Yol Bilgisi Renkli

Yol Bilgisi
Giri
AFYON KOCATEPE
NVERSTES
Genel anlamyla ulam,

insan ve eyann bir
yerden baka bir yere
hareket etmesidir.
YOL BLGS
(Ders notu)
Do. Dr. Tamer BAYBURA
2013
2
1
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
ok eski alardan beri insanlarn ekonomik, sosyal ve

siyasal nedenlerle ortaya kan yer deitirme
ihtiyacnn karlanmas yol inaat ile mmkn
olmutur.
Byk yatrmlarla gerekletirilebilen karayollarnn
toplumlarn kalknmalarnda nemli bir rol vardr.
Karayolu sisteminin lke ekonomisine katkda

bulanabilmesi, gzerghn uygun seilmesine, yapm,
bakm ve iletme masraflarnn dk olmasna baldr.
Bundan dolay belirtilen bu hususlar ok iyi
incelenmelidir.
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
Giri
Giri
19.yzyln sonlarna kadar, yol yapmnda dnlen

ana ilke, hayvan ile ekilen tatlarn abuk
bozamayaca yollarn yapm idi.
Motorlu tatlarn icad ve ok hzl gelimesi, hzl
trafie uygun, yeni fiziki ve geometrik standartlarn
aratrlmas ve gelitirilmesi ihtiyacn dourdu.
1940 ylndan sonrada, karayollar zerindeki yk

tamalarnn artmas, ar tatlarn yapm
ve
gelimesi, yol direnci sorununun nemle ele alnmasn
gerekli kld.
Yksek hz ve ar trafiin hzl bir tempoda art,
yollarda trafik kazalarn azaltacak tedbirlerin
alnmasn ve standart ve konforlu yollarn yapmn
gerektirdi.
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
Yollarn Tarihesi
Yollarn Tarihesi
Yol yapm ile ilk izler M.. 4000

yl nce Mezopotamya da
rastlanmtr (Ta Kaplama).
Orta Amerika'da ve Gney

Amerika'nn kuzey blgelerinde
ise, nkalarn yapt sanlan
eski
yol
kalntlarna
rastlanmtr.
M.. 3000 yllarnda ise

Hindistan'da tuladan rlm
yollara rastlanmtr.
M..2000-1500 yllarnda ise
Malta Adasnda kan arabas
teker izlerine rastlanmtr.
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
Yollarn Tarihesi
Bilinen ilk uzun mesafeli yol M.. 6 yzylda 2165 km
uzunluundaki
Kral
Yolu
olarak
adlandrlan
Asurlularn bakenti Susa (rann
kuzeyinde) ile
Sardes kentini (zmir evresinin en nemli antik
yerleimi) balayan yoldur.
Kral Yolu
Kral
Yolu
Ege
blgesini
Mezopotamya'ya
balyor ve askeri bakmdan
byk nem tayordu.
Yol Bilgisi
Bu yolun Sardes-Hisarky-Dinar-Bolvadin-SivrihisarAnkara-Sivas-Malatya ve Cizre zerinden Susa ulat

kabul edilmektedir.
10
Yol Bilgisi
Basndan
Yollarn Tarihesi
Dzgn yollarn yapm Romallar

devrinde balamtr. M.S. 200
yllarnda 80.000 km uzunluunda
1.snf bir yolana ulamtr.
Salam ve ihtiyalara cevap
verecek ekilde yaplan yollar Roma
mparatorluun hzl bir ekilde
genilemesini salamtr.
Roma devrinde ta tabakalarndan

yaplm bir yol kesiti.
12
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
Yollarn Tarihesi
Hepsi Roma'ya ulasan ve says 29 u bulan bu yollar
btn imparatorluu kaplyor ve saysz baka yollar da
birbirine balyordu.
"Btn yollar Roma'ya kar" sz bu uygulamann bir
ifadesidir. Bu yollarn ou eitli ta tabakalar ile
kaplanmt. Roma mparatorluunun knden sonra
yol inaat da gerilemitir.
Roma mparatorluun Yol A
13
Yol Bilgisi
14
Yol Bilgisi
Yollarn Tarihesi
Dzgn
talya ve Fransa da Roma Yollar
yollarn yapm ngiltere, Fransa ve bir

dereceye kadar Amerika'da 18. yzyln ikinci
yarsndan sonra yeniden ele alnmtr.
16
15
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
Yollarn Tarihesi
1876: 4-zamanl motorun icad (Nikolaus August Otto)

1890: Kauuk-Hava-Lastiin icad (Dunlop)
1892: Diesel motorun icad (Rudolf Diesel)
17
Otomobilin icadyla, bu araca uygun olan karayollarnn

gelimesi gerekirdi. Ancak hz snrlamas sebebiyle
bu gelime meydana gelmedi.
18
Yol Bilgisi
1903 ylnda hz snrlamasnn geniletilmesiyle

tat aralar oald ve buna bal olarak
karayollar byk lde geliti.
Amerika, Avrupa ve Japonya'da devlet yollar,

otoyol ve ekspres yollar ina edilerek bugnk
modern yollara ulald.
Yol Bilgisi
Yollarn Tarihesi
lkemizde gerek anlamda planl
ve modern yol
yapm 1 Mart 1950 ylnda yrrle giren 5539 sayl
kanunla ve Bayndrlk Bakanl bnyesinde kurulan
Karayollar Genel Mdrl'nn yol yapmn
devralmasyla balamtr.
Trkiye'de ina edilen ilk
otoyol olarak kabul edilen 24
kilometrelik stanbul 1. evre
Yolu'nun hizmete ald 1973
ylndan 1999 yl sonuna kadar
otoyollara toplam 12 milyar
584 milyon dolar harcama
yapld.
19
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
Ulam Sistemleri ve Yollarn Snflandrlmas
20
Uzay ana Uygun Yeni Bir Ulam Sistemi

(MAGLEV)
Ulam, alt yapnn trne gre aadaki gibi snflandrlabilir.
Ulam
Sistemleri
500-550 km/h
Transrapid (Almanya)
Su Ulam
Karayollar
Hava Ulam
581 km/h (Japonya)

hzlara ulaabiliyor
Demiryollar
Boru hatlar
Maglev, manyetik g aracl ile bir

tatn kaldrlp ynlendirildii ve
hareket ettirildii teknolojiler iin
kullanlan genel bir terimdir.
21
Yol Bilgisi
22
Yol Bilgisi
Karayolu nedir ???
Karayolunun dari Ynden Snflandrlmas
Her trl tat ulam iin kamunun yararlanmasna

ak olan arazi erididir.
ehir ii
lkemizde karayollar idari ynden;
ehir d
23
1.
Devlet yollar
2.
l yollar
3.
Ky yollar
4.
Turistik yollar
5.
Orman yollar
6.
ehir ii yollar Olarak

snflandrlabilir.
24
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi

Bu yollardan devlet ve il yollarnn planlama
projelendirme, yapm ve bakm Karayollar Genel
Mdrlnn (KGM), ky yollar ise ilgili ilin l zel
daresi (Eskiden Ky Hizmetleri Genel Mdrlnn)
sorumluluundadr.

Turistik Yollar: Turizm merkezlerini devlet ve il
yollarna balayan yollar olup, Turizm Bakanl'nn
nerisi zerine ve bu bakanlka salanan deneklerle,
Karayollar Genel Mdrlnce yaplr ve baklr.
Orman Yollar Tarm ve Orman Bakanlnca

ehir ii yollar ise belediyelerce yaplr ve baklr.
25
Yol Bilgisi
26
Yol Bilgisi
Son yllarda standartlar birinci snf devlet yollarnn

stnde ve otoyol veya ekspres yol olarak adlandrlan
yollarn yapmna balanmtr.
Otoyollar (Autobahn, express way): zerinde yaya, hayvan,
at arabas hareketi
kesinlikle yasaklanm, motorlu
tatlarn giri ve klar ana trafii hi bir ekilde
kesmeyecek biimde, sadece ayrlma ve katlma olarak
dzenlenmi, dier yollarla balants, alt ve st geitler
seklinde farkl dzeyde kavaklarla salanm yollardr.
Erime Kontroll Karayolu (Otoyol): zellikle transit trafie
tahsis edilen, belirli yerler ve artlar dnda giri ve kn
yasakland, yaya, hayvan ve motorsuz aralarn giremedii,
ancak izin verilen motorlu aralarn yararland ve trafiin zel
kontrole tabi tutulduu karayoludur. (KARAYOLLARI TRAFK
YNETMEL)
lkemizde 01.01.2013 itibari ile

yol durumu
(Karayollar Genel Mdrl)
27
Yol Bilgisi
28
Yol Bilgisi
Yllar itibaryla letmeye

Ak Otoyollar
(KGM 15.03.2013)
29
30
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi

lkemizdeki mevcut ve planlanan otoyol a
lkemizde Otoyol AI (2003 yl sonu)

GAZETE HABERTRK (15 Kasm 2012)

31
Yol Bilgisi
32
Yol Bilgisi
Odak Gazetesi
13 Ocak 2014
lkemizde Otoyol AI (2010 yl sonu)

33
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
Almanyadaki Otoyol A
(2003 yl sonu)
35
KARAYOLU LE LGL GENEL

TANIMLAR
Karayolu mhendisliinde kullanlan baz terimler ve

yol elemanlarnn tanmlar aada verilmektedir. Bu
terimlerden bir ksmnn ayrntlar
ileride ilgili
blmlerde geni ekilde aklanacaktr.
1.
Karayolu, Karayolu Trafii

Karayolu; her trl tat ulam
iin kamunun
yararlanmasna ak olan arazi erididir.
Karayolu Trafii: Karayolunu ulam amac ile tek

balarna veya birlikte kullanan motorlu ve motorsuz
tatlar ile yayalarn yol zerindeki hareketleridir.
36
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi

TANIMLAR
2.
Geki, Plan, Boykesit ve enkesit

Yol
mhendislii
almalar, yol
projesinin
hazrlanmas ile balar. Bir yol projesi, uzayda
bulunan, boyutlu bir yapy
tanmlad
iin
genel olarak dik izdm zerinde gsterilir.
a)
Planda Yol
Bir yol plannda genellikle doal arazinin toporafik
haritas zerinde yol
ekseninin yatay izdm
gsterilir (ekil 3).
37
Yol Bilgisi
38
Yol Bilgisi

TANIMLAR
Yol ekseninin gerek plan ve gerekse arazide getii

noktalar
birletiren
izgiye
"Yolun
Gekisi"
(Gzergh) denir. Bir gzergah daha nceden seilmi
noktalardan geer. Bu noktalara "Zorunlu Nokta"
(Mcbir Nokta) ad verilir. Baz durumlarda yolun
balang ve sonundaki ana mcbir noktalar dnda
gzergahn gemesi gereken noktalar bulunur. Bu
noktalara "Ara Zorunlu Noktalar" denir.
Yol gekisinin plandaki izdm bir takm doru ve
erilerden oluur. Uygulamada, doru ksmlara
"Alinyman", gei erisi ve daire yaylarndan oluan
erilere ise "Kurb" ad verilir.
Alinymanlarn kesime noktasna "Yatay Kurb Somesi"
denir. Alinymanlarn kurblara teet olduu noktalar,
nokta balangta ise To bitite ise Tf ile gsterilirler.
Alinyiman
39
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
b)

TANIMLAR
Kurblarda tatlar merkezka kuvvetinin etkisiyle

kurbun dna savrulacandan kurb yarapnn belirli
bir deerden kk olmamas gerekir.
Bir yol iin projeye balamadan seilen bu yarapa
"Minimum Yarap" (Rmin.) denir.
Boykesitte Yol
Boykesitte, yol ekseninin arazide getii noktalar
boyunca alnan kesit zerinde yol eksenine ait dey
izdm (yolun profili) gsterilir.(ekil 4)
42
Yol Bilgisi
yarma
Siyah kot
yarma
Siyah izgi
Krmz kot
Yol Bilgisi

TANIMLAR
Kapal dey kurb
Ak dey kurb
Krmz izgi
geit noktas
Gei noktas
dolgu
dolgu
bz
Ak Kurb rnei
43
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
46
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi

TANIMLAR
Krmz izginin eimine "Boyuna Eim" denir. Aralarn

eimleri kolayca trmanabilmesi iin eimin belirli bir
deeri amamas gerekir.
Eimin bu en byk deerine "Maksimum Eim" ad
verilir.
Bir yol projesinde gidi ynne gre k eimlerinin
iareti (+), ini eimlerinin iareti (-) olarak gsterilir.
Eim deiikliklerinin keskinliini nlemek amacyla
boykesitte dey kurblar oluturulur. Boykesitte
eimin deitii noktalara "Dey Kurb Somesi"denir.
Bir yola ait boykesitte eksen zerindeki noktalarn iki
eit kotu vardr. Bunlar:
47
48
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi

TANIMLAR
1. Doal Zemin Kotu: Arazide yol yaplmadan nce, yol

ekseninin getii noktalarn kotudur. Bu kota "Siyah
Kot" adda verilir. Boykesitte tabii zemin noktalarnn
birletiren izgiye de "Tabi Zemin izgisi veya Siyah
izgi" denir. Projede bu izgi siyah renkle gsterilir.
2. Proje Kotu: Yolun yapmnda toprak ileri (yarma ve
dolgular) bittikten sonra yol eksenine ait noktalarn
kotuna denir. Bu kota Krmz Kot" ad da verilir.
Projede krmz kotlu noktalar birletiren izgiye
"Proje izgisi veya Krmz izgi" denir.
Krmz izgi, eimli dorulardan ve dey kurblardan
oluur. Proje izilirken bu izgi krmz
renkle
gsterilir.
Boy kesitte, siyah izgi ile krmz izginin kesitii
noktalarda , yarmadan dolguya, ya da dolgudan
yarmaya geilmektedir

TANIMLAR
Byle noktalara "Geit Noktas" denir. Geit noktalar

eksende yarma ve dolgunun sfr olduu noktalardr.
Siyah kotun krmz kottan byk olduu noktalarda
Yarma, krmz
kotun siyah kottan byk olduu
noktalarda Dolgu vardr.
Yolun dolgu yaplan kesimlerinde kk debili sularn
yolun bir tarafndan dier tarafna akn salamak
amacyla bz ve menfez, akarsular iinse kprler
inaa edilir.
Yol eteklerinde yaplan istinat duvar ve benzeri
yaplarla birlikte, buz, menfez, kpr, viyadk gibi
yaplara "Sanat Yaplar" denir.
49
Yol Bilgisi
Viyadk nedir? Bir vadi, bir nehir stnden bir

demiryolunun ya da karayolunun geiini
salayan, ayaklar zerine oturtulmu yksek
ve uzun kpr.
50
Yol Bilgisi
51
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
c)

TANIMLAR
Enkesitte Yol:
Yol eksenine dik dorultuda geirilen dey
dzlemlerle
yolun
arakesitleri
enkesitleri"
oluturur.
En kesitte de tabii zemin izgisi siyahla ve yolun
geniliini ve eteklerini gsteren proje izgisi
krmz ile gsterilir.
stinat Duvar
54
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi

TANIMLAR
1.5. KARAYOLU LE LGL GENEL

TANIMLAR
Toprak ileri yaplrken yarma ve dolgunun etekleri

zemindeki kaymalar nlemek amacyla eimli bir
yzey eklinde oluturulur.
platform
Kafa hendei
kaplama
banket
%2 enine
eim
Bu yzeylere "ev" denir.
%2
Yarma
hendei
st yap
Toprak tesviye yzeyi
Yarma
evi
Dolgu
evi
DOLGU
kaplama
banket
ev kaz
Hendek
evi
alt temel
Yol eteinin eim as a ile gsterilirse, ev; cota ile

ifade edilir, rnein dolgu evi; 3/2 demek, dolguda
dolgu eteinin yatayla yapt a asnn cotanjantnn
3/2 ye karlk olduu anlamna gelir.
55
Yol Bilgisi
56
Yol Bilgisi

TANIMLAR
Yolun evi ile tabii zemin izgisinin kesim noktalarna

yapm alann snrlamak iin ev kazklar aklr.
Bu noktalara ev Kaz Noktalar" denir.
Yol yzeyine gelen sularn, yolun iki yanna akarak
yoldan uzaklamasn salamak iin eksenin iki yanna
doru "Enine Eim" vermek gerekir.
Enine eime "Bombe" de denir ve %1,5 ila %2 olarak
yaplr.
Yol yzeyinden uzaklatrlan sularn yarmada bir kanal
boyunca akmas iin yarmann eteinde "Hendekler"
yaplr.
T.C. Karayollarnda hendek evi 4/1 dr.
Yarma Hendei (Kaplamal)
57
Yol Bilgisi
58
Yol Bilgisi

TANIMLAR
Yarmalarda, yamalardan akan ya sular erozyon

yolu ile evin bozulmasna neden oluyorsa, ev
tepesinden bir miktar geride olmak zere dze erisi
hattna paralel olarak gen veya yamuk kesitli olmak
zere alan hendeklere "Kafa Hendei denir.
Bir yol zerinde tatlarn emniyetle hareket
edebilmesi iin temel tabakas zerine asfalt, beton,
ta ve parke gibi malzemelerle yaplm ksma "Yolun
Kaplamas" denir.
Yol
kaplamasnn her iki yannda yaya ve dier
aralarn geiine ayrlan ksma "Banket" denir.
Kaplama ve banketler yolun platformunu oluturur.
3 eritli Otoyol
59
10
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi

TANIMLAR
Yol zerinde tatlarn hareket ettii ksm eritlerle

ayrlr. Yollarn snflarna gre erit says deiir.
Genellikle, iki ynde hareket eden tatlar iin yollar
iki eritli yaplr. Yksek standartl otoyol ve ekspres
yollarda erit says 2 veya daha fazla olur. erit
genilikleri trafiin cinsi ve hza bal olup 2,75 m 3,50 m arasnda deiir.
Yol kaplamasnn ortasndan getii varsaylan izgiye
"Yol Ekseni" denir.
Blnmemi yollarda kars ynlerden gelen trafiin
kullanabilecekleri yol ksmn gstermek amac ile yol
zerine izilen boyuna dorultudaki izgi yede "Eksen
izgisi" ad verilir. Eksen izgisi ok zaman yol
platformunu ortalarsa da bu kesin bir kural deildir.
ki eritli Karayolu Enkesit Tipi
62
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi

TANIMLAR

TANIMLAR
Yksek standartl yollarda tatlarn durmalar ve

park etmeleri iin yardmc ilave eritler yaplr.
Bunlara "Park eridi" denilir.
Dalk blgelerdeki klarda, yol iki eritli ise yava
giden tatlarn kullanmalarna mahsus olmak zere
yolun en sa kenarna "Trmanma eridi" ina edilir.
63
Yol Bilgisi
64
Yol Bilgisi

TANIMLAR

TANIMLAR
Yolun yapmna balamadan nce geki boyunca yeterli

genilikteki arazinin kamulatrlmas icap eder.
te yol gekisi boyunca uzanan ve her iki yandaki
snrlar
ile belirli olan bu alann geniliine
Kamulatrma Genilii denir.
Yoldaki trafiin iletilmesi ile ilgili telefon, elektrik,
iaretleme, park ve snma, ayrca drenaj tesisleri de
bu alan iinde yaplr.
Sralanan ve baka yol boyu tesisleri iin gerekiyorsa
belirli bir kesim boyunca daha geni kamulatrma
yaplabilir.
65
66
11
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
Hatrlatma!!!
ev nedir?
Eim nedir?
Bir yzeyin yatay yzeye nazaran durumunu ifade etmekte
kullanlan bir kavramdr. Eimli yzeylerde, yzey yatay
konumdan bir miktar sapma gstermitir. Bu sapmann as
yani yatay yzey ve eimli yzey arasndaki a eim
derecesini hesaplamak iin kullanlr. Eim bu ann tanjant
deerine eittir. Yani eimli yzeyin yksekliinin, yzeyin
Eim deerinin tersi olarak ifade edilmektedir. Yani eik

yzeylerin yatayla yaptklar ann kotanjant olarak
deeridir.
izdmnn uzunluuna oran o yzeyin eimini verir
Yatay dzlem
Eik dzlemin ev eimi = cotan = x/y
Yatay dzlem
x
Eik dzlemin eimi = tan = y/x
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi

TANIMLAR
Kamulatrma genilii, yaplacak olan yolun snfna ve

ka eritli olacana baldr. Ancak,
ileriye ait
trafikte tahmin edilemeyen artlara kar
mali
olanaklar elverili ise kamulatrma geniliinin fazla
tutulmasnda fayda vardr.
Bylece gerektiinde yeni eritler ilavesi vb. gibi
dzenlemeler kolaylam olur. Krsal birinci snf
yollar iin 60,0 m, ikinci snf yollar iin 40,0 m,
nc ve dier yollar iin 15.0 m - 20,0 m genilik
normal kabul edilebilir.
Bir yolun enkesiti
toprak ileri bakmndan
durumda bulunabilir. Bunlar:
1. Dolgu tipi enkesit

2. Yarma tipi enkesit
3. Kark kesit
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi

TANIMLAR
70

TANIMLAR
Yol ekseni
Yer yzeyi
Kark kesitte hem yarma, nemde dolgu vardr.

