Yozgat Kent Tarihi

T.C.
YOZGAT VALL
L KLTR VE TURZM MDRL
YOZGAT
KENT TARH
ISBN:

Kent Tarihi Kitab Yozgat Valilii l Kltr ve Turizm Mdrlnce hazrlanm olup,
l zel daresinin katklaryla bastrlmtr.
Yozgat Kent Tarihi
II
T.C. Yozgat Valilii l Kltr ve Turizm Mdrl
Yozgat Kent Tarihi
NSZ
Kkl tarihi ve bu tarihi srecin birikimi olan zengin kltr ile uygarlk tarihinde nemli bir
yeri olan Yozgat, kltr turizmi asndan lkemizin nemli merkezlerinden birisidir.
lk alardan beri yerleim alan olan Yozgat ilimiz, eitli medeniyet ve uygarlklarn
kalntlarn ksmen de olsa gnmze kadar tamtr. Bu topraklar tarih boyunca Hitit, Frig,
Pers, Roma, Bizans ve Anadolu Seluklularna vatanlk etmi olup, onlarn izlerini tamtr.
Medler ve Lidyallar arasnda uzun yllar sren savalara tanklk eden, gne tutulmas ile
savan sona erip, barn saland Antik Kent Kerkenes Harabeleri ve Byknefes te yaplan
kazlar neticesinde kan rnler, yakn gelecekte evrensel kltre byk katklar salayaca
inancn tamaktaym.
limiz sahip olduu doas, insan, kltr ve tabiat varlklar ile, tarihi apanolu camii,
Etnografya mzesi, Trkiyenin ilk milli parklarndan olan amlk Milli Parkn bnyesinde
bulundurmaktadr. Kmbetleri, yer alt ehirleri ve maaralar, zengin mutfa ve bal bana
turizme sembol olacak ifal Sorgun, Sarkaya, Boazlyan, Yerky ve Saraykent Kaplcalar ile
Anadoluda termal turizmin cazibe merkezi haline dnmtr. Tarihi ve kltrel deerleri ve
doal gzellii olan Yozgat li, jeotermal enerjisi ile de ileriye dnk hzl atlmlar ierisindedir.
Uluslar birbirine yaklatran, insanlarn birbirini daha iyi tanmasn salayan, turizm olgusu
ve kltrel deerlerin iyi tannd ve tantld taktirde toplumda hogrnn, sevgi ve saygnn
egemen olaca kukusuzdur.
Bu kapsamda hazrlanm olan, Kent Tarihi adl kitap ile limizi tanyarak, tarih kokan
kltr mirasmz, alternatif turizm deerlerimizi ve muhteem doal gzelliklerimizi yeni yetien
nesillere aktarmak, Yozgat blgesindeki tarihi sreci, kltrel zenginliimizi ve devamlln
gzler nne sererek, limizin ve kltrmzn tantmna katkda bulunmak amalanmtr.
Bu eserin oluturulmasnda emei geen Kltr ve Turizm l Mdr Fuat DURSUN
ve alma arkadalarna, verdikleri bilgiler ile katk salayan ilgili kurumlara ve sivil toplum
rgtlerine teekkr ederim.
T.
C.
ALL
Trk kltrn ve tarihini ok iyi bilen airimiz; Arif Nihat ASYAnn tabiri ile Yozgat glen
yzlerin ehri olarak ifade edilmitir. Doal ve scakkanl yiit insanlarn topra olan Yozgat li
tantld taktirde lke leinde hak ettii yeri kukusuz alacaktr.
YOZG T V
A
Amir EK
Yozgat Valisi
III
Yozgat Kent Tarihi
IV
Yozgat Kent Tarihi
YOZGAT KENT TARH KTABI
HAZIRLAYANLAR
Fuat DURSUN - l Kltr ve Turizm Mdr
ahin DOAN - Mze Mdrl Aratrmac
Bilgi ve Fotoraflar
Yozgat l Kltr ve Turizm Mdrl Arivi
Yozgat Mze Mdrl Arivi
Yozgat l Milli Eitim Mdrl Arivi
Yozgat Belediye Bakanl Arivi
LETM
Yozgat Valilii
Tel: 0 354 212 10 10
Fax: 0 354 212 48 12
Web: www.yozgat.gov.tr
Yozgat Valilii l Kltr ve Turizm Mdrl

Tel: 0 354 212 82 96
Fax: 0 354 212 75 69
Web: www.yozgatkulturturizm.gov.tr
e.mail: iktm66@kultur.gov.tr
Basm Yeri
Bozok Ofset
0354 217 07 77
Yozgat Kent Tarihi
NDEKLER
I NSZ
II CORAF KONUM
A- Jeolojik Durum
B- klim zellikleri
C- Ulam
D- Ekonomi ve Tarm
D.1. YATIRIM ORTAMINI OLUTURAN BLEENLER

D.1.2 .Corafi Durum
D.1.3. Demorafik Durum
D.1.4. Alt Yap mkanlar
D.1.5. Tarm, Hayvanclk ve Doal Kaynak Durumu
D.1.6. Sanayi
D.1.7. Ticaret
D.1.8. Sosyo-Ekonomik Durum
10
D.1.9. lin Sosyo-Ekonomik Gelimilik Dzeyi
12
D.1.10. Gayri Safi Yurt i Haslann Sektrel Dalm
16
D.1.11. Gayri Safi Yurt i Haslann Sektrel Byme Hzlar
17
D.1.12. Yatrm Ortamnn rdelenmesi
18
D.1.13. lin Swot Analizi
22
III.KENT TARH
A-Tarih ncesi Dnem
VI
A.1.Paleozaik Dnem
86
A.2. Mesoyozik Dnem
86
A.3. Tersiyer Dnem
86
A.4. Kuvaterner Dnem
86
Yozgat Kent Tarihi
A.5. Paleolitik Dnem
86
A.6. Mezolitik Dnem
86
A.7. Neolitik Dnem
86
A.8. Kalkolitik Dnem
86
A.9. Tun Devri
86
A.10. Hititler Devri
86
A.11. Frigler devri
87
A.12. Medler Devri
87
A.13. Pers Devri
87
A.14. Helenistik Dnem
87
A.15. Galat a
87
B-Roma ve Bizans Dnemi

B.1. Romallar Dnemi
87
B.2. Bizans Dnemi
87
C-Seluklular Dnemi
C.1. lk Yerleimler
90
C.2. Kentin Siyasi Tarihi
90
C.3. Kentin Sosyo-Kltrel Tarihi
90
C.4.Seluklu Dnemi Eserleri
90
C.5.Beylikler Dnemi
90
D.Osmanl Dnemi
91
E. Cumhuriyet Dnemi
92
F. Kentin Vizyonu ve Potansiyelleri
94
F.1.Turizm
94
F.2.Salk
97
F.3.Eitim
98
F.4.Spor
109
F.5.evre
110
VII
Yozgat Kent Tarihi
IV .KENTTEK TARH YAPILAR VE MZELER

A-Kentteki Tarihi Yaplar;
a.Antik Dnem
a.1. Mercimek Tepe Hy
115
a.2.engeltepe Hy
116
a.3. Tavium( Byk Nefes Ky)
116
a.4. eka Kalesi
117
a.5. Kerkenes Antik ehir Pteria
118
a.6. Akdamadeni Kilisesi
119
b-Seluklu Dnemi
b.1. Behramah Kalesi
120
c-Osmanl Dnemi
c.1. Camiler
VIII
c.1.1. apanolu Camii
120
c.1.2. Baavu Camii ve Klliyesi
123
c.1.3. Cevahir Ali Efendi Camii ve Klliyesi
125
c.1.4.Kayyumzade(Ali Efendi )Camii
128
c.1.5.Nakipzade (Hoyar Kadn ) Camii
130
c.1.6. eyh Hac Ahmet Efendi Camii ve Trbesi
131
c.1.7. Musa Aa Camii
133
c.1.8. Tahta Camii
134
c.1.9. Alacalolu Camii
134
c.1.10. Dedikliolu (Top) Camii
135
c.1.11. Tekke (Araplk, Arap Dede ) Camii
136
c.1.12. eyh Necdi Camii (Mevlevi Dergah)
137
c.1.13. Fatih (Kilise ) Camii
138
Yozgat Kent Tarihi
c.2. Dier Mimari Yaplar

c.2.1. Halveti Tekkesi
139
c.2. 2.apanolu ifte Hamam
139
c.2.3. apanolu Ali(Kani)Bey veya Aynal Hamam
141
c.2. 4.apanolu Konak (Ev) Hamam
141
c.2.5.eker Pnar
142
c.2. 6.Hamidiye Saatli emesi
142
c.2.7. Eskipazar Mahallesi emesi
144
c.2. 8.Baavu Hamam emesi
144
c.2. 9.Saat Kulesi
144
c.2.10.Cephanelik
146
c.2.11. Askerlik ubesi
146
c.2. 12. Lise Binas
147
d-Cumhuriyet Dnemi Eserleri

d.1. Cumhuriyet (Mektebi) lkokulu
148
e- Konut Mimarisi
e.1. Karabyk Kprs
150
e.2. Karslolu Kona
150
B-Kentteki Mzeler
a. Nizamolu Kona
152
V.KENT TARHNDE KLTR VE EDEBYAT

A-Kltr
a.Cumhuriyet ncesi Dnemde Kltr Hayat
156
b- Cumhuriyet Dneminde Kltr Hayat
156
c.Halk Kltr
I.Bayramlar ve nanlar
157
II.Gelenekler(Doum,Evlenme,Askerlik,lmle lgili Adetler)
158
IX
Yozgat Kent Tarihi
III.Mzik Kltr
162
IV.Halk Oyunlar , Seyirlik Oyunlar
169
V.Yayla Kltr
172
VI.Giyim Kltr
174
VII.Kentteki Geleneksel Meslekler
176
VIII.Geleneksel El Sanatlar
177
IX.Mutfak Kltr
178
B-Edebiyat
a- Cumhuriyet Dnemi ncesi Edebi Hayat
180
I. Edebi rnler
180
II. Edebi ahsiyetler
180
b- Cumhuriyet Dnemi Edebiyat
181
I.Edebi rnler
181
II. Edebi ahsiyetler
182
C-Halk edebiyat
I.Destanlar, Efsaneler
183
II.Masallar, Fkralar
185
III.Halk Hikayeleri(Kahramanlk Hikayeleri vb.)................
186
IV.Trk,Mani,Atasz,Ninni,At,Tekerlemeler vb..........
187
V.Halk Oyunlar...................................................................
195
VI. KENTN YETTRD NEML AHSYETLER
1. Hzni Baba
198
2. Emirce Sultan
198
3. Celal Atik
199
4. Yozgatl Kel Hasan
199
5. Nasuh Akar
199
6. Abbas Sayar
200
7. Yusuf Ziya Bahadnl
201
Yozgat Kent Tarihi
8. Glten Akn
201
9. Nida Tfeki
202
10. Cemil iek
202
11. lyas Arslan
202
12. Taha Akyol
203
13. Bayram Bilge Tokel
203
14. Ekrem Dumanl
204
VII. KENT TARHNE IIK TUTAN KAYNAKLAR
205
VIII.KAYNAKA
206
IX. ALBM
208
XI
Yozgat Kent Tarihi
XII
Yozgat Kent Tarihi
II. COGRAF DURUM

A. JEOLOJK DURUM
Yozgata jeolojik olarak bakld zaman eski ve yeni oluumlarn varl dikkat
ekecektir. Yozgat ilinin tabanlar eitli zamanlarda ortaya km kayalardan olumutur.
limizdeki bu kayalardan bir ksm tortul kayalardr. Bunlar I. Zamanlarda meydana
gelmilerdir. Yksek basn ve scaklk nedeniyle deiime uramlardr. Blgemizin
olduu gibi ilimizin de en yaygn kayalar II. ve III. zamanlarda ortaya kan volkanik
kkenli kayalardr. Yine ilimizde asidik ve tortul kayalar ilimizin taban oluumunun
zenginlik kaynaklardr.
Yozgat ilinin temelini kvrlmalara ve krlmalara uram, zamanla alm
ve deiim gstermi ta bloklar (billur), kalkerler, mermerler, gyanslar, istler
oluturmutur. Meydana gelen andrmalarn tabii sonucu olarak ortaya kan kelti
alanlar u an bile Yozgatn tarm nabzn tutmaya devam ediyor. Bu blmlerde yerleim
unsurlar da ilerleyen zaman zarfnda kendini gstermitir. limizin ok eski temelinin
olduunu il tabanndaki krlmalar bize gstermektedir. Bu krlma olaynn delili olarak
ilimizde potansiyeli ok fazla olan kaplcalar gstermek mmkndr. Yine Sorgun,
ekerek ve Akdamadeni dolaylarndaki linyit haznesi III. zaman oluumlarnn varln
dorulamaktadr.
Tabii btn bunlardan bahsederken ilimizde bulunan yeralt sularnn deiik
yerlerde ok fazla ortaya ktn vurgulamakta fayda vardr. limizin yeralt suyu asndan
zenginlii st tabakalarnn geirimli kayalardan (kalker, kum ta vb.) olutuunu
gsterir.
lkemizin Yozgat il snrlar ierisindeki en kapsaml blmn platolar
oluturmaktadr. limiz birok yerde Bozok Yaylas olarak adlandrlr. Doal olarak
yksek plato zerinde ykseklii pek de fazla olmayan da ve tepeler ilimizin gzellikleri
arasndadr. Bu yksekliklerin aralarnda alviyal ovalar fark etmemek mmkn deildir.
Bozok platomuz 1000-1150 m arasnda bir ykseklie sahip lav yaylas zelliindedir.
Plato blm inile ve kl deildir. Ykseklik boyunca sreenlik hkimdir. Kzlrmak
yer yer yaylada yarklar meydana getirmitir. Platonun kuzey blm biraz daha hareketlik
gsterir dalgal bu yzeylerin yapsnda kalker bulunur.
limiz ova bakmnda zenginlik arz etmez. limizin ovalar kelti ovalardr. Ova
uzunluklar ve genilikleri 6-7 km.yi gemez. Yerky ve Boazlyan ovalar en belirgin
ovalarmzdr. Ovalarmzn etraf kk tepelerle evrilmitir. Sarkaya ilemizin kuzeyinde
de irili ufakl olduka verimli ovalar vardr. Erozyon ilimizi etkisi altna almtr. Orman
Yozgat Kent Tarihi
bakmndan ok zengin saylmayz. Bu sebeplerle yksek tepelerden gelen seller vadi

taban ovalarn ortaya karmtr. limizin vadileri olarak da ekerek ve Konak ay
vadilerini ve mehur Karanlk Dere vadisini saymak mmkndr.
Dalk alanlar ilimizin snrlarnda younlamtr. zellikle kuzey blm en
dalk blmdr. Ortalama yksekliimiz 1500 m civarndadr. En nemli damz
Akdalardr. Bunlar sra da eklinde ve kvrmldr, Kzlrmak boyunca paralel bir ekilde
uzanr. Sivas il snrmz bu ekilde olumu desek yeridir. limize kuzeyden giren Deveci
Dalar da Bozok platosunun kuzeyinde kalr. Ayrca oruma yakn Zincirli ve Aka da,
Kayseriye yakn Akda ile Gevencik ve Keklicek dalar nemli dalarmzdandr. limizin
tepeleri ok fazla olmasna ramen ykseklikleri azdr. Ortalama ykseklikleri 250-300 m
civarndadr. Bu tepeleri sel ve selcikler yarmtr.
DA VE TEPE ADLARI
YKSEKLK (M.)
Zincirli Da
Aka Da

Keklicek Da
Gvencik Da
Srkl Da
Gzbaba Tepesi
Kelta Tepesi
Toprak Dede Tepesi
Bambal Tepesi
amlk Tepesi
Nohutlu Tepesi
Kozalak Tepesi
1633
1639
1369
1607
2090
1533
1316
1365
1694
1525
1530
1422
Aacakaya Tepesi
1410
B. KLM ZELLKLER
limizin iklim zelliklerinin bilinmesi, Anadolunun bu ksmnda iklim-bitki, iklimtoprak, iklim-relief arasndaki ilikilerin daha iyi bir ekilde anlalmasna imkan vermi
olacaktr.
limizin Aylk Scaklk Deiimi
O
Yllk
-1,9
-1
2,7
8,2
12,8
16,4
19,7
19.1
14,9
10,2
4,5
0,5
8,8
Yozgatta ortalama yllk donlu gn says 108,6 dr. Yln on aynda don olay vardr
bunun sebebi ise karasal iklim zelliindendir. limizin ortalama ya miktar yllk 554,7
mm olup yan aylara dal dzensizdir.
Yozgat Kent Tarihi
Ortalama Aylk Ya Miktar (mm)

Aylar
Toplam
Ya
67,6
60,7
65,7
58,7
65,4
43,8
12,2
6,9
14,8
30,6
51,8
76,4
554,7
Btn bunlardan anlald zere Yozgat yresinde tipik Anadolu iklimi hkimdir.
Karasal iklimin zellii olan scak yaz ve souk k Yozgatn deimez zelliidir. Step
bitki rts tantcdr. limizin rzgrlar genelde kuzey doudan esen poyraz rzgrdr.
Gkyz Yozgatta yln byk bir blm aktr.
limizin yz lmnn %9u ormanlk alan tekil eder. Bu alanlar daha ok
Akdamadeni ve ekerek ilemiz snrlarndadr. Bu ormanlk alanlar mee, am, al, da
kava, da armudu, yabani fndk aalar oluturur. Ormanlk alanlardan bahsetmiken
Yozgatn iindeki amlk alan ehrimizin nadide yerlerindendir. Buras halkn gezinti ve
mesire alan durumundadr.
C. ULAIM
limizin ulam a karayollar zerinde younlamtr. Trkiyenin ortasnda yer
almasna ramen karayolu ulammz da istediimiz lde deildir. Son be yldr.
Ankara Yozgat arasnda yol almalar hz kazanmtr. evre illere balant yollarmz
bir nebze bizi rahatlatmakla beraber ileler ile balant yollarmz henz istenen dzeyde
deildir. Yozgatta arazi olarak olduka byk bir alan kapsamasna ramen demiryolu
a da geliememitir. limize ait bir hava yolu ann olmamas da olduka znt
vermektedir. Yozgat tarihi bir kent olmasna ramen ve evresinde tarihi deer tayan
yerlerin bulunmasyla birlikte bu tr eksikliklerden dolay (ulam) turizmden gereken pay
alamamaktadr.
limize en yakn il orum ilidir. Ankara ve Sivas Yozgatn bat ve dou komulardr.
limiz batnn douya alan kaps niteliindedir. Kayseri ili de Yozgata 170 km
uzaklktadr.
D. EKONOM VE TARIM
limizin ekonomisi byk lde tarma dayaldr. Nfusun ounluu tarmla
uramaktadr. Tarmsal iletmeler genellikle orta ve kk lekli olup bunun yannda
kiraclk ve ortaklk eklindeki retimde yaygndr. limiz Anadolunun nemli tahl
ambarlardr. Hububat retimi kuru artlarda yaplmaktadr. Buday retimi olarak Trkiye
genelinde ilk be sra ierisindedir. Ayrca yemeklik baklagil retimi de nemli ldedir.
60-70 bin ton yeil mercimek retimi ile Trkiye genelinde birinci sray almaktayz.
limizde ba bahe retimi aile ii tketime yneliktir. Halkn ounluu geimini bu
ekilde salamakla beraber hayvanclk da aileye gelir asndan nemli yer tutmaktadr.
Son yllardaki teviklerle modern hayvancla ynelmeler balamtr.
Yozgat Kent Tarihi
lde bitkisel retimde arlk tekil eden hububat ve bakliyat retimini byk bir
blm il dna, hatta ihracata gitmektedir. iftiden almlar TMOca yaplmaktadr. Son
yllarda sulama faaliyetleri almalar ile TARIMSAL YAYIM VE UYGULAMALI ARATIRMA
PROJES (TYUAP) ve YOZGAT KIRSAL KALKINMA PROJES nin uygulamas il tarmnn
gelimesi asndan byk nem tamaktadr. limizde sanayi bitkisi olarak ekerpancar,
ayiei ve patates retilmektedir. limizde meyve retimi ok st dzeyde olmamasna
ramen retilen meyvelerin ounluunu elma tamaktadr.
limizdeki sebzecilik il ihtiyacna gre olup, akarsu boylarnda yaplmaktadr.
Mevcut sebze sahas 4400 hektar dolayndadr. Domates, lahana, yeil fasulye bu
retimde ba ekmektedir. Baclkta ilimizde yaplmaktadr. retilen zm trleri raclk
ve araplkta kullanlmaktadr. Ba sahalar genelde yama arazilerde kurulmutur. Yllk
retim 19107 tondur.
limizin hayvanclk potansiyeli olduka fazladr. Ancak mevcut hayvanlarn genelini
yerli hayvanlar tekil etmektedir. Yaplan slah almalar ile ortaya kan gelimeler de
gz ard edilmemelidir. Bu slah almalar kapsamnda tabii tohumlama, suni tohumlama
ve ithal inek datm bulunmaktadr.
1975ten itibaren sanayi canlanmaya balamtr. Yurtdndaki vatandalarmzn
oluturduu irketler, sanayileme yolunda nclk yapmtr. Yozgat corafi yaps ile
ilelerin byk bir ksm ile ticari ba asndan kopuktur. Bunun iin ileler ticaretini
komu illere kaydrmtr. limizin ikinci derecede kalknmada ncelikle yre olmasndan
dolay DPTce il dahilinde kurulan sanayi tesislerine verilen YATIRIM TEVK BELGELER
zendirici olmu bu da il sanayisinde nemli gelimeler gstermitir. limizin nemli
fabrikalar arasnda eker fabrikalar, ya fabrikalar, tula fabrikalar ve un fabrikalar ba
ekmektedir.
Bir ildeki yatrm ortamn; doal kaynaklar, tarm ve hayvan potansiyeli, teknik ve
sosyal alt yap, sanayi ve ticaret, kurum ve kurulular, ilin sahip olduu maddi kaynaklar
ile beeri potansiyel oluturmaktadr.
lin ekonomik olarak geliimi, beeri ve maddi kaynaklarnn yeterliliinin yannda,
geliimi etkileyen i ve d faktrlere de baldr. Gelime bir sre olduu iin, nceki
gelimilik seviyesi de gelime srecini olumlu veya olumsuz etkileyebilmektedir.
Gelimeyi olumsuz ynden etkileyen faktrlerin etkilerinin giderilmesi ve olumlu
faktrlerden ise en fazla fayda salanacak ekilde yararlanlmas, il yneticilerinin, hizmet
sunucularnn, reticilerin ve meslek kurulularnn bilgi ve bilin seviyelerinin yksekliine,
mevcut sosyo-ekonomik durumu ve devletin salad desteklerin yeterliliine baldr. Bu
adan yatrm ortamnn iyi tahlil edilmesi, art ve eksilerinin iyi bilinmesi gerekmektedir.
Yozgat Kent Tarihi
Yozgatta yatrm yapmay plnlayan yatrmclar bekleyen yatrm ortamnn

zellikleri, avantaj ve dezavantajlar ile yatrm ortamn iyiletirmek iin alnmas gereken
nlemler, balklar halinde bu blmde ele alnmtr.

Yatrm ortam irdelenirken, corafi ve demografik yapdan tarm ve sanayiye, alt
yapdan gelir seviyesine kadar yatrmlar dorudan veya dolayl olarak etkileyen mevcut
durumla ilgili btn faktrler ortaya konularak, yatrm ortamn iyiletirmek iin alt yap
tedbirleri ve alnmas gerekli dier nlemler belirtilmitir.
D.1. YATIRIM ORTAMINI OLUTURAN BLEENLER

D.1.2 Corafi Durum
Yozgat, Anadolu Blgesinin Orta Kzlrmak blmnde yer almaktadr. Corafi
konum olarak kuzeyinde orum, Amasya ve Tokat, dousunda Sivas, batsnda Krkkale
ve Krehir, gneyinde Kayseri ve Nevehir illeri ile evrilidir.
Gller hari yzlm 14.072 km2 olan Yozgatn, deniz seviyesinden ortalama
ykseklii 1.300 metredir. Yozgat, idari olarak 13 ile, 65 belde ve 575 kyden
olumaktadr.
Yozgat ili, Anadolunun kuzeydousunda yer alan yzey ekilleri itibariyle
batdan douya uzanan gittike ykselen dalarla, bu dalarn arasnda yer alan kkl
bykl ovalardan olumutur. Yre topraklar yurdumuzun iki nemli akarsuyu olan
Yeilrmak ve Kzlrmak havzas ierisinde kalmaktadr. Kuzeyde kalan ekerek Irma ve
evresi nemli lde Karadeniz ikliminin zelliklerini tarken, Kzlrmak nehrinin nemli
bir kolu olan Delice rmak ile bu rmaa ait kollar karasal iklime sahiptir.
Anadolu Blgesi platolarnn Yozgatta kalan blm Bozok Platosu olarak
adlandrlmaktadr. Bu geni plato sahas ierisinde, plato yzeyinden fazla yksek
olmayan da ve tepeler yer almaktadr. Gney blm ortalama ykseklii 1.000-1.500 m
arasnda deien lav yaylas zelliindedir. Akarsular volkanik saha ierisinde yerleerek
derin yataklar meydana getirmilerdir. Bozok Platosunun kuzeydou kesiminde dalgal
bir toporafya hakimdir.
lde dalk alanlar kenar ksmlarda yer almtr. Kuzeydou ve dou blm ok
daha dalk olup, yrenin en yksek yerini oluturmutur. lin nemli dalarn oluturan
Zincirli, Akada, Keklicek, Gevencik ve Srkl Dalarnn ykseklii 1.600 ile 2.100 m
arasnda deimektedir.
Yozgat Kent Tarihi
Yozgat ili snrlarnda geni alanl ovalarn says ok fazla deildir. Genellikle
byk ovalar, tepeler arasnda ukurlaan yerlerde alvyonlarn kelmesi ile olumutur.
nemli tarm yaplan ovalar: Yerky, Kadehri, Bahecik ve Boazlyan Ovalardr. l
iinde bulunan Kzlrmak, ekerek ve Delice Irma ile onlara bal kk dere ve rmaklar
blgenin akarsu an oluturmaktadr.
l snrlar iinde doal gl yoktur. Ancak, Boazlyann batsnda birka scak su
kaynaklar ve bu kaynaklardan kan sularn meydana getirdii Cavlak Gl bulunmaktadr.
Ayrca, il snrlar iinde ok sayda sulama amal glet bulunmaktadr.
Yozgat yresinde tipik Anadolu iklimi hakimdir. Yazlar scak ve kurak, klar
souk ve sert zellie sahip olan karasal iklimin blgede kuraklk ve step bitki rts,
yrenin tantc zelliklerindendir. Sert iklim koullar, Yeilrmak havzasna giren
ekerek Vadisinde biraz yumuamakta, az da olsa Karadeniz ard ikliminin etkileri
grlmektedir.
Yaz mevsimi ksa sreli olup, yaz ve k mevsimleri arasnda scaklk fark byktr.
Yazlar 37Cye kadar kabilen scakln, klar -25Cye kadar dt grlmektedir.
Yllk ortalama scaklk 9Cdir. Yozgatta yllk ortalama ya 554 mmdir. Aylk ortalama
nispi nem oranlar % 54 ile % 77 arasnda deimekte olup, yllk ortalama nispi nem oran
% 66dr.
Deprem durumu incelendiinde; Yozgat, tektonik olarak 2. ve 3. derecede deprem
kuaklar ierisinde yer almaktadr.
D.1.3. Demografik Durum

2000 yl genel nfus saym sonularna gre Yozgatn nfusu 682.919 kiidir. Bu
nfusun, 315.156s ehirlerde, 367.763 ise krsal kesimlerde yaamaktadr. ehirleme
oran % 46,15 ve nfus younluu 49 kii/km2dir.
leler leinde nfus bykl ele alndnda, Sorgun, Boazlyan ve
Akdamadeni ileleri ilk sralarda yer almaktadr.
2000 yl genel nfus saym sonularna gre, Yozgatn nfus art hz
16,55dir. Bu oran, 15,78 olan Anadolu Blgesinin stnde ve 18,28 olan
Trkiye ortalamasnn altnda kalmaktadr. Nfus byklne gre sralamada 57. srada
yer almaktadr.
Yozgat Kent Tarihi
2000 genel nfus saymna gre 682.919 olan il nfusunun, 283.566s iktisaden
faal olup, herhangi bir ite almaktadr. Bu deer, toplam nfusun % 41,52sini meydana
getirmektedir.
Yozgatta iktisaden faal nfus tarm i kolunda younlamtr. ktisaden faal
nfusun % 77,3 tarm i kolunda, % 9,5i hizmetler i kolunda, % 3,2si sanayi i kolunda
ve % 3,8i ticaret i kolunda faaliyet gstermektedir.
D.1.4. Alt Yap mknlar

Yozgatta, yk ve yolcu tamacl kara yolu ve demir yolu ile salanmaktadr.
lke genelinde olduu gibi Yozgatta da kara yolu tamacl ulatrma sektr ierisinde
byk bir paya sahiptir.
Yozgat, kara yolu ile komu illere ve Anadoluya balantldr. Uluslar aras E88
kara yolu ilin ana ulamn salamaktadr. l snrlar ierisinde 461 km devlet yolu, 557
km il yolu ve 4.682 km ky yolu a bulunmaktadr.
lde demir yolu ulam ile, Ankara-Kayseri ve Dou Anadolu Blgesine balant
salanmaktadr. l snrlar ierisinde tamam ana hat olan 130 kmlik demir yolu a olup,
Yerky, efaatli ve Yeni Fakl ilelerinde tren istasyonu bulunmaktadr. l hava yolu ulam
imkanna sahip deildir.
Yozgat ili, haberleme alannda btn yerleim birimleri ile her trl telefon
haberlemesine aktr. l genelindeki kylerin hepsinde telefon olup, il ve ile merkezlerinin
tamam otomatik santral ile almaktadr. Toplam santral kapasitesi 126.835 olup,
105.475 aboneye hizmet verilmektedir.
Yozgat, enerji ihtiyacn ulusal enerji sisteminden salamaktadr. lde elektrii
olmayan yerleim yeri bulunmamaktadr. l genelindeki btn ky ve mezralar elektrik
enerjisine kavumu olup, Yozgat Teda Messese Mdrlnce toplam 189.028
aboneye elektrik datm hizmetleri gtrlmektedir.
lde 2003 yl verilerine gre, toplam 374.131 MWh elektrik enerjisi tketilmektedir.
Tketilen enerjinin % 28,2si sanayi tesislerinde kullanlmaktadr. ebeke kayb (kaypkaak) miktar 42.483 MWh ile % 10,5 oranndadr.
Yozgat, eitim gstergeleri bakmndan 2004/2005 renim dneminde okul
ncesi, ilkretim ve liseler olmak zere toplam 733 okulda, 5.519 retmen hizmet
vermekte ve 104.382 renci renim grmektedir. lde okuma, yazma oran % 86dr.
Yozgat Kent Tarihi
lde, yksekretim alannda, Bozok niversitesine bal 3 faklte, 4 yksek okul,

131 retim eleman ve 4.493 renci ile eitim-retim faaliyeti devam ettirilmektedir.
Sosyal alt yapnn nemli bir unsurunu meydana getiren salk sektrnde 2004
yl verilerine gre Yozgatta salk hizmetleri; 11 hastane, 1 doumevi, 295 hekim, 337
salk merkezi ve 880 yatak ile verilmektedir.
D.1.5. Tarm, Hayvanclk ve Doal Kaynak Durumu

Tarm sektr, Yozgat ekonomisinde ilk srada yer almaktadr. 1.412.300 hektarlk
toplam arazinin 825.133 hektar tarmda kullanlmaktadr. l aktif nfusunun % 32,1i tarm
sektrnde almaktadr.
Bitkisel retimdeki 2003 yl retim deerlerine gre; buday 536.188 ton, eker
pancar 886.634 ton, arpa 199.208 ton, nohut 33.582 ton, kuru soan 99.685 ton, patates
42.956 ton ve mercimek (yeil) 16.071 ton ile ilin balca rnlerini oluturmaktadr.
Arazi kullanm oranlarna bakldnda, il toplam arazisinin % 58,43 tarma elverili
arazi, % 19,55i ayr-mera arazisi, % 18,24 ormanlk ve % 3,79u dier arazilerden
olumaktadr.
Yozgatta toplam tarm alannn % 91i sulanabilir arazilerden olumaktadr.
Sulanabilir 751.026 ha tarm alannn halen 103.193 hektarnda sulama yaplmaktadr.
Yozgatta tarmsal retim, tahllar ve endstriyel bitkiler arlkldr. lde toplam
825.133 hektar tarm arazisinin % 64,33ne karlk gelen 530.795 hektarnda tarla
bitkileri retimi yaplmaktadr. Ayrca, iklimsel sebeplerden dolay toplam tarm arazisinin
252.226 hektar olan % 30,57lik byk bir blm her yl nadasa braklmaktadr.
Tarmsal retimin yap itibariyle byk lde tabiat artlarna bal olmas
Yozgatta bitki deseni, rnlerin miktar ve eitliliini snrlamaktadr. Bu sebeple ilde
tarmsal retim, tarla tarm ve buna bal olarak hububat ekilii toplam arazinin % 53n
tekil etmektedir. Sebze ve meyve retim alan ise % 1,6 gibi ok kk bir deerde
kalmaktadr.
Yozgatta 2003 yl verilerine gre, 176.289 olan toplam sr mevcudu ierisinde
yerli rklarn oran % 45,7, kltr rklarnn oran % 14,5 ve melez rkn oran % 39,8dir.
lde toplam 274.400 koyun varlnn tamam yerli rk olup, toplam 10.401 olan kei
poplasyonu iinde tiftik keisi ise % 7,2lik bir paya sahiptir.
Yozgat Kent Tarihi
Krsal alandaki mevcut iletmeler nemli oranda polikltr yapda, rettiini tketen
fazlasn piyasaya arz eden, pazarn fiyat, kalite ve miktar tercihlerini takip edemeyen
iletmelerdir. Geimlik iletmeler olarak nitelendirilebilecek 1-5 aras hayvana sahip
iletmeler daha ok kendi tketimleri iin hayvan beslemektedir. Pazara ynelik rasyonel
retim yapan, ihtisaslam hayvanclk iletmeleri az saydadr.
Yozgatta 2003 yl deerlerine gre st retimi yaklak 130.000 ton, krmz et
retimi 2.021 ton, deri retimi 50.000 adet, yumurta retimi 19.000 ton ve bal retimi 368
tondur.
Yozgatta, yer alt kaynaklar olarak il snrlar ierisinde bakr, kurun, inko, imento
ham maddeleri, demir, feldspat, florit, grafit, kaya tuzu, kireta, kuvarsit, manganez,
tula-kiremit, uranyum, linyit ve jeotermal enerji kaynaklar bulunmaktadr.
Yozgat ili, tarihsel ve kltrel dokusu, antik kentleri, kaplcalar, doal gzellikleri,
glleri, maaralar, amlk Milli Park, mesire ve dinlenme yerleri ile nemli bir
yremizdir.
Yrede konaklama tesislerinin ounluu belediye iletme belgeli otellerden
olumaktadr. lde toplam 31 adet olan tesislerde 875 oda ve 1.759 yatak
bulunmaktadr.
D.1.6. Sanayi
Yozgatta sanayi tesislerinin ounluu gda sanayinden olumaktadr. lde
sanayi, arlkla ilin tarmsal ve doal kaynaklarna dayal bir biimde gelimitir. Yozgatta
mevcut sanayi iletmelerinin says 165 olup, bu iletmelerde toplam 6.206 kii istihdam
edilmektedir.
Yozgatta, toplam 1.860 iyeri kapasiteli 11 adet KSSden, 4 inaat halinde olup,
faaliyet halinde olan KSSlerde toplam 2.878 kii istihdam edilmektedir.
Yozgat OSB 150 hektarlk bir alan zerine kurulmu olup, OSBde farkl
byklkte 110 parsel bulunmaktadr. Halen 105 parsel 44 iletmeye tahsis edilmi olup,
bu iletmelerde toplam 1.308 kii istihdam edilmektedir.
D.1.7. Ticaret
Yozgat ekonomisinde ticaret sektr, beinci srada yer almaktadr. Ticaretin il
GSYHs iindeki pay % 10,6, Yozgat GSYHsine katks 75.567 bin YTLdir.
Yozgat Kent Tarihi
l ticaret haslasnn 60.088 bin YTL ve % 79,5 oran ile toptan ve perakende ticaret
ve 15.479 bin YTL ve % 20,5 oran ile otel ve lokanta hizmetleri oluturmaktadr. l iindeki
GSYHye en ok katk yapan Merkez ileden sonra, en byk paylar Sorgun, Yerky,
Boazlyan, Sarkaya ve Akdamadeni ilelerine aittir.
lde ticarete konu olan rnler; tahl, baklagiller, sanayi bitkileri, meyve-sebzeler,
yapa, tiftik, canl hayvan, et, un ve unlu yiyecekler, eker ve ekerli yiyecekler,
konfeksiyon, mobilya, tula, kiremit, madeni eya, imento, yapm tezgahlar, makina
ara ve yedek paralar bulunmaktadr.
Yozgat ticaret hayatna etki eden balca kurulular; Ticaret ve Sanayi Odalar,
Ticaret Borsalar ve Esnaf ve Sanatkarlar Odalar saylabilir. Yozgatta Ticaret ve Sanayi
Odalarna kaytl toplam 1.622 ye bulunmaktadr. l genelinde 221 anonim irket, 1.200
limited irket, 5 sigorta irketi ve 35 adet banka ubesi bulunmaktadr.
Yozgat, dviz tevdiat % 62,1 ve tasarruf mevduat % 28,0 gibi bir oranla en yksek
deerde yer almaktadr. 2004 yl itibariyle toplam banka mevduatlar 402.811 bin
YTLdir. lde, banka mevduatlarnn, Orta Anadolu Blgesi mevduat iindeki pay % 8,2
ve Trkiyedeki toplam mevduat iindeki pay ise 2,0 deerlerindedir.
2004 yl ierisinde Yozgatta 139.125 bin YTL banka kredisi verilmitir. Bu kredilerin
byk ounluunu tarm, dier ve ihtisas d krediler meydana getirmektedir.
D.1.8. Sosyo-Ekonomik Durum

Yozgatta tarm, ulatrma-haberleme, devlet hizmetleri, sanayi ve ticaret sektr
arlkl bir sosyo-ekonomik yap grlmektedir. lin sosyo-ekonomisinde ticaret sektr
beinci srada ve inaat sektr ise altnc srada yer almaktadr. 2001 yl Trkiye GSYHs
ierisinde % 0,4lk bir paya sahiptir.
2003 ylnda DPT tarafndan yaplan llerin Sosyo-Ekonomik Gelimilik Sralamas
aratrmas sonularna gre Yozgat, -0,71652 puan ile sosyo-ekonomik gelimilik
asndan 64. srada yer almaktadr.
llerin 5 gelimilik dzeyine ayrld bu aratrmaya gre, 19 ilin yer ald 4.
derece gelimi iller grubunda da 18. srada yer almaktadr.
2001 yl kii bana den GSYH sralamasna gre, Yozgat 852 $ ile GSYHden
81 il ierisinde 74. srada yer almaktadr.
10
Yozgat Kent Tarihi
Yozgat GSYHsi ierisinde, tarm sektr % 28,4 ile en fazla GSYH oluturan
sektr konumunda iken, ulatrma-haberleme sektr % 22,2 ile ikinci, devlet hizmetleri
sektr % 15,6 ile nc, sanayi % 12,1 ile drdnc, ticaret % 10,6 ile beinci ve inaat
sektr % 4,7 ile altnc srada yer almaktadr.
GSYHnin ileler itibariyle dalmnda, Merkez ile il GSYHsnn % 20,12sini
olutururken, srasyla % 18,79 ile Sorgun, % 18,00 ile Yerky, % 9,15 ile Boazlyan, %
8,40 ile Sarkaya ve % 6,22 ile Akdamadeni ileleri takip etmektedir.
Kk ve orta boy iletmeleri (KOB) tevik etmek amacyla, Hazine Mstearlnca
verilen KOB tevikleri kapsamnda, Yozgatta Kasm 2005 sonu itibariyle 3 iletme toplam
610 bin YTL tutarnda tevik belgesi almtr.
Yatrmlara uygulanan genel tevik tedbirleri kapsamnda, Ekim 2005 sonu itibariyle
Yozgatta 13 iletmeye yatrm teviki verilmitir. Yatrm teviki alan iletmelerden 6s
imalt sanayi, 6s hizmetler ve 1i tarm sektrnde faaliyet gstermektedir. Tevik
alan iletmelerin toplam yatrm tutarlar ise 140.890.871 YTLdir. Yozgatta tevik alan
iletmeler, Trkiye genelinde tevik alan iletmelerin % 8,1ine karlk gelmektedir.
Yozgatta tarm, ulatrma-haberleme, devlet hizmetleri, sanayi ve ticaret sektrnn

arlkl olduu bir sosyo-ekonomik yap grlmektedir. lin sosyo-ekonomisinde ticaret
sektr beinci srada ve inaat sektr ise altnc srada yer almaktadr. 2001 yl Trkiye
GSYHsi ierisinde % 0,4lk bir paya sahiptir.
Gelimenin temel gstergesi olarak grlen kii bana gelir; toplumsal gelimilii
yeterince aklayamayan, yalnzca talep genilemesini aklayabilen dar kapsaml bir
gstergedir. Gerekte gelime kavram; fiziki kapasite bykl ve gelir art gibi iktisadi
gelimeler yannda, bunlarn gelir gruplar ve blgeler aras dalm ile sosyal ve kltrel
birikimlerin yanstlabildii toplumsal gelime dzeyini ifade etmektedir.
Bu anlayla gelime; lkenin ekonomik, sosyal, siyasal ve kltrel yaplarndaki
ilerlemeyi kapsamakta ve bir btn oluturmaktadr. Bu bakmdan, illerin ve blgelerin
gelimilik sralamasnda; kii bana den milli gelirin artrlmas eklinde zetlenebilecek
iktisadi byme kavramyla beraber, yapsal ve insani gelimeyi iine alan ve llebilen
btn sosyal deikenleri de ieren bir sosyo-ekonomik gelime lt daha anlaml
olabilmektedir.
11
Yozgat Kent Tarihi
llerin sosyo-ekonomik gelimilik sralamas, ekonomik ve sosyal yaplar temsil

eden 58 deikenin ortak bilekesi olarak ve temel bileenler zmlemesiyle ortaya
karlan deerler esas alnarak oluturulmutur.
Aratrmada kullanlan gstergeler; demografi, istihdam, eitim, salk, alt yap
ve illerde on bin kiiye den zel otomobil, motorlu kara tat ve faks abonesi ile
fert bana den telefon kontr deeri ve elektrik tketim miktarnn yer ald dier
refah gstergelerinden oluan sosyal gstergelerle, imalat sanayi, inaat, tarm ve mali
gstergelerden oluan ekonomik gstergelerdir.
llerin sosyo-ekonomik gelimilik sralamasn ve endeks deerlerini belirleyen
temel faktrler; illerin sahip olduklar nfus bykl, yz lm ya da ehirleme
oran gibi bir takm yzeysel byklkler deildir. Sralamay belirleyen balca faktrler;
illerdeki demografik yapnn, igc talebinin, eitim ve salk hizmetlerinin, fiziki ve
sosyal alt yap olanaklarnn, retim seviyesinin ve her eyden nemlisi gelir dzeyinin il
nfusunun ihtiyalarn karlamada saladklar baar olmaktadr.
D.1.9. lin Sosyo-Ekonomik Gelimilik Seviyesi

2003 ylnda DPT tarafndan yaplan llerin Sosyo-Ekonomik Gelimilik
Sralamas aratrmas sonularna gre Yozgat, -0,71652 puan ile sosyoekonomik gelimilik asndan 64. srada yer almaktadr.
llerin 5 gelimilik dzeyine ayrld bu aratrmaya gre, 19 ilin yer ald 4.
derece gelimi iller grubunda da 18. srada yer almaktadr.
2001 yl kii bana den GSYH sralamasna gre, Yozgat 852 $ ile
GSYHden 81 il ierisinde 74. srada yer almaktadr.
llerin sosyo-ekonomik gelimilik sralamas ve Yozgatn bu sralamadaki yeri
izelge 1de, illerin gelimilik endeksine gre kademeli il gruplar izelge 2de ve kii
bana den GSYH sralamasna gre iller izelge 3te verilmitir.
12
Yozgat Kent Tarihi
izelge 1. llerin Sosyo-Ekonomik Gelimilik Sralamas
Sra
No
lin Ad
Puan
Sra
No
lin Ad
Puan
Sra
No
stanbul
4,80772
28
Isparta
0,21187
55
Bartn
-0,41550
Ankara
3,31483
29
Hatay
0,19613
56
Aksaray
-0,45183
zmir
2,52410
30
Uak
0,16867
57
Sinop
-0,48518
Kocaeli
1,94329
31
Burdur
0,14395
58
Erzincan
-0,49288
Bursa
1,67890
32
Samsun
0,08791
59
ankr
-0,51917
Eskiehir
1,10368
33
Krkkale
0,05851
60
Erzurum
-0,53286
Tekirda
1,05893
34
Nevehir
-0,07483
61
Tokat
-0,59010
Adana
0,94901
35
Karaman
-0,09852
62
Ordu
-0,64489
Yalova
0,93541
36
Elaz
-0,10131
63
Diyarbakr
-0,66993
10
Antalya
0,91480
37
Rize
-0,17840
64
Yozgat
-0,71652
11
Krklareli
0,86287
38
Trabzon
-0,18582
65
Adyaman
-0,77647
12
Denizli
0,71624
39
Amasya
-0,18591
66
Bayburt
-0,80176
13
Mula
0,71238
40
Ktahya
-0,20684
67
Kars
-0,81944
14
Bolu
0,60860
41
Malatya
-0,22627
68
anlurfa
-0,83158
15
Balkesir
0,56540
42
Krehir
-0,22870
69
Idr
-0,89089
16
Edirne
0,56234
43
Artvin
-0,26018
70
Batman
-0,90456
17
Mersin
0,51934
44
Afyon
-0,27246
71
Gmhane
-0,92501
18
Bilecik
0,50429
45
Dzce
-0,27995
72
Mardin
-0,98944
19
Kayseri
0,47748
46
orum
-0,32761
73
Siirt
-1,00644
20
Gaziantep
0,46175
47
Osmaniye
-0,33321
74
Ardahan
-1,07318
21
Zonguldak
0,44906
48
K.Mara
-0,34968
75
Van
-1,09297
22
Aydn
0,42025
49
Nide
-0,35582
76
Bingl
-1,12469
23
Sakarya
0,40404
50
Giresun
-0,36696
77
Hakkari
-1,13956
24
anakkale
0,36924
51
Kastamonu
-0,37558
78
rnak
-1,13979
25
Manisa
0,34165
52
Tunceli
-0,40003
79
Bitlis
-1,15736
26
Konya
0,25254
53
Sivas
-0,40597
80
Ar
-1,28116
27
Karabk
0,21332
54
Kilis
-0,41175
81
Mu
-1,43956
lin Ad
Puan
Kaynak: llerin Sosyo-Ekonomik Gelimilik Sralamas Aratrmas, 2003, DPT.
13
Yozgat Kent Tarihi
izelge 2. Gelimilik Endekslerine Gre Kademeli l Gruplar
Gelimilik Endeksi
1.Derece
2.Derece
3.Derece
4.Derece
stanbul
Eskiehir
Konya
Osmaniye
Bayburt
Ankara
Tekirda
Karabk
K. Mara
Kars
zmir
Adana
Isparta
Nide
anlurfa
Kocaeli
Yalova
Hatay
Giresun
Idr
Bursa
Antalya
Uak
Kastamonu
Batman
Krklareli
Burdur
Tunceli
Gmhane
Denizli
Samsun
Sivas
Mardin
Mula
Krkkale
Kilis
Siirt
Bolu
Nevehir
Bartn
Ardahan
10
Balkesir
10
Karaman
10
Aksaray
10 Van
11
Edirne
11
Elaz
11
Sinop
11 Bingl
12
Mersin
12
Rize
12
Erzincan
12 Hakkari
13
Bilecik
13
Trabzon
13
ankr
13 rnak
14
Kayseri
14
Amasya
14
Erzurum
14 Bitlis
15
Gaziantep
15
Ktahya
15
Tokat
15 Ar
16
Zonguldak
16
Malatya
16
Ordu
16 Mu
17
Aydn
17
Krehir
17
Diyarbakr
18
Sakarya
18
Artvin
18
Yozgat
19
anakkale
19
Afyon
19
Adyaman
20
Manisa
20
Dzce
21
orum
Kaynak: llerin Sosyo-Ekonomik Gelimilik Sralamas Aratrmas, 2003, DPT
14
5.Derece
Yozgat Kent Tarihi
izelge 3. Kii Bana GSYH Sralamasna Gre ller (Kaynak: DE, 2001.)
Sra
No
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
ller
Kocaeli
Bolu
Krklareli
Yalova
Mula
zmir
stanbul
Zonguldak
Ankara
Krkkale
Bilecik
Eskiehir
Bursa
Tekirda
Manisa
Mersin
Edirne
Adana
anakkale
Antalya
Artvin
Denizli
Nevehir
Sakarya
Aydn
Karaman
Balkesir
Burdur
Rize
Kilis
Kayseri
Ktahya
Kastamonu
Nide
Hatay
Elaz
Samsun
orum
Gaziantep
Karabk
K.Mara
Kii Bana
Den GSYIH
($)
6.165
4.216
3.590
3.463
3.308
3.215
3.063
2.969
2.752
2.725
2.584
2.513
2.507
2.498
2.459
2.452
2.403
2.339
2.335
2.193
2.137
2.133
2.117
2.108
2.017
2.012
2.005
1.951
1.897
1.817
1.806
1.805
1.781
1.781
1.757
1.704
1.680
1.654
1.593
1.587
1.584
Sra
No
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
ller
Tunceli
Konya
Isparta
Trabzon
Krehir
Sinop
Giresun
Amasya
Uak
Malatya
Sivas
Tokat
Diyarbakr
Afyon
Batman
Erzincan
Osmaniye
Dzce
ankr
Siirt
Gmhane
Ordu
Bartn
Erzurum
Bayburt
anlurfa
Mardin
Aksaray
Adyaman
Kars
Van
Idr
Yozgat
Ardahan
Hakkari
Bingl
Bitlis
rnak
Mu
Ar
TRKYE
Kii Bana
Den GSYIH
($)
1.584
1.554
1.510
1.506
1.488
1.459
1.443
1.439
1.436
1.417
1.399
1.370
1.313
1.263
1.216
1.158
1.157
1.142
1.136
1.111
1.075
1.064
1.061
1.061
1.017
1.008
983
966
918
886
859
855
852
842
836
795
646
638
578
568
2.146
15
Yozgat Kent Tarihi
D.1.10. Gayr Safi Yurt i Hslann Sektrel Dalm

izelge 4te 2001 yl cari fiyatlaryla, Trkiye GSYHsinin 178.412.438 bin YTL,
Yozgat GSYHsinin 711.941 bin YTL olarak gerekletii grlmektedir. Bu deerlere
gre, Yozgatn Trkiye GSYHsi ierisindeki pay % 0,4 olarak gereklemitir.
Yozgat GSYHsi ierisinde, tarm sektr % 28,4 ile en fazla GSYH oluturan
sektr konumunda iken, ulatrma-haberleme % 22,2 ile ikinci, devlet hizmetleri sektr
% 15,6 ile nc, sanayi sektr % 12,1 ile drdnc, ticaret sektr % 10,6 ile beinci
ve inaat sektr % 4,7 ile altnc srada yer almaktadr. Cari fiyatlarla iktisadi faaliyet
kollarna gre GSYHnin dalm izelge 4 ve ekil 1de verilmitir.
izelge 4. Cari Fiyatlarla ktisadi Faaliyet Kollarna Gre GSYH
Cari fiyatlarla
A: Deer (Bin YTL)
Sektrler
Trkiye
Tarm
Sanayi
naat
Ticaret
Ulatrma-Haberleme
Devlet hizmetleri
GSYH (Alc fiyatlaryla)
Yozgat
202.023
12,1
28,4
45.881.462
86.265
25,7
12,1
9.240.878
33.231
5,2
4,7
37.403.001
75.567
21,0
10,6
28.159.160
158.065
15,8
22,2
18.525.724
111.342
10,4
15,6
178.412.438
711.941
100,0
100,0
Kaynak: DE, 2001.
16
21.521.042
B: Pay (%)
Yozgat Kent Tarihi
Trkiye
30
Yozgat
GSYH (%)
25
20
15
10
5
0
Tarm
S anayi
naat
Ticaret
Ulat.-Haber.
Devl. Hiz .
ekil 1. Cari Fiyatlarla ktisadi Faaliyet Kollarna Gre GSYH
D.1.11. Gayr Safi Yurtii Hslann Sektrel Byme Hzlar

izelge 5te GSYHnn sektrler baznda byme hzlar verilmitir. izelge 5
incelendiinde, 2001 yl cari fiyatlarla Yozgat GSYHs ierisinde, ulatrma-haberleme
sektr % 59,7 ile en fazla byme hz oluturan sektr konumunda iken, inaat % 50,6
ile ikinci, devlet hizmetleri sektr % 50,2 ile nc, sanayi sektr % 48,0 ile drdnc,
ticaret % 47,7 ile beinci ve tarm sektr % 3,8 ile altnc srada yer almaktadr.

Sektrler baznda GSYHnn byme hzlarnn dalm izelge 5 ve ekil 2de
verilmitir.
izelge 5. Gayr Safi Yurtii Hslann Sektrel Byme Hzlar
Byme hz (%)
Sektrler
Trkiye
Yozgat
Tarm
22,7
3,8
Sanayi
58,1
48,0
naat
42,5
50,6
Ticaret
50,2
47,7
Ulatrma-Haberleme
59,6
59,7
Devlet hizmetleri
46,6
50,2
GSYH (Alc fiyatlaryla)
43,2
33,4
Kaynak: DE, 2001.

17
Yozgat Kent Tarihi
60
Trkiye
Y oz gat
GSYH (%)
50
40
30
20
10
0
Tarm
S anayi
naat
Ticaret
U lat.-Haber.
Devl. Hiz.
ekil 2. Gayr Safi Yurtii Hslann Sektrel Byme Hzlar
D.1.12. Yatrm Ortamnn rdelenmesi

Bir ilin geliimini dorudan etkileyen ve bu sebeple de geliim bileenleri olarak
adlandrlabilecek olan ulatrma, enerji, sermaye, hammadde, teknoloji ve i gcnn
bulunabilirlikleri asndan incelenmesi gerekir. Bu amala Yozgattaki yatrm ortamnn,
yatrmclar asndan hangi konularda avantajl salayabilecei, hangi konularda ise
dezavantajl olduu aada verilmitir.
D.1.12.1. Geliim Bileenlerinin Bulunabilirlikleri

Gelimeyi dorudan etkileyen ve bu sebeple de Geliim Bileenleri olarak
adlandrlabilecek ulatrma alt yaplarnn yeterlilikleri, enerjinin, sermayenin, ham
maddenin, teknolojinin ve i gcnn bulunabilirlikleri asndan Yozgattaki mevcut
durum izelge 6da verilmitir.
Yozgatta, 6 geliim bileeninden 3nde yeterlilik sz konusu iken, 2 bileenin
ksmen yeterli olduu ve 1 bileenin yetersiz olduu dnlmektedir. lin yeterli olduu
konular; ulatrma, enerji ve ham madde bileeni iken, sermaye ve teknoloji konusunda
ksmen yeterli ve i gc konusunda yetersizlik sz konusudur.
18
Yozgat Kent Tarihi
izelge 6. Geliim Bileenlerinin Bulunabilirlikleri
Bulunabilirlik Dzeyi
Bileenler
Yeterli
Ulatrma
Enerji
Yetersiz
Sermaye
Ham madde
Ksmen Yeterli
Teknoloji
gc
D.1.12.2. Ulatrma Bileeni

Ekonomik ve sosyal kalknma, ihtiya duyulan ulatrma hizmetlerinin ekonomik
ve gvenli bir ekilde karlanmasyla gerekleebilir. lke genelinde 2000 yl verilerine
gre yolcularn % 95i kara yolu, % 3 demir yolu, % 2si hava yolu ile tanmtr. Yk
tamaclnda da durum pek farkl deildir. Toplam yk tamaclnn % 89u kara
yolu,% 6s demir yolu,% 3 de deniz yolu ile gereklemitir.
Yozgatta, yk ve yolcu tamacl, kara yolu ve demir yolu ile yaplmaktadr. lke
genelinde olduu gibi Yozgatta da kara yolu tamacl ulatrma sektr ierisinde
byk bir paya sahip olup, kara yolu ile tm komu illere ve Anadoluya balantldr.
Uluslararas E88 kara yolu ilin ana ulamn salamaktadr. l, demir yolu ulam ile
Ankara-Kayseri ve Dou Anadolu Blgesine balant salanmaktadr.
Yozgat, ulatrma bileenleri olan hava yolu ve deniz yolu tamaclndan yoksun
olmasna ramen, kara, demir yolu ile haberleme ve radyo-TV hizmetleri asndan yeterli
olmaktadr. l genelindeki kylerin hepsinde telefon vardr. l ve ile merkezlerinin tamam
otomatik santral ile almaktadr. Ayn ekilde mobil telefon irketleri de grmelerin
zayf olduu blgelere yer istasyonlar kurarak, iletiimin devamlln salamaya
almaktadrlar. Bu adan, mevcut artlarda yatrmclarn haberleme konusunda
herhangi bir problemle karlamayaca sylenebilir.
D.1.12.3. Enerji Bileeni

Yozgat, enerji ihtiyacn ulusal enerji sisteminden salamaktadr. lde elektrii
olmayan yerleim yeri bulunmamaktadr. lde ebeke kayb (kayp-kaak) miktar
42,483 MWh yani % 10,5 oranyla Trkiye ortalamasnn altnda olup, datm hatlarnn
yannda, ncelikle iletim hatlarnda bakm, onarm almalar yaplmak suretiyle ve kaak
kullanmn nlemeye ynelik olarak alnan tedbirlerle bu oran drmek iin iyiletirme
almalarna devam edilmektedir.
19
Yozgat Kent Tarihi
D.1.12.4. Sermaye Bileeni

Yozgat sanayisindeki iletmeler, yaptklar ilk yatrmlarda en fazla kendi kaynaklarn
daha sonra zel ve kamu bankas kredilerini kullanmaktadrlar. Alnan kredilerin
ounluu iletme kredisi olup, ihracat kredisi amal kredi alnmas ise daha az bir oran
oluturmaktadr. letmeler genel olarak kullanlan kredileri yetersiz bulmaktadrlar. Bunun
nedeni olarak kredi maliyetlerinin yksek oluu gsterilmektedir.
Bu iletmelerin bankalarn verdii kredilerden yararlanma olanaklar ok azdr.
Ekonomik konjonktrn uygun olduu koullarda bile bu iletmelerin, bankalarn
teminat, kefalet vb. koullarn karlayarak bymeleri iin kredi almalar zor olacaktr.
Bu nedenle, iletme kurulmas ve gelimesi iin ihtiya duyulan finansman kaynaklarnn,
alternatif finansman (leasing, kredi garanti fonu gibi) yntemleriyle salanmas daha
doru olacaktr.
Finansman yntemleri arasnda yer alan finansal kiralama (factoring) gibi yeni
finansman yntemleri arasnda saylabilecek yntemler, iletmeler tarafndan fazla
bilinmemekte ve kullanlmamaktadr. Dolaysyla iletmeler dier finansman aralarndan
yeterince faydalanamamaktadrlar. Bunun yannda ilde tasarruflar, z kaynak oranlar
ve sermaye birliktelii ile oluturulan iletmelerle ilin ekonomisine nemli katk
salanmtr.
D.1.12.5. Ham Madde Bileeni

Yozgatta iletmeler retimde kullandklar ana girdileri zel sektrden, i piyasadan,
kendi iyerlerinden ve kamu iktisadi teebbslerinden salamaktadrlar. Ham madde
asndan ilin yeterli olduu sylenebilir. Tarm, hayvanclk, ormanclk ve madencilik
sektrleri ham madde asndan yeterli bir potansiyel oluturmaktadr.
D.1.12.6. Teknoloji Bileeni

Bir iletme asndan maliyeti en az olan teknoloji edinim kayna; iletmenin
kendi abalaryla satn ald makina ve tehizat hakknda bilgi edinmek, ihracat yapan
firmalardan teknolojik destek almak, ileri teknoloji kullanma becerisi yksek personel
istihdam etmek, sanayi fuarlarna katlmak, yayn ve kataloglar izlemek vb. yollarla
teknolojiyi edinmektir.
letme asndan maliyeti en yksek olan teknoloji edinme kaynaklar ise,
dorudan yabanc yatrm, yabanc ortaklk tesisi, anahtar teslimi tesis kurdurma, lisans
anlamalar vb. ou bir paket zellii tayan yollardr.
20
Yozgat Kent Tarihi
Trkiyede, iletmelerin ana retim birimlerinde kullandklar makinelerin,

teknolojilerinin kayna olarak; % 44,9 orannda kendi bilgi birikimlerinden, % 21i yerli
teknolojiyi kullanmndan, % 23,9u dardan yaplan teknoloji ithalatndan, % 2,7si
lisans ve know-how anlamalarndan, % 1,6 yabanc ortaklk tesisinden ve % 5,8 ise rn
taklidinden olumaktadr.
Yozgat sanayisine bu adan baktmzda, genellikle ilk kurulu aamalarnda
teknolojilerini kendi bilgi birikimi ve deneyimi ile yani kendi abalaryla elde etmekte ve
yerli teknoloji kullanmaktadrlar. letmelerin teknoloji edinme abalar, ksmen de olsa
satc firmalardan (makina ve aksam, fabrika tasarm, fizibilite almalar gibi) ithalat
yoluyla desteklenmektedir. letmelerin ok az da lisansr olan bir firma ve yabanc
ortaklk tesis ile ilk kurulu teknolojilerini oluturmutur.
letmelerde kullanlan teknolojinin sektr ortalamasna gre, ounluu orta
dzeyde teknoloji kullanlmaktadr. Yeni teknoloji kullanmnda; iletmeler internet veya
uluslar aras bilgisayar a, TSE belgeli retim, bilgisayar destekli tasarm ve retim ve
toplam kalite ynetimi (TKY) kullanlmaktadr.
Yozgatta iletmelerin ok dk bir oranda dzenli faaliyette bulunan bir ARGE birimi bulunmaktadr. letme dndan alnan AR-GE destei, kaynaklarna gre
incelendiinde en fazla destek alnan kurulularn niversite ve KOSGEB olduu, bu
kurulular meslek odalar ve zel kurulularn izledii sylenebilir. Ayrca, iletmelerin
nemli bir oran retimle ilgili yenilikleri takip etmektedir. Bu iletmelerin byk ounluu
yenilikleri yurt ii fuarlar ve rnler ile ilgili yaynlardan takip etmektedirler. Bunlar yurt
d fuarlar ve ayn sektrde alan dier iletmeler izlemektedir.
D.1.12.7. Gc Bileeni
Yozgat sanayinde i gcnn nitelik olarak analizi yapldnda, teknik kapasite
olarak yetersiz olmaktadr. zellikle mhendis, idari ve bro personeli ve usta asndan
bakldnda alan iindeki oranlarn dk olduu ortaya kmaktadr. letmelerde
alanlarn ounluu ilkretim ve lise, dk bir oran da niversite ve yksek
lisans mezunudur. Ayrca, istihdam edilen personelde yabanc dil bilme ve bilgisayar
kullanabilme sknts yaanmaktadr.
lde, isizlie ramen nitelikli eleman a bulunmaktadr. Sanayinin ileri teknoloji
temelinde rgtlenebilmesi ve yksek katma deer karatarak rekabet edebilme yetenei
kazanabilmesi asndan iyi eitimli, bilgi ve beceri dzeyi yksek i gcnn nemi
21
Yozgat Kent Tarihi
byktr. Mesleki ve teknik okullarn yaygnl, ilin nitelikli i gc kapasitesine katksnn

olumlu olduu sylenebilir. Bununla birlikte, sanayicinin talep ettii alanlarda eitim alm
i gc asndan, mesleki ve teknik okullarn eitim mfredatnn en uygun i gcn
yetitirmek amacyla, sanayi ile ibirlii yaplarak hazrlanmasnda yarar vardr.
D.1.13.1 lin Swot Analizi

Yozgat ilinde tarmsal kalknmann salanabilmesi iin amalar ve bu amalara
ulaabilmek iin izlenecek stratejiler aada irdelenmitir.
1.Amalar
Yozgatta tarmsal kalknmann salanabilmesi iin belirlenen amalar drt balkta
toplanmtr. Bu amalar;
-Tarmsal verimliliin artrlmas,
-Tarmsal gelirin artrlmas ve dolaysyla tarmn GSYH iindeki paynn artrlarak
toplumda sosyal dengenin salanmas,
-Gda gvencesinin ve gvenliinin salanmas,
-Srdrlebilir tarmn salanmas olarak belirlenmitir.
l genelinde hem hayvansal retimde hem de bitkisel retimde verim dktr.
Verimin artrlmas, ekonomik anlamda iftiyi olumlu olarak etkileyecektir. Gelir artna
neden olacak verim art ayn zamanda iftinin kyden kente g etmesini nleyecektir.
Tarmsal gelirin artrlmas, verimliliin artrlmasnn yan sra katma deeri yksek,
pazarda avantajl konumda olan rnlerin retimi ile mmkn olacaktr.
AB ve DT (Dnya Ticaret rgt) tarm anlamas kurallar nedeniyle
nmzdeki yllarda tarm rnlerinin pazarda rekabet edebilir olmas gerekmektedir.
Bunun salanabilmesi de gda gvenliinin salanmas ile mmkn olacaktr. Kaliteli ve
standartlara uygun rn retimi Yozgatta u andaki eksikliklerden biridir.
Uygulanacak projelerle orta vadede bu amaca ulamak mmkn olabilecektir.
Tarmda srekliliin salanabilmesi iin ncelikle mevcut kaynaklarn doru ve bilinli
kullanlmas gerekmektedir. Yozgat zellikle hayvansal retim ve su rnleri asndan
zengin doal kaynaklara sahiptir. Ancak bu kaynaklar doru kullanlmazsa belirlenen
dier amaca ulamak mmkn olamayacaktr.
22
Yozgat Kent Tarihi
Amalara ulamada uygulanacak stratejiler mevcut problemler dikkate alnarak

belirlenmitir. Ancak kurumsal yaplardan kaynaklanmayan baz sosyal problemleri
zmek daha uzun vadede mmkn olacaktr.
2. Tarmsal Verimliliin Artrlmas

Tarmsal verimliliin artrlmasnda uygulanacak stratejileri belirlerken tarmsal
retim; bitkisel ve hayvansal retim ile su rnleri retimi olmak zere ayr balklar
altnda ele alnm ve her biri iin farkl stratejiler nerilmitir.

