3/4/2016

StatuskuoshtprkthiminlatinishtinakaznrrotabishtinPerqasje

Statuskuoshtprkthiminlatinishtinaka
znrrotabishtin
Feb5,2016
WrittenBy:DritanShano
0Comments
KRYESORE,SHKRIME
Tags:DritanShano.OpinionnePerqasje.com.
Rritja2.0!Statuskuoshtprkthiminlatinishtinakaznrrotabishtin,RonaldReagan
NgaDritanShano
Zhvillimi ekonomik kalon n disa stacione. Nga bujqsia pr mbijetes drejt industris s leht derisa
pasi ka mbrritur tek shrbimet e teknologjis s lart, po troket sot n dern e revolucionit t katrt
industrial, atij dixhital ku prodhimi vjen nga fuzioni n nj i fiziks, dixhitales dhe biologjis. far ka
ndodhurktutekne?
Vizioni i politikave ekonomike t ndjekura deri tani kur jemi dekadn e tret t tranzicionit nga feudo
komunizimi drejt ekonomis s tregut, ka qen i dominuar nga modeli i zhvillimit q sheh rritjen e
konsumittbrendshmsibazprrritjeekonomikekonsumisotprbn90%tPBBs.Ekonomia
shqiptareiuprgjigjreformavestrukturoretdekadsspar,qsynoninkryesishtrritjenekonsumit.
U krye rishprndarja e burimeve nga bujqsia pr mbijetes ku gjallonte 70% e popullsis, drejt
sektorvettregtisdheshrbimeve.Kyishtekufiriiri,strukturaereeekonomisshqiptare,qsiguroi
rritje pasi kishte fitim t menjhershm dhe produktivitet m t lart, pasi nuk kishte nevoj as pr
shumkrahpune,asprpuntkualifikuardheasprshumkapitalfinanciardheinvestimteknologjik
tavancuar.Ktukemingecur.Midisstacionittpardheatijtdyt.
***
Ethnndryshe,prtuushqyernekemimarrngapematgjithafrutatqmundtikapnimmedor
pa mundim, pa e vrar shum mndjen. Nga sot na duhet t zgjatemi n maj t gishtave, t
sforcohemi, t mundohemi pr t arritur t kapim frutat q jan m lart, dhe pse jo do na duhet t
gjejmedheshkallprtiarritur.Nkto25vjet,devijimetngakymodel,qekanuarvmendjen
dhe investimin tek prmirsimi i kapitalit human dhe fizik e atij teknologjik, pra dhe tek rritja e
produktivitetittkapitalitdhetpuns,sidhepoeshohimn5vitetefundit,nukjanfinalizuardhe
kanqentpamjaftueshmeprtgarantuarrritjetqndrueshme.Ajosfundmiqndronkokforte
nstatuskuonenjrritjepapunsim,njrritjeprej12%.Kjorritjenukmjaftonqttransformojm
ekonomin.Nfaktkjonukshtrritjeekonomikepornjzvarritjearithmetike.Mbijetes!
Pengesat.Rrotatqnakanznbishtin
Psengecim?farepengonktrritjeekonomikeqkemi,tkthehetnzhvillimekonomik?fare
pengonattjetrritjecilsoredhejovetmstatistikore?Pengesaprrritjeneekonomissonjan
institucionet e saj t dobta, jo prfshirse pa cilsi, t vonuara apo pambaruara dhe zbatimi
problematik i ligjit penges thelbsore sht paqartsia dhe pasiguria e prons private q nuk lejon
konvertibilitetin e saj n kapital t prdorshm lirisht pengesa jan ndryshimet e shpeshta ligjore,
dobsia kronike e administrats publike dhe gjykatave pengese mbetet korrupsioni endemik dhe
informaliteti i lart penges sht mungesa e mbikqyrjes dhe rregullimit q garanton konkurrencn e
lir dhe t ndershme. Pengese pr rritjen ekonomike sht mungesa e investimit dhe prkeqsimi i
cilsissarsimitmoskonsolidimiiinfrastruktursstransportit,tenergjis,tITpengesprrritjen
shtdhekaosiingurtsuarizhvillimittonurbantktyre25vjetvekumungonkonceptiizhvillimit
hapsinor.
Ktopengesainstitucionaledhefizikejankufizimetlirisekonomikeprindividindhesiprmarrjen.
Tekktopengesaimentohetfuqiairracionaleepolitiksmbiindividindhezhvilliminekonomik.Kto
ojntekuljaebesimittekkymjedisipaqndrueshmdheipasigurtekonomik,kujorralldominojn
t favorizuarit e qeveris dhe qylaxhinjt (freeriders), fenomen q sht n vetvete nj penges pr
http://perqasje.com/2016/02/statuskuoeshteperkthiminelatinishtinakazenerrotabishtin/