Dolgudan yarmaya, yarmadan dolguya geilen noktaya
boykesitte de ifade edildii gibi Geit Noktas denir.
Dolgu evleri h dolgu yksekliine gre deiir, h dolgu
yksekliklerine gre dolgu ev deerleri
Yol ekseni
Yer yzeyi
ekil.6-b
ekil.6-a
***h < 1,50 m iin

***1,5<h < 3,00 m iin
***3.0<h < 5,00 m iin
***h >5,00 m iin
olarak verilir.
Yol ekseni
Yer yzeyi
ev 4:1
ev 3:1
ev 2:1
ev 3:2
ekil.6-c
71
72
12
Yol Bilgisi
1.
2.
3.
4.
5.
Yol Bilgisi

TANIMLAR

TANIMLAR
Yarma evleri ise doal zemine gre deiir.Doal

zemin cinslerine gre yarma evleri;
Ayrmayacak derecede dayankl, granit, bazalt ve
som kalkerlerde 1/5-1/4
Ksmen atlakl sert kayalarda ve sistlerde 1/3-1/2 ,
Fazla atlakl kayalarda ve sistlerde 1/1,5-1,5/1 ,
Sert killerde 1/1-1,5/1 ,
Normal ve yumuak killerde 2/1-3/1 , yaplr.
Yatay kurblarda, tatlarn hzlarndan dolay
oluacak merkezka kuvveti karlamak, tatlarn
kayma ve devrilmesini nlemek amacyla yola tek
dorultuda enine eim verilir. Buna Dever denir.
Deverli bir enkesit ekil 6.d de grlmektedir
Yol ekseni
Yer yzeyi
EKL.6-D
73
Yol Bilgisi
74
Yol Bilgisi
ldrd kpein azndan tutanak!
2. YOL YAPIMININ AAMALARI

Yol yapm yol projesinin hazrlanmas ve yolun yapm
olmak zere iki aamada oluur.
Haber 7
19 ubat 2013
YOL YAPIMI
Ar'nn Patnos ilesinde bir vatandan kpee arpt kaza sonrasnda tuttuu Maddi Hasarl Trafik
Kazas Tespit Tutana', sosyal paylam sitesinde byk ilgi grd.
Ar'nn Patnos ilesinde 2011 ylnda meydana gelen maddi hasarl trafik kazasnda sokak kpeine arpan
Aldulmecit en isimli vatanda, Maddi Hasarl Trafik Kazas Tespit Tutana' tuttu. Tutanakta kendi bilgilerini
tam olarak yazan en, Ara B' blmn doldururken, Ad ve soyad blmne kpek', marka ve cinsine
oban kpei', kullanm ekline ise ba bo' yazd.
Tutanakta, Ara B' blmnde kar tarafn doldurmas gereken yeri arparak ldrd kpek adna
dolduran en, "Ben kyn yolundan kardan karya geerken dikkatsiz ve dalgn olduumdan araba
bana arpmtr. Kusur, su benimdir" diye yazarak imzasn att.
YOL PROJES
HAZIRLAMA
YOL
NAATI
76
Kaynak: HA
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
1.
Yol projesinin hazrlanmas srasnda aadaki

almalar yaplr:
Yolun yapm aamasnda yaplan almalar ise unlardr:
Yol gekisinin etd
2. Kesin gekinin aplikasyonu
1.
ev kazklarnn aklmas
3. Boyuna ve enine kesit nivelman,
2.
Alt yap
4. Boyuna ve enine kesitlerin izimi ve hesaplanmas,
3.
st yap
5. Hacim hesaplar ve brckner erisi ile toprak

datm
6. Yol maliyetinin hesaplanmas
77
78
13
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
Yol gekisinin
etd
lk Ett
YOL
PROJES
AAMALARI
Yol
gekisinin
etd
Boyuna
ve
enine
kesit
nivelman
Boyuna
ve
enine
kesitlerin
izimi
ve
hesaplanmas
Hacim
hesaplar
ve
Brckner
erisi
ile
toprak
datm
stikaf
Yol
maliyetinin
hesaplanmas
Kesin
gekinin
aplikasyonu
Kesin Ett
n proje
(Avan proje)
A) Trafik Etd
Teknik ett
Siyasal veB) Jeolojik ve zemin etd

C) Proje standartlar ve arazi engebesi
askeri ett
bakmndan geki etd
Ekonomik ett
a) Proje hz
b) Maksimum eim
c) Minimum kurb yarap
d) Enkesit tipi
79
Yol Bilgisi
80
Yol Bilgisi
Yol Gekisinin Etd
2.1. Yol Gekisinin Etd
Bir yol gekisinin etd yolun arazide nereden

geeceinin aratrlmasdr.
Zorunlu iki noktay birbirine balayacak geki says
ilk bakta pek ok gibi grnrse de, gerekte eitli
engel ve snrlamalar sebebiyle bunlarn says fazla
olmaz.
Hatta baz durumlarda arazinin yapsna gre, en uygun
olanm bulmak amacyla karlatrma yapmaya imkan
verecek ikinci bir seenek bulunamaz.
Bir geki etd genel olarak iki aamada yaplr.
1) lk Ett
2.1.1. lk Ett
Projeye balamadan nce yolun geecei arazi
hakknda gerekli bilgileri toplamak ve gerek arazide ve
gerekse broda alma ve karlatrmalar yaparak
yolun geecei arazi eridini tespit etmek gerekir.
lk ett genel olarak iki aamada yaplr,
a) stikaf
b) n proje (Avan proje)
2) Kesin Ett
81
Yol Bilgisi
82
Yol Bilgisi
Yol Gekisinin Etd
Yol Gekisinin Etd

stikaf aamasnda ise aadaki ettler yaplr:
stikaf
ki zorunlu nokta arasnda ayrntl bir ett yapmaya
deer hangi gekiyi, yada gekileri semek
gerektiinin ksa ve esasl bir aratrmasdr.
Bu arada eitli gekiler ortaya kabilir.
Bu gekilerde sonradan kesin ett aamasnda daha
ayrntl olarak incelenir ve kesin gekiye karar verilir.
stikaf nce haritalar zerinden yaplr.
Bunun iin 1/25 000 lekli Topografik haritalar ile
1/100 000 lekli jeolojik haritalar amaca uygundur.
83
I) Siyasal ve askeri ett

II) Teknik ett
III) Ekonomik ett
I) Siyasal ve Askeri Ett:
Bir yol gekisinin tayininde lkenin barta ve savata
bu yolu askeri bakmdan kullanp kullanamayacann
etd gereklidir.
Normal bir yol gekisi bu bakmdan ett edilebilecei
gibi, askeri amalara hizmet etmek zere askeri
dncelerle bir yol yapm da sz konusu olabilir.
84
14
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
Yol Gekisinin Etd
Yol Gekisinin Etd
II) Teknik Ett:

Yol maliyeti az ve standartlar salayan bir ekilde ina
edilmelidir.
Yolun temel zelliklerini belirten bu
standartlara "Proje Standartlar" denilir.
Balca Proje standartlar unlardr :
a) Proje hz
b) Maksimum eim
c) Minimum kurb yarap
d) Enkesit tipi
Bir yol projesinde dier proje standartlarnn tespiti
ve dzenlenmesi bakmndan bir "Proje hz" seilir.
a) Proje Hz: Baka tatlarn etkisi sz konusu deilken

normal hava koullarnda gvenle yaplabilecek en
yksek hz olarak tanmlanr.
Proje hznn seilmesinde yolun snf, arazinin

Topografik durumu, trafik karakteristikleri gibi
etkenler gz nnde tutulur.
b) Maksimum Eim se: Yolun snf, arazinin Topografik
durumu, kaplama cinsi ile yoldan faydalanacak
trafikteki hakim tat cinsine gre belirlenir.
***Dalk arazide bu eim daha yksek tutulur.
85
Yol Bilgisi
86
Yol Bilgisi

c) Minimum Kurb Yarap: Tatlar bir kurbda hareket
ederken merkezka kuvvetinin etkisiyle kurbun dna
doru itilir. Proje hz arttka merkezka kuvvetin
byyecei dnlerek kurb yarap seiminde proje
hznn gz nnde tutulmas gerekir.
d) Enkesit Tipi: Yolun geniliinin, evlerin st yap
cinsinin ve dolaysyla kaplamann belirlenmesi iin
nceden bilinmesi gereken bir zelliktir. Kurblarda
enine kesite verilecek dever de saptanmaldr.
Proje standartlar belli olan bir yolda teknik ett
genellikle ynden yaplr.
A) Trafik Etd
B) Jeolojik ve zemin etd
C) Proje standartlar ve arazi engebesi bakmndan geki
etd
87
Yol Bilgisi
88
Yol Bilgisi
Yol Gekisinin Etd
A. Trafik Etd:
Yol trafii ile ilgili bilgilerin ve tatlarn yol zerinde
gvenli hareketinin salanmas iin gerekli ettlerin
yaplmasdr.
Bu ettte:
1.
2.
3.
4.
Tat says,
Tatlarn cinsi ve arlklar,
Tatlarn hz ve buna gre dever,
Trafik hacmi ve gnlk, haftalk, aylk ve yllk
deiimler,
5. Duru ve gei gr uzunluklar tespit edilir.
89
B. Jeolojik Ett ve Zemin Etd:

Yolun geecei arazi zerinde jeoloji ve zemin
mekanii bakmndan gerekli ettlerin yaplmasdr.
Ayrca yeralt
ve yerst sular bakmndan da
arazinin incelenmesi gerekir.
Bu ettte aada belirtilen balca hususlar gz
nnde tutulur.
a) Geki, jeolojik oluum ynnden kararl ayrca, daha
az kalnlkta st yapya imkan verecek tasma gc
yksek, salam zeminli yerlerden gemelidir.
Bu hususlar yapm maliyeti yannda yola ait sanat
yaplarnn mr, ev dayankll, yoldaki muhtemel
oturmalar ve bakm masraflar asndan da nemlidir.
90
15
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
Yol Gekisinin Etd

b) Normalin zerinde yeralt suyu veya yzeysel
su
etkisinde kalan yollarda bozulma abuk olur, ayrca
bakm masraf byk lde artar.
Bu itibarla geki aratrmas srasnda yeralt ve
yzeysel suya kar doal drenaj imkn en iyi
olan yerlerden geilmesine allmaldr.
rnein ya halinde kolaylkla su altnda kalabilecek
vadi tabanlar yerine yamalardan gidilmesi tercih
olunmaldr.
c) Yolun getii arazide jeolojik
tabakann eimli olmas
durumunda yol, kayma
tehlikesi olmayan taraftan
geirilmelidir.
91
Yol Bilgisi
b
a
ekilde grld gibi yol a tarafndan geirilirse

tabakalarn yola kaymas veya yolun aa doru
kaymas mmkndr.
Bu adan yolun kayma tehlikesi olmayan b tarafndan
geirilmesi uygundur.
92
Yol Bilgisi
Yol Gekisinin Etd

C.
1.
Yol Gekisinin Etd
Proje Standartlar ve Arazi Engebesi Bakmndan

Ett:
Uygun proje standartlarn salayan ve arazinin
Topografik durumunu gz nnde tutarak yaplacak
bir teknik ettte u hususlar salanmaldr:
Geki, zorunlu noktalar
birbirine balamaldr.
Bunlarn yannda daha kk yerleme merkezleri,
byk bir sanayi veya turistik merkez, demiryolu,
deniz yolu, yada hava ulam ile ilgili bir terminal,
dalk veya bataklk bir blge yada bir nehrin
almas
srasnda bulunabilecek en uygun gei
yerleri de baz durumlarda ara zorunlu nokta
durumunda olabilirler.
2. Maksimum boyuna eim, proje hzna,

arazi cinsine ve kaplama eidine uygun
seilmelidir.
Bu koullar salayan maksimum eimin
mmkn olduu kadar kk seilmesi
istenir. Bu bakmdan yolun byk eimler
gerektirmeyen yerlerden geirilmesi
uygun olur.
3. ki
zorunlu nokta arasnda yer alan
yolda, eim kayb olmamaldr, rnein
ykselerek giden bir araziden geecek
bir yolda ykselerek gitmelidir .
93
Yol Bilgisi
94
Yol Bilgisi
Yol Gekisinin Etd

4.
Yol Gekisinin Etd
Tek eimli devaml klar uygun deildir. Devaml

k yapan bir tat byk bir hz kaybna
urayacaktr. Bu bakmdan byle yerlerde tatn hz
5.
kazanabilecei "Sahanlklar" yaplmaldr (ekil 2).
En fazla 2-3 km de bir 300 - 400 m. uzunluunda

sahanlklar oluturulmas yeterlidir.
ki ara zorunlu nokta arasnda yer alan bir yolun
baka zorunlu noktalara da uramas gerektiinde,
bu ara zorunlu noktalarn ana yola balants ihtiya
ve ekonomi asndan ayrca aratrlmaldr.
C
k
l
sahanlk
k
2-3 km
A
300-400 m
EKL 2
D
95
EKL 3
96
16
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
Yol Gekisinin Etd
6. Yol zerindeki tatlarn yksek hzla gitmelerini

salamak iin, kurb yaraplar byk ve kurblar uzun
olmaldr. Genel olarak 150-200 m den kk kurb
yaraplarnn kullanlmamas gerekir.
Bundan baka kurb says da az olmaldr.
7.
8.
Yol snflarna gre Minimum Kurb Yaraplar "Kent

d karayollar Geometrik Standartlar tablosunda
belirtilmitir.
97
Yol Bilgisi
Yol maliyetini drmek ve yol yapmn hzlandrmak

aracyla, toprak ilerinin az olaca yerlerden
geilmelidir. Derin yarma ve yksek dolgu gerektiren
yerlerden kanlmaldr.
Dalk arazide yolun engebeyi keserek gemesi
durumunda toprak ileri artacandan ya da byk
eimlere gitmek zorunda kalnacandan, tepeyi
dolaarak gemek uygun olacaktr (ekil 4).
98
Yol Bilgisi
EKL:4
ekilde grlen A ve B noktalar bir doru ile

birletirilirse eimin minimum olabilmesi iin, tepeyi
byk bir yarma ile gemek gerekir. Bu istenmiyorsa
tepenin en st noktasna kmak ve oradan inmek
gerekecektir ki, bu zm yolu da eimi
ok
arttracaktr.
99
Yol Bilgisi
100
Yol Bilgisi
ACB ve ADB yollarndan birini semek iinde akarsuyun

yanndan geen ACB yolunu su basma tehlikesinin olup
olmad incelenmelidir.
101
102
17
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
Yol Gekisinin Etd
Yol Gekisinin Etd
9. Dalk bir arazide yolun, kuzeye bakan yamacndan

geirilmemesi de souk iklim koullarndan kanmak
bakmndan uygun olur. Nemli iklimlerde gney ve
douya bakan yamalar, scak iklimlerde de kuzey ve
bat ynlerine bakan yamalar tercih edilir.
10. Gzergah zerinde bulunan akarsularn almas iin,
yapm gereken kpr yerlerinin dikkatli bir ekilde
incelenmesi gerekir. Genel olarak bu gibi engeller ne
kadar ksa sanat yaplaryla alabilirse o kadar
ekonomik davranlm olur.
Akarsular geerken yol ekseninin mmkn olduu

kadar akarsu eksenine dik olmas salanmaldr.
(ekil.5)
Akarsu yatann menderesli olmas durumunda akarsu
yatann deitirilmesi (derivasyon yaplmas) gerekli
grlebilir. Bu durum ou kez ekonomik bir zm
olabilir.
103
Yol Bilgisi
104
Yol Bilgisi
Yol Gekisinin Etd
Yol Gekisinin Etd

Noktalar derenin iki tarafnda ise, AB dorusu bu
yolun genel dorultusu olur. Ancak ekilde grld
gibi, bu doru akarsuyun menderes yapt ksmdan
geerse sakncaldr.
Bu gibi yerlerde arazinin kesiti x-y kesitinde grld
gibidir.
Bu durumda y tarafndaki kpr ayaklarnn yanlar ve
alt oyulma tehlikesine maruz kalr.
Yatan x tarafnda ise suyun hz az olduundan
toprak ylmas oluur ki bu da kesit alann kltr.
ekil:5
105
Yol Bilgisi
106
Yol Bilgisi
Yol Gekisinin Etd
Yol Gekisinin Etd
Byle durumlarda derivasyon yaplmas dnlmyorsa,

gzergah akarsuyun menderes yapmayan ksmlarndan
geirilmelidir.
ekilde grld gibi akarsu C ve D tarafndan
geilebilir.
Bundan baka teet noktalar kpr iinde

kalmayacak ve kpr ayaklarndan en az 30-40 m.
uzakta olacak ekilde some noktalar seilmelidir.
11. Yaplacak yol dier karayollar ve demir yollar

tehlikeli kesimeler yapmamaldr.
ile
Bu durumda her iki taraftaki arazi incelenerek arazi

cinsinin kpr yapmna uygun olup olmad ve kprnn
akl gz nnde bulundurularak karlatrmalar
yaplr ve uygun taraf tercih edilir.
107
108
18
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
III. Ekonomik Ett:
III. Ekonomik Ett:
Yapm dnlen bir yolun gerek

maliyetinin dk olmas ve gerekse
ekonomik geliime yararl olmas
istenir..
istenir
Ekonomik artlarn salanmas yolun
standartlaryla da ilgili olduu iin, iyi
bir teknik ett, yolun
maliyeti
bakmndan
da
olumlu
sonular
verecektir..
verecektir
1.
Yaplacak yol getii blgenin ve genellikle lkenin

ekonomik geliimine hizmet etmelidir.
2. Yoldan,
mmkn
yararlanmaldr.
olduu
kadar
nfus
Bu bakmdan, kasaba ve ehirlerin yaknndan gemeli

ve ehirlerarasnda da mmkn olduu kadar ekilebilir
araziye nemli zarar vermeden ekili arazinin
civarndan geen yollar yaplmaldr.
Ekonomik ettte gz nnde tutulmas

gereken balca esaslar unlardr:
109
Yol Bilgisi
ok
110
Yol Bilgisi
III. Ekonomik Ett:
III. Ekonomik Ett:
3. Yapm, bakm ve iletme masraflarnn az olmasn

salayacak teknik artlar aratrlmaldr.
4. lerideki gelimelerde dnlerek yolun
genileyecei gz nnde tutulmaldr.
5. st yapnn ucuza kmasn salamak iin yolda

kullanlacak kum, ta ve akl gibi malzemelerin
saland ocaklar mmkn olduu kadar yol gegisine
yakn olmal, dolaysyla tama giderlerinin azaltlmas
salanmaldr.
Bu bakmdan mmknse kamulatrma alan dndaki

arazinin bir ksm da kamulatrlmaldr.
Arazinin deeri gn getike arttna gre, ileride

yolun geniletilmesi halinde, kamulatrlmas gereken
alan,
bylece
kamulatrlm
olaca
iin,
geniletmeden doacak masraflar azaltlm olacaktr.
Ancak yol yapmnda "en ekonomik yol, yapm en ucuz

olan deil, yatrlan paraya karn yararlar en fazla
olan yoldur." ilkesine uyulmaldr.
Yukarda aklanan tm hususlar gz nnde tutularak

broda ve arazide istikafla ilgili ilemler yaplr.
111
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
III. Ekonomik Ett:
III. Ekonomik Ett:
a)
stikafta Broda Yaplan iler:
Arazinin dze erili

Topografik ve jeolojik
haritalar
varsa istikafn byk bir ksm bu
haritalarn incelenmesiyle yaplabilir.
Bu incelemeden sonra araziye klarak gerekli
almalar yaplr.
112
b)
stikafta Arazide Yaplan ler:
Yolun geecei arazinin tannmas

iin zorunlu
noktalar arasnda yryerek, arazi tatlaryla yada
helikopterlerle gezilerek gerekli bilgiler toplanr.
113
Bu ite tecrbeli teknik elemanlar grev alrlar. Bunlar

yol yapm mhendisleri, Harita Mhendisleri, Jeolog ve
Zemin Aratrmaclar gibi teknik elemanlardr.
Bu elemanlar bir arazinin genel yapsn kolayca
izleyebilirler. stikaf yaplrken, GPS, ..M., pusula,
klizimetre, altimetre ve drbn gibi lme aletleri ile
fotoraf makinesi ve eitli lekte haritalardan
yararlanlr.
Dalk arazilerde allyorsa dan tepesinden
balayp aaya inilerek istikaf yaplmas uygundur.
114
19
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
III. Ekonomik Ett:
Klizimetre
(Eim ler)
III. Ekonomik Ett:
Okunan
deerler:
% 75 eim
42 grad
115
Yol Bilgisi
116
Yol Bilgisi
III. Ekonomik Ett:
III. Ekonomik Ett:
stikaf yaplrken gerekli bilgilerde yerinde alnarak

kaydedilir.
Bir istikaf raporunda aadaki bilgiler belirtilir.
1. Yolun ismi
2. stikaf yapanlar ve tarihi
3. Gzergah ve gzergahlarn isimleri
4. Gzergahn 1/25 000 veya varsa daha byk lekli
haritalarda gsterilmi durumu
5. Gzergaha ait kroki ve fotoraflar
6. Arazinin Topografik durumu: Tepeler, vadiler,
akarsular, boyun noktalar, en yksek ve en dk
noktalar vs.
7. ehirler, kasabalar, kyler ve bunlar
balayan
yollar,demir yollar geileri ve bu blgelerin yolla
ilgili ihtiyalar.
117
Yol Bilgisi
8. Arazinin jeolojik yaps, tabakalarn eimleri, zeminin

yaps
ve yol
inaatnda kullanlabilecek doal
malzeme ocaklarnn yerleri,
9. Gzergaha ait kamulatrma durumu,
10. Akarsu geit yerleri
11. Sanat yaplarnn cinsi, miktar ve yerleri
12. Kavak yerleri
13. Trafik hacmi ve trafii oluturan tatlarn cinsleri
14. Yapm ve bakm ilgilendiren zellikler
15. Tahmini yol yapm maliyeti
16. Karar
ema
118
Yol Bilgisi
n Proje (Avan Proje)
n Proje (Avan Proje)
Yolun ekseni kk lekli bir harita zerinde

belirtilir.
stikafn sonunda birden fazla geki ortaya kyorsa,
bu gekiler ayn haritada gsterilir.
Ayrca toprak ilerini ve eimlerin durumunu
izleyebilmek iin boykesitler ve enkesitler karlarak
gerekli karlatrmalar yaplr.
Uygun olmayan zmler terk edilerek gekilerin says
azaltlr.
lk ett sonunda ortaya kan zmlerin esasl olarak
karlatrlmas kesin ettle yaplr.
119
n projenin hazrlamasnda izlenen esaslar, kesin proje

yapmndaki esaslara benzer.
Ancak hazrlanan plan ve kesitler daha kk lekli
olup ayrntl deildir.
Boykesit ve enkesitler zerinde yaplan hacim ve
maliyet hesaplar da yaklak yntemlerle yaplr.
120
20
Yol Bilgisi
Kesin Ett (Harita Alm ve Kesin Gekinin

Tespit Edilmesi)
lk ett tamamland zaman arazi zerinde geirilmesi

mmkn bir yada birka geki iin gerekli bilgiler elde
edilmitir.
Bylece arazinin yol geirmeye uygun ksm saptanm
olur.
Bundan sonra belirlenen gzergah veya gzergahlar
zerinde ayrntl bir ett yaplarak Kesin Geki
tespit edilir.
Yol Bilgisi

Tespit Edilmesi)
Kesin gekinin tayini iin ayrntl bir harita gereklidir.

lk ett sonunda elde edilen gekiler genellikle bir
arazi eridi iinde toplanabilir.
Kesin etdn yaplabilmesi
iinde nce bu arazi
eridinin dze erili ve byk lekli bir haritasnn
yaplmas gerekir.
stikaf yoluyla gzergahn geecei kabaca belli olan
ksmlar iin erit halinde byk lekli Topografik bir
harita retmek zere gerekli arazi ve bro almalara
T.C. Karayollarnda "Ett" denilmektedir.
121
Yol Bilgisi
122
Yol Bilgisi
2.1.2. Kesin Etd (Harita Alm ve Kesin

Gekinin Tespit Edilmesi)
Etd haritalarnn genellikle 1/2000 lekli olmas

yeterlidir.
Ancak o yollarn projelendirilmesi ve ehir ve kasaba
geileri
ile daha fazla detay gsterilmesi gerekli
yerlerde lek 1/1000, kpr yerleri ile alt ve st
geit yerlerinde yaplacak plankote almlarnda lek
1/500 olur.
Yolun snf
ve arazinin zelliklerine gre etd
haritalar 200-500 m. genilikteki araziyi iine alacak
ekilde hazrlanr.

Tespit Edilmesi)
Yol
ekseni
iin ok daha farkl
zmlerin
bulunabilecei kesimlerde ise etd haritas genilii
gerektii kadar arttrlr.
Ancak il ve ky yollarnda ksa mesafeli yol onarm
gerekiyorsa ve arazi batan sona net olarak
grlebiliyorsa ett alm yaplmadan eksen dorudan
doruya aplike edilebilir.
Buna direkt aplikasyon denir.
Ett haritas alm klasik ve fotogrametrik olarak iki
ekilde yaplr.
Her iki yntemle yaplacak ett de bro ve arazi
almalar yaplr.
123
Yol Bilgisi
124
Yol Bilgisi
Klasik Yntemle Ett Haritas Alm
Bu yntemle yaplacak araz almalar ett ekibi

tarafndan yrtlr. Bir ett ekibi; ekip efi, ett ve
kontrol teknisyeni, alet operatr, nivocu, enrler,
iiler, a ve ofrden oluur.
Ett ekibinde, lme, aplikasyon ve kamp malzemeleri
bulunur.
lme ve aplikasyon ilerinde; teodolit, nivo, pusula, el
nivosu, prizma, klizimetre, altimetre, elik erit metre,
mira, jalon, ekl, fi, eki, kazma, krek, mur,
tahra, balta, kazk torbas, izim malzemeleri
(milimetrik ve aydnger kat, cetvel, gnye vs.) arazi
defterleri, kurb aplikasyon tablolar kitab, hesap
makinesi, yal tebeir, yal boya, ivi, alet emsiyesi
vb. gibi alet ve malzemeler kullanlr.
125
Klasik ett haritas almnda arazide:

1. Nirengi
ve poligon noktalarnn yerlerinin seimi,
tesislerinin yapm ve rper krokilerinin dzenlenmesi,
2. Nirengi ve poligon alar ve kenarlarnn lm,
3. Detay alm (=Tafsilat alm) (Takeometrik alm, kroki
izimi),
4. Semt tayini gibi iler yaplr.
126
21
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Klasik ett haritas iziminde broda aadaki

almalar yaplr:
Nirengi hesaplar ve kanavann izilmesi,
Paftalarn almas,
Poligon koordinat hesaplarnn yaplmas ve poligon
noktalar ile kenarlarnn izilmesi,
Takimetri defterlerinin kotlandrlmas
Tafsilat noktalarnn iaretlenmesi,
Sabit tesislerin ve dze erilerinin izimi,
Ett paftasnn izilmesi,
8. Etd paftas zerinde geki aratrmas.