Hayvansal retimde verimliliin artrlmas iin izlenecek strateji :
Yerli rktan kltr rkna geiinin salanmas
Yem, bakm ve beslenme artlarnn iyiletirilmesi
Etkin pazarlama ve rgtlenme sisteminin oluturulmas
Tarma dayal sanayinin gelitirilmesi
Bitkisel retimde verimliliin artrlmas iin izlenecek strateji :
Yreye uygun sertifikal tohumluk kullanm
Bilinli girdi kullanm
Sulanabilir alanlarn sulamaya almas ve drenaj problemi olan alanlarn rehabilite
edilmesi
Tarma elverili kullanlmayan arazilerin deerlendirilmesi
Arazilerin paralanmasnn engellenmesi
Su rnleri retiminde verimliliin artrlmas iin izlenecek strateji:
Yem maliyetlerinin drlmesi
Yer st su kaynaklarnn su rnleri retiminde kullanlmas
Su rnleri kooperatiflerinin kurulmas
3. Tarmsal Gelirin Artrlmas ve zlenecek Strateji:

Pazarlama sisteminin ve rgtlenmenin iyiletirilmesi
Katma deeri yksek ve il iin avantajl rnlerin retimi
23
Yozgat Kent Tarihi
retim maliyetlerinin drlmesi

Giriimcilik ruhunun gelitirilmesi
4. Gda Gvenliinin Salanmas ve zlenecek Strateji:

Kaliteli ve standartlara uygun rn retimi
Kontrol ve denetim hizmetlerinin glendirilmesi
5. Srdrlebilir Tarm ve zlenecek Strateji:

Arazilerin kullanm kabiliyet ve snflar dikkate alnarak kullanm
Erozyonla mcadele
Doal kaynaklarn optimum kullanm
Organik tarm
6. lin Tarmsal Analizi

Yozgat ilinin, yukarda drt balk altnda incelenen; tarmsal verimliliin artrlmas,
tarmsal gelirin artrlmas, gda gvenliinin salanmas ve srdrlebilir tarm ynnden
mevcut, gl ve zayf ynleriyle, frsat ve tehdit yaratan koullar irdeleyen tarmsal
analizi izelge 7de verilmitir.
izelge 7. Yozgat li Tarmsal Analizi
retimde Verimlilik
Gl Ynler

Nfus basks yok.

Pazar talebi.

iftinin deneyimi.
Zayf Ynler
iftiler yeniliklere ak deil.
Sulanan alan yetersiz.
Kadastro ilemlerinin tamamlanmamas nedeniyle mera ynetimi zayf.
24
Yozgat Kent Tarihi
Frsatlar

Yem bitkileri tohumu iin pazar bulma ans yksek.

lde mevcut iki adet entegre tesisin bulunmas.
Tehditler

klim.

Erozyon.

Mera alanlarnda ilemeli tarm yaplmas.
izelge 7. Yozgat li Tarmsal Analizi (Devam)
Tarmsal Gelirin Artrlmas

Mevcut Durum

rgtlenme zayf.
Zayf Ynler
Etkin retici rgtlerinin yokluu.
Canl hayvan borsasnn bulunmamas.
Frsatlar

Yem bitkileri tohumu iin pazar bulma ans yksek.

lde mevcut 2 adet entegre tesisin bulunmas.
Gda Gvenlii
Mevcut Durum

Verim ok dk.
Zayf Ynler
Alkanlklarn srdrlmesi.
Kontrol hizmeti veren kurulularn yetersizlii.
Frsatlar
rn deiikliine gidildiinde gelir artacak dolaysyla gda gvencesi salanacak.
25
Yozgat Kent Tarihi
Srdrlebilir Tarm
Mevcut Durum

Arazinin engebeli oluu ve bitki rtsnn zayfl.
Zayf Ynler
iddetli rzgar ve su erozyonu olmas.
Frsatlar
Korunga, fi, yonca v.b yem bitkilerinin erozyonla mcadelede kullanlabilir olmas.
Kaynak: Yozgat l Tarm Master Plan, 2003.
5. YAPILABLECEK YATIRIMLAR

21. yzyla girdiimiz bu gnlerde, dnya hzl deiim srecini yaamaktadr.
Trkiye ise bir yandan sanayilemesini tamamlamaya almakta, dier yanda da
sanayi toplumundan bilgi toplumuna gei srecine hazrlanmaktadr. Bilgi toplumuna
gei sreci ile birlikte sratli teknolojik deimelerin yaand gnmzde uluslararas
pazarlara esnek retim modeli, yani yenilie hzla adapte olabilen retim modeli hakim
olmutur. Bu deiim btn dnyada kk ve orta boy iletmelerin nemini yeniden
ortaya karmtr.

Gelecee ynelik olarak oluturulacak ekonomik gelime modellerinde olduka
byk neme sahip iletmeler olan KOBler, bugn ok byk sorunlarla kar karya
bulunmaktadr. Bu sorunlar, daha giriimcinin yeni bir yatrm yapma dncesiyle
balamakta ve yatrm konusu ile ilgili olarak, yatrmn arz talep ve rekabet ilikileri
ierisindeki yeri, buna bal olarak kullanlacak makina ve teknolojiler, tesisisin kapasitesi,
personel, teknik bilgi, beceri ve finansal gereksinim gibi sorunlarla devam etmektedir.
nemli konular kapsayan kurulu ncesi fizibilite almalar Trkiyede ok az
iletmenin nemini kavrad ve ba vurduu bir yoldur. Giriimcinin kurulu ncesi
fizibilite aratrmas yapmamas veya gereince nem vermemesi, iletmeyi sonradan
telafisi zor durumlar ile kar karya brakabilmektedir. zellikle iletmenin bykl,
faaliyet konusu, kapasitesi ve yer seimi konusundaki hatalarn dzeltilmesi, ya mmkn
olmamakta, ya da ok ar maliyetlere yol amaktadr.
26
Yozgat Kent Tarihi

Giriimcilerin genelde ynetimde gerekli uzmanlk ve deneyim bakmndan
yetersiz olduklar veya iletme belirli bykle kavuunca yetersiz duruma dtkleri
yaplan aratrmalarda tespit edilmektedir. Her ii kendileri yapmaya alan giriimciler
tarafndan ynetilen firmalarda bu sorun daha da belirgin bir ekilde ortaya kmaktadr.
Bu sorun firmalarda yanl ynetsel kararlara neden olmakta, bu durum ise firmalarn
istenilen gelimeleri salayamamas, dolaysyla byyememesine neden olmaktadr.

Yatrmclar, ounlukla, satmay veya pazarlamay hedefledikleri rn, ya da
hizmetlerin retim srelerini (retimin i ak, makine, ekipman ve teknoloji seimi,
ham madde ve iletme girdileri tedariki) ayrntl olarak incelemeden retime balamann
yannda, piyasa ve talep yapsn da gz nnde bulundurmadan retim leini ve teknik
zellikleri belirlemektedir.

Global ticaretteki nemli gelimeler, teknoloji ve pazardaki tm gelimelerle ilgili
bilgilerin iletmeler tarafndan annda deerlendirilmesini zorunlu klmakta ve bu sebeple
de bilgi nemli bir retim faktr olarak karmza kmaktadr. letmelerin satmay
dndkleri mal ve hizmete ilikin teknolojik gelimeleri ve pazardaki gelimeleri
yeterince deerlendirememesi, retim asndan nemli sorunlara neden olmaktadr.
Sorunlar balca atl kapasite, uygun olmayan retim, makina ve ekipmanlarn seimi ve
istenilen standartta mal ve hizmet retilememesi olarak sralandrlabilir.

Aratrma bulgularndan elde edilen bir dier nemli husus ise, yatrmclarn
yapacaklar mal ve hizmet retimi konusunda piyasa, talep yaps ve hedef kitleyi
belirlemeden mal ve hizmet retimine karar vermeleridir.

letme yetkilileriyle yaplan grmelerde alnan cevaplar incelendiinde
iletmelerce, hedef kitleye nasl ulalaca, rnlerin hangi fiyatlandrma ile satlaca,
tantm amacyla hangi reklam aralarnn kullanlaca hususlarnda yeterli aratrma
yaplmadn ortaya karmtr.
Bu durum, retilecek mal veya hizmetin ne tr bir mal veya hizmet olaca
(tketim mal, ara mal, sanayi ham maddesi vb.) konusunda isabetsiz kararlara neden
olmakta, bylece giriimci kendi iletmesinin ve rakip iletmelerin hangi zelliklerinin
zayf olduunu objektif olarak bilememekte ve bunun sonucu olarak da iletmeler etkin
bir pazarlama sistemi kuramamaktadr.
Sonu olarak, iletmelerin i kurma srecindeki aamalar arasnda byk nem
tayan n aratrma ve yaplabilirlik almalarna gereken nemin verilememesi, iletme
kurulduktan sonra ortaya kan dier sorunlarla birleince, iletme ve lke ekonomisi
asndan telafisi g ekonomik kayplara neden olmaktadr. Bu alma, tam anlamyla
olmasa bile giriimcilerin yatrm konular, retim, talep, ihracat ve ithalat bilgileri
27
Yozgat Kent Tarihi
konusundaki bilgi eksiklerini telafi edici zellii ile yukarda saylan olumsuzluklardan
yatrm konusundaki bilgi eksikliini gidereceinden, Yozgatta yatrm yapacak
giriimcilere yol gsterecektir.
Bu almada, Yozgat iin uygun yatrm konular nerilirken, ncelikle ildeki
tarm, hayvanclk ve doal kaynak potansiyelini deerlendirmeye ynelik yatrmlarn
neler olabilecei gz nnde alnmtr. Gelime aamasnn banda olan bir ilde tarm,
maden ve orman varlndan meydana gelen doal kaynak potansiyeli, ncelikle ve
kolaylkla deerlendirilebilecek kaynaklar oluturur. Tarmn ilin ekonomik yapsndaki
arl dikkate alndnda doal kaynak potansiyeline ncelik verilmesinin gereklilii
ortaya kmaktadr.
Yatrm konular nerilirken daha sonra gz nne alnan kriterler ise; ildeki ve
evre illerdeki sanayilerin ileri ve geri entegrasyonuna ve ihracata ynelik yatrmlar, il,
evre iller ve lkelerin talebini karlayacak rnler ile talep, pazar ve pazara baml
olmayan maddelerin retimine ynelik yatrmlardr.
n aratrma, yerinde yaplan inceleme ve ilgililerle yaplan grmeler sonucunda
Yozgatta 39 yatrmn gerekletirilebilecei tespit edilmitir. Bu yatrmlar ve gerekeleri
aada verilmitir.
5.1. TARIM SEKTRNDE YAPILABLECEK YATIRIMLAR

Doal kaynak potansiyelini meydana getiren tarm ve hayvanclk sektrne dayal
olarak ilde yaplabilecek yatrmlar, yatrm gruplar temelinde aada verilmitir.
5.1.1. Bitkisel retime Dayal Yaplabilecek Yatrmlar

Yozgatta toplam arazisinin % 60 ilenen tarm alan olup, Trkiye genelinde %
35 olan deerinden byk bir orana sahiptir. lde mevcut 58.319 adet tarm iletmesinin
28
Yozgat Kent Tarihi
ounluu 20-200 dekar byklnde olan iletmelerden olumaktadr. Yozgatta tarm

sektrnde verimlilik ve retimi artrmak amacyla 8 yatrm konusu nerilmitir.
Organik tarm
Jeotermal seraclk
Kanola retimi
Meyve ve sebze yetitiricilii
Baklagil yetitiricilii
Kltr mantar yetitiricilii
Yem bitkileri retimi
Msr silaj
Organik (eko-tarm) tarm, kimyasal girdi kullanmadan, retimden tketime kadar
her aamas kontroll ve sertifikal tarmsal retim biimidir. Gnmzde tarmsal retimde
kullanlan kimyasal gbre ve ilalarn insan salna olan zararlar bilinen bir gerektir.
Organik tarmn amac; toprak ve su kaynaklar ile havay kirletmeden, evre, bitki, hayvan
ve insan saln korumaktr.
Dnyada doann zne dn yaanmaktadr. Bugn btn dnyada tarmsal
rnler iin tketim tercihleri ve alkanlklar ekolojik rnlere doru ynelmektedir.
evre bilinci organik tarmn nemini artrmtr. lkemizde de, d pazarn talepleri
dorultusunda 1985 ylndan bu yana giderek artan ekilde gelime gsteren ve i
pazarda ise yeni yeni tannan organik rnlerin retimi yaylm gstermektedir.
Yozgatta organik tarmn uygulanmas iin gerekli olan iklim ve toprak yaps
mevcuttur. Organik tarmda retilecek rnlerde zellikle katma deeri yksek, d
pazarlarda ans olan rnlerin (tbbi bitkiler, aromatik bitkiler vb.) retimi tevik edilmesi
gerekir. Raf mr uzun ve pazar esneklii olan kurutulmu sebze-meyve, bakliyat,
ilenmi (dondurulmu, konserve edilmi meyve-sebze) rnlerden oluan ekolojik rn
yelpazesi ve ilin doal yapsnda yetien birok organik rn, mevcut rn eidi iinde
dikkate alndnda, Yozgat organik tarmsal rn merkezine dntrebilir.

Organik tarmn uygulama esaslar
Ekolojik tarmn uygulanmasnda balca 3 esas sz konusudur. Bunlar:
1- Doa ile uyumlu retim
2- Kapal sistem (Kendine yeterli tarm)
3- Ekim nbeti
29
Yozgat Kent Tarihi
Bu esaslar altnda lkesel ve yresel koullar dikkate alnarak organik tarm

faaliyetleri deiikler gsterebilir. Ancak genel olarak aadaki faaliyetleri ierirler.
Bitkisel retimde:
Uygun yntemlerle minimum toprak ileme
Toprak verimliliinin korunmasna ve artrlmasna ynelik almalar
Kimyasal gbre yerine organik gbre kullanm
Kaliteli, dayankl ve salkl bitki eitlerinin seimi
Uygun ekim-dikim yntemi
Bitki korumada dorudan kimyasal girdi kullanm yerine ekolojik yntem ve
girdi kullanm
Hasat, depolama, ileme ve paketleme faaliyetlerinin ekolojik yntemler iinde
yrtlmesi
Btn koullarla birlikte deerlendirildiinde, organik tarm belirli bir kltrel
ortamdaki sosyal, ekonomik ve ekolojik faktrlerin dengeli gelimesini salayaca
grlmektedir. Kltrel yap iinde btn faktrlerin birletii sistem-felsefe organik
tarmdr.

nerilen yatrm konusunda, 31.000 m2lik serada organik tarm rnleri retimi
iin, 18 kii istihdam edilmek zere, yaklak 2.800.000 YTLlik bir yatrm maliyeti
gerektirecektir.
Jeotermal seraclk
Seralar, iklime bal kalnmadan, btn yl boyunca ekonomik olarak bitkisel retim
(sebze, meyve, iek) yaplabilen cam, plastik vb. k geirebilen malzeme ile rtlerek
deiik biimlerde ina edilen, yksek sistemli ve btn iklim elemanlarnn denetimine
olanak salayabilen rt alt yetitiricilii tesisleridir.
Tarm sektrnde gelir seviyesini artrmann bir yolu, dk katma deerli
rnler yerine, yksek katma deer oluturan rnlerin retimine gemektir. Seraclk
bu konuda en uygun seeneklerden biridir. zellikle Sorgun blgesinde var olan scak
su kaynaklarnn seraclkta kullanlmas durumunda 12 ay boyunca rn yetitirmek
mmkn olacaktr.
Seraclk yatrmlar, ilk yatrm maliyeti dnda, herhangi bir ilave harcamaya gerek
kalmakszn deiik rnleri retme imkanlaryla olduka esneklik salayan ve byk
arazi kullanmna gerek olmayan yatrmlardan biridir.
30
Yozgat Kent Tarihi
Yozgat ili iin nerilen seraclk modeli; retimde kalite ve standardizasyonu

salayabilmek iin btn iklim ve besin elemanlar kontrol altnda tutulan, stmann
jeotermal kaynaklardan saland topraksz seraclk modelidir. Sera iletmeciliini
kstlayc en nemli etmen, bitkinin geliimine en uygun scakl salamak iin katlanlan
maliyettir. Yozgatta seralarn mevcut termal kaynaklardan yararlanlarak stlmas nemli
maliyet avantaj salayacaktr. Bu adan seralarda retilmesi uygun olan sebzelere ilikin
ayrntl pazar aratrmas yaplmaldr.
Seracla ynelik bir yatrm dnldnde; yay ta destekli plastik malzeme
ile gerekletirilmesi durumunda 1.100 m2 byklndeki bir sera iin 8.500 $lk, bir
sabit yatrm ve metal iskelet destekli cam malzeme ile gerekletirilmesi durumunda 850
m2 byklndeki bir sera iin 18.500 $lk bir yatrm gerekecektir. Bu deerler rnek
olup, sera bykl ve trne gre sabit yatrm tutar deiebilir.
Kanola retimi
lkemizde yeterli yal tohum retimi yaplamad iin ya sanayi kurulu
kapasitesinin ancak % 30-50ler seviyesinde almakta ve hammadde yetersizlii
nedeniyle yurt dndan yal tohum ve ham bitkisel ya ithal edilmektedir.
Yozgatta retim potansiyeli yksek, ka ve kurakla mukavemeti iyi ve en
erkenci kltr bitkileri arasnda kanola olarak bilinen kolza gelmektedir. lde kanola
retiminin tevik edilmesi ile lkenin yal tohum ithalat gereksiniminin azaltlmasna
katkda bulunulabilecektir.
Dnyada yaygn olarak retilen kanolann, poplaritesi son yllarda Trkiyede de
hzla artmaktadr. Kanola, dnya ya retiminde 34 milyon tonla % 15lik paya sahiptir.
AB lkelerinde 1999-2000 dneminde retilen 13,4 milyon ton yal tohumun % 67sini
kanola oluturmaktadr.
Dnyada dekar bana ortalama verim 270 kg iken, lkemizde 550 hektarlk bir
alana ekilen kanolada verim 275 kilogramdr. Trkiyede kanola retimi giderek artmasna
ramen dnya retim deerlerinin halen ok gerisinde kalmaktadr.
Yllar itibariyle Trkiyede kanola retimi izelge 8 ve ekil 3te verilmitir. izelge
8de grld gibi, 1997de sadece 10 ton olan lkemizdeki retim deerleri, 1998
ylnda Trakyada yaplan ekimlerle 300 tona km bulunmaktadr. 2000 ylnda 450 ton
olarak gereklemi ve 2002 ylnda 1.500 tona ulamtr.
31
Yozgat Kent Tarihi
izelge 8. Yllar tibariyle Trkiye Kanola retimi
retim (ton /yl)
1997
1998
1999
2000
2001
2002
10
300
330
450
650
1.500
Kaynak : Tarmsal Yap, DE, 2002.
2000
retim (ton/yl)
1.500
1500
1000
650
450
500
10
300
1997
1998
330
0
1999
2000
2001
2002
Ylla r
ekil 3. Yllar tibariyle Trkiye Kanola retimi

Nerelerde ekilebilir
Kanola Trk iftisi iin yabanc saylacak bir bitki deildir. Yakn zamana kadar
ekimi yaplan ve bilinen bir rn olan kolza bitkisinin ekimi, Tarm ve Kyileri Bakanlnn
1977 ylnda yapt almalarda insan salna zararl olan ersikasit ve glikonazat
bulunduu belirlenerek yasaklanmtr.
Gelimi lkelerde yaplan almalarla bu iki zararl unsurun bitkiden karlmasyla
ulalan yeni trne, kolzayla kartrlmamas iin kanola ad verilmitir. Daha sonra Salk
Bakanlnn 15 Nisan 1987 tarihli raporuyla yasak kaldrlarak sfr ersik asitli kolzann
ad kanola olarak belirlenmitir.
Trakyada yllardr ekilen ve 2001 ylnda Samsunda retimine balanan kanolann,
Diyarbakrda da ekimi yaplmtr. Uzmanlar, kanolann btn Trkiyede yetitirilebilecek
bir rn olduunu ve nemli olan blgeye uyumlu bir trn belirlenmesi olduunu
belirtmektedirler.
32
Yozgat Kent Tarihi
Ayieine gre avantajl bir bitki olan kanolann, birim alanda ayieine oranla
% 30 daha fazla verim salanmaktadr. Dnyada ayiei ile kanola fiyat pek fazla farkllk
gstermedii iin, ayieine gre % 30 civarnda daha fazla gelir salanabilmektedir.
Ayieine oranla bir ay erken olgunlaan kanola, ikinci bir rn olarak msr,
ayiei, ya da soya ekimine olanak vererek ifti iin ikinci bir ek kazan kaps da
aabilmektedir.
Bu neri ile kanola retimiyle ayieinin nne geilmesi ve ayiei retiminin
azaltlmas hedeflenmeyip, kanolann daha verimli olduunun alt izilmektedir. Ayrca,
kanola iin bir fabrikada ok nemli deiikliklerin yaplmasna da gerek olmad gibi,
lkemizde atl kapasiteyle alan ya sanayine de katkda bulunulacaktr.

Ekim iin neler yaplmal
Kanola ekmek isteyen iftiye Karadeniz Blgesinde, Karadeniz Birlik Kooperatifi
bu konuda yardmc olmaktadr. Bu kurulu ekim iin gerekli olan tohum, ila ve gbreyi
temin ederek, cretini de hasattan sonra elde edilen gelirden almakta, bylece gerekli
olan finansmanda salanm olmaktadr.
Yaplan hesaplamalarda, dekar bana 2001 yl ortalama maliyeti 28 milyon TL
olarak tespit edilmitir. Ekilen rnn hasadyla elde edilen gelir ise yaklak 120 milyon
TL civarnda olup dekar bana 80-90 milyon TL net gelir elde edilmektedir.
Bu konuda dikkat edilecek husus, dnem sonunda elde edilen ekinden tohumluk
ayrmak biraz riskli olmaktadr. Bu ekilde kanola yabani formlarla eleerek, arndrlan
ersikasit ile glikozanat tekrar grlmeye balanmaktadr. Bu yzden rn iin her
yl tohumun yenilenmesi gerekmektedir. Karadeniz Blgesinde retilen kanolann
tamamn Karadeniz Birlik satn almakta, ayrca kilo bana 8 sent destekleme primi de
verilmektedir.

Kullanm alan
Kanolann kullanm alan olduka genitir. ncelikle ya sanayiinde kullanlan
kanolann kspesi, yem sanayiinde kullanlabilen nemli bir rn olarak tekrar hammadde
konumuna ykselmektedir. Yakt olarak da kullanlabilen bu rn, arclar iin de polen
deposu olarak kabul edilmektedir. Kanola ya gda endstrisinin yan sra parlatc ve
yalayc olarak da sabun imalatnda kullanlmaktadr.
33
Yozgat Kent Tarihi
Sfr ersikasitli kolza, yeni kanoladan retilen biodizel, aralarda yakt olarak da
kullanlmaktadr. Kanola motorine oranla % 25 daha tasarruflu ve rafine edilmesi daha
ucuz olup, 3 ton kanoladan 1,2 ton dizel ara yakt elde edilebilmektedir.
Bunun dnda kanola 21 gnde % 99 gibi bir oranda paralanarak doaya
dnebilmektedir. Bir litre petroln 1 milyon litre suyu kirletebildii dnlrse, kanolann
ne kadar evreci olduu daha rahat grlebilmektedir.

Tarm arazisinin nemli bir blm tarla ve endstriyel bitkilerin retimine ayrlm
olan ilde, meyve ve sebze yetitiricilii ok byk araziler gerektirmediinden, tarmda
kullanlmayan kk arazilerin deerlendirmesine de imkan verecektir.
Corafi faktrler ile birlikte uygun toprak yaps da dikkate alndnda, sebze
yetitiricilii, ksa sre ierisinde gelir getirici ve katma deer salayc zellikleri nedeniyle,
bu alanda yaplacak yatrmlarn ideal olduu dnlmektedir. Ayrca sebzecilik,
seracla nazaran daha az sermaye isteyen bir yatrm trdr.
lde meyve ve sebze alanlarnn geniletilme imkan bulunmaktadr. Eski bahelerin
yenilenmesiyle ilgili almalarn yannda, meyve ve sebze yetitirilebilecek arazilerin
tespiti ve bununla ilgili projelerin hazrlanmas gerekir. Zira bu iki sektrde i younluu
tarla tarmna gre daha fazla olduu iin yeni istihdam imkanlar ve i imkanlar da
doacaktr.
Meyvecilik yatrmlar ile ilde ekonomik olarak bir deeri olmayan, bugne kadar
ksmen dank ve az miktarda yetitiricilii yaplan meyvecilik rnek meyve baheleri
tesis ederek yaygnlatrlarak gelitirilecek ve alternatif bir geim kayna oluturulacaktr.
retim konusunun amac, ilin meyve retimini arttrarak iftilerin kendi illerindeki pazar
olanaklarndan saladklar fayday maksimize etmektir.
hracat, i pazar ve gda sanayi hammaddesi potansiyeli, iklim-toprak-su imkanlar
ve iftinin eilimi gz nne alndnda, ilde retilen sebze ve meyve rnleri retimi
nemli olmaktadr. lde meyve retimi, ilin su imkanlarnn gelitirilmesi, yetitiricilik
bilgilerinin kazanlmas, teknolojinin kullanlmas, kredi imkanlarnn artrlmas, gerekli
tevik ve destein salanmas, fidan ve damzlk materyal teminindeki yetersizlik ve
glklerin almas, depolama-muhafaza imkanlarnn gelitirilmesi, pazarlama ve ihracat
nndeki problemlerin almasyla hzla genileyerek artacaktr.
34
Yozgat Kent Tarihi
Yemeklik tane baklagillerin insan beslenmesindeki nemi tartlmaz bir gerektir.
Ayrca bu bitkilerin havann serbest azotunu fiske edebilme zellikleri, evrecilik ve
srdrlebilir tarmn poplaritesinin art gnmzde nemini daha da artrmaktadr.
Bunun yannda aratrmalar gstermitir ki; nohut ve mercimek budaygillerle
mnavebeye girebilecek en karl bitkiler olarak bilinmektedir. lkemizde ticari olarak
retimi yaplan yemeklik tane baklagillerin banda mercimek, nohut, kuru fasulye ve
bakla gelmektedir.
Deiik tarla rnleri farkl yetitirme tekniklerine ihtiya duyarlar. Tarla rnlerinin
yetitiriciliinde topran ilenmesi yetitirme teknii elerinin en nemlilerinden biri
olduu bilinmektedir. rnlerin yetitirilmesinden nce veya yetitirilmesi srasnda
toprak deiik amalar iin ilenmektedir.
Toprak ilemesinin en youn yapld yerlerden biri de yar kurak tarm alanlardr.
Topran deiik zamanlarda, deiik ileme aletleriyle, deiik derinliklerde ilenmesi
gerektii yaplan aratrmalarla tespit edilmitir. Bu ilemlerin amac genel olarak; iyi
bir tohum yata hazrlamak, yabanc otlarla etkin mcadele yapmak, topran fiziksel
yapsn dzelterek, su tutma ve muhafazasn artrmak, uygulanan tarm tekniklerinin
etkisiyle ortaya kabilecek verim farkllklarn belirlemektir.
retim konusunun amac, Yozgat ili ve ilelerinin sulama imkan olan blgelerinde
iftilere allagelmi hububat yetitiricilii ve hayvanclk dnda karl alternatifler sunarak
kar marjn arttrmak, hububat ekim alanlarnda retim deseninin ierisine baklagilleri
alarak topran azotunu arttrmak ve baklagillerden sonra ekilecek hububatn verimini
arttrmak suretiyle kimyevi gbre tketimini drmektir.

Bykba ve kkba hayvanlarn beslenmesinde kaba yem olarak yonca,
korunga, fi vb. gibi kaliteli yem bitkilerinin nemi tartlmaz. zellikle yksek verimli
kltr rklarnn kaba yem ihtiyac mutlaka bu tr yem bitkileri ile karlanmaldr. Ancak
yurdumuzda bu konuya yeterince nem verilmemesi nedeniyle byk kayplar olmakta,
hayvanlar hibir zaman genetik kapasitesi lsnde verime ulaamamaktadrlar. nk
yukarda belirtilen yem bitkilerinin retimi ve kullanm bilinmemekte, nem verilmemekte
veya retim imkan bulunmamaktadr.
35
Yozgat Kent Tarihi
Yem bitkileri retimi, gerek beslenme deerlerinin yksek olmas, gerekse

maliyetlerinin suni yem ve samana gre avantajl olmas nedeniyle nem kazanmaktadr.
Mevcut hayvan potansiyeli ve hayvanclk yatrmlarna paralel olarak, gelecekte yem
bitkilerine olan talep srekli olarak artacaktr. lde yem bitkileri ekili oran, tarla bitkileri
ierisinde % 3,15lik kk bir ksm kaplamaktadr. Hayvancl gelimi lkelerde bu
oran % 10un zerinde ounlukla da % 25ler seviyesinde olmaktadr.
Yozgatta hayvanclnn gelitirilmesi iin yem bitkileri tarmna ve ayr-mera
kltrne gereken nemin verilmesi zorunludur. Uygun iklim ve toprak yapsna sahip
olmasna ramen yem bitkileri yetitiricilii yeterli dzeyde deildir. lde deiik sebeplerle
ayr-mera alanlar ypranm, ot verimleri snr dzeye gerilemitir. Kaliteli kaba yem
ihtiyac iin en nemli yol yem bitkileri retiminin artrlmasdr. Yem bitkileri retimi, kapal
alan (ahr) besiciliini desteklenmesi amacyla gereklidir.

Btn dnyada ve zellikle gelimekte olan lkelerde grlen protein ann
kapatlmasna katkda bulunacak konulardan birisi de kltr mantarcldr. Aslnda
mantar ok eski yllardan beri halk arasnda bilinen ve doadan toplanarak tketilen bir
bitkidir. Doada evre artlarna ve mevsimlere bal bir biimde kendiliinden yetien
mantarlar yz bini aan tr ile byk bir grup oluturmaktadrlar.
lkemizin ok scak olan gney ksmlar hari, hemen hemen her yerinde doal
olarak yetien mantarlardan istifade edilmektedir. tketimimizin yannda her yl 1-10
ton arasnda kurutulmu doal mantar ihra edilmektedir.
Bir kltr bitkisi olarak mantarn retilmesi ise, ilk defa 16. yzylda Fransada
gerekletirilmitir. Yetitiricilii nceleri ta ocaklar, maara, depo, ahr, kiler, bodrum
gibi serin ve nemli yerlerde yaplmtr. Son yllarda nemli bir besin kayna ve ekonomik
olarak karl bir i kolu olmas nedeniyle kltr mantar retimi tm dnyada artlar
tamamen kontrol edilebilen, modern yetitirme yerlerinde retilerek artk endstri halini
almtr.
Bugn dnya kltr mantar retimi yaklak 1,2 milyon tondur ve bu rakam her yl
% 10 orannda artmaktadr. Gnmzde, yaklak 2.000 yenilebilir mantar eidi iinde
25 tanesi besin olarak kabul edilmi olup, bunlardan 8-10 tanesinin ticari olarak retimi
yaplmaktadr. Btn dnyada olduu gibi lkemizde de ticari olarak kltr yaplan en
nemli tr beyaz kltr mantar Agaricus Bisporustur ve bu tr mantar retimi dnya
mantar retiminin % 70inden fazlasn oluturmaktadr.
36
Yozgat Kent Tarihi

Kltr mantarcl son yllarda lkemizde de hzl bir gelime gstermi 1982de 750
ton olan retimimiz gnmzde yaklak 1.400-1.500 tona ykselmitir. lkemizin kltr
mantar retimi iin gerekli hammadde potansiyeli olduka yksektir. evre kirlenmesine
yol aan birok endstriyel ve tarmsal atklarn mantar yetitirme ortam olarak kullanlmas
ve bunlarn elde edilmesindeki kolaylk retimi cazip hale getirmektedir.
Kltr mantar yln her gnnde hasat edilen bir rn olmas bakmndan da
lkemizde hzla gelien sanayiye ve bu sanayinin kampanya boluklarnn doldurulmasna
destek olabilir. Kltr ortam retim faaliyetlerinden sonra kymetli bir organik gbre olarak
tarla bitkileri ve sebzecilikte deerlendirilebilmektedir.
Msr silaj
ok ynl kulanm alanna sahip msrn son yllarda yeil yem olarak ve silajlk
olarak retimi sebebiyle ekim alan artmtr. Birim alan veriminin ykseklii, silaj yapmna
uygunluu ve elde edilen silajn besleme deerinin ykseklii gibi nedenlerle tercih edilen
trler arasndadr. Bu nedenlerle birlikte, ildeki silajlk ve tane msr retiminin de yksek
olmas gz nne alnarak, yaplacak msr silaj hayvancln gelimesine de nemli bir
katk salayacaktr.
lkemizde ky ve gei iklime sahip yrelerde tahl (buday, arpa) hasadndan
sonra msr, silo yemi amacyla ikinci rn olarak yetitirilmektedir. Bunun yannda ikinci
rn tarmna uygun olmayan Dou Anadolu Blgesinde erkenci msr eitleri kullanlarak
silaj yaplmas mmkndr. Bununla birlikte lkemizde ticari olarak retimine izin verilen
ve daha ok tane msr verimine uygun olan ok sayda msr eidi silaj retimi iin
kullanlmaktadr. Burada dikkat edilmesi gereken dier nemli konu, silaj retimi amacyla
yetitirilecek msrn vejetasyon sresidir. Ekilen eidin hasat zamannda koan balam
olmas verim ve kalite bakmndan ok nemlidir.
nk yaplan bir ok almada msrda yeil aksam veriminin % 50si ve besleme
deerinin % 70i koanlardan elde edilmektedir. zellikle ikinci rn tarmnn yapld
geit blgelerinde, vejetasyon sresi ky blgelerine gre daha snrl olduu iin hasat
zamannda yanl eidin ekimi nedeni ile bir ou koan balamadan silaj yapm iin
biilmektedir.
Koann iermi olduu karbonhidrat miktar, fermantasyonun istenilen dzeyde
olmasn salamaktadr. Aksi durumda kalitesi dk silo yemi elde edilmekte ve silo
yeminden beklenen fayda salanmaktadr. Bu nedenle blge dzeyinde nerilecek
eitlerin en az 2 yl boyunca denemeleri yaplarak silajlk zellikleri belirlenmelidir.
37
Yozgat Kent Tarihi
Silajlk msr retiminde dikkat edilmesi gereken nemli nokta, retim yaplacak
blgenin I. veya II. rn tarm olanaklarna gre eit seiminin yaplmas gerekir. Silajlk
olarak ekimi yaplacak msr eitlerinin zellikleri;

Uzun boylu olmal,

Yaprak says ve yaprak oran fazla olmal,

Bitkide tane balayan koan arl yksek olmal,

Silaj kalitesine olumsuz etkisi nedeni ile sap apnn fazla kaln olmamas,

II. rn olarak ekilen blgelerde erkenci zellikte olmas istenir.
Msrn silolanmasnda katk maddesine gerek duyulmaz. Fermente zellii nedeniyle
proteince zengin ve tek bana silolanmayan bitkilerin silajnn yapmnda katk maddesi
olarak kullanlr. zellikle baklagil ve yem bitkileri ile yaplan silajda % 25-50 orannda
msr karma dahil olabilir.
Msr depolanaca yere yaylmadan nce paralanmas gerekir. Paralanma ne
kadar fazla olursa silolamada baar o denli yksek olur. Karm olarak dnldnde
kesinlikle birlikte paralama yoluna gidilmelidir. St olum devresinde yaplan biimlerde
protein oran ve kuru maddenin sindirilebilirlii yksek dzeydedir.
Ancak son yllarda yaplan aratrmalarda hamurlanma dneminde yaplan
biimlerde, protein orannn dmesine karlk verimin, kuru maddenin sindirilebilirlii ve
hayvanlar tarafndan tketimin artt grlmtr. Msrda, en uygun biim zaman nem
oran % 65-70e dt dnemdir. Bu nem oran, bitki maksimum kuru tane arlna
ulamasndan 2-3 hafta ncesinde elde edilmektedir. Btn bitkide nem % 65 olduunda
koan nemi % 48, tane nemi de % 44 dolayndadr. Tanenin verime katks % 35-40
dzeyindedir.
Msr erken biilirse siloda sznt kayplar ykselir, fermantasyon dzenli srmez.
ok ge biildiinde de tam skma salanamayaca iin siloda bol oksijen kalr.
Oksijenli (Aerob) fermantasyon uzun sre devam eder. Msr silajnn kalitesini eit, hasat
zaman, koan oran, para boyutu, silonun ekli, doldurma sresi, sktrma derecesi
gibi zellikler belirlemektedir. Bunlarn birinde meydana gelebilecek olumsuzluk rnn
kalitesini drecektir.
Silajn besin deeri, karmdaki trlere, orana, kuru madde ve besin maddeleri
ieriine gre az veya ok farkllk gstermektedir. Baklagil ilavesi dnda msr silajnn
protein ierii re vb. bileiklerin ilavesi ile (% 0,5) problem olmamaktadr. Atlacak
miktarn iyi ayarlanmas gerekir. Fazla olmas durumunda hayvanlarda eitli rahatszlklar
grlmektedir. Msrda organik madde sindirim derecesi % 66-72 ve ham proteinin %
54-68 arasnda deiim gsterir.
38
Yozgat Kent Tarihi
Vejetasyon dnemine bal olarak organik madde ierii artar. Kuru madde
iindeki azotsuz z madde miktar ykselirken ham kl, ham protein ve ham selloz
miktar der. Besin maddeleri olduka yksektir. Azot ieriini artrmak vejetasyon
dnemi iinde azotlu gbre miktarn artrmakla mmkn deildir. Fazla gbrelemede
bitkideki nitrat birikimi de ykselir. Bu durumda silajn olgunlamas dneminde baz
bakterilerin asimilasyonu ve denitrifikasyonu aracl ile silajn nitrat ierii der. Baz
durumda yemde yine bir miktar nitrat ve nitrit kalabilir.
Besin maddelerinde kayb nlemek iin sktrma ve izolasyonun ok dikkatli
yaplmas gerekir. Olgunlatktan sonra silajn bozulmasn nlemek iin alnd blmn
dar olmas istenir.
Silaj makinalar
Silaj yapmnda kullanlan en nemli ekipman silaj makinesidir. Kaliteli silaj elde
etmek iin amaca uygun makine seilmelidir. Silaj makinalar kullanldklar bitki, tr ve
amaca gre farkllk gsterir. Gelimi bitki yapsna sahip msr, sorgum ve ayiei gibi
bitkilerde sraya bien silaj makinalar kullanlr. Bunlar bir, iki veya sra biecek ekilde
ve tipte olabilir. lkemizde yaygn olarak retilen bir sral msr silaj makinalardr. Bir
sral makinalarla ortalama 1,5 dekar/saat alan hasat edilebilmektedir.
5.1.2. Hayvanclk Sektrnde Yaplabilecek Yatrmlar
39
Yozgat Kent Tarihi
Yozgatta hayvanclk sektrnde yaplabilecek 6 yatrm konusu belirlenmitir.
Organik tarma dayal hayvanclk

Su rnleri retimi
Arclk
Damzlk et ve st srcl
Et ve yumurta tavukuluu
Ankara tavan yetitiricilii
Organik hayvanclk, yksek kaliteli, salkl ve risksiz rnler talep eden
tketici kitlesine ynelik, evre dostu retim teknikleriyle kontroll ve sertifikal olarak
gerekletirilen bir retim faaliyeti olarak tanmlanmaktadr.
Hayvansal retimlerde kullanlan uygun olmayan besin esi olarak en tipik
rneini, son yllarda AB lkelerinin bir ksmnda sr besisinde kullanlan kesif
yemlere Scropie hastalndan len koyunlarn kadavra unlarnn karmas sonucu
ortaya kan ve bykba hayvanlarda deliinek hastal (BSE) ile henz kesinlikle
kantlanmam olmakla birlikte, insanlarda bu hasta hayvan etlerinin tketiminden
olutuu ifade edilen CJ (Creutzfeldt Jacop) hastal tekil etmektedir. Yine hayvan
besleme veya salnda kullanlan bir ksm ilalar, tketici olan insanlarn saln
olumsuz etkilemektedir.
Ekolojik rnler evre ve insan sal iin en gvenilir rn olarak,tanmlanmalarna
ramen geleneksel metotlarla yetitirilmi rnlere oranla daha pahal olduklar iin
bugn belirli kitlelere hitap etmelerine karn zaman iinde tketicilerin bu konuda
bilinlenmeleri ve ekonomik glerinin artmas halinde daha fazla talep greceklerdir.
Hayvansal retimde:
Salkl hayvan yetitiricilii
Uygun barnak koullar
Organik yemlerin kullanm
Damzlk ve rk seiminde ekolojik uygunluk nemlidir.
Bunun iin de organik hayvanclk rnleri retiminde ancak ekolojik bitkisel
retim sonras ekolojik hayvansal retim mmkn olabilmektedir. Zira hayvan
beslemesinde kullanlacak besin maddelerinin ekolojik metotlara gre retilmi olma
zorunluluu vardr.
40
Yozgat Kent Tarihi
Gerek lke artlarna ok iyi adapte olmu yerli sr rklarnn varl, gerekse
ekolojik artlar, toprak ve mera yaps itibariyle Trkiye ekolojik hayvanclk retimleri
iin ok uygun bir lke konumundadr.
Ekolojik tarmda eitim, aratrma ve desteklemeye ynelik ksa, orta ve
uzun vadeli politikalar gelitirerek, ok iyi i ve d pazar aratrmalaryla taleplerin
belirlenmesi, reticilerin etkin eitimi, rgtlenmesi, pazarda ekolojik rn tanmlamalar,
ynetmelik artlarnn salanmas ve denetimi, rn akreditasyonu, tevik politikalarnn
oluturulmas vb. gibi hususlarn gereklemesi durumunda ilde gelir dzeyi dk
iftiler iin organik hayvanclk nemli bir gelime arac olabilecei gibi, hayvanclk
retimleri konusunda da nemli bir konuma gelebilecektir.
Su rnleri retimi
Su rnleri, lkemizin corafi konumu nedeniyle ekonomimize srekli girdi
salamas mmkn olan ve giderek artan nfusun dengeli beslenmesinde protein
ihtiyacnn karlanmas iin daha fazla tketilmesi gereken doal kaynaklardr. Bu
kaynaklarn srdrlebilirlii; korunmas, gelitirilmesi ile sosyal ve ekonomik amalar
dorultusunda kullanlmasyla gerekletirilmektedir.
Yozgat il merkezi ve ilelerinde yer ve su sknts olmadndan i sularda tatl

su rnleri retim iftlikleri iin potansiyel mevcuttur. Su rnleri yetitiricilii asndan
gller ve akarsular nemli bir potansiyeldir. lde bulunan Kzlrmak Nehri ve onun nemli
bir kolu olan Delice Irmak tatl su rnleri bakmndan nemli bir su kaynadr. Yatrmn
amac; blgedeki i sularda tatl su balk retimini yaygnlatrmak ve ortak pazarlama
giriimleriyle bu rnlere pazar salamaktr.
Mevcut tesislerin iyiletirilmesi, yeni tesisler kurularak tatl su bal (aynal
sazan, alabalk, sazan, gm, kzlkanat, kerevit, kayn, mersin vb.) yetitiriciliinin
yaygnlatrlmas, ilin tarmsal gelirlerinde eitlilik yaratacaktr. Yatrm ile bir yandan taze
balk ihtiyac srekli karlanrken, dier yandan lein bytlmesi ile yem sanayine
girdi temini de gerekletirilebilecektir.
Pazarn gelitirilmesi iin reticilerin rgtlenmesi ve kooperatiflerin tevik edilmesi
nemlidir. Yer seimi, havuzlarn tasarm, kuluka kurulmas, balk yemi temini vb.
konularda tevik ve desteklerin salanmas gerekmektedir. Tarm ve Kyileri Bakanlna
bal olan Su Balkl birimi ile yakn ibirlii iinde olunmaldr .
41
Yozgat Kent Tarihi
Yllar itibariyle Trkiyede su rnlerindeki gelimeler izelge 9da verilmitir.

izelge 9. Yllar tibariyle Su rnlerindeki Gelimeler
Gerekleme
Gerekleme(*)
Tahmin
2002
2003
2004
M: Miktar (Bin Ton ) D:Deer (Bin YTL) 1998 yl
fiyatlaryla
M(1)
D(2)
M(3)
D(4)
M(5)
D(6)
Yllk art
(%)
2003
2004
(4/2)
(6/4)
retim
628
350.816
653
369.646
674
388.288
5,4
5,0
hracat
16
15.083
21
20.552
23
22.961
36,3
11,7
thalat
417
1.168
1.285
180
10,0
Kaynak : Ekonomik ve Sosyal Sektrlerdeki Gelimeler, 2004, DPT.

(*) retim rakam gerekleme tahminidir.
izelgede grld gibi, yllar itibariyle su rnlerinin retim, ihracat ve ithalat

deerleri art gstermektedir. Su rnleri ihracatn artrc tedbirler alnarak, taze baln
ihracat yan sra ilenerek, katma deer kazanm su rnleri ihracat gelitirilip, kalite
ve marka ne karlarak d pazarlarda etkinlik artrldnda, su rnleri retimi daha da
nem kazanacaktr.
Yozgattaki su kaynaklar bu amala deerlendirildiinde, sz konusu tesislerde
retilecek rnlerin bir ksm i pazarlara verilebilecek, ayrca talep fazlasn ihra etme
imkn da bulunabilecektir.
Su rnleri retimi konusunda 150 ton/yl kapasiteli bir alabalk retim tesisi
dnldnde, 10 kii istihdam edilebilecek ve 150.000 $lk bir yatrm gerekecektir.
Arclk
Yozgat ili arclkta ve bal retiminde, Trkiyedeki retimin olduka az bir ksmn
gerekletirmektedir. Bal retiminin ok dk olmasn corafi yerleim, iklim artlar,
arazi yaps, hastalklar, arclarn bilgi seviyesi gibi ok eitli faktrler etkilemektedir.
Karasal iklimin hakim olduu kesimlerde arclk yok denecek kadar azdr. lde arclk,
zellikle dalk ve ormanlk alanlarn bulunduu kesimlerde yaplmaktadr.
Arlarda grlen varroatozis, yavru rklkleri gibi hastalklar da arcla nemli
llerde zarar vermekte, arclar bu iten vazgemeye kadar gtrmektedir. Hastalklarla
zamannda ve gerektii ekilde mcadele edilmedii zaman kovanlar snmektedir.
Arclarn, arclk hakknda yeterli bilgiye sahip olmamalar, eski usullerle arclk yapmalar
42
Yozgat Kent Tarihi
da verim drc bir faktrdr. Yozgat ilinde bulunan kovanlarn byk bir ksmn
modern kovanlar oluturmaktadr. Ancak ar yetitiricilerinin bunlarn bakm konusunda
yeterli bilgiye sahip olmadklar dikkati ekmektedir.
Yeterince deerlendirilemeyen arclk potansiyelinin daha iyi deerlendirilmesi
iin; kaliteli ar retimine ve damzlk seimine nem verilmesi, kovan bana bal veriminin
artrlmas, arclk rnlerinin iyi bir pazar organizasyonuna kavuturulmas ve reticilerin
eitilmeleri ve rgtlenmeleri salanmaldr.
Arclk konusunda, tarm alanlarnda zararllara kar yaplan zirai mcadele
neticesinde arlarn zarar grebileceklerinin de gz ard edilmemesi gereklidir. Arclk
yatrmna ynelik bir yatrm dnldnde, 2 kiinin istihdam edilebilecei 60 kovanlk
bir yatrm iin 9.000 $lk bir yatrm gerekecektir.
Trkiye, hayvan varl bakmndan ilk sralarda yer almakla birlikte, hayvan
bana elde edilen verim itibariyle gelimi lkelerin gerisinde kalmaktadr. Bunun balca
nedenleri olarak; mevcut hayvan varlnn byk bir ksmnn dk verimli rklardan
olumas, olumsuz evre faktrleri, bakm-beslenme koullarnn yeterli dzeyde olmamas
ve reticilerin bilinsizlii vb. saylabilir.
lkemizde yllardr yrtlen slah almalar ve uygulanan tevik tedbirleri
sonucu birim bana verimde nemli gelimeler salanm olmasna ramen, istenen
dzeye henz ulalamamtr. Canl hayvan ihracatnn et ihracat haline dntrlmesi,
hayvan beslemede optimal yem kullanm seviyesinin tespiti ve uygulamas ile kuzu ve
dana besiciliinde hayvanlarn optimal arlk kazanlncaya kadar beside braklmasnn
salanamam olmas sebebiyle, hayvansal rnlerin arz ve talebi arasnda da bir denge
kurulamamtr.

Hayvanlarn et, st ve yapa verimleri, genetik karakterleri, bakm ve beslenme
artlar ile evre faktrlerine baldr. ok yksek genetik karaktere sahip rklarn bakm
ve beslenme artlarnn kt olmas hayvanlarn verimlerini drmektedir. Yetitiriciler,
verim potansiyeli dk yerli rklarn, iyi bakm ve besleme artlar altnda canl arlk
ve verimlerini arttrmaya almaktadrlar. Ancak, ideal olan yksek genetik potansiyele
sahip, verimli rklarn bakm ve besleme artlarn iyiletirerek, verim ve dolaysyla kazanc
arttrmak yoluna gitmektir.
43
Yozgat Kent Tarihi

Damzlk st inekilii ve dier bykba hayvan ve kkba hayvan yatrmlar;
ildeki mevcut olan hayvan varlnn slah ve dolaysyla verimlerinin ykseltilmesi
amacyla nerilmitir. Yre iklimine uygun kltr rk veya melezlerinin tespiti byk nem
tamaktadr.

Yozgatta, hayvanclk sektrnde arzulanan verim artlarnn salanmasnda
mevcut genetik kapasite, suni ve tabi tohumlama uygulamalar ile artrlrken, bu konuda
bakm ve beslenme artlarnn iyiletirilmesi, eitli girdi fiyatlar ile rn fiyatlar arasndaki
hassas dengenin korunmas hususlar nemini srdrmektedir. nerilen damzlk et
ve st srcl, ilde kltr rk sr saysnn artmasna ve buna bal olarak Avrupa
lkelerindeki ortalama et verimlilik dzeyine ulalmas mmkn olabilecektir.
Hayvanclkta slah politikalarnn baarya ulatrlmasnda, tohumlama ve inek
ithalat tek bana zm deildir. Baarnn kalc olmasn salayacak alt yap, beslenme,
salk hizmetleri yannda ietmelerde krl ve verimli almaya imkan verecek fiyat ve
destekleme politikalarnn uygulamaya konulmas gerekir. lde, erken kuzu ve gen dana
kesimlerini nleyecek ekonomik ierikli proje ve teviklere ynelmek, hayvansal retimi
artrmaya nemli katklar salayacaktr.

lde yumurta ve et tavukuluu belli bir seviyede olmasna ramen, yeterli dzeyde
deildir. Yozgat Tarm l Mdrl tarafndan, Yozgatta doal, sosyal ve ekonomik
koullar erevesinde, yksek verimli hayvan saysnn arttrlmas, slah, daha iyi
bakm, beslenme ve hastalklarla mcadele gibi nlemleri kapsayan proje ve almalar,
yrtlmektedir. lde yaplmakta olan bu tr faaliyetlerin gelitirilmesi ile hayvanclktan
elde edilen gelirin artmas salanacaktr.

lde, hayvancln gelitirilmesi sonucu kk ve bykba hayvan besiciliinin
nemi; krmz ve beyaz et ile ilenmi ste ait verilerle ortaya konulmaya allmtr.
Trkiye, krmz ve beyaz et ile ilenmi st talep, retim, ihracat ve ithalat izelge
10da verilmitir.
44
Yozgat Kent Tarihi
izelge 10. Trkiye Krmz ve Beyaz Et le lenmi St Talep, retim, hracat ve thal.
Gerekleme
thalat
hracat
retim
Talep
rnler
Et-Byk ba
Et-Kk ba
Et-Kmes hay.
St
Et-Byk ba
Et-Kk ba
Et-Kmes hay.
St
Et-Byk ba
Et-Kk ba
Et-Kmes hay.
St ve krema
Et-Byk ba
Et-Kk ba
Et-Kmes hay.
St ve krema
Gerekleme
Tahmin
2002
2003
2004
M: Miktar (Bin ton) D:Deer (Bin YTL) 1998 yl
fiyatlaryla
M(1)
D(2)
M(3)
D(4)
M(5)
D(6)
270
66
639
415
270
66
645
415
0
0
6
1
0
0,1
339.236
79.417
363.457
68.980
339.270
79.429
366.641
68.980
22
11
1.899
397
1
52
271
67
763
457
271
67
768
457
0,1
0
5
2
0
0,1
340.426
80.400
433.830
75.962
340.526
80.400
436.558
75.962
58
0
1.628
904
0
52
273
70
846
485
273
70
850
485
0
0
4
2,5
0
0,1
343.052
84.000
480.896
80.616
343.040
84.000
483.170
80.616
0
0
1.356
1.102
3
62
Yllk art
(%)
2003
2004
(4/2)
(6/4)
0,4
1,2
19,4
10,1
0,4
1,2
19,1
10,1
167
-100
-14,3
127
-100
0,0
0,8
4,5
10,8
6,1
0,7
4,5
10,7
6,1
-100
-16,7
22
20
izelgeden grld gibi; yllar itibariyle bykba, kkba, kmes hayvanlar

et ve st retimi, taleple baa ba seyretmektedir. hracat ve ithalat deerleri ise ok
dk deerlerde kalmaktadr.
St srclna ynelik bir yatrm dnldnde, 35 kiinin istihdam
edilebilecei 500 ba/yl kapasiteli bir yatrm iin 600.000 $lk bir sabit yatrm yapmak
gerekecektir. Hayvanclk yatrm et besiciliine ynelik olarak dnlrse, 60 kiinin
istihdam edilebilecei ve 300 ba/dnem kapasiteli bir yatrm iin 550.000 $lk bir yatrm
gerekecektir.

Ankara tavannn kkeni Ankara yresidir. 1700l yllarda ngiliz denizciler
tarafndan Fransa ve ngiltereye gtrlm olup, gnmzde bata in olmak zere
Fransa, Almanya, Macaristan, Arjantin, ili, Brezilyada yaygn olarak Ankara tavan
retimi yaplmaktadr.
45
Yozgat Kent Tarihi
Ankara tavan yetitirilmesinin ilk amac yn retimidir. Dier tavanlarda tyler

sadece 5 hafta uzarken, Ankara tavannn tyleri, folikl yapsndan dolay 14 hafta kadar
uzayabilmektedir. Ankara tavannn ayrca eti, gbresi ve derisinden de faydalanlr.
Ankara tavan lkemizin her iklim blgesinde baar ile yetitirilebilir. 500 kadar Ankara
tavannn bakm iin bir kii yeterlidir.
reticiler genellikle Anadolu, Marmara ve Ege Blgesinde younlamaktadr.
u anda i pazardaki talepler bile karlanamazken, retici iftliklere yurt dndan da
talepler gelmektedir. Ankara tavanndan elde edilen angora yn kilosu 150 dolara
kadar alc bulabilmektedir.
Ankara tavan yetitiricilii iin genellikle serin blgeler elverili olup, scak blgeler
yn verimini olumsuz etkilemekte, ar scak blgeler ise ynl hayvanlarn yaamlarn
olumsuz etkilemektedir. Tavanlar, srlara verilen arpa, buday, kepek, yonca, yer
fst, bezelye, soya, eker pancar, havu gibi her trl yemi yiyebilmektedirler. Yem ve
su ihtiyalar yar otomatik veya tam otomatik sistemlerle karlanabilmektedir.

Nasl iftlik kurulur
Bu ie balamak isteyen giriimcilerin mutlaka konu hakknda bilgi sahibi olmas
gerekmektedir. Bu amala Erciyes niversitesi Veteriner Fakltesinde her hafta Ankara
tavan hakknda yetitiricilikten, rnlerin pazarlanmasna kadar birok konuda seminer
dzenlenmektedir.
Ankara tavan yetitiriciliini cazip klan ynlerden biri, balangta fazla yatrm
gerektirmemesi ve ortalama 15 tavan ve 1.500 dolarlk bir yatrmn balang iin yeterli
olmasdr. Ancak, bu durum iin tamamen kurulduu anlamna gelmemekte ve bu ite
asl maliyeti kafesler oluturmaktadr.
Kafes sistemleri otomatikletike, fiyatlar daha da artmaktadr. Byle bir iftlikte
kafes sistemleri ok iyi dnlerek hazrlanmas gerekmektedir. Bu noktada, yatrmcnn
zellikle kafes sistemlerini ve kafes tiplerini ok iyi tanmas, iilii dk, en pratik, en
yksek verim alnacak kafes tiplerini semesi nemlidir. deal bir iftlik iin tavsiye edilen
kafes says en az bin tavanlk olup bunun giriimciye yatrm maliyeti ise 30-40 bin
dolardr.
kinci nemli nokta damzlk temini konusunda olup, zellikle eceresi ve soyu
belli, damzlklarn temin edilmesi ve bunlarn da en az 3 aylk veya daha byk olmas
nem tamaktadr. Halihazrda, 3 aylk damzlk bir tavan yaklak 60 dolara temin
edilebilmektedir.
46
Yozgat Kent Tarihi

Pazar durumu
Ankara tavanndan elde edilen angora yn pazar, 10 ile 300 dolar arasnda
deien alc fiyatlaryla ok farkllklar gstermektedir. Angora ynnde bu kadar fiyat
fark olmasnn nedeni, ynn kalitesi ve miktardr.
Tekstil irketleri angora yn alclar arasnda ilk srada yer alrken, piyasada
sipari zerine yksek fiyat vererek angora yn alan zel alclar da bulunmaktadr.
Ynn yan sra et, deri ve zellikle gl yetitiriciliinde kullanlan gbre satlarndan da
gelir elde edilebilmektedir.

