Professional Documents
Culture Documents
Tam Li Hoc Lua Tuoi Va Tam Li Hoc Su Pham Tech24 VN
Tam Li Hoc Lua Tuoi Va Tam Li Hoc Su Pham Tech24 VN
Tam Li Hoc Lua Tuoi Va Tam Li Hoc Su Pham Tech24 VN
Tm L Hc La Tui V Tm L
Hc S Phm
Tc gi: Vn Thng
S phn chia ranh gii gia hai ngnh tm l hc ny ch c tnh cht tng i.
s nhn thc th gii: nhn thc ca tr ngy cng pht trin cao hn,
su sc hn, t nhn thc cm tnh pht trin ln nhn thc l tnh...
thi i vi th gii xung quanh, ch, nhu cu, np sng, thi
quen...
s tch cc, t gic tham gia vo cc mt khc nhau trong i sng x
hi.
hot ng ci to th gii v ci to bn thn.
Tm li :
S pht trin ca tr y bin ng v din ra cc k nhanh chng, l mt qu
trnh lin tc ngay t khi mi sinh ra, n pht trin cng vi s pht trin sinh l.
Qu trnh ny khng phng lng m c khng hong v t bin. Chnh hot
ng ca tr di s hng dn ca ngi ln lm cho tm l ca tr c
hnh thnh v pht trin. ng thi, cc nh tm l duy vt bin chng cng
tha nhn rng, s pht trin tm l ch c th xy ra trn nn ca mt c s vt
cht nht nh (c th tr em). Nhng c im c th l iu kin cn thit, l
tin ca s pht trin tm l tr em. S pht trin tm l mi ngi da trn
nhng iu kin ring ca c th, nhng nhng iu kin ny khng quyt nh
trc s pht trin tm l, khng phi l ng lc ca s pht trin tm l. S
pht trin tm l cn ph thuc vo mt t hp nhng yu t khc na. Tr phi
sng v hot ng trong iu kin x hi tng ng th tm l ca n mi c
pht trin.
2. Quy lut chung ca s pht trin tm l tr em:
a. Tnh khng ng u ca s pht trin tm l:
pht trin bnh thng, nhng cng c nhng giai on t bin, pht trin mt
cch ti u ca mt biu hin no .
Tnh khng ng u ca s pht trin tm l cn th hin ch c s khc
bit v s pht trin tm l gia cc c nhn trong cng mt tui.
b. Tnh ton vn ca tm l:
- Cng vi s pht trin, tm l con ngi ngy cng c tnh trn vn, thng
nht v bn vng. S pht trin tm l l s chuyn bin dn cc trng thi tm
l thnh cc c im tm l c nhn.V d:tm trng vui v, thoi mi trong lao
ng c lp li thng xuyn s chuyn thnh yu lao ng.
- Tnh trn vn ca tm l ph thuc kh nhiu vo ng c ch o hnh vi ca
tr. Cng vi s gio dc, cng vi s m rng vn kinh nghim sng, nhng
ng c hnh vi ca tr ngy cng tr nn t gic, c ngha x hi v ngy
cng bc l r nt trong nhn cch ca tr.
c. Tnh mm do v kh nng b tr:
- Vch ra chiu hng cho s pht trin nhn cch v dn dt s hnh thnh,
pht trin nhn cch ca hc sinh theo chiu hng .
- Gio dc c th to iu kin thun li nhng tim nng sinh vt ca tr
c bc l, pht trin, bin kh nng ca tr thnh hin thc.
- Gio dc c th em li nhng ci m bm sinh, di truyn, mi trng t nhin
khng th em li c (hc c ting ni ca loi ngi)
- Gio dc c th b p nhng thiu ht do khuyt tt hoc bnh tt mang li.
- Gio dc c th un nn nhng nt tm l xu c hnh thnh do nh hng
t pht ca mi trng.
- Gio dc c th i trc hin thc, gip tr pht trin nhanh hn thc t.
Khi khng nh vai tr ch o ca gio dc v dy hc i vi s pht trin tm
l ca tr, chng ta cn lu rng tm l con ngi mang tnh ch th, con
ngi l ch th hot ng hn nacon ngi l mt ch th tch cc c th t
gio dc, thay i c chnh bn thn mnh, nhng n khng tch khi nhng
tc ng ca mi trng, ca gio dc. Do vy, nhng tc ng nh nhau, c
th nh hng khc nhau n tr.
- Mi quan h gia gio dc, dy hc v pht trin l mi quan h bin
chng.Hai qu trnh ny khgn phi l hai qu trnh din ra song song m
chng thng nht nhau.
