RAZVOJ OBLIKOVANJA 2 Dizajn i njegov oblikovni kontekst

Oblikovanje u periodu industrijalizacije u kontekstu traenja stila i upotrebe ornamenta (zahtjevi

drutvenog komuniciranja u 19. st.)
Naziv predmeta: Razvoj oblikovanja 2
Nastavnik: prof. dr. Fehim Hadimuhamedovi, assist. Amila Handi
ECTS bodovi: 5
Trajanje: 15 sedmica
Trajanje, status i uslov za upis: 15 sedmica; obavezni, upis u tekui semestar
Struktura nastave (sedmino): 2 sata predavanja, 1 sat seminara, 1 sat vjebi
Ispit: 2 ispitne provjere, forma: pismena (usmeni, mogui dio). Ukupna ocjena se formira od
vrednovanja vjebi, aktivnosti na nastavi, ocjene seminarskih aktivnosti, ocjene ispitnih provjera.
Uslovi za izlazak na ispit: potpis, odnosno prihvaene vjebe i seminari
Sadraj:
Historijska i savremena problematika oblikovanja dekorativnih umjetnosti u periodu industrijalizacije designa i njegovog konteksta, vizualnih komunikacija, umjetnosti, i drugog u prostoru 18., 19.i dijelu
20. st., vezana za kriterij traenja novog oblikovanja u novom vremenu, preko traenja stila i stilske
upotrebe ornamenta.
Unutar tematskih jedinica obrauju se jednovremeno fenomeni designa i njegovog konteksta, u
njihovim historijskim i ahistorijskim pojavljivanjima, afirmirajui stilske, tipoloke, morfoloke i druge
karakteristike. Nastava e se bazirati na teoretskim eksplikacijama, vizualnim ilustracijama,
usmjerenim seminarima i aplikativnim vjebama.
Cilj:
Cilj je upoznavanje dekorativnih umjetnosti, koje karakterizira upotreba ornamenta unutar oblikovanja
upotrebnih stvari, te problematiziranje njihovog odnosa (od opozicije do komplementirnaja) sa
likovnim umjetnostima. To je upoznavanje historije designa u oblikovnom i drugom kontekstu koji ga
definira, kao i upoznavanje osnovnih pravila sintakse designa, naroito u prostoru sukoba tehnoloke
revolucije i stilistikog zaostajanja oblikovanja (19.st.). Data leksika treba da ima drutveno-stilsku ali
i tehniku elaboraciju. S pomou ove leksike student treba biti osposobljen da opisuje i identificira
design ali i njegov oblikovni, kulturni i drugi kontekst. Jedinstvena priroda kursa je posebno
karakterizirana usmjerenjima, posebno studentskim vjebama, ka vizualnom/govornom jeziku
njihovoj sadrajnoj i formalnoj razmjeni. Studenti se usmjeravaju ka interdisciplinarnom pristupu (u
pojedinim sluajevima).
Tematske jedinice:
1. Uvod Problem modernog; znaenja i termini (moderna arhitektura i dizajn, modernizam,
moderni pokreti, obnova, eklekticizam,itd.); razmatranja tehnolokog i industrijskog napretka i
stilistikog zaostajanja umjetnosti, itd.; 18.i 19. st. tradicija racionalizma u Francuskoj i
engleska tradicija; forma kao struktura; elementnost arhitekture i novi vijek
2. Pojava neoklasicizma: Priroda prosvjetiteljstva i njen utjecaj na arhitekturu. Traganje za
izvorima arhietkonskog oblikovanja. Neoklasicizam u Engleskoj i Francuskoj. Utjecaj opata
Laugiera - Essai sur l'architecture (l753); John Soane
3. Francusko prosvjetiteljstvo - Boullee and Ledoux; racionalizam i arhitektura; radikalna
simplifikacija formi; geometrijski simbolizam i arhitektura koja pria
4. Romantizam i gotika obnova u Engleskoj Pugin; misao Johna Ruskina
5. Grad i nastanak savremenog urbanizma - industrijalizacija i nova naselja; ideja Leonarda
Benevola i utopijsko;-nastanak urbanizma); prva faza urbanizma eklektika, kraa, i druga faza
funkcionalizma (trg lEtoile u Parizu;Hausmann bulevar Napoleona III, Bulonjska uma, uma
Vincennes; Be - Ring; Berlin Kaiserdam); industrijalizacija je urbanizacija; viemilionske
aglomeracije, konurbacije (Ruhr, ist. obala USA, Engleska...); uveanje stanovnitva Pariza,
Londona; kaotina fizika struktura grada; Reakcije na urbanizaciju: Ledoux ,1804., Salines

de Chaux , utopijski socijalizam Fouriera La Falanstere; R. Owen - New Harmony;