1/3

3/4/2016

StatuskuoshtprkthiminlatinishtinakaznrrotabishtinPerqasje

rritjenekonomike.
***
Nj penges gjithkaq serioze pr rritjen ekonomike sht madhsia e firms. Struktura e sotme e
siprmarrjesshqiptarepasqyronrezultatetereformavetdekadsspardhepolitikatendjekuran
kto 25 vjet, ku jo rrall sht inkurajuar me lehtsira fiskale t qnit mikrobiznes. Vetm 4% e
ndrmarrjevekanmbi50tpunsuar.Amjaftojnatoprtudhhequrrritjenekonomike,punsimin,
mirqenien?Shumicaetyrebiznesinkryesorkantenderateqeverismefondepublike.Ndrkaq,prej
shumeviteshnumriindrmarrjeveme14tpunsuarprbngati89%tnumrittotaltndrmarrjeve,
shumicadrrmueseetcilaveoperojnnsektorineshrbimeveporkanvetm8%tshitjeve.Kto
vetmmbijetojn.Kjostrukturekstremishtefragmentuareekonomisshqiptaretregonmsmirise
mundsitpraktikeprinvestimetqnsishmenteknologjitreja,qrrisinproduktivitetinepuns
dhe kapitalit, pr rritje t punsimit, pr modernizim, innovacion, pr njohje t tregut, rritje t
konkurrueshmrismerajoninmbetentkufizuara.
***
sht fakt se n kto vite jan br shum prpjekje dhe harxhuar shum energji, por duket se
ekonomin q kemi sot, e kemi ndrtuar drejt mbi tok, pa hapur themelet m par. Pengesat e
msiprme kan qen bashkshoqruese t ktyre 25 vjetve. Ato kan krijuar nj zinxhir t
prhershm efektesh negative mbi aktivitetin dhe vendimarrjen ekonomike t qytetarve dhe
siprmarrjes.Ktondikimeisfumojnprpjekjetdhereformatstrukuroredherregullatoretndrmarra
deritani,nuklejojnliriminepotencialitekonomiktShqiprisdukeeliminuarincentivatqqytetart
dhesiprmarrjatinvestojnteknologjidheinovacion,tzgjerojaktivitetinprmshumpunsim
dheprosperitet.Mbitgjithaetashmjadheeardhmjaekonomikeeqytetaritdhesiprmarrjesshqiptare
mbetetvazhdimishtevarurngaprezencaosejoeinvestimevepublike,manaxhimittfinancavepublike
dhendryshueshmrisspolitikaveqeveritare,sidomosatyrefiskale.
***
Trivitetefundit20132016,janshumilustrueseprtakuptuarktstatuskuo,ktvarsi,jotre,
t ekonomis shqiptare ndaj vullnetit politik dhe nivelit profesional t ekipeve qeverisse. Modeli i
zhvillimitimazhorancssocialisteqdosilltemirqeniendhepunsiminprgjithshqiptartubazua
tekrritjaeeksportevedheinvestimeve.Nfakteksportetdheinvestimetuuln.Pikrishtfarishten
themel t modelit t zhvillimit t ksaj qeverie. Kjo qeveri nuk bri asgj pr t fuqizuar individin dhe
siprmarrjen. Prkundrazi shtoi peshn represive dhe grabitqare t shtetit jo aq sipas modelit t
deklaruartzhvillimit,pornprputhjetplotmeideologjinevetpolitikeautoritariste.Vazhdojnt
rritentaksatdhekostotetransaksionevetbiznesitdukekufizuarkshtulirinekonomike.Performanca
etardhuravebuxhetoredheinvestimevepublikedemonstroipaaftsineqllimtosejotqeveris
pr t nxitur konsumin dhe rritjen ekonomike. Politika monetare e ka ezauruar thuajse krejtsisht
hapsirn e vet pr t nxitur ekonomin. Rezultati, rritja ekonomike nuk prodhon mirqenie pr
shqiptart,qularguanmeqindramijrangavendin20142015konkurrueshmriaeekonomise,
dhemjedisittbiznesituprkeqsuanndjeshmekonomiambetetnstanjacionndrsashtrikthyer
shum fort nevoja e stabilizmit makroekonomik. Dshmi dhe prgjegjsi e ktij dshtimi sht dhe
mungesaedebatitmesatyreqthonsekuptojnngaekonomia.
Tlirojmbishtin
shteqartseduhetndrtuarnjthemeliriprprosperitetineshqiptarve.PartiaDemokratikesht
endrgjegjshmeseShqipris,sotiduhetnjviziontjetrzhvillimiqtdiletngastatuskuojaaktuale.
Nj model zhvillimi i thjesht, i qart, i sinqert, i realizueshm, q i shrben ekonomis dhe nxit
zhvillimin,qkrijonpunsimdhemirqenie.Njmodelzhvillimiqlirongjithpotencialinekonomik,t
puns dhe burimeve natyrore dhe garanton rritje ekonomike t qndrueshme, cilsore t bazuar
gjithnjempaktekkonsumi,egjithnjemshumtekrritjaeproduktivitetittkapitalitnjerzordhe
fizik. Nj model zhvillimi q on ekonomin n kufirin tjetr t rritjes, at t rialokimit t burimeve nga
sektoremeprfitimeafatshkurtranatotindustris,agrobiznesit,manifaktursdheintegrimitttyre
nclusteratekonomiksibazamentmiqndrueshemirritjesekonomike.
***
Modeliizhvillimitqgarantonkttransformimekonomikshtaiqbazohettekeliminimiipengesave
http://perqasje.com/2016/02/statuskuoeshteperkthiminelatinishtinakazenerrotabishtin/