127
Yol Bilgisi
128
Yol Bilgisi
Fotogrametrik Yntemle Etd Haritas

Alm
Fotogrametrik Yntemle Ett Haritas Alm
Fotogrametri bir cismin, bir tesisin veya yeryznn

bir blmnn ekilen fotoraflaryla harita, plan ve
kesitler zerinde yeniden dzenleyip modelini yapma
ileriyle uraan bir bilim koludur.
Yaplmas dnlen bir karayolu projesinin ok ksa
zamanda hazrlanmas gnmz tekniinde zorunlu
olmutur.
Klasik yntemle etd hem zaman kaybna sebep

olmakta nemde fotogrametrik ynteme gre, ekonomik
ve yeter incelikte olmamaktadr.
Bu sebeple proje iin gerekli arazi ilerini azaltarak
tm lm ve izimleri havadan ekilen resimleri
deerlendirerek yapmak, yol ekseninin aplikasyonu iin
gerekli deerleri elde etmek, hacm hesaplarn doru
ve hzl yapmak fotogrametrik yntemin ana ilkeleridir.
129
Yol Bilgisi
130
Yol Bilgisi

Alm
Fotogrametrik
yntemde
bilgisayarlardan
da
yararlanlarak retim hz ve personel tasarrufu da
salanmtr.
Trkiye'de hava fotoraflar ekimi Harita Genel
Komutanl ile Tapu ve Kadastro Genel Mdrl
tarafndan yaplmaktadr. Dier messeseler bu
kurumlarla
ibirlii
yaparak
fotogrametrik
almalarn yrtrler.
Fotogrametri yntemi, bugn dnyann gelimi
lkelerinde olduu gibi lkemiz haritaclk ilerinde
geni bir ekilde ve karayolu ett ve projelendirilmesin
de ise imdilik az olmakla birlikte yava yava artan bir
ekilde uygulanmaktadr.
131
132
22
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi

Alm
Karayolu projelerinin hazrlanmasnda fotogrametrik

yntemin klasik ynteme gre bir ok faydalar
vardr.
Bunlar:
1. Klasik ynteme kyasla %30-%50 daha ucuz olur.
2. Yol harita ve projeleri daha az elemanla ve ksa
zamanda hazrlanr.
3. Geki deiiklii ve gerekse yeni dnlen tesislerin
projelendirilmesi
iin mevsim ve hava engelleri
sorunlar
olmakszn arazide yaplmas gereken
llerin resimler zerinden kymetlendirilerek elde
edilmesi mmkn olabilmektedir.
4.
5.
6.
7.
133
Yol Bilgisi
Geki
ekseninin arazide aplikasyonu yaplmadan,
boyuna ve enine kesitler kartlabilip, bilgisayarlar
yardmyla alan ve hacim hesaplar yaplabilmekte ve
gerekli
karlatrmalar
ksa
zamanda
sonulandrlabilmektedir.
Proje n almalar
arazi sahiplerini huzursuz
etmemektedir.
Arazinin deer ve cinsinin tespit edilmesine imkan
verir.
Arazinin Topografik yaps her zaman seilebilir.
Gerek klasik ve gerekse fotogrametrik etd, arazi
ve bro almalar hakknda lme Bilgisi ve
Fotogrametri derslerinde geni bilgi verildiinden,
burada yalnzca etd paftas
zerinde geki
aratrmas konusunda bilgi verilecektir.
134
Yol Bilgisi
Ett Paftas zerinde Geki Aratrmas
Bir karayolu gekisinin seiminde yolun teknik etdnde


Alm
belirtilen btn hususlar ile ekonomik koullar

salayacak ayrntl bir alma yaplr.
Bu almalar yannda, yol ekseninin ve kurblarn tespit
edilmesinde uyulmas gereken ana ilkeler unlardr;
1.
ki zorunlu nokta arasnda geki mmkn olduu kadar

ksa olmaldr.
2. Yolun eimi, maksimum eimi amamaldr.
3. Planda geki, minimum yarapl kurbdan daha kk
kurblar gerektirecek keskin dnler gstermemelidir.

4. Byk bir ekonomik yk getirmiyorsa araziye uyan en
byk yarapl kurb kullanlmaldr.
5. Toprak ilerinin az olmas ve estetik bakmlardan yol
ekseni doal zeminlere uymaldr.
6. Boy kesitte yeteri dalgalanmas olmayan ok uzun
alinymanlarda
farlarn gz almasn
ve uykuyu
nlemek amacyla yer yer civarn estetiine uygun
olarak her 5-10 km de bir eksen sapmalar
oluturulmaldr. Bu eksen sapmalar arasnda 10o olup,
yolun uzamasndan dolay fazla bir ekonomik yk
getirmemektedir.
7. Estetik bakmdan sapma as
ok kk olan
alinymanlar uygulanmamaldr. Uygulanmas zorunluu
varsa developman boyunu arttrmak iin byk
yaraplar kullanlmaldr.
135
Yol Bilgisi
136
Yol Bilgisi

Sapma as 5o den daha kk olan kurblarda en az
150 m lik developman boyu kullanlmaldr. Sapma as
kldke her derece kl iin developman
uzunluu en az 25 m artacak ekilde kurb yarap
seilmelidir.
8. Uzun alinymanlar veya byk kurblardan sonra ani
olarak kk yarapl kurblar kullanlmamaldr. Byle
bir durumda azar azar klen altrc kurblar
kullanlmas gerekir.
9. Eksen boy kesitinde dz ve dik eimlerin birletii
yerlerde tatn kinetik enerjisinden faydalanarak, hz
yapabilecei kesimde ekonomik yk nemsemeden
byk yar apl kurblar kullanlmaldr.
137
138
23
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
Etd Paftas zerinde Geki Aratrmas

10. Keskin kapal dey kurbun ortasnda veya hemen
akabinde keskin dnl yatay kurb gelmemelidir. Bu
gibi durumlarda yatay kurbun developman dey
kurbun iine girecek ekilde bytlmelidir.
11. Aralarnda ksa bir alinyman olan ayn ynl iki kurbun
kullanlmamas gerekir. Genel olarak src herhangi
bir kurbun ktktan sonra ayn yne dnen ikinci bir
kurbun olabileceini dnemez. Zorunluluk varsa
kombine kurb kullanlarak aradaki ksa alinyman
kaldrlmaldr. Bu gibi durumlarda yaraplar arasnda
% 50 den fazla fark olmamak kouluyla veya ara
alinyman boyu 60 m den daha fazla kalacak ekilde
kurblar seilmelidir.
139
Yol Bilgisi
140
Yol Bilgisi
Etd Paftas zerinde Geki Aratrmas

12. Arazinin Topografik durumu uygunsa seilecek yatay
kurbun ak ve gr olan kurb olmasna
allmaldr.
13. Tepelere, derelere ve yol kavaklarna yaklatka
eim azaltlmaldr.
141
Yol Bilgisi
Btn bu artlarn hepsinin birden gereklemesi

mmkn deildir.
ki zorunlu nokta arasnda en ksa yol bir dorudur.
Gekinin ok ksa olmas istenirse zorunlu noktalar
tek eimli bir alinyman ile birletirilebilir.
142
Yol Bilgisi

Bu alinymann eimi maksimum eimi amasa bile byle
bir geki byk yarma ve dolgular gerektireceinden
toprak ilerini ve dolaysyla yolun maliyetini
arttracaktr. Ayrca srekli k olmas ve daha baka
teknik glkler nedeniyle byle bir gekinin
gereklemesi hemen hemen hi bir zaman mmkn
olmayacaktr.
Stelvio Geidi
(talya)
143
24
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
145
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
Sfr Poligonu (Teorik Geki)

Yolun tabii araziye yaparak (intibak ederek) gitmesi,
toprak ilerinin azaltlmasn
salayacaktr. Verilen
maksimum eimi amadan, btnyle doal zemine intibak
ederek giden bir yolda toprak ileri ok az olacaktr. Yani
yol, doal zeminde ok az yarma ve dolgu yaplarak
geebilecektir.
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
SIFIR POLGONU LE GZERGAH TAYN

(A ve B noktas arasnda bir sfr poligonunun izimi)
boyutlu grnm
ki boyutlu grnm
B
A
25
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
Engebeli arazide, byle bir geki ise, sk sk ok

keskin dnler gstereceinden minimum kurb
yarap artn salamak mmkn olmayaca gibi
geki gereinden fazla uzayacaktr.
Bununla birlikte, kesin gekinin tayini iin nce doal
zeminden ayrlmadan giden yani doal
zemin ile
akan ve sfr poligonu denilen teorik bir gekinin
etd yaplr.
Sfr Poligonu (Teorik Geki)
Sfr poligonu; doal zemine akarak

giden ve eimi deimeyen bir gekidir.
Bu poligon dze erili harita zerinde,
dze erileriyle kesitii her noktada
dorultu deitiren krk bir izgidir.
153
Yol Bilgisi
Niye sfr poligonun eimi maksimum boyuna eimden

% 1 kk alnmaktadr?
Sfr poligonundan yararlanarak geirilen kesin bir

geki (gzergah) sfr poligonundan daha ksa
olacaktr
Bunun sonucu kesin gekinin eimi sfr poligonunun

eiminden byk olacaktr.
Bundan dolay sfr poligonun eimi maksimum

boyuna eimden % 1 kk alnmaldr.
155
154
Yol Bilgisi
Yaplacak ilem iki dze erisi arasna doal zeminle

akan ve eimi belli olan doru paralar
yerletirmektir.
Birbirlerini izleyen iki dze erisi arasna
yerletirilecek sfr poligonuna ait AB doru parasnn
uzunluu "a olsun.
A ve B arasndaki ykseklik fark "h" ve max eimin %1
eksii olan sfr poligonunun eimini tan, ile
gsterirsek,
tg =
h
a
ve buradan a =
h
tg
olur.
156
26
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
Haritann lei 1/M olduuna gre
1 Harita zerindeki uzunluk a

=
=
M
Arazideki uzunluk
a
a
olur. a nn yerine karl konursa
olduundan a =
M
158
lek =
157
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
pergel akl iin
a =
h
m tga
elde edilir.
A noktasndan itibaren, a kadar alan bir pergelin H2
kotlu dze erisini kestii noktalar, sfr poligonun
ke noktalardr.
Pergelin akl deitirilmez ve bulunan B ve B

noktalarndan ayn ileme devam edilirse, sfr
poligonunun dier noktalar bulunur.
Bu noktalarn birletirilmesiyle krk izgilerden oluan
sfr poligonlar elde edilir.
Ancak sfr poligonlarnn says balangtan itibaren
2-4-8-16 olarak artt grlmektedir.
Bu poligonlar daha ayrntl bir ekilde incelenirse,daha
balangta bunlarn bir ksmnn uygun geki olmad
anlalacak ve bunlar elemine edilip, sfr poligonlarnn
says azaltlarak bir ka poligondan baka uygun teorik
geki kalmayacaktr.
159
Yol Bilgisi
160
Yol Bilgisi

Sfr poligonuna ait bir boykesit izilirse, bunun eimi
tan= %9 olan tek eimli bir doru olduu grlr. Bu
doru ise doal zemindeki her noktada akarak gider.

zm: Maksimum eim %5 olduuna gre, sfr
poligonunun eimi tan = 0,05-0,01 = 0,04 olur. (3) no
lu formlde yerine konulursa;
a =
Pergel akl (a') nn bulunmasna ait bir rnek:

Veriler:
max eim = %5, Harita lei = 1/2000, dze erileri
arasndaki ykseklik fark 2 m dir.
stenen:
Plan zerindeki ardk iki nokta arasndaki uzunluk (a1)
161
h
2
1
=
=
= 0.025 m = 2.5 cm
m tg 2000 4 / 100 40
bulunur. Bu durumda pergel akl 2,5 cm olmaldr.

Arazideki ve haritadaki uzunluklar ayr ayr istenirse,
a =
h
2
=
= 50
m tg 4 / 100
a =
a 50m
=
= 0.025 m = 2.5 cm
m 2000
162
27
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
Soru
Soru::
Ykseklik erileri arasndaki fark 2 m olan
1/2000 lekli bir haritada pergel akl
9.7 mm olarak hesaplanmtr
hesaplanmtr..
Uygulanabilecek maksimum boyuna eim
ne kadardr?
Sfr
poligonlar arazinin engebelerine uyarak ini ve

klar gsterirler. Genellikle ini ve kta sfr
poligonlarnn eimi ayn olup, yalnz iaretleri farkldr.
Sfr poligonu izilirken, izilen yay ykseklik erisine
teet olursa bu durumda iki nokta yerine bir nokta
elde edilir ki sorun daha basitleebilir.
Ancak arazinin eiminin az olduu yerlerde izilen yay

bir sonraki ykseklik erisini kesmeyebilir.
164
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi

ki zorunlu nokta arasnda ancak bir sfr poligonu
izilebiliyorsa bu poligondan yararlanlr (ekil 9). ki
zorunlu nokta arasnda birden fazla sfr poligonu
geirilebiliyorsa bu poligonlardan ksa olanlar ve byk
krklklar gstermeyenleri seilir.
(ekil 8)
Bu durumda kaldmz noktadan B noktasna izilen

dorunun bir sonraki eriyi kestii nokta sfr
poligonuna ait nokta olarak kabul edilir. Bu noktadan
itibaren ileme devam edilir (ekil 8).
165
Yol Bilgisi
166
Yol Bilgisi
zel durum:
Sfr poligonu bir akarsuya gelince, akarsu bir kpryle
geileceine gre burada sfr poligonunun doal
zemine akarak devam etmesi dnlemez.
Bu durumda akarsuyun en yksek su seviyesi gz
nnde tutularak belirlenen kpr st kotuna gelen
sfr poligonu bu noktada kesilir. Akarsu mmkn
mertebe dik geilerek, kar kydaki ayn kotlu
noktadan itibaren devam ettirilir (ekil 10).
(ekil 9)
167
168
28
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
min
30m
25
24
23
22
22 23
24
25
kpr akl
(ekil: 10)
169
Yol Bilgisi
170
Yol Bilgisi
ekildeki gibi tasarlanan kpr st seviyesi kotu 25

m, ise, sfr poligonu 25 kotlu dze erisinde kesilip
akarsu dik" geildikten sonra kar kyda 25 kotlu
noktadan itibaren devam ettirilmitir.
NOT: Byk akarsular kurbla geilmemelidir. Kprden
nce ve sonra (kprnn deverli olmamas iin) en az
30 ar m.lik alinyman olmal.
Sfr Poligonundan Yararlanarak Kesin

Gekinin Tayini
Sfr poligonlar geirildikten sonra her birinin ayr

ayr etd yaplr.
Bu etd srasnda, yukarda bahsedilen esaslara gre
en uygun sfr poligonu yada poligonlar seilir. Kesin
geki uygun sfr poligonlarnn proje standartlarna
gre dzeltilmesiyle elde edilir.
171
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi

Gekinin Tayini
Kesin bir gekinin toprak ileri, geki sfr

poligonundan uzaklatka artaca iin, kesin gekinin
alinyimanlar ve kurblar sfr poligonuna mmkn
mertebe yakn olarak geirilir (ekil 11).
B2
F2
R1
R2
S1
F1
S2
(ekil: 11)
172
173

Gekinin Tayini
Sfr poligonu A ve B noktalar arasnda ekilde olduu

gibi dzgn olmayan bir biimde geliiyorsa
dengelenerek dzeltilir. Bu dengeleme; sfr poligonu
ile yol ekseninin sa ve solunda kalan alanlarn yaklak
olarak birbirine eit olacak ekilde yaplr.
Alinymanlar
arasna
kurblar
yerletirilirken,
yaraplar belli kurb ablonlar kullanlr. Bu ablonlar
alinyimanlara teet olacak ve sfr poligonunu
dengeleyecek ekilde (iterasyon) deneme yoluyla
uygulanarak (min R) den kk olmayan uygun kurb
yarap saptanr.
Alinymanlar arasna yerletirilecek kurb yarap
aadaki esaslar gz nne alnarak saptanr. Bunlar:
174
29
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi

Gekinin Tayini
Bu deer;
1. Yol geometrik standartlar,
2. Arazinin Topografik durumu,
3. Emniyetli gr veya emniyetli gei
uzakl
4. Hz ve dever
5. Uzun tatlarn kurb iindeki manevra
kabiliyeti,
6. Ard ardna gelen iki kurbun, birinin
biti ve dierinin balangc arasnda
kalan rakordman boyu (bu miktar en
az 60 m olmaldr).
7. En kk kurb yarap (min R).
Rmin =
0.00443 *V 2
d
formlyle hesaplanr, Bu formlde;

V = km/st olarak (min) proje hz d = Maksimum dever
= %8 dur.
Ancak souk iklimin (kar ve buz) hkm srd
yerlerde dmax. = %6 olarak alnr.
Bu formle gre hesaplanacak R yarap 30 m. den az
karsa min R olarak 30 m. alnr.
175
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi

Gekinin Tayini
Sfr Poligonu izmeden Kesin Geki Tayini:
Yksek
standartl yollarda, yol maliyeti yksek

olmasndan kalamayaca iin, toprak islerinin az veya
ok olmas nemli deildir. Byle durumlarda yol gekisi,
ett paftas zerinde, sfr poligonu geirilmeden izilir.
rnek:
V = 100km / st
Ancak bu durumlarda da yolun estetik grn ve zemin
d max = 0.08
R max
176
artlar gz nne alnmaldr. Gekiye ait kesin kararlar

tecrbeli yol proje, yapm ve zemin aratrma
mhendisleri tarafndan verilir.
0.00443
=
.100 2 = 553.75 555 yada 560m
0.08
Planda
geki belirlenirken baz karlatrmalar yaplr.

Bu karlatrmalar boykesit ve en kesitler zerinde
gerekli incelmeler yaplarak yrtlr.
177
Yol Bilgisi
Planda
Kesin Gekinin Boyuna Kesit (Boykesit)

zerinde Etd
gekiler karlatrlrken, bunlarn boykesitteki

durumlarnn da incelenmesi gerekir. Maksimum eimin
alp almad, toprak isleri ve sanat yaplarnn durumu
boykesitler izilerek incelenmeli ve uygun olmayan
gekiler terk edilmelidir.
Bu geici boykesitler, dze erili plan zerinden yol
ekseni boyunca alnr.
Boykesitler kolay izilebilmesi ve ucuz bir ekilde
oaltlarak zerinde proje almalarnn yaplabilmesi
amalaryla milimetrik Aydnger katlar zerine
izilirler.
Yol Bilgisi

zerinde Etd
izim
lei yatay uzunluklar iin amaca gre 1/10001/5000 arasnda alnr, Dey lekler ise; genellikle
arazinin ykseklik farklarn abartmal olarak gsterecek
ekilde ve yatay lee gre 10 kat daha byk alnr.
rnein 1/2000 yatay leinde izilen bir kesitte dey

lek 1/200 alnr.
izim
dik koordinat esasna gre yaplr. Yatay eksen

uzunluklar, dey eksen ykseklikleri gsterir.Kesitin
izilebilmesi iin nce yatay eksene izime uygun bir kot
verilir.
30
Yol Bilgisi

zerinde Etd
Yol Bilgisi

zerinde Etd
Geici boykesiti izmek iin, plandaki gekinin ykseklik
erilerini kestii noktalarn balangca uzaklklar yatay

eksen zerinde, kotlarda dey eksende alnarak doal
zemin noktalar iaretlenir.
izimde lek cetveli yerine milimetrik izgilerden
yararlanlr. iaretlenen noktalar birletirilerek doal

zemin izgisi (siyah izgi) elde edilir.
Daha sonra toprak ileri, maksimum eim art ve dier
hususlar gz nnde tutularak krmz izgi geirilir.
Yol Bilgisi
2.1.4. Kesin Gekinin Enkesitler zerinde

Etd
ve boykesit zerindeki geki, toprak ileri

bakmndan yalnz eksendeki durum hakknda bir fikir
verebilir.
Yarma ve dolgu miktarlarnn geree yakn bir ekilde
bilinmesi enkesit alanlarnn ve bu kesitler arasnda kalan
hacimlerin hesabyla ortaya kar.
Kesin enkesitler, eksenin aplikasyonu yapldktan sonra
eksene dik olarak yaplan enkesit nivelman sonularna
gre izilir. Daha nce yarma ve dolgu hacimlerin
yaklak olarak hesaplamak iin, dze erili plan
zerinde, yol eksenine dik dorultuda enkesitler
karlarak, bunlarn alanlar ve kesitler arasndaki
hacimler grafik yntemlerle hesaplanr.
Elde edilen boykesit plan zerinden alnd iin kesin
deildir.
Kesin
boykesit yol ekseninin araziye aplikasyonu

yapldktan sonra, yaplan boykesit nivelman sonunda elde
edilen yksekliklere gre izilir.
Krmz izgiler daire yaylar ile veya lkemizde olduu
gibi ikinci derece parabol ile birletirilerek dey

kurblar oluturulur.
Yol Bilgisi
Kesin Gekinin Enkesitler zerinde Etd
Plan
Yol Bilgisi
Yarma ve dolgu hacimleri arasnda bir dengenin olup
olmad bu hesaplardan sonra anlalr,

Enkesitleri izmek iin, planda gekiye dik dorularn
dze erilerini kestikleri noktalar arasndaki uzunluklar

yatay eksen, noktalarn kotlar da dey eksen zerinde
alnarak, milimetrik katlar zerine iaretlenir.
Bu noktalar birletirilerek doal zeminin enkesiti izilir.
Yol Bilgisi
Kesin Gekinin Enkesitler zerinde Etd

Enkesitler hacim hesaplarnda kullanldklari iin izim,

yatay ve dey lekler ayn olarak ve genellikle 1/100

veya 1/200 leinde yaplr.
Bu enkesitler zerinde yol ekseninin yeri, yol platformu
ve evler izilerek enkesit tamamlanr.
Doal zemin ile yol arasnda kalan alanlar ve bu kesitler
arasnda kalan hacimler hesaplanr.
Gerekli inceleme ve gzergah karlatrmalar yaplarak
en uygun krmz izginin izilebildii gzergh
kesinletirilip yolun aplikasyonuna karar verilir.
Boykesit ve enkesitler zerinde kesin ett yol ekseninin
aplikasyonundan sonra yaplr.
31
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
Kesin Gekinin Aplikasyonu:

Plan ve projeler zerindeki bilgilerin yerine uygulanmas
ilemine aplikasyon denir. Yol ekseninin aplikasyonu iki
ekilde yaplr.
a) Direkt aplikasyon:

Arazinin toporafik durumuna uygun ve minimum kurb

yarapndan daha byk olacak ekilde kurb yaraplar
seilerek, yol ekseni arazide iaret ve tesis edilir.
b) Ett Aplikasyonu: Yaplan etd haritas zerinde kesin
yol ekseni tespit edildikten sonra yaplan aplikasyona

denir.
b) Ett aplikasyonu:
a) Direkt Aplikasyon: Bir yola ait ett haritas alnmadan

yaplan ve nemsiz yollarda uygulanan aplikasyona denir.
Klizimetre ile meyil gtrlerek alinyman dorultular
ve bu alinymanlarn kesime noktalar (someler) tespit
edilir.
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
Yol Ekseninin Aplikasyonu:

Yol ekseninin planda, dorular ve daire yaylarndan
olumaktadr.
Yol eksinin aplikasyonu alinymanlar (doru paralar) ve
kurblar (erisel ksmlar) olarak gerekletirilmektedir.
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi

Alinymanlarn (Doru Paralarn) Aplikasyonu:
Alinyimanlarn aplikasyonu iin nce bro daha sonrada
arazide almalar yaplr. Bu amala broda harita
zerindeki
poligonlardan
yararlanlarak
gnyeler
yardmyla dikler klr (ekil 14).
Bu diklerin ekseni kestii yerlere kadar olan uzaklklar
duble veya trible desimetre ile lee gre grafik

olarak llr.
Her alinyman dorultusunun tespit edilmesi ve
kontrolnn yaplabilmesi iin en az poligondan dik
klr.
Ayrca
kontrol
bakmndan
poligon
kenarlarnn
aplikasyon hattn kestii yerlerde, bu kesime
noktalarnn poligonlardan uzaklklar grafik olarak
llmelidir.
(ekil 14)
32
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
ekilde
grld gibi, teodolit P1, P2, P3,, PN

poligonlarna kurulup, geri veya ileri poligona 0g ile
yneltilir. Duruma gre alet 100g veya 300g evrilerek
dik boylar kadar alnmak suretiyle A, C ve D noktalar
ile dier alinymanlara ait ana noktalar arazide tespit
edilerek bu noktalara kazklar aklr. Noktalar aras
fazla uzak ise; bunlarn arasna her 300 m de bir ara
kazklar aklarak noktalar sklatrlr.
Alinyman hattnn kontrol iin, alet A noktasna kurulur,
D ye yneltilir. Bu durumda C noktas dey klda

grlmelidir. Grlmyorsa C veya D noktas bir miktar
dzeltilerek kesin alinyman dorultusu belirlenir.
Alinyman ara noktalarnn teodolit yardmyla aplikasyonu
iin (ekil 15) , alet A noktasna kurularak B noktasna
yneltilir. Dey genel hareket vidas zlp, dey
kldan yararlanlarak, iaret verilmek suretiyle istenilen
uzaklktaki C, D ve E noktalarnn aplikasyonu yaplr.
aklan bu noktalara Alinyman st Noktalar denir.
Ksaca A..N ile gsterilir.

A
(ekil: 15)
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
Bir
dorunun uzantsnn aplikasyonu, ekil.16'da

grld gibi A noktasna alet kurularak tespit
edilecekse, bu durumda drbn B noktasna yneltilir.
Dey genel hareket vidas zlp dey kldan
yararlanlarak iaret verilmek suretiyle istenilen
uzaklktaki C noktas aplike edilir.
C1
C
A
B
C2
Uzantnn B noktasna alet kurularak tespiti gerekiyorsa
bu durumda drbn A noktasna yneltilir.

Drbne takla attrlp uzatlacak miktar kadar veya iyi
gzlenebilecek uzaklkta C1 noktas iaretlenir.

