6.

10 Phèi hîp trë kh¸ng ë SCT

6.10.1 ý nghÜa cña phèi hîp trë kh¸ng ë SCT
- 4 t¸c h¹i cña sù mÊt phèi hîp trë kh¸ng ë SCT lµ :
1/ Khi mÊt phèi hîp trë kh¸ng trªn ®­êng truyÒn, c«ng suÊt
truyÒn tíi t¶i gi¶m PL  Pt  Ppx  Pt  1   2, khi phèi hîp   0 , PL max  Pt
2/ Khi mÊt phèi hîp trë kh¸ng c«ng suÊt truyÒn lan tíi h¹n cùc
®¹i trªn ®­êng truyÒn gi¶m : P  P , K 1 , P  P
th
th max
d th th max
dK
3/ Khi mÊt phèi hîp trë kh¸ng tiªu hao trªn ®­êng truyÒn t¨ng :
2 4 l
1  e Lmin    0   20 l lg e  8, 68 l L  Lmin    0 
L  dB   10 lg
 1   e
2 2 l

4/ Khi mÊt phèi hîp trë kh¸ng, sãng ph¶n x¹ quay l¹i nguån g©y
mÊt æn ®Þnh cho m¸y ph¸t c¶ vÒ tÇn sè vµ c«ng suÊt.
- 6.10.2 Ph©n lo¹i : Cã hai d¹ng phèi hîp trë kh¸ng ë SCT lµ phèi
hîp d¶i hÑp vµ phèi hîp d¶i réng. Phèi hîp d¶i hÑp ®­îc thùc
hiÖn nhê dïng biÕn ¸p ,t dïng
/ 4 phÇn tö kh¸ng thuÇn. Phèi
hîp d¶i réng ®­îc thùc hiÖn nhê dïng : t¶i hÊp thô hay bé van,
dïng ®o¹n ®­êng truyÒn kh«ng ®ång nhÊt vµ dïng m¹ch céng h­
ëng. 1
 a/ Phèi hîp dïng biÕn ¸p mét phÇn t­b­íc sãng
Ta dïng mét biÕn ¸p t / 4 m¾c chÌn gi÷a t¶i vµ ®­êng truyÒn.
+ NÕu trë kh¸ng t¶i lµ thuÇn kh¸c trë sãng ®Æc tÝnh cña ®­êng
truyÒn : Z L  Z C 0 th× ta m¾c mét biÕn ¸p t / 4 ngay s¸t t¶i víi
trë sãng ®Æc tÝnh cña biÕn ¸p cã
gi¸ trÞ tÝnh theo biÓu thøc sau : Z CT  Z L xZ C 0
+Tr­êng hîp chung trë kh¸ng t¶i lµ phøc th× ta m¾c chÌn mét
biÕn ¸p  / 4 c¸ch trë t¶i mét kho¶ng d nh­s¬ ®å m¹ch h×nh
t
6.103 vµ chän gi¸ trÞ cña trë sãng ®Æc tÝnh cña nã nh­sau :
+ TiÕt diÖn B-B m¾c biÕn ¸p
c¸ch t¶i mét kho¶ng d ph¶i
n»m t¹i ®iÓm cã trë kh¸ng
vµo chuÈn ho¸ trªn ®­êng
truyÒn lµ thuÇn, tøc ph¶i n»m
ë ®iÓm bông ¸p (giao ®iÓm F
trßn Kd vµ b¸n cña vßng kÝnh BC hoÆc ®iÓm nót ¸p (giao ®iÓm
E cña vßng trßn Kd víi b¸n kÝnh AC).
2
 Phèi hîp dïng biÕn ¸p λ/4 (tiÕp)
Gi¸ trÞ trë sãng ®Æc tÝnh cña biÕn ¸p tÝnh theo c«ng thøc sau :
+ NÕu biÕn ¸p phèi hîp m¾c t¹i ®iÓm nót ¸p E th× : ZCT  ZCO / K d
+ NÕu biÕn ¸p phèi hîp m¾c t¹i ®iÓm bông ¸p F th× :ZCT  ZCO K d
+ Kho¶ng c¸ch d tõ biÕn ¸p ®Õn t¶i lµ c¸c cung D 1 A vµ D1B.
VÝ dô 1 : Mét ®­êng truyÒn kh«ng tæn hao cã trë sãng ®Æc tÝnh
ZCO = 50 lµm viÖc ë b­íc sãng t  10 cmë cuèi m¾c trë kh¸ng
t¶i ZL = 100+ i75  ®­îc phèi hîp b»ng mét biÕn ¸p t/4. H·y
tÝnh gi¸ trÞ trë kh¸ng ®Æc tÝnh cña biÕn ¸p ZCT vµ kho¶ng c¸ch
d tõ
chç m¾c biÕn ¸p ®Õn trë kh¸ng t¶i.
* KÕt qu¶ gi¶i bµi to¸n b»ng ®å thÞ vßng ZL
cho ë h×nh 6.104 lµZ CT : E®iÓm
  50 / D3, 34
biÓu thÞ
 30 ,
-T¹i ®iÓm nót E :d  E   10  0,5  0, 209   2,91cm
Z CT  F   50 3,34  89,5 
-T¹i ®iÓm bông F : d  F   10  0, 25  0, 209   0, 41cm 3
 b/ Phèi hîp dïng mét phÇn tö kh¸ng thuÇn
m¾c song song
- S¬ ®å m¹ch phèi hîp
cho trªn h×nh 6.105 bªn :