- pht huy vai tr ch o, gio dc v dy hc phi kch thch, dn dt s
pht trin, phi i trc mt bc, phi n trc s pht trin, to nn tr
qu trnh gii quyt mu thun lin tc thc y s pht trin.
Tuy nhin dy hc v gio dc cng cn tnh n nhng c im la tui,
nhng c im ca mc t c tr v quy lut bn trong ca s
pht trin. V vy kh nng ca gio dc v dy hc l khng v hn m yu t
quyt nh s quyt nh tm l ca tr mt cch ng n l s t gio dc
ca tr trong tt c cc thi k ca cuc i.
-Trong nhng giai on pht trin ca con ngi, la tui thiu nin c mt v tr
v ngha v cng quan trng. y l thi k pht trin phc tp nht, v cng
l thi k chun b quan trng nht cho nhng bc trng thnh sau ny. Thi
k thiu nin quan trng ch : trong thi k ny nhng c s, phng hng
chung ca s hnh thnh quan im x hi v o c ca nhn cch c
hnh thnh, chng s c tip tc pht trin trong tui thanh nin.
- Hiu r v tr v ngha ca giai on pht trin tm l thiu nin, gip chng ta
c cch i x ng n v gio dc cc em c mt nhn cch ton din.
Nhng iu kin pht trin tm l la tui ca hc sinh trung hc c s
c. T duy :
Hot ng t duy ca hc sinh trung hc c s c nhng bin i c bn:
- T duy ni chung v t duy tru tng ni ring pht trin mnh l mt c
im c bn ca hot ng t duy thiu nin. Nhng thnh phn ca t duy
hnh tng - c th vn c tip tc pht trin, n vn gi vai tr quan trng
trong cu trc ca t duy.
- Cc em hiu cc du hiu bn cht ca i tng nhng khng phi bao gi
cng phn bit c nhng du hiu trong mi trng hp. Khi nm khi
nim cc em c khi thu hp hoc m rng khi nim khng ng mc.
- tui thiu nin, tnh ph phn ca t duy cng c pht trin, cc em bit
lp lun gii quyt vn mt cch c cn c. Cc em khng d tin nh lc
nh, nht l cui tui ny, cc em bit vn dng l lun vo thc tin, bit
ly nhng iu quan st c, nhng kinh nghim ring ca mnh minh ha
kin thc.
T nhng c im trn, gio vin cn lu :
rng; thiu nin tham gia nhiu hn vo cuc sng x hi, cuc sng ca ngi
ln. Tnh t lp khin cc em thy mnh ging ngi ln nhiu im
Xu th cng iu ha ngha ca nhng thay i ca bn thn, khin cho cc
em c nhu cu tham gia vo i sng ca ngi ln, trong khi kinh nghim
ca cc em cha tng xng vi nhu cu . y l mt mu thun trong s
pht trin nhn cch thiu nin.
Cn phi thy: nhu cu v nguyn vng ca thiu nin l chnh ng, ngi ln
phi thay i thi i x i vi thiu nin.
Nu ngi ln khng chu thay i quan h vi cc em, th cc em s tr thnh
ngi khi xng thay i mi quan h ny.
Nu ngi ln chng i, s gy ra nhng phn ng ca cc em vi ngi ln
di dng bng bnh, bt bnh, khng vng li
Nu ngi ln thy s phn i ca cc em,m khng suy xt v pha mnh
thay i quan h vi cc em, th s xung t ca cc em vi ngi ln cn ko
di n ht thi k ca la tui ny.
Nhng quan h xung t gia cc em v ngi ln lm ny sinh nhng hnh vi
tng ng cc em: xa lnh ngi ln, khng tin tng vo ngi ln, cho
rng ngi ln khng hiu cc em v khng chu hiu cc em, kh chu mt
cch c thc vi nhng yu cu, nhng nh gi, nhng nhn xt ca ngi
ln. Tc ng gio dc ca ngi ln i vi cc em b gim st.
C nhiu yu t lm cho ngi ln vn gi nguyn quan h nh trc y i
vi cc em : cc em vn cn l hc sinh, vn ph thuc vo cha m v kinh t;
cha m v gio vin vn ang gi vai tr gio dc cc em; hn th na, cc
em vn cn nhng nt tr con trn khun mt, trong dng dp, trong hnh vi v
trong tnh cch. Mt khc, nhiu ngi ln cn thy vic tng quyn hn v tnh
c lp cho thiu nin l khng hp l.