Alette olabilecek optik eksen (Kolimasyon) hatasn
nlemek amacyla drbn ikinci durumda A noktasna

yneltilir.
Drbne takla attrlr ve C2 noktas iaretlenir. C1 ve C2
noktalar birbiri zerine dmez ise AB dorusunun
uzants C1 ve C2 noktalarna birletiren dorunun
ortasdr.
(ekil: 16)
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
Alinyman dorultularnn aplikasyonu yapldktan sonra bu
dorularn kesime noktas

aplikasyonu yaplr.
olan
some noktalarnn
M
Some noktalarnn arazide tespiti yledir:

Alinyman dorultularna ait noktalar A, B, C ve D olsun.
Aletimizi A noktasna kurarak B noktasna tutulan ekle
dey kl tatbik edilir.
Jalon yardmyla AB ve CD dorularnn kesime noktas
bulunur.
II
(ekil: 17)
33
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
AB dorultusunda olmak zere, A noktasndaki aletle
D noktasna kurulan, kurulmu olan aletle dorultu
dorultu verilerek somenin yaklak yerinden 50 cm

geriye ve 50 cm ileriye M ve N noktalarna ular yerden
15-20 cm yukarda kalacak ekilde 2 kazk aklr.
p gerilerek 2 tane ivi aklr. Bu iki ivi arasna ince
bir ip gerilir.
verilerek MN arasndaki ipe hafife deecek ekilde

tutulan ekl saa sola hareket ettirilir.
ekln ipi aletin dey klna gelince some noktas
tespit edilmi olur. Bu noktaya kazk ve onun zerine de
ivi aklarak nokta kesinletirilir.
(ekil: 18)
Yol Bilgisi
(ekil: 18)
Yol Bilgisi

Piketaj: Yol ekseninin doal zemin zerine kazklar
aklarak tespit edilmesine piketaj denir. Bunun iin

yolun alinyman kesimlerinde eimin deitii her noktada
ve her 50 m de bir kazklar aklr. Bu kazklara piketaj
kaz denir. Boyutlar 2x2x15 cm dir.
Bundan baka alinyman dorultusunda her 200-250 m de
bir yol eksen dorultusunun hatasz gtrlebilmesi iin
alinyman st kazklar aklr. Bu kazklar ksaca A..N.
ile ifade edilir. A..N. kazklarnn boyutlar 5x5x20 cm
dir. Bu kazklarn zerine birer ivi aklr. aklan her
piketaj kaznn yanna o kazn balangca uzakln
belirtmek zere bir yaz kaz aklr ve onun zerine de
toprak ylarak hyk yaplr.
Kurblarn Aplikasyonu
Bir kurbun aplikasyonu, o kurbun zerindeki ard ardna
iki nokta arasndaki yay parasn bir doru olarak kabul

edilebilecek sklkta, eri noktalarnn zeminde
belirlenmesi ve tesisi demektir.
Kurblarn aplikasyonu, kurblarn yapsna gre;
1. Daire yay eklindeki kurblarn aplikasyonu
2. Deiik yarapl kurblarn aplikasyonu (birleik, dier
adyla kombine kurblar),

3. Gei erili kurblarn aplikasyonu, olmak zere 3 ekilde
yaplr.
Uyar: Kurblarn aplikasyonunda nce ana noktalar,
sonrada ara noktalarn aplikasyonu yaplr.
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
Kurb Ana Noktalarnn Aplikasyonu
Kurp ana noktalar,

teet dorularnn kesitii S some noktas,
teetlerin daire yayna dedii ve gidi ynne gre
kurbun balad (tanjant orijin) noktas (To)
kurbun bittii (tanjant final) noktas (Tf)
ve To-Tf yaynn ortas olan B bisektris noktasdr.
EKL:19
34
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
Kurb ana noktalarnn aplikasyonunun yaplabilmesi iin

kurb elemanlarnn tespiti ve hesab gerekir. Kurb
elemanlar unlardr:
Kurb yarap kesin gekinin tayini srasnda tespit
edilmi ve sapma asda some noktasnn tespitinden

sonra llm olduundan bunlar yardmyla dier kurb
elemanlar hesaplanr.
Kurb ana noktalan aplikasyon deerlerinin hesab R
yarap ve sapma as yardmyla yaplr (ekil 20).
1. Yarap (R),
2. Sapma as (),
3. Teet boyu (T),
4. Developman boyu (D),
5. Bisektris boyu (BS).
Yol Bilgisi
2
D = To BT f yay uzunlugu
T = R . tan
=
(sapma as)
D = R.
2
BS = bisektris uzunlugu
K
B
XB
/4
/4
T
/2
BS = OS R
1
OS = R .
cos
2
BS = R .
1
cos
BS = R . sec 1
2
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
2.2.1.2.1. Kurb Ana Noktalarnn Aplikasyonu

enaj yaplp S some noktasnn balangca uzakln
belirlemilerdir. Bu durumda To, B ve Tf noktalarnn da
kilometreleri,
Tokm = Skm T
(4)
Bkm = Tokm + D/2 (5)

Tf = To+D
(6)
bantlar yardmyla hesaplanr.
Yol Bilgisi
2.2.1.2.1. Kurb Ana Noktalarnn Aplikasyonu

Bundan sonra, A asnn lm iin S noktasna kurulmu
olan alet 0 grad ile To aliyman dorultusuna yneltilir. Bu
dorultu zerinde T uzunluu kadar alnp To noktasna
5x5x20 cm boyutlarnda bir ivili kazk aklr.
Bu kazn aplikasyon dorultusuna gre sol tarafta 20-30
cm uzana To nun kilometresi yazl olan ve eik ekilde
bir yaz kaz aklr (ekil 21)
(ekil 21)

Toprak zeminlerde kazn 50 cm sandan kaz yaplarak
yaz kaznn arkasna atlr.
Bylece kazn sandaki ukurluk ile soldaki hyk
arasnda kazk olduu ve kaybolursa yeri bulunabilecei
anlalr.
Talk arazide toprak yerine ta yazlr.
(ekil 21)
35
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi

Daha sonra teodolit Tf dorultusuna yneltilip, T uzunluu
kadar alnarak Tf noktas bulunur ve bu noktayada ivili ve
yaz kazklar aklarak, hyk yaplr.
Kurb ortas olan B bisektris noktas ise kutupsal veya dik
koordinatlara gre aplike edilebilir.
B noktasnn kutupsal koordinatlara gre aplikasyonu some
noktasna kurulmu olan aletin Tf teetine gre &/2 kadar
evrilmesi ve 3 forml ile bulunan BS uzunluu kadar
alnmasyla yaplr.
B noktasnn dik koordinatlara gre aplikasyonu ise, FS
teeti ordinat ekseni kabul edilerek KB ve TK uzunluklar
yardmyla yaplr. Bu koordinatlar,
Yol Bilgisi

KB = BN = R- ON
ON = R.Cos /2
eitlikleri yardmyla.
YB = KB = BN = R (1 cos
X B = T f = NT f = R . sin
) = 2 R sin 2
2
2
formlleriyle hesaplanrlar.
Yol Bilgisi
Saysal Uygulama:
RNEK: S1km = 0+110.77, = 51,31 29g ve R = 200 m.
olduuna gre kurb ana noktalar aplikasyon deerleri ile
To, B ve Tf noktalarnn kilometreleri ile, B noktasnn
dik koordinatlarnn hesab:
Verilen deerler (1), (2), ve (8) formllerinde yerlerine
konulursa ;
T = 85,27 m
Tokm = 0+025,50 m
D = 161,20 m
Bkm = 0+106,10 m
BS = 17,42 m
Tfkm = 0+186,70 m
XB = 78,437 m
YB = 16,023 m
olarak elde edilir.
Yol Bilgisi
Soru:
H noktasnn km si 2+444.73 olduuna gre;
a) Her 2 kurbun balang ve biti noktalarnn km lerini
hesaplaynz. (Gzergh H dan G ye dorudur)
b) Biti noktas G nin kilometresini hesaplaynz.
R1 = 350 m ; R2 = 650 m
N.N.
Y (m)
X (m)
525435,45
4379614,12
S1
527109,74
4377318,09
S2
525037,85
4374974,77
528002,96
4370117,39
Yol Bilgisi
Cevap:
Some Noktasna Alet Kurulamyorsa

Nehir, gl, deniz, uurum vb. gibi engeller dolaysyla some
noktasna alet kurulamyor ise; teetler stnde birbirini
grecek ekilde alnan A ve B gibi iki noktay birletiren
dorunun teetlerle yapt i ve d alar llr (ekil
22).
Ancak aplikasyonun yaplabilmesi iin AB uzunluu da
llr.
almalar srasnda yeter hassasiyeti salamak amacyla A
ve B noktalarnn seiminde, uzunluk ve a lmlerinin
yeterliini salayacak zelliklere dikkat edilmelidir.
36
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi

llen bu a ve kenarlar yardmyla SA ve SB
S
AB
. sin
sin
AB
SB =
. sin
sin
SA =
formlleriyle hesaplanr.

To ve Tf noktalarnn aplikasyonu iin gerekli olan
aplikasyon elemanlar ise (1) formlne gre teet
uzunluu hesaplandktan sonra,
Tokm = A km + AS T
eitliiyle hesaplanr.
Bisektris noktas, To ve Tf noktalar yardmyla kurb ana
noktalarnn aplikasyonunda akland gibi duruma gre
dik ve kutupsal koordinatlar hesaplanarak aplike edilebilir.
(ekil 22)
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
Teetler zerinde birbirine

gren iki nokta
bulunmuyorsa;
A ve B noktalar arasnda
mmkn mertebe az noktal
bir poligon gzergah tesis
edilir (ekil 23).
Poligon krlma alar ve
kenarlar llr.
(ToA) = 0g , YA= 0, XA= 0
Sme Noktasna Alet Kurulamyorsa
Kabul edilip, poligon hesabi yaplarak (BTf) semti ve B

noktasnn koordinatlar hesaplanr.
as (Sapma as) llen alar yardmyla, AB kenar
da koordinatlar yardmyla hesaplanr.
Daha sonra A ve B noktalar yardmyla kurb balang ve
kurb biti noktalar ile bisektris noktas aplike edilir.
(ekil 23)
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
Hatrlatma !!!
37
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
A) Koordinatlar Yardmyla Kurb Aplikasyon lemleri:

- Zorunlu
ve ara zorunlu noktalar dikkate alnarak

tasarmc yatay geometriyi tasarlar. (R yaraplar
belirlenmi olur)
Semtler ve kenarlar hesaplanr.
Ana noktalarn kilometre hesaplar yaplr.
Ana noktalarn koordinat hesaplar yaplr.
Ara noktalarn koordinat hesaplarna geilir.
ki yntem uygulanabilir: 1) Insal yntem
2) Ardk noktalar yntemi
Daire Yaynda Hesaplanacak Byklkler
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
1) Insal Yntem
(To-2)
S2
Ara noktalarnn gsterimi
Insal Ynteme Gre Ara noktalarnn Hesaplanmas
38
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
2) Ardk Noktalar Yntemi

Aklk as = ?

(To 1) = ( A To) + 1
2

(1 2) = ( To 1) + 1 + 2
2 2
Ardk Noktalar Yntemine

Gre Ara noktalarnn
Hesaplanmas
Yol Bilgisi
Ardk Noktalar Ynteme Gre Ara noktalarnn Hesaplanmas iin

Gerekli Olan Verilerin Gsterimi (Bytlm hali)
Yol Bilgisi
Soru:
Her iki yntemde ilgili semt ve kenar bulunduktan sonra
1.Temel
dev
yardmyla
aranan
noktalarn
koordinatlarna ulalr.
1) Aadaki verilere gre,

a) A noktasnn km si 0+000
000..00 olduuna gre her 2 kurbun balang ve biti
noktalarnn km lerini hesaplaynz.
hesaplaynz. (Gzergah A dan B ye dorudur)
b) B noktasnn km sini hesaplaynz.
hesaplaynz.
c) A-S1 dorusu zerinde bulunan A balang noktasndan itibaren 10 m olmak zere
ilk ara noktann koordinatlarn hesaplaynz.
hesaplaynz. (Insal ynteme gre)
d) Birinci kurbun, kurp balang noktasndan itibaren ilk ara noktann
koordinatlarn hesaplaynz.
hesaplaynz. (Insal ynteme gre)
e) S2-B dorusu zerinde, kurb biti noktasndan itibaren ilk iki ara noktann
koordinatlarn hesaplaynz.
hesaplaynz. (Ardk noktalar yntemine gre)
f) kinci kurbun, kurp balang noktasndan itibaren ilk ara noktann koordinatlarn
hesaplaynz.. (Ardk noktalar yntemine gre)
hesaplaynz
R1 = 260 m; R2 = 350 m
Yol Bilgisi
N.N.
Y (m)
X (m)
7439,38
8279,97
S1
7264,18
8068,66
S2
7818,93
7522,18
8215,49
7654,73
Yol Bilgisi
Sa kurp
39
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
zm:
Kontrol :
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
Kurb Ara Noktalarnn Aplikasyonu
Kurbun balang, orta ve bitim noktalar aplike ettikten
sonra, kurb zerinde dier noktalarnda belirlenmesi

gerekir.
Bu noktalara ara noktalar denir.
Ara noktalarn aplikasyonunda noktalarn yay zerindeki
skl nemlidir.
Fazla doruluk derecesi istenmiyorsa bu sklk kurb
yarapna gre genellikle aadaki listede gsterilen
ekilde alnabilir.
Yol Bilgisi

(Bal Ynteme Gre)
Kurb ara noktalar iki ekilde aplike
R yarap 60 m ye kadar olan kurblarda her 5 m de bir

R yarap 600 m den byk olan kurblarda her 50 m de bir
ara nokta alnr.
Yol Bilgisi

a) Dik
edilebilir.

a) Dik koordinat yntemi
1.
b) Kutupsal koordinat yntemi
2.
3.
Koordinat Yntemiyle Kurb Ara Noktalarnn

Aplikasyonu
Bu yntemle aplikasyon iin uygulanabilecek koordinat
sistemleri (ekil 24) te grld gibi,
Ana teetin X ekseni ve T veya T noktasnn balang
olarak alnmas
T -T kiriinin X ekseni olarak alnmas ,
a) T noktasnn balang olarak alnmas,
b) Kiri orta noktasnn balang olarak alnmas,
AB keseninin veya buna parelel teetin x ekseni olarak
alnmas,ekillerinde olabilir.
ekil 24
40
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi

Ayn
teetin X ekseni ve T ve T noktasnn balang

olarak alnmas:
Kurbun balangc ve sonunda kesirli yay boylarnn
bulunmas durumu karlalabilecek en genel durumdur
(ekil 25).
Bu durumda nce, 1 m ye karlk olan merkez a
1m =
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
To1 = l1
To 2 = l1 + l = l 2
To 3 = l1 + l 2 = l 3
Aplikasyon
.
Ton = l1 + ( n 2 )l + l s = l n
1 = 1m .l1
2 = 1m .l 2
X 1 = R sin 1
Y1 = R (1 cos 1 ) = 2 R sin 2
1
2
2
X 2= R sin 2
Y2 = R (1 cos 2 ) = 2 R sin
X n = R . sin n
Yn = R (1 cos n ) = 2 R sin 2
2
2
iin
hesaplanan
x
deerleri
ToS
dorultusunda alnarak iaretlenir.
Bu noktalardan hesaplanan y deerleri kadar dikler
klarak kurba ait ara noktalar elde edilir.
Bisektristen nceki noktalar Q tarafndaki alinymandan
sonraki
noktalarda
T
tarafndaki
alinymandan
aplikasyonu yaplacak ekilde hesaplanr.
.
.
n = 1m .l 2
n
2
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi

RNEK:
2.2.1.2 de verilen rnee ait kurb ara noktalarnn 20 m

Kilometre
i= 1mi
0+025.50
0.00
0.00
0.00
0+040
14.50
4.6155
14.487
0.525
0+060
34.50
10.9817
34.329
2.968
0+080
54.50
17.3479
53.828
7.380
0+100
74.50
23.7141
72.789
13.716
0+106.10
80.60
25.6558
78.436
16.002
0+186.70
0.00
0.00
0.00
0+180
6.70
2.1327
6.699
0.112
0+160
26.70
8.4989
26.621
1.780
0+140
46.70
14.8651
46.277
5.427
0+120
66.70
21.2313
64.470
11.020
0+106.10
80.60
25.6558
78.436
16.002
To
aralk larla aplikasyonu iin dik koordinatlarnn hesab

aada izelge de grlmektedir.
Hesap iin nce (12) formlyle,
1m =
= 0 . 3183099
deeri bulunur.
Bu deer yardmyla da izelge 1
deki
aplikasyon
deerleri elde edilir.

B
X=Rsini Y=R(1-cosi)
41
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
b) Kutupsal Koordinat Yntemiyle Kurb Ara Noktalarnn
Aplikasyonu:
Bu ynteme nsal yntem veya Kiri-A yntemide
denilir (Sekil: 26). Aplikasyon deerleri iin, 1 m ye
karlk olan evre a,
1m =
2R
p
.l 1 = 1m .l 1
2R
p
.(l 1 + l) = 1m .(l 1 + l)
2 = 1 + =
2R
p
.(l 1 + 2l) = 1m .(l 1 + 2l)
3 = 2 + =
2R
1 = 1 =
forml yardm ile hesaplanr.
n = n1 + s =
yaylarn
gren evre alar e1, e2, e3 ve en ile gsterilirse, bu
alar
p
.[l 1 + (n 2).l + l s ] = 1m .[l 1 + (n 2)l + l s )
2R
nceki blmde ifade edilen l1 , l2, l3, ..ln
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi

2.2.1.2 'de verilen rnee ait kurb ara noktalarnn
kutupsal koordinat yntemiyle aplikasyon deerlerinin
hesab aada izelge 2 de grlmektedir.
Hesap iin nce (16) forml yardmyla,
Pn-1
P3
Pn Tf
P2
1m =
n n
5
4
deeri bulunur.
Bu deer yardmyla da izelge 2 deki alar elde edilir.
3
2
TO
2
1
= 0 . 1591549
2R
EKL.26
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
Kilometre
To
i =1mi
Sol kurp
400-
0,00
T0Pi=2Rsini
0+025.50
0,00
0,00
0+040
14,50
2,30 77
14,50
0,00
0+060
34,50
5,49 08
34,46
0+080
54,50
8,67 39
54,33
0+100
74,50
11,85 70
74,07
0+106.10
80,50
12,82 79
80,06
0+120
94,50
15,04 01
93,62
0+140
114,50
18,22 32
112,94
0+160
134,50
21,40 63
131,98
0+180
154,50
24,58 94
150,69
0+186.70
161,20
25,65 58
156,87
Kurb ara noktalar genellikle bu yntemle aplike edilirler.
Bu yntemde evre ann merkez asnn yarsna eit

olmas ilkesinden yararlanr.
Aplikasyon iin nce (16) formlne gre 1 m lik yay
gren evre a hesaplanr.
Daha sonra kurbun balang kmsi yuvarlak olmadndan,
aplike edilecek ilk noktann kilometresi yuvarlak bir
deer alacak ekilde l1 yay boyu bulunur.
Kurb yarapna bal olarak daha nce verilen ara nokta
sklna ait (I) yay boyu seilir. (17) formlleriyle e1 e2
... ve en alar hesaplanr. Hesap kontrol
n = / 2
ile yaplr.
42
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi

Teodolit To noktasna kurulur,some dorultusuna sfr
gradla yneltilir.
Drbn hesaplanan e, as kadar evrilir. Metrenin o ucu
To da tutulup yay boyu, kiri boyuna eit olacak ekilde
e1 as dorultusunda alnarak P noktas araziye aklr.
Drbn e2 kadar evrilir. Metrenin sfr ucu P,de tutulur,
I uzunluu kadar alnp e2 as ynnde kesitirilerek P2
noktas saptanr.
Drbn e3 kadar evrilir. Metrenin ucu P2 de tutulur.l
uzunluu kadar alnp e3, as ynnde kesitirilerek P3
noktas saptanr.
Bylece T noktasna kadar a dorultusu ve ara
uzaklklarn kesitrilmesiyle kurbun ara noktalar aplike
edilir. Bu durumda T noktasnn as A/2 kadar olmaldr.
Yol Bilgisi

Bundan baka developman boyu her l uzunluundaki nokta
iin 1cm den daha fazla ak vermemelidir.

ayet kurbun aplikasyonu Q dan geen kiriler yardmyla
yaplacaksa, ei alarndan baka,
Si = T0 Pi = 2 R sin i
forml yardmyla kiri boylar hesaplanr.
Bu deerler izelge 2 de son stunda grlmektedir
Yol Bilgisi
dev:
Birleik kurba ait bantlar ekillerini izerek adm
adm kartnz.
Teslim tarihi: Vize ye girmeden 5 dakika nce nce bir
dosya halinde teslim edilecektir.
2.3 Kurblarn Aplikasyonunda zel Durumlar

eitli engeller dolaysyla kurb ara noktalarnn To

noktasnda kiri a yntemiyle aplikasyonu mmkn
olmayabilir. Bu durumlar ve yaplacak ilemler
yledir:
T
f
P3
P
1
g
EKL 27
P1
To
2.3 Kurblarn Aplikasyonunda zel Durumlar

a) Tf noktasndan ara noktalarn aplikasyonu (ekil 27).
Alet 0g ile To a yneltilerek e1 kadar evrilir. To dan
itibaren l1 kadar alnp e1 as dorultusuyla
kesitirilmek suretiyle belirlenir. Drbn e2 as kadar
evrilir. P1 den itibaren l kadar alnp e2 as ynnde
kesitirilerek P2 belirlenir. Bu ekilde P noktasna
varlr. Kontrol olarak some dorultusunun as /2
olmaldr.
b) To noktas Tf noktasn grmyorsa (ekil 28).
Aplikasyon To dan itibaren grlebilen noktaya kadar
yaplr. Alet To dan kaldrlr,Tf kurulur Some
dorultusuna a/2 asyla balanr. Alet T de iken
aplikasyon ileminde akland ekilde dier noktalar
aplike edilir.
43
c) To ve Tf noktalarna alet kurmak suretiyle

kurb ara noktalarnn tamam aplike
edilemiyorsa:
P3
T
/2
P2
EKL 28
EKL 29
c) To ve Tf noktalarna alet kurmak suretiyle

kurb ara noktalarnn tamam aplike
edilemiyorsa:
d) Kurb sol kurb ise

Tf
Bu durumda kurb zerindeki uygun bir nokta dikkatli

bir ekilde aplike edilir.Bu noktaya kurb zeri nokta
denir. Ksaca K..N. ile gsterilir. Alet K..N. ye
kurulur.Drbnn II. durumunda, To a (sfr gradla)
baklr.Drbne takla attrlr.
Kurb zeri noktann as kadar evrilerek kurba teet
dorultu elde edilir. Bu aya ilk ara noktann a as
eklenerek ilk nokta aklr (yani batan hesaplanan
kendi as olur).
Bylece ileme devam edilerek hesaplanan kendi
alar yardmyla dier noktalarda aplike edilir ve Tf
noktasna varlr.
e1
e2
Hesaplanan e1, e2(... .., en ) alar 400g graddan karlarak

elde edilen alarla aplikasyon yaplr.
2.2.2 Aplikasyon hattnn sigortalanmas:
200 Sayfadaki veriler yardmyla birinci kurba ait her

40 metrelik ara noktalarn aplikasyonu iin gerekli
olan verileri hesaplaynz.
Aplikasyon hattnn ilerde yeniden tesisini mmkn

klmak iin her 500 veya 750 m de A..N. Noktalar
ile To, Tf ve some noktalarn sigortalamak gerekir.
(ekil 31)
Sigorta
betonlar eksen noktalarndan alinyman
hattna dikler klarak eksenden 30-40 m. uzaa
(genellikle kamulatrma snr dna) gmlr.
44
(10,81) (32,48)(30,58)
2.2.2 Aplikasyon hattnn sigortalanmas:
2+742,54
SB1
SB2
73,45
Yol eksenin aplikasyonu bittikten ve btn noktalara

balangtan itibaren km. verildikten sonra, boyuna ve
enine olmak zere kesit nivelmanlar yaplr.
3+290,74
EKL 31
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
Boyuna ve Enine Kesit Nivelman

