Ziardamendi (5)

Ahaztuaren oroimena 1936

Hona hemen webgunean azaldutako zenbait berri:

(i) Fronteak:

Gerra zibila Etxebarrin: 8 hilabete lehengo lerroan

(ii) Mugarriak:

Bitorio Agote

75.urteurrena: Oroimena eta aldarrikapena

Jose Mari Otsoa de Txintxetru Oñate

75. urteurrenean oroimena eta aldarrikapena Etxebarriko Kultur aretoan

Zierdamendi: isiltasunetik omenaldira, aldarrikapenera

Aranzadiren erakusketa martxan eta Paco Etxeberriaren hitzaldia ostiralean

Pako Etxeberria “Exhumando fosas, recuperando dignidades” hitzaldia

Zierdamendi: urteetako isiltasuna bistaratu da

Joseba Felix Tobar Arbulu Zierdamendin (Felix Arbulu gudariaren senidea)

Bitorio eta Joseba, Ziardamendin: https://vimeo.com/76532014

Zierdamendiko hobian lokalizatutako gudariei omenaldia

Askatasunaren defentsan hil ziren Ziardamendin eusko gudariak

Jose Mari Otsoa de Txintxetru hil da

Irailak 25, Elgoibarko musika eskolan: “Exhumando fosas, recuperando dignidades”

Borrokarako deiari erantzunez

San Migelgo hobien mapa

Aranzadik Ziardamendiko bi gudari identifikatzea lortu du

(iii) Fotografiak:

https://picasaweb.google.com/116009720841423543400/20140713SanMigel?
authkey=Gv1sRgCP_Z7or_s_i7cA

Bestelakatze prozesua

(iv) Bestelakatzea:

Ziardamendin hildako gudarien omenez ekitaldia izan da gaur San Migelen

(v) Fotografiak:

https://picasaweb.google.com/116009720841423543400/ZiardamendinHildakoeiOmenaldia

(vi) Erakusketak:

http://www.naiz.eus/eu/hemeroteca/gara/editions/gara_2014-09-05-07-00/hemeroteca_articles/una-
muestra-recuerda-la-batalla-de-zirardamendi-elgoibar-de-la-guerra-del-36

Santurtzin:

http://www.ensanturtzi.com/es/ayuntamiento/cultura-y-euskera/la-exposicion-goazen-gudari-danok-
homenajea-en-la-casa-torre-de-santurtzi-a-los-gudaris-fallecidos-en-zirardamendi/5014

http://santurtziberriak.blogspot.com.es/2014/11/la-casa-torre-de-santurtzi-ha.htm l

(vii) Liburua: Goazen Gudari Danok

Ohikoa izan da, holaxe da, eta segur aski horrelaxe izango da...

Gauza bat da egitea, ekitea, zerbaitetan aritzea eta beste bat, erabat desberdina, afera hori
kontatzea, afera horretaz idaztea edo eta iruzkinak edo komentarioak egitea, eta okerragoa dena,
noski, afera bereganatzea, hots, bestelakatzea.

Ziardamendiko aferaz antzekoa gertatu bide da.

Bai, ohikoa da. Hau da, bereganatze edo hobe esanda bestelakatzearekin batera, akatsak, erroreak
eta edozein gauza jasotzen dira, baita ontzat eman ere.

Badirudi Ziardamendiz eta Felix Arbulu Bilbaoz antzeko dela.

Sabino Arana Fundazioko kideek historia bereganatu dute, bereganatze horretan, nahita zein nahi
gabe, historia bestelakatuz.

Ziardamendiko istorio berria, benetako historiaren bestelakatze prozesu hori lotsagarria da, erabat.

Baina benetan egin, ekin eta afera horretan aritu zaretenok (Pako, Hodei, Iñaki, Patxi, Alberto… gehi
Felix, Bitorio,… ) ongi dakizue zertan datzan afera osoa.

Zuei guztioi, bihotzez, eskerrak. Mila esker!

(viii) 'Dokumentala':

Goazen gudari danok… El batallón Arana Goiri frente al fascismo

http://www.deia.com/2014/09/20/sociedad/historias-de-los-vascos/goazen-gudari-danok-el-batallon-
arana-goiri-frente-al-fascismo

http://www.deia.com/2014/09/22/politica/euskadi/el-gobierno-vasco-presentara-un-programa-de-
prioridades-en-materia-de-memoria-historica

Goazen Gudari Danok:

http://www.eitb.tv/eu/bideoa/goazen-gudari-danok-eus-goazen-gudari-
danok/3796605660001/3796561919001/goazen-gudari-danok/

Liburuarekin gertatzen dena, dokumentalean areagotzen da, alderdikeria da nagusi.