Chnh s khng thay i thi ca ngi ln khi thiu nin ang tr thnh
ngi ln l nguyn nhn gy ra ng gia thiu nin vi ngi ln. Nu
ngi ln khng thay i thi , cc em s thi chng i, cc em s xa
lnh ngi ln, cho rng ngi ln khng hiu v khng th hiu mnh
b. Do vy, trong quan h vi thiu nin, ngi ln cn:
- Phi mong mun v bit cch tn trng tnh c lp v quyn bnh ng ca
thiu nin.
- Quan h gia thiu nin v ngi ln c th khng c mu thun nu quan h
c xy dng trn c s tn trng, gip ln nhau.
- Khi tip xc vi thiu nin cn gng mu, kho lo, t nh
Nh vy, tnh c lp v quyn bnh ng trong quan h ca cc em vi ngi
ln l vn phc tp v gay gt nht trong giao tip ca cc em vi ngi ln
ni ring, trong vic gio dc cc em la tui ny ni chung. Khng nn coi
ngi khc gii. Hnh vi ny mang tnh cht hai mt: s quan tm n nhau,
vi s phn bit nam n.
Tuy hnh vi bn ngoi c th khc nhau nhng cc em u c hin tng tm l
ging nhau l cc em ch nhiu n bn khc gii, mong bn khc gii ch
n mnh v a thch mnh.
- Trong tnh bn khc gii cc em va hn nhin, va c v thn trng. kn
oNhn chung, nhng xc cm ca cc em l trong sng, l ng lc thc
y cc em t hon thin mnh. Nhng khng phi tt c thiu nin u c
nhng rung cm nh vy. Mt s em b cun ht vo con ng yu ng.
Nhiu khi cc em cng khng hiu r tnh cm ca mnh v c nh hng nht
nh n kt qu hc tp. Ngi lm cng tc gio dc cn phi thn trng, t
nh, kho lo khi gii quyt vn ny. Cn hng dn, ung nn ch tnh bn
gia nam v n la tui ny tht lnh mnh, trong sng v n ng lc
gip nhau trong hc tp, trong tu dng. Khng nn can thip th bo, dng cc
bin php bo lc, p t i vi cc em
c. S giao tip la tui hc sinh trung hc c s l mt loi hot ng
c bit, m ni dung ca n l xy dng nhng quan h qua li v nhng
hnh ng trong quan h . Nh hot ng giao tip m cc em nhn thc
c ngi khc v bn thn mnh ng thi qua lm pht trin mt s k
nng nh k nng so snh, phn tch, khi qut hnh vi ca bn thn v ca
bn, lm phong ph thm nhng biu tng v nhn cch ca bn v ca bn
thn.
Do , lm cng tc gio dc phi to iu kin cc em giao tip vi nhau,
hng dn v kim tra s quan h ca cc em, trnh tnh trng ngn cm, hn
ch s giao tip ca la tui ny.
S pht trin nhn cch ca la tui hc sinh
1. S hnh thnh t thc ca hc sinh trung hc c s
2. c im c th
Tui u thanh nin l tui t c s trng thnh v mt c th. S khc
bit v c th gia thanh nin mi ln vi ngi ln khng ng k. Nhng s
pht trin th lc ca cc em cn km so vi ngi ln.
Tui u thanh nin bt u thi k pht trin tng i m v mt sinh l:
- S pht trin ca h xng c hon thin. C bp c tip tc pht trin.
Chiu cao v trng lng pht trin chm li. Cc em gi t c s tng
Tnh bn v tnh yu
1. Tnh bn
dt" tnh yu m phi lun lun thc rng : Tnh yu chn chnh phi dn
n hn nhn m nu nh vy la tui ny cc em cha t lp v kinh t,
cha th m bo cuc sng cho mt gia nh c.
C THM :
@ T chn chnh, cao thng gia nam v n, cng vi thi gian c th ny
sinh tnh yu chn tht v su sc.
@ Tnh yu l g ?
Trong thc t, tnh yu rt ring t, rt ch quan, mang tnh ch th su sc.
Mi ngi u c cch yu v cch th hin tnh yu ca mnh.
@ Tnh yu nam n c hai c im c bn :
- Phi c tnh yu tr li cho ngi mnh yu.
- Khi khng ly c nhau v phi xa nhau l iu au kh ln.
@ Biu hin ca tnh yu :
- Kht vng vn ti s ha hp cao nht.
- Hng th cao khi hn h.
- Hay m c.
- Thi v ha mi s vt, hin tng lin quan ti tnh yu.