Urbanistika teorija tek krajem 19.st. (Sitte, Howard, Tony Garnier, Soria y Mata)...
6. Izvorita savremenog designa: Arts and Crafts Novi domai dizajn i arhitetkura Engleska i
Amerika
7. Art Nouveau, Secesija, Style Floreale.. traenje adekvatne morfologije za nove materijale,
slobodna kompozicija i strukturalizacija ornamenta; AN u arhitekturi, dizajnu i umjetnosti;
radovi Horta, Guimard, Olbrich, Gaudi, Mackintosh itd.; Beka secesija kao osoben iskaz
radovi: Wagner, Olbrich, Hoffman; Adolf Loos i radikalna kritika pojave.
8. Art Deco - dizajn i arhitektura u hibridnom izdanju stilistikog i modernog iskaza; Parika
izloba 1925. g.
OSNOVNA LITERATURA
1. Gernsheim, Helmuth - Fotografija - saeta istorija, Beograd, 1973
2. Hauffe Thomas Design, A Concise History (dio), Laurence King, London 1998 (orig. Bochum
1995)
3. Lucie-Smith, Edward: Furniture A Concise History, Thames and Hudson, 1979.
4. Pevsner, Nikolaus - Izvori moderne arhitekture i dizajna, Beograd, 1963.
5. Pevsner, Nikolaus - Pioneers of Modern Design, London, 1975.
6. Banham, Reyner: Theory and Design in the First Machine Age
7. Gernsheim, Helmuth - Fotografija - saeta istorija, Beograd, 1973
8. Lucie-Smith, Edward: A History of Industrial Design
Vjebe:
1. Sveto-profano
2. Artikulacija (prepoznavanje) ornamenta (varijanta: Ornament odjee preko (strukture) tijela)
3. Sistem prepreka i propusta (urb.)
4. Naturalizacija artificijelnog (a) i artificijelizacija prirode (b)
5. Metafora ivog i neivog u artu, designu, fotografiji, arhitekturi, itd. (AN)
6. Ideogrami (150 - grupirani i sa sadrajem)
Seminarski rad: (2,000 rijei); parcijalni ispit: provjera znanja vezanog za seminarski rad
FORMIRANJE OCJENE
VEZA OCJENA I BODOVA (U PROCENTIMA; 1bod=1%)
OCJENA SUDJELOVANJE SEMINAR PARCIJALNI VJEBE
U NASTAVI
10%
ISPIT
20%
10%
bodova
10%
bodova
bodova
bodova
10
9
8
7
6
5

10(%)
9(%)
8(%)
7(%)
6(%)
0

10(%)
9(%)
8(%)
7(%)
6(%)
0

10(%)
9(%)
8(%)
7(%)
6(%)
0

20(%)
18(%)
16(%)
14(%)
12(%)
0

SKICE
10%
bodova

ISPIT
40%
bodova

PROCENAT
ILI BROJ
BODOVA

10(%)
9(%)
8(%)
7(%)
6(%)
0

40(%)
36(%)
32(%)
28(%)
24(%)
0

100(%)
90(%)
80(%)
70(%)
60(%)

ZAKLJUIVANJE KONANIH OCJENA PREMA BROJU (PROCENTU)

OSVOJENIH BODOVA
OCJENA
BROJ (PROCENAT)
BODOVA
10
95(%) - 100(%)
9
8

85(%) - 94(%)
75(%) - 84(%)

7
6

65(%) - 74(%)
60(%) - 64(%)

59(%) i manje

Napomena: Za zakljuivanje konane ocjene preduvjet su pozitivno ocijenjene seminar, vjebe i seminar,
odnosno osvojenih 12 i 6 bodova, odnosno procenata.

B -Tematske jedinice
1.UVOD ORNAMENTALNO ISKAZIVANJE STILOVA XIX ST.
Znaenja i termini; smisao ornamenta; stilistiko zaostajanje umjetnosti u 18.i 19. st. tradicija
racionalizma u Francuskoj i engleska tradicija.
Novovjekovni karakteri: apstraktno miljenje, racionalizam, desakralizacija, desimoblizacija,
deornamentalizacija, geometrizacija i elementarizacija, nestanak javnog i privatnog itd.
Pojam tradicionalnog naspram modernog
-Pojam i znaenja modernog, obnova, eklekticizam itd.
Stilovi u kontekstu novog: -tehnologija i industrijalizacija, - racionalizam i apstraktno miljenje;
masovna kultura i politika kretanja, -imperijalizam i kolonijalizam
-Racionalna tradicija u Francuskoj, Tradicija ivopisnog (Picturesque tradition) u Engleskoj
-Sukob starog i novog
Uvod u promjene u 19. st. - sa nastankom novog drutva nastanak novog designa, urbanizma, nove
umjetnosti
Ornament (vs struktura) modernistika forma kao struktura u otklonu o od ornamenta
Ornament (lat. ornamentum od ornare kititi, resiti) 1-slikovni, grafiki ili skulptoralni ukras,
primjenjuje se u arhitekturi, slikarstvu, za ukraivanje odjee, predmeta svakodnevne upotrebe, i sl.;
ukras, ures, ara, nakit...)
Dekor (lat.) 1-nakit, ures, ukras uope; 2-ukras pozornice... Dekoracija ukras pozornice slikama i
druigm sredstvima likovne umjetnosti radi prikazivanja mjesta radnje (uma, ulica, soba...); (op. lan i
prostor,...)
-Stabilnost definicije ornamenta - B.Brolin (Encyclopedia of Architecture, Design, Engineering) definicije
ornamenta su ostale stabilne tokom 350 godina, zasnovane na 'ukraavanju i uljepavanju'
Opsti strukturalni smisao ornamenta - Pugin je rekao da svaki ornament treba da bude obogacivanje
osnovne konstrukcije gradevine
Encyclopedia Brittanica
1. mimetiki (imitativni) ornament forme, koje, imaju neki krajnji smisao ili simboliko znaenje;
zasnovane na mimezi oblika.
2. primjenjeni ornament - s namjerom da pridrui ljepotu strukturi, ali (jasno) kao dodatak toj
strukturi.
3. organski ornament - inherentan funkciji ili materijalima neke graevine
Funkcija i ornament: Ornament je zloin
Prelaz sa manualne na industrijsku proizvodnju XVIII/XIX stoljee. (1752. B.Franklin- el.energija;
1765Literatura
Encyclopedia of Architecture, Design, Engineering
Broadbent, G., Bunt, R., Jencks, Ch. et al. Signs, Symbols and Architecture, John Willey&Sons,
Chichester... 1981
New Encyclopedia Brittanica
2. GRAD I NASTANAK SAVREMENOG URBANIZMA
Industrijalizacija i nova naselja; ideja Leonarda Benevola i utopijsko;-nastanak urbanizma); prva
faza urbanizma eklektika, kraa, i druga faza funkcionalizma (trg lEtoile u Parizu;Hausmann
bulevar Napoleona III, Bulonjska uma, uma Vincennes; Be - Ring; Berlin Kaiserdam);
industrijalizacija je urbanizacija; viemilionske aglomeracije, konurbacije (Ruhr, ist. obala USA,
Engleska...); uveanje stanovnitva Pariza, Londona; kaotina fizika struktura grada; Reakcije na
urbanizaciju: Ledoux ,1804., Salines de Chaux , utopijski socijalizam Fouriera La Falanstere; R.
Owen - New Harmony; Urbanistika teorija tek krajem 19.st. (Sitte, Howard, Tony Garnier, Soria y
Mata)