Dikkat edilecek hususlar
Ankara tavan yetitiricilii iin scaklk ve nem byk nem tamaktadr.
Bunun iin ya serin yerler tercih edilmeli, ya da suni havalandrma sistemleri
kullanlmaldr.
Tavanlar iin kullanlacak kapal alan ve kafes, tavan kapasitesine gre
deimektedir. Bin tavanlk bir iletme iin 400 m2lik bir alan ve 65 x 65 x 50
cm boyutlarnda kafeslerin bulunmas nerilmektedir.
Tavan yetitiricilii youn emek gerektirmese de, srekli doum ve
yavru bakmndan dolay dier hayvanclk trlerinden ayr dnmek
gerekmektedir.
Damzlk ana ve erkekler tek tek kafeslerde beslenip, ayn anann yavrular
5-6 tavan bir kafese gelecek ekilde konulmaldr. Bu yavru tavanlar 90-100
gnlk olduklarnda, damzlk olanlar yine tek kafeslere konulup, dierleri
kesime yollanmaldr.
Yeni kurulan bir iletmenin sadece bir fabrikaya yn verebilmesi iin ortalama
1000 tavanlk niteye ulamas gerekmektedir.

Kullanm alan
Ankara tavanndan elde edilen angora yn, tekstil hammaddesi olarak
kullanlmaktadr. Olduka hafif olan angora, koyun ynne nazaran 7-8 kat
daha fazla vcut ssn korumaktadr. Ayrca anti alerjik ve cildi terletmeme gibi
bir ok zellie de sahiptir.
47
Yozgat Kent Tarihi
Anti alerjik olmasndan dolay angora yn, Avrupada ocuk giyiminde ayrca,
ince kuzu yn ile kartrlarak i ve d giysilerin retiminde kullanlmaktadr.
Angora ynnden yaplan kazak, atk, apka, eldiven ve battaniye gibi rnler
olduka ilgi grmektedir. Ses dalgalarn ok iyi geirdii iin havaclk alannda
da aranan bir rndr.
Ankara tavannn sadece ynnden deil etinden, gbresinden, kan ve i
organlarndan da faydalanlmaktadr. Gbresi gl ve sebze yetitiriciliinde,
kan ve i organlar ila yapmnda kullanlmaktadr.
5.1.3. Bitkisel ve Hayvansal rn Artklarna Dayal Yaplabilecek

Yatrmlar
Yozgatta bitkisel ve hayvansal rn artklarna dayal yaplabilecek 1 yatrm
konusu belirlenmitir.
Buday saplarndan oluklu mukavva kutu retimi

Kompozit malzeme yapmnda buday sapnn kullanmas
1. Hammadde yeterlilii
Trkiye orman kaynaklarna da sahip olmasna ramen bir tarm lkesidir ve
Anadolu bozkrlar, ukurova ve Gneydou Anadolu gibi bir ok alan tarma ayrlmtr.
Tarmdaki asl ama tahl ve dier tohumlarn hasat olmasna ramen, u anda yaklan
ya da tekrar srlerek topraa gmlen tarm atklarnn daha deiik ekillerde
deerlendirilmesine ynelik byk ilgi vardr.
Trkiye kaynak olarak ok byk buday ve dier tahl saplar, kendir saplar ve
dier tarmsal atk potansiyeline sahiptir. Kompozit yapmnda en ok umut veren kaynak
hammaddeler buday saplar, dier tahl saplar, kendir ve kenevir saplardr. Buday
saplarnn dnyada ve Trkiyedeki potansiyeli, kimyasal ve morfolojik zellikleri dier
bitkisel lifleri ile karlatrldnda buday saplar tarmsal lifler/yllk bitkiler arasnda en
nemli yeri igal etmektedir.
48
Yozgat Kent Tarihi
2. Buday sapnn zellikleri

Buday saplarnn lif yaps ve kimyasnn, bu hammaddelerin kompozit malzeme
retimi esnasnda ilenmesi ve de retilen levhann zellikleri zerinde ok nemli etkisi
vardr. Buday sap, balant yerlerinden boumlarla ayrlm, dik ve silindir eklinde
gvdelerdir. Saplar genelde alt i-bouma sahip olup cinslerine, iklime ve topran
durumuna bal olarak 0,5 ile 1,5 metre arasnda uzunlua ularlar.
Lignoselllozik lif yaplar dolaysyla odunu andran buday saplar gibi tahl
saplar tarihsel olarak kat hamuru ve kat yapmnda geni olarak kullanlmtr. Fakat
Kuzey Amerika ve Avrupann byk bir ksmnda odundan kat hamuru retimi ok
ekonomik duruma geldii iin buday saplarnn kat endstrisindeki kullanmlar zarar
grm ve azaltlmtr. ou Asya lkeleri olmak zere Gney Amerika ve Dou Avrupa
lkeleri hala tahl saplarn kat hamuru retiminde kullanmaktadrlar.
Buday saplarndaki lignin miktar ise yaklak olarak % 20dir. Ligninler son
derece karmak, ekillenmemi ve fenolik gruplardan olumu doal bir polimerlerdir.
ne yaprakl aalardaki, yaprakl aalardaki ve tarmsal bitkilerdeki lignin baz kimyasal
farkllklar gsterir. Tarmsal bitki dokularnda, lignin selloz lif duvarlar arasnda ve
ierisinde sertliin olumasn salayan madde grevine sahiptir.

Bitki yapsndaki organik olmayan maddeler, kl olarak anlrlar ve kller bitkinin
575Cde yakldktan sonra geride kalan mineral kalntlardr. lenmemi saplardaki kl
miktar % 4 ile % 8 arasnda olup, bunlarn ounu ise silikatlar (% 3-7) oluturmaktadr.
Buday saplar ntr zclerle uzaklatrlabilen dk molekl arlkl maddeler de
ierir. Ekstraktif olarak anlan bu maddeler fenoller, yalar, ya asitleri ve vaks gibi farkl
grup maddeleri ierirler.
3.Bitkisel liflerin kompozit malzeme retiminde kullanmnn potansiyel avantaj

ve dezavantajlar
3.1. Avantajlar
Kompozit malzeme retiminde farkedilir derecede odun lifi ktl sz konusudur.
nk odun lifleri iin kat fabrikalaryla rekabet edilmekte, aa kesim ve ilemesi
azalmakta ve tomruk kalitesi dmektedir. Bununla birlikte evreciler tarafndan konulan
aa kesimini azaltma basks ve yasalarla tevik edilen bitkisel liflerin kullanlmas
ynndeki basklar da mevcuttur.
49
Yozgat Kent Tarihi
rnek olarak, tarm atklarnn baka amalar iin deerlendirilmesi saplarn

tarlada yaklmasn azaltarak evrecil bir fayda salar ve yasak olan ak yakmalar
engelleyebilir. Tarm haricinde kullanlmak zere olduka fazla miktarda tarmsal bioktle,
kompozit malzeme retimi iin uygun durumdadr. Kuzey Amerikada her yl yaklak
365.000.000 ton (kuru halde) odun lifi harici lif retilmektedir. Sadece yaklak olarak
tahl saplarnn 1/3 tarm d kullanm iin uygun durumda olmasna ramen, bu miktar
kompozit retiminde kullanlan btn odun liflerinin yerini hacimsel olarak doldurabilecek
kapasitededir.
Tarmsal atklardan retilen kompozit malzemeler piyasalarda birincil rn
olma potansiyeline sahiptir. nk retim esnasnda formaldehit karmamas, rnn
yenilenebilirlii ve yeil sertifika alabilmesi gibi evrecil avantajlar olduu gibi, su almaya
kar diren, kolay ilenme ve dk younluk gibi bir takm fiziksel zelliklere de sahiptir.
Ayrca, su absorpsiyonunun kritik olduu yerlerde kullanlacak kompozit materyallerin
retiminde verimli prosesler uyguland taktirde, termoset ve termoplastik malzemelerde
takviye edici/katk materyali olarak inorganik ve odun unu gibi materyallere alternatif
olarak kullanlabilecei tespit edilmitir.
Buday sap gibi tarmsal atklar dk younlua sahip olmalar ve anmaz
zelliklerinde dolay kompozit malzemelerde mkemmel bir dolgu zellii gstermektedir.
Bu ise plastiklerin uzun sre dayanabilmesini/kullanlabilmesini salamaktadr. Kanada
gibi gelimi lkelerde buday saplarnn kompozit yapmnda ana malzeme olarak
kullanlmas son derece normal olduu gibi lkemizde de bu tr giriimlerin beklenmesi
ve bu yndeki almalara arlk verilmesi gelecek asndan isabetli bir karar olacaktr.
Kk miktardaki saplar hayvan yata, tmseklerin dzeltilmesi ve hayvan
beslenmesinde kullanlmasna ramen, saplarn byk bir ounluu toprakla birlikte
srlmekte, ya da tarlada yaklmaktadr. Her iki yolda bir takm faydalar salamasna
ramen, tarlada yakma olay evre problemi oluturup, lkemizdeki nde gelen orman
yangnlarna neden olmaktadr. 1988 ylnda lkemizde aalarn % 15i, alan olarak ta %
14 anz yakmndan dolay tahrip edilmitir.
3.2. Dezavantajlar
Buday saplar ve odun dndaki dier lifli bitkiler dank yapda olmalar,
dk hacim younluuna sahip olmalar ve hasat zamanlarnn ksa olmas (4-6 hafta)
dolaysyla elverisizdirler. Bu sebeple toplanmas, desteler haline getirilmesi, tanmas,
depolanmas, yangn ve biyolojik bozulmaya kar korunmas iin fazladan masraflar
gerekmektedir.
50
Yozgat Kent Tarihi
Yllk 19 mm kalnlnda, 7.5 milyon m2 levha retme kapasitesindeki tipik bir

kompozit fabrikas, gnde 400 m3 dier bir deyile 285 ton kuru-sapa ihtiya duyar.
Buna ilaveten 110.000 ton buday sap 1 yla yakn sre ierisinde kullanlmak zere
depolanmak zorundadr. Materyalin suyla temasn minimuma indirmek ve biyolojik
bozulmay nlemek amacyla depolama esnasnda yeterli koruma salanmaldr.
Mantar saldrlar da bioktlenin azalmasna, lif kalitesinin dmesine (zayf ve daha
ok krnt retimi) ve kf sporlar oluumuna sebep olarak salk problemlerine sebep
olur. Bunlarla birlikte depolanm saplar rzgarla gelen tozlarla kirlenme, potansiyel
olarak yangnla kayp verme ayn zamanda da fare ve dier biyotik zararllarn saldrsna
maruz kalma ihtimaline sahiptir.
Bitkisel atklarn genelde kullanlan tutkallarla yaptrlmas zor olabilir. Buna rnek
olarak buday saplarnn reformaldehit tutkalyla yksek tamponlama kapasiteleri ve
mum (vaks) miktarlar dolaysyla zor yaptrlmas gsterilebilir. Alternatif olarak sunulan
izosiyanat tutkallarnn da kendine has sorunlar vardr. Bunlara rnek olarak yksek
fiyatlar ve eer yzeye yapmay nleyici kimyasallar kullanlmazsa press yzeyine
yapmalar saylabilir.
Buday saplar dier ou tarmsal atklarda olduu gibi yksek silika oranna
sahiptir. Bu ise paralarn ilenmesini ve retilen levhann makinalarca ilenen zelliklerini
etkiler. Yksek mum (vaks) oran genelde adhezyon problemi yaratr ve genelde uzun
sreli preslemeyi gerektirir. Odun harici liflerin z miktarnn artmas genelde bioktlenin
eleklerde azalmasna ve kk paralarn olumasna sebep olur. Buna karn odun ise
daha uniform yapdadr.
4. Buday Saplarndan Levha retimi
Buday saplar birok levha retiminde kullanlma potansiyeline sahiptir ve i
mekanlarda kullanlan yonga levha, MDF ve yap malzemelerine rakip olma potansiyeli
vardr.

Sonu ve neriler
Birok lke son derece byk orman endstrilerine ve yksek hacimlerdeki
odun at kaynaklarna sahip olmalarna ramen, tarm atklarndan kompozit levhalar
retimine olan ilgi gn getike bir art gstermektedir. Bu konuda yaplan birok
alma gstermitir ki, youn teknolojik gelimeler ve retim problemlerinin zlmesi
ile buday saplarndan kompozit levhalarnn retilmesi baarl olmutur.
51
Yozgat Kent Tarihi
Gerekten de buday sap ile retilen yonga ve lif levhalarn odundan retilenlerden
birok zellik (fiziksel ve mekaniksel) bakmndan daha avantajl olduu tespit edilmitir.
Bu da zellikle bu konuda fazla aratrma yapan Kanadada kompozit panel reticilerinin
tarm atklarn kullanma isteklerini arttrmtr.
Yozgatta 2003 ylnda yaplan buday ekimi 330.000 hektar civarndadr. Bu
da 650.000 ton buday sapnn kompozit malzeme retimi iin kullanlabileceini
gstermektedir. Bu ise Yozgatta bir ylda 19 mm kalnlnda 40 milyon m2 kompozit
malzeme retilmesi iin yeterlidir. Sz konusu potansiyel gz nne alnarak Yozgatta
bu tip aratrma ve uygulamaya ynelik almalarn yaplmas kanlmazdr.
Bu yatrm konusunun retimine ynelik 70x100 cm ve 80x120 cm ebatlarnda
olmak zere 8 milyon adet/yl karton ve mukavva kutu kapasitesi ile 440 ton/yl karton ve
mukavva ilenmesine edeerdir. Ayrca tesiste ihtiya duyulan istihdam 40 kii olarak
belirlenmitir.
5.2.DOAL KAYNAK POTANSYELN DEERLENDRMEYE YNELK

YAPILABLECEK YATIRIMLAR
5.2.1.Orman rnleri Sanayiinde Yaplabilecek Yatrmlar
Yozgatta arazi dalm iinde orman arazisi % 18 orannda bir potansiyel tekil
etmektedir. Sahip olunan orman potansiyelini ekonomik bir biimde deerlendirmek
ve dzenli bir gelir kayna haline getirebilmek amacyla nerilen ormanclk rnleri
retimine dnk yatrm konular arasnda, mobilya gruplar retimi, yonga levha retimi
ve ahap kaplama ve profil retimi yer almaktadr.
Kurulu faktrleri asndan, ham madde temini itibariyle blgede kurulacak
tesislere avantaj salayacak bu yatrm konularndan, zellikle mobilya gruplar retimi,
52
Yozgat Kent Tarihi
yurt ii piyasann yan sra d piyasalara da pazarlanma imkn olan bir rndr.
Yozgat iin nerilen ormanclk rnleriyle ilgili yatrm konular, hem ham madde
kaynana yaknlk asndan hem de emek youn yatrm konular olmalar sebebiyle,
isizliin yksek boyutlara ulat Yozgat iin, istihdam etkisi yksek yatrmlar olarak
deerlendirilmektedir.
lin doal kaynak potansiyelini deerlendirmeye ve bu rnlerin katma
deerinin artrlmasna ynelik olarak; orman rnleri sanayinde 3 adet yatrm konusu
nerilmitir.
Mobilya gruplar retim tesisi

Yonga levha (sunta) retim tesisi
Ahap kaplama ve profil retim tesisi

Trkiye aa rnleri ve mobilya sanayi talep, retim, ihracat ve ithalat verileri izelge
11de verilmitir.
izelge 11. Trkiye Aa rnleri ve Mobilya Sanayi Talep, retim, hracat ve thalat
Gerekleme
Gerekleme
Tahmin
2002
2003
2004
M: Miktar ( - ) D:Deer (Bin YTL) 1998 yl fiyatlaryla
Yllk art
(%)
2001
2002
M(1)
D(2)
M(3)
D(4)
M(5)
D(6)
(4/2)
(6/4)
Talep
1.296.213
1.279.488
1.310.742
-1,3
2,4
retim
1.323.454
1.303.156
1.347.356
-1,5
3,4
hracat
112.943
160.979
200.000
42,5
24,2
thalat
85.702
137.311
163.386
60,2
19,0

izelge incelendiinde, yllar itibariyle talep ve retim deerleri birbirine yakn bir
seyir izlemekte, ihracat ve ithalat deerlerinde de srekli art olduu gzlenmektedir.
Aa rnleri ve mobilya sanayinde, 2004 yl yurt ii talebin % 2,4, retimin % 3,4,
ihracatn % 24,2 ve ithalatnda % 19 orannda artmas beklenmektedir.
53
Yozgat Kent Tarihi

Mobilya sektrnn genel karakteristik zellii dank bir yapya sahip olmasdr.
Trkiyede atlye baznda ve seri retim yapan byk lekli iletmeler bulunmaktadr.
lke nfusunun hzla artmas, gen ve dinamik bir yapya sahip olmas nedeniyle mobilya
sektrne olan talep srekli artmaktadr. Gnmzde modler olarak retilen mobilya
aksesuarlarnn kullanm her geen gn yaygnlamaktadr. Ayrca modler rnlerin
bata Trk Cumhuriyetleri olmak zere yurt dna da ihracat olana bulunmaktadr.
Mobilya grubunda; ahap dekorasyonlu oturma gruplar, sandalye ve dolaplar,
otantik ev aksesuarlar, konsollar, sehpalar, etajerler, alma odalar, ok amal sehpa
ve dolaplar ve ok eitli ev dekorasyon rnleri bulunmaktadr. rnler, zgn tasarm,
sanat tam olarak yanstan ince iilii, profesyonel dizayn ve zengin model koleksiyonuyla
hazrlanp sata sunulmaktadr.
Yatrm konusu tesiste; esnek ve fonksiyonel, kalite ve rekabeti yakalayan ileri
teknolojiye sahip, orta lekli, fabrikasyon tipi modler mobilya retimi yaplacaktr. Sz
konusu tesisin; 2.112 m2 kapal alanda, 7 adet temel ( ithal ) ilem makinalar ve 38 kii
ile 200.000 adet/yl modler mobilya retecei dnldnde, iletme sermayesi ile
birlikte 2.400.000 $lk bir yatrm gerekecektir.

Aa liflerinin dk younlukta sktrlmas ile elde edilen suni tahta, kelimelerinin
ksaltlmas ile sunta olarak adlandrlmaktadr. Bu rn, MDFden sktrma, younluk,
liflerinin yaps olarak farkllklar gstermektedir. Suya dayankllk gstermez. Yaltm
olarak kullanm sz konusu deildir. retim zellikleri sunta da kaliteyi salar.Kullanm
alan ounlukla mobilya sektrdr. zerine aa kaplama, formika vb. yaptrlarak
eitli oda takmlar olarak tketicinin beenisine sunulmaktadr.

Ahap kaplama iin, btn aa trlerinden kaplama retimine uygun kaliteli
tomruklar seilir. Buharlama tesislerinde yumuatlr. Kesme makinelerde aa cinsine
en uygun kalnlklarda ve tercihe uygun geniliklerde kaplamalar kesilir. Yksek teknoloji
ve kapasiteye sahip kurutma frnlarnda ideal oranda kurutulan kaplamalar titiz, bir kalite
kontrolden geirilerek snflandrlr.
54
Yozgat Kent Tarihi
Ahap kaplama ile yaplan duvar ve tavan kaplamalar, odalar daha scak ve
konforlu hale getirir. Profiller masif ahaptan oluur ve ham, mumlu, lakl, cilal eitlerden
olumaktadr. Yzey kaplamas iin melamin emprenye edilmi, zel olarak laklanm kat
tr olan profiller mobilya retiminde renk ve kaliteyi tamamlayan en nemli unsurlardan
biridir. Darbelere, sya ve neme kar dayankl olma zellii gstermektedir.
Kullanm alan olarak estetik ve teknik zmler salad iin tm i ve d
mobilya oda takmlarnda uygulamalar yaplr. Kapak erevesi, ekmece erevesi,
karyola bal, yzey bitileri gibi zor uygulamalarda imalat kolayl salamas; tercih
edilmesindeki en byk etkendir.
5.1.3. Turizm Sektrnde Yaplabilecek Yatrmlar
Trkiyenin turizm payn artrmas, turistik potansiyelini iyi tanmasna ve bu

potansiyeli turistik arz haline getirebilmesine baldr. Byle bir yaklam, turizmin
ekonomik gelirlerini de artracaktr.
Sektr asndan uygun doal ve beeri kaynaklara sahip illerimiz de bu ekonomik
getiriden pay alabilme abas iindedir. Sz konusu potansiyele sahip olan Yozgat ilinde
turizmin gelimesi, emek-youn retim teknolojisine dayal olmas nedeniyle istihdama,
dolaysyla blge gelirlerinin ve dviz girdisinin artmasna yol aacaktr. Ayrca, turizm
sektrnn gelimesi, yredeki tarm, hayvanclk ve sanayi sektrlerinde retilen
rnlerin de tketimine olumlu etkide bulunacaktr.
Yozgat ili, tarihsel ve kltrel dokusu, kaplcalar, doal gzellikleri, glleri,
maaralar, mesire ve dinlenme yerleri, camiler ve trbeler ile nemli bir yremizdir. Tarihi,
kltrel ve doal deerlerin yerli ve yabanc turistlerin ziyaretine sunulmas amacyla
organize turlar, blge turizmine ynelik yaplan mevcut yatrmlar ve termal dinlenme
tesislerinin turizm sektrnn hizmetine kazandrlmas halinde, hem yre insanna, hem
de lke turizmine katk salayacak bir gelime olacaktr.
55
Yozgat Kent Tarihi
Bu amala, turizmi gelitirme ve yerel turistik potansiyeli deerlendirmeye

ynelik aada 4 ana balk altnda belirtilen konularn zaman iinde hayata geirilmesi
gerekmektedir.
Yerel tantm ve turizm konseyinin kurulmas

Turizm rnlerini eitlendirme
Krsal alanlar turizme ama ve krsal turizmi gelitirme
Kongre, konferans, ticaret ve termal turizm merkezi projesi
Yerel tantm ve turizm konseyinin kurulmas
Konunun amac, hem i hem de d pazarlarda Yozgatn turistik imajn oluturmak
ve tantmn salamak amacyla ilgili kurumlarn katlmyla bir Turizm ve Tantm Konseyini
kurmak ve gerekli kaynaklar (mali kaynak, personel) salamaktr. l turizminin gelimesi
etkin planlama ve tantmn en iyi ekilde yaplmasna baldr. Tesisler rn bazndaki
tantmlarn kendileri yapmaktadr.
Ancak, sektrel tantm ile turistik ekicilik, Turizm Bakanlnn desteiyle ve
ildeki tm kurumlarn (Valilik, Belediyeler, niversite, Turizm l Mdrl, l zel dare
Mdrl, Devlet Su leri, Orman letme Mdrl, Defterdarlk, Sivil Toplum
rgtleri) ibirlii ve katlmyla salanabilir.
l turizminin gelimesi iin gerekli olan her trl planlama, alt yap, st yap,
ynetim ve iletme ile ilgili konulardan sorumlu olacak rgtn bamsz bir finansal yap
ve mevzuatla desteklenmesi gerekir. Bu rgt sayesinde il turizmi geliecek, sorunlar
etkin bir ekilde zmlenebilecek, evre ile ilgili faaliyetler hem salkl bir ekilde
yrtlecek hem de sk bir ekilde izlenecektir. Yozgat ilinin kalknmasnda gelecein
arlkl sektrlerinden birisi turizmdir ve bu sektrn gelimesi iin yaplacak yatrmlarda
ve alnacak kararlarda etkin olabilecek bu kurulu ivedilikle gerekletirilmelidir.
Turizm rnlerini eitlendirme

Bu konu kara turizm imkanna sahip blgede, tketici tercihlerini dikkate alarak,
salk, termal, da, kongre vb. alanlarda rn trleri gelitirmeyi ve bylece blgenin
turistik ekiciliini artrmay amalamaktadr. Blgede belirlenen mevcut ve potansiyel
turizm alanlar zerinde bulunan ilin; akarsu turizmi, atl doa yry, maara turizmi,
sportif olta balkl, ku gzlemcilii, botanik turizmi, termal turizmi, foto safari, karavan
turizmi, kamp turizmi, nostalji turizmi gibi alt konulardan olumaktadr.
56
Yozgat Kent Tarihi
Krsal alanlar turizme ama ve krsal turizmi gelitirme

Bu konu; krsal alanlardaki turizm varln ve potansiyelini harekete geirerek, bu
yreleri turizme zendirmek amacyla gerekletirilecek;
Yrede el sanatlarnn gelitirilmesi ve desteklenmesi iin el sanatlar ky
Tarma dayal turizm programlar (iftlik evlerinde konaklama, el yapm gm
hediyelik eyalar) alt gruplardan oluabilir.
Kongre, konferans, ticaret ve termal turizm merkezi projesi

Dnyadaki 500 milyar dolarlk turizm hareketinin yaklak te birlik blm
kongre turizminden salanmaktadr. Yaplan aratrmalar turizmde en kolay mesafenin
kongre turizmi ile alnabileceini ortaya koymutur. Kongre turizminin gelimesi yalnz atl
kapasitenin harekete geirilmesi asndan deil, bu turizm trnn tatil turizmine gre 5
kat daha fazla gelir brakmas asndan da nem tamaktadr.
lde bulunan kaplcalarn; romatizma, sinir sistemi ve ameliyat sonras rahatszlklar,
metabolizma bozukluklar, i salg sistemi hastalklar, sindirim sistemi, bbrek ve idrar
yolu rahatszlklar, kadn hastalklar, kalp-damar, dolam hastalklar, siyatik, nevralji ve
deri hastalklarna iyi geldii bilinmektedir.
l merkezinde konumlandrlacak uluslar aras dzeyde kongre ve konferanslarn
dzenlenebilecei byklkte bir merkez; konaklama, ticaret, yeme-ime-termal tesisleri,
park alanlar ve al-veri merkezleri ile desteklenerek il iin nemli gelir ve istihdam
kayna oluturacak, turistik potansiyelin yl boyu kullanmn salayacaktr.
5.4. MALAT SANAYNE YNELK YAPILABLECEK YATIRIMLAR
57
Yozgat Kent Tarihi
Yozgat ili, doal kaynak potansiyelinin deerlendirilmesi yannda, yurt ii talebi

karlamaya ve ihracata ynelik olarak, gelime potansiyeli yksek olan sektrlere ilikin
yatrmlarn yaplmas da byk nem tamaktadr.
Bu amala, sermaye, teknoloji ve kurulu yeri boyutu daha fazla n plana kan ve
sektrel talebi karlamaya ynelik olarak Yozgat ili iin nerilen yatrm konular aada
belirtilmitir.
5.4.1. Gda Sanayinde Yaplabilecek Yatrmlar

Yozgatta gda sanayinde gerekletirilebilecek 7 yatrm konusu tespit edilmitir.
Patates cipsi retim tesisi

Helva ve lokum retim tesisi
Biskvi ve gofret retim tesisi
ikolata ve kakao retim tesisi
Reel ve marmelat retim tesisi
Bakliyat paketleme ve tasnifleme tesisi
Karma yem retim tesisi
Patates kullanm zellikle gelimi lkelerde taze tketimden ilenmi rn
tketimine doru bir gelime eilimi gstermektedir. Gda sanayinde ve ambalaj
teknolojisindeki gelime, hazr gdalara artan talep, byk kentlerdeki zaman azl,
evlerde ve lokantalarda muhafaza etmenin zorluu ve farkl rnlerin denenme istei
insanlarn ilenmi patates rnlerinin tketimine doru bir eilim gstermesine neden
olmutur. Byk ehirlerdeki abuk yiyeceklere artan talep beraberinde ilenmi patates
rnlerinin tketilmesini artrmaya balamtr.
Patates; ilenerek patates granl veya flakesi, patates niastas veya jeli,
patates unu gibi rnlerin yannda patates cipsi (Tuzlu erez) ve parmak patates olarak
tketiciye hazr olarak ulatrlmaktadr. Trkiyede yllk kii ba 250 gram patates cipsi
tketilmektedir. Oysa bu Portekiz ve spanyada 2 kg, Meksikada 2,5 kg, ngilterede 6 kg,
ABDde ise, 10 kgdr. Patates cipsi katma deeri olduka yksek rn olmas nedeniyle,
ildeki potansiyelin deerlendirilmesine ynelik yatrm konusu olarak nerilmitir.
Patates cipsi retimine ynelik, nerilen yatrmda kapasitenin ylda 650 ton
patates cipsi retimi ve 54 kiinin istihdam edebilecei bir tesis olarak dnldnde,
1.700.000 $lk bir yatrm gerekecektir.
58
Yozgat Kent Tarihi

Geleneksel bir Trk gdas olan tahin helvas, sahip olduu ortalama 540 kalorilik
(100 gramda) enerji ile her zaman stc, tok tutucu ve enerji verici besin maddesi olarak
tketilmektedir. Helva, eker ve sitrik asitin belli miktar suyla 140oCye kadar kaynatldktan
sonra, ven ekstrakt ile tekniine uygun olarak piirilmesiyle oluan, beyazlatlm ara
rnn (mat) tahinle kartrlarak zel bir kvama gelene kadar yourulmas ile elde
edilen bir gda maddesidir. Ayrca eni vermek amacyla kakao, fndk, fstk, vanilin,
bergamot vb. baz maddelerden birinin veya birkann katlmas ile helva eitleri
retilebilmektedir.
Lokum, eker urubunun (sakarozun) sitrik veya tartarik asit veya tartar kremi ile
kestirilip niasta ile usulne gre piirildikten sonra, iine meyve paras, meyve usaresi,
baz ieklerin yapraklar, zararsz, tabii veya suni esanslar, sakz, fndk, fstk, ceviz,
hindistan cevizi gibi kuru meyveler veya kaymak ilavesiyle yaplan veya eidine gre
kullanlmasna msaade edilmi olan boyalardan herhangi birisiyle hafife renk katlan
hindistan cevizi veya pudra ekeri ile kaplanarak retilen bir gda maddesidir.
Trkiye helva ve lokum talep, retim, ihracat ve ithalat verileri izelge 12de
verilmitir. izelge 12 incelendiinde, yllar itibariyle retim deerleri talebin zerinde
seyretmekte ve retim fazlal ihra edilmektedir. Bununla birlikte, ihracat potansiyeli
son yllarda art gsteren bu sektrde, ihra imkanlar dnlmelidir. Bu yatrm konusu
kapasite tespiti yaplarak proje almalar yaplmas uygun olacaktr.
izelge 12. Trkiye Helva ve Lokum Talep, retim, hracat ve thalat
Gerekleme
Gerekleme
Tahmin
2002
2003
2004

fiyatlaryla
M(1)
D(2)
M(3)
D(4)
M(5)
D(6)
Yllk art
(%)
2003
2004
(4/2)
(6/4)
Talep
93
58.133
96
60.277
100
62.205
3,7
3,3
retim
97
60.683
102
124.524
106
66.413
5,1
4,0
hracat
2.269
5,6
3.177
6,5
6.873
40,7
18,1
thalat
59
Yozgat Kent Tarihi

Biskvi, yurt iinde talebi artan bir gda maddesidir. Ayrca son yllarda ihra
kalemleri arasnda yer alan bir gda maddesi de olmutur. zellikle Trk Cumhuriyetlerinden
biskviye talep vardr.
Trkiye biskvi talep, retim, ihracat ve ithalat verileri izelge 13de verilmitir.
izelge dikkate alndnda, 2001-2003 yllar arasnda Trkiyenin biskvi talep, retim
ve ihracat deerlerinin srekli artt ve retim fazlalnn ise ihracat yoluyla dengelendii
grlmektedir. Bu anlamda, sektrn geliimi asndan zellikle, Ortadou ve Kuzey
Afrika lke pazarlarnn da deerlendirilebilir olmas dikkate alnmaldr.
Bu gstergeler, Trkiye genelinde biskvi sektrnn canl olduunun ve yatrm
ortamnn bulunduunu gstermektedir. Trkiye geneli iin geerli olan yukardaki
gstergelere dayanarak Yozgatta biskvi sektrne yatrm yaplabilmesi iin yredeki
ve Trkiyedeki pazar ve rekabet koullar dikkatle incelenmelidir.
izelge 13. Trkiye Biskvi Talep, retim, hracat ve thalat
Gerekleme
Gerekleme
Tahmin
2002
2003
2004

fiyatlaryla
Yllk art
(%)
2003
2004
M(1)
D(2)
M(3)
D(4)
M(5)
D(6)
(4/2)
(6/4)
Talep
362
147.505
380
154.850
395
161.174
5,0
4,1
retim
475
193.817
530
216.259
580
236.661
11,6
9,4
hracat
114
31.876
151
42.267
185
51.956
32,6
22,9
thalat
nerilen yatrmda retim kapasitesi ylda 22.000 ton biskvi, 550 ton gofret
retimi ve 500 kii istihdam edebilecei bir tesis olarak dnldnde 3.000.000 $lk
bir yatrm gerekecektir.
60
Yozgat Kent Tarihi

ikolata; kakao ya, eker ve ikolata tipine gre kakao ktlesi ve/veya toz kakao,
st ve/veya sttozu ve eni maddeleri, ayrca katk maddeleri ynetmeliinde msaade
edilen katk maddelerinin de ilavesi ile teknie uygun ekilde hazrlanp kalplanarak elde
edilen bir mamuldr. ikolatalar; stl, bitter, beyaz olmak zere tiple, sade, enili,
dolgulu olmak zere de eide ayrlr. ikolatalar kakao ya dnda herhangi bir ya
iermezler, ancak stl tiplerinde stten kaynaklanan st ya bulunabilir.
Kakaolu rnlerde kakao ya dnda dier bitkisel yalarda kullanlabilir. Bu
rnlere kokolin ad verilmektedir. Kokolin; nebati ya, eker, toz kakao, peyniralt suyu
tozu ve katk maddeleri, gerektiinde st tozu, soya unu ve eni maddelerinin ilavesi ile
tekniine uygun olarak hazrlanan bir mamuldr. Kokolinler; stl, stsz, beyaz, sade,
enili, dolgulu olmak zere eitlendirilebilirler.

lde ikolata ve kakao retimine ynelik yatrmlarn gerekletirilmesi amacyla
bu yatrm konusu nerilmitir. Bununla birlikte nerilen bu yatrm konusu pazar ve
organizasyon ynnden incelenmelidir.

Trkiye ikolata ve kakaolu mamuller talep, retim, ihracat ve ithalat verileri izelge
14te verilmitir.
izelge 14. Trkiye ikolata ve Kakaolu Mamuller Talep, retim, hracat ve thalat
Gerekleme
Gerekleme
Tahmin
2002
2003
2004
fiyatlaryla
M(1)
D(2)
M(3)
D(4)
M(5)
D(6)
Yllk art
(%)
2003
2004
(4/2)
(6/4)
Talep
96
87.863
101
92.526
104
95.269
5,3
3,0
retim
131
119.772
157
143.544
173
158.173
19,8
10,2
hracat
41
22.809
62
34.103
75
41.522
49,5
21,8
thalat
6,3
7.613
5,8
7.009
6,2
7.492
-7,9
6,9
izelge incelendiinde, yllar itibariyle retim deerleri talebin zerinde seyretmekte

ve retim fazlal ihracat ile dengelendii grlmektedir. Ayrca, izelgede grld gibi
ihracat miktarlarndaki arta karn, ithalat deerlerinde nemli bir deiim olmamtr.
61
Yozgat Kent Tarihi
ikolata ve kakao retimine ynelik, nerilen yatrmda tesisin kapasitesinin

3 vardiyada ylda 6.000 ton retim ve 210 kii istihdam edebilecei bir tesis olarak
dnldnde, 1.500.000 $lk bir yatrm gerekecektir.

lde retilen meyvelerden ve sulu tarm sonucu artacak meyve retiminin ya
olarak tketilen ksm dndakiler, daha yksek bir katma deer elde etmek amacyla
reel ve marmelat retimine ynelik bir yatrmda deerlendirilebilir.
Reel, btn, yarm veya daha kk paralar halindeki meyveye eker
ilavesiyle hazrlanan kvaml bir rndr. Meyve paralar hangi meyveden yaplm
olduunu kantlayacak kadar iri olmaldr. Reelin en nemli zellii kvamdr. Reelin
kvam meyvede doal olarak bulunan ve buna ek olarak ayrca ilave edilen pektinden
kaynaklanr. Marmelat ise, reelden daha koyu kvamda ve genelde ezilmi meyveden
veya presinden yaplr.
Hammadde temini iki ekilde olmaktadr. Kk ve orta lekli tesislerde genellikle
hasat dnemlerinde sadece taze meyve olarak yaplrken, byk lekli yl boyu retimde
bulunan tesislerde ise taze meyve yannda dondurulmu meyvelerde kullanlmaktadr.
lkemizde son yllarda deiik aromal reel eitlerine talep artmaktadr. Bununla birlikte
nerilen bu yatrm konusu pazar ve organizasyon ynnden incelenmelidir.
Trkiye reel ve marmelat talep, retim, ihracat ve ithalat verileri izelge 15te
verilmitir.
izelge 15. Trkiye Reel ve Marmelat Talep, retim, hracat ve thalat
Gerekleme
Gerekleme
Tahmin
2002
2003
2004
fiyatlaryla
M(1)
D(2)
M(3)
D(4)
M(5)
D(6)
62
Yllk art
(%)
2003
2004
(4/2)
(6/4)
Talep
56
30.103
60
32.042
61
32.850
6,4
2,5
retim
62
33.388
68
36.619
73
39.312
9,7
7,4
hracat
6,1
2.259
8,5
3.148
12,0
4.444
39,3
41,2
thalat
Yozgat Kent Tarihi
izelge 15 incelendiinde, yllar itibariyle retim deerleri talebin zerinde

seyretmekte ve retim fazlal ihracat ile dengelenmektedir. Bununla birlikte, ihracat
potansiyeli art gsteren bu sektrde, retimin mahalli pazar ve komu illerin ihtiyacn
karlayaca gibi, AB ve Trk Cumhuriyetlerine ihra imkanlar dnlmelidir. nerilen
bu tesiste kapasite tespiti yaplarak proje almalar yaplmas uygun olacaktr.
nerilen yatrmda retim kapasitesi ylda 2.500 ton reel retimi ve 80 kiinin
istihdam edebilecei bir tesis olarak dnldnde 1.000.000 $lk bir yatrm
gerekecektir. Bununla birlikte, byle bir yatrm, gerek ilin sahip olduu meyve potansiyeli
gerekse sabit yatrm tutarnn bykl dikkate alndnda ancak orta vadede
gerekletirilebilir grnmektedir.

Yozgatta ihracata ynelik tarmsal ve hayvansal rnler yeterli dzeyde
retilmektedir. Bu rnlerden nohut 33.500 ton, mercimek 16.000 ton ve kuru fasulye
5.000 ton civarnda olmaktadr.
Sz konusu rnlerin modern bir tesis kurularak ilenmesi, paketlenme ve
tasniflenmesinin yaplarak i tketime sunulmas, ayrca iyi bir ekilde pazar organizasyonu
kurulup ihracata ynlendirilmesi durumunda retim daha da artacaktr.
Bakliyat paketleme ve tasniflemeye ynelik, nerilen yatrmda kapasitenin ylda
5.000 ton ve 20 kii istihdam edebilecei bir tesis olarak dnldnde 450.000 $lk

Yozgatta, hayvancln gelimesine ynelik olarak nerilen bu yatrm, giderek
karma hayvan yemi ihtiyacnn da srekli olarak artmasndan, giriimciler iin cazip
bir yatrm konusu olabilecektir. Bu yatrm, arlkl olarak i pazara ynelik olarak
dnldnde, ksa vadede gerekletirilebilir grlmektedir.
Trkiye karma yem talep, retim, ihracat ve ithalat verileri izelge 16da
verilmitir.
63
Yozgat Kent Tarihi
izelge 16. Trkiye Karma Yem Talep, retim, hracat ve thalat
Gerekleme
Gerekleme
Tahmin
Yllk art
(%)
2002
2003
2004
fiyatlaryla
M(1)
D(2)
M(3)
D(4)
M(5)
D(6)
2003
2004
(4/2)
(6/4)
Talep
5.725
270.066
6.577
310.245
7.026
331.445
14,9
6,8
retim
5.700
268.892
6.550
308.990
7.000
330.218
14,9
6,9
hracat
2,0
322
1,7
274
3,0
483
-15,0
76,5
thalat
26,9
8.254
28,3
8.664
29,0
8.899
5,2
2,5
izelge incelendiinde, yllar itibariyle talep deerlerinin retimin zerinde

seyretmekte ve talep a ithalat ile dengelendii grlmektedir.
nerilen yatrmda ylda 20.000 ton karma yem retimi yaplacak ve 40 kii istihdam
edebilecektir. Byle bir yatrm iin 1.000.000 $lk bir yatrm gerekecektir.
5.4.2. Tekstil Sektrnde Yaplabilecek Yatrmlar
Tekstil sektr, son yllarda en fazla yatrmn yapld sektrdr. lkemiz dier
lkelerdeki dokuma ve giyim sanayi ile rekabet edebilecek seviyeye ulamtr. Dokuma
ve giyim rnleri retimi, talebin artmasna paralel olarak giderek hammaddenin retildii
yerlere bamlln yitirmi, bunun sonucu olarak yurdumuzun hemen hemen her
yresinde tekstil yatrmlar gerekletirilmeye balanmtr.
64
Yozgat Kent Tarihi
AB ile Gmrk Birlii sonras, kotalarn kalkmas ile ihracatta nemli art olaca
beklentisi, zellikle 1995 ylndan balayarak yatrmlara hz verilmi ve 1995-97 yllar
arasnda Trkiye, tekstil sektrne en fazla yatrm yapan lkeler arasnda ilk sralarda
yer almtr. Bunun sonucunda, sektrde youn modernizasyon ve yeni yatrmlar
gereklemi ve kapasitede nemli gelimeler salanmtr.
Sektrel ya da genel ekonomik nedenlerden kaynaklanan finansman skntlarnn
alabilmesi iin firmalarn sermaye yaplarn glendirmeleri gerekmektedir. Bunun
yannda, irket evliliklerine gidilmesi ve irketlerin stratejik ibirliine girmeleri, borsa
araclyla halka almas ve ynetim yaplarn glendirmesi faydal olacaktr.
Dnya Ticaret rgt anlamas gerei, 2005 ylnda, dokuma ve hazr giyim
ticaretinde btn kstlamalar ve vergiler kaldrlacaktr. Bylece, ABnin Trkiyeye
kota uygulamamasndan doan avantajmz ortadan kalkacaktr. Ancak, ticaretin
serbestlemesiyle, gelime yolundaki tekstil ihracats lkelerin kendi i pazarlarn
yksek koruma oranlar ile kapama imkan da kalmayacaktr. Bunun sonucunda, dnya
ticaret hacminin daha da artmas beklenmektedir.
Eski pazarlar korunurken, yeni pazar olanaklarnn aratrlmas ve pazar
gelitirilmesi gereklidir. in ve Hindistan gibi gelien lkeler yalnzca rakip deil,
pazarlarna girilebilecek lkeler olarak da deerlendirilmelidir.
Yozgatta tekstil yatrmlarnn gerekletirilmesi iin kurulacak tesislerin il dnda
faaliyette bulunan dier tekstil tesisleriyle anlamal olarak fason imalata ynelik veya
dorudan ihracata ynelik olarak almalar gerekecektir.
Yksek miktarlarda sabit yatrm gerektiren tekstil yatrmlarn bekleyen riskleri
en aza indirmek asndan fizibilite etdnn ve retilecek rn trnn tespit edilmesi
asndan iyi bir pazar aratrmasnn yaplmasnn gereklilii unutulmamaldr. retimin
ihracata ynelik olarak dnlmesinin gereklilii ortada olduundan, d pazar
aratrmalarnn iyi yaplmas ise olduka nemlidir.
Yozgatta tekstil sektrnde 4 adet yatrm yaplabilir bulunmutur.
Tekstil giyim retimi

orap retimi
El hals ve kilim dokuma
Yn iplik retim tesisi
65
Yozgat Kent Tarihi

Marka oluturma abasndaki hazr giyim, bugn ihracatn da lokomotifi
durumundadr. Sektrdeki ihracat gelirlerinin, % 75i hazr giyim ve % 25i tekstilden elde
edilmektedir. Trkiye, 1997 ylnda hazr giyim ihracatnda dnyada altnc srada yer
almtr. Hazr giyim sektrnn 1998 yl ihracat bir nceki yla gre % 5,6 orannda art
gstererek 7 milyar dolar olup, 2004 ylnda da bu deer 11 milyar dolar amtr.
Avrupa Birlii lkelerine yaplan tekstil ve konfeksiyon ihracatnda Trkiye,
inden sonra ikinci srada yer almaktadr. lkeler baznda ise Almanya, ABD, ngiltere,
Fransa, Hollanda ve Rusya Federasyonu, Trkiyenin en nemli pazarlar arasnda yer
almaktadr. Trk tekstili tezgahta dokuma ile balad retimi, bugn 2000li yllarda
dnya markalarn retecek dzeye gelmitir.
rme giyim konusu, sentetik rg ipleri kullanlarak retilen tm rnleri
kapsamaktadr. Kullanlan iplik numarasna gre ok ince rgl rme rnlerinden kaba
rgl rme rnlerine kadar deiik rg rnler retilmektedir.
Tekstil giyim ile ilgili, Trkiye talep, retim, ihracat ve ithalat verileri izelge 17de
verilmitir. izelge incelendiinde, yllar itibariyle retim, ihracat ve ithalat deerlerinde
art gzlenmektedir. Ayrca, retim deerleri talebin zerinde olup, retim fazlal ihracat
ile dengelenmektedir.
Burada dikkat edilmesi gereken bir nokta ise, ihracat potansiyelinin her zaman
iin canl olduudur. zellikle son yllarda ithalat grafii de ykselen rme eya, kaliteli
ve Avrupa standartlarna uygun retilerek, ithalatn hzn kesmesi asndan da nem
tamaktadr. Bu sebeple, Yozgatta zellikle i pazar yannda d pazarlara da hitap
edebilecek rme eya tesisleri yaplabilir grlmektedir.
izelge 17. Trkiye Tekstil Giyim Talep, retim, hracat ve thalat
Gerekleme
Gerekleme
Tahmin
2002
2003
2004
D:Deer (Bin YTL) 1998 yl fiyatlaryla
66
Yllk art
(%)
2003
2004
M(1)
D(2)
M(3)
D(4)
M(5)
D(6)
(4/2)
(6/4)
Talep
865.798
900.018
929.421
4,0
3,3
retim
2.643.792
2.771.170
2.891.835
4,8
4,4
hracat
1.886.155
2.032.370
2.167.321
7,8
6,6
thalat
108.160
161.217
204.907
49,1
27,1
Yozgat Kent Tarihi
Tekstil giyim retimine ynelik bu yatrmda, tesisin ylda 200.000 adet gmlek
retimi ve 125 kii istihdam edebilecei bir tesis olarak dnldnde, 1.700.000
$lk bir yatrm gerekecek, sadece pantolon retmeye ynelik bir yatrmda, tesisin
ylda 300.000 adet pantolon retimi ve 70 kiinin istihdam edebilecei bir tesis olarak
dnldnde, 1.200.000 $lk bir yatrm ve tirt retiminde ise ylda 1.000.000 adet
tirt vb. penye retimi ve 30 kii istihdam edebilecek bir tesis olarak dnldnde
1.000.000 $lk bir yatrm gerekecektir.
orap retimi
orap, d giyimin ayrlmaz bir paras olarak gnlk hayatmzda nemli bir yeri
olan rndr. Tketici beenileri dorultusunda, renk ve desen olarak giderek byyen
bir yelpazede orap retimi yaplmaktadr. Mevcut artlarda retim, talebi karlar seviyede
olsa bile, talep artnn sreklilii, orap retimi konusunda yeni yatrmlar gndeme
getirmektedir.
Trkiye, 2000 ylnda 700 milyon ift orap retimi ile 281 milyon dolarlk ihracat,
2002 ylnda ise bu deer ikiye katlanarak 1,5 milyar ift orap retimi ile ve 500 milyon
dolarlk ihracat gerekletirilmi olup, Amerikadan sonra dnyann en byk orap
reticisi konumuna ykselmi bulunmaktadr.
retimin % 87si, bata ngiltere olmak zere, AB lkelerine pazarlanarak, AB
lkelerinin orap ihtiyacnn % 40n karlanmaktadr. Ayrca, orap retiminde kullanlan
iplik, lastik, boya ve dokumaya kadar kullanlan rnler lkemizde imal edildiinden, elde
edilen katma deer de yksek olmaktadr. Yozgatta, zellikle ihracata ynelik pazar iin
orap retimine ynelik tesisler gerekletirilebilir grlmektedir.
nerilen yatrm, ylda 140.000 dzine orap retimi yaplaca ve 80 kiinin
istihdam edebilecei bir tesis olacak ve 450.000 $lk bir yatrm gerekecektir.

Yozgatta dokumaclk gemite olduu gibi gnmzde de yaygndr. lde
dokumaclk genellikle kendi gereksinmelerini karlamak zere ynden palas, hal, kilim,
ul, heybe gibi dokumalar yaplmaktadr.
Atlye tipi el hals ve kilim atlyesi olarak nerilen yatrm konusu, butik retimi
olarak tanmlanan, piyasa ihtiyalarna gre moday takip eden ve organize olmayan ev
67
Yozgat Kent Tarihi
retiminden organize olmu atlye retimine gemeyi amalayan bir projedir. Orta ve uzun
vadeli olarak ele alnan bu projenin baar ans; ihracata ynelik rn kompozisyonunun
tespiti ve geni evrelerin katlmn gerektirmektedir. stihdam asndan emek youn bir
yatrm nerisidir.
El hals ile ilgili Trkiye talep, retim, ihracat ve ithalat verileri izelge 18de
verilmitir.
izelge 18. Trkiye El Hals Talep, retim, hracat ve thalat
Gerekleme
Gerekleme
Tahmin
2002
2003
2004
2
M: Miktar (Milyon m ) D:Deer (Bin YTL)1998 yl
fiyatlaryla
M(1)
D(2)
M(3)
D(4)
M(5)
D(6)
Yllk art
(%)
2003
2004
(4/2)
(6/4)
Talep
2,1
73.821
2,3
79.573
2,3
79.944
7,8
0,5
retim
2,3
80.971
2,4
84.290
2,4
85.133
4,1
1,0
hracat
0,8
33.927
0,8
33.689
0,9
37.058
-0,7
10,0
thalat
0,6
10.650
0,7
11.715
0,8
12.887
10,0
10,0
izelge 18 incelendiinde, yllar itibariyle talep ve retim miktarlarnda fazla bir

deiikliin olmad, retim deerlerinin talebin zerinde seyretmekte ve retim fazlal
ihracat ile dengelendii grlmektedir. hracatta ve thalatta son yllarda deer olarak
artlar kaydedilmitir.
Trkiye, in, Afganistan ve ran, dnya el hals retiminde sz sahibi lkelerdir.
zellikle ran ve Afganistandaki siyasi deiiklikler ve uygulanan ambargolar bu lkelerin
d pazar paylarn azaltmtr. Trkiye fiyat ve kalite ile ithalat lkelerin istekleri dorultuda
retimini dzenlerse, bu lkelerin kaybettikleri pazar paylarndan nemli lde pay sahibi
olabilecektir. ncelikle, Trk Cumhuriyetleri pazar gz nne alndnda, Yozgatde el
hals retim tesisleri yaplabilir grlmektedir.
Trkiyede tekstil sektrnde kilim ile ilgili talep, retim, ihracat ve ithalat verileri
izelge 19da verilmitir. izelge incelendiinde, yllar itibariyle talep dndaki dier
deerlerde art gzlenmektedir. Ayrca izelgede de grld gibi, ihra deerleri
yksek olduundan cazip bir yatrm konusu olmaktadr. Yatrm nerilen projenin
gerekesi; Trk el dokumacln gelitirmek, yerli hammaddeyi kullanarak katma deeri
68
Yozgat Kent Tarihi
daha yksek olan hal gibi nihai rnleri ihra ederek dviz kaynaklarn artrmak ve
zellikle ilin krsal blgelerindeki bo i gcn deerlendirerek geni alma imkan
salamaktr.
nerilen bu yatrmda ylda 11.250 m2/yl el hals ve kilim dokumas yaplarak ve
480 kii istihdam edebilecei bir tesis olarak dnldnde 180.000 $lk bir yatrm
gerekecektir.
izelge 19. Trkiye Kilim(1) Talep, retim, hracat ve thalat
Gerekleme
Gerekleme
Tahmin
2002
2003
2004
2
M: Miktar (Milyon m ) D:Deer (Bin YTL)1998 yl
fiyatlaryla
M(1)
D(2)
M(3)
D(4)
M(5)
D(6)
Yllk art
(%)
2003
2004
(4/2)
(6/4)
Talep
3.253
4,2
3.429
4,2
3.460
5,4
0,9
retim
37
29.892
46
37.156
50
40.500
24,3
9,0
hracat
39
30.486
49
37.803
53
41.853
24,0
10,0
thalat
10.955
7,3
12.160
8,1
13.497
11,0
11,0
(1) : Trkiye Tafting, Kee, Kilim retimini kapsar.


Yozgatta dokuma ve giyim sanayinde son yaplabilir yatrm olan yn iplik retim
tesisi, zellikle kaln tip yn iplii (strayhgarn) retimi iin nerilmektedir. lkemizde
retilen ynl ipliklerin % 20si % 100 ynden, % 80i ynn suni ve sentetik liflerle eitli
oranlarda karmndan veya % 100 sentetik elyaftan retilmektedir.
Strayhgarn iplikler, klk d giyim, battaniye ve hal retiminde kullanlmaktadr.
Ynl iplik retiminde kullanlan temel girdiler, yn ve akrilik elyaftr. nce yn ipliinde
arlkl olarak ithal elyaf kullanlmakta, kaln yn ipliinde ise yerli elyaf veya karml
elyaf kullanlmaktadr.
Yozgatta kurulmas nerilen, hal ve battaniye retimine ynelik kaln yn iplii
retecek olan bu tesiste % 100 yerli yn elyaf kullanm mmkndr. 2002 yl Yozgat ili
yapa retimi 2.145 ton olup, Trkiye retiminin % 5,6sn oluturmaktadr.
69
Yozgat Kent Tarihi
Trkiye yn iplii talep, retim, ihracat ve ithalat verileri izelge 20de verilmitir.
izelge incelendiinde, yllar itibariyle tm deerlerde bir art grlmekte, talep
deerlerinin, retimden fazla olduu ve bununda ithalatla dengelendii grlmektedir.
izelge 20. Trkiye Yn plii Talep, retim, hracat ve thalat
Gerekleme
Gerekleme
Tahmin
2002
2003
2004
fiyatlaryla
M(1)
D(2)
M(3)
D(4)
M(5)
D(6)
Yllk art
(%)
2003
2004
(4/2)
(6/4)
Talep
140
192.597
147
201.903
151
208.328
4,8
3,2
retim
139
191.013
146
200.563
150
206.580
5,0
3,0
hracat
3,3
5.866
3,3
5.854
3,7
6.469
-0,2
10,5
thalat
4,5
14.368
4,3
13.779
5,0
15.846
-4,1
15,0

nerilen bu yatrmda ylda 1.600 ton/yl kirli yn ilenerek, ylda 900 ton yn iplik
retilecek ve 42 kii istihdam edebilecei bir tesis olarak dnldnde 3.800.000 $lk
5.4.3. Plastik Sanayinde Yaplabilecek Yatrmlar
Plastik sanayi yurdumuzda petrokimya sanayine paralel olarak gelimektedir.

Dnyada olduu gibi, Trkiyede de plastiin, allagelmi malzemeler olan demir, cam,
kat, tahta vb.e kar alternatif bir malzeme olarak ortaya kmas hzla plastik tketimini
70
Yozgat Kent Tarihi
artrm ve bu sektrn dier sanayi dallarna entegrasyonu salanmtr.

Dnyada ortalama plastik tketiminin kii bana 15 kg olduu gnmzde,
lkemiz bu seviyeyi ancak yakalamtr. Plastik ileme sanayiinde faaliyet gsteren kamu
kuruluu yoktur. Trkiyede plastik sanayi, en son teknolojiyi kullanmakta olup, plastiin
ilenmesinde hammadde, yar mamul, bitmi mamul ve personel kalitesi itibariyle dnya
standartlarn yakalam durumdadr.
Yozgatta plastik sanayinde gerekletirilebilir iki yatrm tespit edilmitir.
PVC profil dorama, PVC ve PE boru retimi

Plastik eya ve ambalaj malzemesi retimi
PVC profil dorama, PVC ve PE boru retimi
Plastik malzemeler, granl halindeki polivinil klorr (PVC) s ve basn altnda
plastik enjeksiyon makinalarnda ekillendirilmesiyle retilen rnlerdir. Enjeksiyon
makinasnda kullanlan kalba gre kap ve pencere profili, pis su borular, dirsek, tabure,
masa ve sandalye vb. gibi deiik rnler elde edilmektedir.
rn eidine gre kullanlan katk maddeleri de deimektedir. Temiz su
borular ise ayn retim metoduyla polietilen (PE) malzemeden retilmektedir. Otomobil
tamponlar ve konsollar, radyo, kaset alar ve televizyon ve elektronik cihazlarn kasalar
da plastikten retilen dier rnler arasndadr.
Plastik inaat malzemeleri ierisinde pis su borular pik pis su borularnn, yamur
suyu borular ise galvanizli sacdan yaplan yamur suyu borularnn yerine inaatlarda
kullanlmaktadr. Tesis etme kolayl bakmndan galvanizli borular yerine ime suyu
tesisatlarnda ve kalorifer tesisatlarnda da plastik temiz su borular da kullanlmaktadr.
Kullanm giderek yaygnlamakta olan bir baka plastik (PVC) kap ve pencereleridir.
naat malzemelerine ynelik plastik sanayi yatrmlar, plastik kap-pencere profili
retiminin veya pis-temiz su boru ve balant elemanlar retiminin yaplaca ayr veya
ayn yatrm ats altnda gerekletirilebilir.
naat sektrndeki gelimeler ile birlikte, yapm devam eden ve yapm aamasndaki
glet ve sulamalarla birlikte tarla tarmnda ihtiya haline gelen sulama amal boru ihtiyac
dikkate alndnda blge illerinin de ihtiyalarn da karlayabilmek asndan, ilde PVC
boru ve elemanlar retim tesisine yatrm yaplabilecei sylenebilir.

Plaka, levha, tp ve profiller ile ilgili Trkiye talep, retim, ihracat ve ithalat ile ilgili
71
Yozgat Kent Tarihi
veriler izelge 21de verilmitir.

izelge incelendiinde, plaka, levha, tp ve profiller talebinin, retim ile karland
ve retimin artmasna ramen da olan bamlln srd grlmektedir. Ayrca ihracat
deerlerindeki yksek orandaki art, yaplacak olan yatrm cazip hale getirmektedir.
izelge 21. Trkiye Plaka, Levha, Tp ve Profiller Talep, retim, hracat ve thalat
Gerekleme
Gerekleme
Tahmin
2002
2003
2004
fiyatlaryla
M(1)
D(2)
M(3)
D(4)
M(5)
D(6)
Yllk art
(%)
2003 2004
(4/2)
(6/4)
Talep
290.373
302.623
322.721
4,2
6,6
retim
299.000
331.890
365.000
11,0
10,0
hracat
146
89.397
191
117.173
225
138.174
31,1
17,9
thalat
114
80.770
124
87.905
135
95.895
8,8
9,1
nerilen PVC profil dorama yatrm, ylda 82.000 m-tl PVC profil retimi ve
15 kiinin istihdam edebilecei bir tesis olarak dnldnde 650.000 $lk, PVC ve
PE boru retimi iinde, retim kapasitesi ylda 800 ton PVC ve PE boru retimi ve 20
kiinin istihdam edebilecei bir tesis olarak dnldnde 380.000 $lk bir yatrm
gerekecektir.
Plastik eya ve ambalaj malzemesi retimi

Plastik sanayi esnek retim modeline en uygun sektrdr. retim hattnda yer
alan enjeksiyon makinalar ile enjeksiyon metoduyla retilen deiik rnleri ayn at
altnda retmek mmkndr. Bu sebeple, talepte daralma olmas durumunda retim
konusunu deitirmek veya birden fazla rn (poet, tabak, bardak) ayn yatrmla
retmek mmkndr. Sektrde yerli reticiler dnya standartlarn yakalam olup, her
trden plastik ileme makinalarnn byk bir blm lkemizde retilmektedir.
Plastik sanayinde yatrm yapmak isteyen yatrmclar asndan sektrdeki arz-talep
dengesini ortaya koymak iin,
plastik ambalaj malzemeleri ile ilgili Trkiyenin talep,
retim, ihracat ve ithalat ile ilgili veriler izelge 22de verilmitir. izelgeden grld
gibi plastik sanayinde yllar itibariyle btn deerlerde art gzlenmekte ve ihracat
deerlerinin ykseklii dikkat ekmektedir.
72
Yozgat Kent Tarihi
izelge 22. Trkiye Plastik Ambalaj Malzemeleri Talep, retim, hracat ve thalat
Gerekleme
Gerekleme
Tahmin
2002
2003
2004
fiyatlaryla
M(1)
D(2)
M(3)
D(4)
M(5)
D(6)
Yllk art
(%)
2003
2004
(4/2)
(6/4)
Talep
115.615
121.731
133.788
5,3
9,9
retim
132.000
147.140
161.000
11,5
9,4
hracat
72
36.755
89
46.094
95
49.223
25,4
6,8
thalat
23
20.370
23
20.685
25
22.011
8,8
9,1
5.5. Dier Sektrlerde Yaplabilecek Yatrmlar
Yozgatta dier sektrlerde gerekletirilebilir drt yatrm tespit edilmitir.
Tarm alet ve makinalar retim tesisi

Souk hava deposu
Su ieleme tesisi
Jeotermal enerji ile merkezi stma projesi
Tarmsal gelimenin gerei olarak, yurdumuzda tarm alet ve makinalarna olan
ihtiya hzla artmaktadr. Artan ihtiyacn zamannda karlanmas amac ile yeni tesislerin
kurulmas, imkanlar dahilinde yenilenip modernlemesi gerekmektedir. Bu sektrde retim
yapan kurulular az sayda, orta lekli kurulu dnda son derece kk iletmelerden
olumaktadr. Ayn zamanda bu iletmeler, birka orta lekli kurulu dnda aratrma-
73
Yozgat Kent Tarihi
gelitirme yapacak yeterli dzeyde nitelikli eleman ve ekipman olmayan kurululardr.