- Quy t¾c phèi hîp nh­sau :

+ §iÒu kiÖn phèi hîp trë kh¸ng t¹i tiÕt diÖn A-A m¾c phÇn tö
kh¸ng thuÇn BK lµ : GLAA  1 vµ BLAA  BK  0
+ §iÓm phèi hîp m¾c phÇn tö kh¸ng thuÇn c¸ch t¶i mét kho¶ng
d n»m trªn giao ®iÓm hai vßng trßn Kd vµ ®iÖn dÉn chuÈn ho¸ G 1
BK   BLAA
+ Gi¸ trÞ ®iÖn n¹p chuÈn ho¸ cña phÇn tö kh¸ng thuÇn :
+ Kho¶ng c¸ch d tõ ®iÓm phèi hîp c¸ch t¶i sÏ øng víi ®é dµi
t­¬ng ®èi trªn vßng trßn b¸n kÝnh ®¬n vÞ tÝnh tõ ®iÓm pha hÖ sè
ph¶n x¹ dÉn n¹p t¶i chuÈn ho¸ theo chiÒu vÒ nguån ®Õn ®iÓm
pha hÖ sè ph¶n x¹ cÇn m¾c phÇn tö kh¸ng thuÇn. 4
 Phèi hîp dïng mét phÇn tö kh¸ng thuÇn
m¾c song song
- VÝ dô 2 : Mét ®­êng truyÒn kh«ng tæn hao cã trë sãng ®Æc
tÝnh ZCO = 100 kÕt cuèi b»ng trë kh¸ng t¶i ZL = 50-i75 ®­îc
phèi hîp b»ng mét sl©y ph¬ ng¾n m¹ch ®Çu cuèi m¾c song
song
víi ®­êng truyÒn c¸ch t¶i mét kho¶ng d. H·y x¸c ®Þnh kho¶ng
c¸ch d vµ chiÒu dµi LS cña Sl©y ph¬, biÕt r»ng trë sãng ®Æc
tÝnh
cña sl©y ph¬ b»ng trë sãng ®Æc tÝnh cña ®­êng truyÒn ZCS =
ZCO.
S¬ ®å m¹ch vµ kÕt qu¶ gi¶i bµi to¸n dïng ®å thÞ vßng nh­m«
t¶
trªn h×nh 6.106 d­íi :
5
Phèi hîp slay ph¬ ng¾n m¹ch m¾c song song (tiÕp)
Gi¶i: X¸c ®Þnh dÉn n¹p t¶i chuÈn ho¸ tõ trë kh¸ng t¶i ®· cho :
50  i75
ZL   0,5  i 0, 76 X¸c ®Þnh ®iÓm
100
biÓu diÔn trë t¶i chuÈn ho¸, cho Kd , lÊy
®èi xøng ®iÓm biÓu diÔnZ qua vßng
L
trßn Kd ®­îc ®iÓm D biÓu diÔn dÉn n¹p
t¶i chuÈn ho¸ víi gi¸ trÞ YL  0, 615  i0,923
vÏ b¸n kÝnh CD c¾t vßng trßn ®¬n vÞ t¹i D1
nh­m« t¶ trªn h×nh 6.107 cho gãc pha hÖ sè ph¶n x¹ dÉn n¹p t¶i
lµ : Y  0,134 . VÏ vßng trßn ®iÖn dÉn chuÈn ho¸ ®¬n vÞ,
L

