SPECIJALNA EPIDEMIOLOGIJA

- INFLUENZA ( GRIP ) -Akutna infektivna bolest uzrokovana jednim od tipova virusa influenzae
Tip A najvee antigene promjene,epidemije, nekada i veih
razmjera
Tip B lokalne epidemije
Tip C sporadina oboljenja
-KLINIKA SLIKA I DIJAGNOZA:
- Inkubacija kratka oko 1 dan
- Dominira opti infektivni sindrom
-

naknadno pojava respiratornih simptoma

Dijagnostika na osnovu klinike slike
Etioloka dijagnoza- dokazivanje virusa

-REZERVOAR I IZVOR
ovjek
-PUT PRENOSA
kapljini put, aerogeno ili preko predmeta opte upotrebe
-SEZONALNOST
najee zimi
-JAVLJANJE
obino epidemije manjih ili veih razmjera, ali i pandemije
-PROFILAXA
Opta : smanjenje koliine virusa
jaanje otpornosti organizma

Specifina: imunizacija rizinih kategorija

Vakcina protiv influence/gripa:

1. Medicinske indikacije - oboljeli od hroninih oboljenja, bez obzira
na dob
2. Socijalne indikacije:
stariji od 65 godina
osobe koje se bave zanimanjima od posebnog drutvenog
interesa, bez kojih bi bilo oteano funkcionisanje drutva
2

- RUBEOLA-

-Zarazna bolest, uzronik RNA virus rubele, osjetljiv u spoljanjoj sredini

-KLINIKA SLIKA I DIJAGNOZA:

Steena akutna, obolijevaju djeca

-inkubacija 14-21 dan,
-kataralni stadij,respiratorni simptomi, poveanje limfnih lijezda
-osipni stadij- prvo lice, trup, pa ekstremiteti
-ospa morbiliformna ili skarlatiniformna

Dijagnoza- prema klinikoj slici

Laborat- izolacija virusa iz farinxa(rijetko)
seroloki IgM od 2. dana i traju do
30 dana
-IgG- nastaju kasnije, due traju, nekada doivotno

-REZERVOAR I IZVOR
ovjek
Bolesnik zarazan 7 dana prije i 4 nakon izbijanja ospe
-PUT PRENOSA
Kapljinim putem

- KONGENITALNA ( steena ) RUBEOLA -Kod primoinfekcije trudnice oboljenje ploda

PUT PRENOSA
Transplacentarni prenos, virus usporava diobu elija zavisno od gestacije
-RUBEOLA TRIJAS: anomalije na oima, slunom aparatu i KVS
-POSLJEDICE
Nekada spontani pobaaji, prijevremeni porod, mala poroajna teina
-PROFILAXA
3

Vakcinacija : MPR 13. Mjesec

- PAROTITIS MUMPS ( zaunjaci ) -

-Virusna etiologija, kapljina infekcija, zahvata pljuvane lijezde, testise,

ovarije, rjee meninge, febrilnost

Virus osjetljiv u spoljanjoj sredini

-Inkubacija 12-26 dana

-Seroloka dijagnostika
-IZVOR
Akutni bolesnici
Bolesnik zaraen 2-3 dana prije simptoma i 10-12 dana po prestanku otoka
-PROFILAXA
MPR 13. mjesec

- MORBILI ( male boginje, krzamak ) -

-Virus osjetljiv u spoljanjoj sredini, seroloka dijagnoza

-INKUBACIJA - 8-13 dana

Kataralni stadij-Koplikove mrlje

Osipni stadij, makulopapulozna ospa, glava, vrat,trup,ak dlanovi i
tabani

-IZVOR
bolesnici
-PUT PRENOSA
Kapljinim putem
-PROFILAXA
MPR vakcina
Imunitet nakon preleane bolesti DOIVOTAN
Imunitet nakon imunizacije DUGOTRAJAN

- VARICELLA ( vodene ospice ) -

-Virusno, osipno oboljenje - Virus varicella-zoster

-INKUBACIJA - 2-3 nedjelje
-Kataralni stadij febrilnost
-IZVOR
Bolesnik
-PUT PRENOSA
Kapljinim putem
Direktno i indirektno
-PROFILAXA
Izolacija oboljelih
Dezinfekcija
Nakon preboljele bolesti imunitet trajan, mogue oboljevanje od
herpes-zostera