Leksika: Drutveno komuniciranje; Javno i privatno kao kategorije drutvenog komuniciranja u

dvojstvu indvidua-zajednica prepoznate prije svega kao prostorni fenomen (potkategorije su
intimno, privatno, poluprivatno, polujavno, javno); unitenje javnosti kao model kapitalistikoga
drutvenog strukturiranja dekompozicije drutva u socijalne atomose (FH), gdje se inklinira
javna drutvena komunikacija, a time se destruiraju i privatni nivoi (privanto-javno, dvojstvo)

Grad i njegova historija shvaeni preko kriterija drutvenog komunicranja (FH): Drutveno
komuniciranje (interkacija), generiraju, organiziraju i dezoragniziraju grad - arhitekturu i design
Urbanizam - pojam nastao izmeu 1910-15. - Town Planning, Urbanism, Der Statebau,
L'urbanisme, La urbanistica, Gradostroiteljstvo etc.
Nastanak savremenog urbanizma:
Industrijsko doba (od sr. 18. St.) nova liberalna ideologija graanske klase i kapitalizma;
(Leonardo Benevolo-nastanak urbanizma); Industrijalizacija=urbanizacija; viemilionske
aglomeracije, konurbacije (Ruhr, ist. obala USA, nekoliko u Engleskoj...); uveanje stanovnitva
Pariza, Londona; koncentriranje poslovanja u sreditu koje gubi stanovnitvo i raste u visinu
(city); kaotina fizika struktura grada
Prva faza urbanizma eklektika i kraa, druga faza funkcionalizma
Prvi model je naslijeen od vizualnog grada baroka; npr., na temelju barokne matrice
funkcionalizira se kruni trg lEtoile u Parizu; Hausmann bulevar Napoleona III, Bulonjska uma,
uma Vincennes; Be - Ring; Berlin Kaiserdam
Reakcije na urbanizaciju:
Ledoux (1736-1806) Arhitektura promatrana sa stanovita umjetnosti, obiaja i
zakonodavstva, 1804m i sadri projekat industrijskog grada Salines de Chaux (socijalistike
motivacije) zapoet sa realizacijom pa odustao;
utopijski socijalizam Fouriera (1772-1837) La Falanstere;
R. Owen (171-1858) osniva koloniju u USA New Harmony (12 komuna po 2,000 ljudi, ugl. u
USA);
J.B. Godin (1817-1889) razvija primjenu Fourierovih ideja;
Ettiene Cabet - idealni grad Ikarija...
- Novo drutvo, novo vrijeme, novi grad -Sir Thomas More (1478-1535) - prva moderna ideja
utopije; Francis Bacon New Atlantis-1622. ; W.Morris (1834-1896) u News from Nowher
Urbanistika teorija se formira tek krajem 19.st. (Sitte, Howard, Tony Garnier, Soria y Mata)
Camillo Sitte (Be)-Stadtbaukunst; Ebezener Howard (1850-1928) To-Morrow, a peacefull
path to the real reform, 1898. - koncepcija satelitskog grada;
-Novi gradovi: Bello Horizonte (Brasil, 1847.), Otawa (J.Greber, 1858.), La Plata 1882., Canberra
(Griffin, 1908.), New Delhi 1911...
Izraziti funkcionalizam: Tony Garnier - Citte Industrielle (1901-4., projekat); Linearni grad: Soria
y Mata
Urbanizam prije I svj. rata - nastaju Meunarodna federacija za stanovanje i urbanizam i
Meunarodni savez gradova (1913.), sa sistematskim rjeavanjem saobraaja, ekonomskih
pitanje, politiko-socijalnih pitanja i problema zelenih povrina.