Toplam firma saysnn % 80den fazlas, 10 kiiden az istihdamn saland firmalardan
olumaktadr.
Yukarda nerilen yatrm konularndan tarm alet ve makinalar Trkiyenin talep,
retim, ihracat ve ithalat ile ilgili verileri izelge 23te verilmitir.
izelge 23. Trkiye Tarm Alet ve Makinalar Talep, retim, hracat ve thalat
Gerekleme
Gerekleme
Tahmin
2002
2003
2004
M: Miktar (adet ) D:Deer (Bin YTL)
Yllk art
(%)
2003
2004
M(1)
D(2)
M(3)
D(4)
M(5)
D(6)
(4/2)
(6/4)
Talep
58.509
88.965
128.000
52,1
43,9
retim
63.510
120.717
160.000
90,1
32,5
hracat
17.924
51.149
55.000
185,4
7,5
thalat
12.923
19.397
23.000
50,1
27,3

izelge incelendiinde, tm deerlerde art grld ve zellikle ihracattaki
2003 yl art dikkat ekmektedir.
Blgede byk gelime gsteren tarm sektrnn ihtiyalar ile ilde yapm
devam eden sulama amal sulama ve gletlerin tamamlanmas halinde sulanabilen
arazi miktarnda artlar olaca da gz nne alndnda ve ihracat yannda ithalattaki
art hzn da kontrol altna alabilmek bakmndan, Yozgatta tarm alet ve makinalarnn
yapmna ait bir tesise yatrm yaplabilecei sylenebilir.
Yatrm konusu olan bu tesis iin seri retim yntemi seildii kabul edilirse,
toplam yatrm tutar da 465.000 $ olacaktr. Proje gerekletiinde 60 kii istihdam
edilebilecektir.
Souk hava deposu

Ya sebze ve meyveler, hayvansal rnler ve su rnler gibi abuk bozulabilir
tarmsal rnlerin retiminden balanarak, tketimlerine kadar souk ortamlarda
muhafaza edilmeleri gerekir.
74
Yozgat Kent Tarihi
Besin maddeleri ihtiyacnn istenilen zaman ve miktarda karlanamamasnn

balca nedenleri unlardr:
- Souk hava imkanlarnn snrl olmas
- Muhafaza tekniinin bilinmemesi
- Souk saklamada eitli aksaklklar
- Bozulabilir rnlerde tketim ncesi kayplar
- Blgeler arasnda retim miktarndaki farkllklar
- rnlerin retilmedii blgelere gnderilememesi
Bunlardan da anlalaca gibi soutma ile tketiciler ve reticilerin karlat
bu zararlar azaltlabilir. eitli muhafaza metotlar uygulanarak rnlerin kalite ve
kantitelerinin ve korunmas, tketiciye yln her mevsim kaliteli gda maddeleri sunmann
yannda, reticilerin rnlerinin fiyat dalgalanmalarndan etkilenmesini en aza indirerek
gelirlerinin dmesini nler. Ayrca d pazarlarda pazarlama imkanlarnn arttrlmas
salanm olur.

Souk hava depolarnn zellikleri
Ya meyve ve sebzelerin depolanmas iin kurulacak souk hava depolarnn
optimum muhafaza koullarn salayacak ekilde projelendirilip kurulmas gereklidir.
Muhafazada en nemli faktr sdr. Ya sebzeler dondurulduu zaman hcre zarlar
atladndan doal ortamlara getirildiinde normal zellikleri kaybolmaktadr.

Bu nedenle ya meyve ve sebzelerin donma derecelerinin zerinde muhafaza
edilmesi gerekir. Bu scaklk dereceleri 1C ile 15C arasnda deiir. Meyve ve sebzelerin
yapsnda % 80 den fazla su bulunmaktadr. rnlerin su kayb olmamas iin nem orannn
bu dzeylerin zerinde olmas gerekir.
lde retilen tarmsal ve hayvansal kaynakl rnlerin muhafaza edilmesi amacyla
bir souk hava deposunun yaplmas uygun grlmektedir. eitli meyveler iin uygun
iklim koullar ve retim potansiyeli, depolama ve muhafaza tesislerinin yaplmasn
gerektirmektedir. retilen rnlerin bu sayede ilenmi rne dnm salanacaktr.
retilen et ve st mamulleri, yumurta ve meyve gibi gda maddelerinin uzun sre
bozulmadan muhafaza edilmesi ve uygun zamanda pazarlanmas amacyla byle bir
tesisin yapm gerekletirilebilir grlmektedir.
nerilen yatrmda 15.000 m3 depolama kapasitesi ve 15 kiinin istihdam
edebilecei bir tesis olarak dnldnde 725.000 $lk bir yatrm gerekecektir.
75
Yozgat Kent Tarihi
Su ieleme tesisi
Son yllarda lkemizde ambalajlanm suya olan talep giderek arttndan, su
ieleme konusunda deiik illerdeki su kaynaklarn bu amala deerlendirmek iin bir ok
yatrm gerekletirilmitir. Yozgatta da mevcut yer alt su kaynaklarn deerlendirmeye
ynelik olarak ime suyu ielemeye ynelik su ieleme tesisleri kurulabilir.
lde su ielemeye ynelik 63 milyon ie/yl kapasiteli, 37 kiinin istihdam
edilebilecei bir tesis iin 500.000 dolar iletme sermayesi ile birlikte toplam 2.500.000
dolar tutarnda bir yatrm yapmak gerekecektir.
Jeotermal enerji ile merkezi stma projesi

Saraykent (Karamaara) jeotermal alan ok eski yllardan beri ifa kayna olarak
kullanla gelmitir. Saraykent ilesinin jeotermal enerji ile stlmas, ilede sera ve termal
turizm amal olarak jeotermal suyun kullanlmas iin Saraykent Belediyesi tarafndan
hazrlatlan fizibilite raporuna gre, blgenin jeotermal potansiyelinin zengin olduu
belirtilmektedir.
Bu rapora gre DS tarafndan alm iki kuyudan en az 50 lt/sn debide ve 87oCde
scak suyun elde edilebilecei ve bununla da 840 konut edeerinin stlabilecei,
ilave kazan sisteminin kurulmasyla da 1.176 konut edeerinin stlabilecei mmkn
grlmektedir.
Saraykente kurulmas dnlen jeotermal merkezi stma sisteminin kapasitesi,
teknik uzman tarafndan 1.500 konut e deeri ve 15 dnm sera stmas olarak verilmitir.
Talep dikkate alnarak yatrmn ilk etapta 1.000 konutluk ksmnn uygulamaya konmas,
yeterli talep olutuu takdirde 500 konutluk ikinci etabn tamamlanmasnn uygun olaca
dnlmektedir.
nerilen bu tesisin 1.500 konut stma kapasitesi ve 15 kiinin istihdam edilebilecei
dnldnde, yaklak 7.200.000 dolar tutarnda bir yatrm yapmak gerekecektir.
5.7. NERLEN YATIRIMLARIN YAPILABLRLKLER

Yozgat iin nerilen yatrmlarn yaplabilirlik artlarn ortaya koymak amacyla,
ham madde, finansman, ynetim, pazar, pazarlama ve organizasyon ve benzeri kriterlere
uygunluklar ile sz konusu yatrmlarn hangi artlarda gerekletirilebilecekleri izelge
24te irdelenmitir.
76
Yozgat Kent Tarihi
izelge 24. nerilen Yatrmlarn Ekonomik Kriterlere Gre Yaplabilirlikleri
Kriterlere Uygunluk
nerilen Yatrmlar
1
Yaplabilirlik
Bitkisel retime dayal yaplabilecek yatrmlar

Organik tarm
Jeotermal seraclk
Kanola retimi
Msr silaj
izelge 24. nerilen Yatrmlarn Ekonomik Kriterlere Gre Yaplabilirlikleri (Devam)
Kriterlere Uygunluk
nerilen Yatrmlar
1
Yaplabilirlik
Hayvanclk sektrnde yaplabilecek yatrmlar

Su rnleri retimi
Arclk
x
x
Bitkisel ve hayvansal rn artklarna dayal yaplabilecek yatrmlar

Buday saplarndan oluklu muk. retimi
Orman rnleri sanayinde yaplabilecek yatrmlar

Turizm sektrnde yaplabilecek yatrmlar

Yerel tant.ve turizm kons. kurul. Projesi
Turizm rnlerini eitlendirme projesi
Krsal alan. turz. a. ve kr.tur. gel. proj.
Kongre, konf. tic. ve ter. tur. mer. proj.
Gda sanayinde yaplabilecek yatrmlar

x
77
Yozgat Kent Tarihi
Tekstil sektrnde yaplabilecek yatrmlar

orap retimi
PVC profil do., PVC ve PE boru ret.
Plastik eya ve ambalaj malz. retimi
x
x
Plastik sanayinde yaplabilecek yatrmlar
Dier sektrlerde yaplabilecek yatrmlar

Souk hava deposu
Su ieleme tesisi
Jeotermal enerji ile merkezi stma proj.
Yaplabilirlik Kriterleri:
1- Finansman teminindeki glkler
2- Hammadde teminindeki glkler
3- Ynetim gl
4- Pazarlama ve organizasyon gl
5- pazar imkanlar
6- D pazar imkanlar
Yukardaki kriterlere gre;
( - ) : Yatrmn ilgili kriterlerde problemlerle karlaacan,
( + ) : Yatrmn ilgili kriterlerde problemlerle karlamayacan gsterir.
Yaplabilirlik Durumlar:
A : Mevcut artlarda gerekletirilebilir yatrm
B : Ksa vadede gerekletirilebilir yatrm
C : Orta vadede gerekletirilebilir yatrm
Yukardaki yaplabilirlik durumlarna gre;
( x ) : Yatrmn hangi durumda gerekletirilebileceini gsterir.
A stunu x ile iaretli yatrmlar, Yozgatta doal kaynak, beeri kaynak ve finansman
potansiyeline bal olarak mevcut artlarda gerekletirilebilecek yatrmlardr.
78
Yozgat Kent Tarihi
B stunu x ile iaretli yatrmlar, Yozgatta kurulu yeri, pazarlama, kapasite, i

gc vb. unsurlar asndan daha ayrntl analiz ile gerekletirilebilecek yatrmlardr.
C stunu x ile iaretli yatrmlar, Yozgatta belirli bir alt yap ile ekonomik oluum
ve gelimelere paralel olarak, dier iki gruba oranla daha ciddi hazrlk dnemi sonucu
gerekletirilebilecek yatrmlardr.
Yaplan deerlendirmeler sonucunda,
Yozgat iin nerilen yatrmlarda yaplabilirlik kriterleri asndan;
- 8 yatrm finansman temininde,
- 2 yatrm ham madde temininde,
- 4 yatrm ynetim glnde,
- 4 yatrm pazarlama ve organizasyon hususunda,
- 5 yatrm i pazar konusunda,
- 20 yatrm ise d pazar konusunda
problemlerle karlanabilecei grlmektedir.
Yatrmlar yaplabilirlik durumlar asndan ele alndnda,
Bu yatrmlardan;
- 28 yatrmn mevcut artlarda,
- 10 yatrmn ksa vadede salanacak iyilemelerden sonra,
- 1 yatrmn orta vadede ciddi hazrlk dnemi sonucu
gerekletirilebilecei sylenebilir.
79
Yozgat Kent Tarihi
6. SONU VE DEERLENDRME
n aratrma, yerinde yaplan inceleme, literatr aratrmalar ve ilgili kurum ve
kurulu yetkilileri ile yaplan grmeler sonucunda, Yozgatn ksa ve orta vadede tarm,
hayvanclk, turizm, orman, maden, ticaret ve sanayi alanlarnda gelime potansiyeline
sahip olduu tespit edilmitir.
Yozgatta yaplmas gerekenler ve tespitler ksaca aada verilmitir.
Mera alanlarnn kalite ve miktar ynnden iyiletirilmesi, reticilere, meraya bakm

ykmllnn getirilmesi, bitkisel retim kompozisyonunda yem bitkileri orann
ve yksek verimli kltr rk hayvanlar ile bunlarn melezlerinin saysnn artrlmas,
suni tohumlama almalarnn younlatrlmas, hastalklarla mcadelenin
gereken lde yaplmas yannda, reticilerin hayvanclk kredisini yeterli ve
uygun faizle temin etmeleri salanmaldr.
reticilerin kooperatiflemesinin tevik edilmesi, kooperatiflerin verimli alan,

kaynak oluturan ve sorunlar zebilecek seviyeye ulatrlmas, canl hayvan
ihracatnn et ihracat haline dntrlmesi gayretlerinin tevik edilmesi, hayvan
beslemede optimal yem kullanm seviyesinin tespiti ve uygulamasnn salanmas,
kuzu ve dana besiciliinde hayvanlarn optimal arlk kazanlncaya kadar beside
braklmas ve reticilerin sosyal gvenliinin temini ve tarmsal faaliyetlerle ilgili
sigortacln gelitirilmesi salanmaldr.
Sulama amal olarak devam eden projeler tamamlandnda, bitkisel retimde

alternatif bitkilerin retimi ve verimin artrlmas sonucu tarmsal retim ve hasla
artacaktr. Yozgatl reticiler, Tarm l Mdrl ile koordine iinde olmal ve bu
kurumda hazrlanan projelerden yararlanmaldr.
ehir ebekesindeki elektrik kesintileri, gerilim ve frekans dalgalanmalar retim

kayplarnn byk boyutta yaanlmasna neden olmaktadr. Bu sebeple ivedilikle
bu problemlerin zmlerine ynelik ciddi admlarn atlmas gerekmektedir.
lin ve yrenin karlatrmal stnlkleri yatrm kararlarnda dikkatlice

deerlendirilerek, tarmsal sanayi rnleri dnda dier sektrlerde de yatrmlar
artrlmaldr.
zelletirilen sanayi yatrmlarnn, zelletirmenin amalar arasnda yer alan

Yatrmlar verimli halde altrabilmek ilkesine uygun olarak altrlarak il
80
Yozgat Kent Tarihi
ekonomisine katklarnn devam ettirilmesi iin zel sektrn sorumluluk bilinciyle

hareket etmesi arttr. Bu adan, gerek genel teviklerden, gerekse KOB
teviklerinden yararlanlarak finansman darboazlar giderilmeli ve tesisler azami
kapasitede altrlmaya gayret edilmelidir. Sz konusu sektrlerin katma deer
oluturmaya devam etmeleri, hem kendilerinin geliimlerini salayacak, hem de
yrede dier yatrmlarn gerekletirilmesine sebep olacaklardr.
l dndan, yreye gelecek olan sermaye en ksa srede en ok kr etmeyi

hedeflemektedir. Oysa yerel sermaye iin hedef hemen kra gemek olmamaktadr.
Bu bakmdan Yozgattaki yerel sermayenin sanayi yatrmlarna ynlendirmesi
zendirilmeli ve ilgili kurulular birbirine destek olmaldr. Mevcut mteebbislerin
ve giriimlerin kamu desteklerinden zamannda ve yeterince yararlanmas
salanmaldr.
Yozgatta kazanlan gelirlerin yine Yozgatta yeni yatrmlara kaynak olmas tevik
edilmeli ve salanmaldr. hracatn nemi dikkate alnarak d pazarlara almada
olabildiince aba harcanmaldr.
Genel anlamda lkelerin, dar anlamda blgelerin ekonomik gelimelerini belirleyen

temel e, sahip olunan ekonomik kaynaklardr. Bu kaynaklar; hayvanclk,
bitkisel retim, tarihikltrel deerleri ve insan kaynaklardr. Bu deerlerin blge
ekonomisine istenilen llerde katk salamas ve finansal bir birikim meydana
getirebilmesi asndan miktar ve niteliine ynelik tespitlerin zenginletirilmesinde
byk yarar vardr.
Yozgat sanayinde faaliyet gsteren kurulularn sektrel yelpazede olduka geni

bir alanda retim yapmas gerek dnya yada Trkiye ekonomisinde kabilecek
krizlerden en asgari dzeyde etkilenmesine ve gerek geliim asndan dinamik bir
duruma iaret etmektedir. Ayrca, herhangi bir sektrdeki talep art yar mamul
yada ara rnler reten dier iletmeleri de olumlu ynde etkilemektedir.
Yatrmclarn kendilerini piyasa glerinin serbest ileyiine altrarak, zelikle

Gmrk Birlii srecinde, kamu desteklerinin snrl kalacan gz nnde
bulundurarak, devletin rolnn fiziki ve sosyal alt yapnn tamamlanmas olacan
bilmeleri gerekmektedir.
Yozgat sanayinde ak ve kapal alan olarak fiziki durum asndan bir sorun
olmayp, alt yap olarak uygun potansiyele sahiptir.
Yozgatta, makine ve teknolojik alt yapnn yeterli olduu sylenebilir. letmelerin
81
Yozgat Kent Tarihi
ounluunda orta ve yeni teknoloji makine ve ekipman bulunmasna ramen,

Yozgat sanayi sahip olduu teknolojik imkanlar gerektii gibi kullanmamaktadr.
Gerek i-d talep azalmas gerekse mali sorunlar sebebi ile sahip olunan teknolojik
kapasitenin altnda almaktadr.
Yozgatta yerel kaynaklara dayal iletmelerin en fazla katma deer oluturacak

ekilde gelimeleri salanmal, ayrca rn eitlemesine gidilmelidir. lde
faaliyette bulunan iletmelerin gelimelerini srdrebilmeleri ve katma deer art
salayabilmeleri ancak ucuz girdi kullanmalar ile mmkndr.
Yozgat sanayinde i gcnn nitelik olarak analizi yapldnda, teknik kapasite

olarak yetersiz olmaktadr. zellikle mhendis, idari ve bro personeli ve usta
asndan bakldnda alan iindeki oranlarn dk olduu ortaya kmaktadr.
letmelerde alanlarn ounluu orta retim ve lise, dk bir oran da
niversite ve yksek lisans mezunudur. Ayrca, istihdam edilen personelde
yabanc dil bilme ve bilgisayar kullanabilme sknts yaanmaktadr.
lde, isizlie ramen nitelikli eleman a bulunmaktadr. Sanayinin ileri teknoloji

temelinde rgtlenebilmesi ve yksek katma deer yaratarak rekabet edebilme
yetenei kazanabilmesi asndan iyi eitimli, bilgi ve beceri dzeyi yksek i
gcnn nemi byktr.
Sanayi sektrnde gnmzn en nemli problemlerinden biri olarak karmza

kan ve retimi gerekletirilen sanayi rnlerinin pazarlanmasnda ortaya kan
problemlerin almasna ynelik olarak, sektrel bazda D Ticaret ve Pazarlama
irketleri nin kurulmas ynnde almalar balatlmaldr.
lin sosyo-ekonomik gelimesinde ana rol oynayacak olan, alt yap ve st yapya
ynelik olarak srdrlen devlet yatrmlarnn ksa srede tamamlanmas iin gerekli
kaynak aktarm salanmaldr. Sanayinin geliimini dorudan etkileyen alt yap
bileenleri asndan mevcut KSSler eitim imknlar asndan glendirilerek,
kk sanayici ve esnafn ihtiyac olan nitelikli i gc ksa yoldan yetitirilmelidir.
Yozgat sanayinde iletmeler finansman darboaz iindedir. Bunun ana nedenleri

srasyla; alacaklarn tahsilindeki glkler, iletme giderlerindeki ani artlar ve
bunun piyasalardaki rekabete olumsuz yansmalar, z kaynak oluturma ve kredi
maliyetlerinin yksek oluu eklinde ifade edilmektedir.
82
Yozgat Kent Tarihi
Finansman yntemleri arasnda yer alan finansal kiralama (factoring) gibi yeni
finansman yntemleri arasnda saylabilecek yntemler iletmeler tarafndan
fazla bilinmemekte ve kullanlmamaktadr. Dolaysyla iletmeler dier finansman
aralarndan yeterince faydalanamamaktadrlar.
Yozgatta iletmelerin byk bir oran, rn kalitesi, i gc maliyetleri, kalifiye

i gc ve iletme kapasitesi konularnda AB yesi lkelerle rekabet edebilecek
dzeyde olduklarn dnmemektedir. D Pazarlar konusunda bilgi, tama
giderleri, enerji fiyatlar, finansman imkanlar, dviz kuru politikas ve yrrlkteki
mevzuat farklar gibi konularda iletmelerin byk ounluu kendilerini rekabet
edecek konumda grmemektedirler.
Yozgatta, hem kk esnaf ve sanatkarlarn yapacaklar yatrmlarn, hem de

kk ve orta lekli sanayi yatrmlarn plansz yaplamaya sebep olmakszn,
evreye ve tarm arazilerine zarar vermeden gerekletirilebilmesi asndan
KSS ve ilelerdeki OSB yatrmlarnn bir an nce bitirilmesinin salanmas iin
tedbirlerin alnmas gerekli grlmektedir.
Mevduat potansiyelinin il dna aktarlmayp, tarm, hayvanclk ve ticaretten elde

edilen gelirlerin ncelikle OSBlere olmak zere, turizm ve tarm blgesi olmayan
blgelerde sanayi yatrmlarna kaydrlmas iin tasarruf sahiplerini bu konuda
bilgilendirmek ve gerekli giriimlerin yaplmasnda fayda sz konusudur.
ldeki irketlemeler aile, arkadalk veya hemehrilik ilikilerinden ok, ekonomik

fayda unsuruna ncelik verilerek oluturulmaldr.
Teviklerden ilin azami derecede yararlanmas hususunda, kredilendirme

ilemlerinin ksa srede kredilendirme yaplacak ekilde mevzuatta ve mekanizmada
dzenlemeler yaplmaldr. Bu konuda, Halk Bankas Genel Mdrl ile dier arac
bankalarn Hazine Mstearl ile birlikte darboazlar tespit ederek mekanizmay
hzlandracak almalar gerekletirmelerinde yarar grlmektedir.
lde kapal halde bulunan sanayi ve turizme ynelik tesislerin hayata geirilmesi,
zellikle il ekonomisine nemli katks olacaktr. Bu alanda gerekli almalarn
acilen yaplmas byk nem arz etmektedir.
Yozgat ili konumu, ulam imknlar, sahip olduu tarihi miras, kaplcalar, doal
gzellikleri, sosyal ve kltrel etkinlikleri ile turizm asndan nemli potansiyeller
tamaktadr. Turizmin alt yapsn oluturan nitelikli konaklama tesisleri asndan
yetersizlikler giderilmelidir.
83
Yozgat Kent Tarihi
evrenin kirletilmesinin de nlenmesi gz nne alnarak gerek ilin ve gerekse

iletmelerin artlmadan dearj edilen evsel ve endstriyel nitelikli atk sularn
kirlettii nehir suyu ile yaplan tarmsal sulamalar sonunda, tarmsal retimin
azalmasna ve kalitesinin dmesine neden olmaktadr. Bu yzden atk sularn
artma ilemine tbi tutulduktan sonra dearj edilmesi ve bunun iin de teknik
adan mmkn olan yerlerde ortak, mmkn olmayan yerlerde mnferit olarak
artma tesislerinin en ksa srede yaplmas gerekmektedir.
stihdam oluturan, yksek katma deerli ve ihracat ans olan rnlerde tarma
dayal sanayi tevik edilmelidir. lin kalknmas, byk lde, blgede yaplan
tarmsal retimin ilenmesine dayal sanayi ile gerekleecektir. Katma deeri
yksek olan ve yurt ii talebi karlayacak endstriyel bitkilerin, yal tohumlarn
ve yem bitkilerinin retilmesi desteklenmelidir.
Toprak kullanmnda uygun leklerin oluturulmasn salayacak dzenlemeler

yaplmaldr. Toprakta ok parallk sorununun zlmesi ve arazi
toplulatrlmasnn yaplarak dank ve kk tarm arazileri verimli alan
niteler haline getirilmelidir. Arazi toplulatrlmasnda kylnn bilinlendirilmesi
ve toplulatrmay zendirecek bilgi, girdi ve teknoloji destei salanmaldr.

Yaplan aratrmalar sonucunda Yozgatta toplam 39 yatrm gerekletirilebilir
bulunmutur. Yatrm konular tarm, hayvanclk, turizm, orman, gda, tekstil, plastik ve
dier sektrleri kapsamaktadr. nerilen yatrmlarn 28i mevcut artlarda hemen, 10u
ksa vadede salanacak gelimelere bal ve 1i ise orta vadede ciddi hazrlk dnemi
sonucu gerekletirilmesi mmkn grlmektedir.
nerilen yatrmlarn ounluu kk lekli ve byk miktarda yatrm ile iletme
sermayesi gerektirmeyen yatrmlardr. lin GSYHsnn kkl, tasarruflarn yeterli
seviyede olmamas, dier yatrmlara gre daha fazla yatrm tutar gerektiren yatrmlarda,
gerekli finansmann temininde problemlerle kar karya kalnabilir.
Bakanlmzca, burada nerilen veya nerilmeyen dier yatrm konular ile ilgili
olarak hazrlanan ve yatrmn nitelii, retim metodu, yatrm termin plan ve yatrmn
krll gibi yatrmlarla ilgili aklayc teknik bilgilerin yer ald Sanayi Profillerinden
yararlanlabilir,
Ayrca, yatrmclarn kafasnda yatrm fikrinin olumasndan, yatrm konusu ve
yeri seimine, fizibilite ettlerinin hazrlatlmasndan fabrika binas inaatna, tevik belgesi
84
Yozgat Kent Tarihi
alnmas ilemlerinden vergi daireleri ile ilgili ilemlere, retimden sata kadar yatrmn
her aamasnda bir yatrmcnn hangi kurum ve kurululara mracaat etmesi gerektii,
bu kurulularda yapmas gereken ilemler ile bu ilemler iin gereken bilgi ve belgeler
ve bu belgelerle ilgili rneklerin verildii Yatrmc Rehberi hazrlanarak yatrmclarn
hizmetine sunulmutur.
Yozgat ili iin hazrlanm bulunan bu almada, nerilen yatrm konularnn
hayata geirilerek milli ekonomiye katk salamas en byk temennimizdir.
85
Yozgat Kent Tarihi
III. KENT TARH

Yozgat merkezinin yerleim alan ok eskilere gitmemesine ramen yre ile
ve kyleriyle deiik ulus ve milletlere ev sahiplii yapmtr. Yozgat yresinde eldeki
deliller nda dnyann oluma zamanlaryla birlikte yle bir sralama yapabiliriz:
A- Tarih ncesi Dnem

A. 1-Paleozayik (Birinci Zaman) Dnem: (700 ila 270 milyon yl) Canl hayatn
yeryznde grlmeye balad zamandr. u ana kadar kaynaklarda bu dneme ait
Yozgat yresinden kalnt yoktur.
A.2-Mesozoyik (kinci Zaman) Dnem:(225-135/65 milyon yl) Dnyada okyanuslarn
olutuu dnemdir. Yozgat yresinde bu dnemden kalnt yoktur.
A.3-Tersiyer (nc Zaman) Dnem:(70 ile 12 milyon yl) Yeryznn , denizlerin
yerlemesi. Bu dneme ait Yozgat ili snrlar iindeki ve Yozgatn kuzey tarafna den
Nohutlu Tepesinde iinde eitli canl kalntlar bulunan (fosil kalntlar) ta paras
bulunmutur.
A.4-Kuvaterner (Drdnc Zaman) Dnem:(2 ile 3 milyon yl ncesi) an sonuna
doru yeryznde insanlar grnmeye balamtr.
A.5- Paleolitik Dnem:Yontma Ta a.M..600.000-10.000 yllar. Yrede bu
dneme ait kalnt ve buluntu henz yoktur.
A.6- Mezolotik Dnem: Orta Ta a. M.. 10.000-8000 yllar aras. Bu dnem gei
evresidir. Yozgat yresinde yine bu dneme ait buluntuya aratrmaclar tarafndan
rastlanamamtr.
A.7- Neolitik Dnem: Cilal Ta a. M.. 8000-5500 yllar aras. Yine Yozgat
yresinde bu dneme ait u ana kadar kalnt yoktur.
A.8-Kalkolitik Dnem: Ta ve Maden a. M.. 5500-3000 yllar aras. Bu dnem 3e
ayrlr.
a-Erken Kalkolitik:M..5500-4500
b-Orta Kalkolitik:M..4500-4000. Yozgat yresin de Orta Kalkolitik sonlarna doru
kalntlar ve yerleim izlerine rastlanmaya balanmtr. Bu dnem merkezleri Aliar,
Aydnck Kaletepe Hyktr.
c-Ge Kalkolitik: M..4000-3500. Bu dnem merkezleri Aliar ve Kaletepe Hyktr.
A-9-Tun Devri:M..3000-1200 yllar aras. Bu dnem merkezleri Aliar, engeltepe,
Mercimektepe Hyktr.
A.10-Hititler Devri:* M.. 2200-1200. Bu dnem merkezleri Aliar, Mercimektepe-Hitit
beylikler dnemi(M..1200-1100).
86
Yozgat Kent Tarihi
A.11-Frigler* Devri: M..700-680. Bu dnemde Aliar da Yozgat yresinde

Frig hakimiyeti vardr. Yozgat yresinde sadece Aliar da Frig hakimiyeti olduu
dnlemez. leriki yllarda yaplacak aratrmalar bunu gsterebilir.
A.12-Medler* Devri: M..700lerde Aliarda izleri grlr. Bundan baka Sorgun
ilemiz snrlar iinde olan bugn Kerkenez olarak bilinen ve byk ihtimalle tarihte
Pteria olarak bilinen kenttir. Medler tarafndan M..600l yllarda bir imparatorluk
baehri olarak kurulduu sanlmaktadr.
A.13-Pers Devri: Anadoluda M.. 540-333 yllar arasnda hakimiyetleri vardr.
Dolaysyla Yozgat yresinde de bu dnem dahilinde izleri grlr. Merkez olarak u
ana kadar Aliar verilebilir.
A.14-Helenistik Dnem: M..330-30 yllar aras. Bu dnemin balarnda Aliar da
skender devri izleri grlr.
A.15-Galat a: M..280-25 yllar aras. Galatlarn Anadoluya gelmelerinden ve Orta
Anadoluya gemelerinden sonra, bugnk kaynaklarda Galatia (Bkz. Harita.2) olarak
geen blgenin dou ucunda Galatlarn Trokmiler kolu tarafndan bugnk Byknefes
Ky civarnda Tavion ad verilen ehir kurulmutur. Tavion o dnemde evresinde bir
ticaret merkezidir. Bu merkezden baka Aliarda da Galat istilas izleri grlr .
B. Roma Ve Bizans Dnemi

B.1-Romallar Dnemi: M.. 1. asrda Roma mparatorluu btn Anadolu gibi
bu blgeyi de kendi topraklar iine katmtr. Anadolu iin Roma a M..30M.S.395 .Bu ada Yozgat yresinde bir ok yerde Roma izleri grlr. Tavion,
Aliar Tarbosthane(Sarkaya ilesi)Hamam kalntlar, Yerky ilesi Hamam Kalntlar
verilebilir.
B.2- Bizans Dnemi:M.S.395-1453 yllar aras. imdiye kadar Yozgat yresinde Bizans
izlerinin grld merkezler Aliar, Tavion, eka, Sarkaya ve Kazankaya Kanyon
Kaledir.
Bizans dneminde, Seluklularn Anadoludaki hakimiyet izleri ve Beylikler
Dnemi izlerini de grmek mmkndr.
M.S. 395 senesinde Roma mparatorluu ikiye blnnce Anadolu, Dou
Roma ( Bizans)nn payna dt. Bizans mparatorluu Yozgatn da iinde bulunduu
bu topraklar uzun sre egemenlii altnda bulundurdu. slam ordular zaman zaman bu
topraklara aknlar dzenlediler. zellikle Sasaniler zaman bu aknlarn ok sk olduu
devirlerdir. Fakat bu blgeyi hibir zaman slam ordular ellerinde bulunduramadlar.
87
Yozgat Kent Tarihi
C. Seluklular Dnemi

Bozok evresinde Trk - slam izleri 1071 Malazgirt Savandan sonra balar.
Tahrir Defterlerinden Ouz boylarna mensup 24 boydan 21inin Anadoluya geldikleri
anlalmaktadr. Bu sayya Karaevli Boyunu da ilave etmek gerekir. Salur, Eymr ve
Karknllar Anadolunun iskannda birinci derecede rol oynamlardr. Kayn, Anadolunun
fethi ve iskannda, Beydilli ve Bayndr boylar da Anadoluya yerlemede nemli grevler
yapmlardr. Ouzlar, gtkleri yerlere her sosyal birimden insanlarn yannda, kltr
unsurlarn da tadlar.
Bozok blgesi, nemli kervan ve ticaret yollarnn getii bir yerdi. Emirci Sultann
Osmanpaa Tekkesi ky, bu yollardan birinin zerinde bulunuyordu. Zaviye, Kayseri ve
Krehirden Amasyaya giden yol zerindeki bir konak noktasyd. Yesevi eyhi Emirci
Sultann 1204lerde Bozoka gelerek, Keikran (Osmanpaa)a yerleip irada balad, bu
blgede 16. yzylda da Osmanpaa Tekkesi adyla bir zaviye kurulduu anlalmaktadr.
Salmanl ve Danman kyleri, Danimendliler zamanndan kalma tarihi kylerdir. limizde
Seluklularn izleri 12. yzylndan itibaren grlr. Bir ara Danimendoullarnn
nfusuna giren bu blge de 1175den sonra Anadolu Seluklularnn eline gemitir.
1243 Kseda Savandan sonra lhanllarn kontrolne giren blge Anadolu Seluklu
Beylikleri dneminde Eretna Beyliinin, 1381den sonra da Kad Burhaneddin Devletinin eline
geti. 1398de Kad Burhanettin ldrlnce Yldrm Beyazd bu blgeyi ayn tarihte Osmanl
Devleti snrlarna katt. Timur Han 1402 - 1403 senelerinde Yozgat ve evresini ele geirdi.
Timur Han Anadoluyu terk ederken, 1256dan itibaren bu blgeye yerleen Karatatarlar
Trkistana gtrmeye karar vererek 1404de bunlarn tamamn zorla gtrmtr.
Karatatarlarn Bozok Blgesinden gitmesi sonucunda blge, Sivasn gneyinde ve
Kayserinin dousunda olan (bilhassa Uzunyayla) yayla Dulkadrl Trkmenleri tarafndan
iskan edilmitir. 15. yzylda Yozgat ve komu mahallere yerleen, Bozok adyla anlan
oymaklar ve yerletikleri yerler yledir:
Kzlkocalu: Topluca yaadklar yer: Yozgat, efaatli, Yerky ve Musabeyli ile
evrili saha olup, Elmahacl, Musa Begl, Aziz Begl, Yusuf Abdal, Dokuz, Hasanc
gibi obalarla Topa, Erkekli ve deli gibi ekinlikler de bu sahann iinde bulunmaktadr.
1529-1530 yllarnda kk bir ky olan Yozgat da bu snrn iindedir. Ayrca, Balt
Saray, Yass Kla, de Kla, Ark Aan, Aa Saz, Dere Kla, Kse Yusuflu, Ali arlu,
Sekil, sa Haclu ve Kler de bu oymaa bal olanlarn yerleip isim verdikleri yerleim
birimleridir.
Salmanlu: Bu oymak Yozgatn batsnda bulunan Salmanlda yerlemitir.
Acalu : Bu oymak Karaderede yaamaktayd. Bu blgede tamamen Acalularca
doldurulmu, Aa Kanak da bu boya mensup kiilerce iskan edilmitir. Ayrca Sokun,
88
Yozgat Kent Tarihi
Emlak, Karaca Alil, Haclar, Hamzalu, Haer, akr ve Gedkte de Acalu obalar
bulunmaktadr.
iekl: Bu boy Boazlyan evresinde oturmaktayd.
Zakirl: Bu oymak Sorgun civarnda yaamakta ve Yayla Haclu, Ramazanlu,
Orhan Haclu, Emir Gazili ve daha bir ok obalara ayrlmaktadr.
Mesudlu: Blgenin en eski oymaklarndand. Buna ramen pek fazla nfusu
olmayan oymaklardan meydana gelmitir.
Aa Koyunlu: Bunlarn kalabalk bir ksm Gedkte, bir ksm obalar da Kara
Derede yaamaktadr.
Kavurgalu: Yozgatn dousunda kendi adn tayan Kavurgal Ky ve evresinde
yaamaktadrlar.
Demircil: En tannm obalar, Sarm Begl olup, Merkeze bal Sarmbey bu
obann adn tamaktadr.
am Bayad: Bunlar Bozokun snrlar iinde bulunan o zamanki ismi Gedk
olan ar Klada (Sivas) yaamaktadrlar. Bunlar k aylarn Halep ve am civarnda
geirdiklerinden am Bayad adn almtr.
Sklen: Yurtlar Yukar Kanak olup, burada bulunan; Ayranc, Yamur Klas,
Kmbet Kla, Karaca yk, Akarca, Arpalk, Kpeli, Karaevli Klas, Dere Yasn,
Alembeg Klas, Emirbeg Klas, Baraklu, Akbenl, ukurviran ve ekinliklerde 1542 1543 yllarnda 33 obaya ayrlm bir halde yayorlard.
Hisar Begl: Yurtlar, Hasbek ve evresi olup, Hisarbeyli ky ile Ba Klann
Kla, Eynelli (Topal Abdal Klas), Hasbek, Ozan, Kemal Fakihl, Aadam, anak,
Ramazanlu, Boyalk, Kayack, Al (Kayalu), orak, Edik, Aln Pnar, Musa Fakih, alal
gibi ekinlikler de bunlara aittir.
Karalu: Bu oymak imdiki ayralan lesinde yaamaktadrlar. Kara Ktk
(Menkeer), Kozan Hisar, Yass Hyk, Kse Olu, Aakla, Sarmbeg Klas, Kaya
Pnar, Tunuscuk (Turas), Okuu Olu, Kozca Kla, Gynk Kla, Kilisecik, ayr eyhi
(ayralan), sa Begl, Anbarlu, ayr Kla, Zakirolu, Mehedi, ura, Kozlu, Boranderesi,
Mansur Abdal, oban Hac ve Ak Viran gibi ekinlikler de Karalulara aitti.
89
Yozgat Kent Tarihi

Bugn Yozgatn yerli halk yukarda belirtilen oymaklarn neslinden gelmektedir.
Zaten, bu blgede oymak adlarn tayan birok ky ve kasaba hala ayn isimle
anlmaktadr. Ancak, Trke kkenli olan baz ky isimleri yabanc isim olduu zannyla
deitirilmi ve yeni isimler verilmitir.
Blge halknn tamam Trk olmakla beraber 17. yzyldan itibaren doudan Ermeniler,
Yunanistan ve Ege Adalarndan da Rumlar gelerek, Anadolunun ehir kasabalarnda
koloniler meydana getirmilerdir. Bunlar, askerlik yapmadklar ve aznlk uuru tadklar
iin bulunduklar yerin en zengin ve mreffeh yaayan insanlar olmulardr. Ticari hayat
ve esnaf tekilatlarnn hemen hemen tamamn ellerinde bulundurduklar iin yabanc
aratrmaclarn ilk temas ettikleri kiiler bunlar olduundan nfusun ounluunu
meydana getirdikleri intiban vermilerse de gerekte byle deildir.
C.1. lk Yerleimler :
Bu dnemde u anda Yozgat ilinin bulunduu blgede bir yerleim olduuna
rastlanamamaktadr. lk yerleim yerleri Kzlrmak evresi olarak grlmektedir. Yine
Hattua civarlar yerleim alanlar ierisindedir.
C.2.Kentin Siyasi Tarihi:
Yozgat il topraklar Anadoluda ilk siyasi birlii kuran ve Anadoluda tarih devrinin
balangc kabul edilen Hititlerin snrlar ierisinde ve Anadoluda en kalabalk yerleim
merkezlerinden biriydi. Bakent olarak bilinen Hattua Yozgat il snrlar ierisindedir.
Seluklular devrinde buras bir merkezi ehir deil bal ehir olarak ynetiliyordu.
C.3.Kentin Sosyo-Kltrel Tarihi:
ok eski yerleim yeri olmasna ramen yrede yerleik hayata gei ge
balamtr. Fakat halkn bilgisi nedeniyle kltr alanndaki gelime erken ivme kazanmtr.
limizde 1900 yllarnda iki tane medrese mevcuttu.
C.4.Seluklu Dnemi Eserleri:
Bu dneme ait bilinen eserleri arasnda ayralan ierisindeki erkez Bey Trbesi
yannda bulunan Kubbeli Camii ile okradan Camii vardr. Ayrca 1221 ylnda Valide
Sultan Mehpevi Hatun tarafndan yaptrlan ininli Sultan Han Saraykent ilesinin 16
km kuzeyindedir.
C.5.Beylikler Dnemi:
1243 Kseda Savandan sonra lhanllarn kontrollne giren blgemiz
beylikler dneminde Eratna Beyliinin, 1331den sonra da Kad Burhaneddin Devletinin
90
Yozgat Kent Tarihi
eline geti. 1398de Yldrm Beyazt tarafndan Osmanl topraklarna katldysa da 1402
Ankara Savandan sonra Timurun kontrolne girdi. 1408 ylnda elebi Sultan Mehmet
tarafndan yeniden Osmanl topraklarna katld.
D.Osmanl Dnemi
Yozgatn, bir yerleim yeri olarak 16. yzyln banda kurulduu,daha nceleri
burada bir kyn olduu rivayet edilmekte ise de bununla ilgili bir belgeye rastlanmamtr.
Bu tarihten Cumhuriyet Dnemine kadar yaygn olarak BOZOK adyla tannan ilimiz 19.
yzyln bana kadar Sivas eyaletine bal bir sancaktr. limiz sancann 17 yy. ortalarnda
bir has, 19 zeamet ve 731 tmar olup sava srasnda Osmanl ordusuna 1100 kiilik kuvvetle
katlabilecek potansiyeli mevcuttur. Osmanl modern dneminde Ouzlarn Bozok Koluna
ait Trkmenler varln iyice hissetmeye balamlardr. 20. asrn ilk eyreinde Bozok
ad yannda yer yer Yozgat ismi de telefuz edilmeye balamtr. Cumhuriyet Dneminde
TBMM. Birinci Dnem Milletvekillerinden Sleyman Srr (z)n 4 Kasm 1922 tarihli
teklifi zerine Bozok ismi kaldrlarak 1923 senesinde ad Yozgat olmutur.
Timurun Anadoludan ayrlmasndan sonra, Osmanl ehzadeleri arasnda
kan saltanat kavgalarnda Yozgat ve evresi byk sknt ekmitir. Yeniden
Osmanl Devletine balanmas ancak 1408de elebi Mehmet dneminde
olmutur. 1413te kesin olarak Anadoluda Osmanl hakimiyetini salayan elebi
Mehmet, Yozgat ve yresindeki devlet hakimiyetini pekitirmitir.Yavuz Sultan Selim
dneminde Yozgat ve evresinde Celal adnda bir Trkmen nderinin karm
olduu isyan kontrol altna alnmsa da, Yozgat ve yresi bu isyandan byk zarar
grmtr. Kanun Sultan Sleyman dneminde arazi tahririnin yenilenmesi srasnda,
blgede yine karkllar km, ancak ksa srede denetim salanmtr(1526).

17. yzyln sonlarnda devlet tarafndan BOZOKa yerletirilen Mamalu Trkmen
oymaklarndan, apanoullar byk g kazanmlardr. 1728de apanoullarndan
Ahmet Aa, Yeniil Has Mtesellimliine getirilmitir. Bu grevde stn baar
gsterdiinden, 1732de de Mamalu Trkmenlerin mtesellimlii grevine ykseltilmitir.
1741 ylnda ise, BOZOK Mtessellimlii grevine atanmtr.

apanolu Ahmet Aa, bundan sonraki yllarda etkinliini komu sancaklarda
da duyurmutur. Osmanl Devletince 1745de Kapcbal payesiyle dllendirilen
Ahmet Aa, Yozgat ve yresinde baz bayndrlk hareketlerine girierek, halkn desteini
kazanmaya zen gstermitir. apanoullar, merkezi ynetimle uyum iinde olmay
srdrmler; 1755te stanbulda ortaya kan et skntsn gidermek zere koyun
gndermeleri karlnda BOZOK Sanca malikne olarak apanolu Ahmet Aaya
verilmitir. Bylece, apanoullar Yozgat ve yresinin tartlmaz hakimi durumuna
91
Yozgat Kent Tarihi
gelmilerdir. Bu tarihten sonra stanbula sk sk apanoullar hakknda yaknma

mektuplar gitmeye balamtr.
1757de devlet, apanolu Ahmet Aay zulmlerine son vermemesi durumunda

malikanesinin elinde alnacan bildirmitir.Ahmet Aa 1761de Sivas Valiliinin, stanbul
Hkmetince verilmesini salamtr. Bu baarsnn verdii cesaretle Mara Valiliine de
gz dikince hakknda idam ferman yaynlanmtr. Ahmet Aann 1765de idamndan sonra
apanolu Mustafa Beyin BOZOK Sanca Mtesellimi oluncaya kadar apanoullar
Yozgat ve yresindeki etkinliklerini yitirmilerdir. 1768de mtesellim olan Mustafa Bey,
merkezle iyi geinmeye alarak, yaplan savalar srasnda devlete asker ve malzeme
yardmnda bulunmutur. apanoullar 1772den sonra Yozgat ve yresinde yeniden
sz sahibi olmaya balam, evredeki dier ayanlarla mcadeleye balamlardr.
apanoullar Caniklioullarna kar srdrdkleri mcadeleden baar ile kmlardr.
Mustafa Bey, 1782de hizmetileri tarafndan ldrlnce, BOZOK Sanca Mtesellimlii
kardei Sleyman Beye verildi. Osmanl Padiahlar 1. Abdulhamit ve 3. Selim ile iyi
ilikiler kuran Sleyman Bey, 1783de ankr Sanca Mutasarrfln da almtr.
Nizam- Cedid Ordusunun kurulmasn destekleyen Sleyman Bey, Caniklioullar ile
stnlk mcadelesini srdrm, 3. Selimin tahttan indirilmesiyle durumu sarslm ise
de, Alemdar Mustafa Paann, 3. Selimin yerine geen 4. Mustafay tahttan indirmesiyle
eski konumunu yeniden kazanmtr.
Sleyman Bey, 1808de stanbulda toplanan ayan arasnda yer alarak, Sened-i
ttifak imzalad ve Sekban- Cedid askerini kendi hakimiyet blgesinde rgtlenmeye
balamtr. Sleyman Bey, 1813te ldnde gleri dorua ulam olan apanoullar,
kendilerine mukataa olarak verilen; BOZOK, Amasya, arki Karahisar, Sivas, Kayseri,
Mara, Antep, Halep, Rakka, Adana, Tarsus, Konya Erelisi, Nide, Nevehir, Krehir
ve Ankarada byk bir nfuza sahip olmulardr. apanoullarndan Mehmet
Celaleddin Paa, 1842-1846da ksa srelerle BOZOK ve Kayseri Kaymakamlna
atanmtr.1849dan sonra ynetim kademelerinden iyice uzaklatrlan apanoullar,
byk servetleri sayesinde,zellikle ekonomik alandaki glerini XX. yzyln balarna
kadar srdrmlerdir.
E.Cumhuriyet Dneminde Yozgat

Yozgat, lkemizin, mtareke ve milli mcadele yllarnda adn nemle duyuran
iller arasnda yer almaktadr. Yozgat (Bozok) bu dnemde, yabanc glerin igaline
uramamasna ramen tank olduu ve Kuva-y Milliyeyi hayli zor durumda brakan bir
isyan nedeni ile n plana kmtr.
92
Yozgat Kent Tarihi

Yozgat, Kurtulu Savanda merkezi Ankarada bulunan 20. Kolordunun
denetimi altnda bulunmaktayd. Gerek Yozgatn yeni Mutasarrf Necip Bey, gerekse
Ankara Valisi Muhittin Paann Kuva-y Milliye hareketi karsndaki olumsuz tutumlar
ve engellemeleri nedeniyle, Sivas Kongresi gnlerine kadar Yozgatta direnile ilgili
nemli bir gelime olmamtr. Ancak, Muhittin Paann 19 Eyll 1919da Kuva-yi
Milliyece tutuklanmas Necip Beyin de 20 Ekim 1919da Heyet-i Temsiliyenin istei
zerine grevden alnmasyla bu durum deimitir.

Anadolunun her yannda olduu gibi, Yozgatta da Milli Mcadeleye ynelik
rgtlenmeye gidilmitir. Kurulan Anadolu ve Rumeli Mdafaa-i Hukuk Cemiyeti
Yozgat ubesinin bana Baavuzade Ahmet Efendi getirilmitir. ubenin dier
Ynetim Kurulu yeleri arasnda Mft Hulusi Efendi, apanolu Edip ve Celal
Beyler de yer almlardr. Ancak, ynetim kurulunun kendi ierisinde bir beraberlik
oluturamadndan dolay, ynetim kurulu yeleri zellikle de Mehmet Hulusi
Efendiyle Celal ve Edip Beyler arasndaki srtme Milli Mcadelenin yazgsn
etkileyecek lde sonular douran apanolu syannn da nedenlerinden birisini
oluturmutur.

Yozgat, Cumhuriyet ncesi kurulan altm vilayetten birisi olup, balca kaza
merkezleri; Merkez, Akdamadeni ve Boazlyandan ibarettir. Uzun sre Bozok adn
tayan l, Yozgat Milletvekillerinden Sleyman Srr Zn 25 Haziran 1927 tarihli
teklifi zerine Yozgat adn almtr.Daha sonra Sorgunun da ile olmasyla ile says
merkez dahil drde karlmtr (1928). Yozgatn, bu dnemde drt ile ve 10 u nahiye
olmak zere toplam 636 yerleim yeri mevcuttur.
Zamanla yeni ileler kurulmu ve ile says merkez ileyle birlikte 9 olmutur.
Bu ileler srasyla; Merkez, Akdamadeni, Boazlyan, Sorgun, ekerek, efaatli,
Sarkaya, ayralan ve Yerkydr.1990 Ylnda karlan bir kanunla; Aydnck, andr,
Saraykent, Kadehri ve Yenifakl da ile olunca ile says merkez ileyle birlikte 13
rakamna ulamtr.Yozgat halen, idari adan; 14 ile ve 65 belediye olmak zere
toplam 684 yerleim yerinden ibarettir.
Yozgatta Cumhuriyetin lanndan Bugne Kadar Grev Alan Valiler
1. Ali Rza Bey
20. Adil AKTAN
2. Ali Galip Bey
21.Ferruh GVEN
22.C.Orhan MRKELAM
4. Abdullah Fevzi Grel
23.A.Lami GZEN
5. Saip Okay
24.M.Nejat ELDEM
6. Sadri Aka
25.Vahit Rt HEPER
7. Kazm Demirer
26.Naim URAL
3. Bekir Sami Baran
93
Yozgat Kent Tarihi
8. Osman ahin Ba
27.Kurtulu MANTRK
9. hsan Sabri alayangil
28.Alaaddin Hsn ZKPER
10. Hayri zl
29.R.Hakk BORATA
11. General Said Baliolu
30.Muhittin KESKN
12. Muzaffer KUAKIOLU
31.Dr.Sleyman OUZ
13. Ahmet Fevzi HAMURCUOLU
32.Nusret MROLU
14. Cenap AKSU
33.Erturul ERSOY
15. Turgut BAKAYA
34.Nafiz KAYALI
16. Celalettin COKUN
35..Fuat UUR
17. Genarel Kemal FINDIKLI
36.Hseyin NAL
18. Kemal PAAOLU
37.Gkhan SZER
19. Ferruh GVEN
38.Amir EK
F Kentin Vizyonu ve Potansiyelleri

F.1.Turizm
Eski alardan beri yerleim yeri olan Yozgat, pek ok medeniyetin izlerini
tamaktadr. Hitit, Frig, Lidya, Galat, Med, Roma ve Bizans mparatorluklar ile Trklerin
Anadoluya gelileri neticesinde blge Seluklular, Beylikler ve Osmanl dnemlerinin
silinmez izleri ile doludur. limiz Yozgat tarihi, Kltrel ve Turizm deerlerinin yan sra
termal kaplca turizmi asndan da nemli deerlere sahiptir.
Turizm Sektr ile ilgili gelime politikalar ve hedefleri genel ulusal gelime
politikalar ve hedefleriyle btnlemesini salamak iin:
94
Tarih, Kltr ve Turizm ile ilgili niversitelerle ibirlii yapmak, projeler

gelitirmek,
Doal Kltrel ve tarihsel evre deerlerini korumak ve gelitirmek,
Sektrel geliimin lkedeki refah ve gelimilik dzeyi dengesizliklerini azaltc

doruda ynlendirilmesine zen gstermek,
Sektrle ilgili tm yatrmlar doal, tarihsel ve sosyal evreyi kollayc, koruyucu

ve gelitirici bir yaklam iinde ele almak,
Turizmin younlat yrelerimizde ortaya kan altyap ve evre sorunlarn

yerel ynetimlerle ibirlii iinde, alt yapy kullananlarn da katklaryla
zmlenebilmesi iin gerekli almalar yapmak,
Mevcut tesislerde doluluk orann ykseltici, ikincil harcamalar artrc
Yozgat Kent Tarihi
dzenlemelerin yaplarak, turizm sezonunu yln tamamna yaymak,

-
Turizm mevsimlik ve corafi dalmn iyiletirmek, d pazarlarda deien

tketici tercihleri de dikkate alnarak yeni potansiyel alanlar oluturmak
amacyla, tarih, kltr, golf, da, termal, salk, kongre turizmi ve eko turizm
ile ilgili planlama faaliyetlerini srdrmek.
Tantm etkinliklerinde ticari, kltrel, siyasi ve turistik tantm arasnda, etki

artrc, maliyet azaltc kprler kurmak,
Sanat olaylarnn geni kitlelere ynelik etkilerini basn ve halkla ilikiler

projeleriyle azami ekilde gerekletirmek,
lkemizin deiik ve eitli kltrel birikime sahip olmas nedeniyle, kltrel

etkinliklerin yerel ynetimlerce de gerekletirilmesini salayacak yeni
dzenlemeler yaplmas almalarna katlmak,
Sanat eitiminde ok renklilii hedeflemek,
Mzelerde, konferans, seminer ve sergilerle yaygn eitime destek vermek,
Fen bilimleri, doa,tarih ve sanat gibi konularda zellikle ocuk ve genlere

ynelik basit, ekici yntemlerle doru bilgiyi halka iletecek standartlara uygun
mzelerin almasn salamak, mevcutlarn saysn artrmak,
Mze almalarn; mzeci, tasarmc, eitici, sosyolog gibi bilim adamlarnca

gerekletirmek,
Mzecilik bilincini 8 yllk temel eitimden balayarak yerletirmek, Orta

retimde gelitirmek ve giderek yaygnlatrmak,
Kent oluumuna corafi ve kltrel adan zen gstererek, plansz

kentlemenin, yamacln nne gemek,
Yarndan dn alnm bir dnya miras olduu gz nnde bulundurularak

tarihi ve kltrel kimlii olan alan, yap, sokak vb. yerleri daha zenli
korumak,
nsanlarda kentli olma, zel bir kltre sahip olma bilincini gelitirmek,
limizi; dokusu kent mobilyas, tarihi ve sanat eserleri ile yapnn anlaml olduu
ortamlara dntrmek,
Topraklarmzdaki deiik kltr ve uygarlklardan kalan kltrel miras daha

iyi korumak, tanr tanmaz kltr varlklarnn gn na karlmasn
hzlandrmak, sanat eserlerinin yurt dna karlmalarn engellemek iin yasal
nlemlerle ciddi yaptrmlar uygulanmas almalarn desteklemek,
Yurt dndaki kltr varlklarmzn aratrlmas, korunmas, tekrar kazanlmas

iin yaplacak almalar desteklemek,
Doal ve yapl evreyi korumak, bu konuda bugne kadar yasal erevede

alnm olan kararlar uygulamak,
limiz genelinde doal ve yapl evre varlklarna ilikin envanter karma bilinci
gelitirmek,
95
Yozgat Kent Tarihi
Daha nceden eitli yollarla yurt dna gtrlm tarihi deerlerimizin geri
kazanlmas iin daha uygun ve kapsaml almalar artrmak,
Kltr varlklarnn korunmasna zen gstermek, kltr ve turizmle ilgili

personelin eitim dzeyleri ile yaam standartlarn ykseltmek iin almalarda
bulunmak,
Gnmzde de ihtiya duyulabilecek geleneksel el sanatlar iin yeniden

usta elamanlar yetitirmek iin almalar yapmak ve bu tr almalar
desteklemek,
nsanlarn kltr paylamas iin toplumu bu konuda gerekletirilen

etkinliklerin iine ekmek ve zendirmek,
Kltr, Sanat ve Turizm ierikli yaynlar artrmak, yazl ve grsel basnda daha
ok yer almak,
ocuklar ve genler iin zel programlar ve yaynlar hazrlamak,
Kltrmze ilikin yaynlar yabanc dile evirmek ve tantmn yapmak,
Trk kltr ve turizminin tantlmas ve yaygnlatrlmas amacyla yurt

dndaki niversitelerle ibirlii yaparak, Trkoloji blmlerinin ve Trk Kltr
Evleri nin kurulmasn tevik etmek,
96
Kltr ve Turizm tantma brolarn fonksiyonel hale getirmek,
Yurt dndaki vatandalarmzn (Trkiye ye izne gelmi vatandalarmzn) milli

kltr deerlerinden kopmalarn nleyici, benliklerini koruyucu ve bulunduklar
lke ile uyumlarn salayc almalar yapmak.
Yazma eserler ve nadir eserleri, teknolojilerden istifade ederek korumak ve

hizmete sunmak,
Trk Kltr adamlarnn yaam ve eserleri ile turizm deerlerimizi konu alan
ulusal ve uluslararas standartlarda yaynlar, TV programlar, belgeseller ve
filmler hazrlatmak,
izgi film ve izgi romanlarn milli kltrmzdeki insan elerini ve turizm

deerlerimizi ileyecek ekilde hazrlanmasna zen gstermek,
Sinema, Tiyatro, Opera, Bale ve Orkestra gibi sanatsal faaliyetlere genlerimizi

zendirmek, gen kua bu konuda desteklemek,
Trk Mziinin ark ve trk gibi formlarnn yozlatrlmasn nlemek, zgn

ve yaratc almalar desteklemek,
Yayn ile yurtii ve yurtd sergilerde gncel sanatmzn, sanatmzn tantmn

yapmak,
Ses getirecek sanat etkinlikleri gerekletirmek,
Trkiyenin ve limizin kltrel zenginlii, eitliliini internet vb. sanal

ortamlarda daha yaygn bir biimde dnyaya tantmak,
Kltr Sanat ve Turizm hizmeti veren kamu kurum ve kurulular ile Sivil
Toplum rgtlerinin kltr ve turizm politikalarnn uyguland platformlarda
Yozgat Kent Tarihi
yer almasn salamak ve ibirlii iinde almak,
Kltr Sanat etkinliklerini yurt geneline yaymak, l Kltr ve Turizm kurullar

oluturmak,
Halk ve ocuk ktphanelerini zenginletirmek, modernletirmek, halk,

genleri, ocuklar cezbedecek fiziki ve teknik imkanlara kavuturmak,
limizin Turizm Potansiyelleri

-
Kaplcalar kenti olan limizin termal kaynaklar
eka Yeralt ehri
limiz Merkezindeki Etnografya Mzesi, Karslolu, ve Hayri NAL konaklar ile

dier tarihi mekanlarmz
Aydnck Kazankaya Kanyonumuz
Yaylalarmz
Ksa vadede yukarda belirtilen turizm potansiyellerimizin hayata geirilmesi

iin almalar balatlm olup, en ksa srede l turizmine kazandrlmas
gerekmektedir.
Uzun vadede ise; Trkiyenin nemli arkeolojik deerlerinden olan Kerkenes
Harabeleri ile Byknefes (Tavium) Antik Kentinin yzey aratrmalarnn biran
nce tamamlanarak kaz almalarna balatlmas ve l turizmine kazandrlmas
gerekmektedir.

F.2.Salk
Salk ocaklar olarak; ev ev dolalarak gebelik tespiti, bebek izlemi ve baklama
programnda salk bakanl hedeflerinin zerine kmak.
1. ve 2. basamak salk hizmeti veren kurulularmzda personel an kapatmak
iin gerekli almalarda bulunmak,
Diyaliz merkezlerinin denetimleri devam etmekte olup, hastalar asndan hizmetin
kalitesinin arttrlmas (Hasta tama ihaleleri, eski olan cihazlarn yenilenmesi),
Hastanelerimizde hizmet sunumundaki kaliteyi arttrmak iin denetim ve
almalarmz devam etmektedir. Bu dorultuda hastanelerimizdeki zrl hasta
dzenlemelerin (Lavabo, WC, k rampas, tekerlekli sandalye vb.) yaplmas,
97
Yozgat Kent Tarihi
Hasta odalarnn fiziki imkanlar erevesinde tek kiilik odalar haline getirilerek
lavabo, du, wc yaplmas (rnek efaatli Devlet Hastanesi), hasta bekleme
salonlarnda iyiletirmelerin arttrlmas, hasta haklar takibinin yaplmas iin
kurulan birimlerin denetimleri yaplarak ileyiinin kontrol edilmesi,
Aile Hekimlii ve Koruyucu Salk Hizmetleri uygulamas alt yap almalarnn
hzlandrlarak bir an nce uygulamaya geirilmesi.
Salk Ocaklar ve Salk Evlerinden tamirat gerektirenlerin bakmlarnn dzenli
olarak yaplmas ve bina kalitesinin seviyesini srekli olarak en yksekte tutulmas
iin srekli takibinin yaplmas.
Salk ocaklarnn merkezi sistem veri akn salamak, takibat kolaylatrmak,
hizmetin kalitesini arttrmak amac ile yazlm ve donanm seviyesini gnn teknik
artlarna entegre ederek tm birinci basamak salk tekilatn tam otomasyon
ana balamak.

l genelinde Profesyonel 112 Acil Komuta Merkezi yazlm ve donanmn kurmak,

Ara takip sistemini (GPS) devreye sokmak.
Yozgat il merkezine 400 yatakl yeni devlet hastanesini yatrm planna aldrarak en
ksa srede ilimize kazandrmak(Konu ile ilgili ett almalar devam etmektedir)
Genel Bteden 2008 ylnda yatrma alnmak zere Baydiin Salk Oca teklif
edilmitir.
Melikli Salk Evi zel dare 2008 btesinden teklif edildi; ancak arsa mahkemelik
olduu iin yaplamad(Mahkemesi takip ediliyor)
Hedefimiz Yozgat halkna en iyi ve kaliteli salk hizmeti sunmaktr.
F.3.Eitim
Yeni yzyl bilgi a olarak adlandrlmaktadr. Bu an gerektirdii nitelikli insan
yetitirmek , deien artlara ayak uydurabilmek, ne kard deerlere sahip ada
bir toplum olarak yaayabilmek iin, sadece okur-yazar olmak yeterli sebep olmaktan
kmtr.
Bu amala limiz eitim ynetici ve grevlileri geen yzyln son eyreinde
98
Yozgat Kent Tarihi
meydana gelen hzl deiim srecini yakalayabilmek, bireyleri ve toplumlar kontrol

edemedikleri ynelimlere srklemekten kurtarmak, ocuklarmzn evreye duyarl ,i
ve d dnyas ile bark ,Mustafa Kemal Atatrkn sahip olduu gelecee bak asn
kazanm bireyler olarak yetitirmek,bylece gnmzn ve gelecein bilgi toplumunu
oluturmak iin almalarna durmadan ve bkmadan devam edecektir.
Rekabete dayal yeni dnya dzeninde eitime en fazla yatrm yapan ve eitilmi
insan gcne sahip lkeler arasna adn yazdrmay hedefleyip, eitimin 21. yzylda da
etkinliini srdreceine gnlden inanan, Milli Eitim Mdrlmz hakknda istatistik
bilgileri ile ada eitimi destekleyen projeler aadaki zetlenmitir.
Mill Eitim Mdrlmz Ynetim emas

S.NO
GREV BLM
SAYI
l Mill Eitim Mdr
l Mill Eitim Mdr Yardmcs
l Mill Eitim ube Mdr
lkretim Mfettii
32
le Mill Eitim Mdr
13
le Mill Eitim ube Mdr
21
Dier Personel
1111
ANAOKUL/ANASINIF
S.NO
OKUL TR
Anaokulu
Anasnf
renci Says
retmen Says
SAYI
8
241
5355
124
l genelinde okul ncesi eitimi okullama oran %18dur.