STREPTOKOKNE BOLESTI STREPTOKOKOZE

-Oboljenja uzrokovana Beta hemolitikim streptokokom

-Veliki broj grupa ( A - T)
-Najveu patogenost za ovjeka imaju Beta hemolitiki streptokoki iz grupe
A
-IZVOR
Oboljeli od neke streptokokne bolesti (najvanija oboljenja
gornjih disajnih puteva)
Kliconoe ( najee rekonvalescentne kod kod streptokoka u
nosu)
-PUTEVI PRENOSA
Kapljicama sline i sluzi
Ulazna vrata: sluznice gornjih disajnih puteva, ree sluznica
digestivnog trakta ili koe
-IRENJE
per kontinuitatem ,
limfogeno i
hematogeno

NAJEE STREPTOKOKNE BOLESTI

streptokokna

skarlatina,

nazofaringitis,

sinuzitis,

otitis,

pneumonija,

sepsa,

angina,

gnojni meningitis

- STREPTOKOKNA ANGINA -

-Bolest poinje naglo, drhtavica, upalni

peritonzilarne regije

proces u drijelu, upala tonzila,

-drijelo je arko zacrvenjeno, edematozno

-Vodei simptom je grolobolja
-Javlja se i regionalni limfadenitis
-Bolest traje 2-3 dana, rjee do 7 dana
-Mogua pojava reumatske groznice, golomerulonefritisa, nekada trajni
invaliditet
-Lijeenje antibiotsko,dovoljno dugo
-Neadekvatno lijeenje dovodi do kliconotva
-Potrebno lijeenje kliconoa utvrenih sanitarnim pregledom

- SCARLATINA ARLAH -

-eta hemolitiki
toksin

streptokok

grupe

-Bolest poinje naglo, drhtavica, upalni

peritonzilarne regije

koji

izluuje eritrogeni

proces u drijelu, upala tonzila,

-U zavrnoj fazi bolesti ljutenje koe

-Epidemiologija i patogeneza kao kod streptokokne angine
-Posebno vano oboljenje za kolske i pretkolske ustanove

- MENINGOKOKNI MENINGITIS -

-Akutno bakterijsko oboljenje - Neisseria meningitidis-meningokok

-MJESTO
Sjedite nazofarings
-Patogen samo za ovjeka
-Sporadino i endemski
-IZVOR
Kliconoa, ree bolesnik
-INKUBACIJA - 3-4 dana
-Upala nazofaringsa
-Sepsa
-Petehije po koi, hemoragije u nadbubregu
-Simptomi: glavobolja,povraanje, ukoenost vrata,meningealni znaci,
konvulzije, koma
-VAKCINA za hadd

- BOLESTI KOJE SE PRENOSE HRANOM -

- TRBUNI TIFUS TYPHUS ABDOMINALIS -

-Akutna zarazna bolest uzronik-Salmonella typhi

-bakteriemino - septikemino oboljenje
-poveanje limfnih vorova, naroito mezenterija, te slezene
-ulceracije sluznice crijeva
-toksina oteenja parenhimatoznih organa: jetre, srca, bubrega
-IZVOR
bolesnici koji boluju od tipine slike bolesti, atipini sluajevi i
kliconoe
-kliconotvo je dugotrajno, esto doivotno ( 3-5% )
-INKUBACIJA 7-14 dana, ree 4-40 dana
-PUT PRENOSA
Fekalno- oralni ili urino-oralni prenos
Direktni ili indirektni kontakt
Hrana ili voda
-KLINIKA SLIKA

Opti infektvni sindrom i simptomi

Opstipacija, u drugoj sedmici proliv
Trbuh izboen
promjene na koi - eflorescence koje se javljaju na mahove

