = 0.75 iz T. 9.1.2a
mm 2 1
y1 0.75
⎛ HB ⎞ ⎛ 243 ⎞
K FM = ⎜ ⎟ =⎜ ⎟ = 1.307 ; K Fk = 0.89 ; K Fγ = 1 iz T. 9.1.2b
⎝ 170 ⎠ ⎝ 170 ⎠
K F = K FM K Fk K Fγ = 1.307 ⋅ 0.89 ⋅1 = 1,16
6 f + 2.1ef − 0.65 6 ⋅1.5 + 2.1⋅1⋅1.5 − 0.65
C0 = = = 0.0288
b2e 202 ⋅1

Korak s ozirom na otpornost noža

σ doz 240
so' = y1 = 0.75 = 1.055 mm ⇒ s0' = 1 mm
x1
CoCK1 a K F 0.0288 ⋅1500 ⋅ 4.6 ⋅1.16 o o

Merodavan korak je
{ }
s0 = min s0' , s0 ⇒ s0 = 0.5 mm
o

Broj obrta s obzirom na puno iskorišcenje mašine

1.91 ⋅107 PMη 1.91 ⋅107 ⋅ 5.5 ⋅ 0.8
nM = = = 441.46 o
DCK1 a x1 S0y1 K F 40 ⋅1500 ⋅ 4.6 ⋅ 0.50.75 ⋅1.16 min
Broj obrta s obzirom na puno iskorišćenje postojanosti alata
320CV KV 320 ⋅ 225 ⋅ 0.825
nA = = = 498.74 o
DT a S0 40 ⋅ 900.26 ⋅ 4.60.13 ⋅ 0.50.40 ⋅
m x y min

Kako je nM < nA , određuje se broj prolaza prema najvećem dozvoljenom koraku (tab. 8.1.1-
nastavak 9)
y1 0.75
⎛ s ⎞ x1 ⎛ 0.75 ⎞ 1
i = ⎜ max ⎟ = ⎜ ⎟ = 1.36
⎝ s0 ⎠ ⎝ 0.5 ⎠
pa se toga usvaja broj prolaza i=1
a
Dubina rezanja a ' = = 4.6mm
i
x1 1
Korak s = s0i = 0.5 ⋅1
'
0
y1 0.75
= 0.5 mm ⇒ s0' = 0.5 mm
o o
Za dalji proračun merodavan je nM = 441.46 o
min

Kako se merodavan broj obrta nalazi između dva standardna

355<441.46<500
za n M < n A
1 1
⎛ n ⎞ y1 ⎛ 441.46 ⎞ 0.75
sm +1 = s0' ⎜ M ⎟ = 0.5 ⎜ ⎟ = 0.424
mm ⇒ s
0, m +1 = 0.355
mm
⎝ 500 ⎠ o o
⎝ m +1 ⎠
n
ns = max {355 ⋅ 0.5;500 ⋅ 0.355} = max {177.5;177.5} = 177.5 mm
min
n = 355 o s = 0.5 mm
min o

Glavno vreme
L 36 + 1.5
tg = i =1 = 0.21min
ns 355 ⋅ 0.5
L = l + l1 + l2
l1 = 0.5 ÷ 2 = 1.5mm
l2 = 0mm

Zahvat 10 : Spoljna gruba obrada čeone površine na prečniku Ø50

10

Alati

-držač tipa CSDP ( T. 5.3.2i) b x h = 20 x 20

-pločica za uzdužnu obradu tipa SP

a = 1.5 mm dubina rezanja

Geometrija alata κ = 45D ; κ1 = 45D ; γ = 6D ; λ = 0D ;α = 5D ; r = 0.8mm ( T. 5.12.1a i T. 5.3.2b)

Izbor koraka

Za klasu hrapavosti N9 prema T. 2.1.3:

Ra = 6.3µ m
Na osnovu toga se iz T. 2.3.5 vrši odabir R z i s:
R = 24.7 µ m i s = 0.395 mm
z o
Na osnovu T. 8.1.1- nastavak 9 dobija se za grupu 2.5, tvrdoću HB 243,
dubinu rezanja a = 4mm , alat od tvrdog metala, korak
s = 0.2 ÷ 0.5 mm
o
Na osnovu prethodno dobijenih vrednosti iz T. 6.2.2a odabira se prvi manji korak
s0 = 0.355 mm
o
Iz T. 9.1.1a, za alat od tvrdog metala i materijal alata P20, dobija se
Cv = 299; x = 0.12; y = 0.30; m = 0.26
Iz T. 9.1.1b, za pripremak sa korom, dobru obradljivost i normalno stanje mašine, dobija se
KV = KVS ⋅ KVO ⋅ KVM = 0.75 ⋅1.1⋅1 = 0.825
Saglasno sa T. 5.12.2a izabira se postojanost strugarskih noževa T=90 min
Specifična sila rezanja i parametri obradljivosti su:
CK1 = 1500 N ; x = 1; y1 = 0.75 iz T. 9.1.2a
mm 2 1
y1 0.75
⎛ HB ⎞ ⎛ 243 ⎞
K FM = ⎜ ⎟ =⎜ ⎟ = 1.307 ; K Fk = 1 ; K Fγ = 1 iz T. 9.1.2b
⎝ 170 ⎠ ⎝ 170 ⎠
K F = K FM K Fk K Fγ = 1.307 ⋅1⋅1 = 1,307
6 f + 2.1ef − 0.65 6 ⋅1.5 + 2.1⋅1⋅1.5 − 0.65
C0 = = = 0.0288
b2e 202 ⋅1
Korak s ozirom na otpornost noža
σ doz 240
so' = y1 = 0.75 = 4.01 mm ⇒ s0' = 4 mm
x1
CoCK1 a K F 0.0288 ⋅1500 ⋅1.5 ⋅1.307 o o
Korak s obzirom na kvalitet obrađene površi
s0' = 8rH = 8 ⋅ 0.8 ⋅ 0.0247 = 0.4 mm u odnosu na kvalitet obrađene površi
o
Merodavan korak je
{ }
s0 = min s0' , s0'' ⇒ s0 = 0.4 mm
o
Broj obrta s obzirom na puno iskorišcenje mašine
1.91 ⋅107 PMη 1.91 ⋅107 ⋅ 5.5 ⋅ 0.8
nM = = = 1136.35 o
DCK1 a x1 S0y1 K F 50 ⋅1500 ⋅1.5 ⋅ 0.40.75 ⋅1.307 min
Broj obrta s obzirom na puno iskorišćenje postojanosti alata
320CV KV 320 ⋅ 299 ⋅ 0.825
nA = = = 614.4 o
DT a S0 50 ⋅ 90 ⋅1.5 ⋅ 0.4
m x y 0.26 0.12 0.30 min
Kako je nA < nM , merodavno je nA , koje se nalazi između dva standardna broja obrta
500<614.4<710
pa je
1 1
⎛ n ⎞ y
⎛ 614.4 ⎞ 0.30
sm +1 = s0 ⎜ A ⎟ = 0.4 ⎜ ⎟ = 0.247
mm ⇒ s
0, m +1 = 0.25
mm
⎝ 710 ⎠ o o
⎝ nm +1 ⎠
ns = max {500 ⋅ 0.4;710 ⋅ 0.25} = max {200;177.5} = 200 mm
min
n = 500 o s = 0.4 mm
min o
Glavno vreme
L 50 + 2.5 + 1.5
tg = i =1 = 0.27 min
ns 500 ⋅ 0.4
L = l + l1 + l2
a
l1 = + (0.5 ÷ 2) = 2.5mm
tgκ r
l2 = 0.5 ÷ 2 = 1.5mm

2.1 Računske mere pripremka

Materijal pripremka je Č 1730, čija su mehanička svojstva
Rm = 850 N , HB 243, grupa 2.5 ( T. 1.1.2 - nastavak 1)
mm 2

Pretpostavka:otkovak

Izbor dodataka za obradu:

δ1' p

δ1'
2
H2
D2
δ1''p

δ1 D1
2 H1

δ1 p

Iz T 4.1.1, za odgovarajuće prečnike i NT dobijaju se dodaci za obradu

-dodatak za poprečnu grubu obradu čeone površine Ø80 δ1 p = 3.5mm

-dodatak za poprečnu grubu obradu čeone površine Ø58 δ1' p = 3.5mm
-dodatak za grubu obradu cilindrične površine Ø80 i L=30 mm δ1 = 3.5mm
-dodatak za grubu obradu cilindrične površine Ø58 i L=40 mm δ1' = 3.5mm
-dodatak za poprečnu grubu obradu čeone površine Ø80 δ1''p = 3.5mm
Računske mere pripremka:

D1r = 80 + δ1 = 80 + 3.5 = 83.5mm

D1r = 58 + δ1' = 58 + 3.5 = 61.5mm
H1r = 30 + δ1 p + δ1''p = 30 + 3.5 + 3.5 = 37 mm
H 2 r = 40 + δ1' p − δ1''p = 40 + 3.5 − 3.5 = 40mm
Računske mere pripremka se zaokružuju na celobrojnu vrednost, koja ne smanjuje
dodatak za obradu, pa su mere otkovka:
D1 = 84mm
D2 = 62mm
H1 = 37 mm
H 2 = 40mm

2.2 Konstrukcija odkovka

dp

- zapremina odkovka (izradka) iznosi:

π D12 π D22 3.14 ⋅ 70.56 3.14 ⋅ 38.44
Viz = H1 + H2 = ⋅ 3.7 + ⋅ 4 = 325.6cm3
4 4 4 4
- zapremina pripremka za kovanje iznosi
V p = 1.04Viz = 338, 6cm3
- dodatak za venac iznosi
∆V = 0.04Viz = 13.5cm3
- prečnik pripremka
d p = d mr − (5 ÷ 15) = 62 − (5 ÷ 15) = 47 ÷ 57 mm
Iz T 4.4.1a nalazimo da se u ovom intervalu nalaze sledeći standardni šipkasti
polufabrikati – (48), 50, 52, (53), 55 – pa za prečnik polufabrikata usvajam
d p = 55mm
- visina pripremka za kovanje za usvojeno d p = 55mm
4V p 4 ⋅ 338.6 hp 14.26
hp = = = 14.26 cm = = 2.59 < 3 ⇒ zadovoljava
d p2π 30.25 ⋅ 3.14 dp 5.5
- prečnik venca
4∆V 4 ⋅13.5
Dv = + D12 = + 8.42 = 10.55cm
π hv 3.14 ⋅ 0.4
d1v = D1 + 3hv = 8.4 + 3 ⋅ 0.4 = 9.6cm
 2.3 Određivanje maksimalne defomacione sile i potrebnog
defomacionog rada

D2

D1

- specifični deformacioni otpor k = cvσ pm

cv = 1.0 ÷ 1.4 = 1.2 - tablica 6.2 - za hidrauličnu presu
N
σ pm = 110 - tablica 6.3 - za materijal Č 1730 i temprtaturu t=900ºC
mm 2
N
k = 1.2 ⋅110 = 132
mm 2
- koeficijent trenja se usvaja prema tablici 6.4 i iznosi µ = 0.32 - za materijal Č
1730 i temperaturu t=900ºC
- Maksimalna sila za rotacione delove prema energetskom kriterijumu

⎡d2 D13 d 3 − D13 ⎤ ⎡ 9.62 8.43 9.63 − 8.43 ⎤

Fmax = kπ ⎢ v + +µ v ⎥ = 132 ⋅ 3.14 ⎢ + + 0.32 ⎥ = 4.72MN
⎣ 4 12 3 hv
12 hv ⎦ ⎣ 4 12 3 ⋅ 0.4 12 ⋅ 0.4 ⎦