LKRETM OKULLLARI
S.NO
OKUL TR
lkretim Okulu
Derslik
renci Says
retmen Says
SAYI
512
3566
77105
1837
99
Yozgat Kent Tarihi
Bir Derslie 22 renci, bir retmene 41 renci dmektedir. l genelinde

ilkretim okullama oran %99dur.
ORTARETM OKULLARI
TRLERNE GRE ORTARETM OKUL SAYILARI
Anadolu Lisesi
Anadolu Kz Meslek Lisesi
Anadolu retmen Lisesi
Ticaret Meslek Lisesi
ehitler Fen Lisesi
Anadolu Ticaret Meslek Lisesi
Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Lisesi
Genel Lise
22
Endstri Meslek Lisesi
mam-Hatip Lisesi
Teknik Lise
Anadolu mam-Hatip Lisesi
Anadolu Teknik
ok Programl Lise (Erkek Teknik)
Anadolu Meslek Lisesi

Mesleki Teknik Eitim Merkezi
(METEM)
Kz Meslek Lisesi
ok Programl Lise (Kz Teknik)
ok Programl Lise (Ticaret Turizm)
Salk Meslek Lisesi
Bilim Sanat Merkezi
TOPLAM
renci Says
91
20418
retmen Says
Derslik
2706
930
Bir derslie 22 renci ve bir retmene 8 renci dmektedir. Orta retimde

okullama oran %60dir.
c)
TAIMALI ETM:
Tama Merkezi Says
116
Tama Yaplan Yerleim Birimi
479
Tamal Kapsamda Eitim Gren renci
d)
YAYGIN ETM;
Alan Kurs Says

Kursiyer Says
e)
8226
412
8526
PROJELER;
Mdrlmz erevesinde 2006-2007 eitim retim ylnda birok projeye imza

atmtr. Bu projelerden birou lke genelinde kabul grm projeler olup u anda
lkemizin eitli illerinde uygulanmaya balanmtr.
100
Yozgat Kent Tarihi
Bu projeler :
ACL ONARIM EKB

Projenin Amac
limiz merkez ve merkeze bal btnkasaba ve ky ilkretim okullarnn fiziki yaps
ile ilgili kk ve acil onarm ihtiyalarn mevcut imkanlarla ksa srede daha ucuza
yapabilmek amacyla dnlmtr.
Projenin zeti
- Acil Onarm Ekibi Valilik onay ile gnlllk esasna dayanmaktadr.
- Mdrlmz bnyesinde teknisyen ve hizmetli kadrolarnda grev yapan kalifiye
eleman olarak alan birlik ve btnl salayc personelden oluturulmutur.
- Acil Onarm Ekibi 9 aylk bir alma ile 51 ilkretim okulunun fiziki yap itibariyle
ihtiyalar dorultusunda almalarn tamamlam, eitim-retime hazr hale getirmitir.

ALE OCUK ETM PROJES
Projenin zeti:
- 0-18 Ya aras ocuklar olan velilere ynelik olarak hazrlanan seminerler zinciri,
konusunda uzman ocuk Geliimi ve Eitimi Uzmanlar tarafndan hazrlanm ve
sunulmutur.
- ncelikle il genelinde ilk ve orta dereceli okullarmzda okuyan rencilerimizin velilerine
birer mektup gnderilerek velilerin dikkatleri renci sorunlarna ekilmi ve onlarla daha
fazla ilgilenmeleri istenmitir.
- Daha sonra, belirlenen pilot okullarda seminerler zincirine balanm, seminerlerde
anne ve babalarn karlatklar veya karlaabilecekleri her trl problemler anlatlm,
konuulmu ve tartlmtr. Seminere katlan velilere anlatlan konular:

ocuk yetitirmenin sihirli anahtar sevgi,
ocuklarn geliim dnemleri,
Okul ncesi eitimin nemi,
Anne-baba ve ocuk arasndaki iletiim,
z gven,
Ergenlik,
ocuklara kar doru ve yanl anne-baba tutumlar,
Geliimlerinde farkllk gsteren problemli ocuklar, vb.
101
Yozgat Kent Tarihi
ana balklar altnda toplanrken seminere katlan velilerin istek ve problemleri dorultusunda
deiik konular da ilenmi ve sorunlar ortadan kaldrlmaya allmtr. Seminere katlan
kiileri skmadan konu aralarnda veya konu anlatm esnasnda velilerin katlmlar da
salanarak soru cevap eklinde devam eden seminerler sresince ok olumlu sonular
alnmtr.

BR RENC DE SEN GYDR PROJES

Projenin Amac:
- Okullarmzda eitim gren ve maddi durumlar iyi olmayan rencilerimize eitim
camiamzn maddi ve manevi desteini salamak.
Projenin zeti:
- Okullarmzda eitim gren rencilerimizden bazlarnn maddi durumlarnn iyi
olmad hepimizce bilinen bir gerektir. limizin eitim seviyesini ykseltme almalar
erevesinde yaplan aratrmalarda maddi imknlar kstl rencilerin dier rencilere
nazaran daha az baarl olduklar tespit edilmitir.
- Maddi durumlar iyi olmayan rencileri en iyi tanyan kiiler de hi kukusuz onlarn
retmenleridir. rencileri retmenlerinin yardm elini geri evirmezler inancyla il
genelinde retmenlerimiz, yneticilerimiz, eitim dostlar projeye ortak olmu ve eitim
camiamz arasnda BR RENC DE SEN GYDR kampanyas dzenlenmitir.
- Dzenlenen bu kampanyaya ilk gnden itibaren retmenlerimizin youn ilgisi
olmutur. Okullarda oluturulan bir komisyonun almalar ile toplanan giyecek, krtasiye
ve maddi yardmlar, snf rehber retmenlerince tespit edilen, ekonomik durumlar
yetersiz olan rencilerimize teslim edilmi ve saysal sonular rapor halinde l Milli Eitim
Mdrlmze sunulmutur.
HER EVE BR KLM TEZGAHI PROJES

Projenin Amac:
1-limiz Merkez ile ve kylerinde ikamet eden ekonomik yoksulluk ierisinde olan
ailelerde kadnlarn ailenin geimine katkda bulunmas amalanmaktadr.
2-Ailelerin geim standartlarn ykselterek dier illere gn engellenmesi
amalanmaktadr.
3-Ekonomik yoksulluu amak iin aile bireylerinin kendi evlerinde kendilerine
tezgahta kilim, hal, turistik ve hediyelik eyalar retmesi amalanmaktadr.
4-Projede ncelikle kadnlarn aile ekonomisine katkda bulunmas iin Mesleki Eitim
almas, eitim sonras baarl olan her katlmcya bir tezgah hediye edilerek retimin
102
Yozgat Kent Tarihi
srekliliinin salanmas amalanmaktadr.

5-Projenin uyguland kylerde erkek vatandalardan mesleki eitim almak
isteyenler olduu takdirde Halk Eitim Merkezi ve ASO Mdrl bnyesinde hizmet
veren usta reticiler tarafndan eitim verilmesi amalanmaktadr.
Projenin zeti:
- Bugne kadar yaplan eitim neticesinde retilen kilimlerin pazarlamas yaplm olup,
bundan byle retilecek kilimlerin de pazarlanmas iin gerekli almalar yaplmaktadr.
Kilim ynleri Valiliimize bal Sosyal Yardmlama ve Dayanma Vakf tarafndan temin
edilmitir. 21 adet tezgah, 8 Adet kirkit ve 4 adet makas Tarm l Mdrl tarafndan temin
edilmitir.
- Bundan byle alacak olan kilim kurslarnda kullanlmak zere Isparta Hal
Fabrikasndan 50 takm kilim tezgah getirilmi olup, 18 adet kilim tezgah faal halde
almakta/alt-rlmaktadr.
- Merkezde alacak olan Kilim Dokuma Kurslar iin Yozgat kur Mdrlyle
ortaklaa karma usulde alt ay sreli 20 kursiyere kurs almas planlanm olup almalar
devam etmektedir. Bu kursta kullanlacak, kilim ynleri, makas ve kirkitler kur Mdrl
tarafndan temin edilecektir. Talep olduu takdirde Merkez lede bu kurslarn says
artrlacaktr.
KYLERE MOBL BLGSAYAR PROJES

Projenin Amac:

Avrupa Birliine girme aamasnda bulunan lkemizde ehirlerle paralel olarak
krsal kesimde yaayan genlerimizin ve yetikinlerimizin de amzn hzla deien ve
gelien teknolojisine uyum salamalar ve bu imknlardan azami derecede faydalanmalar
salamak.
Projenin zeti:
- Projeye krsal kesimde yaayan ve bilgisayar renmek isteyen ky halk hedef kitle
olarak seilmitir. lk olarak Kuyumcu Kynde 10 adet bilgisayarla 27 kursiyere Bilgisayar
Kursu verilmeye balanm olup, kursla ilgili talepler taranarak sraya konulmutur.
Bilgisayar ve kurs saysn artrma almalar devam etmektedir. Kurs ve retmeni gezici
olduundan projeye Mobil Bilgisayar Kursu ad verilmitir.
-
Bu hizmetten btn ky ve beldelerimizdeki vatandalarmzn faydalanabilmesi

iin grsel ve yazl basnn da katklar ile btn yerleim birimlerimiz haberdar
edilmi, SRAP (Sosyal Riski Azaltma Projesi) almas kapsamnda bilgisayar
saysnn en ksa srede artrlarak 20ye karlmas planlanmtr.
103
Yozgat Kent Tarihi
YNETC ODALARINDAN DERSLK KAZANMA PROJES

Projenin Amac:
Okullarmzda var olan geni hacimli ynetici odalarnn kk birimlere tanarak
bu odalardan masrafsz olarak derslik kazanmak ve derslik bana den renci saysn
aaya ekmek.
Projenin zeti:
- Bu proje kapsamndaki btn ilkretim ve ortaretim kurumlar taranarak
geni hacimli ynetici odalar tespit edilmi ve bu odalarda oturan yneticiler ile ayr ayr
odalarda oturan ynetici yardmclarnn snf olamayacak daha kk birimlere tanmas
salanmtr. Bylelikle elde edilen bu dersliklerle derslik bana den renci saysnn
azaltlmas amalanmtr.
-
Okullarn fizik ihtiyalarna gre elde edilen bu dersliklerin bilgisayar, fizik,

kimya, biyoloji laboratuarlar olarak veya ktphane olarak deerlendirilmesi
salanmtr. Ayrca baz ilkretim okullarnda da elde edilen bu dersliklerde
okul ncesi eitim snflar, alt zel snflar almtr. Tm okullarmzda ncelikle
30 renci kontenjanl normal eitimin salanmas hedeflenmitir.
OKUL BAHELERN DZENLEME PROJES

Projenin Amac:
- Okul bahelerini ocuk oyun alanlar, basketbol, voleybol, futbol sahalar ile
vatandalarn oturup dinlenebilecei park yerleri haline dntrmek ve okul, renci, veli
kaynamasn salamak.
Projenin zeti:
- l Milli Eitim Mdrl ile Yozgat Belediyesi arasnda yaplan protokol ile ilk etapta
ehir merkezinde bulunan onbir okulumuzun bahesi proje kapsamna alnmtr.
- Okul bahelerinde oluturulacak olan ocuk oyun alanlar, basketbol, voleybol,
futbol sahalar ile vatandalarn oturup dinlenebilecei park yerleri ile genlerimizi ve
ocuklarmz spora ynlendirmek, kt alkanlklar edinebilecekleri yerlerden uzak tutmak,
sosyal ilikilerini glendirmek ve okullarna daha ok sahip kmalarn salamaktr.
- Okullarmzn bulunduu blge halkn da oluturulacak olan gezinti alanlar, dinlenme
yerleri ve yeil alanlara ekerek okullarmzn halkn ortak mal olduunu anmsatmak ve
okullarmz ile veliler arasndaki soukluu ortadan kaldrarak insanlar okula ekmektir.
RENCYE SICAK ORTAM PROJES

Projenin Amac:
- lin eitim seviyesini ykseltmek amac ile okullarda ve yatl renci yurtlarnda
normal ders programlarnn dnda gnll retmenler nezaretinde rencilerimize ek
alma imkn yaratlmas.
104
Yozgat Kent Tarihi
Projenin zeti:
- lin eitim seviyesini ykseltme almalar kapsamnda normal ders programlarnn
yrtlmesi dnda rencilerimize ek alma imknlar yaratlmas ve bu konuda
okul ve yurt mdrlklerimizce gnlllk esasna dayal olarak grevlendirmeler
yaplarak rencilerimize okul imknlarnn ek alma ortam olarak sunulmasnda yarar
grlmtr.
- Bu kapsamda ilimiz genelinde bulunan her seviyedeki okul ve yurtlarmzda eitim
gren rencilerimizden evlerinde veya bulunduklar ortamda souk k artlar nedeniyle
veya deiik sebeplerden dolay verimli ders alma imkn bulamayan renciler tespit
edilerek mesai saatleri dndaki zamanlarda okul mdrlklerinin hazrlad program
dahilinde haftann drt gn (Pazartesi, Sal, aramba, Perembe) olmak zere 2-4 saat
aras gnll retmen ve grevliler nezaretinde ett almalar balatlm ve merkez ile
ile beraber tm ilelerde uygulamalar devam etmektedir.
- Bu projeye devam eden rencilerin eitim seviyelerinin gzle grlr ekilde artt
ve baarlarnn hzla ykseldii gzlenmitir. nk renciler ett srasnda tamamen
derse odaklanmakta ve takldklar konularda bavurabilecekleri retmenleri yanlarnda
bulunmaktadr. renciyi rahatsz edici unsurlar ortadan kaldrld iin tamamen kendilerini
derse verebilmektedirler. Ayrca renci arkadalar ile bir arada bulunduklar iin yabanclk
ekmemekte ve aralarnda tatl bir rekabet ortam olumaktadr. Takdir edilecei gibi rekabet
baary getiren en nemli unsurlardan birisidir.
Projenin Amac:
-rencilerin, velilerin ve retmenlerin sosyal, psikolojik ve eitimle ilgili gnlk
yaadklar ve baedemedikleri aresizlikleri, problemleri, yapamadk-larn, destek ve
danmanla ihtiya duyduklar hususlar telefonla dorudan iletmeleri ve karlnda hemen
destek ve danmanlk hizmeti alabilmeleri iin dnlen hzl, yaygn ve uygulanabilir bir
sistem oluturmaktr.
Projenin zeti:
- Rehberlik ve Psikolojik Danma Hizmetlerinin tm rencilere ak bir hizmet olduu
ilkesi bugne kadar uygulanamamtr.2004 yl itibariyle en ok psikolojik danman ilk
defa bu dnemde atanmasna ramen Yozgat ilinde bir psikolojik danmana 1340 renci
dmektedir. Bu artlarda mevcut sistemle rencilere ulalmas yakn gelecekte mmkn
grlmemektedir.
- MEB zel Eitim Rehberlik ve Danma Hizmetleri Genel Mdrlnce Marmara
depreminden sonra 2001-2002 eitim-retim ylnda tm doal afetler, istismar, intihar,
ihmal ve iddet gibi travmatik olaylara maruz kalarak rselenen ocuklara destek olmak
zere genel mdrlk bnyesinde Psikososyal mdahale birimi oluturulmu bu amala
illerde ekipler kurulmutur.
105
Yozgat Kent Tarihi
- Psikososyal mdahale projesiyle, olabilecek olaylara hazrlk almalar yaplrken,

evlerde ve okullarda rehberlik ve psikolojik danmanlk hizmetlerinden mahrum, ulalmas
gereken ok sayda aile, ocuk ve renci bulunmas bunlara ynelik alma yaplmamas
bir ilgi kurmamza vesile olmu ve PDDH kurulmas dncesi bylece domutur.
- Rehberlik ve Aratrma Merkezinde yaplan, eitli aile eitimi toplantlarnda,
rencilerle grmelerde elde edilen bilgilerde, evlerde ailelerin ocuklarn yetitirirken;
iletiim kurmada, davran kazandrmada, eitimlerine destek olmada ounun yeterli
bilgiye sahip olmadklar, bazlarnn ise yanl bilgilere sahip olduklar grlmtr. Bu
ailelerin yanl davranlar farknda olmadan ocuklara aktardklar ve hatta farknda
olmadan problemlere kaynaklk ettikleri gzlemlenmitir.
- Bu ve benzeri problemlerin ortadan kaldrlmas ve ocuklarn okul ncesi aile
ortamnda zgvenlerini kazanarak geliimlerini salamaya katkda bulunmak, desteklemek
ve bu konuda danmanlk hizmeti vermek zere PDDH kurulmas bu alanda duyulan bir
ihtiyac karlayacaktr.
- Sonu olarak proje, eitim btesine yeni bir yk getirmemektedir, projede
Rehberlik ve Aratrma Merkezlerinin mevcut imknlar kullanlmaktadr ve bu projede
hemen herkesin ikayeti olduu brokrasi ve krtasiyecilik bulunmamaktadr.
Velilerin Arama Nedenleri:
ocuklara nasl davranmalar gerektii konusunda,

Genlerin ergenlik dnemi sorunlar,
Snavlar,
Okul trleri,
Meslekler,
ocuklarn zeka seviyeleri,
ocuklarn baarlar iin derslerine nasl yardmc olacaklar,
rencilerin Arama Nedenleri:

106
Ders almak isteyip de alamama,

Heyecan ve ekingenlik,
Ar stres,
Aile ii iddet ve huzursuzluk,
Snav kaygs,
Unutkanlk, uykusuzluk,
niversiteler hakknda bilgi ve alan seimi,
SS snav sistemi,OBP ve AOBP,
rnek ders alma plan talebi,
Verimli ders alma teknikleri,
retmenlerin tutum ve davranlar,
Fen, Anadolu ve Anadolu retmen Liseleri hakknda bilgi.
Yozgat Kent Tarihi
PSKOLOJK DESTEK VE DANIMA HATTI PROJES

HER LEYE BR ANAOKULU,HER LKRETM OKULUNA BR ANA SINIFI
PROJES
Projenin Amac:
- Okul ncesi eitimini yaygnlatrmak ve ocuklarn anasnf ortamnda zihinsel
geliimlerinin salanmas, ilkretime hazrlanmas ve okul aile ibirliinin glendirilmesi
Projenin zeti:
- Okul ncesi Eitimi, doumdan, zorunlu eitim yana kadar, ocuklarn geliim
zellikleri, bireysel farkllklar ve yetenekleri gz nne alnarak, ocuklarn salkl bir
biimde fiziksel, duygusal, sosyal ve zihinsel ynden geliimlerini salayc, olumlu kiilik
temellerinin atld, yaratc ynlerinin ortaya karld, ocuklarn kendilerine gven
duymalarnn saland, ebeveyn ve eitimcilerin etkin olduu sistemli bir eitim diye
tanmlayabiliriz.
- 17 yana kadar olan zihinsel geliimin yzde 50sinin 4 yana kadar, yzde
30unun 4 yandan 8 yana kadar, yzde 20sinin ise 8-17 yalarnda elde edildiini
dnrsek, 0-6 yalar iin, ocuun geliiminin hzla ynlendii yllar diyebiliriz. Bu yllarda
temeli atlan beden salnn ve kiilik yapsnn ileri yalarda ayn ynde gelime ans ok
yksektir. Bu yzden ocuun salkl bir birey olmas asndan okul ncesi eitime nem
verilmelidir. Ayrca ocuun okul ncesi yllarda ald eitim ve kazand deneyimlerin,
ileriki yalarndaki renme yetenei ve akademik baarsyla ilikisi olduu gzlenmitir.
Bu bakmdan:

ocuklarn fiziksel, zihinsel, duygusal, sosyal ve dil ynnden yeteneklerine gre

gelimelerini salayacak eitim ortamn salamak,
Dilin gelimesine ve doru kullanlmasna imknlar salamak,
z bakm becerileri (temizlik, giyinme vb.) kazandrmak, bedensel becerilerini

gelitirmek,
Kendi ayaklarnn zerinde durabilen, bamsz bir birey olabilmesi iin destek
olmak,
Yaratc ynlerini ve ilgi alanlarn ortaya karmak,
Oyun oynama ve arkadalk ihtiyacn gidermek,

amacyla ilimizde her ileye bir anaokulu, her ilkretim okuluna bir ana snf projesi
balatlm ve bu alanda byk ilerlemeler kaydedilmitir.

107
Yozgat Kent Tarihi
OKS VE SSYE HAZIRLIK KURSLARI PROJES

Projenin Amac:
- Yozgat il eitim baarsnn ykseltilmesi,
- lke genelinde ilimiz eitim baarsnn st seviyelerinde yer almas.
Projenin zeti:
- niversiteye Hazrlk Dershanesine gitme imknlar bulunmayan rencilere ynelik
OKS ve SS Yetitirme ve Snavlara Hazrlk Kurslar yazl ve grsel yerel basn ve okul
mdrleri tarafndan rencilere duyurulmu olup OKS ve SS Yetitirme ve Snavlara
Hazrlk Kurslarna katlacak olan rencilerin tespit almalar neticesinde her okulun
kendi bnyesinde olmak kaydyla OKSde 310 retmen, SSde ise 160 retmen
grevlendirilmitir. OKS de 8.852 renci SSde 4.148 renci olmak zere toplam 13.000
renciye Yetitirme ve Snavlara Hazrlk kurslar alm olup, her 15 gnde bir deneme
snav, sklkla konu testleri zm ve mdrlmzce ylda en az drt defa olmak zere
il genelinde seviye tespit snavlar yaplarak rencilerimiz snavlara hazrlanmaktadr.
retim yl sonuna kadar almalarmz devam edecektir.
Yaplan bu almalar neticesinde 2007 yl OKSde Yozgat eitim tarihi %49luk
baar art ile MF arlkl standart puan ortalamasnda Trkiye 33. s, TM arlkl
standart puan ortalamasnda ise Trkiye 28. si olarak hak ettii st basamaklara kn
devam ettirtmitir.
YILLARA GRE YOZGAT L OKS BAARI DURUMU
Yl
Snava
Giren
Aday
Says
MF Arlkl
Standart
Puan Ortalamas
l Baar
Sras
TM Arlkl
Standart
Puan Ortalamas
l Baar
Sras
Bir
nceki
Yla Gre
Art %
2002
2003
2004
2005
2006
4219
4618
4870
5747
5544
571.514
587.216
598.907
306.659
241.275
68
65
59
59
55
571.710
587.980
600.617
309.591
246.433
68
65
58
59
55
--4
11
-2
7
2007
5228
247,790
33
258,778
28
49
108
Yozgat Kent Tarihi
F.4.Spor
Trkiye kentimizi Yimpa Yozgatspor olarak tanmaktadr.
imdi burada iki temel unsur vardr.
1) Dnyay peinde srkleyen sektr Futbol
2) Reklam ve sponsorlar.
Bu iki durum iyi ve aktif ekilde kullanld taktirde kentimiz hep vizyonda kalacaktr.
Kentimizde sporun gelimesi,problemleri,neler yaplmal ksaca deinelim;
1) Tm kurumlarn katlmn salayarak,her branta turnuvalar dzenlenmeli.Milli
Etim ayrca renciler baznda sk sk etkinliklere katlmal.
2) Spor kompleksleri,kapal ve ak spor salonlar;mevcut olanlar
a) 2500 Kiilik Spor Salonu: Ulusal ve uluslar aras organizasyona ev
sahiplii yapmaya aday,kentimizin en nemli salonu
b) Celal Atik Spor Salonu : l ii turnuvalar ve antraman sahamzdr.
c) Genlik Merkezi Salonu: Milli Eitim Okullarndaki salonlar.Bunlarn
saylar hzla artmaktadr. Gnmzde zel Spor kompleklerin oalmas
sevindiricidir.
3 ) Sporu bilen, iinde uzman kiilerin nclnde kulp saylarn her branta
artrmal.zellikle Beden Eitim retmenleri ve antrnerlerin nclnde her branta
kulp kurulmal.
4) Genlik merkezinde yaplan faaliyetler: Buras ok cazip hale getirilmeli, tm
etkinlikler yaplmal.
5) Gre Etim Merkezi :Kuruluu mkemmel branlar iin uygulanmas gereken
bir durum.ampiyonlar buradan kmaktadr.rnein:Celal Atik,Nasuk Akar
6)Reklam ve Sponsor : Sporun ve sporcunun ayakta kalmasn ,devamlln
salayan maddi ana unsurdur. ki tarafn da kazanl kaca bu durum tm branlarda
uygulanmaldr.rnein Yimpa

7)Branlar:
Futbol : Kentimizin en nemli ve gurur duyulan brandr.Yeterli alt yapnn
olmamas,basiretsiz yneticilerin olmas,uzun vadeli planlanmann yaplmamas,iin
ehline verilmemesi gibi nedenlerden dolay,bu branta da baar bitmitir.
Basketbol : 12 Dev adam projesi tm Trkiyede olduu gibi kentimizde de
faaliyetini uzman kadrosuyla srdrmektedir.Halen bykler kategorisinde
yarmac takm oluturmaktadr.
Hentbol : Salk Spor Kulbmzn mtavazi btesiyle 1.lige kma hedefini
srdrmektedir.
109
Yozgat Kent Tarihi
Voleybol, Boks,Judo,Gre gibi salon sporlarnda faaliyet yaplmamaktadr. Bu

duruma ok acil bir are bulunmaldr. Mdrlmz bnyesinde Yaz Spor Okullar ve
K Spor Okullarnn her branta faaliyet gstererek, kentimiz genliine yararl olaca
kanatindeyiz.
Ulusal ve uluslar aras organizasyonlar iin kentimizde konaklama yerlerinin acilen
oaltlmas ve gzelletirilmesi en nemli arzumuzdur.
F.5.evre
Yozgat ilinin evre asndan hava, toprak ve su kirlilii olmak zere farkl
sorunu vardr. Hava kirlilii asndan dnlecek olursa, ehrimizdeki hava kirliliinin
en nemli sebebi evsel snmadan kaynaklanmaktadr. Hava kirlilii zellikle k aylarnda
Merkez ve Sorgun ilelerinde gzlenmekte; ancak ynetmeliklerde belirlenen snrlarn
zerine klmamaktadr. ehir merkezine evre ve Orman Bakanl tarafndan kurulan
Hava Kalitesi lm stasyonu ile 30 dakika aralklarla havadaki kkrtdioksit ve partikl
madde(toz) konsantrasyonlar llmekte ve llen veriler Bakanln nternet sitesinde
yaynlanmaktadr. Ayrca llen bu veriler ehir Merkezinde bulunan bir pano yardmyla
tm Yozgatllara duyurulmaktadr. l evre ve Orman Mdrl ve Yozgat Belediyesi bu
kirlilii minimuma indirmek iin youn biimde almalar gereklemektedir. limizde
doal gaz kullanlmaya balanmtr; ayrca ilelerimizden Sorgun, Yerky ve Sarkayada
Jeotermal Kaynaklar snma amal kullanlmaktadr. Ayrca l Mdrlmz tarafndan
Sanayi Kurulular dzenli olarak denetlenmekte ve gerekli izinleri (ED. Emisyon,
Dearj) almalar salanmaktadr. Bu balamda nmzdeki be yl iersinde limizdeki
hava kirlilii minimuma indirilecektir.
kinci byk sorunumuz ise su kirliliidir. ehrimizde u an itibari ile sadece
Yozgat Belediyesinin Atk Su Artma Tesisi mevcuttur. Dier belediyeler ise atk sularn
artmakszn alc ortamlara dearj etmektedirler. Bu da nehirlerimiz, gletlerimiz vb. su
kaynaklarmz kirletmektedir. evre ve Orman Bakanlnn emirleri dorultusunda btn
belediyeler artma tesisi yapmakla ykml hale getirilmilerdir. Bu dorultuda tm
belediyeler l Mdrlmze i termin planlarn sunarak en ge 10 yl iersinde artma
tesislerini yapacaklarn taahht etmilerdir. Bu konu l Mdrlmz ve Bakanlmz
tarafndan titizlikle takip edilerek sonulandrlmas salanacaktr. Ayrca ehrimizdeki
byk sanayi tesislerinden alt tanesinin artma tesisi mevcuttur yine bu tesisler l
Mdrlmz tarafndan dzenli olarak takip edilmekte ve ynetmeliklerde bahsedilen
izinleri almalar salanmaktadr. Dier sanayi kurulularndan artma tesisi yapmalar
gerekenler uyarlm ve en ksa zamanda tesislerini yapmalar istenmitir. Sonu olarak
en ge 10 yl iersinde su kirlilii ile ilgili problemlerimizi am olacaz.
110
Yozgat Kent Tarihi
nc byk sorunumuz ise toprak kirliliidir. Bu kirliliin kayna ise genelde

kat atklardan kaynaklanmaktadr. ehrimizde u anda kat atklar (pler) maalesef vahi
(dzensiz) olarak depolanmaktadr bu da hem topra hem de yeralt sularn kirletmektedir.
Bu konu ile ilgili olarak Yozgat Belediyeler Birlii ve Akdamadeni Belediyeler Birlii
Dzenli Depolama Alanlar ina etmek zere kurulmulardr. Yozgat Belediyeler Birliinin
dzenli depolama alan inas tamamlanmak zeredir dolaysyla Yozgat Belediyesi ve
bal ile ve belde belediyeleri kat atklarn dzenli depolama imkanna kavuacaklardr.
Akdamadeni Belediyeler Birliinin almalar ise devam etmektedir. Bu iki birliin
almalar sayesinde p sorununa da zm bulunmu olacaktr. Ayrca bu dzenli
depolama alanlarnda Tbbi atklar iin de zel blmler bulunacak dolaysyla tbbi atklar
evreye ve insan salna zarar vermeyecek ekilde bertaraf edilmi olacaktr. Sonu
olarak bu birliklerin almalar da l Mdrlmz tarafndan titizlikle takip edilmekte ve
bir an nce hayata geirilmesine allmaktadr. Bu da toprak kirliliini nemli oranlarda
azaltacaktr.
Bir baka sorunumuz ise ehrimizin evre dzeni plan olmaydr ama; evre
ve Orman Bakanl kendi imkanlaryla Yozgatn evre dzeni plann hazrlatacaktr. Bu
konu ihale aamasnda olup en ksa zamanda tamamlanacaktr.
Son olarak gelecekte gzel bir Yozgat ve gzel bir dnya bulabilmek iin her
eyden nemli olan toplum bilincini oluturabilmektir. Bu balamda Bakanlmz ve l
Mdrlmz son derece hassas olup gerekli eitim almalarn Milli Eitim Mdrl
ile koordineli olarak srdrmektedir. Bu yl da limizde ve ilelerimizde onlarca evre
Eitim Semineri verilmitir.
Daha yaanabilir bir dnya iin evre ve Orman Bakanl gereken btn admlar
ciddiyetle ve hassasiyetle atmtr ve atmaya da devam edecektir.

Trkiye ormanlar eitli tbbi, aromatik, endstriyel ve ss bitkileri ile ok sayda
flora (bitki) ve fauna (hayvan) trlerine sahiptir. lkemiz ormanlar kresel neme sahip
deerli biyoeitlilik kaynaklar iermektedir. Bunlardan Gknar, Ladin, Sedir, Ard ve
Sla nn gen merkezi lkemizdir. Bir baka deyile, bu aa trleri yeryzne lkemizden yaylmlardr.

77.945.200 hektar olan lkemiz arazisinin 20.763.248 hektarlk ksm ormanlarla
kapldr. Bunu yzde olarak ifade edersek, topraklarmzn %26.6 s ormanlk alandr. Bu
alanlarn yaklak 9 milyon hektar olduka iyi, geriye kalan 11 milyon hektar ise bozuk
ormanlardr.

Trkiyedeki orman alanlarnn byk bir ksmn doal orman alanlar oluturmaktadr. Ormanlk alanlar daha ok Karadeniz, Marmara, Ege ve Akdenizi evreleyen dalarda younlamtr.
111
Yozgat Kent Tarihi

Ormanlarmzn % 48 i verimli ormanlardr. Mlkiyet bakmndan ise %99 u
devlete aittir. Ormanlarn korunmas, iletilmesi, yeni orman alanlar oluturulmas ve
aalandrmalar yaplmas ile milli parklarn iletilmesi evre ve Orman Bakanlnn
sorumluluunda bulunmaktadr.

Ormanclmz zellikle son yllarda yaplan faaliyetlerle olduka ilerleme
kaydetmitir. zel ormancl tevik ederek, halkmzn bilinlenmesi konusunda, ekim
dikim almalar, aalandrma seferberlii vb Yaplan plan ve almalarla var olan
orman kaynaklarn korunmasnda ve gelitirilmesine ok byk katklar salanmtr.
evre ve Orman Bakanl koordinatrlnde; bakanlklarmz, kurum ve
kurulular, mahalli idareler, sivil toplum kurulular, medya ve vatandalarmzn destek
ve katlm ile yrtlecek olan Aalandrma Seferberlii kapsamnda:
Aalandrma Seferberlii sonucunda:

Orman varlmz artacak,
Bozuk orman alanlar iyiletirilecek,
Erozyon azaltlacak,
Su kaynaklar korunacak,
Fidan dikme alkanl yaygnlatrlacak,
Baraj, gl ve gletlerin rusubatla dolmas nlenecek,
Sel ve taknlar azalacak,
klim deiiklii ve llemenin etkileri en aza indirilecek,
Krsal kesime istihdam salanacak,
Bozulan doal denge yeniden tesis edilerek, gelecek nesillere yeil ve yaanabilir
bir lke braklacaktr.
Unutulmamas gereken bir gerek de ormanclmzn gelimesi demek lkemizin her
ynyle gelimesi demektir.
ORMANCILIIN TRKYE EKONOMSNDEK YER VE NEM

Anayasamzda ve kalknma planlarnda ormanclk politikasnn ana amalar yle
belirtilmektedir:
lkenin eitli orman rnlerine olan ihtiyacn karlamak
Toprak tamasn nlemek, su rejimini dzenlemek, lke savunmasna yardmc olmak,
Tabiat korumak, yurt gzelliini salamak, halkn dinlenme ve elenme yeri ihtiyacn
karlamak.
112
Yozgat Kent Tarihi

Ekonomimizin ana kollarndan biri olan ormanclk sektr, bu amalar
gerekletirmek iin eitli almalarda bulunmaktadr.

Ormancln Trkiye ekonomisine katklar iki ana gurupta toplanabilir: Bunlardan
biri, llebilen ya da parayla ifade edilebilen katklardr. Asl ve yan orman rnleri bu
guruba girer.

Ormanlarn; iklim zerindeki etkileri, toprak ve suyu korumalar, erozyonu
nlemesi, barajlarn mrn uzatmas, doal afetleri nlemesi, dinlenme ve elenme
imkanlar sunmas, lke turizmine katklar vb. ormanlarn para ile ifade edilemeyen
katklardr. Bu iki guruptaki katklar nedeniyle ormancln ekonomik hayatmzda
byk bir nemi vardr. Bir fikir vermek amacyla yle bir deerlendirme yararl olacaktr.
Ormanlarmzdan bir ylda elde edilen s deeri, 30.000.000 ton linyite, 15.000.000 ton
kok kmrne, 20.000.000 ton fuel-oile eittir.

Ormanlarmzn, yakacak dnda kereste sanayi, savunma, kimya sektr, isizlik,
salk, dinlenme, tesis, turizm ihtiyacn da karlad dnlrse, ekonomimize
yapt byk katk daha iyi anlalr. Ormanclmz ham madde temin etmekle orman
rnlerine dayal i kollarnn ve eitli sanayilerin gelimesine yardmc olmaktadr.

Ormanclk sektr; retim, bakm, nakliyat, aalandrma, mera slah vb. alanlarda
ok sayda kiiye i imkan salamaktadr. Orman alanlarmzn genellikle isizliin fazla,
tarma elverili topraklarn az olduu yerlerde olduu dnlrse, salanan bu imkann
ne kadar nemli olduu daha iyi anlalr.

Ormanclk sektr; orman rnlerine dayal sanayinin ham madde ihtiyalarn yerli
kaynaklardan karlad iin, dviz kaybn nlemektedir. Bunun yan sra orman rn
ve orman yan rnleri ihracat lkemize, her yl nemli miktarda dviz kazandrmaktadr.
2007 HEDEFLER
Mhendisliklerimizin 2007 yl yatrm program:
800 Ha. Aalandrma Tesis, 3005 Ha. Aalandrma Bakm almalar.
600 Ha. Erozyon Kontrol Tesis, 5550 Ha. Erozyon Kontrol Bakm
almalar.

400 Ha. Rehabilitasyon Tesis, 850 Ha. Rehabilitasyon Bakm almalar
50 Ha. zel Aalandrma tesisi

2.400.000 adet plak kkl karaam, 2.600.000 adet plak kkl
saram, 100.000 adet tpl saram ve 100.000 adet tpl karaam,
196.000 adet muhtelif yaprakl fidan retilecektir.
113
Yozgat Kent Tarihi
Fidanlk Hizmetlerimiz
*l evre ve Orman Mdrlmz bnyesinde bulunan Akdamadeni ulhal Orman
Fidanlmzda :
*Aalandrma faaliyetleri iin gerekli olan projeli fidanlar yeterli sayda retmek,
*l baznda her trl ihtiyaca cevap verebilecek muhtelif kapl ibreli ss bitkilerini
retmek,
*Bol kaliteli ve kolay tohum temini amac ile tohum baheleri kurmak ve bakmlarn
yapmak,
*l baznda her trl fidan ve aa sevgisi ile ilgili tantm ve teknik yardmda bulunmak,
*Kamu yararna dier faaliyetlerde bulunmaktr.
114
Yozgat Kent Tarihi
IV.KENTTEK TARH YAPILAR VE MZELER

A.Kentteki Tarihi yaplar

a.Antik dnem
a.1.Mercimek Tepe Hy
Mercimektepe Yozgat Sivas karayolunun sonunda kuzey tarafta merkezin
dousunda yaklak 500 m. uzaklkta Esentepe Mahallesi yerleim alan ierisinde
belediye su deposunun hemen sttnde arka tarafndadr. 100x140m lsnde olup
Yozgat merkezine hakim konumdadr. Hyn batsnda su deposu ve eski sanayi sitesi
yer alr. Dousunda Esentepe mahallesi yer alr. Gneyinde ise Yozgat-Sivas karayolu
yer almaktadr. Daha gneyde ise engeltepe Hy yer almaktadr.

Mercimektepe Hynn deniz seviyesinden ykseklii 1348 mt.dir Hyn
yre halk tarafndan yllarca tarla olarak kullanlmas tahribine ve st katlardaki yerleimin
karmasna neden olmutur.

Mercimektepe Hynde Anadolu Medeniyetleri Mzesi ve Kayseri Mzesi
ibirlii ile 26 haziran 1 temmuz 1975 tarihleri arasnda sondaj almas yaplmtr.

Mercimektepede Levent Zarolu bakanlnda yaplan sondaj almalar
sonucunda kap kacak paralar, insan iskeleti, hayvan kemikleri, orak v.b. bulunmutur.
Daha sonra zamann Yozgat Mze Mdr Musa ZCAN bakanlnda 1986-1987,
1991-1992 ve 1993-1994 yllar arasnda kaz almalar yaplmtr. Bu almalar
srasndada ok sayda p.t mutfak eyalar,p.t. arlk, p.t. araklar, dokuma asklar, p.t.
kp mezarlar, p.t. ocaklar v.b. bulunmutur.

Sonu olarak Mercimektepe M. 3.bn sonunda yerleim grm, M. 2.binde
Hititler zamannda Hattua evresinde bir yerleim yeri olarak kullanlan basit korunma
duvarlaryla evrilmi ve M. 2.bin de terkedilmi kk bir yerleim yeridir.
115
Yozgat Kent Tarihi
a.2.engeltepe Hy

engeltepe Yozgat ehir merkezinden yaklak 500 m. douda, Yozgat-Sivas
karayolunun hemen sandadr. ehir seviyesinden ykseklii yaklak 50 m.dir.
Burada antik dneme ait kltr katmanlar bulunmaktadr. Bu katmanlar srasyla: Eski
tun a,Phrg a, Hellenistik-Galat adr. Yaplan aratrmalar sonucunda bu antik
katmanlardan pekok buluntu elde edilmitir. Seramikler, anak-mlekler, vazolar,
marapalar, asklar, kp mezar v.b.eitli zamanlarda yaplan bilimsel aratrmalar
blgenin antik nemi hakknda aydnlatc sonular vermitir. Bununla birlikte parlak bir
medeniyet merkezi olan engeltepe buluntular blgenin mahalli tarihi iin nemlidir.
engeltepeye eski Yozgat nazaryla baklabilir. nk aralarndaki mesafe ok yakndr
500m. Eer miladi asrlardan itibaren M.S.XVIII. asra kadar olan boluk doldurulabilse
Yozgat ehri tarihinin M..III. bine kadar gittii sylenebilir.

a.3.Tavium ( Byknefes Ky)

Yozgat merkeze bal ve 40 km. uzaklkta olan Byknefes ( tavium-tavion)
Ky Yozgat ilinin kuzeybatsnda yer almaktadr. Tvium da Hitit ve Frig yerleim izleri
grlmesine ramen asl yerleimini Galatlar zamannda grmtr.

Tavium: lk kez izlerine M..600lerde rastlanan gney Fransada yaayan Keltlerin
ya da Romallarn Galat dedikleri kavmin M..280li yllarda Balkanlardan geerek
Trokme(Trokmi) Tolistoba ve Tektosolar olmak zere kol halinde Anadoluya giren
Trokmi kolu tarafndan M..277-270 yllar arasnda Anadolunun Kzlrmak blm
(Yozgat) iinde bugn Byknefes Ky olarak adlandrlan blgede kurulan bir

ehirdir.Galatia snrlar ierisindedir. Glatia olarak adlandrlan blge Eskiehir, Ankara
ve krkkale evresini ve orum ve Amasya illerinin gneyini, Yozgat ilinin kuzeyini
kapsayan blgeye verilen isimdir. G alatlar dneminde nemli bir ticaret merkezi olan
116
Yozgat Kent Tarihi
Tviumda u ana kadar kapsaml kaz almas yaplmamtr. Ancak son yllarda yrede
Karl Strobel Christop GERBER tarafndan yzey aratrmalar(1997-2006) yaplmtr.
Bu almalar kapsamnda Byknefes ve evresinde yer alan birok kyde yzey
aratrmalar (Yakuplu, Sleymanl,Krpeli, Haydarbeyli, Salk, Dereboymul, Beerek,
Susuz, amdibi,akrhacl, Trkmensarlar,atma, Sarfatma, Cihanpaa, Salmanl v.b.)
geni bir evrede tarihin izleri tesbit edilmitir. 2007 yl itibariyle yzey aratrmalarna
devam edilmektedir.Aratrmalar sonucunda ok sayda seramik paralar, stn kaide
ve tanburlar, mezar stelleri, Bizans dnemine ait yaztl mezar birok mimari paralara
rastlanmtr. Ayrca Cihanpaa, Kaletepe mevkiinde Hitit yerleimi tesbit edilmitir. Geni
bir evrede yaplan almalar sonucunda u ana kadar Kalkolitik adan slami dneme
kadar iskan grd tesbit edilmitir.

Sonu olarak Galatlardan nce az da olsa Kalkolitik dnem izleri, Hitit izleri
tayan ve Byk Frigia ve Pophlogonia Derebeylerinin Kapadokiaya ait olan ve
Galatlarn Roma eyaleti olmasndan sonra Bizansllarn topra olan bu blgenin bugne
kadar yzey aratrmalarnn sonlandrlp kaz almalarna balanamamas yrenin
gemiini gelecee aktarmak kltr ve turizme kazandrmak asndan byk gecikme
arz etmektedir.
a.4.eka Kalesi

Yozgat merkez ile snrlar iinde bulunan eka Kalesi merkeze 3 km. mesafede
kent merkezinin kuzeydousunda ykseke bir tepe zerine kurulmutur. Kalede
ayr giri yeri tesbit edilmitir.Tepe noktas olduu gibi kayalktr.Gney ksmnda 2 kat
halinde, 3 odal bir mekan vardr.Kilise grnm vermektedir. Bu mekann bat ksmndaki
odann stnde koni biiminde dzenli oyulmu bir havalandrma bacas vardr.Ancak bu
bacann trandan aaya devam etmesi gerekmektedir.

Kuzeybatda ve kuzeyde bir birer giri daha bulunmaktadr.Bunlardan kuzeybatdaki
gayet geni olup, ii dolmutur.Kuzeydeki giri ise bir galeri azdr.Az ksmnn ii
dolmutur.Bu nedenle iine girilememektedir.Kuzeydeki giriten ieriye girildiinde 3m.
den dou ksmnda kk kontrol odas bulunmakta daha ileride dikdrtgen eklinde
4 oda kapsnn ald ve iki galeri aznn yer ald salona girilmektedir. Yer alt
ehrinin zerinde kayast mezarlara rastlanmtr.eka yer alt ehrinin Bizansllarn ilk
Hiristiyanlk dneminde iskan grd kansna varlmtr.Bu ehrin ykntlar arasnda
ve alt eteklerde monokrom perdahl ve perdahsz Roma-Bizans seramik tr eserlere
rastlamak mmkndr.
117
Yozgat Kent Tarihi
eka Kalesi (Yer alt ehrinin)Yozgatn Sosyal ve Kltrel Tarihi ile Turizmi
asndan byk yararllklar salayaca dncesi ile oluan tahribat nlemek ve bu
yerde gerekli almalarn yaplarak turizme kazandrmay beklemektedir.
a.5.Kerkenes Antik ehir Pteria
Yozgat-Sorgun karayolu zeri ahmuratl Ky snrlar ierisinde bulunmaktadr.

Byk ihtimalle M 600 yllarnda Medler tarafndan kurulan ve 50 yl kadar sonra Lidya
Kral Krezs tarafndan yok edilen , dzenli bir biimde planlanm ve sfrdan ina edilmi
bu ehri evreleyen surlarn uzunluu 7 km. dir. Kaleye 8 tane giri kapsndan girilmektedir.
Erken rneklerine ran da rastlanan bir yap tipi olan dikmeli bir salonun saray yap grubu
iinde yer aldnn belirlenmesi, Kerkenes in Bizansl Stephanos un bir Med ehri olarak
betimledii Heredot un Pterias olarak tanmlanmasn desteklemektedir.
118
Yozgat Kent Tarihi
Heredot tarihine gre, Medler Kerkenes Da zerinde Piterya adyla bir ehir
kurmulardr. Medler ile Lidyallar arasnda uzun sren savalar burada olmutur.
Gne tutulmas sava M.. 585 ylnda Medler ile Persler arasnda olmu ve bar ile
sonulanmtr.
Antik ehrin bilimsel kaz ve yzey aratrmalar 2000 ylndan beri DR. Geoffrey
SUMMERS bakanlnda bir ekip tarafndan yrtlmektedir. Halen devam eden
yzey aratrmalarnda bulunan baz eserler Ankara Anadolu Medeniyetleri Mzesinde
sergilenmektedir.
a.6.Akdamadeni Kilisesi
limiz Akdamadeni lesi Tahmaz Mahallesinde bulunan kilisenin 1862 tarihinde

yapld kitabeden anlalmaktadr. n cephesi kesme ta, dier cepheleri kesme
mermer talardan yaplm olan kilisenin, n ksmnda yuvarlak kemerli giri boluu
bulunmaktadr. Kemerler ortada iki adet yuvarlak, yanlarda ise iki adet keli talarla
birbirine balanmtr. Giri kaps yuvarlak kemer sslemeli ve kap zerinde ereve
ierisinde 11, ereve altnda da 2 adet gereke kitabe mevcuttur. Kilisenin i ksm
dikdrtgen planl olup, taban ta delidir. Kilisenin ierisinde kiliseyi dou-bat
dorultusunda eit paraya blen sekiz adet yuvarlak stun bulunmaktadr. Stunlar
birbirlerine yuvarlak kemer ve aa hatllarla balanmtr. Kilisenin i ksmndaki sva
zerinde yer yer renkli hac ve geometrik sslemeler gzkmektedir.
119
Yozgat Kent Tarihi
b.Seluklu Dnemi
b.1.Behramah Kalesi:
alkan kynn kuzeyinde bulunan yksek bir kaledir. Gyaseddin Keykavus

emirlerinden Necmeddin Behram ah Candara ait olan kale, 13. Yzyln ilk yarsnda
yaplmtr. Kalenin birok ksm ykk ve harap,bat ve gney duvarlar ayaktadr. Yksek
kale duvarlar,moloz ta zerine kesme ta kapldr. te tula gibi aprazlama dizilerle
sralanarak zigzaz duvar dolgusunu oluturmutur.
c.Osmanl Dnemi Eserleri

c.Camiler
c.1.1.Yozgat apanolu Camisi ( Byk Cami)

18.yy son eyreinin btn Orta Anadoluya hakim grnen apanolu
slalesinden Mustafa Bey, Yozgatda 1777-1779 yllarnda ,tek kubbeli kbik harimi
nnde , ierde blmeli ve iki katl mahfil, darda da blmeli revak biiminde son
cemaat yeri olan byk ve grkemli camii ina ettirmiti.

1794 de bu ksmn nne, apanolu Sleyman Bey geni bir mekanda
yaptrmtr. Yine blmeli fakat byk lde yapldndan ikinci bir harem gibi
grnen bu yeni n mekannda nne daha ge bir zamanda elden geirilen kk giri
revak eklenmitir.Bu art arda dizili mekanlar, yakn bir zamana kadar o an zelliklerini
iyi temsil eden zengin boyal naklarla ssl idi. Son zamanlarda bunlarn ou ya
kaybolmu ya da nitelik deitirmitir.
120
Yozgat Kent Tarihi

Bugn camiye girerken en dtaki kk giri revakndaki , kapnn iki yanndaki
kemer aynalklarnda, simetrik iki aa arasnda binalar olmak zere tasvirler gze
arpar. Bunlardan birinde bir kule ve byk yaplar , dierinde tek minareli bir camii ve
yine saray olduu dnlen yaplar ilenmitir. Bunlarn Yozgat grntleri olduunu
tahmin ediyoruz. Kule ,Saat Kulesine; tek minareli camii bu caminin kendisini temsil
etse gerektir. Yap tasvirleri baarl saylr. Aalar da naturalist diyebileceimiz bir
dorulukla verilmitir. Yalnz tepeler ve zerindeki otlar minyatr resimlerinin zelliklerini
tamaktadr. Bu revakn tonozlarnda , kubbe ve pandantiflerinde kvrk dallar, yapraklar,
kaplar iinde iek motifleri ve eitli meyveler tasvir edilmitir. eride bu byk
ek mekandan asl harime, yapnn ilk ta kaps olan ve mihrap, minberi gibi renkli
mermerle barok uslupta hazrlanan, zengin ve grkemli giri kompozisyonundan geilir.
Sultani eserler sayabileceimiz mihrap ve minber hesaba katlmazsa, onarmda epeyce
deiiklie urayan haremin sslemelerinde ,ilk zelliini yitirmeden kalanlar sahvelde
grlmektedir.
blmeli , iki katl olduunu belirttiimiz mahvelin ikinci katna kldnda ,

orta blme tonozu ve iki yan kubbede yeil, krmz, mavi ve sar renklerin hakim olduu
iekler , yapraklar ve meyvelerle sslemeler yapld grlmektedir.

Ortadaki tonozun eteinde , plastik etki yaratan glgelemelerle nakedilmitir.
Barok kartular iinde birer tasvir gze arpmaktadr.
121
Yozgat Kent Tarihi

Doudaki kartuta, deniz kysnda avlusu aal , drt minareli, nnde iskele
bulunan bir yal camisi, resmin sa yann , denizde iki kk kayk akta , ufuk izgisinde
yandan arkl bir gemi sol yann doldurmaktadr. Gkteki bulut yumaklarnda aalarda
yaplan glgeler, ortaya konan desenler kompozisyonun genel kuruluu olduka inandrc
bir perspektif salamakla birlikte , en yakn plandaki caminin adeta batan salma deseni
ve avlusuyla iskelenin perspektiflerindeki uyumsuzluk gibi ayrntlar, geleneki resim
alkanlnn Batl resim kurallarna dnteki bocalamay yanstyor.

Batdaki kartuta , bol aal bir tabiatta kocaman , tek kubbeli bir cami tasvir
edilmitir. nde sra kk kubbelerle ek mekanlar en ndeki kk giri revak ile
nesnenin gzlemine dayand iin, nceki ile ayn desen kalitesinde olduu halde
gerei daha iyi yanstan bir resim sz konusudur.

Kble tarafndaki kartuta zm, armut, elma, kiraz, kays gibi meyvelerden oluan
bir natrmort yaplmtr. Hemen btn barok ge dnem camiilerinde hatta byle
tasvirli resimler olmayan bazlarnda bile, natrmortun en sevilen en yaygn motif
olduu grlmektedir. Bu yaygnln 17.yydan itibaren Gazneli Mahmut Yazmas
gibi kitap resimlerinden Aydn Cihanolu camiisi kubbesindeki al ilemelere, Soma
ve Acpayam Camiileri ile Milas Baahattin konandaki duvar resimlerine kadar pek ok
rnekleri vardr. Bu rnekler Trk resim sanatnda natrmortun asker ressamlardan
daha ncede benimsenip ilendiini gsterir.

Byk Camii ehrin adeta incisidir. Yozgatn kurucular diye bilinen Trkmen ailesi
apanoullarnn bir eseridir.1777-1779 yllarnda apanolu Mustafa Bey tarafndan
d camii ise 1794te kardei Sleyman Bey tarafndan yaptrlmtr. Dousunda camiye
bitiik Trbe vardr. Muhtemelen d camii yaplmadan nce avlu ortasnda stunlu
bir adrvan varm, caminin ikinci ksm yaplrken de bu adrvan yklmtr. Mevcut
stunlar tekrar kullanlmtr. Grlen adrvan eskisine uyularak yaplm olup yenidir.
Mihrap: Akantus yapraklar , C ve S kvrmlar , deniz kabuu motifleri mihrap
evresini talandrmaktadr. ki yanda renkli kalem ii naklar halinde iek ve yapraklar
bulunmaktadr.

Minber: Renkli damarl mermerlerden barok motiflerinde yerald eitli ekillerle
bir mcevher gibi sslenmitir.Yozgat Byk Camiisi o an stanbul eserleri ile
birlikte baz tarihiler tarafndan mesela Texier Trk sanatnn nemli bir eseri olduu
sylenmektedir.
122
Yozgat Kent Tarihi
c.1.2.Baavu Camii Ve Klliyesi

stanbulluolu Mahallesinde yer alan camii, harime giri ksmndaki kitabesine
gre adlandrlmaktadr. Kitabesine gre camii, H.1215 / M.1800 1801 ylnda apanolu
Sleyman Bey in Baavuu Halil Aa tarafndan camii, mektep ( yklm, yok ), ifte
hamam ve emeden oluan klliye eklinde yaptrlmtr. Mektep camiinin kuzeydou
kesinde avlu iinde yer almaktayken, artk yerinde yoktur. Tamamen yklmtr.
Hamam ise Salim Korkmaz Evi yannda yer almaktadr. Yangn geirmi olup bugn
kullanlmamaktadr.

Caminin kitabesinden baka, H.23 Rebil - Evvel 1231 / M.22 ubat 1816, H.13
Zilhicce 1237 / M. 17 Eyll 1822 ve H.1240 / M.1824 1825 tarihli bir vakfiyesi vardr.

Vakfiyesine gre; Yozgat Sadk Aa Mahallesinde 12 dkkan, 33 ev, Sorgun
Burunviran Kynde 1, Hseyinabad ( Alaca ) Koyunhisar 1, Budakz Karalar Ky
n de 1 ve Sorgun Emirhan Ky n de 1 adet olmak zere toplam 4 deirmen; Yozgat
ta 1, Sungurlu da 2 bahe; Yozgat ta 1 kiremithane, 1 konak ile Zile de Tekke Hamam
diye bilinen bir hamamdan meydana geliyordu. Bunlarn dnda yine bir ok vakfiyeden
bahsedilmektedir. (Detayl bilgi iin bkz. Hakk ACUN. Bozok Sanca( YOZGAT L)nda
Trk Mimarisi S.71. 2005 ANKARA)
123
Yozgat Kent Tarihi

Harim, dikdrtgen planl, dz tavanldr. mekan, dou ve bat duvarda er,
gney ve kuzeyde ikier tane, dtan ie doru genileyen dikdrtgen alt ve bunlarn
zerindeki st pencereler aydnlatr. Mihrap gney duvar ekseninde yarm yuvarlak
silindirik gvdelidir. Minber mihrabn batsnda, ahap olarak yaplmtr. Harimin kuzeyinde,
son cemaat yerinin zerine doru uzanan ift katl bir son cemaat yeri vardr. Son cemaat
yeri i ve dtan iki byk ahap direkle desteklenir. Mahfilin yan kanatlar gneye doru (
kbleye dikey) uzanan bir galeri oluturur. Bu galeri ince uzun 7 tane stuneye oturur ve
birbirlerine badadi kemerlerle balanmaktadr. Mahfilin orta ksm balkon gibi gneye
doru knt yapar. Mahfile son cemaat yerinin gneybat ve kuzeybatdaki merdivenlerle
klr. Minare harim ile son cemaat yerinin birletii kuzeybat kede bulunur.

Harimin kuzeyindeki son cemaat yerine mihrap eksenindeki bir kapdan girilir.
Son cemaat yerinin yanlar harim duvarlarnn uzantlar ile n sonradan cemakanla
kapatlmtr. Son cemaat yerine yamuk eklinde 4 basamakl bir merdivenle klr. n
ksm iki kare kesitli aa direkle dar alan son cemaat yerinin zeri, dou ve bat anten
duvarlar ve bu aa direklere oturan mahfil uzants ile dz tavan eklinde rlmtr.

Yap dnda herhangi bir ssleme yer almamaktadr. Harimde ise, youn bir
ekilde, ahap ve kalem ii sslemeler grlr. Tavan, kabartma barok motiflerle ve
kalem ii kompozisyonlarla aplike teknii ile hal gibi ilenmitir. Tavanda iki byk kare
ereve vardr. Bu erevenin iinde, karenin kenarortaylarna teet olan byk bir daire
yer alr. Bu dairenin merkezinde, kafes oyma teknii ile yaplm takn bir sarkt bulunur.
124
Yozgat Kent Tarihi
Bu sarkttan dairenin emberine doru gne n gibi, S kvrmlarn oluturduu

eritler vardr. Bu eritlerin ular fisto gibi birletirerek dairenin emberini olutururlar.
Bu ember ile kare ereve arsnda kalan gen boluklarda kvrm dal ve ieklerden
olumu drt tane kartu motifi vardr. Tavann orta zemini krmz, dier zeminler ise
yeil renklidir. Kelerdeki kartular ise zeminleri yeilimtrak mavi zeri sar, yeil ve
tonlarndan oluan renklerle boyanmtr. Tavandan baka ahap ssleme olarak vaiz
krss gze arpar. Bu krs ince stunlar zerine oturan ve stunlarn birbirine voltl
kemerlerle baland, korkuluklar tavandaki gibi goblen desenleriyle ssl zarif ahap
bir yapdr. Minber ise korkuluklar kafes oyma teknii ile yaplm aynalklar ok sade
orijinal bir eserdir.

Harim de youn olarak kalem ii sslemeler yer almaktadr. Yarm yuvarlak ni
eklindeki mihrap, ii ince ubuklar zerinde tanan kubbeyi andran bir bezeme ile
bezenmitir. Yanlar burmal ince stunludur. Alnl ise, aldan yaplm ince voltlerle,
C ve S kvrmlarla ve bir vitray pencere ile talandrlmtr. Harim alt tavan, alt ve
st duvarlar, harim pencere zerleri ve aralar tamamen kalem ii naklarla ssldr.
Duvarlarn alt ksmlar mermer taklidi panolarla, zeri kvrm dal motiflerinin oluturduu
baklava dilimleri iinde ufak iek motifleri yer almaktadr. Harimin en gzel ssleme
unsuru, ince uzun st galerilerin alt alt ksmndaki S kvrml badadi korni yzeyindeki
erit manzaralardr. Dou ve bat korni yzeylerinde, ince kartulu er erit bulunur.
Pano ilerinde birbirlerine ok benzeyen manzaralar vardr. Figr hi gze arpmaz.
Sadece doa manzaralar yer alr. Kr yaplar, kkler, adrlar,kprler, yel deirmenleri,
dereler , emeler, kk camiler ve kepenklerini am dkkanlar yer almaktadr. Bu
mazara kartuu iinde, manzara resimlerinin bitirilme tarihi olduu tahmin edilen sene
1230 yazs ilgi ekicidir.