-MIKROBIOLOKA DIJAGNOSTIKA
Hemokultura, koprokultura, urinokultura
9

- SALMONELOSSIS -Povezana sa konzumiranjem hrane ivotinjskog porijekla

-U crijevima raznih domaih i divljih ivotinja, te peradi i ptica
-REZERVOAR ( prirodni )
svinje, perad i glodari te psi, make, konji, ptice, kuni ljubimci, neki
gmizavci, kao guteri i zmije, pa i insekti kao muhe i ohari
-INKUBACIJA 6-72h ( najee od 12-36h ) zavisno od:
Uneene koliine
Vrste salmonela
Karakteristika domaina
-NAJEI UNOS HRANOM
-DIJAGNOSTIKA
mikrobioloka dijagnostika
seroloka ispitivanja
-IZVOR
Najee domae ivotinje koje ovjek koristi za ishranu (svinje,
perad)
Glodari koji ive u neposrednoj blizini ljudi, odnosno u njihovim
domainstvima.
Gmizavci kao kuni ljubimci (zmije, kornjae...) sve znaajniji izvor
zaraze za ljude
-PROFILAXA
Veterinarska medicina
Higijena
Voditi rauna ta jedemo

-OBAVEZNO PRIJAVLJIVANJE

- SHIGELLOSIS ( igeloze ) 10

-Bolesti gastrointestinalnog trakta uzrokovane bakterijama iz roda

Shigella
-Akutni kolitis, enterokolitis, rjee gastroenteritis
-Tipini simptomi: grevi u trbuhu, krvavo-sluzavi proljevi, tenezmi i lani
pozivi
-Akutna bacilarna dizenterija
-esto kod pogoranja higijensko-sanitarnih uslova
-UZRONICI
Gram - tanki, nepokretni, asporogeni
-Sh. DYSENTERIAE uzrokuje najtee oblike
-IZVOR ZARAZE:
bolesnik ili kliconoa
-KLICONOTVO nekoliko godina
-PUT PRENOSA

Direktan
Indirektan ( ree )
Boda ( ree )
MUHE

-ULAZNA VRATA - usta

-INKUBACIJA 1-7 dana, najee 24-48h
-KLINIKA SLIKA, mehanizmi
Infekciozno toxini
Upalni

-DIJAGNOZA
Epidemioloki podaci, klinika slika, mikrobioloke pretrage

- VIRUSNI HEPATITIS TIPA A -

11

-Zarazna utica, uzronik virus hepatitisa A

-este epidemije
-Veoma kontagiozno oboljenje
-Virus u tjelesnim tenostima, najvie u stolici i urinu
boljenje
-IZVOR ZARAZE
ovjek
-PUT PRENOSA
Fekalno oralni
Direktan
Indirektan

-INKUBACIJA 15-45 DANA

-KLINIKA SLIKA
Preikterini ( inicijalni, invazivni ) stadij i ikterini stadij
Ikterus ( utica )
Jetra uveana i veoma bolna
-DIJAGNOZA

epidemioloki podaci
klinika slika
laboratorijska istraivanja
dokazivanje IgM i IgG antitijela

- BOLESTI KOJE SE PRENOSE KRVLJU I

SEKSUALNIM KONTAKTOM - HEPATITIS B -

12

-Akutni hepatitis B je sistemska virusna bolest, uglavnom zahvaa jetru.

-Bolest moe zavriti:

spontanom eliminacijom virusa

progredirati do razliitih oblika hronine infekcije:

asimptomatski

hronino nosilatvo
ciroza
jetre

hepatocelularni karcinom
-PUTEVI PRENOSA

Krvlju
Sexualnim kontaktom
Vertikalnom transmisijom ( sam majke na dijete )

-PREVENTIVNE MJERE

Izbjegavanje kontakta sa krvlju

Adekvatna dezinfekcija ( po potrebi sterilizacija ) opreme i povrina
VAKCINACIJA

- ZOONOZE -

13

- BRUCELLOSIS -

-Akutno (subakutno, a nekad i hronino) infektivno oboljenje uzrokovano

razliitim vrstama brucella:

Br abortus- dominantno kod goveda

Br melitensis - dominantno kod koza

Br suis - dominantno kod svinja

Br canis - dominantno kod pasa

-PUTEVI PRENOSA

Uzimanje mlijenih proizvida od oboljelih ivotinja

Direktnim kontaktom
Respiratornim putem

- Q GEOZNICA -

-Q groznica je zoonoza - uzronik rikecija Coxiella burnetti ( usekretima i

exkretima )
14

-REZERVOARI I IZVORI ( primarni )

u prirodi su krpelji i divlji glodari

-PUT PRENOSA

direktno
indirektno

-Prenosi na domae ivotinje, najee na krave, ovce i koze, mada se

oboljenje moe javiti i kod ostalih domaih ivotinja.
-Oboljenje kod ivotinja ne mora ii sa manifestnom klinikom slikom,
pa je pojava abortusa kod ivotinja est znak infekcije.
-Posebno dugo preivljavaju u praini i u stajskom ubrivu preko kojih se u
vidu aerosola prenose na ljude.
-Javlja se u sporadinom i epidemijskom obliku
-Imunitet nakon preboljene bolesti nije trajan

- RABIES BJESNILO ( Lyssa )

-Teko, akutno, zarazno oboljenje centralnog nervnog sistema

-zoonoza -virusnog porijekla
15

-INKUBACIJA - 20-70 dana ( glava 10 dana )

- Duina inkubacije zavisi i od :
vrste ivotinje koja je nanijela povredu
da li je ugriz nastao direktno kroz kou ili kroz odjeu

-Tri stadija:

Prodromalni 1-2 dana, neugodnost uznemirenost, strah, glavobolja,

nesanica...
Stadij iritacije 5-7 dana, grevi raznih miia, jaka razdraljivost i

preosjetljivost
Stadij oduzetosti 10-ak dana, razvoj pareza i paraliza, na onim
dijelovima tijela gdje je nanesena ozljeda. Zavrava se smru

IZVOR ZARAZE ZA OVJEKA

najee domae ivotinje: psi i make

-PROFILAXA I SUZBIJANJE

Imunizacija
Temeljna lokalna obrada rane

- INTRAHOSPITALNE INFEKCIJE -

- Intrahospitalne infekcije (IHI) su one koje nastaju u kontaktu sa

zdravstvenim ustanovama

16

-POSLJDICE IH INFEKCIJA

oteaju i komplikuju lijeenje primarnog oboljenja

produuju i poskupljuju lijeenje
produuju broj dana u bolnici
smrtni ishod - 1/1000 hospitaliziranih

- NAJZNAAJNIJI UZRONICI IHI Bakterije:

-

Staphylococcus MRSA

Escherichia colli, VRE,

Enterobacter

Pseudomonas

Klebsiella

Salmonella

Virusi:
-

hepatitis B,C, delta,

HIV

herpes virusi

enterovirusi

influenza i parainfluenza,

Rjee gljivice: Candida (kod dugotrajne upotrebe antibiotika), Aspergilus

-DOMAIN

Pacijenti
Bolniko osoblje
Posjetioci

-ENDOGENE INFEKCIJE ( vlastite infekcije )

osnovni uzrok nastanka oboljenja je pad imuniteta ili oteenje

prirodnih barijera
uzronici : saprofiti ili uslovno patogene bakterije

-Najea mjesta pojave IHI:

17

 Urinarni trakt
Hirurke rane
Respiratorni trakt
Koa, naroito opekotine
Krv (bakteremia)
Gastrointestinalni trakt

-PUTEVI PRENOENJA IH INFEKCIJA

Direktni kontakt prljave ruke-NAJVANIJI PUT
Aerogeno Flugeovim kapljicama
Indirektni kontakt preko predmeta ope upotrebe
-Vrste epidemiolokog nadzora nad intrahospitalnim infekcijama:
Aktivni nadzor- zahtjeva posebno educirano osoblje
aktivno trai pacijente sa intrahosp.inf
Pasivni- prate se pacijenti u toku rutinskog rada,
uoavaju se simptomi infekcije
Moe biti:
Baziran na kontroli bolesnika

Baziran na rezultatima lab.pregleda

Podjela po vremenu praenja:

Prospektivan nain - praenje bolesnika od kontakta sa

zdravstvenim sistemom
Retrospektivan nain unazad, pregled medicinske dokumetacije

-Mjere za prevenciju i suzbijanje IHI:

Otkrivanje rezervoara i izvora zaraze

Sprjeavanje transmisije mikroorganizama
Podizanje imuniteta domaina

-Prevencija

Izolacija
Pranje ruku i noenje rukavica
18