3. POJAVA NEOKLASICIZMA
Priroda prosvjetiteljstva i njen utjecaj na arhitekturu. Traganje za izvorima arhitektonskog
oblikovanja. Neoklasicizam u Engleskoj i Francuskoj. Utjecaj opata Laugiera - Essai sur l'architecture
(l753); John Soane
Neoklasicizam (1750-1830 ili priblino) -poticaj, arheoloka iskopavanja (Napulj, Slike u
Herkulanumu i Pompeji, od 1770 iskopavanja u Rimu
sveobuhvatan stil: slikarstvo, arhitektura, literatura, muzika, namjetaj, tkanine, nakit, keramika,
dekorateri, umejtniki stolari itd.
Varijacije vremenom: zavrava kao strogi Regency (Engl), Empire (Fr), Biedermeierom (Njem),
Federalni stil (US)
-Priroda prosvjetiteljstva i utjecaj na oblikovanje - utjecaj antike, simplifikacija formi i naglasak na
formalnom redu; neoklasicizam u Englskoj i Francuskoj; utjecaj eseja opata (abe) Laugiera (Essai sur
l'architecture, l753).
-Volataire Hram ukusa jo 1830-ih, Blondel-O razmjetaju kua za zabavu (De la Distribution des
maisons de plaisance)....
kotska i Engleska (braa Adam, Robert 1728-1792, koti, utjecaj Piranezija)..-namjetaj sa
istananim detaljima i uravnotenou; Engl-Josiah Wedgewood (1730-950) keramika, vrsta crne
keramike "bazalt"....
Francuska-Percier, Fontaine (Persje, Fonten) "Ampir" stil; proizvodi tzv. "malih umjetnosti",
obezbjeuju modele za "industrijsku proizvodnju" (iako nisu time i "ind. dizajneri") namjetaja,
zlatarstva, tkanina, ....
Forma:
-preferencija ka formi rotonde (model, rimski Panteon, i dr.; neopaladijevski iskazi) -uvoenje
simetrije (Parabola rokokoa i neokl - kao borba volute i meandera)

Literatura (itanja):
Kostof S., History of Architecture, (str.549-563)
Frampton, Kenneth, Modern Architecture: A Critical History
Summerson, John, Architecture of the Eighteenth Century
Glavna djela:
Richard Boyle (Lord Burlington)
Chiswick House, nr. London, 1725
Ange-Jacques Gabriel
Petit Trianon, Versailles, 1761-1768
Jacques Germain Soufflot
St. Genevieve, Paris, 1757-1790; (sekularizirana kao Panteon, 1791)
4. ROMANTIZAM I GOTIKA OBNOVA U ENGLESKOJ
Porijeklo Gotike obnove; utjecaji ivopisne (picturesque) tradicije; Pugin i "kranska arhitektura";
misao Johna Ruskina; Visoko Viktorijanska arhitektura; Viollet le Duc
Neogotika- Ercole Silva (1799, Umjetnost engl vrtova) - ruevine "podsjeaju na prola vremena i
pobuuju osjeanje pomijeano sa melanholijom"
Ruskin John (1819-1900) (Seven Lamps of Architecture, Modern Paintings, etc.) zagovara socijalne,
urbane i estetske reforme, sr.vjekovnu umjetnost i Prerafaelitizam
Eugene Emanuel Viollet-le-Duc, 1814-1879- ravnotea i strukturalno (stilsko) potenje i stilska
istoa gotike. "Graevinarstvo: Razgovor o arhitekturi" 1864
Literatura:
Kostof,History of Architecture, (str.558-559, 571-572, 583- 594, 636-637 )
Clark, Kenneth,The Gothic Revival
Brooks, Michael,John Ruskin and Victorian Architecture
Glavna djela:
A. W. N. Pugin and Charles Barry
Houses of Parliament, London, 1835-1860
Horace Walpole
Gotika vila ("Strawberry Hill"), 1750-1790
5. EVROPSKI EKLEKTICIZAM DO 1875; ECOLE DES BEAUX ARTS
Kasniji neoklasicizam u Engleskoj i sukob stilova; Francuska i nastanak Ecole des Beaux Arts
(predavanja i utjecaj na 19. st.); II Empire stil
-Sukob stilistikog i nestilistikog u arhitekturi na primjeru Biblioteke Ste Geneivieve Labroustea.
-Sama industrijska proizvodnja ne sugerira stil (odsustvo "plaisir da la vue", F.Menna) "Stilistika
revolucija ne slijedi tehnoloku" (Menna)
Literatura:
Kostof,History of Architecture, (str.571-577, 640-647)
Dod. lit.:
Drexler, Arthur,The Architecture of the Ecole des Beaux Arts
Glavna djela:
John Nash
Regent Street i plan Regent parka, London, 1812
Henri Labrouste
Biblioteka St. Genevieve, Paris, 1839, 1843-1860
Charles Garnier
Opera, Paris, 1861-1875

6. IZVORITA SAVREMENOG DESIGNA: ARTS AND CRAFTS NOVI DOMAI DESIGN I

ARHITEKTURA ENGLESKA I AMERIKA
Pokret Umjetnost i zanatstvo reakcija na jeftinu, mainsku proizvodnju i njenu estetiku ali i na
eklekticizam vremena; pokret insipirasan pisanjima Pugina i Ruskina; novi iskaz dekorativnih
umjetnosti: duh zanatstva i runog rada (estetika) koji se ipak pribliava industrijskom iskaz u (na
kraju) - metal, zlatarstvo, tapete, ...
izvor dananjeg designa - njegova prva inicijacija
Imena:

Ruskin, W.Morris&co., Philip Webb- Red House, R. Shaw (New Zealand Chambers bui. London 1873),
Charles Ansley Voysey, Lutyens, Artur Muckmurdo, Ashbee-Arts&Craft Exhibition Society 1888.; uloga
O.Wilde; H.H.Richardson-Stoughton house 1883., itd.
-Ruskin John (1819-1900) - engl. art kritiar, pisac (Seven Lamps of Architecture mnogi smatraju
centralnim tekstom arh. teorije i i filozofije konzervacije, Modern Paintings, etc) zagovara socijalne,
urbane i estetske reforme, sr.vjekovnu umjetnost i Prerafaelitizam (jednostavno i lijepo); promovira
ideje tipine ljepote (Typical Beauty, Vital Beauty)
-Morris William (1834-1896) engl. dizajner, socijalist, pjesnik, preraf. slikar, osniva Arts&Crafts
pokreta; (News from Nobwhere, 1891); Osniva 1861. - "Morris, Marshal, Faulkner&Co."-1861
"W.Morris&co" (slikari Ford Madox Brown i Edward Burnie Jones, D.G.Rosseti, Philip Webb,...),
namjetaj, tkanine, tapete, staklo, enterijeri,....; ideal "lijepo i prosto po uzoru na sr.vijek", al i
srednjevjekovnim tehnikama; originalan ornament; Ashbee Arts&Craft Exhibition Society 1888 prihvata utjecaj industrijske proizvodnje kao pozitivan; Kraj pokreta: od 1890-ih
Radovi:
Philip Webb (1831-1915)
Red House (za Williama Morrisa), Bexley Heath, Kent, 1859
Richard Norman Shaw
Leyswood, near Withyham, Sussex, 1868
Bedford Park Houses, near London, 1877
Charles Annesley Voysey (1857-1941)
Hogg's Back (Julian Sturgis House), Surrey, 1896
Broadleys, Lake Windemere, 1898-1899
Shingle Style, 1870-1895:
H. H. Richardson (1838-1886)
William Watts Sherman House, Newport, RI, 1874-1876
Mary Fisk Stoughton House, Cambridge, MA, 1882-1883
McKim, Mead & White: Charles Follen McKim (1847- 1909), William Rutherford Mead (1846- 1928),
Stanford White (1853-1906)
Isaac Bell, Jr. House, Newport, RI, 1883-1885
William G. Low House, Bristol, RI, 1887
California, 1900-1915:
Greene & Greene: Charles Sumner Greene (1868-1957), Henry Mather Greene (1870-1954)
David B. Gamble House, Pasadena, CA, 1909
7.STIL 1900 Art Nouveau, Secesija, Style Floreale.. Dekorativni umjetniki pokret /stil zapoeo u
Zap. Evropi i trajao od 1880-ih do pred I svj. rat. (ponegdje 1890-1910) Karakterizira ga bogati
ornament, asimetrini stil, vijugava i vitiasta linija; najuspjeniji u namjetaju, zlatarstvu i ilustraciji;
njegove su teme simboline i esto erotine; traenje adekvatne morfologije za nove materijale,
slobodna kompozicija i strukturalizacija ornamenta; AN u arhitekturi, dizajnu i umjetnosti; radovi
Horta, Guimard, Olbrich, Gaudi, Mackintosh itd.; Beka secesija kao osoben iskaz radovi: Wagner,
Olbrich, Hoffman; Adolf Loos i radikalna kritika pojave.
Glavni uesnici: ilustratori Aubrey Beardsley i Walter Crane u Engleskoj; arhitekti Henry van de Velde i
Victor Horta u Belgiji; arhitekt Hector Guimard i dizajner zlata Ren Lalique u Francuskoj; slikar Gustav
Klimt u Austriji; arhitekt Antonio Gaudi u paniji; ilustrator Otto Eckmann i arhitekt Peter Behrens u
Njemakoj; dizajner stakla Louis C. Tiffany i arhitekt Louis Sullivan u USA; Basile D'Aronco u Italiji...
A-NAZIVI:
-openito - Stil 1900
-Francuska - Art Nouveau , style nouille (rezanaki stil), ili Stil Guimard
-Njemaka - Jugend stil (od asopisa Jugend 1896),
-Austrija - Secesija (1897, prema grupi Klimt...)
-Engleska - Art Nouveau ili Modern Style;
-Italija - Stile Liberty ili Stile Floreale;
-Katalonija - Modernisimo, modernizam ;
-Belgija - Biji Stil -stil coup de fouet (po vijaugavoj liniji Horte); Paling Stijl - prema flamanskoj
rijei za jegulju; ili Style des Vingt (prema ulozi grupe Les XX, pod vostvom Octava Mausa)
USA - Art Nouveau
B-TEZE