Camii, dz tavanl krma atl, ta ve tula karm kagir bir yapdr. Yapnn
kuzeybatsna yapk stende klabilen yuvarlak gvdeli bir minaresi ile byk bir
avlusu vardr. Avluya kuzey ve gneydeki ufak kapdan girilir. Bat taraf hazire olarak
kullanlmtr. Hazire iinde banisi Halil Aa nn da, sar tatan yaplm mezar vardr.
Caminin gneybat kesinde , camiye yaklak 2 metre uzaklktadr.( l. 1231 / M. 1815
1816) Ayrca avludan camiye giriin batsnda 225 x 165 cm. boyutlarnda tek yzeyli,
ortasnda 70 x 75 cm. ebatlarnda kitabesi, iki yannda sabunluklar nnde de oluu
bulunan bir eme yer alr.
c.1.3.Cevahir ( Cevheri) Ali Efendi Camii Ve Klliyesi

Camii, Aaatak Mahallesinde, eski Yozgat Sungurlu yolu zerinde, yoldan
tahminen 1,5 m. Aada ina edilmi, krma atl kagir duvarl, dikdrtgen planl bir
yapdr. Harime giri kaps zerinde bir kitabe bulunur.

Kitabesine gre camii, H.1202 / M. 1788 ylnda, apanolu Sleyman Bey in
125
Yozgat Kent Tarihi
vekilharc Hac Ahmet Aa adna Cevahir ( Cevheri) Ali Efendi tarafndan yaptrlmtr.
Kitabenin alt ksmnda, bu kitabeyi kri mahlasyla saray hattatlarndan Abdlkadir el
kri nin yazd belirtilmitir. Camii ve mektebi klliye eklinde yaplm fakat mektebi
bu gn yklmtr.

Caminin vakfiyesinde H.1207 /M.1792 tarihi grlr. Adna 40 dkkan, Alacada
bir deirmen, Yozgatta bir han , ba ve baheleri vardr.
Harim, dikdrtgen planl , dz tavanldr. mekan, her duvarda ikier tane, dtan
ie doru genileyen dikdrtgen alt ve bunlarn zerindeki st pencereleri aydnlatr.
Mihrap gney duvar ekseninde yuvarlak silindirik gvdelidir. Minber mihrabn batsnda
ahap bir eserdir. Harimin kuzeyindeki mahfil, son cemaat yerinin zerine doru uzanarak
dtan ift katl bir son cemaat yeri grnm kazandrmtr. Son cemaat yeri dta ve
mahfil ite iki byk ahap direkle desteklenir. Mahfile harimin kuzeybat kesindeki
merdivenlerle klr. st gneye doru (kbleye dikey) uzanan bir galeri oluturur. Bu
galeri ince uzun 7 tane stunelere oturur ve birbirlerine badadi kemerlerle balanr.
Mahfilin orta ksm balkon gibi gneye doru knt yapar . Mahfile kuzeybatdaki
merdivenlerle klr. Minare harim ile son cemaat yerinin birletii kede bulunur ve son
cemaat yerinden klr.
Yapda ahap ve kalem ii sslemelere rastlanr. ift sra kasetlenmi tavann

orta ksm, kare eklindeki, kat kat profillerle erevelenmitir. Bu profillerin zeri oyma
ve kalem ii, bitkisel ve geometrik motiflerle bezenmitir. Bu motifler krmz, yeil ve
126
Yozgat Kent Tarihi
sar renkler arlkta olmak zere boyanmtr. Tavan gbeinin orta ksmnda am
kozalana benzer bir sarkt bulunur. Ayrca gneye doru uzanan, galerilein ince uzun
aa stunlarnn voltl balklarnda ve direklerin harime bakan yzey kemerlerinde,
kafes oyma tekniiyle yaplm naturalist ve geometrik motiflere rastlanr. ste k kaps
da geme teknii ile yaplmtr. Harime giri kaps ise, aynal kaps eklindedir.

Minber, ok sadedir. Korkuluklar kafes oyma teknii ile yaplmtr. Yalnz
giri kaps alnl S eklindeki voltlerle talandrlmtr. Harimdeki en gzel ahap
sslemelerden birisi de vaiz krssnde grlmektedir. Vaiz krss, Korinth balkl,
C ve S kvrmlarn oluturduu kemerli, 4 aa stune zerine oturan, yan yzeyleri
kasetleme teknii ile yaplmtr.

Motifler C ve S kvrml, geometrik, naturalist ve bitkisel motiflerdir. Kalem
ilerinde en ok yaldz boya kullanlmtr. Ayrca duvarlarda ve baz kemer alnlklarnda
madalyon ilerine yaplm yaz motifleri de dikkatimizi eker.

Harimin daha ssl olma ihtimali varken, yaplan sva ve onarmlar neticesinde bu
ssler kaybedilmi veya tahrip edilmitir.

Yap dnda pek ssleme ile karlamayz. Kare kaideli, okgen gvdeli, soan
biimli topuklu, kademeli silmeli erefeli, ge devir zellikli tipik minaresi ve ift katl son
cemaat yeri ile dikkatimizi eker.

Avludan harime, n cemakanla sonradan kapatlm son cemaat yerinden, siyah,
beyaz ve krmz mermerden yaplm yuvarlak kemerli bir kapdan girilir.

Yapy evreleyen sar kesme tatan yaplm avlu duvar vardr. Avluya, bat ve
dou ynndeki yuvarlak kemerli, apanolu Camii nin dou kapsnn benzeri olan
ufak bir kapdan girilir. Avluya dou kapsndan , 6 basamakl, yarm yuvarlak, merdivenle
inilir. Bu merdivenin gney tarafnda, yapnn kuzeydousuna yapk, kare kaide zerine
oturan, armudi iri topuklu , okgen gvdeli, beyaz kesme tatan yaplm bir minaresi
vardr. Minarenin kuzey dibine Cevheri Ali Efendi kendisi iin mezar yaptrm fakat
stanbulda lmesi ile yerine anadan kardei Hac Osman Aa gmlmtr. Mezarn
yaptrd iin onun hatrasna ba tana adn ve vefat tarihini yazmlardr.

Kendi mezar ise stanbul Karacaahmet mezarln da yer alr. Minarenin gneyinde,
caminin dousunda ufak bir hazire ksm bulunur. Kuzey avlu duvarnn i ksmnda ufak
bir revakl ksm vardr. Revakl blmn iinde abdest musluu grevi gren bir lahit
yer alr. Revakl ksmn iinde yer alan bu lahit, camii yaptran Ali Efendinin Cevahir
veya Cevheri almasna sebep olmutur. Mahalli rivayete gre, Ali Efendi bu lahit dolusu
kymetli eya bulmu ve bu parayla, Ali Efendi ve Kayymzade Camilerini yaptrmtr.
127
Yozgat Kent Tarihi
c.1.4.Kayymzade ( Ali Efendi, Demircilik) Camii

Camii, Kseolu Mahallesinde yer almaktadr. Harime giri kaps zerinde bir
kitabesi vardr. Kitabesine gre camii, Cevheri veya Cevahir Ali Efendi Tarafndan H.1219
/ M.1804 tarihinde yaplmtr. Kitabeden baka son cemaat yerinin saak altnda kartu
iinde ift tarafl (aynal) 1219 Maallah kane eklinde camiinin yapm tarihini
belirten ikinci bir tarih daha vardr. Bu camiinin Demirciler arsna yakn olduu iin Ali
Efendi, Demircilik Camii denildii ancak camii yaknndaki medresede daha sonralar
Kayymzadelerden Osman Efendi ve bakalar da mderrislik yaptklarndan camiinin
ad, medrese hocalarna izafeten (hocalk grevini de ifa ettiklerinden) Kayymzade Camii
diye hret bulmutur. Dier bir kaynakta ise camiinin Demirci Ali Efendi Camii olduu
belirtilmektedir.

Camiinin yapl hikayesi ise u ekilde anlatlmaktadr. Ali Efendi, Baavu
Camiinin yksekliini grdkten sonra kendisinin daha nce birinci (Cevahir Ali Efendi
Camii) camii yol seviyesinden aada kalmasna zlm ve camii yapan ustalar
ararak bu camiinin yol seviyesine kadar ykseltilmesini istemitir. Ancak ustalar
bunun kolay olmayacan ve ok klfetli olacan syleyerek, gerekiyorsa arzuya uygun
bir baka camii yapabileceklerini ve bu camiinin byle kalmasn tavsiye etmilerdir. Ali
Efendinin istei zerine ikinci bir camii olarak ina edilmitir.

Camiinin kitabesinden baka tane vakfiyesi vardr. Vakfiyelerden ilki H.3
Muharrem 1220 / M.3 Nisan 1805 tarihlidir. Bu vakfiyede banisi camiye Kuzkayas
Mahallesinde birbirine bitiik 34 dkkan ve alt ev vakfetmitir. Vakfn artlarna gre
camiinin yanndaki iki ev imam ve mezzin lojman olarak tahsis edilmiti. Camiinin ikinci
vakfiyesi ise, Cevheri Ali Efendi nin olu Mehmet Efendiye aittir. H.1 Cemaziyel Ahir
1223 / M. 25 Temmuz 1808 tarihlidir. Bu vakfiyede Sivas n Kzlkn bed nahiyesine
128
Yozgat Kent Tarihi
bal Kayadibi Ky nn yar malikane hissesini bu camiye vakfettii anlalmaktadr.

Cevheri Ali Efendi nin nc vakfiyesi ise H. 11 Rebi l Evvel 1228 / M.14 Mart 1813
tarihli olup eski vakflarnn gelirlerinin fazlas ile yaptrd ve menfaatlerinden btn vakf
eserlerinin faydalandrlmas iin eski vakflarna ilhak olunmak zere baz gayr menkller
daha vakfetmitir. Bunlar, Budakz kazasna bal Sungurlu kasabasnda 32 dkkan,
iki maaza, ahap bir han , iki ba Sleymanl nahiyesi Ilcak kynde iki deirmen ve
Yozgatta iki evden meydana gelmekteydi.

Camii harimi boyuna dikdrtgen planl dz tavanldr. Gneyde eksende yarm
silindirik gvdeli mihrap, yannda (batda) orijinal ahap minber yer alr. Gneydou
kede ise, ahap bir vaiz krss vardr. Harimin kuzeyinde n balkon gibi kuzeye
doru knt yapan bir mahfil bulunur. Mahfil son cemaat yerinde batya doru bir knt
yaparak geniler. Mahfile son cemaat yerinin kuzeybatsndaki merdivenlerle klr.
Harimi dou ve bat duvarda er, gney ve kuzeyde duvarda ikier alt pencere ile
onlarn zerindeki st pencereler aydnlatr. Alt pencereler ie doru geniler. Harimin
kuzeyinde yanlar harim duvarnn uzantlar ile n cemakanla kapal bir son cemaat
yeri vardr. Harim ile son cemaat yerini mihrap eksenindeki bir kap birbirine balar.
Son cemaat yerinin kuzeybatsnda kare kaideli, okgen gvdeli bir minare bulunur.
Minareye kuzeybat kedeki kapdan klr. Harim iinde ssleme olarak aldan vitray
pencereler ile mihrap ve pencere alnlklarndaki kalem ii bezemeler dikkatimizi eker.
Mihrap, istiridye kabuu ile gibi boyanm kavsara ksm ile yarm yuvarlak ni eklindedir.
Niin iinde boya ile yaplm ikinci bir ni daha vardr. Mihrap kenarlar kalem ii ile
yaplm birer stun zerine oturan yuvarlak kemer ile mihrap alnlnn kenarlarnda
C ve S kvrml al barok sslemeler ile ahap bir pano zerine; Hz. Allah (c.c.)
Hz. Muhammed (s.av.) ve drt halifenin isminin yazld girift bir yaz vardr. Pencere
129
Yozgat Kent Tarihi
alnlklarnda ise C ve S kvrml, alnlkta gen barok kartular dikkatimizi eker.

Minber herhangi bir zellik tamaz. Harimin kuzeyinde, yanlar kapal bir son cemaat yeri
vardr. Son cemaat yeri ile harimi yuvarlak kemerli bir kap balar. Ahap kap geme
teknii ile yaplm aynal bir kapdr. ift katl son cemaat yerinin ortadaki pencerelerin
zerinde bir kartu vardr. Avludan camiye, 6 basamakl bir merdivenle klr. Cevahir
Ali Efendi Camii, Kseyusuflu ve Baavu camilerinde olduu gibi, n ksm sonradan
camekanla kapatlm son cemaat yeri, 5 aa direkle ve dou ile bat anten duvarlar
zerine oturur. Son cemaat yeri ile harimin birletii kuzeybat kesinde, okgen gvdeli
minaresi vardr. Minare kare kaideli okgen gvdelidir. Grlebildii kadaryla yapnn
duvarlar kesme tatan, minare gvdesi tuladan yaplm, krma at ile rtlmtr.
Yapy, kuzeydeki tek kapdan girilen, yksek duvarl bir avlu evirir. Avlunun dou i
duvarnda iki aa direk zerine oturan ufak bir revakl ksm vardr. Bu revakl ksmn
gney tarafna, adeta revak ikiye blnm gibi imam iin lojman yaplmtr. Revakta
bulunan abdest musluklar sklerek giri duvarnn i ksmna sonradan yerletirilmitir.
c.1.5.Nakipzade (Hoyar Kadn) Camii

Camii, Kseolu Mahallesindedir. Yap harime giri kaps zerindeki kitabesine
gre tarihlendirilir.

Camiinin harime giri kaps zerindeki medrese kitabesi gre camii, H.1260 /
M.1844 tarihinde II.Mahmutun ikinci kadn olan Hoyar Kadn tarfndan medrese ile
birlikte yaptrlmtr. Kitabede Beyhan Sultann manevi kz, Mihrimah Sultann kz gibi
grlen Hoyar kadn, aslnda Beyhan Sultan n manevi annesi, Mihrimah Sultann z
annesidir. Her iki kznn da kendinden nce ld kitabede belirtilerek onlarn adna bu
eseri yaptrd yazlrdr. Ayrca, kitabe ustas Ziya isimli biridir.

Kitabeden baka caminin iki tane de vakfiyesi vardr. Vakfiyelerden ilki H.Zil
Hicce 1268 / M. 21 Eyll 1852 den nce tarihlidir. Bu vakfiyede banisi camiye 12.000
guru para vakfnda bulunarak, bu para ile camiinin bakm ve tamiri ile dier masraflarnn
yaplmasn ister. kinci vakf ise, H.26 Cemazziyel Evvel 1332 / M. 22 Nisan 1914
tarihlidir. Bu vakfiye, Yozgat Tekke Mahallesinde oturan Sivas Ziraat Mfettii Ayintabi
zade Mustafa Mahzar Bey b. Hac mer Ltfi Bey tarafndan bir takm gayr-i menkul
130
Yozgat Kent Tarihi
gelirlerinden vakfedilen yllk 500 guru gelirdir. Vakfn artlarna gre gelirin her yl 200
guruu camiinin tamir ve bakmna, 30 guruu ise su yollarnn tamirine harcanacakt.

Harim boyuna dikdrtgen planl dz tavanldr. Gneyde eksende begen gvdeli
bir mihrap, yannda (batda) korkuluklar kafes oyma teknii ile yaplm orijinal ahap
minber yer alr. Mihrap renkli mermerlerden yaplmtr. Dou duvarda gneydeki
pencerelerden ikisinin arasnda, pencere iinden geilerek klan balkonumsu bir vaiz
krss vardr. Vaiz kknn n ahap parmaklkla, yanlar ta silmelerle sslenmi
yuvarlak kemerlidir. Harimin kuzeyinde n balkon gibi gneye doru knt yapan bir
mahfil bulunur. Mahfile son cemaat yerinin kuzeydousundaki son cemaat yan duvar
iindeki merdivenlerle klr. Harimi dou ve bat duvarda er, gney ve kuzey duvarda
ikier alt pencere ile onlarn zerindeki st pencereler aydnlatr. Alt pencereler iten ve
dtan renk alma ile yaplm silmelerle vurgulanmtr. Alt ve st pencere arasnda
kademeli iki kaval silme tm yapy epeevre dolar. Bu silmenin bir benzeri de at
saanda grlr. Harimin kuzeyinde yanlar harimin uzants duvarla, n camekanla
kapal, drt stun zerine oturan yuvarlak kemerle dar alan ift katl bir son cemaat
yeri avrdr. Harim ile son cemaat yerini mihrap eksenindeki bir kap halka biimli kaval
silmeli erefeli bir minare bulunur. Minareye gneybat kedeki kapdan klr. Harim
iinde ssleme olarak minberin kafes oyma teknii ile yaplm korkuluklar, vaiz krss
kk ve yanndaki selvi motifli bezemeler ile kesme tatan yaplan binann duvarlarndaki
silmeleri dikkate eker.
c.1.6.eyh Hac Ahmet Efendi Camisi Ve Trbesi

Camii, Takpr Mahallesi, eyhzade ( hastane) Caddesi zerindedir. Camii
caddeye bakan iki pencere zerindeki kitabelerine gre tarihlendirilir.
131
Yozgat Kent Tarihi

Kitabelerine gre, camii ve eme, H.1275 / m.1858 1859 tarihinde eyh
Hac Ahmet Efendi tarafndan yaptrlm, kitabesi Terki mahlasyla Hac Ahmet Efendi
tarafndan yazlmtr.

Harim boyuna dikdrtgen planl dz tavanldr. Gneyde eksende yarm silindirik
gvdeli mihrapl, yannda (batda) korkuluklar kafes oyma teknii ile yeni yaplm ahap
minber yer alr. Minber, mihrap ve yanndaki ahap sslemeler camiinin 1990lardaki
tamirat srasnda yaplmtr.

Harimin kuzeyinde n balkon gibi kuzeye doru knt yapan bir mahfil bulunur.
Mahfile son cemaat yerinin kuzeybatsnda, giriin yanndaki merdivenle klr. Mahfilin
alt ikiye blnm, kuzeydou ksm bir oda haline getirilmi, batsnda ise drt tane
halvet hcresi yaplmtr. Halvet hcrelerinin nnde, mahfili tayan ahap direklerle
hcreler arasnda bir boluk olumutur. Mahfilin kuzey duvarnda da alt tane halvet
hcresi yer alr. Bu haliyle cami, tekke + cami grnmndedir. Camiye bal tekke, bu
gnk caminin batsnda ona 5 10 metre uzaklktadr.
Harimi dou duvarda , bat ve gney duvarda ikier alt pencere aydnlatr.
Harimin dou ve bat olmak zere iki kaps vardr. Doudaki kapdan trbe nndeki
bolua, kuzeybatdaki yuvarlak kemerli kapdan da harime girilir. Kot farkndan dolay
bu giri nnde yksek merdivenler yer alr. Harimin kuzeybat kesinde kare kaideli,
okgen gvdeli bir minare bulunur. Minareye mahfilin kuzeybat kesindeki kapdan
klr. Minare 1957 de yaplmtr. Caminin gneybat d kesine tek cepheli bir eme
ilave edilmitir.
Harimin iinde ssleme olarak kasetleme tekniiyle yaplm tavan ve st kafesleri
ile mihrap alnlnda ahap zerine; saray hattatlarndan Abdlkadir el krinin yazd
hlas Suresi ve pencereler zerindeki bolukta iki sra erit halinde devam eden
Esmal Hsna ve Fetih Sureleri dikkat eker. Ayrca harimden douya alan kap
ile pencere arasnda; 1313 / M. 1897 1898 tarihinde yazlm, eyh Hac Ahmet Efendi
yi remzeden simetrik ifte Vav iinde; Ya Veliyallah, Ya Hazreti eyh Hac Ahmed
Veli yazlmtr.

Caminin banisi kendisi iin salnda binann kuzeydousunda, 3 m. kadar bir
boluktan sonra birka basamakl merdivenle klan girii olan bir trbe ina ettirmitir.
Trbe, kare planl zeri kubbeyle rtldr. Kubbenin dz keler zerine oturmas ve
gei elemanlarnn olmamas nedeniyle ahap olmamas nedeniyle ahaptan yaplm
olabilecei tahmin edilmektdir. Trbe iinde eyh Hac Ahmet Efendi, iki olu ve torunu
gmlmtr. mekan bat ve gneyde iki, douda bir pencere aydnlatr. Pencerelerden
doudaki daha kktr. Trbe ile cami arasnda kalan boluk caminin gney duvarna
132
Yozgat Kent Tarihi
kadar uzatlarak cemekanla kapatlp mekan geniletilmitir. Sar kesme tatan yaplan
trbeye kuzeybatdaki yuvarlak kemerli kapdan girilir. Camiye bakan yz son tamiratta
koyu mavi dz fayans inilerle kaplanmtr.
c.1.7.Musa Aa Camii
Cami Nohutlu mahallesi Musa Aa Sokanda yer alr.Kitabesine gre cami

H.1215- M.1800 ylnda apanolu Sleyman Beyin harem kethdas Musa Aa Bin
Hasan tarafndan yaptrlmtr. Caminin dou, kuzey ve batsnda haziresi vardr.Mezar
camiin dousunda ona4-5 m.uzaklktaki hazirede yer alr. Kitabesinden baka iki vakfiyesi
vardr. Cami harim boyuna dikdrtgen planl dz tavanldr. Gneyde eksende silindirik
bir mihrap yannda korkuluklar kafes oyma tekniinde yaplm orijinal ahap minber
yer alr.Gneydouda ise korkuluklar kafes oyma tekniinde yaplm vaiz krss
yer alr. Mihrabn sa ve sol ksmnda taran ap 37 cm, ykseklii 74cm olan iki bakr
amdan yer alr Son cemaat mahallinin kuzeydousunda kare kaideli okgen gvdeli bir
minare bulunur. Ssleme bakmndan kafes oyma teknii ile geometrik sslemeler bolca
kullanlmtr. Bunun yannda harimi drtbir yandan eviren sls yaz kua yer alr..
Yapnn i ve dnda baka ssleme yoktur. Ayrca son cemaat yerinin tam karsnda bir
eme kalnts yer alr.
133
Yozgat Kent Tarihi
c.1.8.Tahta Camii

Cami Eskipazar Mahallesi Tahta Camii Sokanda yer alr.Yap zerindeki yazdan
1960larda tamamen yeniden yapldn bildiimiz camiin kitabesi yoktur Camiin bat ve
gneyindeki hazirede yer alan mezar talarna gre imdiki camiin yerinde eski bir yapnn
olduunu anlyoruz. Tesbit edilen eski mezar ta Yankzade Hac Mustafa Aaya ait
H.1289- M.1872 tarihli olandr.Buna gre eski cami 1872den nce yaplm olmaldr.
134
c.1.9.Alacalolu Camii
Yozgat Kent Tarihi

Cami Aaatak mahallesi Musa Aa Sokak ile Alacalolu Camiinin kesitii
kede yer alr. Camiin kitabesi yoktur. Cami ve medreseden oluan bir klliye iken
medresesi bugn yok olmutur. Cami harim boyuna dikdrtgen planl dz tavanldr.
Gneyde yarm silindirik bir mihrap, batda(yannda)ahap sade bir minber bulunur.
Harimin dousunda orijinal korkuluklar kafes oyma tekniiyle yaplm bir vaiz krss
yer alr. Harimin kuzeyinde n balkon gibi kuzeye doru knt yapan bir mahfil bulunur.
Mahfilin alt ikiye blnm, n ve yanlar parmaklkla evrilmitir.Harim ile son cemaat
yerinin birletii kede kare kaideli yuvarlak gvdeli bir minaresi bulunur. Yap dardan
dikdrtgen planl, zeri krma atyla rtl bir grne sahiptir.
c.1.10.Dedikliolu (Top) Camii

Takpr Mahallesi Susam Sokak zerindedir. Kitabebesi yoktur. Avlu giri
kapsnn gneyinde hazireyi eviren duvar zerinde krk reyaz mermer zerine yazl
bir kitabe gmldr. Bu kitabeden camiin ina tarihinin H. 1211 .M. 1895 tarihinde
yapld anlalmaktadr. A.Y. Ocaktan n okuduu kitabeye gre camiin banisinin Hac
brahim Efendi olduunu reniyoruz. Camiin 1971de tamamen yenilendii mahalle
sakinleri tarafndan sylenmektedir. Cami harim boyunca dikdrtgen planl, dz tavanl,
krma atldr.Yapnn kuzeyinde ift katl bir son cemaat yeri vardr. Etraf duvarla evrili
camiin haziresi ile batdaki yuvarlak kemerli kapyla girilen giriin yannda bir emesi
bulunmaktadr.
135
Yozgat Kent Tarihi
c.1.11.Tekke ( Araplk = Arap Dede ) Camii

Camii, Tekke Mahallesi, amlk Caddesi ile Seyfi Aa Caddesinin kesitii kede
yer alr.

Camiinin kitabesi yoktur. Fakat son cemaat yerinin iki pencere arasnda
Maallah sene H.1327 yazldr ki bu tarih (M. 1899 1900) muhtemelen camiinin
tamir tarihidir. nk camiinin H. 1 Zil Hicce 1257 / M. 14 Ocak 1842 tarihli bir vakfiyesi
vardr. Vakfiyeden banisinin ubukzade Halil Aa b. Hseyin b. Mehmet olduunu da
reniyoruz. Vakfiyede yllk ihtiyac olanlara, % 15 guru, geri kalan camii grevlilerine
verilmek zere 2. 000 guru vakfedilmiti.

Camiinin etrafn (kuzey hari) eviren hazire de tespit edilen en eski tarihli iki
mezar ta vardr. Bunlardan H.1262 tarihli smail Aann eine ve dieri ise H.174
tarihli Abdullah Efendinin eine ait olandr. Bu iki mezar ta da bize camiinin vakfiye
tarihinden nce yapldnn en gzel rnekleridir.
Harim kareye yakn dikdrtgen planl dz tavanldr. Gneyde eksende yarm
silindirik gvdeli bir mihrap, yannda (batda) yaplm ahap minber yer alr. Harimin
136
Yozgat Kent Tarihi
kuzeyinde n balkon gibi kuzeye doru knt yapan bir mahfil bulunur. Mahfile son
cemaat yerinin kuzeydousunda, giriin yanndaki oda ierisinde bulunan merdivenle
klr. Batdaki minber ok sade ve ahaptan yaplmtr. Doudaki vaiz krss ise ince
ahap stunlar zerine oturan sade bir kurulutur. Harimi dou duvarda ve bat duvarda
birer, gney ve kuzey duvarda ikier alt pencere aydnlatr. Ayrca yalnz gney cephede
alt pencerelerin zerinde kk birer st pencere daha vardr. Yapnn i ve dnda
ssleme yoktur. Harime gney kuzey eksenindeki yanlar profili yuvarlak kemerli bir kap
ile girilir. Harimin kuzeybat kesinde kare kaideli, yuvarlak gvdeli bir minare bulunur.
Minareye son cemaat yerinin kuzeybat kesindeki kapdan klr.
Camiinin ift katl, yanlar harimin uzants duvarla, alt n camekanla kapal ok
kk bir son cemaat yeri vardr. Son cemaat yeri sonradan ince bir duvarla ikiye ayrlarak
dou taraf bir oda haline getirilmitir. Yap meyilli bir arazi zerine kurulduu iin son
cemaat yeri zeminden yksekte kalmtr. Buraya iki tarafl 5 10 basamakl merdivenlerle
klr. Son cemaat yerinin nnde ve dousunda kk bir haziresi vardr.
Camiinin etraf bir duvarla evrilmitir. Camii krma atl zeri oluklu kiremit rtl
geni saakldr. Yap sval olduu iin malzemesi hakknda bir bilgiye sahip olamyoruz.
Ama minaresi sar kesme tatan yaplmtr.

c.1.12.eyh Necdi Camii(Mevlevi Dergah)

Camii, Nohutlu Mahallesi ar iindedir. Yapnn kitabesi yoktur. H. Cemaziyel
evvel 1326 M. 20 Haziran 1908 tarihli bir vakf sureti vardr. Banisi Konyal eyh El Hac
Salih Sabri Dede Efendi .bin .Hasandr.
Uzun sre Halk Ktphanesi olarak kullanlan ve son eyhinin (eyh Necdi) ismiyle
anlan cami eski Mevlevi dergah ar iinde lise caddesi zerinde yer alr. Harim enine
dikdrtgen planl dz tavanl krma atldr . Gneyde silindirik gvdeli bir mihrap yannda
yeni ahaptan yaplm minber yer alr. Harime dou duvarnn ekseninden kuzeye kayan
bir kapyla girilir. Ara mekann dousunda iki oda yer alr. Her iki odada kareye yakn
137
Yozgat Kent Tarihi
dikdrtgen planl ve zeri tavanla rtldr. Gneydeki odann gneye bakan duvarnda
camideki gibi silmeli yuvarlak kemerli alt penceresi vardr. Eskiden Mevlevihane olarak
kullanld sylenen yap da kapatlm bir sundurma yer alr.
c.1.13.Fatih (Kilise) Camii

Cami apanolu camiinin kuzeybatsnda ona 150m. uzaklktadr. Kitabesi
yoktur. Akdamadenindeki stanbulluolu Mahallesindeki kilise camii ile yukar
kiliseye d grn ve plan bakmndan benzemesi nedeniyle XIX. y. yln ortalarna
tarihlendirilmektedir. Rum kilisesi olarak bilinir.
Uzun sre deiik amalarla kullanlan kilise 1996da Fatih Camii adyla camiye
evrilmitir. Harim dou-bat dorultusunda iki sra ayakla nefe blnmtr. Neflerin
zeri beik tonozla rtlmtr. Orta nef daha geni tutulmutur. Stunlar yksek kare
kaideler zerine oturur. Keleri voltl ince balklar vardr. Douda dar tamayan bir
apsis yanlarnda pastaforiom hcreleri bulunur. Batda ise gney ve kuzey kanada doru
galeri gibi uzanan U eklinde bir mahfili vardr. Gney cephede bir mihrap nii almtr.
mekan dikey eksende yer alan geni yuvarlak kemerli alt ve st pencereler aydnlatr.
Batda blmlk bir narteks vardr. Narteksin zeri dz tavanla rtlmtr. Narteks
bugn n camekanla kapatlm yuvarlak kemerle dar alr. Narteks gneye ve
kuzeye doru dikdrtgen eklinde taan ve ift katl bir d grne sahiptir. Narteksin
kuzeybatsnda an kulesi yer alr. Kilise Camii krma atl ve profili ince saakldr. Camiin
i ve dnda ssleme yoktur.
138
Yozgat Kent Tarihi
c.2. Dier Mimari Yaplar

c.2.1.Halveti Tekkesi
Tekke Yukaratak Mahallesi, mit 2 Sokak, no: 4te yer alr. Tekkeden sadece bir
hazire ile tekke mtemilatndan olduu sylenen bugn ev olarak kullanlan tek katl bir
bina kalmtr. Kollar kuzey ve batya uzanan L eklindeki binann kuzeybat kesinde
mezardan oluan ve etraf demir parmaklkla keleri ta babalarla evrilmi bir haziresi
vardr. Hazire iinde gneyden kuzeye doru mezar sralanr.
c.2.2.apanolu ifte Hamam

Hamam apanolu Camiinin gneydousunda ona 150 m. uzaklktadr. Kitabesi
yoktur. Yap vakfiyesine gre tarihlendirilir. Erkekler ksm Kapucuba apanolu Mustafa
Beyin vakfiye tarihi H. 1 muharrem 1195 M. 28 aralk 1978den sonra, kadnlar ksm
Kapucuba apanolu Sleyman Bey tarafndan H.1208 M. 1793te yaplmtr. Erkekler
ve kadnlar ksmndan oluan hamamn erkekler ksm byk, kadnlar ksm kktr.
Her iki yap birbirine L eklinde birlemitir. Dou ve kuzey taraf dkkanlarla evrilmitir.
Erkekler ksmnn duvarlar gri renkli moloz tatan, kadnlar ksmnn duvarlar ise moloz
tatan yaplmtr. Plan bakmndan Havari Drt Eyvanl ve Ke Hcreli plan tipine girer.
Hamam balca soyunmalk, lklk, scaklk, havlat ve su deposu blmlerinden oluur.
139
Yozgat Kent Tarihi
Baavu ifte Hamam:

Hamam Aanohutlu Mahallesi Korkmaz Sok. ile Hamam Sokann kesitii
yerdedir. Hamamn kitabesi yoktur. Yap vakfiyesine gre tarihlendirilir. Vakfiye tarihinden
hamamn H. 1240 M. /1824-1825 tarihi dolaylarnda apanolu Sleyman Beyin Baavuu
Halil Aann olu Ahmet Aa tarafndan yaptrlmtr.

Bugn kadnlar ksm kullanlmaktadr. Erkekler ksm harap bir ekilde
durmaktadr.

Erkekler ksm: Hamam dou-bat dorultusunda dikdrtgen planldr. Scakl
drt eyvan emal ke halvetlidir. Orta mekan ve eyvanlar beik tonozla, halvetler
kubbeyle rtldr. Orta mekann kubbesine pandantifle, halvetlerin kubbesine
tromplarla geilir. Scakln ortasnda zeminde kare bir gbek ta grlr. Ilklk ve
scaklk yuvarlak kemerli bir kapyla balanr. D moloz ta, st rts tula ve kemerleri
kesme tatan yaplan hamamn i ve dnda ssleme yoktur. Bugn girii kapatlm ykk
durumdadr.

Kadnlar ksm: Erkekler ksmndan daha kk ve halen faal olan kadnlar ksm
erkekler hamamnn dousunda yer alr. Scakl kare planl ve zeri kubbeyle rtldr.
Zeminde kare planl bir gbek ta yer alr. erisinde kelerinde rumi karartma sslemeleri
bulunan alt tane orijinal kurna vardr. Scakln batsnda su haznesi bulunur. Scakln
kuzey duvarnn ekseninden lkla geilir.

Duvarlar moloz tatan rt ksm tuladan yaplan hamamn i ve dnda ssleme
yoktur. ki yap malzemeleri arasnda ayrt edilen malzeme fark yoktur.
140
Yozgat Kent Tarihi
c.2.3.apanolu Ali (Kani) Bey veya Aynal Hamam
Hamam, Aa Nohutlu Mah. Aynal Hamam Sokanda yer alr. Kitabesi yoktur.
Mustafa Akn ve Bekir Sayarn ifadelerine gre hamamn apanoullarna ait olduu ve
ev hamam olduunu anlyoruz. En kuvvetli gre gre hamamn Ali Bey tarafndan
yapld kabul edilmitir.
Hamam dou-bat dorultusunda dikdrtgen planl ve drt mekanldr. Bu
drt mekann gney ve kuzeyine yeni(soyunma) mekanlar ilave edilerek geniletilmitir.
Hamamn orijinal mekan drt kare birimden oluur. Bugnk plan kollar eit L eklinde
ve zeri tromp geili kubbeyle rtlmtr. Gneydoudaki giriin nnde ikier
kubbeli mekan yer alr. Kubbeye geiteki tromplar biimsiz ve oranszdr. 3 numaral
mekann ortasnda dikdrtgen gbek ta yer alr. 3 ve 4 numaral mekanlarn batsnda
su deposu ve klhan bulunur. 1 numaral mekann dousuna lklk ve onunda kuzeyine
soyunmalk ilave edilmitir. Etraf yaplarla evrilen hamamn i ve dnda ssleme yoktur.
Yap moloz tatan yaplmtr. Hamam u an tamamen yok olmutur.
c.2.4.apanolu Konak (Ev) Hamam

Hamam Aaatak Mah. ncl Sokan zerindeki evin bahesinde yer alr. Ali
Efendi Camiinin kuzeydousunda ona yaklak 200 m. uzaklktadr.
141
Yozgat Kent Tarihi
Hamamn tarihi ve banisi hakknda bir bilgiye sahip deiliz. Yalnz Yozgat Mzesi
tescil kaytlarnda hamamn apanoullarna ait olduu yazldr. Geni bir bahesi ve
bahesinde mermer havuzu bulunan bir konan ev hamamdr. Bugn konak yklmtr.
Dou-bat dorultusunda uzanan yap dikdrtgen planldr. Hamamn batsnda dikdrtgen
planl bir su haznesi vardr. Haznenin dousunda iki blml bir scaklk bulunur. Scakln
bats enine bir kemerle stte iki mekana ayrlmtr. Bu mekann zeri tromp geili bir
kubbeyle rtlmtr. Scakln batsndaki mekanlarn zeri aynal tonozla rtlmtr.
Her ikisinin de aynalar yklmtr. Hamamn dousunda iki mekan vardr. Bunlardan
kuzeydoudaki giri mekan gneydoudaki muhtemelen temizlik mekandr. Temizlik
ve giri mekanlarn zeri aynal tonozla rtlmtr. Her ikisinin de aynalar yklmtr.
Giri blm dou ve kuzeye yuvarlak kemerle alr. Harap bir halde olan hamamn
tek sslemesi byk kubbeli scakln bat duvarndaki su haznesine alan pencere
zerinde ay ve sekiz kollu bir motif yer alr. Su haznesinin tamamna yakn yklmtr.
Buradan anlaldna gre st rt tuladan, duvarlar moloz tatan yaplmtr.
c.2.5.eker Pnar

eme ekerpnar Mah. Yozgat- Sungurlu yolu zerindedir. eme kitabesine
gre tarihlendirilir.

Suyu akan ve hala kullanlan emenin iki kitabesi vardr. Alt satrlk stteki
kitabe 50x80 cm boylarnda H. 1266 M. 1850-1851 tarihlidir. Alttaki ikinci kitabe ise 54x65
cm boyutlarnda 1309/M. 1893-1894 tarihlidir. Kitabelerinden anlaldna gre yap
Vecihi Paa tarafndan namazgahla birlikte yaptrlmtr. 1893-1894 tarihlerinde de Vehbi
Paa tarafndan tamir ettirilmitir. Bu kitabenin metnini Yozgatl air Fenni yazmtr.

eme 7,5 m. boyunda 2.40 m. yksekliinde dikdrtgen planl douya bakan
tek yzldr. Ortas yukar doru dikdrtgen eklinde bir knt ile talanr. ki lleli tek
olukludur. Arkasnda topraa gmlm byk bir haznesi vardr. Sar kesme tatan
yaplmtr. eme ile birlikte yapld tahmin edilen namazgah bugn yoktur.
c.2.6.Hamidiye Saatli emesi

eme, apanolu Camiinin dou haziresi d duvarnda yer alr. emenin
tarihi kaznmtr. Buna ramen orta alnlkta bir kartu iinde sene 19 Austos 1916 (M. 01
Kasm 1900) yazs ve tarihi okunmaktadr. apanolu Camisinin dousunda arya bakan
yznde hazireye bitiik olarak II. Abdlhamit tarafndan 1900 tarihinde tahta knn 25
seneyi devriyesinde saatli eme diye yaptrlmtr. 1325 Ankara salnamesinde bir resmi
vardr. Yarm silindirik gvdeli, iki kenar dar, cephesi geni emenin gvdesi boyuna
profilli silmelerle bee, enine profilli silmelerle e blnmtr . En stte sivri kemerli bir
ni iinde yuvarlak kadranl bir saati vardr. Saatli niin kelerinde birer yuvarlak gne
semboll sslemeler yer alr. Saatin altndaki blmde adalet, eitlik ve zgrlk sembol
142
Yozgat Kent Tarihi
olan apraz kllar, flamalar, terazi ve ay yldzlarndan oluan bir Osmanl armas motifi
yer almaktayd. Bununla birlikte eme zerinde tm yaz ve motifler kastl bir ekilde
kaznmtr. Armann altnda ise bir kuak halinde besmele yazs zerinde tarih ve altnda
ayakl bir kupa grlmektedir. En alt ksmda ise nde birer de yanda olmak zere be
eme oluu ile llesi bulunur. Beyaz kesme tatan yaplmtr. Talarnn Sarkayann
Azapba kynden getirildii sylenir.
Dneminin Anadoludaki en gzel ve en byk sslemeli emelerinden biridir.
143
Yozgat Kent Tarihi
c.2.7.Eskipazar Mahallesi emesi

eme Eskipazar Mahallesi, eski Kayseri yolu zerinde caddeyi kesen Dolgu
Sokann kesindeki evin bahe duvarna bitiiktir.

emenin kitabesi yoktur. Kemer biiminde 19.yy sonu 20.yy bana
tarihlendirilir. Muhtemelen ustas Selimli Kynden eyh Mehmet Akgzdr.

Bahe duvarnn ana caddeye bakan yznde tek cepheli olarak yaplan eme
sar kesme tatan yaplm, yuvarlak kemer nilidir. Tek llesi vardr. Oluu yok veya
topraa gmlmtr.

c.2.8.Baavu Hamam emesi

eme, Aa Nohutlu Mah. Korkmaz Sok. ile Hamam Sokann kesitii yerde
kadnlar hamamnn gneyindeki avlunun d duvarndadr.
144
Yozgat Kent Tarihi

emenin kitabesi yoktur. Vakfiyesine gre tarihlendirilir. Vakfiye tarihinden
hamamn, H. 1240 M. 1894- 1895 tarihlerinde yapldn anlyoruz. emenin de ayn
tarihlerde yapldn syleyebiliriz.
Yap Baavu Camii Klliyesi, cami, okul bugn yklm hamam ve emeden
oluur. Bahe duvarnn ana caddeye bakan yznde tek cepheli olarak yaplan eme,
sar ve beyaz kesme tatan yaplmtr. Tek lleli ve kk bir oluu vardr. eme
arkasnda bahe iinde haznesi bulunmaktadr.

c.2.9.Saat kulesi

Yap ehrin merkezinde ykselsen kare prizma gvdeli uzun bir kuledir. Kuleyi,
Tevfikizade Ahmet Bey, Belediye Bakanl srasnda yaptrmtr. Mimar akir Ustadr.
1325 / M.1902- 1908 Tarihli Ankara salnamesinde saat kulesinden ayrntl bir ekilde
bahsedilir. Yapyla ilgili birok yaynda emenin 1908 tarihinde ina edildii belirtilir. Ayrca
Saat kulesini yaptran Tevfikizade Ahmet Beyin II. Belediye Bakanl 1908- 1909 tarihleri
arasndadr. Bu bilgilere dayanarak yapnn 1908 de yapld kabul edilmektedir.
Kule enine silmelerle alt kata blnmtr. st ksm erefe gibi balkonla
evrilmitir. zerini an eklinde bir klah rter. Klahn altnda, her yzeyde bir saat
kadran yer alr. an 288 k. arlndadr. ann topu sekiz para 282 kg. Saatin
topu, 50 kg. Arlndadr. ann yukarya iki krmz lira karlnda Hamal Kr Musa
kartmtr. Her yarm ve tek saatlerde ispatl olarak alan saatin zerinde NorezJura ve
145
Yozgat Kent Tarihi
L.D. Odobey Gadet yazldr. Kuleye kuzeydeki yuvarlak kemerli kapdan girilir. Ve zikzak
eklindeki ahap merdivenlerle klr. erefenin altnda aa doru her katta kk
yuvarlak kemerli bir pencere bulunur.
c.2.10.Cephanelik

Cephanelik, Aanohutlu Mah. Pafta 13 ada 286 parsel 6da bugnk oto
garajnn kuzeyindeki bo arazi zerinde harabe eklinde durmaktadr. Yap kitabesine
gre tarihlendirilir. Kitabesine gre yap II. Abdlhamit dneminde H. 1302 M. 1886-1887
tarihinde ina edilmitir.
Sar moloz tatan yaplm deponun keleri tatan yaplmtr. Gney cephesinde
yuvarlak kemerli bir kaps ve kap zerinde kaznm bir kitabesi
vardr.Yap i ie kare kbik planldr. ki kare plan arasnda ince uzun bir galeri olumu
tur.
c.2.11.Askerlik ubesi

Cumhuriyet meydannn gney kenarndadr.Yap kitabesine gre tarihlendirilir.
ehrin orta yerinde sar kesme tatan yaplm krma atl ve iki katl bir yapdr. Yap
giriinin orta ksmnda gen alnlkl, drt stuna oturan nden kemerlerle da alan,
gen alnlkl bir kma vardr. kma orta kemer alnlnda bir kitabe yer alr.
146
Yozgat Kent Tarihi
Kitabesine gre H. 1411 M. 1895- 1896 II. Abdlhamit dneminde yaplmtr. n

cephedeki kma kemerler ile pencere kemer ve sveleri hafife dar tamtr. Dar
taknlk yapan bu ksmlar renkli talarla yaplmtr. Yuvarlak kemerli pencereler dou,
gney ve bat cephelerinde ortada er kenarlarda ikier pencere eklinde dzenlenmitir.
Alt ve st pencereler yatay bir silmeyle birbirinden ayrlmtr. kmann gen alnlnda
sar krmz ve yeil renklerden oluan Osmanl Devlet Armasnn kabartmas vardr. Arma
kenarlarnda II. Abdlhamitin turas yer alr. D cephe grn ile Neoklasik slup
zellikleri gsteren yapnn revakl ksmdan ieriye girildiinde yuvarlak kemerli bir
kapyla karlalr. Kapnn zerindeki kartu iinde ise Daire-i Askeriye yazs okunur.
Halen askerlik ubesi olarak kullanlan yapnn revakndaki kapdan sola girilir. Odalar
salonun iki yanna sralanmtr. Trk Evi Plan Tiplerinden; Sofal Plan Tipinin (Karnyark
Plan Tipinin) genel zelliklerini gsterir. st kata iki tarafl ortada birleen trabzanl bir
merdivenle klr. Burada da salonun iki tarafnda sralanm drder oda bulunmaktadr.
Alt ve st kat odalarnn ilerinde yklkler ve erbetlikler vardr.
c.2.12.Lise Binas

Yap Aanohutlu Mah. Vali Konann yanndadr. Kitabesi kaznd iin
kesin yapm tarihi belli olmayan bina aratrmaclar tarafndan 18951896 yllarna
tarihlenmektedir. Lise binas 1895 ylnda be yllk nehari (Rtiye denilen ortaokullardan
sonraki yksek okullara hazrlayc okul) olarak alm 1912de bugnk anlamnda
liseye dntrlmtr.

Sar kesme tatan yaplm, iki katl iki krma atl dikdrtgen planl bir yapdr.
Her iki katta ayn planldr. Yalnz st katta gney cephede giriin zerinde bir oda daha
147
Yozgat Kent Tarihi
vardr. Dou-Bat dorultusunda uzanan yapnn ortasnda ince uzun dikdrtgen bir
koridor ve bu koridora alan odalar bulunur. Koridorun uzun kanatlarnda drderden
sekiz derslik vardr. Drt kede ise iki ynde knt yapan birer derslik ile bunlar
arasndaki bir odadan oluur. Uzun kanatlarn kuzey-gney ekseninde iki kat birbirine
balayan kuzeyde bir merdiven yer alr. Gneye bakan ksmnn ortas gen alnlkl ve
iki stuna oturan cumba gibi bir taknlk yer alr. Bu revakl ksmn ortasnda yuvarlak
kemerli giri kapsnn sa st kesinde bir kitabe yer alr. Kaznm olan kitabenin hibir
yazs okunmamaktadr. Yalnz H. 1311 / M. 1895- 1896 ylnda sultan II. Abdlhamit
dneminde yaptrld bilinmektedir. Yap dtan yuvarlak kemerli, sveleri dar tam,
ikili ve l gruplar halinde sk pencerelidir. Yapy enine bir silme ile iki kata ayrr. Bina,
silmeleri ve pencere dzenleri bakmndan bu dnemin kamu binalarna benzer. En ok
ube binasyla benzerlik gsterir. Kalorifer bacas yapnn d grnn bozmaktadr.
d.Cumhuriyet Dnemi Eserleri

d.1.Cumhuriyet lkokulu

lkokul, Medrese Mah. Sivas Caddesi zerindedir. Yap Zamann Maarif Vekili
Necati Bey tarafndan 1927de Vali Ali Rza Bey ve Maarif Mdr evki Beyin gayretleriyle
yapmna balanm 29 Ekim 1930 da ilkokul olarak almtr. Yapnn kuzey tarafndaki
girii zerinde oklun ad ve yapl tarihleri yazldr.
Kesme tatan yaplm iki katl, geni saakl, krma atl dikdrtgen planl
bir yapdr. Dou-Bat dorultusunda uzanan yapnn drt ke ve ortas iki ynde knt
yapar.
148
Yozgat Kent Tarihi

Bin metrekarelik bir alan kaplayan yapnn alt ve st kat ayn planldr. Alt katta
T biiminde bir sofa yer alr. T nin dikey kolu zerinde ite st kata, dta, baheye
k merdiveni bulunur. Yatay kolunun kelerinde ve dikey kolunun yanlarnda birer
oda vardr. Odalardan gney cephedekiler byk, kuzey cephedekiler kktr. Kk
odalardan kuzeydoudaki tuvalet olarak dzenlenmitir.
Odalarn gney cephelerinde er, byk odalarn cephelerinde drder,
kuzeybat kesindeki kk odann bat ynnde bir pencere bulunur. Alt katn
pencereleri yuvarlak kemerli st katn sivri kemerlidir. st pencerelerin bu grn ile
Osmanl dnemi yaplarn hatrlatr. Pencerelerin alt ve stlerinde silmeler vardr. Geni
saaklar eli belindelerle desteklenmitir. Binann alt kat depo ve kalorifer kazan olarak
dzenlenmitir.
Yapnn gneyinde drt bin metrekarelik geni bir bahesi vardr.
Okul u an Bozok niversitesine bal rektrlk binas olarak kullanlmaktadr.
e.Konut Mimarisi

XVIII.yy.ln ortalarnda, amlk, Nohutlu, Mercimektepe ve Kabaktepe arasndaki
dar bir alanda Yozgat ehri dneminin en gzel yerleimine sahiptir. Yakn zamana kadar
bozulmadan kapal bir evre olarak kullanlm nadide ehirlerimizden birisiydi. Pek az
imar grebilmi Trk Kaldrml, dar sokakl, dereler zerinde ufak kprleri ve ehrin
gneyindeki am ormanlaryla dikkatimizi eker.
Hzl ve arpk yaplama eski kent dokusunu bozarak yozlamasna neden
olmutur. Artk ehirde parmakla gsterilebilecek kadar az konut kalmtr.
Yozgat evlerinin geneli iki katl, dikdrtgen ve yuvarlak kemerli, sk pencereli
cumbalar, saaklar, kiremit rtl atlar, nnde geni baheleri, bahenin bir tarafnda
ve yannda kuyusu, bir tarafnda ieklii bulunan ahap evler aklmza gelmektedir.
Yozgat evlerinin tamamna yaknnda Trk Evi Plan Tipiden sofal plan tipi ok
kullanlmtr. Bu plan tiplerinin bir eitlemesi saylan Karnyark Plan Tipi, Drt Eyvanl
ve Ke Odal Plan Tipini de uygulamlardr.
Malzeme olarak daha ok kesme ta zeri hm duvarl kitik svaldr. Bunun yan
sra sar kesme ta yaplara da rastlanr.
Yozgat evlerinde ssleme olarak kalem ii ve ahap arlkl bezemeler
ounluktadr. Zaman zaman resimli evlere de rastlanr. Bahe duvarlar hatll moloz
ta duvar eklindedir. Baheye girilerde bir byk, bir kk kap grlr. Byk kap
arabalara, kk kap ise insanlara mahsustur. Kap tokmaklar ounlukla dme
demirden L ve armut eklindedir. Yozgat konut mimarisine dair genel bir giriten sonra
ehrin sivil mimari zelliklerini yanstan iki nemli yapy tantmaya alacaz.
149
Yozgat Kent Tarihi
e.1.Karabyk Kprs

Yozgat-efaatli yolunun 38.kmsinde Kanak Suyu zerinde kurulmutur. Yavuz
Sultan Selim tarafndan Msr seferine giderken (1516) yaptrlmtr. Ayaklar zerinde
oturan sivri kemerli, iki alak mahmuzlu, 60 cm. yksekliinde korkuluk duvar ile
ularda ve ortada baba talar olan, beyaz kesme tatan yaplm bir kprdr. 54 m.
boyunda 4.5 m. eninde olan kprnn ortasna doru bir harpuluk fark edilir.
e.2.Karslolu Kona
Ge Osmanl Devrine ait olup 1883 ylnda yapld bilinen konak 1929 ve 1936
yllar arasnda Yozgat Belediye Bakanl yapan Yusuf KARSLIOLU tarafndan satn
alnarak uzun sre kullanld iin Karslolu Kona olarak bilinmektedir.
150
Yozgat Kent Tarihi
Arkeoloji Mzesi olarak kullanlmak zere 1977 ylnda Kltr Bakanlnca

istimlak edilen konakta restorasyon almalar 1990 ylnda tamamlanmtr. Bodrum kat
hari iki katl olan, alt katta kfeki tana benzeyen ilenmesi kolay sar renkli kesme
talar zerinde ykselen konak ince ahap iilii tavan dekorasyonu ve sslemeleri ile
dnemin ve gnmzn en gzel rneklerinden biri durumundadr.
Eski Yozgat-Sungurlu yolu (imdiki Hattua yolu) zerinde C. Ali Efendi Camiinin
yaknnda yer alan birinci kat sar renkli kesme ta (Nevehir Ta), ikinci kat kagir olan
bu konak krma atldr. kinci kat gney-kuzey ynnde knt yapar. Bu ksmn alt
S konsollarla desteklenmitir. Balkon taban sonradan betonlamtr. kinci kat balkon
pencereleri yuvarlak kemerli olup ahap erevelidir.
Binaya giri, gneydeki ta ereveli yuvarlak kemerli bir sundurmadan salanmtr.
Bugn st kata (birinci kata) be basamakl ta merdivenle doudaki dikdrtgen kk
kapdan klmaktadr. Birinci kat girii, yuvarlak kemerli ve drt revnakldr. Kemerler
arasnda sar renkli tatan yaplm, iyonik balkl stunlar mevcuttur. Revak zeri oymal
tonozlu sonradan betonlanmtr. Sekizgen sofann her kesinde bir oda yer alr. Gneybat kesinde, nemli konuklarn ikameti iin ayrlm zel bir oda yer alr. Bu odann
tavan dier odalarnkilerden daha gzel ilenmitir. Salonun gney ksm eyvan hatrlatr.
Bu eyvann nnde bir balkon bulunmaktadr.
Oda kaplar zerinde grlen sonradan kaznlm ha ekillerinden ve gneydeki
sundurma zerinde yer alan balkonun gen alnlndaki Rumca yazlardan bu yapnn
eskiden Rumlara ait olduu anlalmaktadr. Bu gen alnln ortasndaki Rumca
satrlk yaz ve 1883 rakam bu yapnn tarihini vermektedir.
151
Yozgat Kent Tarihi
Atatrkn Yozgata ilk gelilerinde (3 ubat 1934) burada kald ve daha sonra da
uzun bir sre Vali Kona olarak kullanld bilinmektedir.
Kltr Bakanl, Antlar ve Mzeler Genel Mdrlnce Arkeoloji Mzesi olarak
kullanlmak zere kamulatrlarak restore edilen bina daha sonra Yozgat Mzesi
Mdrlnn 30.03.2001 tarihli raporunda belirtilen gerekelerle Arkeoloji Mzesi olarak
kullanlmasnn uygun olmadnn bildirilmesi zerine Bakanlk Makamnn 30.07.2001
tarih ve 3841 sayl onay ile Kltr Mdrl hizmet binas olarak tahsis edilmi, daha
sonra da tahsisi l zel daresine yaplmtr.
B.Kentteki Mzeler
B.1.Nizamlolu Kona
Vasilika ve Joannaliden hazineye kalan ve H.1292 / M. 1875 de Abdullah Kz
Fatma Hanma, ondan da Nizamzade Ali Efendiye geen bu yap 1871den nce
yaplm olmaldr. Bugn mze olarak kullanlan yap krma atl, iki katl, meyilli bir
zemine oturan, dou yz sokaa bakan, etraf ufak bir baheyle evrili bir konuttur.
Zemin kat U planl sofa etrafnda sralanan depo ve servis odalarndan oluur. Unun
yatay kolu kareye yakn dikdrtgen eklindedir. Kuzeyde eksende baheye k kaps
ile dou ve batda; gney-kuzey dorultusunda dikdrtgen planl dz tavanl odalar
yer alr. Giriin tam karsnda ise yine ayn dorultuda bir kiler bulunmaktadr. Unun
dikey kollar zerinde ise ikier oda bulunmaktadr. Bu odalarn arasnda dikdrtgen
koridorlar grlr. Bu koridorlarn bat kanattakine st kata k merdiveni yerletirilmitir.
Merdivenin kuzeyindeki oda frn olan mutfak eklinde kullanlmaktadr. st kat alt katn
tekrar gibidir. Farkl yan odalar daha byk ve ssl, sofann geni ve eyvanl olmasdr.
Bir sofa etrafna U eklinde odalar sralanmtr. Sofann gneyinde n balkonlu bir
eyvan bulunmaktadr. Odalarn n ksmn, sofa zemininden 1m. kadar yksek bir galeri
evreler. Galerilerin n ksm birbirlerine badadi kemerlerle balanm 10 ince aa
stun ve aralar parmaklarla rlmtr. Sofaya kuzey cephe ekseninde yer alan yuvarlak
kemerli bir kapdan girilmektedir. Eyvann iki yanndaki gneydou ve gneybat ke
odalar zenle sslenmitir. Bunlar gerek ahap iiliinin, gerekse ge devir duvar
resimlerinin ok deiik birer rneini sunar. Bu odalarn tavanlar oyma, akma, kafes
oyma ve aplike teknii ile yaplm sslemelerle kapldr. Gbek kompozisyonu ortasnda
ba aaya sarkan eitli kvrm ve ieklerden oluan ajurlu bir sarkt ssleme vardr.
Bu sarktn da doru gne n gibi, kvrml dal ve ieklerden oluan uzantlar kar.
Motifler aplike teknii ile yaplmtr. Giri kapsnn yannda yklkler bulunur. Tavann i
bkey kuanda figrl manzaralar gzkr. Kuru fresko teknii ile yaplan bu resimler
ok renkli bir anlayla ele alnmtr. Konu zenginlii gze arpar.
152
Yozgat Kent Tarihi
Resimlerdeki konular:
1- Dini konular, Tevrattan alnm sahneler, Hz. Sleymann adaleti, Hz. sann ate
ierisinde grlmesi
2-ehir manzaralar ormanlar, av sahneleri, obanlar, atlar, keiler, dalar, denizler,
gller
3- Natrmortlar, iekler, kap iinde meyveler
4- Tarihi ve gerek olaylar Napolyonun savalar, Yozgat ehri yangn gibi..
5- Hayali resimler, denizkz gibi
6- Gnlk olaylar, ift srlmesi, kaz dvleri gibi
153
Yozgat Kent Tarihi
Gneybat oda resimleri:
1- Kaykla krek ekenler ve yanlarndaki kule

2- Hz. sann ate iinde grlmesi ve ondan korkanlar
3- Derede kadrga ve solunda avc
4- Yozgat yangn
5- Sava sahnesi
6- Kral ve iki yaveri
7- ehir manzaralar ve yannda orman ile dere
8- katl bir kule
9- Hz. Sleymann adaleti ve yannda 1871 tarihi
10- Kaz dv, atlar ve geyik
11-nce uzun katl kule ve kayk
12- Sava sahnesi ve aha kalkm atl subay
Eyvan (Sofann Gneye Bakan Ksm )
13- iek tabaklar, zm salkmlar ve dallar
14- Meyve taba ve renkli kular
15- Soluk renkli da manzaralar
16- Ku, meyve taba ve avcnn vurduu geyikler
Sofann Gneye Bakan Tavan Saa
17- Dere ve da manzaralar
18- Solda kargalar, sada ift sren ifti
19- Bir fayton ve nnde ve arkasnda koruyucusu (Byk olaslkla apanolu Mehmet
Celalettin Paa ve koruyucular)
20- Kpr ve solunda yatan aslan -- Tavan saann i tarafnda, U eklinde, bir ksm
silinmi stun alnlklarnda ve saaklarda iek dallar
154
Yozgat Kent Tarihi
Gneydou Oda
21- Ortada bir kpr, sanda koyun, solunda aalar iinde aha kalkm bir aslan
22- Masa stnde bak saplanm karpuz
23- Derede ykanan kazlar
24- Ormanda otlayan deve
25- Sada yatm bir manda, solunda karlkl iki at
26- ki gl, koyunlar ve ku
27- Sada iki geyik, bir kurt ve ortada atlar, solda iki inek
28- Ortada kvrml bir dere, derenin sanda diz km at yapan ve avlanan bir
Osmanl Paas
29- Kanatlarn am elleri ve ayaklaryla bir ey tutan ift bal kartal (Byk olaslkla
bir ha tutuyor olmal)
30-Ortada bir dere iinde balk gvdeli kz ve sanda atl bir yabanc ile avn getiren
kpek, deniz kznn solunda ylan yiyen leylek
31- nce bir dere ve sanda ha tayan bir kpek. Solunda manda ve atlar
32- ki aslan
33- Orman iinde iek ve geyikler
Tm bu resimler birbirinin devam gibidir. Gneybat oda tavan eteinde sava sahnesi,
Hz. Sleymann adaleti atl tablonun kenarnda 1871 tarihi, Yozgat yangn, gneydou
odada; av sahneleri yer alr. Kuzeybat oda mutfak olarak dzenlenmitir. eme ve frn
vardr. Krma atl iki katl konan bodrum katda bulunmaktadr. Bodrum kat sar kesme
tatan yaplm, zemin kat ve birinci kat kitik sva ile svanmtr. Konan gney tarafta
geni kuzey tarafta ise daha dar bir bahesi vardr. Kuzeydeki baheye yuvarlk kemerli bir
kapdan girilir. Nizamolu Kona resimleri slup bakmndan ok ileri bir teknik gsterir.
Ayrca resimlerde olduka baarl bir perspektif anlay, yer yer glge k oyunlar, renk
tonlamalar ile batl resim geleneine bal olmakla birlikte ocuksu ileyileri bakmndan
da naif karakter tamaktadr.
155
Yozgat Kent Tarihi
V.KENT TARHNDE KLTR VE EDEBYAT

A-Kltr
a.Cumhuriyet ncesi Dnemde Kltr Hayat
Cumhuriyet ncesi dnemde ilin konumu ,ynetim ve ticaret merkezlerinden
uzakl
yannda ,ulam ann da dnda kalmas ie dnk bir yaam biiminin olumasna
neden olmutur.Aile byk aile; aile yaps ataerkil bir yapdadr. Toplum inan,gelenek
greneklerine skca bal geleneki bir yap zelliini gstermektedir.
Geleneksel kyafetler genelde dokuma ve evde dikilen kyafetlere dayanmakta
kadnlar ve erkekler geleneklere bal olarak yresel kyafetleri giymektedir.
b- Cumhuriyet Dneminde Kltr Hayat

Cumhuriyetin kurulmas ile merkezi bir konumda bulunan Yozgat ili merkezi
hkmetin dikkatini ekmi ve yatrmlar kapsamna alnmtr. 1930da kara ve demir yollar
yaplarak bir ok yerleim merkezlerine ulam ve kltrel etkilenmeyi kolaylatrmtr.
Zamanla yaplan yeni kara ve demir yolu ilde var olan ie dnk yapnn krlarak da
dnk ,dier kltrlerle al verie ak bir yapya brnmesine sebep olmutur.
Kltrel yapy deitiren temel etmenlerden bir tanesi de Yozgata 1951 ylnda
Bulgaristandan gelen gmenlerdir.Bu gmenlerle geleneksel dokuda deiimler
gzlemlenmitir.
Cumhuriyetle birlikte gzken lke genelindeki gelimeler tarmda makineleme,
kentlemeye paralel olarak gelien dier sektrler il yaamnn deimesine neden
olmutur. II. Dnya sava yllarndan balayarak dourganln artmas ile tarm alanlar
tarmda alan nfusa yeterli gelmemi ve kylerden kentlere gn hzlanmasna neden
olmutur.Yozgatn sanayileme hzna yetiememesi ve dier ilere gre kalknmada hak
ettii yere gelememesi nedeni ile 1960l yllarda dier iller ve yurt dna g yaanmtr.
Gnmzde yurt dnda alan kiiler dier il saylarna oranla azmsanmayacak kadar
oktur.
Gnmzde sosyal ve kltrel hayatta sadece il merkezi deil ilelerde de
kaynamay, birliktelii, kltrel etkileimi , kltrel miras gelecee tayan, ili ve ileleri
Trkiye ve dnyaya tantan bir ok yerel etkinlikler yaplmaktadr,Bunlardan bazlar
unlardr:
156
Yozgat Kent Tarihi
Yozgat Srmeli Festivali.