2/3

3/4/2016

StatuskuoshtprkthiminlatinishtinakaznrrotabishtinPerqasje

trritjes.Kymodelzhvillimikanqendrtvetpikrishtrealizimineplottlirisekonomiketindividit
dhesiprmarrjes.Bazohetteklirimiiekonomisngapengesatqkakrijuar,apoatoqnukkaarritur
tkaprcejqeverisjaektyre25viteve.Kasiobjektivtvetinkthimintekritmeterritjesmbi5%nvit,
q garantojn zhvillimin dhe konkurreshmrin e ekonomis shqiptare, q garantojn punsim dhe
mirqenie.Ndrsaaxhendaeintegrimiteuropianshrbensishtratikumbshtetetaksioniqeveriss,ky
modelzhvillimisynonreformastrukturoredheinstitucionaleprteliminuarpengesatnkatrshtylla
kryesoretzhvillimit:i)Mirqeverisjedhesundimtligjit,prainstitucionetfortatekonomisstregut
pr t gjith q mbrojn pronn private prpara do gjje tjetr, ii) konsolidimin dhe finalizimin e
infrastrukturs prmes investimeve publike, iii) fuqizimi i kapitalit njerzor prmes mbshtetjes s
arsimit, dhe rritjes s fleksibilitetit t tregut dhe shtimit t vndeve t puns, iv) rritja e
konkurrueshmrisssektoritprivatprmesmbshtetjesdirektedhenjsistemifiskalnxits.
***
Eliminimiipengesavenktokatrshtyllakryesore,domundsojavanciminnzinxhirinekonomikt
rajonit dhe at global t siprmarrjeve shqiptare q sht elsi i rritjes ekonomike t Shqipris.
Synimi sht q t rrisim vlern dhe konkurreshmrin e do produkti dhe shrbimi q krijohet n
Shqipri. Reformat n t katr fushat e zhvillimit jan t lidhura me njra tjetrn dhe nuk mund t
zbatohen vemas. Ligje dhe rregulla t thjeshta dhe transparente, s bashku me infrastruktur
modernedheburimenjerzoretkualifikuarajanparakushtetinvestimitprivat.Rritjaeinvestimeve,
qofshinktoprivate,tbrendshmedhethuaja,apodheinvestimepublike,krijojnpunsim.Rritjae
mundsivetpunsimitshtmnyramemireeliminimittvarfris.Zhvillimiisektoritprivatdhe
rritjaepjesmarrjesnnjtregmtzhvilluarpunesjellmshumtardhuranbuxhetineshtetit,t
ardhuraqshkojnprinvestimepublikedheuljeneborxhitpublik.
***
Partia Demokratike materializoi lirin politike, i ktheu dinjitetin qytetarve shqiptar duke sjell lirin e
lvizjes. Ajo sht e gatshme t vazhdoj prballjen me sfidn e ardhshme qeverisse q sht
konsolidimi i liris ekonomike, kompletimi dhe garantimi i s cils konkretizohet vetm prmes
institucioneve t ekonomis s tregut. Ta bj kt duke eliminuar pengesat e rritjes ekonomike. Q
ekonomiashqiptaretudhtojmenjshpejtsidhenjcilsitjetr.Qajotmosjetnjekonomiq
pluskon n varfri. Q shqiptart t punojn dhe pasurohen n Shqipri dhe mos krkojn lirin e
munguarekonomikerrugvetbots,tekshndrrohennbrezaemigrantshprofesionist.Tazbatoj
ktmodelzhvillimijovetmprtgarantuarrritjenekonomike,poredhesiprballje,paksaevonuar,
me trashgimin paternaliste dhe imoralitetin q politikat populiste dhe pragmatiste n vend q ti
pranojsipaaftsiishetprurtsinqeverisje.

http://perqasje.com/2016/02/statuskuoeshteperkthiminelatinishtinakazenerrotabishtin/

3/3