- Maksimalna sila za rotacione delove prema kriterijumu maksimalnih smičućih

napona
⎡ d v2 D13 d v3 − D13 ⎤ ⎡ 9.62 8.43 9.63 − 8.43 ⎤
Fmax = kπ ⎢ + +µ ⎥ = 132 ⋅ 3.14 ⎢ + + 0.32 ⎥ = 4.32 MN
⎣ 4 24hv 12hv ⎦ ⎣ 4 24 ⋅ 0.4 12 ⋅ 0.4 ⎦
Razlika 8.47 %.
- potreban deformacioni rad W = V ⋅ ϕ h max ⋅ ksm
k +k
k sm = sa sb
2
⎛ µ dp ⎞ ⎛ 0.32 5.5 ⎞ N
k sa = k ⎜1 + ⎟⎟ = 132 ⎜1 + ⎟ = 137.43
⎜ 3 hp ⎠ ⎝ 3 14.26 ⎠ mm 2
⎝
F 4F 4 ⋅ 4.72 ⋅106 N
k sb = max = max = = 652, 43
AV π dv
2
3.14 ⋅ 9216 mm 2
N
k sm = 394.93
mm 2
hp 14.26
ϕh max = ln = ln = 0.59
hm 7.91
 V 338.6
hm = = = 7.91cm
Am 42.78

A + A2 (D 1
2
+ D22 ) π4
Am = 1 = = 42.78cm3
2 2

W = V p ⋅ ϕh max ⋅ ksm = 338.6 ⋅ 0.59 ⋅ 394.93 = 0.08MJ

Određivanje deformacijone sile i rada za dati izradak

Ø 85

R8

1
32

R4

Ø 60

Dodatak za opsecanje:
di 2 85
= = 1.42 prema tab. 6.6 dodatak za opsecanje iznosi : ∆d = 3.5mm
di1 60

Mere pripremka:
Karakteristična veličina parcijalnih površina izratka posrednjoj liniji su:
-za prstenasti deo oboda:
d ⎛d ⎞
l1 = i 2 − ⎜ i1 + rp ⎟ = 42.5 − (30 + 8) = 4.5mm
2 ⎝ 2 ⎠
1⎛d d ⎞ 1
rC1 = ⎜ i 2 + i1 + rp ⎟ = ( 42.5 + 30 + 8 ) = 40.25mm
2⎝ 2 2 ⎠ 2
-za zaobljenje oboda (deo torusa):
π⎛ s⎞ π ⎛ 1⎞
l3 = ⎜ rp + ⎟ = ⎜ 8 + ⎟ = 13.3mm
2⎝ 2⎠ 2 ⎝ 2⎠
⎛ 2⎞ ⎛ 2⎞
rC3 = i1 + ( rp + s ) ⎜ 1 − ⎟ = 30 + ( 8 + 1) ⎜1 − ⎟ = 33.3mm
d
2 ⎝ π⎠ ⎝ π⎠
-za cilindrični deo:
l1 = h − ( ri + rp + 2 s ) = 32 − ( 4 + 8 + 2 ) = 18mm
di1 s 60 1
rC1 = − = − = 29.5mm
2 2 2 2
-za donje zaobljenje (deo torusa):
π⎛ s⎞ π ⎛ 1⎞
l2 = ⎜ ri + ⎟ = ⎜ 4 + ⎟ = 7.1mm
2⎝ 2⎠ 2 ⎝ 2⎠
d ⎛ 2⎞ ⎛ 2⎞
rC2 = i1 − ( ri + s ) ⎜1 − ⎟ = 30 − ( 4 + 1) ⎜1 − ⎟ = 28.2mm
2 ⎝ π⎠ ⎝ π⎠
-za ravan deo (dance):
d
l4 = i1 − ( ri + s ) = 30 − ( 4 + 1) = 25mm
2
l 25
rC3 = 4 = = 12.5mm
2 2

Prečnik pripremka:

D0 = 8∑ li rCi = 8 ⋅ ( 4.5 ⋅ 40.25 + 13.3 ⋅ 33.3 + 18 ⋅ 29.5 + 7.1⋅ 28.2 + 25 ⋅12.5 ) = 115.5mm

Broj operacija izvlačenja

S 1
⋅100% = ⋅100% = 0.87%
D0 115.5
Prema T 6.10 usvaja se m1 = 0.54; m2 = 0.77
log d n − log m1 D0 log 60 − log ( 0.54 ⋅115.5 )
n = 1+ = 1+ = 1.15 ⇒ n = 1
log m2 log 0.77

Držač lima

Držač lima se mora koristiti zbog oblika izradka.