Sinteza oblikovanja - nova globalna estetika; Umjetnost treba primjeniti na sve oblasti - arhitektura,
keramika, odjea, namjetaj; sjedinjenje umjetnosti; Stil odvajanja od kompozicije (sintakse)
historicizma; slobodnijaa kompozicija elemenata; tranzitivni stil; Ovaj stil primjenjenih umjetnosti sa
paralelom u izrazu Simbolizma u slikarstvu koji ne moe utjecati skroz privatnim iskazima na Stil 1900
koji je izrazito javan; veze sa Postimpresionistima Munch, van Gogh linije; Linearnost - "iva",
vijugava, "biasta"... linija; floralna morfologija; Ornament tei prei u strukturu; Prihvatanje
industrijske proizvodnje i novih materijala;
C-HISTORIJA
Engleska Najprije u zanatstvu i plakatu (ilustraciji, slikarstvu i sl.)
Artur Muckmurdo, 1882 (sa H.Summerom) Century Guild-atelje za dekoraciju; Wrens City Churches,
1883. stolica 1881; Exhibition Stand u Livepoolu, 1886
Aubrey Beardsley (1872-1898), lini crtaki stil; Saloma, O. Wildea-1894; Siegfried 1893; 300
ilustracija Maloryjevog djela Arthurova smrt; The Studio - asopis (od 1893), Yellow Book ; utjecaji na
grafiko oblikovanje Art Nouveaua, Klimta i Egona Schillea, Kleea i Kandinskog, USA; plovei
modernistiki oblici; Reakcija na tamparstvo, razvijeno ali nedizajnirano W.Morrisa; samouk; The
Savoy-asopis; ok.
Glazgovska kola, Ch.R.Mackintosh sa Herbertom MacNairom...-Grupa ^etvoro ( Spook School);
Mackintosh (1868-1928); Umj. kola u Glasgowu 1898-1909., "ispreturana simetrija"; 1903 - Hill
House;bijelo i crno lakirano drvo
Voysey(Bedford House kod Londona 1891, kua u Shacklefordu 1897;Bailie Scott, Townsend...
Holandija: BERLAGE (1856-1934), Amster. berza 1897-1930, @elj st u Amsterdamu, 1889
Katalonski modernizamA.Gaudi y Cornet(1852-1926.) "Kriva je linija Boga"- Sagrada Familia 18831926., Guell 1885-9, Batlo-1907, Casa Mila 1907
Francuska (Art Nouveau radnja u Parizu otvorio Bing 1895.)
Hector GUIMARD (1867-1942) ulazi u metro 1900, Castel Beranger u Parizu 1898, auditorij zgrade
Humbert de Romans u Parizu 1902.),
Emil GALL (1846-1904), Lampa u obliku peurke, oko 1900.; eksperimenti "staklo-kamenje"
-Ren LALIQUE, raskoni nakit, boice za parfem
KOLA U NANSIJU - Gall, Louis Majorelle, Victor Prouv, Antonen Dom i Eugene Vallin favorizuju ind.
moderne umjetnosti putem obrazovanja i zanatske obuke
Belgija -VAN DE VELDE (1863-1957); namjetaj - vl. kua u Uccleu 1895,dekoracije, tapete, knjige,
muzej Folkwang u Hagenu 1902
VICTOR HORTA (1861-1947) - hotel Tassel 1892, hotel Solvay u Briselu 1895 i 1900, Maison du Peuple
u Briselu 1899, zgrada u ulici Paul-Emile Janson No 6 1893-stepenite; Paul HANKAR -kua Kleyer,
1901 u Briselu
Secesije - u Minhenu 1872, berlinska Secesija, beka Secesija 1897, 1913 - rimska Secesija
Minhenska secesija -1872 von Stck slikar, sa W. Trubnerom i Fritz von Uhde; pridruila se revija
"Jugend" (pozajmljuje ime) -OTTO ECKMANN
-HERMANN OBRIST (1863-1927.) botaniar i vajar, atelje "organskih vezova" ; zidni pano 1895-simbol
Secesije
AUGUST ENDELL (1871-1915) Foto-atelje Elvira u Minhenu, 1898., Buntes Theater, u Berlinu 1901
BEKA SECESIJA: 1897-pisac L.Hevesi i grupe umjetnika: Klimt, Carl Moll, Koloman Moser, Maximilian
Lenz, J.M.Olbrich, J. Hofman, O.Wagner; revija Ver Sacrum 1898-1903;paviljon Secesije Olbricha
1897- Svakom dobu njegova umjetnost, svakoj umjetnosti njena sloboda; Gustav KLIMT (18621918) dekoracije za univerzitet Aula Magna, Betovenov friz (XIV izl. Secesije 1902; Stoclet (Hoffmana,
1905-11) - polihromna dekoracija u trpezariji; "Poljubac", 1908
Otto WAGNER (1841-1918) osniva k., elj. st. u Beu-Karlsplatz 1897, Majolika Haus 1898, Pot.
tedionica 1904-6, oko 1900 projekti za metro u Beu;
Josef HOFFMANN - Stoclet 1905 u Briselu, od 1903-osniva Wiener Werksttte;
Josef Maria OLBRICH (1867-1908) Paviljon Secesije u Beu 1897-9, umj. kolonija Matildenhehe u
Darmstatu: Hochzeitsturm-art centar u Darmstatu 1907
Adolf LOOS (1870-1933) vila Karma u Montreaux 1904, vila Steiner u Beu 1910, kua Tristan Tzara,
1926;
Italijanski modernizam (Stile Lyberty, Stile Floreale)-zakanjelo; skupina dekoratera, dizajnera i
keramiara oko revije Emporium (od 1895); drutva umjetnosti i zanata - Aemilia Ars (revija Aemilia
Ars 1898)
Izloba dekorativne i moderne umjetnosti u Torinu 1902 - kritiar Enrico Thovez, vajar Leonardo
Bistolfi, in. Angelo Reycend; izlobeni paviljon u parku Valentino - Raimondo d'Aronco; mnotvo
stilskih tendencija - "egzotini" namjetaj Carla Bugattija, kovano gvoe Alessandro Mazzucotellija,
bojena keramika Galilea Chinija, dekorisano staklo Giovanija Beltramija, vezovi Marie Rigoti (Jesurum
ipke)...