- Coi ngi yu ca mnh l hnh nh l tng nht.
@ Bn cht ca tnh yu :
- Tnh yu mang yu t vn ha tinh thn.
- Tnh yu cha ng s ham mun tnh dc.
C ngi cho rng : tnh yu l s ha hp ca s say m v tr tu (dn n
s knh trng), s say m v tm hn (dn n tnh bn) v s say m v th
xc (dn n s ham mun) ?
Bn cht ca tnh yu l khng th chia s. Bn th c nhiu nhng ngi yu
ch c mt. Tnh yu tht s, t bn thn n bao hm s chung thy. S
chung thy khng bao gi c, li thi. Tnh yu c ch cho mi ngi nhng
khng chia u cho mi ngi.
@ Trong khi yu, cn phi tn trng c tnh ca ngi bn, cn phi hnh ng
bng l tr v tri tim, th hin cho v nhn, cn hnh dung r v ngi yu,
cn th hin cm xc lu di v cng c n, ph hp v nhu cu sinh l.
@ Tnh yu ch thc khng cha ng s a gin vi tnh yu. Tnh yu
khng c cng on yu chi, yu th, yu cho bit vi ngi ta, yu rt
kinh nghim
Chng IV: Tm L Hc Dy Hc
Hot ng dy
Hot ng day l hot ng ca ngi ln t chc v iu khin hot ng ca
tr nhm gip chng lnh hi nn vn ha - x hi, to ra s pht trin tm l,
hnh thnh nhn cch ca chng.
hiu thc cht ca hot ng dy, chng ta cn lm sng t nhng ni dung
sau: hot ng day nhm mc ch g? Bng cch no t c mc ch
? tin hnh hot ng i hi ngi dy phi c nhng yu t tm l
no?
Mc ch ca hat ng dy
Mc ch ca hot ng dy l gip tr lnh hi nn vn ha - x hi pht trin
tm l, hnh thnh nhn cch.
- a tr t khi sinh ra, mt mt ha nhp vo cc quan h x hi, mt khc
lnh hi nn vn ha - x hi, bin nhng nng lc loi ngi thnh nng lc
ca chnh mnh.
- Bn thn tr khng th t mnh bin nng lc ca loi ngi thnh nng lc
ca bn thn, nht thit nhng mc khc nhau, tr phi da vo s gip
ca ngi ln, qua gip tr lnh hi nn vn ha - x hi, thc y s
pht trin tm l, to ra nhng c s trng yu hnh thnh nhn cch ca tr.
Bng cch no t c mc ch
Trc ht cn phn bit dy trong i sng hng ngy vi hot ng dy do
thy gio thc hin.
- Cng vic truyn t hay t chc s lnh hi ni dung: y l cng vic quan
trng trong cu trc ca hot ng dy, n quyt nh s lnh hi tri thc ca
hc sinh;
- Cng vic kim tra tin trnh v kt qu ca hot ng hc: y l cng vic
nhm bo m mi lin h ngc t hc sinh n gio vin.
lm tt cc phn vic ca cc khu trn, i hi ngi dy phi c mt t
hp cc yu t tm l, nhng nng lc tng ng, l:
- Hiu v nh gi ng trnh v kh nng hot ng nhn thc ca hc sinh
vch ra cc th thut, phng php dy hc va ph hp vi i tng, va
ph hp vi ti liu hc tp.
- nh gi ng n ti liu hc tp c ngha l xc lp c mi quan h gia
yu cu tri thc ca chng trnh vi trnh , c im ca i tng. Nng
lc ny c th hin ch, ngi dy bit phn tch ti liu , nm c trng
tm, c bn ca ti liu
- Nng lc ch bin ti liu hc tp, th hin mt gia cng v mt s phm
ca thy i vi ti liu hc tp nhm lm cho n ph hp vi trnh , c im
ca i tng hc sinh.
- La chn phng php, phng tin v cc hnh thc t chc dy hc khc
nhau, bit phi hp v iu chnh chng trong tin trnh dy hc.
- Hoch nh hnh vi v hnh ng cn thit ca hc sinh trong tin trnh dy
hc. Mun vy, gio vin phi nm c ngun gc xut pht ca tri thc v
qu trnh ti to tri thc .
- Phi c nng lc ngn ng: ngn ng l mt trong nhng cng c quan trng
m thy gio dng n truyn t thng tin, kch thch v duy tr s ch , t
chc v iu khin hot ng hc ca hc sinh. Nng lc ngn ng l nng lc
truyn t tri thc, nim tin cm xc ca mnh bng li ni, iu b v nt mt.