Deformacijona sila
R0
Otpor pri bočnom sabijanju: F1 = 2.2π rskm ln
r
h > ri + rp + s
hi − s > ri + rp + s ⇒ h ' = h − 0.43 ( ri + rp + s ) = 18 − 0.43 ( 4 + 8 + 1) = 12.41mm
18>12.41
k + kR
km = r
2
k r i k R preko dijagrama σ ee , ϕ i interpolacijom

1 R02 1 57.752
ϕ R = ln = ln = 0.1263 ⇒ ϕ R = 12.63 %
2 R02 − 2rh' 2 57.752 − 2 ⋅ 30 ⋅12.41
1 r + 2h' 1 30 + 2 ⋅12.41
ϕr = ln = ln = 0.3014 ⇒ ϕr = 30.14 %
2 r 2 30
D
R0 = 0
2
Interpolacija:
270 − 220 N
σ ee = k R = (12.63 − 10 ) + 220 = 246.3 2
15 − 10 mm
430 − 390 N
σ ee = kr = ( 30.14 − 30 ) + 390 = 391.68 2
35 − 30 mm
N
km = 318.99
mm 2
R 57.75
F1 = 2π rskm ln 0 = 2 ⋅ 3.14 ⋅ 30 ⋅1⋅ 318.99 ⋅ ln = 39.36kN
r 30
Otpor trenja između lima i držača: F2 = 2µFd

⎡⎛ D ⎞ d1 − s ⎤
3
2.5 ⎡⎛ 115.5 ⎞ 60 − 1 ⎤
3

p = ⎢⎜ 0
− 1⎟ + ⎥ ⋅σ M = ⎢⎜ − 1⎟ + ⎥ ⋅ 380 = 1.11MPa
⎢⎣⎝ d1 − s ⎠ 200 s ⎥⎦ 1000 ⎣⎢⎝ 60 − 1 ⎠ 200 ⋅1 ⎦⎥
⎡ 2 ( d + 2r + s ) 2 ⎤ ⎡115.52 ( 60 + 2 ⋅ 8 + 1)2 ⎤
D0
Fd = ( A0 − A ) p = π ⎢ − ⎥ p = 3.14 ⎢ − ⎥ ⋅1.11 = 6.46kN
p

⎢ 4 4 ⎥ ⎢⎣ 4 4 ⎥⎦
⎣ ⎦
F2 = 2 µ Fd = 2 ⋅ 0.12 ⋅ 6.46 = 1.55kN
Otpor izvlačenja zbog trenja oko zaobljenja prstena

⎛ µπ ⎞
F3 = (F1 + F2 )⎜⎜ e 2 − 1⎟⎟
⎝ ⎠
Otpor savijanja lima oko ivica prstena za izvačenje:

kf km 318.99
F4 = 2π rs 2 = 2π rs 2 = 2 ⋅ 3.14 ⋅ 30 ⋅12 = 3.54kN
2rp + s 2rp + s 2 ⋅8 +1
⎛ µπ ⎞ µ
π
F = F1 + F2 + F3 + F4 = F1 + F2 + ( F1 + F2 ) ⎜ e 2 − 1⎟ + F4 = ( F1 + F2 ) e 2 + F4 = 52.93kN
⎝ ⎠
Deformacijoni rad

W = η Fh = 0.53 ⋅ 52.93 ⋅17 = 476.9 J

η = 1.6 − 0.65m = 1.16 − 0.65 ⋅ 0.73 = 0.53
h = hi − s = 18 − 1 = 17mm