nhËn
®­îc hai giao ®iÓm cña nã víi vßng trßn Kd t¹i hai ®iÓm M, N .
Ta x¸c ®Þnh ®­îc hai ®iÓm m¾c slay ph¬ phèi hîp c¸ch trë t¶i
mét kho¶ng d vµ t×m ®­îc hai gi¸ trÞ ®iÖn n¹p vµo cña slay ph¬ lµ
BS  M    BL  M   1,3 , BS  N    BL  N   1,3 6
 Phèi hîp slay ph¬ ng¾n m¹ch m¾c song song (tiÕp)
-VÏ hai b¸n kÝnh CM, CN c¾t vßng trßn ®¬n vÞ t¹i M1 vµ N1 cho
pha hÖ sè ph¶n x¹ dÉn n¹p chuÈn ho¸ t­¬ng øng t¹i hai ®iÓm
m¾c slay ph¬ phèi hîp lµ :   M   0,170 ,   N   0,329
Y Y
Kho¶ng c¸ch d tõ chç m¾c slay ph¬ ®Õn t¶i t­¬ng øng lµ :
d  M   t  0,170  0,134   0, 036t d  N   t  0,329  0,134   0,195t
ChiÒu dµi LS cña slay ph¬ t­¬ng øng khi m¾c t¹i c¸c ®iÓm phèi
hîp ®­îc tÝnh theo c«ng thøc vµ trªn ®å thÞ vßng nh­sau :
+ T¹i ®iÓm M (tÝnh theo c«ng thøc):
t 10
LS  M   ar cot g   BS   ar cot g  1,3   0,104t
2 2 x3,14
Tõ ®iÓm vßng trßn ®iÖn n¹p c¾t vßng trßn ®¬n vÞ cã
B  1,3
gi¸ trÞ b»ng 0,354 dÞch chuyÓn theo chiÒu vÒ t¶i ®Õn ®iÓm
ng¾n
m¹ch cña slay ph¬ (®iÓm B) ta ®­îc chiÒu dµi cña sl©y ph¬ lµ :
LS  M    0,354  0, 250  t  0,104t

Nã trïng víi kÕt qu¶ tÝnh theo c«ng thøc ®· cho.

7
 Phèi hîp slay ph¬ ng¾n m¹ch m¾c song song (tiÕp)
+T¹i ®iÓm N (tÝnh theo c«ng thøc):
t 
LS  N   ar cot g   BS   t 1  ar cot g  BS  
2 2
t
 1  ar cot g  1,3   0,396t
2 x3,14

Tõ ®iÓm vßng trßn ®iÖn n¹p chuÈn ho¸ B  1,3 c¾t vßng trßn
®¬n vÞ t¹i ®iÓm ghi gi¸ trÞ 0,146 dÞch chuyÓn theo chiÒu vÒ t¶i
®Õn ®iÓm ng¾n m¹ch cña slay ph¬ (®iÓm B) cho chiÒu dµi cña
slay ph¬ t­¬ng øng víi ®iÓm phèi hîp t¹i N lµ :

LS  N   t  0,146  0, 250   0,396t

KÕt qu¶ chiÒu dµi slay ph¬ LS nhËn ®­îc nµy trïng víi kÕt qu¶
tÝnh theo c«ng thøc tr­íc.

8
 c/ Phèi hîp d¶i réng

1/ Dïng t¶i hÊp thô hay bé van :