Boykesit Nivelman
Eksenin aplikasyonundan sonra, kazk aklan her zemin
noktasnn yksekliinin bulunmas iin eksen boyunca
nivelman yaplr.
Buna boykesit nivelman denir.
Boykesit nivelman iin nce aplikasyon hattndan 40- 50
m uzaklkta ve yaklak 500 m aralklarla nivelman rper
noktalar tesis edilir.
Bu rper noktalar beton bloklar gmlerek tesis
edilebilecei gibi kpr, eme veya kuyu kenarlar da
olabilir. Bu rper noktalarna,lke nivelman noktalarndan
veya nemsiz ilerde 1/25 000 lik haritalardan
yararlanlarak kot verilebilir.
Yol Bilgisi
Boykesit Nivelman
g
g
o o
o i
o
i
K2
K1
A
Rs1
D.N
Rs2
Boykesit Nivelman
EKL 32
Yol Bilgisi
Boykesit Nivelman
Boykesit Nivelman
Yaplan
ekil:32 de Rper (RS) 1 civarnda nivo birka noktay
bir kuruluta okuyacak ve gzleme uzakl maksimum 70

m. olacak ekilde uygun bir noktaya kurulur.
Piketaj kazklarnn diplerine mira tutularak, gerekli
geri,orta ve ileri okumalar yaplmak suretiyle rperler

arasnda boykesit nivelman yaplr.
okumalar
nivelman
karnesinde
noktann
kilometresi karsndaki ilgili stuna yazlr. Mira, yol
kenar, hendek, dere kenar vs gibi belli noktalara
tutulmusa, bunlarda nivelman defterinin dnceler
stununa yazlr.
Sabit
noktalar arasnda nivelman yaplmsa ara

noktalara uramadan rperler arasnda dn nivelman
yaplarak, boykesit nivelmannn kontrol salanr.
Bu ileme, iin sonuna kadar devam edilir.
45
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
Boykesit Nivelman
Enkesit Nivelman
Geri ve ileri okumalarn uzaklklar ou kez eit olamaz.
Bu nedenle llerdeki alet hatalarnn etkilerini

azaltmak amacyla,kullanlan aletin hatalar giderilmi
olmaldr.
Noktalarn kotlar gzleme dzlemine gre hesaplanr.
Hesap srasnda gerekli kontroller yaplarak hata snr

iinde kalan hatalar llere (geri ve ileri okumalara)
eit olarak datlr.
Ara noktalarn l kontrol, profil tetkiki srasnda gz
karar yaplabildiinden,
dikkatli davranlmaldr.
bu
noktalarn
okunmasnda
Yol Bilgisi
Kesitlerdeki yarma ve dolgu alanlar ve bunlar yardmyla
kesitler arasndaki yarma ve dolgu hacimlerinin hesab

iin enkesitlerin karlmas gerekir.
Piketaj srasnda aklan her eksen kaznda eksene dik
olarak geen dey bir dzlemle doal zeminin kesitinin

tayini iin arazide yaplan almaya "Enkesit Alm"denir.
ten istenen dorulua gre; dz, dalgal ve arzal
arazilerdeki enkesit almnda nivo veya el nivosu, ok

arzal arazilerde ise; teodolit veya rodes gibi aletler
kullanlr.
Yol Bilgisi
Enkesit Nivelman
Nivo veya El Nivosu ile Enkesit Alm
Enkesitler kamulatrma snr dna kadar ve ihtiyaca
gre;eksenin 10-40 m. sa ve 10-40 m. soluna kadar

alnr.
Eksene dik dorultuda enine eimin deitii her
noktada mira okumas yaplr ve mira tutulan yerlerin
eksene uzakl llr.
(Geometrik nivelman yntemiyle enkesitlerin karlmas)

Kesit karlacak yn belirlendikten sonra, nivo kesit
noktalarnn hepsini grecek bir yere genellikle yksek

bir noktaya kurulur (ekil 33).
Eksene
dik dorultunun tespiti, kollarn eksen

dorultusunda tutulup birletirilmesiyle gz karar
olabilecei gibi, nemli izlerde prizma yardmyla
salanr.
Enkesit teodolitle karlyorsa kesit yn teodolitle
saptanr. Daire ve gei erili kurblarda eksen

dorultusu,erinin o noktadaki teetine dik dorultudur.
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
2,35
3,42
2,71
2,15
2,64
1,55
1,83
2,57
2,16
2,10
sol
sa
0,00
6,20
uzaklklarn
dm
30,00
21,40
16,20
13,20
15,10
balamak zere, eksene dik dorultuda eksenin sa ve

sol tarafnda eimin deitii her noktada mira okumas
yaplr ve her mira okunduka o noktann eksene uzakl
elik erit metre ile yatay olarak llr.
okumalarnn cm, eksene
hassasiyette llmesi yeterlidir.
8,1
23,70
Aletin yataylanmas yapldktan sonra, eksen kazndan
Mira
0+136
30,00
EKL 33
46
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
Nivelman
llerinin
kontroll
olarak
yaplmas
istendiinde, ilem tekrarlanr ikinci lde mirann ayn
yerlere tutulabilmesini salamak amacyla noktalar bir
ta ynyla veya herhangi bir ekilde iaretlenir.
Eer aletin bir kez kurulmasyla btn kesit noktalan
1+250
6,20
13,80
21,00
llemiyorsa alet gerei kadar kurulur (ekil 34).
25,00
25,00
16,40
7,30
EKL:34
Yol Bilgisi
Mira okumalarnn stne noktalarn hesap hesaplanan
2,35
3,42
1,80
2,44
25,0
21,1
13,8
65,48
65,54
2,16
2,16
8,10
13,30
0,00
2,46
6,2
16,20
0,00
0,00
7,30
83,45
0,90
3,37 2,25
21,40
30,00
86,09
mira okumalar ste yazlr.
2,57
83,96
Enkesit deerlerinin bir satrda kaydnda uzaklklar alta,
65,07
6,20
1,83
84,57
15,10
65,81
23,70
1,55
86,82
30,00
2,64
84,35
65,49
2,15
81,91
64,93
2,71
83,71
64,22
3,42
80,98
2,35
80,03
ayn
satra
yazlmak
suretiyle
iki
ekilde
kaydedilmektedir.
Her iki kayt eklinde de ykseklik hesaplar gzleme
dzlemi yntemine gre yaplr.
65,29
ller nivelman karnesinde veya bir arazi defterinde
66,09

67,64
65,00
81,89
Yol Bilgisi
2,86
0,73
16,40
25,0
ykseklikleri yazlr.
El nivosu ile enkesit almnda yukarda aklanan ilemler
aynen uygulanr, ancak nivo yerine el nivosu kullanlr.
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
Enine eimin fazla olduu yerlerde kolaylk bakmndan
Bir yndeki okumalar tamamlandktan sonra alet asal
enkesitler teodolit ile alnr. Bu amala alet eksen kazc

zerine kurulup, muylu ykseklii llr.
eksen etrafnda 200g grad dndrlerek dier tarafa

yneltilir.
Alm iin drbn, kesit ynnde yaklak arazi eimine
Bu kez drbn, birinci taraftaki dey ay 200g grada
paralel olarak ve dey a bir tam sayya getirilerek

balanr. Arazinin eiminin deitii noktalara tutulan
miralarda kl (st orta - alt) okumas yaplr.
tamamlayacak bir aya balanr.

Bu salanamyorsa dey a yine tam say olacak ekilde
duruma uygun bir ayla balanr (ekil 35)
47
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi

Yneltilen
83 g
117

a=1,46
2
1
3+780
5
4
EKL: 35
Yol Bilgisi
ikinci taraftaki arazi eiminin deitii

noktalara da mira tutularak okumalar yaplr.
ller takeometre karnelerine yazlr.
Mira tutulan noktalarn kotlar ve yatay uzunluklar
takimetri konusunda akland ekilde hesaplanr.
Mira tutulan noktalarn kotlar hesapla bulunmak
istenmiyorsa ve kesitler grafik olarak izilecekse;
mirada yalnz orta kl okunur.
Eksen kazna olan uzaklklar ise; elik erit metre ile
llr ve takeometre karnesine bu deerler yazlr
(ekil 35).
Yol Bilgisi

Takometre ile alnm enkesitlerin grafik izimi iin,

nce eksen noktas iaretlenir.

Bu noktadan gein yatay eksen zerinde mira tutulan
noktalarn eksen kazna olan uzaklklar iaretlenir.
Eksen noktasndan alet ykseklii kadar alnarak muylu
noktas tespit edilir ve bu noktadaki drbn eim izgisi
izilir.
Yatay izgi zerinden klan diklerle eim izgisinin
kesime noktalarndan mira okumalar kadar aa doru
alnarak noktalar iaretlenir.
Bu noktalarn aralar birletirilerek kesit tamamlanr.
Yol Bilgisi
Boyuna ve Enine Kesitlerin izimi ve Hesaplar

Boykesitlerin izimi:
Boykesit nivelman ve kot hesaplar bittikten sonra boy
kesitlerin izimine geilir.

Boykesitler, kolay izilebilmesi ve ucuz bir ekilde
oaltlarak zerinde proje almalarnn yaplabilmesi

amalaryla milimetrik aydnger katlar zerine
izilirler.
Kesitlerin uzun olmas dolaysyla da genilii 30-50 cm
arasnda deien rulo biiminde katlar kullanlr.
Yol Bilgisi
izim lei yatay uzunluklar iin amaca gre 1/1000-
1/5000 arasnda alnr.

Dey
lekler ise; genellikle arazinin ykseklik

farklarn abartmal olarak gsterecek ekilde ve yatay
lee gre 10 kat daha byk alnr, rnein 1/2000
yatay leinde izilen bir kesitte dey lek 1/200
alnr.
48
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
Boy
kesitte nerelere kazk akld noktalarn

ykseklikleri, balangca olan uzaklklar,krmz izgi
eimleri ve yatay kurblarn dn ynleri ile yatay ve
dey kurblara ait ana bilgiler gsterilir.
Bu nedenle kesitin altnda nceki slaytta grld gibi,
bu bilgilerin yazlaca satrlara yer verilir.
Krmz kot satr projesi yaplacak yolun eimine gre
alaca kotlarn ve dey kurb proje kotlarnn yazlaca

satrdr.Proje kotlar kesite krmz mrekkeple yazld
iin bunlara krmz kot ad verilir.
Yol Bilgisi
izim dik koordinat esasna gre yaplr.
Yatay eksen
uzunluklar, dey eksen ykseklikleri

gsterir.
izim iin lek cetveli kullanlmaz.
Milimetrik izgilerden yararlanlr, nce drdnc satra
kazklarn balang noktasndan uzaklklar lee gre

milimetreler saylarak iaretlenir ve nc satra kazk
numaralar yazlr.
Besinci satra balangca olan uzaklklar altnc satra
hektometreler, yedinci satra kilometreler yazlr.
Yol Bilgisi
kinci satra noktalarn doal zemin kotlar (siyah kotlar)
kaydedilir.Gzergahtaki yatay kurblar ve bunlara ait

bilgiler, dokuzuncu satrda gsterilir.
Kesitin izilebilmesi iin nce kot balang izgisine
(yatay eksene) izime uygun bir kot verilir,rnek ekilde

bu kot 306 m, olarak alnmtr.
Bundan
sonra dey lee gre ve siyah kotlar

yardmyla kazklarn yerleri iaret edilir.
izim yaplrken kesit kadn dna kabildii gibi,
aada kotlarn yazld satra da girebilir.

Bunu nlemek iin gereken yerde yatay eksen iin kabul
edilmi itibari kot deitirilerek kesit uygun

miktarda aa veya yukar kaydrlr. (ekil 37)
bir
aret edilen noktalar birletirilerek kesit (doal zemin
izgisi) tamamlanr.
49
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
Boykesit zerinde Yol Profili

(Krmz izgi) nin izimi:
Doal zeminin boykesiti izildikten sonra, bunun zerine

yolun profili (krmz izgisi) izilir.
Krmz izgi bir seri doru paralar ile bu dorular

birbirine balayan erilerden (dey kurblardan) oluur.
Dey kurblarda eri paralar olarak daire yay
(T.C.Karayollar) veya gibi ikinci derece parabol

erisinden yararlanlr.
Bugn, yol yapm makinelerinin gelimesiyle, kaz ve
dolgu ileri eskiye nazaran daha kolay yaplabilmektedir.
Bu bakmdan, yksek hzlarn salanabilecei krmz
izgiler, bu sorunlar dnlmeden izilebilmektedir.
(ekil 37)
Yol Bilgisi
Yol profilinin izilmesinde dikkat edilecek balca

hususlar unlardr:
1. Krmz
2.
3.
4.
5.
izginin eimi hibir yerde maksimum eimi

amamaldr.
Kaz ve dolgu miktarlarnn mmkn olduu kadar eit
olmasna dikkat edilmelidir.
Yarma yerlerinden kazlacak toprak, dolgulara
tanaca iin, krmz izgi,bu tamalarn yoku aa
yaplmasn salayacak ekilde geirilmelidir.
Zorunlu kalmadka maksimum eime yaklaan eimlere
gidilmemelidir.
Devaml klar uygun deildir. Bu bakmdan 2-3 km de
bir 300-400 m uzunluunda daha az eimli sahanlklar
dzenlenmelidir
Yol Bilgisi

hususlar unlardr.
Yol Bilgisi

hususlar unlardr.
6. Kotun en dk olduu yerlerde yolun altndan sularn
akn salamak iin, bz ve menfezler konulacandan

krmz izgi uygun ykseklikten geirilmelidir.
7. Kpr yerlerinde, takn sularnn gerektirdii ve yan
derelerden gelen akarsularn stnde bir krmz izgi
geirilmelidir.
8. Sularn yol boyunca hendeklerden akn salamak
iin, dz arazide dahi yola en az %0,5 boyuna eim
verilmelidir.
9. Derin yarma ve dolgulardan kanmaldr. Bu eit
toprak ileri ayrca, istinat duvar ve drenaj iin sanat
yaplar gerektirdiinden ayrca yollarn estetii
bozulduundan sakncaldr.
Yol Bilgisi

hususlar unlardr.
13. Ova
10. Dey kurblarn kpr stne rastlamamasna ve ayrca
trafik emniyeti bakmndan kprlere byk eimle

yaklalmamasna allmaldr.
11. Ayn kesimde kalan yatay ve dey kurblarn birbirine
gre durumlar trafik emniyeti bakmndan ett
edilmelidir.
12. Hareket
halindeki tatn kinetik enerjisinden
faydalanmaldr. Bu amala tatlarn yksek hzla
gittikleri dz kesimlerin sonuna, mmknse en fazla
eimli kesimlerinin konulmasna almaldr.
ve dz arazilerde yer alt sularnn ve kar

toplanmasnn etkileri gz nnde tutularak krmz hattn
yeter ykseklikte tespiti gerekir.
14. Yksek kotlu geni ve uzun boyunlarda kar mcadelesi
kolayl asndan krmz izgi dolguda geirilir.
15. Dalgal
arazilerdeki
uzun
alinymanlar
da
gece
srlerindeki farlarn etkisini nlemek iin uzun tldeki
krmz izgiler yerine dalgal krmz izgiler tercih edilir.
16. Dey kurblarn dzenlenmesinde, emniyetli duru iin
emniyetli gr ve ndeki tat emniyetle geiinin
gerekli uzunluklar olan, dey kurb boylar seilmelidir.
50
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
Krmz izgi Eimlerinin ve Ara Nokta

Kotlarnn Hesab
izilen boykesit zerinde yukarda belirtilen esaslar gz nnde bulundurularak yol

profili (krmz izgi) geirildikten sonra, dey some noktalarnn kilometreleri ve
kotlar boykesit zerinden okunur. (ekil 38)
EKL 38
Yol Bilgisi

Kotlarnn Hesab
Yol Bilgisi
Someler aras uzunluklar ve somelerin kotlar yardmyla

krmz izgilerin eimi:
g1 = t g 1 =
h
u

Kotlarnn Hesab
Krmz izgi Ara Nokta Kotlarnn Hesab
Verilenler:
stenenler:
H s , tan 1 = g 1 ve
1
ui
Hp
formlyle hesaplanr. Bu formlde;
zm:
H p = H s + h i
i
h = H s H s = iki some arasindaki kot fark

2
u =S
Yol Bilgisi
S
= iki some arasindaki yatay uzunluk' tur.
2km 1km
Parabolik Dey Kurblar ve Proje Kotlarnn

Hesab
Eimleri g1 ve g2 olan krmz izgilerin denklemi y=ax2+bx+c olan

ikinci derece parabolyle birletiini dnelim.
H p = H s + g i .u i
1
formlyle hesaplanr.
Yol Bilgisi

Hesab
T1T2 kiri ynn +X, dey eksenini de +Y ekseni olarak kabul

edelim
X=0 iin Y=0 olduundan c=0 olur.
Dolaysyla denklem
y=ax2+bx olur.
(2)
Xe gre trev alnrsa
Y=2ax+b
(3)
elde edilir.
Bu denklemde X=0 iin y=b olur.
Y = tg 1 = g1 olduundan
b=g1 olur.
X=L iin Y=g2 olduundan bu deerler (3) denkleminde yerine
konursa g2=2aL+g1 elde edilir.
51
Yol Bilgisi

Hesab
Yol Bilgisi
Dikkat !!!
g g
a= 2 1
2L
a=
G
2L
bulunur.
g1-g2= G olarak ksaltlrsa
G = g1-g2 < 0 olduunda ak kurp (Dere Kurp) geometrisi
elde edilir.
Bu deer (2) denkleminde yerine konursa
y=
G 2
x + g1.x
2L
(6)
T1 noktasnn kotu HT1 ise, Pi noktasnn proje (krmz

izgi) kotu:
olarak bulunur.
T1S krmz izgisi zerindeki her noktadan o kotlar

bulunabileceinden proje zerinde izim ve parabole ait
kotlar hesaplama bakmndan uygulamada (y) uzunluu
hesaplanr.
Yol Bilgisi
G = g1-g2 > 0 olduunda kapal kurp (Tepe Kurp) geometrisi

Hesab
HPi = HT1 + yi
(7)
ile hesaplanr.
Yol Bilgisi

Hesab
Proje kotlarnda en nce kurbun balang ve biti noktalarnn

kilometre ve kotlar ile E deeri hesaplanr.
rnek:
S2km = 3+064.85
HS2 = 331.07 m
L = 430.00 m
g1 = +0.047536
g2 = -0.065764
T1
g1 = +0.047536 , g2 = -0.065764
T2
L
= 2 + 849.85
2
L
HT = HS g1. = 320.85 m
1
1
2
L
T2km = Skm + = 3 + 279.85
2
L
HT = HS + g2 . = 316.93 m
2
1
2
T1km = Skm
2+500, 2+900, 3+050, 3+100 3+250 ve 3+700 kilometrelerde proje

kotlarn hesaplaynz.
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
zm:
y=
G 2
x + g1.x
2L
(6) nolu denklemi kullanarak
zm u ekildedir:
Proje kotu = HT1 + yi (7) yardmyla hesaplanmaldr.
G = g1-g2 = +0.047536 - (-0.065764)= 0.1133 > 0 olduundan
kapal kurp geometrisi
x1 = 2900-2849,85= 50.15 m deeri alnarak (6) nolu
denklemde yerine yazlrsa
y1 = 2.052 m olarak bulunur. Bu deer yardmyla proje kotu
(7) nolu bant yardmyla;
2+900
H (2+900) = 320.85 + 2.052 = 322.902 m
3+050 kilometredeki ara noktann proje kotunun bulunmas

3+050
H (3+050) = 320.85 + 4.237 = 325.087 m
3+100
H (3+100) = 320.85 + 3.647 = 324.497 m
52
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi

y4 = -2.073 m olarak bulunur. Bu deer yardmyla proje kotu
3+250
H (3+250) = 320.85 + (-2.073) = 318.777 m
Kontrol: Kurp biti noktasnn (3+279.85 kilometre de) proje
proje kotunun bulunmas
x5 = 3279.85-2849,85= 430.00 m deeri alnarak (6) nolu
y5 = -3.919 m olarak bulunur. Bu deer yardmyla kurp biti
noktasnn proje kotu (7) nolu bant yardmyla;
T2 = 3+279.85
Dey Eksen
Karayolunda
dey
eksen,
ekonomi,
gvenlik,
drenaj, konfor ve
estetik
gibi
faktrler ile birlikte
yatay eksenle olan
ilikileri
de
gz
nne
alnarak
oluturulmaldr.
H T2 = 320.85 + (-3.919) = 316.931 m
Drenaj:[ak kanal]
(karto.) 1. Blgenin snrlar iinde doan veya yamur sularn baka yerlere
gtrp ileten avgn, aka, su yolu veya ark.
2. Bir yerde birikip kalan svlar darya aktmak iin kullanlan boru, oluk
veya arala suyu teleme ilemi. (Haritaclk Terimleri Szl, HGK 2003)
Byk Trke Szlk, TDK
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
Dey eksenin geirilmesi srasnda gz nnde
tutulmas gereken en nemli kontrol kriterleri, boyuna

eim ve dey kurp uzunluu yada dey kurb erilik
yarap olup, gzetilmesi gerekli dier baz nemli
hususlar aada verilmektedir:
Yarma ve dolgu hacimleri dengeli olmaldr.
Yeralt su seviyesi dikkate alnarak dey hat yeterince
yksek tekil edilmelidir.
Yol kotlar menfez ve/veya su kabarma seviyelerinin
yeterince zerinde olmaldr.
Dey eksen izgisi yan yol, kavak, vb. balant
noktalarnn kotu ile uyumlu olmaldr.
Yol Bilgisi
Dey Kurplar
Birbirini izleyen sabit eimli yol kesimleri arasnda sr

konforu ve gvenlii iin dey kurplar tekil
edilmektedir.
1. , 2. ve 3. snf yollarda birbirini izleyen iki krmz izgi
kolunun eimlerinin cebrik farknn % 0.5 den byk
olmas durumunda bu iki krmz izgi arasna dey kurb
uygulanr.
Daha dk standartl yollarda ise bu cebrik fark % 1
olarak kabul edilebilir.
Dey kurplar, byle iki dey alinyman dorusunu

birbirlerine balayan eriler olup parabol veya daire
eklinde uygulanmaktadr (Karayolu Tasarm El Kitab,
TCK,2005).
Dey kurplar, birletirildikleri dey alinyman
kesimlerinin eimlerinin cebirsel farkna bal olarak,
dere dey kurp (ak dey kurp) ve tepe dey kurp
(kapal dey kurp) olmak zere iki gruba ayrlrlar.
53
Yol Bilgisi
Dey Kurblar
Dey kurplar sr konforu ve yol gvenlii gz nnde

tutularak tasarlanmal ve bu amala aadaki hususlar
dikkate alnmaldr:
Duru veya gei gr mesafesi (tepe dey kurp iin),
Far gr mesafesi (dere dey kurp uzunluu iin).
Drenaj
Dey Kurp Tipleri
Yol Bilgisi
Gr Uzakl:
alabilmeleri
iin, src nndeki yolun yeter uzunlukta bir kesimini
grebilmelidir.
Yol Bilgisi
Yollar zerindeki tatlarn emniyetle yol
Karayollarnda
seyir eden motorlu tatlarn takip

ettikleri yrnge ve hzlar, yetenei, eitimi ve
deneyimi olduka farkl srclerin kontrol altndadr.
Trafik akn yavalatmamak amacyla, ndeki ar
tatlar geebilmek iin, yeteri kadar gr salanabilen
kesimlerin yol boyunca temin edilmi olmas da gerekir.
Yol Bilgisi
Yol gvenlii asndan;
Tm karayollarnda srcnn nnde beklenmeyen bir
nesne ile karlatnda, ona arpmadan durabilmesi iin

gereken Duru Gr Mesafesi (DGM) ile
ki eritli karayollarnda, srclerin nlerindeki tat
geerken, kar eridi arpma riski olmadan
kullanabilmeleri iin gereken Gei Gr Mesafesi
(GGM)
tasarmc tarafndan dikkate alnmaldr.
Yol Bilgisi
file:///C:/Documents%20and%20Settings/Administrator/Desktop/DGM.htm
Kapal kurbda (Tepe kurb)

gr
Ak kurpda (Dere kurb) gr mesafesi
54
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
Ak kurpda (Dere kurb) far aydnlatmas sonucu

gr mesafesi
Yol Bilgisi
Alt geitlerde gr
Yol Bilgisi
Yatay kurbda gr (tnel iinde)
Gabari Yksekliine Dikkat Edilmemesin Sonucu
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
Emniyetli Duru iin Gr Uzakl:
Motorlu tat srcsnn, yol zerinde oluabilecek
herhangi bir tehlikeyi, tatn emniyetle durdurabilecek

kadar bir uzaklktan grebilmesi gerekir.
Bu uzaklk, srcnn intikal ve reaksiyon zamanlar
zarfnda tatn ald yol ile fren uzaklnn toplamna
eittir.
ntikal Zaman:
Tehlikenin grld andan itibaren fren yapmaya gerek

olup olmad kararna varncaya kadar geen zamandr.
Bu zaman srcnn dikkatine baldr, zellikle yksek

hzlarda, dikkat younlat iin intikal zaman ksadr.
Buna karlk yava hzlarda ise bu sre uzundur.