Poslije torinske izlobe-Liberty tendencija- Giuseppe Sommaruga-Palata Castiglioni u Milanu 1900-3, sa

smjelim skulpturama Ernesta Bazara i kovanim gvoem Mazzucotelija; Ernesto Bazile-vile u Palermu
(villino Florio 1899-1902, vila Igea 1898-1903) i namjetaj za firmu Golia Ducort.
USA SULLIVAN (1856-1924) - Guarranty Bui, Auditorium Bui...., ali i isti iskaz - donji dijelovi Carson,
Pirie, Scott; WRIGHT (sa Sullivanom radi Charnley House 1891., Winslow House1893, Larkin Bui
1904.,
Louis Comfort TIFFANY - Tiffany Glass&Decoration Company (1897), opalescent glass (1893), favrile
glass; Vitra sa paunom rairenog repa, 1890-1900, Lampa oko 1900
Norveka - Edward MUNCH (1863-1944) "Krik" (1893), za Ibsena plakati, 1894 - "Strepnja"
Holandija - Vincent van Gogh (1853-1890) "Zvjezdana no"(1889)
D-PLAKAT STILA 1900 (podsjetnik) MUCHA (Papier Job, 1897; Gismonda 1894), LAUTREC (18641901., Jane Avril, 1893; May Milton, 1895), Pierre BONARD (La Revue Blanche, 1894, FranceChampagne, 1891.), Theophille-Alexandre STEINLEN (La Traite des Blances, 1899), Ludwig von
ZUMBUSCH (Naslovna strana za Jugend br 40.- 1897.), MACKINTOSH (The Scotish Musical review
1896), Koloman MOSER (Ver Sacrum 1903), Alfred ROLLER (Poster za XIV izlobu Beke secesije
1902), BEGGARSTAFF braa (Djevojka na sofi 1895), Hector GUIMARD (Exposition Salon du Figaro
le Castel Beranger, 1900), Manuel ORAZI (La Maison Moderne, 1905), Georges de FEURE (La
Journal des Ventes, 1897.), Dudley HARDY (A Gaiety Girl, teatar, London 1895), Will BRADLEY (The
Chap Book, 1894), Aubrey BEARDSLEY (Poster za Avenue Theatre, 1894)
E-LITERATURA
8.ART DECO
Francuski fenomen koji je teio da postane innternacionalna moda u dizajnu, dekoraciji enterijera i
arhitekturi. Kao sintetika forma stilizacije, posreduje izmeu tradicije i avant-garde apsorbirajui
impulse Art Nouveau (u osnovi), Futurizma, Kubizma, Ekspresionizma i drugih pokreta. Jednovremeno
i figuracija i dekoracija i apstraktna geometrija. Bogatstvo materijala.
A-UVOD
Ime:Velika izloba u Parizu 1925. -Exposition des Arts Decoratifs et Industiels Modernes - iz koje je
Bevis Hillier izveo ime - "Art Deco", 1968
Takoer: Style Moderne Jazz Modern;1940-ih- Streamline Design
Trajanje: 1910-1925. (Martin Battersby); 1920-1940 (Paul Maenz)
Vrijeme i njegov karakter: -Rat, recesija, bijeda, sjaj, zabava, hedonizam , putovanja i egzotini
krajevi, igre na sreu, filozofija uitka naspram filozofije beznaa, erotsko, moda, automobili (ljepota
brzine i kretanja)...; Amerika kultura i film (Hollywood), muzika i ples (jazz, swing i Charleston);
Benny Goodman, Josephine Baker (njena Revue Negre) i Fred Astaire...; art scena (futuriazam,
ekspresionizam, nadrealizam...); -radio, telefon...; New Poor versus New Rich; prohibicija; traenje
reda vrijednosti (standarda ivljenja-Battersby); Javnost je sve
Porijeklo: Od Art Nouveau-a, sa utjecajem futurizma, kubizma, ekspresionizma...; izvorno francuski, u
Engl, Njem, Italiji smatran modernistikim izrazom
Formalni karakteri: Funkcionalizam se potuje ali nije presudan; uglati i geometrijski obrasci bazirani
na heksagonu, oktogonu, sa upotrebom ovalnih linija, krugova, trokutova, romboida... Teme golih
figura, ivotinja, sunevih zraka, konvencionalne forme; Sintetiki materijali - plastika, bakelit; Otre i
sjajne boje; upotreba dekoracije i ornamenta; figuracija (snane skulptoralne figure); ekspresija
teine; ki - elja za dopadanjem; dekadencija-?...
Izvorita modelovanja: ameriki Indijanci, Egipat, klasicizam...; U biti, modeluje se iz grafike, crtea...
Kompozicija: Simetrine ili tvrdo urvanoteene asimetrine kompozicije
Psihologija: Jake i snane figure; jake ene, dvospolci...; sloj nejasnog;
Iza 1960, 1970/80 (PM) - ponovni procvat dekorativnog oblikovanja i Art Deco iskaza - grupa
Memphis, Jack Larrimore, Air Brush tehnika, Great Razzia podsjea na Cassandrea
B- Velika izloba u Parizu 1925. -Exposition des Arts Decoratifs et Industiels Modernes
-Izostanak Bauhausa, USA nezainteresirana,
-Modernistiki paviljon Le Corbusiera - Pavillion de l'Esprit Nouveau
C-Sudionici AD:
Pierre Patout Ulaz na Pariku izlobu i La Pavillion dun Collectioneur 1925
P.Turin Bronzana komemorativna medalja za Pariku izlobu 1925
Maurrice Dufrene - Motorcar decoration, Paris E., 1925; 1914-Budoir ; 1928-enterijer (za La Matrise)
C. Ranc - Lampa - Jacques Ruhlman - enterijer i namjetaj za Izlobu 1925; enterijer za La Pavillion
dun Collectioneur 1925
Edgar Brandt - dekorativni paneli u eljezu-Les Cigognes, 1923