Dïng mét t¶i hÊp thô hoÆc mét bé van l¾p chÌn gi÷a ®­êng
truyÒn vµ t¶i lµm viÖc sÏ khö ®­îc sãng ph¶n x¹ tõ t¶i vÒ m¸y
ph¸t. Nã cã ­u ®iÓm lµ cÊu tróc m¹ch ®¬n gi¶n, d¶i tÇn lµm viÖc
réng, nh­ng cã nh­îc ®iÓm lµ g©y tiªu hao lín cho sãng tíi.V×
vËy chØ dïng trong c¸c tr­êng hîp riªng.
2/ Dïng ®o¹n ®­êng truyÒn kh«ng ®ång nhÊt :
+ §Ó phèi hîp gi÷a ®­êng truyÒn víi t¶i thuÇn trë hoÆc gi÷a
c¸c ®o¹n ®­êng truyÒn cã trë sãng ®Æc tÝnh kh¸c nhau trong
mét d¶i tÇn lµm viÖc ®· cho.
+ Cã hai d¹ng ®o¹n ®­êng truyÒn kh«ng ®ång nhÊt chÝnh sau :
- D¹ng ®o¹n ®­êng truyÒn cã tiÕt diÖn ngang thay ®æi ®ét biÕn
nh¶y bËc.
- D¹ng ®o¹n ®­êng truyÒn cã tiÕt diÖn ngang thay ®æi tõ tõ.
9
 1/ Dïng ®o¹n ®­êng truyÒn thay ®æi
®ét biÕn nh¶y bËc
+ §o¹n ®­êng truyÒn tiÕt diÖn ngang thay ®æi ®ét biÕn nh¶y bËc
Nã bao gåm nhiÒu ®o¹n biÕn ¸p cã trë sãng ®Æc tÝnh
t / 4
kh¸c nhau m¾c nèi tiÕp nh­m« t¶ trªn h×nh 6.108. Quy
Z COi
luËt ph©n bè gi¸ trÞ trë sãng ®Æc tÝnh cña c¸c ®o¹n biÕn ¸p tu©n
theo quy luËt cña m«dun hÖ sè ph¶n x¹ cã d¹ng theo ®a thøc
ph¼ng cùc ®¹i (Batervor) hoÆc ®a thøc trªb­sep.
- ­u ®iÓm : ®¬n gi¶n vÒ cÊu tróc, dÔ thùc hiÖn kü thuËt
- Nh­îc ®iÓm : kÝch th­íc lín, sù ph¶n x¹ lín

10
2/ D¹ng ®­êng truyÒn tiÕt diÖn ngang biÕn ®æi tõ tõ
+ Nã lµ mét ®o¹n ®­êng truyÒn cã tiÕt diÖn ngang thay ®æi tõ tõ
cã d¹ng phï hîp víi d¹ng tiÕt diÖn ngang cña hai ®o¹n ®­êng
truyÒn cã trë sãng ®Æc tÝnh kh¸c nhau : Z CO1, ZCO2 cÇn phèi hîp
gi÷a chóng. Trë sãng ®Æc tÝnh cña ®o¹n ®­êng truyÒn kh«ng
®ång nhÊt phèi hîp sÏ thay ®æi theo quy luËt ®· cho, phæ biÕn
lÊy theo hµm sè mò ZCT  l   Z CO1eal , sè mò a chän sao cho t¹i hai
®Çu cña nã trë sãng ®Æc tÝnhZ CT b»ng gi¸ trÞ trë sãng ®Æc
tÝnh
ZCO1 vµ ZCO2 cña hai ®o¹n ®­êng truyÒn kh¸c nhau cÇn
phèi hîp nh­m« t¶ trªn h×nh 6.109 d­íi.
- ­u ®iÓm : kÝch th­íc ng¾n,
hÖ sè ph¶n x¹ nhá
- Nh­îc ®iÓm : khã thùc hiÖn
kü thuËt chÕ t¹o chÝnh x¸c theo
quy luËt hµm sè mò ®· cho. 11
 3/ Dïng m¹ch céng h­ëng
+ Dïng ®Ó phèi hîp gi÷a ®­êng truyÒn vµ trë t¶i cã tÝnh céng h­
ëng.
+ PhÇn tö phèi hîp dïng mét hoÆc nhiÒu m¹ch céng h­ëng d¹ng
nèi tiÕp hoÆc song song m¾c c¸ch t¶i vµ c¸ch nhau mét kho¶ng
b»ng mét phÇn t­b­íc sãng lµm viÖc trung t©m cña d¶i tÇn.
Th«ng th­êng chØ cÇn mét m¹ch céng h­ëng d¹ng song song
m¾c c¸ch t¶i céng h­ëng mét kho¶ng b»ng mét phÇn t­b­íc
sãng trung t©m cña d¶i tÇn c«ng t¸c.
M¹ch phèi hîp cã cÊu tróc
®¬n gi¶n vµ cho sù phèi hîp
tèt trong d¶i tÇn ®· cho.
S¬ ®å m¹ch phèi hîp dïng
m¹ch céng h­ëng cho trªn h×nh 6.110 bªn.
12