Yaplan gzlemler
sonucunda
intikal
zamannn 0,25-2,50
saniye
arasnda
deitii
grlmtr.
55
Yol Bilgisi
Yol Bilgisi
Fren Reaksiyon Zaman:
Yaplan
geni aratrmalar sonunda, fren reaksiyon

zamannn (tehlikenin intikal edildii andan fren
uygulamasna geinceye kadar geen zaman) yaklak
yarm saniye olduu saptanmtr.
Ancak
bu deerin kiilere gre deiecei gz nne

alnarak, yol projeleri hazrlanrken fren reaksiyon
zamannn 1 saniye olarak kabul edilmesi uygun
grlmtr.
Yol Bilgisi
Fren Uzakl:
Dz yolda seyreden bir tatn, fren uyguland andan
itibaren durabilecei yaklak uzaklk;
d=
v2
254 f
formlyle hesaplanr
Bu formlde:
d = Fren mesafesi(m)
v = Hz (km/s)
f = Tekerlek lastii ile yol yzeyi arasndaki srtnme
katsays
Yol Bilgisi
Fren Mesafesi:
Fren Mesafesi:
f srtnme katsays kuru havaya gre dikkate alnmsa
da (yal ve buzlu havalarda srcnn hzn

drecei sebebiyle) emniyet bakmndan srtnme
katsaylar proje iin %20 azaltlmtr.
UYARI !!!
Gr uzakl hibir zaman proje hzna karlk olan
emniyetli duru uzaklndan az olmamaldr.
Yollarn eimli olmas durumunda fren uzaklnn aadaki

forml yardmyla hesaplanmaldr.
2
d=
v
254 ( f g )
d : Fren mesafesi, m
v : Aracn hz, km/sa
f : Tekerlek lastii ile yol yzeyi arasndaki srtnme
katsays
g : Rampa eimi, %
Yol Bilgisi
ndeki Tat Gei iin Gr Uzakl:
ki eritli yollarda nde yava giden tatlarn
geilebilmesi iin gerekli gr uzaklnn devaml olarak

salanmas veya mmkn olmuyorsa yol boyunca sk sk
salanmas gerekir.
PROJE DEY EKSENN BELRLENMES

Proje ekseninin zemine uygulamasndan
sonra, piketaj kazklarna yaplan boykesit
nivelman ve hesaplardan sonra uygun bir
boykesit
lei
seilerek
(Yatay
eksen
kilometre- Dey eksen Ykseklik (Kot):
1/100 1/1000 yada 1/200 -1/2000) yolun
boykesiti (profili) elde edilir.
Proje dey hatt dey kurplarn (genellikle
parabolik ekilde ak ve kapal olarak) ve belli
eimdeki tanjant paralarnn bileimidir.
56
Dey Kurb Uzunluunun Tespiti

Dey kurplar dey

birbirine
aamal
salamaktadr.
eksende
olarak
eimlerin
geiini
Dey kurp uzunluunun tespitinde
Dey kurplar; kapal (tepe) ve ak (dere)

olmak zere iki ekilde adlandrlmaktadr.
Emniyetli duru
Emniyetli gei
hususlar gibi alternatif yntemler kullanlabilir.
Dey kurp zerinde iyi bir gr mesafesi ve

sr konforunun salanabilmesi asndan
kurp zerindeki eim deiim hznn kabul
edilebilir snrlar iinde kalabilmesi iin kurp
uzunluunun yeterli olmas gereklidir.
Dey kurplardaki (K) katsays birim yzde
eim farklar bana kurp boyu olarak
tanmlanmaktadr.
=L/A
: Dey kurp katsays
: Parabolik dey kurp uzunluu, m
: Eimlerin cebrik fark, %
Dey Kurp Katsays

Duru Gr
Tasarm
Hz
Mesafesi in
(km/sa) DGM Tepe
Dere
(m) Dey Dey
Kurp,
Kurp,
K
K
20
3
20
1
30
4
30
2
40
45
6
9
60
13
50
10
75
16
60
14
70
100
23
22
120
28
80
35
145
35
90
51
100
175
73
44
110
200
100
52
60
120
235
130
69
130
270
165
Dey kurb katsays "k
Dey kurplar sr konforu, yol gvenlii ve

yeterli
drenaj
salayacak
ekilde
tasarlanmaldr.
K
K
L
A
1.
Trkiye Karayollar devlet yollarnda, dey kurp

uzunluu (L) nin
Kapal (Tepe) Dey Kurblarda:
Yol tek ynl bir yol ise (gidi-dn ayrlm) src
gznn yol yzeyinden 1,08 m. ykseklikte olduu
kabulne gre; 0,20 m. Ykseklikteki bir engele
arpmadan durabilmesi iin gerekli gr uzakln
(emniyetli duru mesafesi) salamas,
ift ynl (iki eritli) bir yol ise, ndeki arabay gvenle
geebilmek iin gerekli gr uzakln salamas
gereklidir.
Gei Gr Mesafesi
in
GGM
Tepe Dey
(m)
Kurp, K
200
270
345
410
485
540
615
670
730
775
815
46
84
138
195
272
338
438
520
617
695
769
Dey Kurb Uzunluunun Tesbiti
2.
Ak (Dere) Dey Kurblarda:

Gece far aydnlatmasna gre gvenle duru iin
gerekli gr uzakln salamas, bir alt geit olmas
durumunda, yeterli gr uzakln salamas
gereklidir.
57
Kapal Dey Kurblarda Dey Kurb

Uzunluunun Tespiti:
1.a) Kapal Dey Kurblarda Emniyetli Duru in Gerekli
Dey Kurb Uzunluunun Saptanmas
Bir dey kurb eriliinin, dolaysyla (L) uzunluunun bu
dey kurbun bir yanndaki eimli yoldan (V km/s) hzla
giden tatn gz ykseklii yol yzeyinden h1= 1,08 m.
olduu ngrlen srcsnn, araya kurbun erilii
girmeden kendisi iin tehlikeli olabilecek h2=0,20 m
ykseklikteki bir engele arpamadan fren yapp durabilecek
biimde dzenlenmesi gerekir.
Tepe Dey Kurpta Gr Mesafesi
Tepe tipi dey kurp boyu, eimlerin cebrik fark ve

gr mesafesine bal olarak aada verilen temel
kullanlmaktadr.
S < L ise L =
AS 2
S > L ise L = 2 S -

Uzunluunun Tespiti:
(1)
100( 2 h1 + 2h 2 ) 2
200 ( 2h1 + 2h 2 ) 2
A
(2)

Uzunluunun Tespiti:
Duru Gr Mesafesi (DGM) esas alndnda, src
gz ykseklii 1.08 m ve yol zerindeki obje ykseklii 0.20
m olmas durumunda (1) ve (2) nolu bantlara yerine
yazldnda tepe dey kurp uzunluu aadaki bant
yardmyla hesaplanr.
Burada iki durum sz konusudur
1) S < L (Gr uzunluu, dey kurb uzunluundan
kk)
Yukardaki bantdaki terimler:

L : Tepe dey kurp uzunluu (metre)
S : Gr mesafesi (metre)
A : Eimlerin cebrik fark, % olarak (g1 g2)
h1 : Src gz ykseklii (metre)
h2 : Yol zerindeki obje ykseklii (metre)
S < L ise L =

Uzunluunun Tespiti:
AS 2
442
(3)
Kapal Dey Kurblarda Dey Kurb Uzunluunun

Tespiti:
UYARI:
2) S > L
byk)
(Gr uzunluu, dey kurb uzunluundan
S > L ise L = 2 S
442
A
(4)
S >L olmas halinde Ann kk deerleri iin tepe dey

kurp uzunluu ok ksa olacaktr. Bu durumda Minimum Kurp
boyunun:
LMinimum =0.6*VProje
kullanlarak bulunmas tasarm iin uygun bir kriterdir:
L: Tepe dey kurp uzunluu (metre)

S: Duru Gr mesafesi, (DGM), (metre)
A: Eimlerin cebrik fark, % olarak (g1 g2)
L
: Dey kurp boyu, m
VProje : Tasarm hz (Proje hz), km/saat
58
(V) km/s hza gre bu engele arpmadan gvenli duru iin

gr uzunluu (S) olsun.
Deiik hzlar iin karayollarnca kabul edilen (S)
uzunluklar metre cinsinden aadaki Tabloda verilmitir .
Tasarm
Hz
(km/sa)
Duru Gr Mesafesi in
Gei Gr
Mesafesi in
DGM
(m)
Tepe
Dey
Kurp, K
Dere
Dey
Kurp, K
GGM
(m)
Tepe Dey
Kurp, K
20
30
50
65
80
100
125
150
180
210
240
270
1
2
6
10
14
23
35
51
73
100
130
165
3
4
9
13
16
22
28
35
44
52
60
69
200
270
345
410
485
540
615
670
730
775
815
46
84
138
195
272
338
438
520
617
695
769
20
30
40
50
60
70
80
90
100
110
120
130

Tespiti:
Burada belirtilmesi gereken nemli bir husus:

Tepe dey kurblarda devlet yollar iin konfor asndan

minimum 120 m, il yollar iin de minimum 80 m lik kurb
uzunluunun istenmesidir.
Dolaysyla, yaplan hesaplarda L iin negatif deer elde
edilirse yada belirtilen deerlerden kk bir sonu elde
edilirse, yolun snfna gre verilen bu minimum deerler
alnr.

Tespiti:
Dey kurb hesab ister duru gr mesafesine

(DGM), ister gei gr mesafesine (GGM) gre
yaplsn nce S < L veya S > L kabul yaplarak ilgili
bantdan L uzunluu hesaplanr.
kan sonu kabule uygunsa aynen alnr. Aksi
durumda yani hesaplama sonucu yaplan kabule
uygun dmezse dier duruma ait bant kullanlarak
L uzunluu hesaplanr.
rnek:
Proje hz 90 km/h ve emniyetli duru mesafesine gre
belirlenmek istenen eimleri g1 = % 4 ve g2 = - %3 olan ardk
krmz izginin arasna tasarlanacak dey kurbun uzunluunu
hesaplaynz.
nce Tablo dan V = 90 km/sa iin S = 150 m alnr.
S > L iin,
L = 2S
442
442
= 2 *150
= 236.86 m
A
7
bulunur. art incelenirse,

150 > 236.86 olduu grlr.
Dolaysyla art salanmadndan S<L forml uygulanr.
rnek:
Kapal Dey Kurblarda Dey Kurb Uzunluunun Tespiti:

S < L iin
L=
A S 2 7 *1502
=
= 356.33 m
442
442
zm:
bulunur.
Bu sonuca gre art incelenirse,
150<356.33 dir olduu grlr ve art salanmtr.
Bu deer ste yuvarlatlarak, minimum dey kurb iin
L = 360 m olacak ekilde uygulanmasna karar verilir.
Tablodan
G=g1-g2 > 0 olduundan Kapal (Tepe) Kurb geometrisi olumutur.
59
Kapal Dey Kurblarda Emniyetli Duru Gr Mesafesine

gre Dey Kurb Uzunluunun Tespiti:
Kapal Dey Kurblarda Dey Kurb Uzunluunun Tespiti:

I.b) ift Ynl bir Yolda ndeki Arabay Gvenle Geecek
ekilde L Kapal Dey Kurb Uzunluu Saptanmas:
ki eritli bir yolda sollama manevras yapan bir tatn,

dier eritte ve ters ynde kardan ayn hzla gelen
dier tatn hareketine engel olmadan, ndeki tat
gvenle geebilecei gr uzakln salayacak ekilde
kapal dey kurb uzunluunu saptamak sz konusudur.


Karlkl seyreden tatlarn eit varsaylan hzlarna gre
(S) ndeki arabay gvenli geebilmek iin gerekli gr

uzaklklar tabloda verilmitir.
Dikkat edilirse bu tablodaki gvenli gei gr
uzunluklar, ayn tabloda verilen gvenli duru gr
uzunluklarndan ok byktr.
Gei Gr Mesafesi dikkate alndnda, src gz
ykseklii 1.08 m ve obje ykseklii 1.08 m kabul
edildiinde tepe dey kurp uzunluu nceki konuda
olduu gibi burada da yine S>L ve S<L olmak zere iki
durum sz konusudur.
V = 110 km/h iin tablodan Gei Gr Mesafesi olarak 730 m olduu

grlmtr. Buna zm
I.b.
1) S<L iin (L) Kapal Kurb Uzunluu Hesab:
AS 2
S < L ise L =
864
(5)
2) S >L iin (L) Kapal Kurb Uzunluu Hesab:
864
S > L ise L = 2 S
A
L: Tepe dey kurp uzunluu, m
S: Gei Gr mesafesi, (GGM), m
A: Eimlerin cebrik fark, %
S < L ise L =
AS 2
864
S > L ise L = 2 S
(6)
730 < 2804.28 m art salyor
864
A
730 > 1269.97 m art salamyor
L = 2805 m olarak uygulanmaldr.
60
Ak (Dere) Dey Kurblarda Gece Far

Aydnlatmasna Gre Gvenle Duracak ekilde L
Dey Kurb Uzunluunun Tespit Edilmesi
Dere dey kurp uzunluunun hesaplanmasnda ekilden grld

gibi far gr mesafesi esas alnarak far ykseklii 0,6 m ve k
dorultusunun tat ekseninden yukar doru 1 a yaparak
ykseldii kabul yaplmtr.
Ak dey kurblarda, kurb anak eklinde olduundan,

gndz engel grmek ve tat gemek ynnden, kurbun
erilii nedeniyle gre uygunsuz bir durum ortaya
kmaz.
Fakat gece yolculuklarnda ak kurbun (L) boyunun bir
engele kar gvenli duru uzunluu boyunca bir yol
yzeyi kesiminin, farlarla aydnlatlmasn salayacak
ekilde dzenlenmi olmas gerekir.
Burada da yine S>L ve S<L olmak zere iki durum sz konusudur.
Ak (Dere) Dey Kurblarda Gece Far Aydnlatmasna

Gre Gvenle Duracak ekilde L Dey Kurb Uzunluunun
Tespit Edilmesi
1.
rnek:
S < L durumu iin,
Ad 2
S < L ise L =
Ad 2
200 (0,6 + d tan 1 )
120 + 3,5 d
(7)
2. S > L durumu iin,
S > L ise L = 2d

200 (0,6 + d tan1 )

120 + 3,5 d
= 2d
A
A
(8)
A: Eimlerin cebrik farknn mutlak deeridir. %

d : Tat ile yukarda tanmlanm olan k hattnn yol yzeyini
kestii nokta arasndaki mesafesi. Ayn zamanda Emniyetli duru
uzakldr. (m)
L: Dere Kurb uzunluu (m)
S < L ise L =
Ad2
120 + 3,5 d
S > L ise L = 2d
A = % 12.545643 olarak alnmaldr.
G<0 olduundan Ak (Dere) Kurb olduu grlr.
Ayrca 2+650 ve 3+120 proje kotlarn hesaplaynz
120 + 3,5 d
A
S<L art salandndan L = 750 m uygulanmaldr.
61
HATIRLATMA:
Forml yardmyla
Kurbtan nce 2+650 x1= 76.95 m H 2+650 = HT1- (x1.g1) = 954.14 m

Kurbtan sonra 3+120 x2= 93.05 m H 3+120 = HT2+ (x2.g2) = 959.67 m
Bu nceki sayfadaki zm, dey kurp geometrisine uygulanrsa:
Soru:
S1km = 5+634.34
S2km = 6+543.45
S3km = 6+943.93
HS1 = 1143.35 m
HS2 = 1131.97 m
HS3 = 1165.74 m
a) Proje hz v = 110 km/h, emniyetli duru iin gr uzakl 210 m

dir. Aadaki veriler ile emniyetli duru mesafesine gre S2 de oluan
dey kurbda uygulanmas gereken minimum dey kurb uzunluunu
bulunuz.(S > L ve S < L durumlar iin sonular hesaplanacaktr)
b) S2 de oluan dey kurb iin L = 750 m seildiine gre; kurp
balang, kurp biti ve 6+100, 6+480, 7+140 kilometrelerdeki proje
kotlarn hesaplaynz.
c) Maksimum ya da minimum proje kotuna sahip noktann kilometresi
ve kotu nedir?
62
zm:
6+100 ara nokta kurbun balangcndan nce bir noktadr

7+140 ara nokta kurbun bitiinden sonra bir noktadr.
Buna gre zm aadaki gibi elde edilir.
zmn balangcnda; kurbun, ak kurp (dere kurp)

olduu tespitinden sonra, ak kurb geometrisinin aadaki
ekle gre 3 deiik ekilde olabilecei gibi:
a) Tip IIIe gre minimum noktas bulunur
b) Tip VI ya gre hem maksimum hem de minimum
noktas bulunmaktadr
Elde edilen kurbun Tip III ekline uyan bir geometriye

sahip olduu bata zmde grldne gre,
sadece minimum noktas bulunmaktadr.
63
Ak (Dere) Dey Kurblarda ALT GET Olmas

Durumunda Emniyetli Duru iin L Dey Kurb
Uzunluunun Saptanmas
Projelendirilecek yolun, bir

demiryolu veya karayolunun
altndan gemesi sz konusu
ise, kesime noktasnda dier
yol
bir kpr zerinden
geirilir.
Buna ALT GET denir.
Eer yaplacak yol , dier bir
demiryolu veya karayolunun
zerinden geirilirse buna da
ST GET denir.
Alt geitlerin yapm srasnda, boy kesit, enkesit ve plan

ynnden deiik alt snrlarn tespiti gerekir.
Alt geit boyunca, yolun erit saysna gre ve yaya
yollar da gz nne alnarak, alt geide bir genilik ve

ykseklik belirlenir. Bunlara GABAR denir.
Ak (Dere) Dey Kurblarda ALT GET Olmas

Durumunda Emniyetli Duru iin L Dey Kurb
Uzunluunun Saptanmas

nceki problemlerde olduu gibi; S>L ve S<L durumlar

sz konusudur.
Her iki durumda da, alt geidin en alak noktas, dey
kurbun somesi zerinde olduunda, gr asndan en
uygunsuz durum ortaya kar.
Alt geit kprsnn kirii zerindeki bu kritik noktann
yoldan minimum ykseklii,
Alt geitlerde gr mesafesi
Alt geitlerde dere tipi dey kurbun uzunluu her iki durum iin,
S < L iin L =
AS 2
800 [C - (h1 + h2) /2 ]
S > L iin L = 2 S
Formllerde;
S < L iin L =
L
S
A
C
h1
h2
: Dere dey kurp uzunluu, (m)

: Gr mesafesi, (m)
: Eimlerin cebrik fark, %
: Dey aklk, (m) (kpr, alt geit, vb. gabari ykseklii
min. 5.00 m.dir.)
: Kamyon srcs iin gz ykseklii
: Obje ykseklii
800 [C - (h1 + h2) /2 ]

A
AS 2
800 (C - 1.3)
S > L iin L = 2 S
800 (C 1.3)
A
Yardmyla hesaplanr.
Alt geitlerde kritik kurp boyu, tat olarak kamyon ve obje

ykseklii olarak tatn stop lamba ykseklii esas alndnda
(h1=2.00 m, h2:0.60 m) yukardaki formller;
64
Dey Eksen Tasarm iin Genel Kurallar

Dey eksen tasarmnda yukarda belirtilen hususlara ek olarak
aada zet olarak verilen baz genel kriterlerinde gz nnde tutulmas
yararldr:
Sk sk deien ve ksa uzunluktaki eimler yerine arazi
topografyasna uyumlu eimler tercih edilerek yol gvenlii

asndan mmkn olduunca dk eim kullanlmasna
allmaldr.
Yarmalarda, yeterli drenajn salanamad yerlerde dere tipi

dey kurplardan olabildiince kanlmaldr.
Yetersiz drenaj nedeni ile
kaza riski artacandan bordrl

yollarda yolun boyuna eimi % 0,5den daha az olmamaldr.
Uzun ini eimli boykesitlerden kanlmaldr. ok uzun
iniin sonunda bir k eimi yoksa zellikle ar tatlarn

ar hzlanmalar trafikte tehlike yaratacaktr.
Uzun k eimli boykesitlerde daha dik eimlerin alt
tarafa konulmasna ve trmann sonuna yaklarken

eimin azaltlmasna veya srekli trmanan eim yerine
ksa mesafeli yatk eimlerle sreklilii kesilmi dey
eksen tasarlanmasna allmaldr.
Ayn ynl iki dey kurp arasna ksa alinyman

konulmasndan kanlmaldr.
ki
dey alinyman arasna ok

ksa dere tipi dey kurp
konulmasndan kanlmaldr.
Gece
srlerinde far nn
aydnlatma mesafesi ksa dey
kurbun
grnmesini
engelleyerek
yol
gvenliini
olumsuz etkilemektedir. Byle
durumlarda dere tipi dey
kurbun boyu uzatldnda optik
krklk giderilerek yol gvenlii
artrlacaktr.
Srekli eim deitiren (ondlasyonlu) boykesitlerden

kanlmaldr.
Aada
grlen
ondlasyonlu
boykesitler zellikle ar tatlarn daha hzl hareket
etmesine neden olarak tehlike yaratabilecektir.
65
Gizlenmi-ni tip profillerden kanlmaldr.

Genellikle
bu
tip
profillere,
uzun
yatay
alinymanlarda, dey eksenin dalgal doal arazi izgisini
yakndan takip etmesi durumunda rastlanmaktadr.
Bu tr boykesitler estetik adan ve sr zorluu
yaratmas bakmndan istenmeyen durumlardr.
ndeki tad gemek isteyen src ini tesinde kar
eridinin bo olduunu grerek yanlabilmektedir. Src
tepenin tesinde gizlenmi olarak gelen bir tatn
varlndan habersizdir.
Bu tip profiller, yatay kurplarla veya yksek dolgu ve
yarmalar kullanlarak yava yava deien eimlerin
uygulanmas ile dzeltilebilir.
Gizlenmi--ni tip profillerden kanlmaldr.