Jean Dunand - metalne vaze; lakirani namjetaj i paneli 1928

Jean Dupas - murali, dekorativni paneli, Izloba 1925-vajane, skulptoralne figure;
Velika Britanija (ostali): S.Cooper, C. Cliff (grnarstvo), E.McNight Kauffer (plakat)
Douglas Scott - ind. design - crveni londonski dvospartni autobus; Roeburn cooker; prvi ustanovio
kolu produkt-dizajna;
Giles Gilbert Scott - arhitektura-Battersea Power Station 1932-4
USA: 1930-ih Art Nouveau kombiniran sa Streamline Designom; arhitektura, moda; Chrysler Bui.
(Van Alen), Radio City Music Hall (NY); Streamline Design (Loewy, Bell Geddes); kulminacija 193940 Wolrds Fair (NY); Elliel Saarinen; Wright tog razdoblja
D-POLJA:
Staklo:
Rene Lalique - boice za parfeme od bijelo-mutnog stakla sa figuricama na vrhovima; dekorativne
lampe (1925); Paviljon na Parikoj izlobi sa staklenom fontanom
Fr. firma Baccarat (osn. 1764) boice za parfeme Jean Patout, Elizabeth Arden, Guerlain i
Lenthric, Marius-Ernest Sabino, Maurice Marinot, Andr Thuret, Gabriel Argy Rousseau (fr.)
Namjetaj: Rijetko drvo i furniri, ebanovina, lakiranje namjetaja, inkrustacije; neobini materijali,
kovano eljezo, kromirani elik; Luksuzni namjetaj- Emille Jacques Ruhlman (firma
Ruhlman&Laurent); Brit. designeri - Heal&Son i Gordon Russel - manje ekstravagantno tumaenje
funkcionalnost i dekoracija prirodnog drveta
Skulptura:
Ferdinand Preiss - igraice, sportistikinje, figurice od kriselfantena, same slonovae
Demetre Chiparus -figurice za Ballet Russe
Joseph Lorenzl-figure ena, gole i idealizirane; u bronzi, slonovai, kriselfanten, , keramici (firma
Goldscheider iz Bea)
Clare-Jeanne-Roberte Colinet - serija "Svjetski plesai" (slonovaa, bronza, zlato)
Slikarstvo u AD: Utjecaj Negro Art (od 1905.); oko 1922. kao iskaz egzotinosti afrike skulpture;
Tamara de Lempicka
Ilustracija:
Picart Le Doux - LIlustre Magicien by Count Arthur Gobineau, 1920
Pierre Legrain - knjige, mukobanjaste enske skuoptoralne figure
Edward McNight Kauffer (plakati)
Moda: Svila, sjaj, afrikanizirani vertikalizirani bundevasti i bavasti oblici (vaze-?) sa jarkim bojama i
stiliziranim ukrasom esto po rubovima kombinacije sa nakitom koji visi u snopovima, lagani ogrtai,
vezivanje kose alom; najznaajniji Erte; Paul Poiret i Molyneux-1923 Pariz, Eduard Garcia
Benito-1922 (Vogue); Drecoll (1926); Madeleine Chiffer-ogrtai (1919)
Visoka moda: - nastaje i razvija se kao disciplina designa; Gabrielle Bonheur Chanel (1883 - 1971)
'Coco' Chanel
Keramika: Grnarstvo sinonim za AD; Sussie Cooper - Burslem, Engleska, A.E. Gray & Co.; manje
geometrian rad
Clarice Cliff (GB) utjecaj na razvoj keramke u XX (otra geometrija otre i povezane boje; 1927
serija Bizarre keramike)
Wright - geometrija u dizajnu za fini porcelan -Jap. komp. Noritake; i Beka komp. Goldscheider, ker.
statue ena. Design keramike: Poole Pottery, Carlton i Shelley
Plakat: Figuracija, stilizacija bogatstva i simbola, mo, hedonizam -1910-39:
Munich JUGEND (teki oblici naslijeene secesije); Engleska-BEGGARSTAFF Brothers;
PARIZ centar stila: Jean COCTEAU, Paul POIRET, CASSANDRE-Au Bucheron 1923(US - Harpers
Bazaar-1936), Nord express (1927), Etoile du Nord (1927), Normandie (1935), Jean CARLU (Paris,
USA) -Cuisine Electrique 1935, Paul COLIN-Bal Negre , Leonetto CAPPIELLO-Campari LAperitif
1921, Jean D'Ylen, Achille Mauzan; Bernanrd Villemot, (Bally cipele i Perrier design), Pierre FixMasseau (eljeznica)
Engleska: McKnight KAUFFER-Flight of Birds 1919,
Njemaka: Ludwig HOHLWEIN-Hermann Scherrer 1911
Austrija: Lucien BERNHARDT-Priester
Tipografija i novi fontovi: Sans serifni i dekorativni fontovi, dinamika, stiliziranost, nefunkcionalnost...
E-LITERATURA:
Battersby, Martin The Decorative Twenties, Studio Vista, London 1969
Maenz, Paul Art Deco