Aurkezleak ZiRaramendi behin eta berriz esaten du, gudariak alkandora zuriez (sic) jantzita daude
mendian, Aitor Esteban jauna hasieran eta bukaeran ('protagonismo' lotsagarria), Juaristi UPVko
irakasleak gudariak Markinan 1936ko Irailaren 22an, 23an eta 24an zeudela esanez..., edozein gauza.

Hoberenak, artistak noski, Bitorio eta lekukoak diren hiru emakume.

Iñaki oso ongi. Pako, maisu intelektual gisa,…

Patxik diostanez, dokumentalean agertzen diren emakumeak hauexek dira:

Francisca Bernedo Berasaluze (Pantxika edo Pantxike), emakume hau ile urdinduna da. Jaiotzez
Ziarda-Txiki baserrikoa eta gero Etxebarriko beste baserri batera ezkondua. Hobitik ateratzeko lanetan
(2012ko ekaina) bertan egon zen. Gogoratzen?

Maria Zelaia. Etxebarriko Aizte baserrian jaio zen, baserri hau gudari eta milizianoen lehen
kokapenetarikoa da, Urkaregitik oso gertu, Bizkaian sartu eta hor bertan. Emakume hau, San
Migeleko Bentan bizi da. Frontoiaren ondoan, errepide ondoko Benta zen etxean.
Emilia Ansola. Belarreta baserrikoa San Migeleko frontoitik pixkat atzerago dagoen baserria da.
Emakume honek beste bi hobiren kokapen zehatza daki. Ez lirateke Ziardamendin kokatuta egongo,
beraien etxe inguruan baizik.

'Dokumental' honetan zenbait gauza interesgarri agertzen dira: zazpi hilabeteko erresistentzia
adierazgarri, Estatutuaren onarpena Madrilen, Euskadiko Gobernuaren eratzea,…

Baina, oro har, oso arinki eta presa handiz egindako dokumentala da, gauza onak (irudi eta
dokumentazio zaharrak), txarrak (gudarien irudikapena) eta oso txarrak (Sabino Arana Fundaziokoen
bereganatze lotsagarria) dituelarik…

Aipatu bezala, bereganatze prozesua argiago ikusten da 'dokumentalean'.

(2016.03.06)

(ix) Hitzalditxoa

Ziardamendin, 2012ko ekainean, omenaldi-ekitaldia bukatu ondoren, lagunak (hau da, Ziardamendin
egon ziren langileak) soilik geratu zirenean, Pako-k bat batean ziria sartu zidan hauxe esanez: “Orain
da zure momentua, orain esan dezakezu nahi duzuna, zurea da hitza.”

Patxik eta Albertok grabatu zuten nik esandakoa, haiek esanda, nik ia ez dut gogoratzen zer esan
nuen.

2016.03.05ean, Zelaiteburu-ko exhumazioan egon ondoren, Etxebarrin, arratsaldean patxadaz eta

lagunen artean geundela, etorri zen solasa hitzalditxo haren inguruan. Patxi geratu zen niri bidaltzeko
azken hitzalditxo hori.

Hona hemen, beraz, gaur, 2016.03.08an, eskuratu dudan 'lekukotasuna':

https://www.youtube.com/watch?v=c6xzhiFOn_E

Beste aldetik, gure ama zenak esan zuen eta Aranzadikoek grabatu zutenaren bi zati adierazgarri
hementxe daude:

(a) https://www.youtube.com/watch?v=pZ6WHMvgqtI&list=UUn6X7X4p2CS8PWnljgR97Bg&index=5

(b)
https://www.youtube.com/watch?v=MHmpFLQZ4Wc&index=4&list=UUn6X7X4p2CS8PWnljgR97Bg

Desberdina, ezta?

Gure amaren azken lekukotasuna (Angela Arbulu Bilbao: «nebaren gorpua azaldu izan balitz bakean
nintzateke, baina horrela ezer ez») IVAP-ek argitaratuko duen Resistencia Vasca izeneko liburuan
azalduko da.

Azken lan hori, ARGIAn azaldutako "Nebaren gorpua azaldu izan balitz bakean nintzateke, baina
horrela ezer ez" (http://www.argia.eus/argia-astekaria/2474/angela-arbulu-bilbao) delakoaren
bertsio bat da.

Donejurgin (2016.03.06 eta 2016.03.08)

joseba felix tobar-arbulu (donejurgi)

Ad Majorem Vasconum Libertatem