Gizlenmi

Yarma ve dolgularn dengeli olmasna dikkat

edilmelidir.
Yksek rakmlardaki geni boyun noktalarnda kar

mcadelesi bakmndan yarmalardan mmkn
olduunca kanlmaldr.
Ova ve dz arazilerde yer alt sularnn tesirleri gz
nne alnarak proje dey hatt yeterli ykseklikten

(min 1-1.5m.) geirilmelidir.
PROJE DEY HATTI

(Krmz izgi)
Yan derelerden gelen sularn gerektirecei seviyenin

stnde bir proje dey hatt tespit edilmelidir.
YARMA
DOLGU
66
Proje Yatay ve Dey Gzergahn Uyumu
Norve
Yatay ve dey eksenler karayolunun temel

unsurlar olup zenle tasarlanmaldr.
Yol yapm bittikten sonra eksen bozukluklarnn

dzeltilmesi ok zor ve maliyetlidir.
Yatay ve dey eksen tasarmlar birbirinden

bamsz olarak dnlemez.
Emniyet ve dzenli trafik ak ile birlikte estetii
salamann en gvenilir ve ekonomik yolu yatay

ve dey eksenleri iin banda bu bilinle ve iyi
bir uyum iinde belirlemekten gemektedir.
Bu esiz kpr Storseisundet Kprs olarak bilinir. Belli bir adan
bakldnda bu kpr tamamlanmam olduu grnyor ve araba uuruma
dyor gibi grnr. Kpr Averoy adasn anakara Norve'e balar.Kpr
1989 ylnda ald ve 8.3 kilometre uzanyor.
Yatay ve dey eksenlerin uyumunda gz nne

alnmas gereken hususlar;
Yatay ve dey geometrinin dengeli ve uyumlu
olabilmesi iin yatay kurp

yaraplar ve boyuna
eimlerin tasarmnda uyum salanmaldr. Alinyman
veya byk yarapl yatay eksen ile dik veya uzun
eimler, yatk boyuna eimlerle kk yarapl yatay
kurplarn birleiminden kanlmaldr.
rten ve/veya akan yatay ve dey kurplarn

neden olaca trafik etkileri zenle ett edilmelidir. Bu
durumlarda emniyet, konfor ve estetiin olumsuz
etkilenmemesi iin aadaki kurallarn gz nnde
bulundurulmas yararl olacaktr.
Tepe tipi dey kurbun balangcnda veya tepe
noktasnda
kesinlikle
keskin
yatay
kurp
kullanlmamaldr.
zellikle
gece
srlerinde
srclerin eksendeki yatay deiimi alglama
zorluu kaza riskini artracaktr.
Dere tipi dey kurbun balangcnda veya en dk
noktasnda keskin yatay kurp kullanlmamaldr.
Aksi taktirde srcnn yolun ilerisini grebilmesi
engellenerek yoldan kma tr kaza riski artacaktr.
ok dik eimli dey eksenin sonuna kesinlikle keskin
yatay kurp konulmamaldr. Byle durumlarda zellikle

gece srlerinde srcnn ilerisini grebilmesi
engellenmekte ve ar tatlarn hzlanmas sonucunda
keskin yatay kurp girilerinde yoldan kma tr kaza riski
artmaktadr.
Yatay kurp ile dey kurp akmak zorunda ise, her iki
kurbun uzunluu birbirine eit, mmknse kurp balangc

ile bitii ayn noktada olmal ve her ikisinin some noktas
aktrlmaldr.
67
Yatay ve Dey
Kurplarn
Koordinasyonu
Uzun yatay kurbun

sonuna ksa dey
kurbun konulmas
yola krk bir grn
vermektedir. Bu
istenmeyen durum
dey kurp boyunun
uzatlmas ile
giderilebilmektedir.
zellikle gece srlerinde yol gvenlii asndan far
Birbirini takip
eden yatay
kurplar ile dey
kurplarn iyi ve
kt birleimleri
Yatay ve dey eksenler ayn ynde ok sayda kurp
kullanlarak oluturulmamaldr. Yolun grnr uzunluu

iin, yeterli gr mesafesi salanmas koulu ile yatay
eksende en fazla iki, dey eksende en fazla kurp
kullanlarak tasarlanmaldr. Srcnn gr hattnda,
yatayda iki ve deyde ten fazla krklk (kurp) olursa,
dikkat younlamas nedeniyle yolun daha ilerisini
alglayabilmesi zorlaacaktr. Bu husus hem gece hem de
gndz srlerinde yol gvenlii asndan nem
kazanmaktadr.
aydnlatma mesafesi iinde yatay ve dey kurplarn

grnrl salanmaldr. Dere tipi dey kurbun
grnrlnn salanmas iin dey kurp boyunun,
gr mesafesine eit veya en azndan gr
mesafesinin 0.6 kat olmas gerekmektedir. Yatay kurp
boyu (m cinsinden) tasarm hznn kat tercihen bu
uzunluun iki kat olmaldr.
Kavak
yaklamlarnda
aralarn yavalama ve durma
ihtiyalar iin yatay ve dey
kurplar
mmkn
olduunca
byk yarapl olmal ve gerekli
gr mesafesi salanmaldr.
Kavaklar
grnrlkleri
asndan mmkn ise dere tipi
dey kurpta dzenlenmelidir.
Kavan
grnrl
bitkilendirme, aydnlatma ve
trafik iaretleri gibi uygun
nlemler
ile
artrlabilir.
Kavaklarda
gerekli
gr
mesafesi
nemle
dikkate
alnmaldr.
68
Blnm
yollarda proje veya sr avantajnn salanaca

durumlarda deiken refj genilikleri ve her iki yn iin
farkl yatay ve dey eksen uygulamas yapmak
mmkndr.
Kpr geilerinde, yatay ve

dey eksen uyumlar yol
gvenlii
asndan
byk
nem tamaktadr.
Kprler
gibi
mhendislik
yaplarnn tasarmlar, ekil
(b)de grld gibi yatay ve
dey
eksen
ile
uyumlu
olmaldr.
Ayrca ekil (a)da grlen
dz ve bask yerleimlerden
mmkn
olduunca
kanlmaldr.
GPS LE YOL APLKASYONU
Srcnn
yanal
rzgar
etkisi, kaygan kaplama gibi
hkm sren artlar nceden
fark edip kendini deien
artlara uyarlayabilmesi iin
byk
kprlerin
grnr
olmas gerekmektedir.
Dey
tepe
kurplarda
yaplacak
kpr
yerleimlerinde,
kpr
kndaki
yatay
kurbun
grnmesini
engelleyen
tasarmlardan kanlmaldr.
(ekil -c)
Bu
artlarda,
gr
salamak
amacyla
kpr
yerleiminin
kurp
iine
alnmas uygun bir zm
olacaktr (ekil-d).
DEVER
Herhangi bir tat kurbda seyrederken bu tat kurbun
dna srklemek ve devirmek isteyen bir merkezka

kuvveti meydana gelir.
Kurbun yarapna ve tatn hzna bal olan merkezka
kuvvet;
F =
m .v 2
R
(1)
MERKEZKA
KUVVET
forml ile hesaplanr.

G(AIRLIK MERKEZ)
69
Dever
Tatlarn kurbda tehlikesiz seyredebilmeleri iin,
doacak merkezka kuvvetin emniyetli bir ekilde

karlanmas gerekir.
Karlayc kuvvetlerden biri bandajla yol yzeyi
arasndaki srtnmedir.
ok byk yaraplarda veya nispeten dk hzlarda,
srtnme, merkezka kuvveti emniyetle karlayabilir.
Dier durumlarda ise; kurblarda yolun d taraf yeteri
kadar ykseltilerek (yola dever vererek) merkezka
kuvvet karlanr.
Dever
Dever
F
tan =
G
oldugundan
tan =
Yolda seyreden tatlarn deiik yap ve hza sahip
(2)
olmalar ve ayrca trafik arttka seyir hznn ok

debilecei de gz nne alnrsa ok yksek eimde
deverlerin uygulanmas olanakszlar.
m .V 2
R
m .g
tan =
V 2
g .R
(3)
olur.
Srtnme katsays f ve dever s ile gsterilirse, (3)

formlndeki kuvveti srtnme ve dever karladndan
elde edilir.
V2
f +s=
g R
(4)
Btn bu deiik durumlara en uygun ekilde cevap

verebilmek iin max dever %8 olarak saptanmtr. Buz
ve kar tutan blgelerde ise; %6 den fazla dever
uygulanmaz. Bu dever limitlerini amamak kouluyla
merkezka kuvveti, srtnme ve dever birlikte karlar.
Srtnme ve dever bileimi lkelere gre farkl ekilde

uygulanr. T.C.Karayollarnda kabul edilen ve uygulanan
ilke,proje hznn %75 inin dever ve %25 inin srtnme
ile karlanmas ilkesidir.
Dever
Dever Rakordman
(0.25.v ) 2 (0.75.v) 2
f +s=
+
g .R
g .R
Alinyman zerinde bulunan iki
Bu formlden;
s =
( 0 . 75 v ) 2
g .R
s =
0 . 00443
R
v 2
( 0 . 75
)
3 .6
+
9 . 81 . R
(5)
dever forml elde edilir.
Bu formlde s= % olarak dever, V= Hz (km/st), R= Kurb

yarap (m) alnmaldr.
Bu forml ile bulunacak dever %8 u gesede maksimum

dever %8 alnr. Blgede kar ve buz hkm sryorsa
max dever %6 alnr.
eritli yollara eksenden

itibaren banketlere doru, eksenin sa ve soluna enkesitte
%2 inili bombe verilir.
Alinymandan kurba geilen To noktasnda (Kurp balang)
birdenbire dever vermek, srcnn arabay kullanmada
karlaaca glk nedeniyle olanakszdr.
Bu nedenle kurpta dever uygulamasnn konfor, gvenlik,
drenaj ve estetik ihtiyalara cevap verebilmesi iin
aliymanda bombe (at) eimi ile balayp kurbun iinde
belirli bir noktada maksimum devere ulaacak ekilde
aamal bir gei yaplmaldr. Bu geiin yapld uzunluk
dever rakortman boyu olarak tanmlanmaktadr.
70
Dever Rakordman
Dever Rakordman
ekilde grld gibi rakordman boyunun 2/3
alinymanda, 1/3 de kurbda uygulanr.

lkemiz devlet yollarnda dever rakordman teet
noktalar civarnda ksmen alinyman ve ksmen de kurb

iinde uygulanmaktadr.
Rakordman ve deverin ne ekilde uygulanaca ekil:3 te
gsterilmitir.
ekil:3
Dever Rakordman
Dever Rakordman
= s 8v
0 , 0354
=
R
V= hz (km/h)
R = Yarap (m)
RNEK 1
V= 60 km/s ve R= 400 m. olduuna gre bu kurbda
uygulanmas gereken dever ve dever rakordman boyu ne
kadar olmaldr?
0.00443 v 2 0.00443 602

=
= 0.03987
R
400
0.0354 v 3
Ls =
= 19.116 m
R
L s < 45 m L s = 45 m
s=
formlyle hesaplanr.
Ancak bu formle gre bulunacak rakordman boyu 45 m.
den az ise L = 45 m. alnr.
s = %4
olarak alnr.
Dever Rakordman
Dever Rakordman
Rakordman boyu olarak elde edilen 45 m. nin 2/3 olan

30 m. To dan nce, 1/3 olan 15 m. ise To dan sonra
uygulanr.
RNEK 2
V= 90 km/st ve R= 400 m. olduuna gre bu kurbda
uygulanmas gereken dever ve dever rakordman boyu ne
kadar olmaldr?
s=
0.00443 V 2 0.00443 90 2
=
= 0.0897
R
400
Not: Blgede souk iklim koullar hkm sryorsa s=%6

alnr.
Ls =
0.0354 v 3 0.0354 903

=
= 64.52 L s = 65 m
R
400
olarak alnr.
s = %9
Maksimum dever % 8 geemediinden

dever % 8 olarak uygulanr.
71
Deverin Uygulanmas
Deverin Uygulanmas
Dever 3 ekilde uygulanabilir.

1. kenar etrafnda rotasyon:
Bu uygulamada platformun i taraf sabit tutularak d

taraf kaldrlr (ekil 4).
Bu durumda ilgili kesitlerde eksen ve d kenar krmz

kotlarnn hesaplanmas gerekir.
(ekil: 4)
2) D Kenar Etrafnda Rotasyon:
Bu uygulamada platformun d taraf sabit tutularak

i taraf indirilir. (ekil.5)
3. Eksen etrafnda rotasyon:
Bu uygulamada platform ekseni sabit tutularak d

taraf ykseltilir, i taraf indirilir. (ekil: 6),
(ekil: 5)
Bu durumda ilgili kesitlerde eksen ve i kenar krmz

kotlar ayrca hesaplanmaldr.
Deverin Uygulanmas
(ekil: 6)
Deverin Uygulanmas
Ancak krmz izginin az eimli olmas durumlarnda,

Bu durumda eksen krmz kotu deimediinden, ilgili
kesitlerde platform i ve d kenar kotlarnn
hesaplanmas gerekir.
Bir ok durumda uygulanmas en uygun olan eksen
etrafndaki rotasyon, T.C. Karayollarnda ilke olarak
benimsenmi olup, genellikle uygulanmaktadr.
uygulanan dever dolaysyla, yolun i tarafnda su

toplanan ve drenaj g olan kesimlerinin olumamas
hususunda dikkatli olmak gerekir.
(5) ve (6) nolu formllerle veya zet Tablo1 ve zet
Tablo2 den (KGM,2005) bulunan dever ve rakordman
boyu Tablo 3.7 den (KGM, 2005) uygulanr.
Uygulamada dever eimleri %0.5 arttrlarak hesaplar
yrtlr.
72
Karayolu Tasarm El Kitab, 2005
Karayolu Tasarm El Kitab, 2005
Deverin Uygulanmas
Deverin Uygulanmas
zm:
RNEK:
Banketlerle birlikte platform genilii 10 m. olan iki
eritli bir yolda proje hz 70 km/st ve R=300 m,
To(km)=0+452.00; Tf(km)=0+560.00 ve sa kurb
olduuna gre,
a) Bu kurbda verilmesi gereken dever ve rakordman
boyunu,
b) Eksen etrafnda rotasyon yaplacana gre ilgili
kesitlerdeki i ve d kenar kot farklarn
hesaplaynz.,
c) Yatay lek 1/500, dey lek 1/20 ve eksen kotlar
sfr olacak ekilde dever rakordmann iziniz.
a) Formllerden
s=%7 ve Ls=45 m olarak bulunur.

b) Ls rakordman boyunu 2/3 yani (2/3)*45=30 metresi,
To dan nceki ve Tf den sonraki alinymanda,

To dan nce 0+452 - 30 = 0+422
Tf den sonra 0+560 + 30 = 0+590
Ls Rakordman boyunun 1/3 yani (1/3)*45=15 metresi,

To dan sonraki ve Tf nceki kurbda uygulanacaktr.
To dan sonra 0+452 +15 = 0+467
Tf den nce 0+560 - 15 = 0+545
Deverin Uygulanmas
Deerler basit orant ilemi yardmyla da bulunabilir.

yle ki;
45 m
X
(Maksimum dever) (Bombe eimi) = Rakordman
uzunluuna eitlenmesiyle dever % 1 lik bir art iin ne

kadar mesafe kat edilmesi basit bir orant eklinde
yazlr.
Ls
% (d (maksimum) (d (Bombe))
%1
X = Dever %1 lik arta kar kat edilmesi

gereken mesafe (metre cinsinden)
% (7 (2))
%1
X=5m
Buna gre i ve d kenarlardaki dever deerlerine

ulalmaktadr. Bulunan bu dever deerleri enkesitlerin
ekildeki gibi oluturulmasyla yol yapm srasnda
uygulanr. (ekil 7)
ve d kenar kotlarnn hesab ile dever rakordmann

izimi ekil 8'de grlmektedir.
Ancak bu kotlar eksen eimi sfr olduuna gre

hesaplandndan, kesin i ve d kenar krmz kotlar;
hesaplanan bu geici kotlarn eksen krmz kotlarna
iaretine gre eklenip karlarak elde edilir.
73
Sa kurp
Deverin Uygulanmas
Deverin Uygulanmas
Bu ekilde yolun plan durumu, enkesit grnleri ve

eksen kotu sfr olduuna gre ve verilen leklerde i
ve d kenarlarn kot farklar gsterilmitir.
Amaca gre bu lekler deiebilir. Eksen ve i kenar

etrafndaki dnmeler sonucu oluan
grnler ise ekil 9 da grlmektedir.
perspektif
ekil 9
RNEK:
Vp = 150 km/h
g = +0,01 yada % +1 (boyuna eim)
R = 1250 metre
b = 12 metre (platform genilii)
T0 km = 1 + 234,567
T0 kot = 890 ,123 metre
Yukardaki verileri kullanarak ilgili kurpta
dever hesabn yapnz. ( eksen ve d
eksen kotlarn hesaplaynz)
74
zm:
Dever:
dmaksimum = 0,00443 x Vp2 / R
Dever balama kilometraj:

T0 km -( Ls x 2 / 3) = 1 + 170,847
= 0,07974 = % 8 alnr.
A noktas
Dever balama noktasnn kotu:

T0 (kot)- ( (g) Ls x 2 / 3) = 889,4858 m
Rakordman boyu:
Dever maksimum kilometraj:

T0 km + (Ls x 1 / 3) = 1 + 266,427
B noktas
Ls = 0,0354 x Vp3 / R = 95,58 metre
Dever maksimum noktasnn kotu:

T0 (kot)+ ( (g) Ls x 1 / 3) = 890,4416 m
DEVER HESABI ( ve D Kotlarnn Hesaplanmas)
Balangca uzaklk deeri

% 1 dever deiimine gre belirlenir.
Km
Eksen
kotu
Balangca
uzaklk
D
dever
dever
Platform
Genilii/
2
d kenar
ykseklii
i kenar
ykseklii
d kot
i kot
1 + 170,847
889,486
-0,02
-0,02
6 metre
-0,12
-0,12
889,366
889,366
1 + 180,405
889,581
9,558
-0,01
-0,02
6 metre
-0,06
-0,12
889,521
889,461
1 + 189,963
889,677
19,116
0,00
-0,02
6 metre
-0,12
889,677
889,557
1 + 199,521
889,772
28,674
0,01
-0,02
6 metre
0,06
-0,12
889,832
889,652
1 + 209,079
889,868
38,232
0,02
-0,02
6 metre
0,12
-0,12
889,988
889,748
1 + 218,637
889,964
47,79
0,03
-0,03
6 metre
0,18
-0,18
890,144
889,784
1 + 228,195
95.58 metre
x
%8-(%-2)
%1
-0,24
890,299
889,819
1 + 237,753
890,155
66,906
0,05
-0,05
6 metre
0,3
-0,3
890,455
889,855
1 + 247,311
890,250
890,059
76,464
57,348
0,06
0,04
-0,06
-0,04
6 metre
6 metre
0,36
0,24
-0,36
890,610
1 + 256,869
890,346
86,022
0,07
-0,07
6 metre
0,42
-0,42
890,766
889,926
1 + 266,427
890,442
95,58
0,08
-0,08
6 metre
0,48
-0,48
890,922
889,962
889,890
X = 9,558 metre
Soru:
Banketlerle birlikte platform genilii 12 m olan iki eritli
yolun sol kurbu iin; rakordman boyu LS = 54,50 m, dever
% 5, Tokm = 2+630.00, HTO = 626.00 m, rakordman
boyunca yolun eimi = -0.06 dr.
a ) Eksen etrafnda rotasyon yaplarak dever verileceine
gre, d kenar eimi %1 artacak ekilde ilgili kesitlerdeki
i ve d kenar kotlarn hesaplaynz.
b) Yatay 1/500, dey 1/20 leinde ve eksen boyuna
eimini dikkate almadan (Eksen kotlar sfr olacak ekilde
= boyuna eim dikkate alnmadan) i ve d kenar dever
rakordmann iziniz.
Enkesitlerin izimi
zellikle yol ve kanal projelerinde yarma ve dolgu
miktarlar arasnda bir dengenin olup olmad enkesitler

arasnda kalan hacimlerin hesabyla ortaya kar. Hacim
hesaplar izilen enkesitler ve enkesit alanlar
yardmyla yaplr.
Enkesitlerin izimi de milimetrik katlar zerine yaplr.
izim yatay ve dey lekler ayn olarak ve genellikle
1/100 ve 1/200 leinde yaplr. izim iin nce eksen
noktas iaretlenerek noktann km.si ve kotu yazlr.
Grafik izim, takeometrik alnm enkesitlerin izimine
benzer ekilde, ancak drbn eim izgisi yatay alnmak
suretiyle yaplr.
75
Tip Enkesit nedir?

Enkesitlerin izimi
izim, dik koordinat esasna gre yaplacaksa, boy
kesitlerin
iziminde
olduu
gibi,
milimetrik
blmlemeden yararlanarak yaplr.
Eksene uzaklklar yatay eksen zerinde, noktalarn
ykseklikleri (kotlar) dey eksen zerinde alnarak
noktalar iaretlenir. Bu noktalar birletirilerek doal
zeminin enkesiti izilir.
Bu enkesitler zerinde yol ekseninin yeri, yol platformu
ve evler (yol da uygulanacak tip enkesit) izilerek
enkesit tamamlanr.
Demiryolu, karayolu, kanal, dere, gibi mhendislik

projelerinin enkesit geometrisinde uygulanmas gereken
enkesit ekline denir.
rnek:
Enkesit Alanlarnn Hesaplanmas
Yol boyunca yarma ve dolgu hacimlerini hesaplamak ve

bunlar yardmyla toprak datm ve tan uzaklklarn
elde etmek iin,nce enkesit alanlar hesaplanmaldr,
Enkesit alanlar balca yntemle bulunabilir.
1. Saysal yntemler,
2. izim Hesap yntemleri,
3. Grafik yntemler.
Alan
hesaplar lme bilgisi derslerinde tm

ayrntlaryla ele alnp incelendiinden, konu zet
halinde ve yeteri kadar ele alnacaktr
Tablo 4.1 ki eritli Karayollarnda erit ve Banket Genilikleri (TCK)
Tasarm Hz
erit Genilii
Banket Genilii
ki eritli Yollar
1. Snf
2.Snf
3.Snf
4.Snf
Dz
Dalgal
Dalk
Dz
Dalgal
Dalk
Dz
Dalgal
Dalk
Dz
Dalgal
Dalk
100 90 90 80 80 60 100 80 80 70 70 60 70 60 60 50 50 30 50 40 40 30 30 20
3.5 3.5 3.5 3.5 3.5 3.5 3.5 3.5 3.25 3.25 3.25 3.25 3.00 3.00 3.00 3.00 3.00 3.00 3.00 3.00 2.75 2.75 2.50 2.50
2.5 2.5
2
2
2
2 1.5 1.5 1.5 1.5 1.5 1.5
1
1
1
1
1
1 0.5 0.5 0.5 0.5 0.5 0.5
ller metre cinsindedir.

Yarma Hendei
Genilii
PLATFORM GENL
12
2.5
Yol styap Tabaka

Kalnlklar
3.5
3.5
2.5
rnek Yol Enkesit Tipi
(AASHTO 86)
76
Dolgu evleri
0<h<1.50 m.
1.50 m.<h<2.00 m.
2.00 m.<h<5.00 m.
iin 4:1
iin 3:1
iin 2:1
(4 yatay :1 dey)
(3 yatay :1 dey)
(2 yatay :1 dey)
h>5.00m iin uygulanacak ev eimleri, dolgunun tekil edilecei

malzemenin cinsine gre belirlenecektir.
h>8.00m iin dolgu evlerinin stabilite analizleri yaplacaktr.
Dolgu yksekliinin h>10.00m olmas halinde ev eimi
ve palye durumu ayrca belirtilecektir.
Yarma hendek detaylar (kaplamal ve kaplamasz)
Yarma evleri
Yarma ev oranlar ve palye gereksinimi zemin aratrma raporunda

belirtilecektir.
Yarma evi eiminin verilmesinde 1:5 ev eimi kesinlikle
kullanlmayacak ve ev 1:4 eimi ise ancak salam yapdaki iyi kalite
kaya formasyonlarnda alan s yarmalarda verilebilecektir.
Toprak zeminlerde alan yarmalarda minimum yarma evi 3:2
olacaktr.
Yksek yarma ve dolgularda palye tekiline ait detaylara uyulacaktr.
Yarma evi zeminlerin ve kayalarn jeolojik koullarna bal olarak
deiebilir.
Gerektiinde yksek yarmalarda yarma tepesinde yarma boyunca
koruyucu engel yaplarak can ve mal gvenlii salanmaldr.
Palyeli yarma enkesit tipi ekil 4.2de verilmektedir.
Yarmada palyeli Enkesit Tipi
Saysal Yntemler
Saysal Yntemler
1. Eimlerin Hesab: ev ile gsterilirse eim evin

tersi olduundan, yarma ve dolgu evleri,
Bu yntemlerle alanlarn bulunmas zaman alc

olduundan, yol maliyetiyle ilgili kesin hesaplarda
uygulanrlar. Balca iki yntem vardr:
1. Cebrik Yntem
2. Cross Yntemi.
1. Cebrik Yntem: rnek olarak kark bir enkesit alalm
(ekil 1). Bu yntemle alanlarn bulunmas iin srasyla

doal zeminin ve dolgu ve yarma evlerinin eimleri,
ykseklikler ve ykseklik farklar ile ara uzaklklar
hesaplanr.
mi =
1
i
eklinde yazlr.
Doal zeminin eimleri:
mi =
H i 1 H i
Ui
olarak elde edilir.
2. Ykseklik ve Ykseklik Farklar,
= H
i1
+ m
h i = h i1 + m
li
li
Genel formlerinin eklin durumuna gre uygulanmasyla

elde edilir.
77
1) Ara Uzaklklarnn Bulunmas

a) ev kaz noktalarndaki ara uzaklklar, eimler ayn
ynl ise
h 1
m1 =
la
m 2=
h 2
la
= h
h
h
1
1=

***Eimler ters ynl ise
h t = h
m 1 .l 1
+ h
h t = m 1. l t + m 2. l t = (m 1 + m 2 ).l
= m 2 .l a
h t
lt =
m1 + m
= m 1. l a m 2 .l a = (m 1 m 2 ).l a
h a
la =
m1 m 2
Formlleriyle hesaplanr.
formleriyle hesaplanr
4 ) Dolgu ve yarma alanlarnn hesab
b) Dier ara uzunluklar:
li =
hi
mi
ekil 1 de saysal deerleri verilen enkesitin yarma ve

dolgu alanlarnn hesab yledir:
1. Eimlerin hesab
formlnn uygun ekilde dzenlenmesiyle hesaplanrlar.

Bu formllerde;
p: Platform genilii
: st yap kalnl,
Hd : Platform ortas kotu (krmz izgi kotu),
Ht :Toprak tesviye kotunu gstermektedir.
1
1
m1 =
=
= 4
S1 1 : 4
m2 =
H5 H2
40 . 2 38 . 0
=
= 0 . 31
7 . 00
U1
m3 =
H2 H3
38 . 0 32 . 0
=
= 1 . 20
u2 + u3
5 . 00
H 4 H
m4 =
u4
33 . 7 32 . 0
=
= 0 . 24
7 . 00
m5 =
1
1
=
= 0 . 67
S2
3:2
m6 =
1
1
=
= 0 . 25
S3
4 :1
2. Ykseklikler ve ykseklik farklarnn hesab:

Bu deerler gerekli ara uzaklklarn hesaplanmasyla

paralel yrtlerek elde edilir
78

Ht = Hp- = 36,00 0,50 = 35,50 m

Ara uzunluklarn bulunmas
l1 =
h1
3 .77
=
= 1 .02 m
m1 m 2 4.00 0.31
l2 =
P
u
0.5
u2 +
= 4 .50 3 .00 +
= 3.67 m
2
m 6 0 .02
0 .25 0 .02
h 4 = h3 u3 0.02+ u3 m3 = 1.10+ 2.00 0.02+ 2 1.20= 3.46m
l3 =
h5 = h 4 l6 (0.02+ m4 ) = 3.46 3.27(0.02+ 0.24)= 2.61m
h2
2 .56
=
= 2.10 m
m 3 + 0.02 0 .02 + 1.20
l 4 = u 2 l 3 = 3.00 2.10 = 0.90 m
h1 = h 2 + l2 (m2+ 0.02)= 2.56+ 3.67(0.31.