10-15 Temmuz 2000 ylndan bu gne il merkezinde eitli sosyal, kltrel
etkinliklerle kutlanmaktadr
Kazankaya Turizm Festivali
Aydnck Soan Kltr ve Sanat Festivali
Sarkaya Milli Kltr ve Sanat Haftas
Bozhyk Yayla enlikleri
Eymirliler Yayla enlii
c.Halk Kltr
1.Bayramlar.nanlar
Bayramlar,Trenler, Kutlamalar
Dini-milli-mevsimlik bayramlarda yaplan kutlamalar:
Bilindii zere; Ramazan ve Kurban olmak zere iki dini bayrammz vardr. Her yl
btn slam dnyasnda olduu gibi Yozgat ve yresinde de byk bir vecd, sevin ve
mutluluk ierisinde kutlanlr.
Ramazan ve Kurban Bayramna Yozgat ve yresinde bir hafta ncesinden
hazrlanlr. Yaplan hazrlklar birka balkta toplayabiliriz.
1-Ev Temizlii: Evler; kydan keden nce gzelce sprlr. Yerler, sklm
ya yer beziyle silinir. Perdeler, sedir yayglar, yastk klflar ykanr, tlenir, yerlerine
yerletirilir, taklr. Mevsim uygunsa, Badanada yaplr. Kaplar, pencereler gzelce silinir.
Hal, kilim ve uvallarn tozlar silkelenir, sonra ya bezle zerleri silinir, havalandrlr ve
yerlerine serilir.
2- Vcut Temizlii: Bayramlara iki gn kala Hamama gidilir. Gidilmezse evlerde
gzelce ykanp, temizlenilir. Arife gnnde; bayrama Tertemiz girmek dncesiyle
Arife suyu na girilir. Arife suyuna btn aile fertlerinin girmesine dikkat edilir. Bu konuda,
ihmale yer yoktur. Arife gnnn akam ehir merkezinde seyrek de olsa kadnlarmz,
kz ve gelinlerimiz ellerine kna yakarlar.
3- Bayramcalklarn Hazrlanmas: Duruma gre aile sakinlerinin her birinin
ihtiyalar tespitler dorultusunda temin edilir. tlenmesi gerekenler nceden titizlikle
tlenir, yeni alnmam ayakkab-terlikler giyilecekse zenle boyanr. Bilhassa ocuklar,
bayramda giyeceklerinin tatl bir telan yaarlar. Ya ellerinde tutarlar ya da koyacak bir
yer beenmeyip oras senin buras benim gezdirip dururlar. Nihayet yatak balarnda
karar klarlar. Yozgat ve yresinde; bayram iin alnan giyecek, yiyecek ve hediyelere
Bayramcalk denir
4- Bayram iin Hazrlanan Yemek ve Tatllar: ncelikle belirtelim. Kurban
Bayramnda gnn ilk yemei olarak, kurban etinden yaplan Kavurma ve kzde
piirilen Kzlemeyi zikretmeliyiz. Yozgat ve yresinde Genel bir kaide gibidir.
157
Yozgat Kent Tarihi
Bayramlarda ev ev gezen ocuklar eker ve para alrlar. Bu harlklar ocukluk

dneminin en gzel hatralar olarak ocuun hayatnda yer alr.
zellikle bayramlarda ve milli gnlerde kimsesiz ocuklar ziyaret edilir. l Sosyal
Hizmetler Mdrlne bal Yetitirme Yurtlar ve ocuk Yuvalarndaki ocuklar anne ve
baba sevgisinin eksikliini hissetmemeleri iin hayrsever kadnlar ve lin ileri gelenlerinin
hanmlar tarafndan ziyaret edilerek eitli hediyeler ve hediyelerin yannda anne efkati
tattrlmaya allr.
II.Gelenekler(Doum,Evlenme,askerlik,lmle lgili Adetler)

ocuk Yetitirme le lgili Adetler :
Al Basmas: Doum yapan kadn, al basmamas iin yatana krmz bir bez
balanr ve yeni annenin odasnda geceleri korkmamas iin srekli k yaklr. Yeni
doan ocuun gbei dtkten sonra den gbek, ailenin istedii gibi bir evlat
olmas iin cami veya okul bahesi gibi deiik yerlere gmlr.
sim Verme : ocuk doduktan bir mddet sonra dedesi veya evin bir erkek
by tarafndan ocuun sa kulana ezan, sol kulana kamet okunur ve defa
Senin adn ............... diye seslenilir ve dua yaplr.
lk Banyo : ocuun ilk banyosundan sonra kal ve gzl olsun diye kana ve
gzne srme ekilir. Ayrca suya altn atlr, zengin olsun diye.
Bebein Dar karlmas : ocuk on be gnlk olunca ilk misafirlie kaps
kbleye ve evi gne gren sevilen bir aileye gtrlr. Gittii evde ocua ksmeti bol
olsun diye yumurta verilir veya koynuna kuru ekmek konur. Baz yerlerde ocuk krk
gnlk olmadan dar karlmaz. Baz yerlerde de kz ocuklar krkn doldurmadan
evden karsa evde kalmayacana inanlr. ocuk drt be aylk olunca babasnn
cebinden para ektirilir. Bylece babasnn parasnn bereketli olacana inanlr. Paray
ektikten sonra ocuun trnaklar kesilir. ocuun ilk kez sa kesileceinde sa kesen
berbere normal tra creti dnda bir hediye verilir.
Di Hedii: ocuun dii knca di hedii yaplr. Di hedii buday, nohut, kuru
fasulye ve edene kartrlarak piirilir. Pien bu hediin iine ceviz, fndk, sar zm gibi
yedi eit erez katlr ve akrabalara, komulara ve gelen misafirlere ikram edilir. Ayrca
piirilen bu hedik Ba dii armasn diye ocuun bandan dklr. Di hediine
gelenler, ocua eitli hediyeler getirirler. Yine ocuun diinin ktn ilk gren kii
-annesi bile olsa- zel bir hediye alr.
Snnet : Erkek ocuklar genellikle okul a gelmeden snnet olurlar. Snnetten
bir gn nce mevlit okutulur. Snnetin baz gelenekleri vardr. Kirve ou zaman bir
tandk- ocuun amcas , days veya dedelerinden- biri olur. Baz yerlerde kirve yakn
akraba olarak kabul edilir. ocua snnet elbisesi giydirilir. Alnna veya dne Maallah
yazs aslr. Snnet yaplmadan ocuk arabalara bindirilerek gezdirilir. Snnet srasnda
158
Yozgat Kent Tarihi
dua okunur. Snnetten sonra ocuk iin hazrlanm olan yataa yatrlr. Snnet iin
gelen, e dost ve akrabalar ocua para, altn veya eitli hediyeler verirler.
ocuk Oyunlar: ocuklar eskiden ky meydanlarnda ve sokaklarda ak, krebe,
saklamba, elik-omak gibi oyunlar oynarlard. Bugn ak ve elik-omak oyunlar
ortadan kalkmtr. Onlarn yerine, bulduklar dz yerlerde futbol oynamaktadrlar. Futbol
kylerimize kadar yaylm zaman zaman kyler aras resmi ve gayri resmi msabakalar
olarak oynanabilmektedir. Ky meydanlarnda ky genleri kendi aralarnda gre tutar,
cirit oynarlard. Yine eskiden genler arasnda ky odalarnda yzk oynanrd. Yzk
oyununda eitli maniler sylenirdi. Yine talebe okutma , kocalarn yzn aartma, et
satma oyunlar ska oynanrd. Kzlar , genellikle imece ad verilen kendir eirme, bulgur
tme gibi yaplan faaliyetlerde kendi aralarnda maniler syler, def alar ve Yozgat
kz oyunlarn oynarlard. Bugn ise dnlerde eskiden kalma Yozgat halk oyunlar
oynanmaktadr.
ocuk Eitimi :ocuun eitimi aile tarafndan verilir. Anne ocuunun gelenek
ve greneklerine bal yetitirilmesi iin her trl gayreti gsterir. Akrabalar ocuklarnn
iyi bir insan olabilmesi iin her trl fedakarl yaparlar. ocuklar okul ncesinde eitli
oyunlarla yetitirilirler. Bu dnemde dinin esaslar soru-cevap eklinde genellikle dede ve
nine tarafndan retilmeye allr.
Evlenme ve Dn Gelenei:
Kz Arama ve Kz Beenme : Evlilikler grc usul veya genlerin karlkl
anlamas eklinde olur. Her iki durumda da evlenecek kz ve erkein rzas n kouldur.
Beik kertmesi gibi evlilikler ok az olarak baz kylerimizde eskiden var idi. Akraba evlilikleri
az olmakla birlikte vardr. Grc usul ile evlenmelerde olan taraf kadnlar bazen ky
ky, bazen mahalle mahalle nceden sorarak kz bakmaya giderler. Kz taraf durumu
anlar, ona gre davranr. Kz bakmaya gidenler evin temizliine, kzn davranlarna
dikkat ederler. Bazen oturulan minderin veya sedirin altnn temiz olup olmadna dikkat
ederler. Kzn geecei yere bir eya brakrlar, kzn o eyay alp almadna bakarlar. Kz
beenilirse bir daha geleceiz diyerek giderler.
Gelin Alma : Dnler genellikle kylerde gzn, il merkezinde yazn yaplr.
Evlenmedik kz veya erkekten su isteyen, byklerin syledii: Su gibi mrn uzun,
dnn gzn olsun diye bir de deyim mevcuttur. Dnler perembe balar, pazar
biter. Bazen de gelin perembe gnleri indirilir. Gelin evden karlrken krmz bir kuak
beline balanr. Kua kzn erkek kardei, yoksa babas balar. Buna kuak balama
denir. Gelin kz evinden ba yenge tarafndan kzn anne veya babasndan teslim alnr
ve arabaya bindirilir. Gelinlik pazar gn sabah olan ve kz tarafnn gen kzlarnca
giydirilir. Gelinlik giydirilirken gelin, bakr bir tepsiye -kuvvetli olsun diye - oturtturulur.
Gelinlik ve duvak, kzn bann etrafnda defa dndrlr, dua okunarak giydirilir.
Gelinlik giyildikten sonra sad, gelini ve kz tarafnn gen kzlarn berbere gtrr.
159
Yozgat Kent Tarihi
eyiz Asma : Dnden 15 gn nce kz evi ve kz tarafndan yaplm olan

el ileri kz evinde serilir. Bir hafta kadar eyalar evde komular, akrabalar ve olan
tarafnca grlr. Buna eyiz asma denilir. Gelin eyizi olan tarafna gnderildiinde
eyiz arabasnn etrafnda gelinin bir akrabas bir kadnla, gelin eyiz arabasnn etrafn
defa dolar ve elindeki aynaya : Ayna sen gzelsin, benim bahtm senden gzeldir
der.
eyiz Yazma : Gelin karlaca sabah veya bir gn ncesi akam kz ve erkek
tarafnn erkekleri dn odasnda toplanr, kz iin hazrlanm eyiz eyasnn listesi
tek tek karlarak gnn fiyatlar zerinden deerlendirme yaplr ve her eyann fiyat
yazlr. eyiz listesi iki nsha olarak hazrlanr, kz tarafndan baba, olan tarafndan
damat imzalar ve mahalle muhtar tarafndan onaylanarak bir nsha kz tarafna, bir nsha
damada verilir. eyiz yazlrken Kuran- Kerime fiyat verilmez. nk Kuran Kerim maddi
deerle llemez. En sona ayna veya sprge yazlr. Deeri ou zaman 1 (Bir) Lira
olarak tespit edilir. nk eyiz senedindeki rakamlarn sonunun 1 olmas esastr. eyiz
arabaya konaca zaman kz tarafndan birisi eyiz sandnn zerine Sandn anahtar
kayboldu veya sandk almyor diyerek oturur ve olan tarafndan bahi alr.
Kekil ve Kna : Perembe gn mani ve ilahilerle gelinin kekili kesilir. Cuma
gn geline kna yaklr ve kurulan yeni yuvann bereketli olmas iin gelinin avucuna
para, altn veya buday konur. Cuma gn kna gecesi yaplr. Kna gecesi bittikten ve
misafirler daldktan sonra gelinin ok yaknlar tarafndan ayana kna yaklr. Ayaa
kna yakldktan sonra kzn ayakkabsnn altna bekar arkadalarnn isimleri yazlr.
Ksmetleri alsn diye
Gelin ve Damat Hamam : Gelin genellikle il ve ile merkezlerinde erkek ve
kz tarafnn gen kzlar ile kadnlar hamamna gtrlr. Hamamda eitli yiyecekler
yenir, tef alnr, oyunlar oynanr. Damat hamam ise gelin getirildikten bir mddet sonra
arkadalar tarafndan erkekler hamamna gtrlr. Hamam masraflarn sad karlar.
Yemekler yenir. Oyunlar oynanr. Sad elinden geldii kadar damad arkadalarnn
akalarndan korumaya alr. Ayrca damadn tarafndan karlmamas iin tedbirler
alr. ayet damat karlacak olursa cezasn para ve hediye olarak sad karlamak
zorundadr.
Dnlerde Bayrak
Dn perembe gnleri bayrak kaldrma ile balar. Uzunca bir diree T eklinde
bir aa aklr. Bu aacn bir ucuna krmz, bir ucuna yeil ipek bez balanr. Bezlerin
st ksmna elma veya soan taklr. Yeil bez olan, al bez kz temsil eder. Buna dn
bayra denir. nce davul zurna almaya balar genler halay ekerler, daha sonra imam
ve yetikinler dua ederek olan evine her yerden grnecek ekilde bayra dikerler.
Buna bayrak kaldrma denir. Dikilen bayran ucundaki elma veya soanlar ocuklar
veya genler tarafndan tala drlr. Gelin olan evine inince de dikilen bayrak yklr.
Bayra ykan kii krmz ve yeil bezleri alr ve bunlar damada verince karlnda
hediye alr. Baz yerlerde dn yaplan eve Trk Bayra ekilir.
160
Yozgat Kent Tarihi
Bayrak Suali
Kyden kye gelin almaya gidilince kz tarafnn delikanllar ellerinde byke
bir Trk Bayra dnclerin geecei yol kenarndaki ykseke bir tepeye karlar.
Bayra eken kiiye bayraktar ad verilir. Kye giren dncler bayra grnce
arabalardan inerler ve yryerek bayran altnda toplanrlar. Bylece kz ve olan taraf
anl Trk Bayrann altnda birlemi olurlar. Bu srada bayraktarn sorular balar:
-Nereden gelip, nereye gidersininiz?
-Hdrlardan gelip, hazrlara gideriz.
-Hdrlar kim, hazrlar kim ?
-Hazrlar sizsiniz. Hdrlar ne siz bilirsiniz, ne de biz.
Bu karlkl konumadan sonra , eitli sorular mani eklinde sorulur, mani olarak
cevaplar alnr. Gelen dnclerin yiit ba sorular bilirse kye girme hakkn elde
ederler. Sorular bilinmezse cezasn yiit ba eker. Ancak bu cezadan, olan tarafnn
kz taraf genlerine verecei heybe yolu ile kurtulmak mmkndr ou zaman . Bayrak
sorular ve yol verme ii tamamlandktan sonra ,dncler ndeki bayra takip ederek
dn odasna gelirler.
Bayrak sorular olduka fazladr. Her sorudan sonra orada bulunanlar hep birlikte
salavat getirirler.
Bayrak sorusuna bir rnek:
Bayraktar bayran ekmi duruyor
Yiitba sualin veriyor
Bismillah bilmeyen benden sual soruyor
Allah, illalah ver Muhammed
Mustafaya salavat
Soru: Denizden kt bir ablak
Aznda yeil bir yaprak
Sana diyom bayraktar
Bu dnya ka avu toprak
Cevap: Kp iinde arpaym
Yldan yla artaym
Sudan bir terazi getir
Bu dnyay tartaym
Gelin Olan Evinde:
Gelin bindirildii araba ile mezarlk, trbe veya cami etrafnda dolatrlarak olan
evine getirilir. Gelin hemen arabadan indirilmez. Kaynana, kaynbaba ve akrabalar
tarafndan geline eitli hediyeler verilir. Genellikle kaynana bir ko veya tosun balar.
Ardndan da Olumu verdim daha ne balayaym der. Dier yaknlar para ve hediye
verirler. Gelin eve girecei zaman kaynana d kapya kolunu dayayarak gelini koltuunun
altnda geirir. Kaynanann szn tutsun diye yaplr. Daha sonra evin bahesinde
161
Yozgat Kent Tarihi
gelinin geecei yerde geline anak krdrlr. Gelinin kt huylarnn krlmas iin yaplr.
Gelin kapnn i tarafna ya srer; ya gibi aksn diye. Ayrca gelin kapya ivi akar
;geldii yuvaya ivi gibi balansn diye. Genellikle evin bahesinde geline ve damada
nazar dememesi iin zerlik tttrlr. Baz yerlerde gelin ve damada kurban kesilir.
Gelin kurban kannn zerinden atlar. Yine nazar demesin diye gelinin ve damadn alnna
kurban kan srlr. O srada gveyi tarafndan erez ve bozuk para serpilir. ocuklar
koarak yerdeki erezleri ve bozuk paralar toplarlar.
Baz kylerde gelin inerken silah atlr. Gelin eve girdiinde kucana olan
ocuu verilir. Baz yerlerde kaynana gelinin eline sprge verir. Gelin, evi sprgeyi
yere dedirmeden sprr. Bylece evdeki nazarlar ve kt baklar temizlenmi olur.
Yine kaynana kendi eli ile iledii ba rtsn gelinin ban rter. Gelin ve damada
olan evinde ocuu ok olsun diye yada yumurta yedirilir.
Gveyi Verme :
Yats namaz klndktan sonra kyn imam tarafndan damadn yaknlar ile birlikte
dualarla gerdee verilir. Dua bittikten sonra damat babasnn ve oradaki byklerin ellerini
per. Genler damadn srtn yumruklarlar. Bu yumruklardan, sad damad korumaya
alr.
Askerlik:
Askere gidecek olan genlerin pusulas (Askere ar emri) gelince genler kyde
i yapmazlar, topluca elenirler. Askere gitmeden bir hafta ncesinden davetler balar.
Genlerin btn akrabalar srayla yemee arrlar. Bu yemeklerde mutlaka tepsinin
zerinde pimi bulgur pilav ve zerinde tavuk, kaz veya hindi bulunur. Sini tatls, kadayf
ve yourtlu mant, etli orbalar bu davetlerin vazgeilmez yemeidir. Tatl ve brekler son
yemeklerdir ayla ikram kapanr. Davetlere giden asker adayna. harlklar verilir.
Askere gidilecei gn, sabahleyin askere gitmeyen dier genler bayra kartp
meydana dikerler. Davul-zurna erken saatte gre havas almaya balar. Askere
gidecek genler de gelerek halay ekilir. Oyunlar oynanr. Vakit gelince kyn imam
genleri toplayarak dualarn yapar. Sonra bayrak, davul-zurna eliinde kyn kenarna
kadar genler tarafndan getirilir. Askere gidecek gen en, akrak ve gler yzl olur.
zlen, alayan gence rastlanmaz. Genler kyn kenarna getirilirken ilahiler okunur,
salavat getirilir. Kyn kenarnda genler, byklerin ellerini, kkleri n gzlerini perek
yollarna devam ederler
III.Mzik Kltr
Szl folklor ezgilerinin her eidi iin en ok kullanlan terim trkdr.Trk ruhi
bir ihtiya olduundan ,zamanlardan beri sre gelen tm topluluklarda kendi enstrman
ve ezgilerle syleyiler grebiliriz.Yozgat yresinde has trk ve sanatlar klasiklemi
bir ok esere imza atmlardr.Yremize ait trkler unlardr:
162
Yozgat Kent Tarihi
Hastane nnde ncir Aac Trksnn Hikayesi

Komu kz ile beik kertmesi olan bir gen askerde vereme yakalanr. Hava
deiimi olarak Yozgata (Akdamadeni) gelir. Szlsnn ailesi gence kzlarn
gstermek istemez. Gen tedavi iin stanbulda hastaneye yatar, pencereden grd
incir aacndan ald ilhamla aadaki trky syler.Yakaland amansz hastalktan
kurtarlamayarak hastanede lr. Ailesi cenazesini Yozgata getiremez. stanbulda
kalr.
Hastane nnde ncir Aac
Hastane nnde incir aac, anne aac
Doktor bulamad bana ilac, annem ilac(2)
Ba tabip geliyor zehirden de ac, annem ac
Garip kaldm yreime dert oldu, annem dert oldu
Ellerin vatan bana ayurt oldu, annem yurt oldu
Mezarm kazn bayra dze, annem vay dze
Ynm evirin sladan yze, annem vay yze (2)
Benden selam olsun sevdiim kza, annem vay kza
Bana koysun kara balasn, annem balasn
Gurbet elde kaldm diye alasn, annem alasn.
Arpa Buday Daneler
Arpa buday daneler
Aman arpa buday daneler
Aman yklsn meyhaneler
Terzi kolun (elin) krlsn
Aman terzi kolun krlsn
Aman dar geliyor dmeler
Aman dne dne dne yar geliyor

Yavrum dne dne ar geliyor
(Yavrum gle gle ar geliyor)
Arpa buday e olur
Aman arpa buday e olur
Aman gzeller gle olur
Meyil verme gzele
Aman meyil verme gzele
Aman ayrlmas g olur
163
Yozgat Kent Tarihi
Ku Burnuyu Budarlar
Ku burnuyu budarlar
Haydah kn srmesin deyi
Bizi buradan kovarlar
Haydah gzel sevmesin deyi
Kz geline bak geline
Knalar yakm eline
Gelin kurban olaym
Seni bana verene
Havuz ba, su ba
Haydah ben istemem on ba
Olursa avu olsun
Haydah dosta dmana kar
Denize dalaym m
Haydah bir balk olaym m
Ay dodu afak att
Haydah daha yalvaraym m
Yandan Oyna , Yandan Oyna
Yandan oyna, yandan oyna
Gz halay yandan oyna
Gurban olam suna boya
Gz halay yandan oyna
Elin elimde deil
aln belimde deil
Biliyom yzn eli
Benim elimde deil
Git yarim salnan

Gl yolla yalnan
Yal pegir gl solar
Gavuah salnan
164
Yozgat Kent Tarihi
Gidiyom Gidemiyom
Gidiyom gidemiyom aman yar aman yanyom
Tut elimi sar belimi sen olan
Kapda kavun yerler
Tut elimi sar belimi sen olan
Bi rde varsak ne derler
Kaplar srgl
Zincir ile rgl
Kaplar demirli
Bu trkl oyun,kzlar ember eklinde sere parmaklarndan tutarak eller bel
hizasna indirilip sallanr.
Bir ift Durna Grdm Durur Dallarda
Bir ift durna grdm durur dallarda
Seversen mevlay kalma yollarda
Sizi bekleyen var bizim ellerde
Bizim ele doru gidin turnalar
Durnam dertli ttn derdimi dedin
El vurdun yaremin ban atn
Einden mi ayrldn yolun mu adn?
Doru bir katara gidin durnalar
Fazla gitmen deremuma varnca
Selam sylen ee dosta sorunca
Sa selamet menziline varnca
Benden yare selam edin turnalar
165
Yozgat Kent Tarihi
Trene Bindi De Savutu Mola

Tirene Bindi De Savutu mola
Erzurum Dalarn Ad mola
(Amman Amman Amman Amman
inanay Ninayni Yarim Asger Gayri)
Kara gzlerine gurban olduum
Asger elbisesi yakd mola
(amman aman amman asger
Yeni yarini ister ne karr kaynanam
Bir olan beni besler)
Erzurum dalarnda asgerler gezer
Adam slasndan byle mi bezer
(amman amman amman amman
inanay ninayni yarim asger gayri)
Haftadan haftaya mektubun yazar
Gnder mektubunu gnlm eyleyim
(amman aman amman asger
Yeni yarini ister ne karr kaynanam
Bir olan beni besler)
Srmeli Beyin yks
Yozgat ehri 1760 yl baharnda Bozok Yaylasnn yeillik, etraf ormanla evrili,
iinde bin bir eit kuun tt bir sahaya kurulurken; Yozgatn halk o zaman yar
gebe ve srlerini besleyerek hayvanclkla urar hayatlarn bu yoldan salarlard.
Bozok Yaylasnda otlayan bu srlerin birini de Srmeli Bey adnda bir Trkmen yr
otlatrd.
Halk tarafndan sevilen yank sesli bu halk ozan elinde kaval, srtnda saz Yozgatla,
Akdamadenine kadar uzanan ormanlarn iinde srsnn peinde dolard. Bazen
bir amn dibine yaslanr saznn tellerini konuturur, bazen bir derenin kenarnda kavaln
alar, ak olduu gnlnn sultann dnrd.
0 sultan ki gzellii Bozok yaylasna yaylm, ahu gzl, srmeli kal, ay yzl
bir dilberdi. Babas bir Trkmen Beyi idi ve ok sert bir adamd.Srmeli bey ailesini
salarak babasndan sevdiini istetir, marur adam kzn bir obana vermeye yanamaz.
Araya beyler, aalar girer ama bouna bir trl gnl olmaz kzn babasnn ve iki sevgili
birleemezler...
166
Yozgat Kent Tarihi
zntsnden srsn brakan Srmeli Bey alr sazn eline Be amlar mevkiinde
kendine bir dergah kurar, akn yank trkleri ile dalara, aalara anlatr, kser otana,
obasna ve Akdalara kadar uzanan amlarn arasnda onu bir daha gren olmaz. Dertli
kavalna fledii , ili sazna sylettii nameler kalr geriye... O gn bugndr dillerde
yanklanr Srmeli Bey trkleri.
Srmeli Kz

Srmeli Yozgatta yaanm Trk Halk Edebiyatnn en gzel rneklerinden
birisidir. Yozgat Srmelilerinin ortaya k 19. yy. sonlarnda ikinci Cihan Harbinin sona
erdii dnemdir. Hepsi 96 beyittir. Srmeli gzel gzl sevgiliye bir hitaptr. Eskiden gen
kzlar darya karken gzlerine srme ekerlerdi ve gzleri daha alml olurdu. Kzlarn
bol feracelerinin iinde sadece gzleri grnrd.

Yozgat Srmelileri yaanm yklerin getirdii birer sevda, hatta karasevda
trkleridir. Bu bir anlk srmeli gzlere bak, yreklerde byk aklara kara sevdalara
gtrr.Bu kara sevda yreklere kor olarak der , yrekler sessiz sessiz yanar, ateini
geniletir ve azlardan srmelinin szleri olarak dklr. Sylenen szlerde ac vardr,
hasret vardr, gurbet vardr. Srmelileri dinlerken bu kadar duygulanmamzn sebebi
bu srmeli yklerinde yakaladmz duygularn kendimizde de bir yeri, bir acsnn
olmasndandr.
Srmeli Beyin en tannm trks ;
Of ooof !
Yozgat seni delik delik anam delerim
Kalbur olur topran anam elerim
Vay vay anam srmelim
Eer srmelini yitirirsen anam
Koyun olur pein sra melerim
Of oof ! amln ardnda bir yuva yaptm
Yuvamn iinde sr otlattm
Ben srmelimi gurbete attm

Yozgat en iyi anlatan Trk Yozgat Srmelisidir. Srmeli Trksnden bir
drtlk yledir.
Dersini alm da ediyor ezber
Srmeli gzlerin srmeyi neyler
Bu dert beni iflah etmez del eyler
Benim dert ekmeye dermanm m var
Derlenmi Yozgat Trklerinin says bir hayli ok olduu gibi henz derlenmemi
trkleri de mevcuttur. Birok trknn efsaneleri de bulunmaktadr. Srmeli, Ziya Trks,
167
Yozgat Kent Tarihi
Musa Bey Trks, Celal Olan Trks, Hastane nnde ncir Aac, akir Efendi,
Turnalar, Yeil Ayna, Hac Bey trks ... Hikayesi bulunan belli bal trklerimizdir.
Notaya alnm ve TRT repertuarna girmi trklerin says oktur. Yozgat trklerini
derlemi birok derleyicinin yan sra Muzaffer SARISZEN ile Nida TFEKyi zellikle
anmak gerekir.
Celal Olan Trks
Celal Olann hangi kyden olduu bilinmemektedir. Celal asker dn ayn
kyden Elif adl bir kz ile nianlanr. Kzn babas balk parasn ok ister. Celal Olan
sene gurbete gider. Balk parasn tamamlar, kyne dner, dn bayran kaldrr
ancak Elifde bakalarnn da gz vardr. Fakat Elif Celal Olan sevmektedir. Elifin eyizi
yazlrken Celal Olan dmanlar tarafndan vurularak ldrlr. Al yeili ortada kalan
Elif, elinde knas ve bann duva ile balar Celal Olan trksn sylemeye. Elif,
Celal Olann sevgisine hrmeten mrnn sonuna kadar bir daha evlenmez.
Aadan gu geliyo
Sesi bana ho geliyo
Celali gtren motor
Geri dnm bo geliyo
Celal oy, oy eim oy oy !
Kesilece bam oy oy
Evimizin n yonca yonca
Gahm dam boyunca
Bu yoncay kim biecek
Celal olan olmaynca
Asker yolu beklerim
Vay benim emeklerim
Yarim sen git askere de
Ben silayi beklerim
Mendilimde gl oya
Glmedim doya doya
Asker yolu beklerimde
Gnleri saya saya..
Pilav piirdim yavan
Yanna kestim soan
Yatana uzanmta
Uyan askerim uyan..
168
Yozgat Kent Tarihi
IV.Halk Oyunlar , Seyirlik Oyunlar

Halk Oyunlar
Yozgat, mahalli halk oyunlar asndan zengin bir potansiyele sahiptir. Orta
Anadolunun en zengin folklr merkezi olan limizde;15 ayr kadn oyunu, 50ye yakn
trk, 10a yakn erkek oyunu ve bir ok oyun havas vardr. Milli oyunlarda kadn kyafeti;
3 etek ve pullu festir. Kadn oyunlar davul-zurna, cmb, darbuka, keman ve saz
eliinde oynanr. En ok oynanan kadn oyunlar; Burak Tarlas, Kunduralm, Nalinim,
Feyli Turnam, Darine -Dariney, Vy Vy ve Madmaktr. Erkek oyunlarnda kyafet; derme
yelek, renkli gmlek, pskll fes ve alvardr. Erkek oyunlarndan en ok oynananlar;
Yozgat arlamas, Bopbili, Tekayak,ayak, Cemo, Yerli Gelin, ekirge, Aynal ve
Kamaldr. Bunlarn yan sra, kak oyunlar, iftetelli, Asmalarda zm, Loli, Keeci
Baba, Vy Vy, Karanfilli, Gelin, Dnr gibi oyunlar da sergilenir.
Mahalli halk Oyunlarmz: l Kltr ve Turizm Mdrl Evci Ky Erkek Halk
Oyunlar Topluluu temsil etmektedir. Kltr ve Turizm Bakanlnca 25 Eyll 2004
tarihinde Ankarada yaplan yarmalarda birincilie layk grlen bu topluluk Yozgat
Arlamas, Bopbili, Tekayak, ayak adl oyunlaryla tescillenmitir.
Ayrca, baz yrelerde semahlar da yaygndr. En yaygn olarak bilineni Bozok Semah
da denilen Krklar Semahdr.
Saya Oyunu:
Saya oyununun gemiini ve ksaca oynan eklini u biimde anlatabiliriz:
Rivayete gre oyunun kkeni, Orta Asya Bozkrlarna kadar dayanmaktadr.
Derler ki, ilkbaharla birlikte, koyun ve keilerin yavrulama zamanlarna 15- 20 gn kala
oyun oynanmaya balanrm. Kendileri iin her ey demek olan srlerinin, o seneki
yavrularnn salkl, verimli ve bereketli olmas midiyle bu oyun oynanmaktadr. Belki bir
yaam biimi, belki de uruna inanlan bir ey ama uras muhakkak ki, sosyal yaanty
ve sosyal dayanmay vurgulayan bir taraf var, Oyun, her sr sahibinin kapsnda tek
tek oynanmaktadr. Bu evlerden tuz. ekmek, ya vb. gda maddeleri toplanarak Ba
Arap lakapl oyuncunun evinde piirilip ky halkyla birlikte bir ksm yenmektedir. Dier
ksm ise herkese azar azar datlmaktadr. Bu yiyeceklerden hayvanlarn yemlerine de
katlmaktadr ki salkl doum, bolluk ve bereket olsun diye. Bir evin kapsna gelindiinde
aadaki mani okunur
Sayac geldi duydun mu?
Selam verdim aldn m?
Hey ne kald, ne kald?
urda elli gn kald,
Elli gnden az kald,
Otuz gnden tez kald,
169
Yozgat Kent Tarihi
Olan ya yetti,
Kuzunun ty bitti.
u derede ttn tter,
ocumanlar (ocuklar) kefen ter,
Heey ocumanlar heeeey,
denilerek evdeki kk ocuklar, elleri ve yzleri boyal oyunculardan barlarak
ev halk uyarlr ve evin kaps alnarak oyuna balanr.
Oyunun oynan u ekildedir:
Seksen- doksan yalarnda bir ihtiyar, onbe- onalt yalarnda gen bir kzla
evlenir fakat kz bu durumdan memnun deildir. Bir sre sonra kz ihtiyar brakp kaar.
Ba Arap lakapl oyuncu, yine oyunculardan tilkiye, halk koklatarak kz buldurur. htiyar,
kza.. neden katn sorduun da ise, kz eitli bahaneler uydurur. Bu arada tilki lakapl
oyuncu, ihtiyara: Bu kz sana deil bana yakr gibi szlerle kendisine pay karmaya
alr. Bunun zerine ihtiyar, kzn kendi ei olduunu halka anlatmaya balar. Bu
amala, kzn kendine ait olduunu ispatlayacak ve onu kendisine getirecek bir ara bulucu
seer. Bu ara bulucu sahneye kar fakat oyuncular bu ara bulucuyu sopalarla dverek
oyun dna atarlar. Oyuncular kostm olarak koyun kei postu, sopa,ngrak,eitli
boncuklar,tahta kl,el aynas,siyah boya,deri giyecekler vb. kullanmaktadr. Arap ba
Arap, knal,ala,siyah,beyaz gibi lakaplar ise oyunculara taklmtr. Lakaplarn bu ekilde
kullanlmasnda ki ama doacak yavrularn bu ekilde beklenmesi, istenmesinden
dolaydr. Oyunun eitli yrelerde deiik versiyonlar olabilir.
Yastk Grei
Yal bir insann hayatla mcadelesinin sembolize edildii yastk grei oyunu,
hem gldren hem dndren mesajlarla dolu bir oyundur. Malzeme olarak bir yastk,
yere sermek iin kilim ve yast tutmak iin bir kiinin kullanld oyunda, eitli gre
figrleriyle izleyiciye sunulur.
Deveci Oyunu
170
Yozgat Kent Tarihi
Deveci oyunu bir hrszla bir obann kovalamacsn anlatr. Bir hrszn Deveci
katarndan bir eyler almaya alt oyundaki tiplemeler,kostmler,sarf ettikleri szler
altmz salon tiyatrosunun dnda geleneksel Trk tiyatrosunun doalamasnn ho
bir rneidir.
Dn Oyunlar:
Dnlerimizin son gecesi, gelinin kna gecesidir. Bu, ayn zamanda dncnn
gelin almaya gelecei gnn gecesi demektir. Bu gelme ii bir kyden baka bir kye
olduu gibi, ayn kyde bir mahalleden bir mahalleye de olur. Her iki trlsnde de
erkekler dn odasnda, kadnlar dn evinde gece yarlarna kadar gler, oynar,
elenir, halay ekerler. Dnn nemli gelenek ve trelerini ilerler
Daha ilginci, temsil, yknme (taklit), orta oyunu trnden diyebileceimiz bir ok
elence trne yer verilir. Oyun ya da seyir karma denilen bu iler, okas erkekler
arasnda grlr. Daha ok da gelin almaya gelen dncye yaptrlr. Bu elenceler,
yalnz dn evinde deil, eer dn kyden kye ise dncnn misafir olduu
odalarda da sabahlara kadar devam eder. Bu dnler, kylnn mahsuln kaldrp
eli para grd sonbahar ve k gnleri yaplr. nk o mevsimde kylnn ii de
yoktur.
Kocalarn Yzn:
Erkeklerden bir ka kz biri de ana klna girer. Dn evinden zel kadn
giysileri getirtilir. Hazrlk odasnda kendilerine eki dzen verip, dn odasna girerler.
Kzlardan her biri odadaki erkeklerden birer koca seip yanlarna otururlar, kollarn da
kocalarnn boynuna sararlar. Bir elleriyle de kirmen evirirler. Avularnn iinde un vardr.
Oyunu yneten ana, Kzlarm, evinize bir misafir gelince, kocalarnzn yzn aartn
der demez, avularndaki unu kocalarnn yzne srerler.
Et Satma Oyunu:
Bir et satan kii kar ortaya. Kendine bir yazcyla, szde gizliden tane de
krbalar koyunlarnda sakl yardmc alr ki adlar, Arap, erkez, Hdr dr. Erkeklerden
bir ksmna yalancktan et satlr. Bir yandan da herkesin ald et, bor olarak yazlr.
Sra alacak toplamaya gelir. (bu hemen de olabilir, ksa bir oturutan sonra da olabilir)
nemli olan, alacak toplanrken borlulardan bir ksm borlarn deyemez olmalardr
ite o srada et satc yardmclarna srasyla ve gerektike krbalarn birer birer karttrr,
tekerlemeyi syler
Arap
Vermeyenin Hali Harap
erkez
Ne Halt Eder De Vermez
171
Yozgat Kent Tarihi
Hdr
Vermeyenin Hali Budur
Her Gelen Ne Kadar Bor in arldysa Ona, O Kadar Krba Vurulur. Oyun
Bylece biter.
Talebe Okutma:
Birisi hoca olur, tespihi, asas, iine su dolu tas oturtulmu saryla, erkekler
arasndan akaya uygun bir ka kiiyi renci olarak seer ve diz ktrr, Bunlar
srasyla okutmaya balar
Elifcimlisin bori.
Bandadr zoru,
Elinde asa,
Dikkat et tasa,
Bu szleri hoca syler, onlar da birer birer yineler. Bunun zerine hoca, iyi
bulduklarna srasyla tesbihimin asasn armaan eder. En iyi buldum dedii renciye
de kendi bandan karp onun bana geirmek yoluyla ii su dolu sarn armaan
eder. ters evrilerek verilen sarn iindeki su dolu tas, rencinin bana geer.
Cirit, Gre ve At Yarlar:
Yozgat kylerinin harman yerlerinde genler gre tutard. Dnlerde ko
konurdu hediye olarak, ba alan pehlivan koun sahibi olurdu. Yine dnlerde kylerde
cirit oynanrd. Mehur ciritiler kyden kye davet edilirdi.
Yozgat merkezde Abdullann Bostannda ciritler oynanrd mevsimin deiik
zamanlarnda. At yarlar hemen her ilede yaplrd. Yozgatta ise Krkl Mevkiinde ve
Ofisstnde at yarlar olurdu. Meydan iple evrilirdi, biletli olurdu bu yarlar.
V.Yayla Kltr
Yaylalar:
Bozok Yaylas:
Yozgat li topraklarnn bulunduu blge Bozok Yaylas olarak adlandrlr. Kzlrmak

yay ierisinde kalan yayla,delice rma ve orum suyuna karan vadilerle yarlm hafif
dalgal dzlkler meydana getirirler.
Bu yayla douda Akdalara dayanr. Kuzeydouda Deveci dann batya doru
ilerleyen kollar dzlkler arasnda kaybolur. Gneybatda Krehire doru yeniden bask
dalar belirir.
Bunlarn arasnda Bozok yaylasnn ykseltisi 1200-1400 m. arasndadr. Yayla
Kuzeybatya doru alalr.800 m.den aaya Kzlrmak taban ovasna uzanr.
Cehirlik
Yozgat-Boazkale (Hattua) yolu zerindedir. Yozgata 2 km. uzaklktadr. Gelin
172
Yozgat Kent Tarihi
Kayas ve Yabani Laleleriyle nldr. lkbaharda amaya balayan laleler yaz boyunca
Cehirlie ayr bir gzellik katmaktadr. Halk arasnda Laleler lkesi olarak bilinen
Hollandaya lale tohumlarnn (soanlarnn) buradan gtrld sylenmektedir.
Hisarbey (Yourtyurdu) Yaylas
Akda ormanlar iersindedir. Hasbek-Hisarbeyli-Akdamadeni yolu ierisinden
gemektedir. ki tepe arasndan byke bir dere akar. Tepenin bir yan amlarla dier
an kk bitki rtleriyle kapldr. Hasbek ve Hisarbeylilerin yaz aylarnda ktklar yayla
konumundadr. Souk su kaynaklar ok fazladr. Hafta sonlarnda Kayseri ve evre
halknn piknik alandr. Yourduyla nldr.
Kadpnar
Akda ormanlar ierisinde ok geni bir alana yaylan am, mee ve eitli aa
trleri, temiz souk sular ve eitli av hayvanlar bulunan bir blgedir.
Akdamadeni lesinin kuzeybatsnda ileye 2 km. mesafededir. Milli Parklar
Genel Mdrlnce orman ii dinlenme tesisi programna alnm, evre dzenlemesi,
otantik yapda kr gazinosu, dinlenme evleri, yamur barna ocaklar ve wc gibi tesisler
yaplmtr. Blgede geyik retme iftlii bulunmaktadr.
ebekpnar Piknik Alan
Aydnck-Eymir yolu zerinde yer alan ebekpnar piknik alan Aydnck lesinin 1
km. gneyinde yer almaktadr. Dal dalar olarak bilinen dalarn Aydnca bakan 1700
m. ykseklikteki Gezbel Tepesinde yer almaktadr. Denizden ykseklii 1500 m.dir.
Yllardan beri piknik alan olarak kullanlan Sebekpnar ve evresi Milli Parklar
Genel Mdrlnce ebek Orman ii Dinlenme Yeri olarak programa alnm, evre
dzenlemesi, oturma alanlar, yamur barna, wc gibi tesisler yaplmtr.
ebek Orman ii dinlenme tesislerindeki sularn eitli hastalklara iyi geldii halk
dilinden aktarlmaktadr.
Akdamadeni Ormanlar
ok geni bir alana yaylan ierisinde am, mee ve deiik aa trleri temiz
souk sular, eitli av hayvanlaryla nl bir blgedir. Bu blge bahar aylarndan
balayarak byk bir hareketlilik gsterir. Blge insanlarnn yaylalarna gidii yaz ve bahar
aylarn yaylalarnda geirerek havalarn soumasyla yaylalardan gleri bu yreye ayr
bir gzellik katmaktadr. Scak havalarda evreden gelen insanlar souksu pnarlarnn
banda elenerek vakit geirirler.
ayralan Ormanlar
lin gneydousunda yer alan ayralan lesi dolaylarnda karaam, ladin, mee
ve kavak aalarndan oluan gr ormanlar vardr. me Suyu ve otopark mevcuttur.
Orman ierisinde eitli yollar girmekte olup, dinlenme yeri olarak su ve havasyla aranlan
bir blgedir.
173
Yozgat Kent Tarihi
VI.Giyim Kltr
Bakente yaknl ,Yozgat giyim-kuamn da byk lde etkilemitir.Dokuma

ve evde giyilen giysilere dayanan geleneksel giyim-kuamn yerini hazr giyim almtr.
Geleneksel kadn giyiminde etek en yaygn entaridir.Bu giysinin altna don veya bzmeli
alvar giyilir. Delme Yelek veya Salta ve bunun uzun kollusu Libade zlellikle gen
kzlarda yaygndr.Baa pullu veya kudaz,fes,tepelik stne dz ve ak renkli yazma
balanr.

Varlkl kesim,zel gnlerde bele gm kemer balar ,ayaa yn orap,lapn
kundura veya ark giyilir.Darlak olarak kullanlan araf daha sonra mantoya
dnmtr.

Geleneksel erkek giyiminde ;yakasz mintan ,geni kollu hrka, veya kolsuz salta
ve yelek st giysileri arasndadr.Ceketi andran bol dikimli aba ve zpka geleneksel
erkek giyiminin zgn elerindendir.Baa kudaz,fes veya eri dolanm kefiye giyilir.
Yn orap, lapn,kundura ark giyimi btnleyen elerdir.
Erkek Kyafetleri:
Kylerde;

Baa: Keeden rlerek yaplan krmz veya beyaz fes giyilir. Genler sade fes
giyerken ihtiyarlar etrafnda ebani sark sararlar.

Gynek: Trl tabir edilen siyah-beyaz izgili kumatan yakasz olarak dikilir.
Sol ksm geni tutularak sa omuz zerine dmelenir. Kollar el ksmna doru
geniler,dmesizdir.

Delme Yelek: V yakal nden dmeli cepli olarak gynek zerine giyilir.

Potur: Kaln aba kumatan arka ksm geni ve torbal olarak dikilir. Ayak bileine
gelen ksmn iine ikinci bir kuma yerletirilerek salamlatrlr.

orap: Dz beyaz ve siyah ynden rlr.
ark : Camz gnnden (deri) halkn kendisi tarafndan dikilir.
al Kuak : Gynek ve poturun zerine katlanarak sarlr.

Yalk : Kumatan dmeyecek ekilde belin sa tarafna aslan byke bir
mendildir.
ehirde;

Baa: Keeden dvlerek yaplan krmz fes giyilir. Genlerde etrafna boziye ve
pou sarlarak sa tarafta dmelenerek ular aaya doru braklr.

Gynek (Gmlek) : Yakasz olarak dz kumatan dikilir. nden dmeli kol azlar
manetlidir.

Delme Yelek :V yaka eklinde cepli dikilir. st cebe kstek,alt ceplerden birine
saat konulur.

Aba : Yarm ve tm aba olarak iki ekilde dokunur. Kaln ve renkli yndendir. Bele
kadar olanna yarm aba,diz kapana kadar olanna tm aba denir.
174
Yozgat Kent Tarihi
Kurt Az alvar : smini paasndaki kurt az eklinden alr.
orap: Renkli ve ilemeli olarak rlr.
erkez Kua: Dz beyaz renklidir. Bele sarlr. Sol ucu hafif yana braklr.
Yalk: Bir ucu kuan iine sokularak sa yana braklr.
Ayaa: Siyah ve krmz renklerde yemeni veya mhl kundura giyilir.

Kadn Giysileri
Kylerde;

Baa: Keeden dvlm krmz fes arkaya doru yatrlarak giyilir. Fesin n
ksmna deiik renk kumalar ve boncuklarla ssleme yaplr. Fesin zerine Tokat
yazmas boynun arkasnda dmlenecek ekilde balanr.

Etek: paradan dikilir. Ayn kuman deiik renkleriyle gen motiflerle
sslenir. Sslemeler genelde yaka kenarlarnda kollarda ve etein arka alt ksmndadr.
etein n iki ucu bele sokulur.

Entere alvar: etein iine giyilir. n alt ksm kanavie ilemedir.
alvar : Ayak bilekleri iten balanacak ekilde dikilir.
orap: Renkli ilemeli yn oraptr.

nlk: etein kumandan deiik renk kumalar,pul ve boncuklarla
ssldr.

ark : Camz derisinden yaplr. zerine ponpon veya kk cam paralar
yerletirilir.

Bel boncuu: Bele balanr. rili ufakl boncuklarla rlr.

ehirde:

Baa: Fes giyilir. Fesin n altn veya oyalarla sslenir. Fesin her iki yanna ekkiye
taklr. Ekonomik yn iyi olanlar fes zerine gm ta takar. zeri renkli kvraklarla
rtlr.

Etek : para kadifeden dikilir. Antep ii denilen ilemelerle donatlr.
Entere alvar : Ayn kadifeden yaplr. Antep ii ile sslenir.
alvar: Saten kumatan dikilir.
orap: lemeli renkli yn oraplardr.
Yemini: deriden,ince topuklu ve krmz renklidir.
Tak: Fese altn,boyna hamayl,bele gm veya altn kemer taklr.
175
Yozgat Kent Tarihi
VII.Kentteki Geleneksel Meslekler

Baklk:
40-50 yl nce kamyon makaslarndan bak yaplrd. imdi ise hazr getirilen elik
malzemeden bak yaplmaktadr. stenilen ebattaki elikler krn korlad atete iyice
dvlerek istenilen ekle sokulur. Az incelii salanan elik keskin hale getirilmek zere
arka verilir. ncelip tesfiye ii biten elike su ya ile birlikte verilir. elik ok sertleirse
suyu yeniden alnr. Bak ustalndaki maharet elie su vermekte bulunur. Bak iin
yaplacak olan saplar ya aatan (grgen,ceviz) veya kei,manda boynuzundan yaplr.
Boynuzda atete stlarak rs ve ekile bak sap haline getirilip ve daha sonra bu sap
cila ile parlatlarak elikle birletirilir ve bak tamamlanm olur.
Nalbantlk:
Otomobillerin az, at arabalar ve kanlarn ok olduu dnemde nalbantlk
nemli meslekler arasnda saylmakta idi. 30-40 yl nceleri Yozgatl ustalarn yapt
nallar hayvanlara taklrd. Ancak dier sanatlar gibi kaybolmaya balayan bu meslekte
de Yozgatta bu gn iki usta bulunmaktadr. Nallar stanbul ve Zileden hazr olarak
getirilmektedir. Nal iin rs,eki,kerpeten ve atn trnan yontmak iin yonocak denilen
aletlere ihtiya vardr. Atn trna yonacakla nala uygun hale getirilir ve nal ivilerle trnaa
aklr.
Kalayclk:
Bakr mutfak eyalarnn kullanld dnemlerde revata bir meslek olan kalayclk
da bugn kaybolmaya yz tutmu meslekler arasnda yer almaktadr. Niadr ve kalay
malzemesi ile yapln kalay ii ok basit bir yntemle yaplmaktadr. Kalaylanacak kap bir
kskala tutulup krn korlad atete iyice stlr. Isnm olan kap kenara ekilir ve
iine nce niadr arkasndan kalay malzemesi atlp bir pamukla scaktan hemen eriyen
kalay btn kabn iine iyice srlr. lem tamamland zaman beyaz ve parlak bir
grnm alan kap istenildii zaman kullanlabilir hale gelir.
176
Yozgat Kent Tarihi
Gm lemecilii:
Gm ilemecilii ile ilgili olarak Yozgatta bu ile uraan birka kii
bulunmaktadr. u anda evre illerden hazr yaplm olarak getirilen gm 25-30 yl
ncesinde ustalar tarafndan gm kleler veya Osmanl sikkeleri potalarda eritilip
istenilen ekilde ilenip piyasaya srlrd. El ilemeciliinde genellikle kolye, bilezik
,knye,kpe, kap kollar ,kap tokmaklar v.b. gibi eyalar yaplrd. zel sipariler de
dikkate alnp ustann elinde ekil bulurdu.
Bakr lemecilii:
25-30 yl ncesinde Tol ar iinde bakrclar bulunmaktayd. Ancak bugn
iin birka kiiyi gemeyen bakrclk unutulmaya yz tutmutur. Bakr ilemeciliinde
de gmte olduu gibi u anda ilenmi ve yaplm olarak gelen hazr kaplar veya
eyalarn sat yaplmaktadr. Daha nceki yllarda arya plakalar halinde gelen bakr
malzeme ustalar tarafndan istenilen veya ihtiya duyulan mutfak veya vesair eyalara
dntrlrd. (Helke, kazan, tas, tepsi, leen, sahan, sini v.b.) Bakr levhalar istenilen
eyann byklne gre kesilip nceleri ayakla altrlan ve daha sonralar motorlu
olanlar kan krklerin kor hale gelen atete iyice stlp tokmaklarla rs zerinde
dvlerek istenilen hale getirilirdi.

VIII.Geleneksel El Sanatlar
Yozgatta eski yaygnln yitirmi olmakla birlikte dokumaclk, rclk gibi el

sanatlar, gnmzde de srdrlmektedir. Kilim, hal, bez balca dokuma trleridir.
Ancak
bunlarda zgn sslemelerden veya dokuma tekniklerinden sz edilemez. Hallar Kayseri
hallarn, kilimlerde arkla kilimlerini andrr. Geometrik motiflerle stilize bitki ve hayvan
motifleri yaygn sslemelerdir. Dokumaclkta bordo, lacivert ve yeil renkler egemendir.

177
Yozgat Kent Tarihi
IX.Mutfak Kltr
Araba
Malzemesi
Hamur iin:
5 kg su
650gr un (12 kiiliktir)
5 litre suyun 3 litresi ate zerinde kaynamaya braklr. Kalan 2 litre souk suya
650 gr un ilave edilip mikserle arplarak bulama haline getirilir. Bulama haline getirilmi
hamur kaynamakta olan suya birdenbire boaltlr. Oklava ile devaml kartrlarak hamur
msr patla gibi patlamaya balaynca 3-4 dakika daha kaynatlp 40 cmlik 2 adet siniye
dklp soutmaya terk edilir.
orba iin:
Tavuk veya Hindi eti (gs)
5 kg su
5 kak un (yasz kavrulmu un)
2 kak sala
1 kak pul biber
150 ve 200 gr ya
Tm bu malzemeler i olarak kartrlp ocaa konulur. Kpk kayboluncaya
kadar piirilerek hazr hale getirilir. kramdan nce tikelenen et orbaya ilave edilip bir
tam kaynatlp servis yaplr.
Soumaya braklan hamur, slak bir bak ile baklava dilimleri eklinde kesilir.
Tepsinin ortas orba kasesi sacak ekilde alr, alan yere orba kasesi yerletirilir.
Kesilen hamurlar kak zerine yerletirilerek orba ile birlikte inemeden yutulur.
178
Yozgat Kent Tarihi
Madmak
Malzemesi:
1.5 kg. madmak
Bir kase yourt
150 gr. pastrma
Bir-iki di sarmsak
Tuz,biber,ya,sala
1.5 kg. madmak temizlendikten sonra satrla kylarak iyice kltlr. Bir tencereye
ya,sala,pastrma konularak kavrulur. Kylan madmak zerine ilave edilir. 15 dakika
piirildikten sonra servis yaplr. Sarmsaklanm yourt istee gre sos olarak kullanlr.
Testi Kebab
Malzemesi:
1 adet Testi
3 kg. Kuba et
1 kg. Domates
300 gr. Sarmsak
200 gr. Sivri biber
200 gr. Tereya
Karabiber,tuz
Doranm domates,sivri biber ve sarmsak kuba ete katlarak ezmeden iyice
kartrlr. Yeterince tuz ilave edilir. Testi ii iyice ykandktan sonra kartrlan malzeme
testinin ierisine doldurulur. En ste tereya konulur. Testinin az hamur ile kapatlr
ve ortas hafif alr. Genellikle ak havada odun veya mee kmr yaklm bir atete
piirilir. ki saate yakn bir zamanda pien yemei ilk defa yapanlara mee kmryle
yapmalar tavsiye edilir. Yemek pitikten sonra testi krlarak yemek testinin iinden servis
yaplr.
Testi Kebab, Yozgat Belediyesi tarafndan Trk Patent Enstitsne Yozgat Yresi
Yemeidir diye tescil ettirilmitir.
179
Yozgat Kent Tarihi
B-EDEBYAT
a- Cumhuriyet Dnemi ncesi Edebi Hayat
I.Edebi rnler
-Akif paann Eserleri:
Kimilerince, iirleri ve dz yazlaryla Tanzimat Edebiyatnn hazrlaycs olarak
nitelenen kif Paann Tabsra adl yapt an trnn ilk rnei saylr. AyrcaAdem
Kasidesi ve Mersiyesi nldr.
Balca eserleri: Mneat- Elhac kif Efendi ve Divane (1843,1845), Eser-i kif
Paa (1873), Muharrerat- Hususiye-i kif Paa (1883).