- S tinh s phm trong tin trnh dy hc - l k nng nhn ra ci quan
trng, ci cn pht hin m thot nhn t khi thy c.
- Thit lp bu khng kh tm l thun li v thc hin cc hnh thc giao tip
khc nhau. Nng lc ny biu hin trnh am hiu i tng v s tn trng
nhn cch ngi hc
- Ngoi cc yu t tm l nu trn, c mt yu t tm l bao trm, c bn,
chnh l nhn cch ca ngi thy gio, c xem l cng c ch yu tin
hnh hot ng dy, n c th hin trong lng tm, trch nhim, trnh v
tay ngh trong hot ng dy - hc.
Trong vic gio dc, tt c phi da vo nhn cch ngi gio dc, bi v sc
mnh ca gio dc ch bt ngun t nhn cch ca con ngi m cKhng
mt sch gio khoa, mt li khuyn rn, mt hnh pht v khen thng no c
th thay th nh hng ca nhn cch ngi gio vin i vi hc sinh
Hot ng hc
Khi nim v hot ng hc
a. Hot ng hc l hot ng c th ca con ngi c iu khin bi mc
ch t gic l lnh hi nhng tri thc, k nng, k xo mi, nhng hnh thc
hnh vi v nhng dng hot ng nht nh.
Lnh hi l mt khi nim ch s tip thu ca hc sinh nhng tri thc, nng
lcca loi ngi v s vn dng chng vo nhng trng hp c th
hnh thnh nhng nng lc v phm cht ring ca tng hc sinh, nh to
nn s pht trin ca cc em.
b. Phn bit cc cch hc:
lnh hi kinh nghim x hi, ngi ta c nhng cch hc khc nhau nh :
- Cch hc th nht : l nhm vo vic nm cc khi nim, k nng mi, xem
l mc ch trc tip ca mnh (hc c ch nh).
- Cch th hai :l cch tip thu cc tri thc v k nng trong khi thc hin cc
mc ch khc; cn gi l hc mt cch ngu nhin.(hc khng ch nh). Kt
qu ca cch hc ny l:
Nhng ng c hon thin tri thc : c lng kht khao m rng tri thc,
mong mun c nhiu hiu bit, say m vi qu trnh gii quyt nhim v
hc tp
y l hnh ng nhm pht hin ra ngun gc xut pht ca khi nim, cng
nh cu to lgic ca n. N l cng c quan trng nht khm ph i
tng. Phn tch cng din ra 3 hnh thc hnh ng trn.
Gip con ngi din t lgic khi nim mt cch trc quan, c th xem m
hnh nh l cu ni gia ci vt cht v ci tinh thn, nh n khi nim c
qu chuyn vo bn trong.
Trong dy hc thng dng nhng loi m hnh sau :
M hnh tng trng, mang tnh tru tng cao, y nhng ci khng
cn thit s c loi b, ch gi li nhng ci tinh ty nht ca i tng
v c m t mt cch trc quan.
M hnh m ha hon ton c tnh cht quy c din t mt cch thun
khit lgic ca khi nim. l cng thc hay k hiu.
Hnh ng c th ha gip hc sinh vn dng phng thc hnh ng
chung vo vic gii quyt nhng vn c th trong cng mt lnh vc.
R rng, vic hnh thnh khi nim nht thit phi tri qua hai giai on: giai
on nm ly mi quan h tng qut v giai on s dng mi quan h tng
qut y vic chim lnh cc hnh thc biu hin khc nhau ca khi nim.
Trong dy hc, ba hnh ng trn c hnh thnh v pht trin trong qu trnh
hnh thnh khi nim
- V thc cht ca s lnh hi khi nim l s thng nht gia ci tng qut v
ci c th, cho nn trong qu trnh hnh thnh khi nim phi t chc tt c hai
giai on : giai on chim lnh ci tng qut v giai on chuyn ci tng qut
vo cc trng hp c th.
3.2. Cu trc chung ca qu trnh hnh thnh khi nim
Da vo nhng nguyn tc chung nu trn, dn dt hc sinh hnh thnh khi
nim , chng ta c th theo cc bc sau :
- Mt l, lm ny sinh nhu cu nhn thc hc sinh.
Theo quan im s phm, cch lm tt nht l to ra tnh hung s phm m t
xut hin trong thc ca hc sinh mt tnh hung c vn .
l tnh hung l thuyt hay thc tin, trong c cha ng mu thun gia
ci bit v ci cha bit. Mu thun ny c hc sinh thc v c nhu cu
gii quyt. Thng qua vic gii quyt mu thun ny hc sinh ginh c mt
ci mi (kin thc, k nng, k xo)
- Hai l, t chc cho hc sinh hnh ng, qua pht hin nhng du hiu,
thuc tnh cng nh cc mi quan h gia cc du hiu, thuc tnh v qua
phanh phui lgc ca khi nim ra ngoi.
- Ba l, dn dt hc sinh vch ra nhng nt bn cht ca khi nim v lm cho
cc em thc c nhng du hiu bn cht . Mun vy, gio vin cn ch
nhng bin php sau :
S hnh thnh k xo
Mt l, phi lm cho hc sinh hiu bin php hnh ng. Hiu bin php
hnh ng c th thng qua cc cch : cho hc sinh quan st hnh ng
mu, kt qu mu, hng dn ch vKhi hng dn cn lu gip hc
sinh nm c cch thc, l li, quy tc, phng tin t kt qu.
iu quan trng l gip hc sinh thc c cc th thut then cht tng
khu, tng lc v ty hon cnh.
Hai l, luyn tp. Khi luyn tp cn m bo cc iu kin sau :
Cn lm cho hc sinh bit chnh xc mc ch ca luyn tp.
Phi thng xuyn kim tra, theo di.
Phi s ln luyn tp.
Bi tp phi l mt h thng xc nh, theo mt s k tc hp l, c k
hoch r rng v phc tp ha dn.
Qu trnh luyn tp khng c ngt qung trong mt thi gian di.
Dy hc v s pht trin tr tu
Khi nim v s pht trin tr tu
Vn ny c nhiu kin khc nhau :
- nh ngha ca Rubinstin v Ananhiep : S pht trin tr tu l c im tm
l phc tp ca con ngi m bo s thnh cng ca hot ng hc tp v lao
ng.
- nh ngha ca N.X. Lytex : Nng lc tr tu ni chung, trc ht l phm
cht tr tu, biu th kh nng nhn thc l lun v hot ng thc tin ca con
ngi.
- nh ngha ca N.A. Mensinxcaia : S pht trin tr tu mang tnh cht nh th
no, chnh l do ci c phn nh trong thc v s phn nh din ra nh
th no.
- T quan im ca cc tc gi trn, chng ta c th rt ra nh ngha :
S pht trin tr tu l s bin i v cht trong hot ng nhn thc. S bin
i c c trng bng s thay i cu trc ci c phn nh v v
phng thc phn nh chng.
Theo quan im ny, ni ln cc ni dung sau :
- ni n pht trin l c s bin i, nhng khng phi mi s bin i u
pht trin.
- iu c trng ni ln bn cht ca s pht trin tr tu l ch va thay i
cu trc ci c phn nh, va thay i phng thc phn nh. Do , s
pht trin tr tu cn c hiu l s thng nht gia vic v trang tri thc v
vic pht trin mt cch ti a phng thc phn nh chng - con ng, cch
thc ginh ly tri thc .
Cc ch s ca s pht trin tr tu
S pht trin tr tu biu hin cc ch s sau y :
- Tc ca s nh hng tr tu (s nhanh tr) khi gii quyt cc nhim v,
cc bi tp, tnh hung... khng ging vi bi tp mu, nhim vu, tnh hung
quen thuc.
- Tc khi qut ha (chng hiu, chng bit). Tc ny c xc nh bi
s ln luyn tp cn thit theo cng mt kiu hnh thnh mt hnh ng khi
qut ha.
Chng V: Tm L Hc Gio Dc
o c l i tng ca nhiu b mn khoa hc. Trong cc khoa hc nghin
cu v o c con ngi, trc ht phi k n o c hc. o c hc
nghin cu nhng chun mc v nguyn tc o c, xc lp cc quy lut pht
sinh v pht trin ca cc chun mc v nguyn tc o c, lm sng t tnh
nhn vn trong o c con ngi.
Nhng vn o c c lin quan mt thit n vn gio dc o c. Do
, o c hc lin quan cht ch vi tm l hc v gio dc hc.