II.Edebi ahsiyetler
Hzni Baba(1879-1936)
Hzni Baba takma adyla bilinen Mehmet Bahattin ;Yozgat ili, ileleri ve kylerinde
halk arasnda dilden dile anlatlarak gelen ve lmnden sonra divan ve baz halk iirleri
yaynlanan ancak tam anlamyla kavranamam bir airimizdir. Hzni Babann hayat
deiik eserlerde geni olarak yaynlanmtr. 1879 ylnda Aa Nohutlu Mahallesinde
domutur. nce Hzni mahlasyla daha sonra Hizbi mahlasnda iirler yazmtr.
Mahkeme zabt katiplii, Haymanada imamlk, Zilede tabur imaml yapmtr. 13,5 yl
askerlik yapmtr. mrnn son zamanlarnda Yozgatta bulunmu ve 17 Ocak 1936da
vefat etmitir. Mezar amln eteklerindeki Halit Efendi bandaki (Bugnk Doumevi
Hastanesinin altnda) mezarlktadr. iirlerini hece ve aruz vezniyle yazmtr. Heceyle
genellikle 11li, 7li ve 8li kalplar kullanmtr.
Alcl Kasm (1903-1976)

Alc, Yozgatmzn halk airlerinin bolluu ile nl kydr.Yetitirdii airlerden
birka olarak Dindari (Muhittin Kaynar), Talat Kaynar,Gnaydn Kazancklolu,Birsen
Kocay sralayabiliriz. Alcl Kasm 1903te domutur. lk ve orta tahsilini Yozgatta
yaptktan sonra Konyada eitimine devam ederek Muallim Mektebinden mezun olmutur.
Babasnn lmnden sonra kynde tarmla uram ,1974 ylnda yerletii Ankarada
1976 ylnda vefat etmitir.
Hayatnn iki byk uras vardr. Bunlar; iir ve sohbettir. Bu zellik Alcl Kasm
yrenin dnlerinde aranan bir karakter haline getirmitir.Alcl Kasm iir dilinde Yozgat
azn kullanmtr.
-Alcl Kasmn iirleri:Trk Kz,Avclk,Yava Yava,
Ak Dindari (1901-)
Ak Dindarinin asl ad Muhittin Kaynar olup Sorgunun Alc kynde dnyaya
gelmitir. Muhittin Kaynar ailenin fakirlii nedeni ile tahsil yapamamtr. Onbir yanda
nurani kiinin elinden erbet imitir. O gnden sonra sylemeye balamtr. Edebi
mahlaslardan Dindariyi kendisine mahlas semitir.
180
Yozgat Kent Tarihi
Dindarinin iirleri hayatnda mhim bir yer tutmakla birlikte talama ve tebihlerin
okluu gzden kamaz, 1965te ilk iir kitabn yaynlam ve iirlerinde heceye yer
vermitir.
-Ak Dindarinin iirleri:Garal Kzn Trks,Asmn Trks
Akif Paa (1787-1845)

Devlet adam, air, yazar. zel renim grd. Bozokta Cebbarzade Sleyman
Beyin Divan Ktipliine getirildi. Onun lm zerine stanbula gitti. 1813te Divan-
Hmayun Kalemine girdi. Amcas Mustafa Efendi Reis-l-Kttapt. Amcasnn tantmas
ve gl kalemiyle ksa srede tannd. eitli memurluklarda bulundu. Reis-l-Kttaplk
ad Umur- Hariciye Nezaretine evrilince ilk Hariciye Nazr oldu. Kendisine vezirlik rtbesi
de verildii halde, kif Efendi diye anlp tannd. ngiliz uyruklu gazeteci Churchillin
Kadkyde avlanrken bir ocuu yaralamas olaynn gelien siyasal boyutlar kif
Paann bakanlktan uzaklatrlmasna neden oldu. Bu dnemde yazd Tabsra adl
yaptnda, Churchill olayndaki hakszl ve Mlkiye Nazr Pertev Paann yolsuzluklarn
aa kararak onu Edirneye srdrd, yerine de kendisi Mlkiye Nazr oldu. Ancak
ksa sre sonra Mustafa Reit Paann buyruuyla Kocaeli Mutasarrflna, oradan da
Edirneye srld.Edirnede yargland. ki yllna srgn edildi. Cezas bitince Hicaza
gitti, dnerken skenderiyede ld.
b- Cumhuriyet Dnemi Edebiyat

I.Edebi rnler
Yusuf Ziya BAHADINLInn Eserlerinden Bazlar: tin Olaym Aam
(Hikayeler -1965), Haa Byd Hatit Oldu ( Hikayeler -1978), Geenein Karanlnda
(Hikayeler), Tavandaki Krmz (Hikayelerinden Semeler), Gllceli Kzm (Roman-1975),
Gllceyi Sel Ald (Roman -1972), Gemileri Yakmak(Roman -1976), Aln Kaplar (
Roman), Lidya Gzleri Yaprak Yetili (Roman), yle Bir Ak (An Yazlar), Trkiyede
Eitim Sorunu ve Sosyalizm (nceleme -1968), Drt Sosyalist lke (Gezi -1969), Trke
Deyimler ve Kayna (Aratrma), Trke Deyimler Szl (Szlk-1964), Ataszleri
Szl (Aydn Su adyla) Szlk
Glten AKINn Eserlerinden Bazlar: Rzgr Saati (1956, iir), Kestim Kara
Salarm (1960, iir), Sda (1964, TDK iir dl), Krmz Karanfil (1971, iir), Maran
ve kkein Destan (1972, iir, TRT dl), Atlar veTrkler (1976 Yeditepe iir
Armaan) Seyran Destan (1979, iir), Seyran(1982, Btn iirleri), iiri Dzde Kuatmak
(1983, yazlar), lahiler (1983, iir) 42 Gn (1986, anlat), Sevda Kalcdr (1991, iir,
Halil Kocagz dl), Seyran (1992, toplu iirler, Sedat Simavi Vakf Edebiyat dl).
yazdklar baka dillere evrildi. 40 kadar iiri bestelendi. Yap Kredi Yaynlar, Glten
Aknn Btn Yaptlarna Doru dizisine ilk olarak, airin son iir kitab olan Sonra te
Yalandm (1995) ile balamt.
181
Yozgat Kent Tarihi
Abbas SAYARn Eserlerinden Bazlar: Ylk At (1970) ,elo (1973) Can

enlii (1975), Yorgann Sk Sar (1976), Dik Bayr (1977) , Tarla Ba Salkm Saak
(1987), Noktalar (1989), Anlarda Yumak Yumak (1990), Boslua Taklan Ses (iir kitab,
1992)
II.Edebi ahsiyetler
Yusuf Ziya BAHADINLI
Eitimci, yazar. Yozgat, Bahadn Kynde dodu.Belli srelerle Yozgat Ortaokulu,
Pazarren Ky Enstits, Yksek Ky Enstits, Balkesir Eitim Enstits, Ankara Gazi
Eitim Enstitsnde (Edebiyat Blm) okudu. spirde retmenlik yapt yl alkan
olan soyadn Bahadnl olarak deitirdi. 6 ay kadar Ankarada Trk Hava Yollarnda
alan Bahadnl bir havalimannda mdrlk grevini kabul etmeyerek buradan
ayrld. Bu i ona gre deildi. 1958 ylnda bir yaynevi kurma istei onda nlenemez
hale gelmiken stanbula geldi. Kadkyde kitabevi olsun isteiyle at dkkann
bakkaliyeye dntrmek zorunda kald. Kazand parayla bir yaynevi at. almalar
16 yl sren Hr Yaynevinin ismini 12 Mart sonrasnda Yeni Dnya Yaynevi olarak
deitirdi. 6 say sren Yeni Dnya dergisini kard. Bundan nce de lke dergisini
kartmt. Ortaklarna brakarak ayrld bu dergiyi babadan kalma tarlalar satarak
yrtmeye alyordu. .1965 ylnda milletvekili seildi.
Glten AKIN
Ozan, yazar.Yozgatta dodu. 1955 ylnda Ankara niversitesi Hukuk Fakltesini
bitirdi. Avukatlk ve retmenlik yapt. Bir sre Trk Dil Kurumunda alt.1958-1972
arasnda Anadolunun eitli ilelerinde yaad. 1980 ncesinde halkn yaadklar, onun
da hayatna ve iirine yansd. Demokratik kitle rgtlerinin yeniden kuruluu almalarna
katld. imdi yalnzca iirle urayor.
Abbasi SAYAR(1923-1999)
Romanc, air.Yozgatta dodu. Liseyi Yozgatta bitirdi. stanbulda Edebiyat
Fakltesine devam etti, ancak okulu yarda brakt. Yozgatta iftilik yapt, daha sonra
stanbulda matbaa iiyle uramaya balad, tekrar Yozgata dndnde at
matbaada Bozlak gazetesini kard. Yaz hayatna iirle balayan Abbas Sayar, asl
nn hikaye ve romanla salamtr. Yaynlanm eserlerinde Orta Anadolu insannn
yaamndan kesitler yer alr. Abbas Sayar, Ylk At adl eseriyle TRT Roman dln
, Can enliiyle Madaral Roman dln, elo ile Trk Dil Kurumu Armaann
kazanmtr. Bir ara politikaya da girdi. kar kavgalar yznden politikadan ayrld.
182
Yozgat Kent Tarihi
C-Halk Edebiyat:
I.Destanlar,Efsaneler
Caminin Temelinin Salam Olmas:
Byk Caminin temeli kazldnda temelden su kar. Temele ard aalar
aprazlama atlarak temel duvar rlr. Temel duvarnn rlmesinden sonra caminin
ustaba ortalktan kaybolur ve cami inaat devam etmez. Yedi yl sonra ustaba
gelir,caminin inaatna devam ederek camiyi tamamlar. Niin kaybolduu sorulunca:
Cami temelinin yerleip yerlemediini ltk. Bylece camiyi salama aldk. Bu cami
duvar kolay kolay atlamaz. der.
Cumada Hazr Bulunma
Bir gn Byk Cami inaatna har karan amelelerden birinin yanna ak sakall
ihtiyar bir adam gelir. Camiye emeinin gemesi iin alan iiden krei alr, bir
mddet har kardktan sonra krei tekrar iiye vermek ister. i krei geri almaz
ve ihtiyara: Ben senin kim olduunu biliyorum. Her sabah namaznda bu camide
olacana sz verirsen krei alrm. Yoksa almyorum. der. Her sabah namaz iin sz
veremem ama her kandil ve cuma namazlarnda bu camide olacama sz veriyorum.
diyen ihtiyarn elinden ii krei alr. Ak sakall, fani grnl Hzr orackta kaybolur.
Halk Hzr Aleyhisselmn her cuma ve kandil namazlarnda Byk Camide olduuna
inanmaktadr.
amlk Sylencesi
Yozgatn en nl dinlenme yeri amlkla ilgili sylenceye gre; amla ilk
fidan Aslnn ardndan diyar diyar dolaan Kerem dikmitir. Yolu Yozgat yresine den
Kerem Aslsn sormu, bulamaynca amlkn bulunduu kra yamaca bir fidan dikmi;
Bu amdan nice amlar filizlenir, koruk olur; bizi syler, bizi fsldar. deyip yollara
dmtr. O gn bu gndr amlk, hafif bir yelde sevda trkleri syler, ili sevgi
ezgileri fsldar. Sevdallarn bulutuu amlk iin byle bir efsane sylenir halk arasnda.
Kzlar Kayas (ekerek/Yozgat)
ekerekten Zileye giderken ekerek rmann yannda Cenevizler dneminde
yaplm yksek ve sivri bir kayann zerinden rmak ynne doru ve toprak altnda
yaklak iki yz merdivenle inilen bir kaya vardr.Sylentiye gre kayann dousundaki
yksek tepeye yerleenler Irmaktan su almak iin bu merdivenleri yapmlardr. Bir Rum
Beyinin hasta kz iin bu merdivenleri yaptrd da rivayet edilmektedir. Bir baka rivayete
gre ise keiin birinin gzel bir kz varm, iki gen, bu kz isterlermi. Keiin ie kzn
her iki gence de vermek gibi bir niyeti yokmu. Genlerden birine bu yksek kayadan
girilerek merdivenlerle Irman kar tarafna geilecek bir yol yapmasn; teki genten
ise rman zerinden geecek bir kpr inaa etmesini ister. Kim nce bitirirse kz ona
verecektir. (Kzlar Kayasndan 500 mt. aada bu kprnn ayaklar mevcuttur.) ki
183
Yozgat Kent Tarihi
genten biri kpry, dieri merdivenli geit tnelini yapar. Ancak birbirlerinden haberdar
deildirler. Kei kpry yapan gence tekinin daha nce bitirdiini kz ona vereceini
syler. Bunu duyan gen kafasna klng vurarak kendini ldrr. Kei daha sonra
kayay oyan gence, kpry nce bitirdii iin teki kzn gence verdiini syler. Bunun
zerine bu gen de kendisini yksek kayalardan aa atarak ldrr.
Yozgatta K
Ka sormular;
- Nerede bulunursun ?
- Erzurumda.
- Orda yok isen ?
- Sivasa bakn.
- Orada da yoksan ?
- Mutlaka Yozgatta olurum; demi. air Fenni de bir beytinde: Haa lamyezelsin
karlmaz iine; Yozgatn bir ay yaz var, onu da kat kna. der.
Sarkaya Kaplcalarnn Efsanesi (Kral Kz Hamam):
Roma Kral Kz Hamam diye bilinen Sarkaya Kaplcalarnn efsanesi halk
arasnda yle anlatlr: Kayseride oturan Roma krallarndan birinin kz amansz bir
hastala yakalanr. Kral kzn birok hekimlere gtrr, tedavisi iin her eyi yapar.
Ama gzellii dillere destan bu kzn derdine are bulunamaz. Kzn hastal gn
getike ilerlemekte, kz artk yryemez bir haldedir. Ayaklar tutmamaktadr, dizleri kt
olmutur. Bugnk adyla kzn hastal romatizmadr. O gnlerde Sarkaya sazlk ve
bataklktr. Scak suyun olduu yerde kk bir glet olumutur, balk halinde amurlu
bir hamamdr buras. Kral kk kzn son are olarak bu scak suyun bulunduu yere
gezsin diye gnderir. Artk mrnn sayl gnlerini yaayan zavall kz avunmak iin
bu amurlu glet kenarnda dolamakta, zaman zaman da arkadalaryla amurlara
girmektedir. te gezmek ve avunmak iin girdii amurlar ve scak su kza iyi gelir.
Bir mddet burada kalr, gn getike kzn hastal iyi olmaya balar. Kt dizleri
alr; yava yava adm atmaya, yrmeye balar. Sonunda tamamen iyileen gzel
kzn buradaki scak sudan iyi olduu anlalr. Bunun zerine kzn babas kral, buraya
mermerden bir havuz yaptrr, etrafn kesme byk talarla evirttirir, nceleri kimsenin
olmad bu havuz evresinde bir ehir oluur. Kraln kznn ad bu yeni ehre verilir.
Yetmi bin nfuslu bu ehrin ad per veya Hoperidir. ehrin ulam ise Sarkayann
Betepeler mevkiinden geen Yozgat ve Kayseri oselerinden salanmaktadr. Bu
byk ehir bir deprem sonucu yok olmutur, sadece hamamlarn olduu yer kalmtr.
184
Yozgat Kent Tarihi
Kerkenes Da Efsanesi
Melik Acem, Keykubatn olu Keykavus Acem toplumundandr. O zaman
Trk slam Efrasyab yidinde bulunuyordu. Nahiyeyi sebah Yemen ve hatta M... 4000
yllarnda yaam olan Sleyman (A.S.) yidinde bulunan ehirlerdir. Keykavus Sleyman
Peygamberden alkan, yiit insanlar istedik: Benim yidimde bulunsunlar onlara ehir
yaptracam dedi. Sleyman (A.S.) da istedii insanlardan Keykavusun emrine
verdi. Rstem Destan subalk grevi yrtyordu. Keykavusun Siyave isminde bir
olu oldu. Olunu Rstem Destann emrine verdi, iyi yetimesi ve askerlik bilgisinin
artrlmas iin onun yannda bulunmasn istedi. Keykavus ehir inasna uzun ve yorucu
almalar sonucunda 7 fersah (Fersah=5 KM.) o ehrin etrafna da 4 kat metin boru
yaptlar, ehrin inasn tamamladktan sonra, insanlar gelip ehre yerletiler, o ehrin
ismini de Kerkenes koydular. nsanlardan bu ehrin gvenliini salamak iin belli bir
grup nbeti koydu. Ama deprem neticesinde Kerkenes viran oldu, insanlar ehrin yerle
bir olmasn engelleyemediler. Bunun zerine Keykavus gvenlii salamakta grevli
bulunan nbetileri ve dier ilgilileri ldrtt, ehir neticede viran oldu. Keykavus hayatta
bulunan birlikleri ile Yemene vard. Padiah ile birlikte savaarak Keykavus ve taraftarlar
yenildi.
II.Masallar,Fkralar
Az Beyaz aputlu Bal ana
Fatma nine, azna beyaz bez balad bal anan heybesine kor,satmak zere
ehrinyolunu tutar.Bir su banda dinlenirken yorgunluktan uyuya kalnca hrsz mlei
alar.Fatma nine uyannca bakar ki mlek yok;hrszlk hatrna gelmez,olsa olsa yolda
drdm diye geri dner;Yolculardan Yavrum az beyaz abutlu bal ana grdn
m?diye sormaya balar.
Sana da Vzzt
Her cenaze musalla tandan alnrken Sana da vzzt! diyen kyn nktedanna
babasnn cenazesinden tr kzan deli kanl, bu nkteden lnce ayn eyi tekrara
kalkr .Sana da vzzt! deyince nktedan tabuttan ban kaldrp Eer ben de senin
baban gibi isem bana vzzt der.
Ben kzm
apanolu isyannda ilk nce apanlar Kuvay- Milliye tarafndan sktrlrlar.
Bilahere erkez Ethemde isyanclara kar ayn eyi yapar.Bu durumlar yaknen bilen
birisinin gsne Ne taraftansn? diye silahn dayayan adamn hangi tarafm tuttuunu
bilmedii iin Sen hangi tarafta isen ben de o taraftanm demi.
Madmak(Ot A)
Bahar zaman kye bir tanr misafiri gelmi. Misafirperver bir aile onu konuk etmi.
leyin sofraya madmak konulup beraberce yenilmi.Akam olunca yine madmak ...
Sabah olmu, ev sahibi sofray kurup yine madmak getirince misafir ;
-Hal bunu nerden topluyorsunuz ?
-Yavrum aha u kyn gyc harmandan, deyince misafir sabredemeyip ,
-Hala bu kadar neye zahmet ettiniz ki. Beni oraya rkleyeydiniz(balayaydnz.).
Benorada karnm doyurmu olurdum
185
Yozgat Kent Tarihi
ay On Lira
Bir ilemizde ayn on liraya satld gnlerde kahveciler belediyeden zam istemi.
Kahveci Ako Raif Cangl, mr kahvecilikte gemi hayat espirilerle dolu nkteli
konuan, sevimli , babacan biri.te o gnlerde Belediye Reisi ve Encmen Azalar ay
zamm iin toplant yapmlar.Aralarnda bir de ak varm.Akonun kahveden aylar
smarlanm.Ho sohbet arasnda aylarn yudumlarlarken Ako bardaklar almak iin
kapy vurup ieri girmi.lerinden biri ay ka lira? deyip Akoya taklnca ;
-Kahve Yemenden gelir, yollar rak; artk on lira yetmiyor,on be lira brak. lerinde
bulunan ak,imdada yetiip Kahve Yemenden gelir yollar sapa, on lira yetmiyorsa
kahveni kapadeyip hep birlikte glmler.
III.Halk Hikayeleri(Kahramanlk Hikayeleri vb.)
Gelin Kayas
Yozgat Nohutlu Tepesinin arkasnda bulunan cehrilik yaknlarnda deveye binmi
geline benzeyen kayalar bulunmaktadr. Bu kayalara Gelin Kayas denir. Kyn birinden
gelin alay gelmektedir. Ekyalar gelin alayn evirirler. Niyetleri kervandaki gelini alp
esir pazarnda satmaktr. Gelin alaynn erkekleri ekyalarla vuruurlar ve hayatlarn
kaybederler. Ekyalar gelini ve damad yakalamak zeredirler. Yakalanacaklarn anlayan
gelin ve damat Allaha dua eder: Allahm bizi bu ekyalarn eline drme, bizi ya ta et,
ya ku et. Dualar kabul olunur. Gzel gelinle birlikte ekyalar, develer ve atlar orackta
ta olurlar. Damat ise ku olup gkyzne uuverir. Gzel gelinin alarken gznden
dkt yalar sel olur ve orada krmz lalecikler bitmeye balar. Zamanla bu laleler
tm tepeyi kaplar. Ericede (Maysn ikinci haftasnda) cehrilik laleleri krmz krmz
aar ve beyaz gvercinler gkyznde szlrler. Yozgatl avclar buradaki gvercinlere
kesinlikle ate etmezler.
Yozgat Srmelisi
Yozgat ehri 1760 yl balarnda Bozok Yaylasnn, etraf ormanlarla
evrili ierisinde binbir eit kuun tt bir sahada kurulurken; Yozgat halk o
zaman yar gebe ve srlerini besleyerek hayvanclkla urar, hayatlarn bu yoldan
salarlard. Bozok yaylasnda otlayan bu srlerin birini de Srmeli Bey adnda bir
Trkmen Yr otlatrd. Halk tarafndan sevilen bu yank sesli halk ozan elinde kaval,
srtnda saz Yozgattan Akdamadenine uzanan ormanlarn iinde srsnn iinde
dolard. Bazen bir amn dibine rastlanr, saznn tellerini konuturur; bazen bir derenin
kenarnda kavaln alar, ak olduu gnlnn sevgilisini dnrd.O sevgili ki gzellii
Bozok Yaylasna yaylm. Ahu gzl, srmeli kal, ay yzl bir dilberdi. Babas bir
Trkmen beyi idi ve ok sert bir adamd. Srmeli Bey; ailesini salarak, babasndan
sevdiini istetir. Marur adam, kzn bir obana vermeye yanamaz. Araya beyler, aalar
girer ama bouna, bir trl gnl olmaz kzn babasnn ve iki sevgili birleemezler.
zntsnden srsn brakan Srmeli Bey , alr sazn eline beamlar
mevkiinde kendine bir dergah kurar. Akn, yank trkleriyle dalara, aalara anlatr.
Kser otana, obasna ve Akdalara kadar uzanan amlarn arkasnda onu bir daha
gren olmaz. Dertli kavalna fledii, ili sazna sylettii nameler kalr geriye. O gn bu
gndr dillerde yanklanr Srmeli Beyin trkleri.
186
Yozgat Kent Tarihi
IV.Trk,Mani,Atasz,Ninni,At,Tekerlemeler vb. Trk

ZYA TRKSNN YKS
Ziya yakkl bir delikanldr. Yozgatn Karacalar Kyndendir. Ayn kyden
Fikriye adl kz sever ve nianlanr. Fikriyenin babas Karacalar Ky imam Ali Hocadr.
Ali Hoca Kzltepe Kyne imam olur. Ziya sk sk nianlsn grmeye at srtnda gider.
ki tarafta birbirini olduka sevmektedir. Ziya bir gn ekin sularken tm ve karn
arsndan ikayet etmektedir. Doktora gider ama fayda bulamaz, bir hafta iinde lr. Bir
baka sylentiye gre, Ziya Bey yakkl, at dkn, ok iyi atan binen, iyi cirit oynayan
bir yiittir. ki ky arasnda oynanan ciritte attan der, orada lr. Fikriye, nianlsnn
ani lm karsnda duyduu acy ve kederi iire dker. Bylece Ziya Trks ortaya
kar. Atn tamam 30 ktadr. Yozgatta ok sevilen ve sylenen bir trkdr.
Ziya Trks
amln banda tter bir ttn;
Ac gormiyenin yr btn
Ziyann atn pazara tutun
Gelen geen Ziyam lm desinler.
At stnde gular gibi dnen yar,
Gendi gidip ehbablar yanan yar.

Benim yarim yaylalarda oturur
Ak elini souk suya batrr
Demedim mi yarim ben sana
ok muhabbet tez ayrlk getirir.
Ham meyveyi koparttlar dalndan
Ayrdlar beni nal yerimden
Demedimmi nazl yarim ben sana
ok muhabbet tez ayrlk getirir.

187
Yozgat Kent Tarihi
Gz Ben Seni ayda Grdm

Get yarim salnan
Gl yolla yalnan
Yalnz gl tez solar
Tomurcuk dalynan
Gz ben seni ayda grdm
Sandan bildim seni
pmeye gymaz iken
Yad ele verdim seni
Ey brttm tlbentte
Benim yarim gurbette
Sa olsun gurbet olsun
Gavuuruz elbette
Balant
Keten gmlek gravatm
Altnda gol uzattm
Pereni pere verdim
Eme Etim Sabahtan
Eme edim sabahdan
Vine yedim tabahdan
Ne hayrl gnm
Yri grdm sabahdan
Dolan da gel gel frlan gel
Yklas dalardan a da gel
Akma merakma d de gel
Mani bilirim elli
Yitirsem yrim belli
Ben yrimi bilirim
Sa yz ifte benli
Akma, merakma d de gel
188
Yozgat Kent Tarihi
lengerin kalay
Kzlar eker halay
Derdinden kibrit oldum
Nedir bunun kolay
Akma, merakma d de gel
Souk Su banda yedim Kebab
Souk su banda (da) yedim kebab
Kimler olsun nazl (da) yrin sebebi
Souk su banda (da) yedim erezi
Nerde kald ahbaplarn biraz
Souk su banda (da) asbap yumular
Yuyup yuyup gl dalna komular
Souk su banda (da) yudum elimi
Benim gnlm divane mi deli mi
Souk su banda (da) grdm gelini
Gm kemer skm ince belini
Mani
Geline bak geline,

Gna yakm eline ,
Gelin gurban olaym,
Seni bana verene
Pnar ba ptrak ,
Gelin gzlar oturak ,
Ne oturak ne durak ,
Satlakda gurtulak
Gapmzn n arpa,
Grat gelir grpa grpa ,
Gurban olurum gelinim,
Yavrularn bek de grpe.
189
Yozgat Kent Tarihi
n n hamam ,
Gubbesi tamam,
Bi gelin aldm,
Babas imam
Ekin ekilen yere ,

Dikme dikilen yere ,
Can gurban camm gurban,
Kekil dklen yere
Bindirdiler atn iyisine,
Gtrdler kyn gysna ,
Haber verin gzn daysna
Daysz gz gelin mi gider
Gece getim dalardan ,

zm aldm balardan
Senin sevgin gelinim,
Beni byle alatan
Guru yerde meyve biter mi,
Biter de daln atar m ,

Annem gelin oluyom
Bacm yerimi dutar m?

Ata biner aptrr,

At yolda saptrr,
Nian takacak olan ,
idem kpr yaptrr
Gidiyom gidemiyom.,
Az doldur iemiyom,
Gelinim pek gnll,
Gnln edemiyom
Pnar ba mil olur,
Gzel seven belli olur,
Gzel seven gelinim,
Gzlerinden belli olur.
190
Yozgat Kent Tarihi
Yozgatn bandaym,
Onalt yandaym,
Gnamyn gomular,
Bi gzn peindeyim
Garanfil gatar oldu,
Hasretlik yeter oldu,
u Yozgatl sevdiim,
Burnumda tter oldu

Elma attm garya,

Yuvarland arya,
u Yozgatn gzlar
Birer tabak turuya
Ataszleri
At alrsan yazn,deve alrsan gzn, avrat alrsan gezin ha gezin.
Tarla alrsan bozdan, avrat alrsan kzdan.
Martta yamur yamasa, nisanda yasa dinmese, maysta san simese, ekinim
sulanr yaz olur, koyunum yaylr, yoz olur.
EI sana danan (ta ile) sen ona anan var.
Erine gre bala ban, horantana gre vur an. ubatn arpas, martn krpesi.
Erken kalkan yol alr, er evlenen dl alr.
Boboazn sigaras yanmaz.
Kz gnlne brakrsan ya davulcuya varr, ya zurnacya.
Su iene ylan bile demez.
Kara kazann yanna varma, karas bular.
Even it, gzsz enikler.
Uzaktan davulun sesi, goygun gelir.
Abdaln eei kam da kekem de kekem demi.
Eein can yanarsa at geer.
Yal yiyen it, yznden belli olur
Davar, kmn itsiz, sahibini etsiz brakmaz.
Ar otur, batman gtr.
Ba gr, zm olsun; zm yemeye yzn olsun.
Dek durann devesi lmez.
Devenin dii, avradn ya sorulmaz.
Ergen gzyle kz alma, gece gzyle bez alma.
EI eli yur, el de yz.itin rmeyenini kapya koymazlar.
Sel gider, kum kalr.
191
Yozgat Kent Tarihi
Ninni
1- Demir beik sallanr
Cahil gnm aldanr
Bebeim pek kk
Byyp de dillenir
Neni bebeim ninni (2)
2- Bebek uyand bakyo
Bak iim yakyo
Bebek seni avutaym
Ninnilerle byteyim
Ninni yavrum ninni (6)
3- Ninni dersem uyur mola
stne gller brr mola
Ben yavrumu bytsem
Gelir,anam der mola
4- amlkta akar bulank seller
Yavrumu kaybettim bulamaz eller
Gucamda rpnan eller
Ninni yavrum ninni (3)
5-
Dada gezer dac baba

Bi elinde galn sopa
Himmet et de uyusun
Geyikli,Nohutlu Baba (6)
6-
Sam uzun, salarm tararm

Mektup yazar, postaniye atarm
Benim guzum uyumazsa
Hasta olur, yataklarda yatarm
7-
abuk oku ver bi selam

Dklsn dilinden kelam
Yavrum sana gurban olam
Ninni yavrum ninni
8-
Baheye gurdum salncak

Eline verdim oyuncak
imdi yavrum uyuyacak,
Ninni yavrum ninni
192
Yozgat Kent Tarihi
Atlar
Sele Kaplan Gein Kza Deyiler;
Dereden, tepeden geliyor seller
Benim ldme alyor eller
Alama anam uzaktr yollar
Kader byle imi alama anne
Felek nasl kydn u gen yama

Kumlar doldu kirpiime kama
Sellere kapldm on be yamda
Avlyal Kynde beni buldular
Doktora savcya beni saldlar
ahitlerden ifadem i aldlar
Dertli ter bizim kyn kazlar
Ak kalm hatun kzn gzleri
Acep ne dedi ki kyn kzlar
Yandm anam yandm cierden yandm
Duran daym beni tutacak sandm
defa yzm kyme dndm
Sele giden senin bacnn kz
Kumunan yumulmu hatunun gz
Gelin mi ettiniz gveysiz kz
Anadan yazlm bu kara yaz
Btn kyl bucaklar aryor
Nasl ld diye ne kim soruyor
ahitlerin ifadesin soruyor
Annem nasl dayanacak acya
Kalan fistanm versin bacma
Miller doldu salarmn iine
193
Yozgat Kent Tarihi
Deyimler
Leblebiden nem kapar.
apanolunun abdest suyu.
in iinden apanolu kar.
Var yurduyun kymetini bil.
Almyacaktn da pekmezime neye
suyu kattrdn. Ard kad am mtt.
Tekerlemeler
-Ebe ebe gel bize
Uzaktan vur elimize
Eer vurmazsan ebesin ebe
-Ben bademe baktm, badem bana bakt
Ben bademden bktm, badem benden bkt
-Gl aar, blbl aar
Blbl kaar, gl aar
-Arabann tekeri
Yozgatlnn ekeri
Hap hup, altn top
Bundan baka oyun yok
-Gara gara gartallar
Garcadada ganat rparlar
-Gtr kp, dk kp
Getir kp, sk kp
-atalcada atal oban
atal yapar, atal satar
Bilmem paras var m?
-Herkes gaydaland da
Biz gaydalanamadk
194
Yozgat Kent Tarihi
-Eveleme, geveleme, gara guu govalama

engel epel halkada blbl
Cierimi spr, Nihat gelir
Yazlalm, izilelim bi kenara dizilelim
-Deirmene girdi kpek
Deirmenci att ktek
Hem ktek yedi kpek
Hem yedi kpek kepek
V.Halk Oyunlar
Yozgat Halk Oyunlar bakmndan da olduka zengin bir blgedir. 15 kadn, 10a
yakn erkek oyunu ve birok oyun havas vardr.
Kadn Oyunlar:
Kadn oyunlar; cmb, davul-zurna, tef, darbuka, keman ve saz eliinde
oynanmaktadr. Balca kadn oyunlarnn balcalar Burak Tarlas, Kunduralm,
Narinlim, Feyli Turnam, Dariney Dariney, Leblebici, Loli, Keeci Baba, Vy Vy Karanfil
oyunlarndan ibarettir.
Erkek oyunlar:
Genellikle davul-zurna eliinde oynanr. Yozgat Arlamas, Poppili, Yerli Gelin,

Cemo, ekirge, Aynal , Kamal ve Sinsin oyunlar balcalardr.Oyunlarda giyinen
kyafetler erkeklerde; gynek, delme yelek, potur, orap, ark, al kuak ve yalktr.
Kadnlarda ise; etek, entari, alvar, orap, nlk, ark ve bel boncuudur.
195
Yozgat Kent Tarihi
Burak Tarlas
Sabahleyin kalktm st piirdim

Stn kpn yar yar yere tardm
Kaynanamdan korktum aklm ardm
Ah ne yaman da zormu burak tarlas
Burak tarlasnda yar yar gelin olmas
Elimi salladm dedi dikene
lahi kaynana mrn tkene
ntizar eyledim burak ekene
Ah ne yaman da zormu burak tarlas
Elimin knasn ezdirmediler
Gzmn srmesini srdrmediler
Burak tarlasnda gezdirmediler
Ah ne yama da zormu burak tarlas
Feyli Turnam
Feyli turnam gle gelsene
Feyli turnam, feyli turnam gle insene
Feyli turman, feyli turnam kanat rpsana
Feyli turnam, feyli turnam kanat gersene
Feyli turnam yle dnsene
Feyli turnam, feyli turnam ay yolsana
Feyli turnam, feyli turnam glden kalksana
Feyli turnam, feyli turnam glden gitsene
Nalinim
Nalinlim elma attm karya
Yuvarland arya
u Yozgatn kzlar
Birer tabak turuya
Nalinlim dn dn dnelim
Srt srta verelin
Vur elleri ellere
Koy elleri bellere
196
Yozgat Kent Tarihi
O yar kurbanlar olsun

krdayan ellere
Nalinlim, hey tuluma tuluma
Su doldurdum tuluma
Seni kurban ederim
Sulaleme ,soyuma
Nalinlim dn dn dnelim
Srt srta verelim
Vur elleri ellere
Koy elleri bellere
krdayan ellere
Nalinlim karda kara al
Kararp durma al
Ben sana varr mym
Smkl sracal
Nalinlim, dn dn dnelim
Srt srta verelim
Vur elleri ellere
Koy elleri bellere
krdayan ellere
Nalinlim tefe vur sesi ksn
Bandan fesi ksn
Yozgattan kz almayann
Aklnda baba ksn
197
Yozgat Kent Tarihi
VI. KENTN YETTRD NEML AHSYETLER

1.HZN BABA(1879-1936)
Hzni Baba takma adyla bilinen Mehmet Bahattin ;Yozgat ili, ileleri ve kylerinde halk
arasnda dilden dile anlatlarak gelen ve lmnden sonra divan ve baz halk iirleri
yaynlanan ancak tam anlamyla kavranamam bir airimizdir. Hzni Babann hayat deiik
eserlerde geni olarak yaynlanmtr. 1879 ylnda Aa Nohutlu Mahallesinde domutur.
nce Hzni mahlasyla daha sonra Hizbi mahlasnda iirler yazmtr. Mahkeme zabt
katiplii, Haymanada imamlk, Zilede tabur maml yapmtr. 13,5 yl askerlik yapmtr.
mrnn son zamanlarnda Yozgatta bulunmu ve 17 Ocak 1936da vefat etmitir. Mezar
amln eteklerindeki Halit Efendi bandaki (Bugnk Doumevi Hastanesinin altnda)
mezarlktadr. iirlerini hece ve aruz vezniyle yazmtr. Hecenin genellikle 11li, 7li ve 8li
kalplar kullanmtr.
2.EMRCE SULTAN
Ahmet Yesevinin halifelerindendir. Lakab Serifddn, Babasnn ad Muhammeddir. Emirci
Sultan olarak bilinmektedir. Doum tarihi bilinmemektedir.lm tarihi 1240tr. Trbesi
Yozgatn Osmanpaa kasabasndadr. Asl ad Osmandr. Babasi ocuklugunda Ahmet
Yeseviye gnderir. Ahmet Yesevinin yannda bir ok kerametler gsterir bir gn Yesevi
Dergahna inli tccarlar gelir.lkelerinde ejderha tredigini ve insanlari ldrdgn
sylerler. Ahmet Yesevi Hazretlerinden yardim isterler. Ahmet Yesevi Dervilerine ine
kim gitmek ister deyince derviler emir sizindir derler ama ilerine de bir korku der. Bu
sirada Osman Efendi gitmek istedigini syler Ahmet Yesevi Osmann beline tahta bir kl
kusandrarak dualarla uurlar.Osman Efendi tahta klcyla in
diyarnda ejderhay ldrr ve geri dner. Baindan geenleri ve ejderhayi nasl
ldrdgn hocasna anlatr. Ahmet Yesevide ona Emiriin lakabn verir. Bu lakap
zamanla bozularak Emirciye dnr ve Yozgat yresinde Osman Efendi hakknda bu
lakap kullanlr. Osman Efendi bir gre gre Ahmet Yesevinin 1194 ylnda vefatyla
Trkistanda duramaz Rumeliye dogru yola kar, bir gre gre de Ahmet Yesevinin
istegi ve iradesi dogrultusunda Anadoluya gelir daha sonra Yozgatn Keikiran kyne
yerlesir bu sirada Sivasa vali tayin edilen Seluklu veziri , Emiri inin hretini duyar yanna
gelir sohbetinde bulunur, talebesi olur. Seluklu Hkmdarna bir mektup yazarak valilikten
istifa eder ve eyh Osmann zaviyesi evresindeki bir ka ky ve bir miktar araziyi satn
alarak vakfeder. 0 gnden sonra da tekkenin ad Osmanpaa Tekkesi olur. Kyde bu gnk
Osmanpaa Kasabasidir.
198
Yozgat Kent Tarihi
3.CELAL ATK (1920 - 1979)

1920 Ylnda Yozgatn Boazlyan lesi Grdan kynde dnyaya geldi. ATK soyadn,
T.C. Devletinin kurucusu Cumhurbakan Mustafa Kemal ATATRKten almtr.
1938 ylnda dzenlenen Trkiye ampiyonasnda hareketliliinden dolay ATATRKN
Sen ok atik bir pehlivansn. Soyadn da ATK olsun nerisinde bulunmas sonucu, Celal
Doan olan soyadn ATK le deitirdi.
BAARILARI
1940 yl stanbul da Greko-Romen stil 72 Kg da Balkan 2.
1946 yl Stockholm SVE de Serbest stil 67 Kg da Avrupa 1.
1947 yl Prag EKOSLAVAKYA da Groko-Romen stil 67 Kg da Avrupa 3.
1948 yl Londra Olimpiyatlarnda Serbest stil 67 Kg da 1.
1949 yl stanbul TRKYE de Serbest stil 73 Kg da Avrupa 1.
1950 yl Stockholm SVE de Greko-Romen stil 73 Kg da Dnya 2.
1951 yl Helsinki FNLANDYA da Serbest stil 73 Kg da Dnya 1.
Milli Takmda antrenrlk yapt. 27 Nisan 1979 ylnda ld.
4.YOZGATLI KEL HASAN

Sarkaya ilesi Hasbek kyndendir. II. Mahmut dneminin en naml bapehlivandr.
Sultan Azizin de lalasi ve pehlivanlk hocasdr. Sultan Mahmut dneminin son 15 ylnda
imparatorluun yegane bapehlivan olan Kel Hasan tm rakiplerini malup etmitir. Pala
Mehmeti yal mermer greinde yenmesi en byk baarlarndandr
5.NASUH AKAR (1922 - 1984)

Dnya ve Olimpiyat ampiyonu greimiz Nasuh AKAR 1923 yilinda Bogazli yanin Yigitler
(Sorsavus) kynde dodu. Ilkgrenimini kynde tamamladiktan sonra 12 yasin da
kynden ayrilarak orta ve lise tahsilini
Eskisehir DDY Okulunda tamamladi. Esas gre almalarna bu okulda baslad, 1946-1949
Avrupa Londra Olimpiyatlari ile 1951 Helsinki Dnya ampiyonasinda Trkiyeyi temsil etti.
3 altn, 19 Gm Madalya kazand. 1946 Stockholm Avrupa Gre ampiyonasnda 57
Kilo da Gm Madalya aldi. 1948 Londra Olimpiyatla rinda 57 kiloda olimpiyat ampiyonu
oldu. 1949
Istanbul Avrupa Serbest Gre ampiyonasinda ampiyon oldu. Yine 1951 Helsinki Dnya
Gre ampiyonasinda Dnya ampiyonu oldu. NASUH AKAR Serbest grete lkemize
dnya ampiyonlugu kazandran ilk greidir. Ktalar aras
yarmalarda yapt 17 karlamann 9unu tula, 7sini say ile kazanan ve sadece 1
yenilgisi olan Nasuh AKAR 1952de grei brakt. 1966da Paledoda serbest gre takmn
Nasuh AKAR ekip halinde dnya ampiyonu yapmtr. 1983de vefat etmitir.
199
Yozgat Kent Tarihi
1922 ylnda Yozgatta dnyaya geldi.

1946 yl Stockholm sve de Serbest Stil 57 Kg da Avrupa 2.
1948 yl Londra Olimpiyatlarnda Serbest Stil 57 Kg da 1.
1949 yl stanbul Trkiye de Serbest Stil 57 Kg da Avrupa 1.
1951 yl Helsinki Finlandiya da Serbest Stil 57 Kg da Dnya 1.
Kulplerde ve Milli Takmda antrenrlk yapt 18. 05. 1984te ld.
6.ABBAS SAYAR ( 21.03.1923)- (12.08.1999)

21 Mart 1923te Yozgatta dodu. Liseyi (1941) Yozgatta bitirdi. Maddi imkanszlklar
nedeniyle niversiteye gidemedi. Ksa sreli memurluktan sonra yedeksubay oldu. 1945te
stanbulda evlendi. Drt smestr Trkoloji renimi yapt.
1947de stanbulda, onbe gnde bir kard gazeteyi, matbaa kurarak Yozgatta
yaynlamaya devam etti.Politikaya girdi, bir sre sonra politikann kar kavgalarna ayak
uyduramayan Sayar 1957de politikadan el etek ekti.iir yazmay srdrrken, roman
yazmaya balad.1970te Ylk At romanyla ismini edebiyat dnyasna duyurdu.
1923 ylnda Yozgatta dnyaya gelen, hayatnn bir blmn orada geirip 1999 ylnda
vefat ettikten sonra yine o topraklara dnen Abbas Sayarn romanlar ve hikayeleri de
Orta Anadolu insannn hayatn anlatr. Abbas Sayarn hayat, romanlarndaki hayatlara
benzer ya da o romanlarn kendi hayatndan ald ilhamla yazmtr. Kitaplarndaki
kahramanlarn hi uzana dmeyen, onlar gibi yaayp onlar yazan Sayarn karsna
kan ilk engel, Anadolunun barndan kopup stanbula gelenleri ehir kapsnda bekleyen
eydir: paraszlk... Sayar, maddi olanakszlklar yznden ge girdii niversiteyi yine
yine bu nedenden dolay bitiremez. stelik, dlerindeki okuldur brakp gitmek zorunda
kald, stanbul niversitesi Edebiyat Fakltesi Trk Dili ve Edebiyat Blm... niversite
renimi, hayatnda yarm kalan tek eydir, ardnda brakt ve derlenmeyi bekleyen iirleri
saylmazsa... Gazete bayiliiyle ie balayp Bozlak adyla bir kltr ve sanat gazetesi
karan, edebiyat fakltesinde okuyamam olsa da iirler yazarak edebiyat dnyasna
giren Sayar, adn 1970 ylnda TRT Sanat dlleri Yarmasnda derece alan ilk roman
Ylk Atyla duyurdu.Ylk At,TRT Roman Baar dln (1971) kazand. O yllarda bir
edebiyat olay olarak nitelendirilen bu romann ardndan gelen elo (1972) roman 1973
Trk Dil Kurumu Roman dln, Can enlii (1974) roman ise 1975 Madaral Roman
dln getirdi Sayara. Yozgatta bir dnem de iftilik yapan yazar, mrnn son yllarn
Ayvalkta resim yaparak, roman ve iir yazarak geirdi.
Abbas SAYARn Eserlerinden Bazlar: Ylk At (1970) ,elo (1973), Can enlii (1975),
Yorgann Sk Sar (1976), Dik Bayr (1977) , Tarla Ba Salkm Saak (1987), Noktalar
(1989), Anlarda Yumak Yumak (1990), Boslua Taklan Ses (iir kitab, 1992)
200
Yozgat Kent Tarihi
7.YUSUF ZYA BAHADINLI

Eitimci, yazar. Yozgat, Bahadn Kynde dodu.Belli srelerle Yozgat Ortaokulu,
Pazarren Ky Enstits, Yksek Ky Enstits, Balkesir Eitim Enstits, Ankara Gazi
Eitim Enstitsnde (Edebiyat Blm) okudu. spirde retmenlik yapt yl alkan
olan soyadn Bahadnl olarak deitirdi. 6 ay kadar Ankarada Trk Hava Yollarnda
alan Bahadnl bir havalimannda Mdrlk grevini kabul etmeyerek buradan ayrld.
Bu i ona gre deildi. 1958 ylnda bir yaynevi kurma istei onda nlenemez hale
gelmiken stanbula geldi. Kadkyde kitapevi olsun isteiyle at dkkann bakkaliyeye
dntrmek zorunda kald. Kazand parayla bir yaynevi at!
16 yl sren Hr Yaynevini, 12 Mart sonrasnda Yeni Dnya Yaynevi olarak srdrd. 6 Say
kan Yeni Dnya dergisini kard. Bundan nce de lke dergisini kartmt. Ortaklarna
brakarak ayrld bu dergiyi babadan kalma tarlalar satarak yrtmeye alyordu. .1965
ylnda Milletvekili seildi
Yusuf Ziya BAHADINLInn Eserlerinden Bazlar: tin Olaym Aam Hikayeler (1965), Haa
Byd Hatit Oldu Hikayeler (1978), Geenein Karanlnda Hikayeler, Tavandaki
Krmz Hikayelerinden Semeler, Gllceli Kzm Roman (1975), Gllceyi Sel Ald
Roman (1972), Gemileri Yakmak Roman (1976), Aln Kaplar Roman, Lidya Gzleri
Yaprak Yetili Roman, yle Bir Ak An Yazlar, Trkiyede Eitim Sorunu ve Sosyalizm
nceleme (1968), Drt Sosyalist lke Gezi (1969), Trke Deyimler ve Kayna Aratrma,
Trke Deyimler Szl Szlk (1964), Ataszleri Szl (Aydn Su adyla) Szlk
8.GLTEN AKIN
Ozan, yazar.Yozgatta dodu. 1955 ylnda Ankara niversitesi Hukuk Fakltesini bitirdi.
Avukatlk ve retmenlik yapt. Bir sre Trk Dil Kurumunda alt.1958-1972 arasnda
Anadolunun eitli ilelerinde yaad. 1980 ncesinde halkn yaadklar, onun da hayatna
ve iirine yansd. demokratik kitle rgtlerinin yeniden kuruluu almalarna katld. imdi
yalnzca iirle urayor.
Glten AKINn Eserlerinden Bazlar: Rzgr Saati (1956, iir), Kestim Kara Salarm (1960,
iir), Sda (1964, TDK iir dl), Krmz Karanfil (1971, iir), Maran ve kkein Destan
(1972, iir, TRT dl), Atlar veTtrkler (1976 Yeditepe iir armaan) Seyran Destan
(1979, iir), Seyran(1982, btn iirleri), iiri Dzde Kuatmak (1983, yazlar), lahiler (1983,
iir) 42 Gn (1986, anlat), Sevda Kalcdr (1991, iir, Halil Kocagz dl), Seyran (1992,
toplu iirler, Sedat Simavi Vakf Edebiyat dl).
yazdklar baka dillere evrildi. 40 kadar iiri bestelendi. yap kredi yaynlar, Glten Aknn
btn yaptlarna doru dizisine ilk olarak, airin son iir kitab olan Sonra te Yalandm
(1995) ile balamt.
201
Yozgat Kent Tarihi
9.NDA TFEKI
1 Mart 1929da Yozgatin Akdagmadeni ilesin de domustur.Mzik seven bir
ailenin ocuudur. Ilk mzik egitimini babasi Hamdi TFEKden almtr. lkokula
Akdagmadeninde, ortaokula yine Akdagmadeninde baslam, Ankarann Maliye okuluna
giderek grenimini burada tamamlamtr. Muzaffer SARISZENin tevikiyle 1947den
itibaren Yurttan Sesler Programina grencilik yillarinda misafir sanati olarak katlmaya
balamtr. O gne kadar bilinmeyen bir tavrla Srmeliyi syledii iin radyonun en parlak
simalari arasnda yer almtr. 1953te Yurttan Seslerin daimi sanats olmustur. TRTde
esitli grevlerde bulunmus, yapt derlemeler, yetitirdii talebeler ve yazd notalarla
Trk Halk Mziginin tantmnda byk emei gemistir. Resmi ve zel derleme gezilerinde
derledii trklerin says bilinmemektedir. 750-800 kadar trknn notasn yazmtr.
Yaam boyunca Muzaffer SARISZEN ekolnn savunucusu ve uygulaycs olmutur.
1970-1990 yillari arasnda yetien halk mzii sanatlar ise Nida TFEKI ekolnden
yetimistir. Cumhuriyetin ilanndan sonra milli kltrmzn zenginliklerini, folklorn
ortaya karmak iin bir ok alma yapmtrtr. Bunlardan birisi de halk trklerinin
derlenmesidir. Muzaffer SARISZENin yurt apinda elde ettii derlemelerin Yurttan Sesler
Program ile degerlendirilmesi, Anadoluda halk mziine karsi ilginin artmasina sebep
olmustur. Yurttan Sesler ve Halk Mzigi akiminin en etkili savunucusu ve uygulaycs Nida
TFEKdir. Nida TFEK Yozgat ve evresinin trklerinin zellikle Srmelinin yurt
apnda sevilip tannmasn salamitir. Srmelinin en ok sevilen tarzlarindan birisi de
Nida TFEK tarzdr.
10.CEML EK
1946 ylnda Yozgatda dodu.1971 ylnda stanbul niversitesi Hukuk Fakltesinden
mezun oldu.10 yl serbest avukatlk yaptktan sonra 1984te Yozgat Belediye Bakanlna
seildi. 1987 ylnda Yozgat Milletvekilliine seilen iek, Turgut zal,Yldrm Akbulut ve
Mesut Ylmaz hkmetlerinde Devlet Bakan olarak grev yapt.TBMM Uzlama Komisyonu
ve Anayasa Komisyonu yesi, Avrupa Gvenlik ve birlii Tekilat Parlementer Assamble
yesi olarak da bulunan iek, 59. Hkmet te Adalet Bakan olarak grev yapmtr. .u
an da Adalet ve Kalknma Partisi Ankara Milletvekili ve hkmette de Devlet Bakan ve
Babakan yardmcs olarak grev yapyor. iek, ngilizce ve Franszca biliyor. Evli ve 3
ocuk babas
11. LYAS ARSLAN

SORGUN 1956-2007 Sleyman, Fatma - Erzurum Atatrk niversitesi letme Fakltesi
- ktisat, Ynetici, Adam - Yibita ve Yimpa Genel Mdr, Ynetim Kurulu yesi ve
Bakan Yardmcs - XXI nci Dnem Yozgat Milletvekili - Evli, 3 ocuk babasdr.
202
Yozgat Kent Tarihi
12.TAHA AKYOL
1946 ylnda Yozgatta dodu.Fatma ve Mustafa Akyolun olu.Yozgat Lisese ve Hukuk
Fakltesini bitirdi.1977 ylnda Hergn gezetesinde yazar olarak meslee balad.MHP
ynetiminde bulundu.12 Eyll 1980den sonra yargland ve beraat etti.Yank dergisinde
Tercman, Meydan ve Milliyet gazetelerinde alt.Evli ve iki ocuk babas.Halen CNN
Trk Genel Mdr.
ESERLER
Politikada iddet, Tarihten Gelecee, Sovyet Yaylma Stratejisi, Azerbaycan, Sovyetler ve
tesi,Haricilik ve ia.
13.BAYRAM BLGE TOKEL

Bayram Bilge Tokel Yozgatn Boazlyan ilesine bal Mftkla Kynde 1957 ylnda
dodu. Profesyonel mzik hayatn 1986dan beri Kltr Bakanl Devlet Halk Mzii
topluluunda sanat olarak srdren Bayram Bilge Tokel, Gazi niversitesi Yksek Teknik
Eitim Fakltesinden 1979da mezun oldu. Hisar Dergisinde yaynlad iirlerle balayan
sanat-edebiyat hayat, pek ok dergide yaynlanan edebiyat, iir ve mzie dair deneme,
eletiri trnde yazlarla devam etti. eitli gazetelerde ke yazlar yazd. 1989da Kltr
Bakanlnca grevli olarak gnderildii ABD Maryland niversitesi Etnomzikoloji
blmnde halk mzii ve balama dersleri verdi. lk albm Music Of The World Firmasnca
Bayram adyla kaset ve CD olarak ABDde 1991de yaynland. Bu almann bir versiyonu
olan 1998de Trk Folk Ezgileri Nepa yapm, anonim trklerden ve trk formundaki
bestelerinden oluan Yank Havalar adl albm ise 1999da Kalan Mzik Yapm olarak
yaynland. Orta Anadolu trk ustalar olan Muharrem Erta, Hac Taan, eki Ali, Neet
Erta, Bayram Arac ve Refik Baarann albmlerini Kalan Mzik Ariv serisi olarak hazrlad.
TRTden bir ekiple ektii Bozkrn Tezenesi adl drt blmlk Neet Erta belgeselinin
program danmanl ve metin yazarln yapt. Bir zel TV kanalnda her hafta hazrlanan
Gnl Da adl halk mzii programn iki yl sreyle hazrlayp sundu.ABD, Almanya,
Hollanda, Avusturya, KKTC, Azerbaycan, zbekistan, Kazakistan, Krgzistan, Trkmenistan
ve Makedonyada solo konserler erdi. Evli ve ocuk babasdr.
Yaynlanm kitaplar:
1) Bir Yer r (iirler,MEB,yl 1995)
2) Neet Erta Kitab (Aka,yl 2000)
3) Bamza Gazel Dt (Aka,yl 2002)
203
Yozgat Kent Tarihi
14.EKREM DUMANLI
1964 ylnda dodu. lk ve orta renimini memleketinde tamamlayan Ekrem Dumanl,
1987de stanbul niversitesi Trk Dili ve Edebiyat blmnden mezun oldu. Bir sre
stanbulda Trke-Edebiyat retmenlii yapan Dumanl, 1993te Zaman gazetesi Kltr
Sanat Servisinde almaya balad. Bu servisin editrln yapan yazar, 1996 ylnda
Zamann Genel Yayn Koordinatrl grevini stlendi. Grevine 1997de Amerikaya
gidene kadar devam eden Dumanl, ayn yl Son Duruma adl bir tiyatro eserine imza att.
Aratrmalarna bir sre Bostonda devam eden yazar, Emerson Collogede medya zerine
master yapt. Yurtd eitiminden sonra Haziran 2001 tarihinde Trkiyeye dnerek Zaman
Gazetesi Genel Yayn Mdrl grevini stlendi. Trkiyeye dndkten sonra Amerika
izlenimlerini kitap haline getirdi. 28 ubat Glgesinde Amerika adl kitabndan yazar,
Amerikada kald yllarda her iki lkenin paralel gndemine k tutan konular ele ald.
Din-devlet ilikileri zerine younlaan makalelerin biraraya getirildii kitabnn ardndan
Makaslarn Glgesinden lkelerin Zirvesine Medya, adl esere imza att. 2003te neredilen
kitapta yazar, gazeteciliin temel ilkeleri ve bu ilkelerin Trk medyasna yansma biimini ele
ald. Kitap, Pazartesi gnleri Zaman Gazetesinde Editrn Notu balyla kaleme alnan
yazlarn geniletilmi ve gncellenmi eklinden oluuyor. Yazarn kaleme ald son eser
ise habercilere ynelik bir el kitab olan Haber Klavuzudur.
Ekrem Dumanl 2001 ylnda balad Zaman Gazetesi Genel Yayn Mdrl grevine
halen devam etmektedir.
204
Yozgat Kent Tarihi
VII. KENT TARHNE IIK TUTAN KAYNAKLAR

Yozgatn 3 ayr blgesinde bulunan antik kentlerle ilgili yabanc aratrmaclarn
yzey aratrmalar ve kaz almalar bu yl da devam etmektedir
Byknefes kynde, Galatlarn bir kolu olan Trokmilerin bakenti Tavium antik kentinde
Alman aratrmac Prof. Dr. Karl Strobel bakanlndaki ekip tarafndan yzey aratrmas
yaplm. Sorgun ilesi ahmuratl kynde Pteria Antik Kentinde Alman aratrmac Dr.
Geffrey Summers bakanlndaki kaz, Peyniryemez kynde Kalkolotik ann izlerinin
bulunduu Aliar Hynde ABDli Prof. Dr. Ronald Gorny bakanlnda yzey aratrmas
devam etmektedir.

Ankova Harbeleri: Sorgun ilesinin Aliar kynde eski bir Hitit ehri olan
Ankovann kalntlar vardr. Hitit trihine k tutacak pekok eser bulunmutur. ou
Ankara Etnorafya Mzesindedir. Bu hykte 5000 senelik eserlere rastlanmtr. Bunlarn
bakr ve tun devirlerine it olduu ifde edilmektedir. engeltepe Hy: Merkez ilenin
engelky kynde trih ncesi ilk tun devrine it eserler bulunmutur. Drt bin sene
nce yaplan binlarn duvarlar hlen ayaktadr. Kerkenez: Eski bir Hitit ehridir. Hattua:
Hitit baehridir. Yedi kilometrelik bir surla evrilidir. ehre 7 kapdan girilir. Yeralt geitleriyle
Hitit mmrsinin esiz rneidir. Bu harbelerin yannda dn inanlar sembolize eden yazl
kayalar bulunmaktadr. Trdler Ky Maaralar: efaatl ilesindedir. Trihin ok eski
alarndan kalma maaralardr.

Kaleler: Boazkale, trih bir kaledir. eka Kalesi: l merkezine 5 km mesfededir.
Kei Kalesi: Yerky iline 25 km uzaktadr.
205
Yozgat Kent Tarihi
VIII. KAYNAKA
H. Acun, Bozok Sancanda ( Yozgat li ) Trk Mimarisi, Ankara 2005
H. Acun, Yozgat ve Yresi Trk Devri Yaplar , Vakflar Dergisi, XIII ( 1981)
H. Acun, Anadolu Saat Kuleleri, Ankara 1994
R. Ark, Yozgat apanolu Camii nasya Mecmuas, 7 (Ekim 1971)
Yozgat Katalou 1990, stanbul 1991
Yozgat 1991 l Yll, Ankara 1991
T.N Karaca Osmanl Devletinde Toprak Dzeni ve Bozok Sanca, Ankara 2000
.Ylmaz, Yozgat Tarihi Corafyas, Konya 2001
.Hakk Uzunarl, apanoullar, Trk Tarih Kurumu Belleteni, Ankara 1973,
Mehmet Duru, Yozgat apanolu Camii ve Vakfiyeleri, Vakflar Dergisi, Ankara
Rhan Ark, Yozgatta Resimli Bir Cami ve Bir Ev, Sanat Dnyamz, stanbul
Enis Karakaya, apanolu Camii Mad. Diyanet Vakf slam Ansiklopedisi, stanbul
Hakk Acun, Yozgat ve Yresi Trk Devri Yaplar, Vakflar Dergisi, Ankara 1981,
Hakk Acun, apanolu Camii, Trkiyemiz, stanbul 1978,
Cevdet ulpan, Trk Ta Kprleri, Trk Tarih Kurumu, Ankara 1974.
Sleyman Duygu, Yozgat Tarihi ve apanoullar, stanbul 1953.
Glgn Tun, Ta Kprlerimiz, Karayollar Genel Mdrl, Ankara 1978.
Orhan Sakin, Bozok Sanca ve Yozgat, Ankara 2004
F.Smer, Bozok Tarihine Dair Aratrmalar, Cumhuriyetin 50.Yldnmn Anma Kitab,
Dil Tarih Corafya Fakltesi Yaynlar, Ankara 1973,
Anonim, Yozgat Maddesi, Yurt Ansiklopedisi, Anadolu yaynclk, stanbul 19821984,
Anonim, Yozgat l Yll, Ankara 1973.
- http://www.die.gov.tr/gostergeler.htm
- http://www.digp.mta.gov.tr
- http://www.deprem.gov.tr/depbolge/yozgat.gif
- http://www.sanayi.gov.tr
- http://www.tarim.gov.tr/masterplan/ yozgat.htm
- http://www.eie.gov.tr
206
Yozgat Kent Tarihi
- http://www.tarim.gov.tr/istatistikler.htm
- http://www.ogm.gov.tr/sahalar/sorgula1.asp
- http://www.hazine.gov.tr/stat/tesvik.htm
- http://www. yozgat.gov.tr
- http://www.dpt.gov.tr
- http://www.icisleri.gov.tr
- http://www.tedas.gov.tr
- http://www.kgm.gov.tr
-l Planlama Mdrl Verileri, 2004, Yozgat.
-Ekonomik ve Ticari Durum Raporu, STM, 2003, Yozgat.
-Tarmsal Yap, 2003, Yozgat, DE.
-8. Be Yllk Kalknma Plan, Ekonomik ve Sosyal Sektrlerdeki Gelime, DPT, 2004.
- llerin Sosyo-Ekonomik Gelimilik Sralamas Aratrmas, DPT, 2003.
-Trkiye Bankalar Birlii, 2004.
-Sektrler Profili, STB, 2004.
-Saraykent Termal Istma Fizibilite Etd, YTSO, 1998.
www.kultur.gov.tr
www.yozgat.gov.tr/
www.yozgat-bld.gov.tr/ yozgat.meb.gov.tr/
www.kenthaber.com
www.yozgat.gen.tr/
yozgat.yerelnet.org.tr
www.bozok.edu.tr
www.yozgatkulturturizm.gov.tr
www.yozgatmuzesi.gov.tr
207
Yozgat Kent Tarihi
TAKDM
Bu albm Yozgat Mzesi Ktphanesinde sakl kalm fotoraflarn
gn na karlmas amacyla hazrlanmtr. Albmmzde greceiniz
fotoraflar Yozgatn erken dnem Cumhuriyet Tarihine genel bir bak
yanstr. inde Yozgata hizmet eden kiileri ve Yozgatta yaplan eitim,
yol, sanayi yatrm ve atlmlarn belgelerini; bayram, kutlama, karlama
trenlerini bulacaksnz. Amacmz akademik bir yayn yapmak deil, tarihi
belgelendirmektir. Nitekim elinde buna benzer belgeler olabilecek Yozgatllara
rnek bir alma olacaktr. Fotoraf arivimiz Mzeye balanan
fotoraflardan oluturulmutur. Bu balarn byk bir ounluu Merhum
Vali Baran BARANn kz Ayhan BARAN tarafndan yaplmtr.
Yozgatn eski Valilerinden olan Baran Baran 1893 ylnda Erzurumun
Pasinler ilesinde domutur. lk ad Bekir Sami Beydir. 1914 ylnda
Mlkiye Mektebinde yksek tahsilini bitirdi. Ayn yl zmirin Karaburun
kazasna bal Morda nahiyesinde memuriyete balad. Milli Mcadeledeki
faydal almalar sebebiyle stiklal Madalyas ile dllendirildi. Daha sonra
Boazlyan Kaymakamlna atand. Deiik illerde kaymakamlk ve valilik
grevlerinin ardndan 1932 ylnda Yozgata vali olarak dnd. 1934 ylnda
Atatrkn Yozgat ziyareti srasnda kendisine Atatrk tarafndan Baran
ismi verildi. Yozgatta okul, hastane, kaplca gibi hizmet kurumlar atrd.1936
ylnda Erzuruma tayin edildi ve Yozgattan ayrld. Emekli olduktan sonra
memleketi Borda eitli hizmetlerde bulundu. 1977 ylnda ayn yerde vefat
etti.
Yozgat Belediye Reisi Yusuf Duygu Karslolu 1888 ylnda Yozgatta
dodu. 1929-1936 yllar arasnda Yozgat Belediye Bakanl, 7. ve 9. Dnem
Milletvekilii yapt. Trk Dil Kurumu kurucu yelerindendir. 1970 ylnda
Yozgatta vefat etmitir.
imdi sizleri tarih ile bulumaya davet ediyoruz.
208
Yozgat Kent Tarihi
209
Yozgat Kent Tarihi
210
Yozgat Kent Tarihi
211
Yozgat Kent Tarihi
212
Yozgat Kent Tarihi
22 Temmuz 1932 de Byk Camii nndeki emeye Su getirilmesi sebebiyle dzenlenen tren
213
Yozgat Kent Tarihi
214
Yozgat Kent Tarihi
215
Yozgat Kent Tarihi
20 Mays 1932 Hapishane Teftii srasnda

1) Ar Ceza Reisi Macit Bey
2) Mstantk Eset Bey
3) Shhye Mdr Kemal Bey
4) Hapishane Mdr Mehmet Faik Bey
5) Belediye Reisi Yusuf Bey
6) Mdde-i Umumi Nazif Bey
7) Ba Mhendis Nuri Bey
216
Yozgat Kent Tarihi
217
Yozgat Kent Tarihi
218
Yozgat Kent Tarihi
219
Yozgat Kent Tarihi
220
Yozgat Kent Tarihi
221
Yozgat Kent Tarihi
222
Yozgat Kent Tarihi
223
Yozgat Kent Tarihi
224
Yozgat Kent Tarihi
Yol Yapm almas
225
Yozgat Kent Tarihi
226
Yozgat Kent Tarihi
227
Yozgat Kent Tarihi
Yozgat Dkmhanesinde retilen tulumba
228
Yozgat Kent Tarihi
Yozgat Demir Atlyesinde retilen pulluk
229
Yozgat Kent Tarihi
230
Yozgat Kent Tarihi
231
Yozgat Kent Tarihi
232
Yozgat Kent Tarihi
(1920-1934) Dnemi Salk Bakan Refik SAYDAM

Yozgata Hastane iin gelileninde...
233
Yozgat Kent Tarihi
234
Yozgat Kent Tarihi
235
Yozgat Kent Tarihi
236
Yozgat Kent Tarihi
237
Yozgat Kent Tarihi
238

Yozgat Kent Tarihi

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Yozgat Kent Tarihi

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Yozgat Kent Tarihi

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.C.