Tm l hc s phm nghin cu nhng quy lut pht sinh, pht trin, biu hin
v din bin ca tm l con ngi di nhng tc ng s phm. V vy, tm l
hc gio dc l mt b phn ca tm l hc s phm nghin cu quy lut hnh
thnh nhng phm cht nhn cch ca hc sinh di nhng tc ng gio dc,
phn tch v mt tm l cu trc ca hnh vi o c v c s tm l hc ca
cng tc gio dc o c cho hc sinh.
o c v hnh vi o c
Khi nim v o c
Hnh vi o c
a. Hnh vi o c bao gi cng din ra trong mt hon cnh x hi lch s vi
iu kin rt c th, c biu hin trong i nhn x th, trong li sng
Ngha l trong nhng iu kin lch s c th, con ngi c nhu cu o c v
cng vi thc o c s ny sinh hnh vi o c. H thng nhng quan
nim o c ch c th tn ti di hnh thc hnh vi o c
Hnh vi o c l mt hnh ng t gic c thc y bi mt ng c c
ngha x hi v mt o c.
b. Tiu chun nh gi hnh vi o c
nh gi mt con ngi c o c hay khng, ngi ta cn c vo hnh vi
ca ngi . Hnh vi o c c cc tiu chun sau :
- Tnh t gic ca hnh vi : ch th thc y v v mc ch, ngha ca
hnh vi ca mnh v t mnh thc hin di s thc y ca ng c.
Cu trc tm l ca hnh vi o c
Tri thc v nim tin o c
a. hnh vi ca mnh c gi tr o c, con ngi phi bit o l i hi
mnh iu g, mnh cn phi lm g v khng c lm g ? S hiu bit nh
vy gi l tri thc o c.
Tri thc o c l s hiu bit ca con ngi v nhng chun mc o c
quy nh hnh vi ca h trong mi quan h ca h vi ngi khc v vi x hi.
Tri rhc o c c c da trn c s ca qu trnh t duy su sc v c
lp ca c nhn khi h tip xc vi cc chun mc o c .
Trong thc t cn phn bit vic hiu tri thc o c vi vic hc thuc mt
cch hnh thc cc chun mc v nguyn tc o c. Vic hiu cc chun
mc v nguyn tc o c l rt quan trng nhng cha hon ton m bo
c hnh vi o c .
b. Nh vy, ngoi tri thc o c, cn c s tin tng no v li ch ca
cc chun mc o c i vi x hi. S tin tng ny l nim tin o c.
Nim tin o c l s tin tng mt cch su sc v vng chc ca con ngi
vo tnh chnh ngha v tnh chn l ca cc chun mc o c v s tha
nhn tnh tt yu phi tn trng trit cc chun mc y.
Nim tin o c l mt trong nhng yu t quyt nh hnh vi o c , l c
s bc l nhng phm cht ch ca o c nh lng dng cm cu ngi
b nn, tnh kin quyt u tranh chng thi h tt xu
Tri thc o c v nim tin o c c mi quan h cht ch vi nhau v l
hai yu t quan trng chi phi hnh vi o c.
ng c v tnh cm o c
a. ng c o c khng ch ny sinh trn c s nhng tri thc o c v
nim tin o c m phi c mt yu t quan trng na l ng c o c, v
hnh vi o c bao gi cng gn lin vi ng c. V d, mt ngi thanh nin
nhanh nhn nhy xung sng cu ngi b nn. Nguyn nhn ca hnh
ng l lng nhn o. Nguyn nhn ny tr thnh ng c.
ng c o c l nguyn nhn bn trong c con ngi thc, n tr
thnh ng lc chnh lm c s cho nhng hnh ng ca con ngi trong mi
Thi quen o c
Thi quen o c nhng hnh vi o c n nh ca con ngi, n tr thnh
nhu cu o c ca ngi v nu nh nhu cu ny c tha mn th con
ngi cm thy d chu, nu nh nhu cu khng c tha mn th con ngi
cm thy kh chu.
ch o c v ngh lc o c
a. ch o c ca con ngi hng vo vic to ra gi tr o c (
ch o c cn gi l thin ch).
b. Ngh lc o c (sc mnh ca ch o c) l nng lc phc tng
thc o c ca con ngi.
Khng c ngh lc o c con ngi khng vt qua c gii hn ca ng
vt, lc con ngi hnh ng theo bn nng
Mi quan h gia cc yu t tm l trong cu trc ca hnh vi o c.
Cc yu t trn c mi quan h cht ch vi nhau.
Tri thc o c l iu kin soi sng con ng dn n mc ch ca
hnh vi o c.
Trnh hc vn.
S nghin cu ni dung ging dy v gio dc
S nghin cu trit hc
Th gii quan ca ngi gio vin chi phi nhiu mt v thi ca ngi gio
vin i vi hot ng ca mnh nh vic la chn ni dung, phng php gio
dc
1.2. L tng o to th h tr
L tng o to th h tr l ht nhn trong cu trc nhn cch ca ngi thy
gio, l ngi sao dn ng gip cho thy gio lun i ln pha trc, thy ht
c gi tr lao ng ca mnh i vi th h tr.
L tng o to th h tr ca ngi thy gio c biu hin ra bn ngoi
bng nim say m ngh nghip, lng yu tr, lng tm ngh nghip, tn ty hy
sinh vi cng vic, tc phong lm vic cn c, trch nhim, li sng gin d v
thn tnhChnh nhng ci s to nn sc mnh gip thy gio vt qua
mi kh khn v tinh thn v vt cht hon thnh nhim v o to th h tr,
xy dng v bo v T quc Vit Nam.
Mt khc, l tng ca thy gio c nh hng su sc v li nhng du n
m nt trong tm l hc sinh, n c tc dng hng dn, iu khin qu trnh
hnh thnh v pht trin nhn cch ca tr.
S hnh thnh v pht trin l tng o to th h tr l mt qu trnh hot
ng tch cc trong cng tc gio dc. Chnh trong qu trnh , nhn thc v
ngh cng c nng cao, tnh cm ngh nghip ngy cng su sc, hnh
ng trong ngh ngy cng t r quyt tm cao.
1.3. Lng yu tr
- Lng yu ngi, trc ht l lng yu tr l mt phm cht c trng trong
nhn cch ngi thy gio, v lng thng ngi, l o l ca cuc sng.
Lng thng ngi, yu tr cng su sc bao nhiu th cng lm c nhiu
vic v i by nhiu.
- Lng yu tr c th hin :
Ngi thy gio cm thy sung sng khi c tip xc vi tr, khi i su
vo th gii c o ca tr, lun lun t nim tin ni cc em.
Thi quan tm y thin v n cn i vi tr, k c cc em hc km
v v k lut.
Lc no cng th hin tinh thn gip h bng kin hoc bng hnh
ng thc t ca mnh mt cch chn thnh v gin d. i vi h khng
bao gi c thi phn bit i x d c nhng em cha ngoan hoc
chm hiu.
- Tuy nhin, lng yu tr ca ngi thy gio khng th pha trn vi nhng nt
y m, mm yu v thiu ra nhng yu cu cao v nghim khc i vi tr
m ngc li.
C th ni b quyt thnh cng ca nh gio xut sc l bt ngun t mt th
tnh cm v cng su sc - l tnh yu tr.
1.4. Lng yu ngh (Yu lao ng s phm)
- Lng yu tr v yu ngh gn b cht ch vi nhau, lng vo nhau. Cng yu
ngi bao nhiu, cng yu ngh by nhiu. C yu ngi mi c c s yu
ngh, sut i phn u v l tng cch mng, v l tng ngh nghip.
- Lng yu ngh th hin :
Hng th, nhit tnh trong ging dy v gio dc, h lun lun lm vic
vi tinh thn trch nhim cao, lun lun ci tin ni dung v phng
php, khng t tha mn vi trnh hiu bit v tay ngh ca mnh.
H thng c nim vui khi nhn thy hc sinh ca mnh trng thnh v
ln ln, to cho h nhiu cm xc tch cc v say m.
Thy gio phi c hng th v say m b mn m mnh ph trch.
Ngi thy gio c tnh yu trong cng vic l cho h tr thnh ngi gio
vin tt.
1.5. Mt s phm cht o c v phm cht ch ca ngi thy gio
- Hot ng ca ngi thy gio nhm lm thay i con ngi. Do vy, mi
quan h thy tr ni ln nh mt vn quan trng nht. Nu ngi thy gio
xy dng c mi quan h tt vi hc sinh th chc chn cht lng dy v
hc c nng cao. Hn na ngi thy gio dy v gio dc hc sinh khng
nhng bng nhng hnh ng trc tip ca mnh m cn bng tm gng ca
chnh mnh, bng thi v hnh vi ca chnh mnh i vi hin thc.
- lm c iu thy gio cn phi :
- T nhng phm cht nu trn cho thy nhng phm cht o c l nhn t
to ra s cn bng trong cc mi quan h gia thy v tr. Cn nhng phm
cht ch l sc mnh lm cho nhng phm cht v nng lc ca ngi
thy gio thnh hin thc v tc ng su sc n hc sinh.
8. Nguyn Thc, Hong Anh - Luyn giao tip s phm,Trng HSP HNI,
1991.
9. Bi Ngc Onh, Triu Xun Qunh, Nguyn Hu Ngha - Tm l hc la
tui v tm l hc s phm, Trng HSP Tp HCM, 1995.