0.02)= 3.77m
h 2 = H2 + Ht + 0.02 u 2 = 38.0 35.5+ 0.02 3.00= 2.56m
h3 = (m3 + 0.02) l4 = (1.20+ 0.02) 0.90= 1.10m


l 5 = u 3 = 2.00m
lg =
P
u
0 .5
l6 = u3 +
= 4.50 2.00 +
= 3.27m
2
m5 0.02
0.67 0.02
1
[h1.l1 + (h1 + h2 )l2 + h2 .l3 ]
2
1
= [3.77 *1.02 + (3.77 + 2.56).3.67 + 2.56 * 2.10]
2
Ay = 16.23m 2
Ay =
h5
2.61
l7 =
=
= 2.87m
m5+ m4 0.67 + 0.24
l8 =
u
0 .5
=
= 2.17m
m6 0.02 0.25 0.02
2. Cross Yntemi le Enkesit Alanlarnn Hesab

0.5
=
= 0.77m
m5 0.02 0.25 0.02
Bu yntemle alan hesab lme bilgisindeki Gauss
formlleriyle alan hesabna benzer ekilde yaplr.
1
[h3.l4 + (h3 + h4 ).l5 + (h4 + h5 ).l6 + h5.l7 ]
2
1
= [1.10* 0.90+ (1.10+ 3.46) * 2.00+ (3.46+ 2.61).3.27+ 2.61* 2.87]
2
Ad = 18.72m2
Enkesit zerinde eimin deitii her noktann (eksen
tesviye kotu) "0" sfr kabul edilerek) kotlar ve eksene

uzaklklar bilindiine gre alan hesaplanr. (ekil 4).
Ad =
Bu yntemle hesap yapabilmek iin, ev kaz

noktalarnn
durumu
daha
nceden
bilinmesi
gerektiinden, bu yntemle hesap, genellikle ev
kazklarnn arazide tatonmanla aklmasndan sonra
uygulanr.
79
Cross ynteminde eksen tesviye noktasndan geen dik
koordinat sistemi esas alnr.

gre; eksenin sanda kalan uzaklklar (+),
solundakiler (-) ,eksen tesviye noktas kotunun stnde
kalan noktalarn ykseklikleri (+), altnda kalan
noktalarn ykseklikleri (-) ile gsterilir.
Bu ekilde enkesitteki btn krk noktalar ykseklikler
paya, uzaklklar paydaya yazlarak kesirle ifade
edilirler.
Buna
Saatin dnme ynnde hareket edildiine gre; her
noktann ykseklii (h), bir sonraki

ve bir nceki
noktalarn eksene uzaklklarnn fark ile arplr.
Her nokta iin bu ilem yaplarak, bulunan deerler
toplanrsa enkesit alannn iki kat elde edilir

Cross yntemi genel bir formlle ifade edilirse bu
forml
A=
1 i= n
h i (u i +1 u i 1 )........ eklinde olur.
2 i =1
Bu formle gre ekildeki alan sfr deerlerini de
gznne alarak yazarsak
2 A = h2 ( u3 0) + h3 u4 ( u2 ) + h4 u5 ( u3 ) + h5 u6 ( u4 )
+ h6 u7 (u5 ) + h7 (u8 u6 ) h8 (0 u7 ).......olur.
rnek:
(Cebrik yntemle zdmz rnei bu kez de Cross
yntemiyle zelim.) (ekil 5).

zm iin nce 5 ve 6 nolu ev kaz noktalarnn
kotlar hesaplanr.
Daha sonra yukarda akland ekilde enkesitteki
btn krk noktalarn ykseklikleri paya, uzaklklar
paydaya yazlarak ifade edilir.
5
+ 3.95
7.96
+ 2.50
2 3.00
1
4
1
=0.50m
0.13
6.67
7.00
0.11
+ 5.27
0.02
0.90
0
0
3.00
2.00
4
2
6 2.03
3.50
+ 2.00
+ 8.14
33.7
32.0
38.0
40.2
80

H 5 = H 2 + (l1 + l 2 )xm2 = 38.0 + (3.67 + 1.02) x0.31 = 39.45m
H 6 = H 3 + (l 6 + l 7 )xm4 = 32.0 + (3.27 + 2.87) x 0.24 = 33.47m
Yarma alan

Dolgu alan
2A d = 0.11(8.14 0) 2.03( 2.0 5.27 ) 3.50( 0.90 8.14) 0.02(0 2.0)
= 0.90 + 6.64 + 31.64 + 0.04 = 37.42
2 Ay = 0.02[ 6.67 (3.00)] 0.13[ 7.69 (0.90)]

+ 3.95 3.00 (6.67) + 2.50[ 0.90 ( 7.69)]
+ 0.07 + 0.88 + 14.50 + 16.98 = 32.43
Ad = 18.71m 2
+ 2.50
- 0.02
- 0.13 + 3.95 + 2.50 - 0.02
3.00 + - 0.90 + - 6.67 + - 7.95 + - 3.00 + - 0.90
2 Ay = 0.02(3.00 6.67) 0.13( +0.90 7.69) + 3.95(6.67
Ay = 16.22m 2
+ 2.50(7.69 0.90)
Ay = 16.22m 2

Dolgu alan
0.0 - 0.11
0.0 + 5.27 -

NOT:
- 2.03
+ 8.14 -
- 3.50
+ 2.00 -
- 0.02
- 0.90 +
0.0
0.0
Cross'la alan hesabnda kolay yntemin

uygulanmasnda; h = 0.00 olan bir nokta yoksa bu
durumda ilk iki terim en sonda tekrarlanr.
2 Ad = 0.11(0 + 8.14) 2.03( 5.27 + 2.00) 3.50( 8.14 0

0.02(2.0 0)
= 0.90 + 6.64 + 31.64 + 0.04 = 37.42
Ad = 18.71m 2
izim Hesap Yntemleri
a) Kare Sayma Yntemi:
b) Plnimetre Yntemi:
Enkesitler, milimetrik kat zerine izilerek eklin
Enkesitler
iinde kalan mm2 veya cm2 ler saylr.

Bu saymda yarm kareden kk olanlar saylmaz,
byk olanlarda bir kare saylr, lee gre 1 mm2
veya 1 cm2 nin alan bulunur.
Bu deer kare says, ile arplarak alan hesaplanr.
istenilen
lekle
izildikten
sonra
plnimetre kolu lee gre ayarlanr. Alan llecek
enkesit, plnimetre ile n defa dolalarak, pln
metrenin gsterdii say kaydedilir. Bu say n'e
blnr. Bulunan bu deer, eklin lei iin plnimetre
cetvelinde gsterilen katsay ile arplarak alan elde
edilir.
81

c) Koordinatlarn ekil zerinden llmesi:
Enkesitler izildikten sonra, koordinatlar lee gre

eklin zerinden llr. Daha nce konu edilen Cebrik
veya Cross yntemiyle alanlar hesaplanr.
Grafik Yntemler
Bu yntemlerde, enkesit alanlarnn deiimlerinin

grafikleri izilir.
Bu grafikler zerinden gerekli ller yaplarak alanlar

elde edilir.
d) Enkesitlerin izimle Yamuk ekline Dntrlmesi:
Enkesit nce drtgen, daha sonra yamuk sekline

dntrlr.
Yamuk
alan
formlnden
yararlanlarak
alan
hesaplanr.
Hacim Hesaplar ve Brckner Erisi ile Toprak

Datm

Datm
Yol inaat maliyetinin hesaplanabilmesi iin yolda
Yatay bir eksen zerinde yatay uzunluklar alnarak yol
yaplacak kaz ve dolgu miktarlarnn bilinmesine gerek

vardr.
Kaz ve dolgu hacimlerinin hesab daha nce her krk
nokta iin alanlar hesaplanan enkesitlere dayanarak
yaplr.
Hacim hesab birbirini izleyen iki enkesit arasndaki
arazi parasnn dz olduu kabul edilerek ve baz
nemsiz miktarlar ihmal edilerek yaplr.
Eer enkesit alnan noktalar arasndaki uzaklk
alinymanda 50 m ve kurbda 20 m.den fazla deilse
hesap sonucu elde edilen hacimler bu i iin yeterli
saylr.
ekseni zerinde enkesit alnan noktalar iaretlendikten

sonra, her nokta hizasnda dikler klr ve bu dikler
zerinde belli bir lekte enkesit alanlar iaretlenir ve
bu noktalar birletirilirse "Enkesit Alanlar Diyagram
elde edilir.
Bu diyagramn alan, hacimleri gsterir. Bir yatay
eksenden itibaren yarma miktarlar yukar doru,dolgu
miktarlar aa doru alnrsa yarma ve dolgu alanlar
birbirinden ayrlr.
Alanlar diyagramnn yatay ekseni kestii noktalar
"Geit Noktalar" adn alr.

Datm
1) Ortalama Alanlara Gre Hacim Hesab:
Meydana gelen ve hacimleri veren gen ve yamuklarn
Bu yntemle hacm hesab birbirini izleyen iki kesit
alanlar iki ekilde hesap edilebilir.

1. Ortalama alanlara gre;
V=
S n1 + S n
.ln
2
2. Ortalama uzaklklara gre;
l + ln
V = n +1
.S n
2
alanlar toplamlarnn yarsnn, bu iki kesit arasndaki

uzaklkla arplmasyla yaplr.
Birbirini izleyen kesitler u farkl ekillerde olabilir.

a) kisi de tam dolguda veya tam yarmada (ekil.2)
b) Biri tam dolguda, teki tam yarmada (ekil.3)
c) Biri tam, teki kark kesit (Sekil.4)
d) kiside kark kesit (ekil.5-6)
82
Bu ekillerde deiik durumlarda hacim hesaplarnn

nasl yaplaca gsterilmitir.
Hacim hesaplar ekseriya izelgeler zerinde yaplr.

Bu izelgeye hacimler (kbaj) izelgesi denir. (izelge:1)

Bu izelgenin;
1.Kolonu: Yol gzergahnn enkesit alnan ve araziye
kazk aklan noktalar ile geit kesitlerinin km olarak
balangca uzaklklarn,
2.Kolonu: Metre olarak kazk ara uzaklklarn ve
geit mesafelerini,
3. ve 4. Kolonlar: nceden hesaplanm olan her
kesite ait yarma ve dolgu alanlarn
6. Kolonlar : 3. ve 4. kolonlar yardmyla hesaplanan
alan ortalamalarn,

Karayollarnda
skma ve kabarma u anlamda

kullanlmaktadr: Yarma veya ariyet, orijinal yerinde (V)
m hacminde bir toprak kazlarak bununla bir dolgu
yapldn dnelim.
Skma (% a) rnein % 20 demek;dolgu yapmnda
gerekli artnameye uygun serme ve sktrma
yapldnda bu (1 m) toprakla (0,80 m) lk bir dolgu
yaplabileceini, (% b) kabarma (rnein% 5) demek;
yarma veya ariyette kazlan (Vm) toprak ile skma
sonunda (1,05 m) dolgu yaplacan gsterir.
(skma ve kabarma deerleri alnan toprak rneklerine
gre, laboratuarlarda deneyler yaplarak saptanr).

7.Kolonu (zel durumlar hari): 2. ve 5. kolonlarn arpm
olan yarma hacimlerini
8.Kolonu (zel durumlar hari): 2. ve 6. kolonlarn arpm
olan dolgu hacimlerini ,
9.ve 10. Kolonlar ise: Skma ve kabarma miktarlarn
gstermektedir.
11.Kolon ise; Skma ve kabarmaya gre dolguya karlk
olan yarma hacimlerini,
12.Kolon: 8. kolonda hesaplanan dolgu hacimlerini
gstermektedir.

13.Kolon ise: Brckner deerleridir. Yol iinde toprak
datmnn eitli tan aralar
ile ortalama tan
uzaklnn bulunmas iin 11. ve 12. kolonda bulunan
hacimlerin cebrik toplam alnarak Bruckner deerleri
elde edilir.
Hesap bittikten sonra skma ve kabarma yzdeleri de
gz nne alnarak kolon toplamlarnn kontrol yaplr.
[7] * ( 1 - % 5 ) = [11] .. veya
[7] * ( 1+ % k ) = [11]
[11] - [12] = [13]
83

Kbaj cetveli hazrlandktan sonra kabul
edilen yatay
lee gre (genellikle 1/2000); kesitlerin yerleri
iaretlenir.
Ekstrem Brkner deeri ve izimin kada smas gibi
durumlar gz nne alnarak seilen dey lee gre
(rnein 1 cm ,100 m veya 1000 m ) olacak ekilde her
kesit noktasndan klan dik zerinde tabloda bulunan
Brkner deerleri iaretlenir.
Bu noktalar birletirilirse eriye yakn ok keli bir
ekil elde edilir.
Bu sekle Brkner erisi veya Kitleler diyagram denir
(ekil 7).
Brkner Erisinin zellikleri:
Brckner Erisinin zellikleri:

Brckner
erisini
alanlar
diyagram
karlatrdmzda u zellikleri grrz.
ile
Alanlar diyagramnda yarmadan dolguya geilen M geit

noktalarnda Brkner erisi maksimum, dolgudan
yarmaya geilen N geit noktalarnda minimumdur.
Brkner erisinin herhangi bir maksimum noktasyla,
ondan sonraki minimum noktas arasnda yol daima
dolguda, aksine bir minimum noktas ile, ondan sonraki
maksimum noktas arasnda yol daima yarmadadr.
Karlatrma ekseninin stnde ve altnda Brckner
erisine ait kapal alanlar oluur.
Bu alanlardan herhangi birisi, hacm olarak birbirine eit
dolgu ve yarmay gsterir.
Yarma ve dolgu hacimleri ,alann maksimum ordinat olan
4-a) Brkner erisinin son noktas Z1 tam

karlatrma ekseni zerinde ise, bu btn yol iin yarma
ve dolgu hacimlerinin birbirini dengelediini gsterir
(ideal durum)
b) Erinin son noktas Z2 karlatrma ekseninin

stnde ise Y1Y2 ordinat, btn yol iin dengelenmeyen
yarma hacmini gsterir. Bu kaz fazlas depoya konur.
(ab) ye eittir ve alann (KL) kirii, yarma ile dolgunun

dengelendii yol ksmn gsterir.
Bu zellik karlatrma eksenine paralel tm dorular
iin geerlidir.
Bu zellikten faydalanlarak topran ortalama tan
uzakl saptanr.
84

c) Erinin son noktas Z3 karlatrma ekseninin
altnda ise Y2Y2 ordinat, btn yol iin dengelenmeyen
dolgu hacmini gsterir. Bu eksik hacim, yol dndan
alnacak bir ariyet ile karlanacaktr. Bu da yol eksenine
paralel veya yol enkesitine bitiik bir "yan ariyet veya
uzaktan bir "ariyet ocandan" getirilerek salanr

5-Bir Brkner erisine ait herhangi bir kapal ksm
inceleyelim
Birbirini izleyen ok yakn M1 ve M kesitlerinden kan

(MK) yarmas, (N) ve (N1) kesitleri arasndaki dolguya
tanacaktr. Tama yol eksenine parelel yaplaca
kabul ile tan uzakl, kesitlere ok yakn olduundan
(MN) olarak kabul edilebilir.
Tan momenti = Tanan toprak hacmi x tan uzakl
olarak tanmlanrsa: (MK x MN) ; MKLN dikdrtgeninin
alanna eittir. AC arasndaki her yarma iin ayn dnce
yrtlerek, byle bir kapal ksmda CC1 ordinat ile
gsterilen yarma hacimleri toplamna karlk olan tan
momentinin, bu dikdrtgenler toplam olan ACB alanna
eit olaca anlalr.
Kaz fiyat sabit ve tan masrafnn tan uzakl ile
Datma izgisinin tespitin de u hususlar gz nnde

bulundurulur:
1. Datma izgisi ilk nokta ile son noktann ordinatlar
arasndan geer.
2. izilecek datma izgileri arasnda erinin stte
orantl olduu kabul edilirse, (Kaz+tan) iinden ibaret

toprak ii fiyatnn tasn momentiyle, yani brckner
erisi ile karlatrma ekseni veya ona parelel bir,
"datma
izgisi
arasnda
kalan
alanlarla
gsterilebilecei anlalr.
Bu nedenle toprak ii fiyatn minimum klabilmek iin
toprak datma izgisinin mmkn mertebe bu alanlarn
toplamn minimum klacak ekilde geirilmesi ve stelik
yaplacak kaz iinin de minimum olmas gerekir.
kalacak ksmlarnn izdmleri toplam ile, altta

kalacak ksmlarnn izdmlerinin toplam mmkn
mertebe eit olmal, mmkn olmuyorsa aradaki fark
en az olmaldr (Sekil 14).
olmaldr.
85
Ortalama tan uzakl, yarma hacimleri ile bunlarn

3. Datma izgisinin stnde kalan ksmlarda tama
soldan saa, altta kalan ksmlarda ise sadan sola

tama yaplaca kabul edilir (ekil 14).
***Ortalama tan uzaklnn hesaplanmas:
Tan momentini minimum klacak ekilde, datma
izgisi belirlendikten sonra, ortalama tan uzakl
tespit edilir.
tan
uzaklklar
arpmlar
(tan
momentinin)
toplamnn, yarma hacimleri toplamna blnmesiyle ve
L ort =
V *l
V
n
V 1 .l1 + V 2 .l 2 + ........ V n .l n
V 1 + V 2 + ........ + V n
formlyle hesaplanr.
Brckner erisinin snrlad alanlar tan momentlerini

gsterir.
Tan fiyat tan uzaklna gre deitiinden,
Alanlarn maksimum ordinatlar yarma hacimlerini
gsterdiine gre; ykseklii bu hacm deerine dik ve

alan Brckner erisi alanna eit bir dikdrtgenin dier
kenar o yarma kesimi iin ortalama tan uzakln verir
(L1 L2). (ekil 15)
kullanlacak tan aracda tan uzaklna gre ekonomik

olacak ekilde seilir.
Bu nedenle, her tan arac iin en ekonomik tasn
uzunluu kadar olacak ekilde Brckner Erisi Alanlar
yeniden blnr.
Deiik tan aralar iin ekonomik tan uzaklklar
(ekil 16)
1. Dozerle; 0-90 m arasnda, (0-100 m)

2. Scrayperle; 90-250 m arasnda, (100-250m)
3. Motoscrayper; 250-1000 m. Den fazla olarak alnr.
(250-1000m)
Deiik tan aralar iin ekonomik tan uzaklklar
L1,L2,L3 olsun. Brckner'e ait her alanda datma
izgisine paralel olarak bu boylarn kestii paralarn
alanlar o tan aracna ait tan momentini verir.
lkemiz karayollarnda 100 m.ye kadar yaplan tasma
kaz hatlar iinde hesaplandndan, Brckner erisinde

150 m. lik kiriin zerindeki kesime ayrca tan creti
denmez.
M,N.150 m. (Ayrca tan paras denmez)
MN m tat (Dozer) iin ortalama tan uzakl
86
Depo ve Ariyet Yerleri
Ariyet yerlerinin seiminde, topran tama gc

ynnden gerekli artlara haiz oltas, ariyet yerinin
kamulatrma veya toprak alnmas bedelinin ok pahal
olmamas gibi hususlar gz nnde bulundurulur.
Depo yerinin seiminde ise, ok uzakta olmamasna ve
toprak dkmeye uygun olmasna dikkat edilir.
KAYNAKLAR
Biraz da kendimizi sorgulayalm !!!
1) Baykal O., Mhendislik lmeleri, Cilt 1,

Birsen Yaynevi, 2009
2) Karayolu Tasarm El Kitab, KGM, 2005
3) Tombaklar, .H., Yol Bilgisi Ders Notu, Seluk
niversitesi, Konya
4) Karayollar Genel Mdrl
5) nternet Kaynaklar
Ya akln bana al NSAN ol, Ya akln

bandan at HAYVAN ol
nternette yaygn biimde dolaan aadaki metin Japonya deneyimine ilikin

dikkate deer noktalar dile getirdii iin, Prof. Dr. Mikdat Kadolunun
nerisiyle ngilizceden evrilmitir.
JAPONYA'DAN RENLMES GEREKEN 10 EY

eviren: Erkan Altinsoy (Afette Rehber evirmenlik)
1. AIRBALILIK
Hibir dvnme ya da ar hareketlerle zdrap ifade etme grnts yok.
zntnn kendisi yceltildi.
2. ONUR
Su ve yiyecek kuyruklarndaki disiplin. Hibir kaba sz ya da sert el kol
hareketi yok. Sakinlikleri takdire ve vgye deer.
3. YETENEK
rnein, inanlmaz mimarlar. Binalar salland ama yklmad.
4. ERDEM (Bencil olmama)
nsanlar sadece o anda ihtiyalar olan eyleri satn aldlar, herkes bir
eyler alabilsin diye.
5. DZEN
Hibir dkkan yamalama yok. Yollarda korna almak, sollamak yok. Sadece
anlayl tavrlar.
6. FEDAKARLIK
Elli alan deniz suyu pompalamak iin nkleer reaktrlerin iinde kald.
Bunlarn yaptklarnn karl nasl denebilir?
7. DUYARLILIK
Lokantalar fiyatlarnda indirim yapt. Korunmayan bir bankamatie hi
kimse saldrmad. Gller zayflara bakt.
8. ETM
Yallar ve ocuklar dahil herkes ne yapacan tam olarak biliyordu. Aynen
de yaptlar.
9. MEDYA
Bltenlerde kendilerini mkemmel bir ekilde dizginlediler. Aptalca
konuan muhabirler/spikerler yoktu. Sadece sakin bir ekilde yaplan
habercilik. En nemlisi de, DURUMDAN FAYDALANARAK KOLAY
YOLDAN KENDNE PAY IKARMAYA ALIAN POLTKACILAR
YOKTU.
10. VCDAN
Bir maazada elektrikler kesildiinde, insanlar aldklar eyleri tekrar
raflarna koydular ve sessiz bir ekilde ktlar.
lkeleri dev bir afete uram durumdaki Japon

vatandalarndan dnyann alaca ok dersler var.
87
88

Yol Bilgisi Renkli

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Yol Bilgisi Renkli

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Yol Bilgisi

Genel anlamyla ulam,

ok eski alardan beri insanlarn ekonomik, sosyal ve

Karayolu sisteminin lke ekonomisine katkda

19.yzyln sonlarna kadar, yol yapmnda dnlen

1940 ylndan sonrada, karayollar zerindeki yk

Yol yapm ile ilk izler M.. 4000

Orta Amerika'da ve Gney

M.. 3000 yllarnda ise

Bu yolun Sardes-Hisarky-Dinar-Bolvadin-SivrihisarAnkara-Sivas-Malatya ve Cizre zerinden Susa ulat

Dzgn yollarn yapm Romallar

Roma devrinde ta tabakalarndan

Roma mparatorluun Yol A

talya ve Fransa da Roma Yollar

yollarn yapm ngiltere, Fransa ve bir

1876: 4-zamanl motorun icad (Nikolaus August Otto)

Otomobilin icadyla, bu araca uygun olan karayollarnn

1903 ylnda hz snrlamasnn geniletilmesiyle

Amerika, Avrupa ve Japonya'da devlet yollar,

Ulam Sistemleri ve Yollarn Snflandrlmas

Uzay ana Uygun Yeni Bir Ulam Sistemi

Ulam, alt yapnn trne gre aadaki gibi snflandrlabilir.

581 km/h (Japonya)

Maglev, manyetik g aracl ile bir

Karayolu nedir ???

Karayolunun dari Ynden Snflandrlmas

Her trl tat ulam iin kamunun yararlanmasna

lkemizde karayollar idari ynden;

ehir ii yollar Olarak

Karayolunun dari Ynden Snflandrlmas

Karayolunun dari Ynden Snflandrlmas

Orman Yollar Tarm ve Orman Bakanlnca

Karayolunun dari Ynden Snflandrlmas

Karayolunun dari Ynden Snflandrlmas

Son yllarda standartlar birinci snf devlet yollarnn

lkemizde 01.01.2013 itibari ile

Yllar itibaryla letmeye

(Karayollar Genel Mdrl)

Karayolunun dari Ynden Snflandrlmas

lkemizde Otoyol AI (2003 yl sonu)

GAZETE HABERTRK (15 Kasm 2012)

lkemizde Otoyol AI (2010 yl sonu)

KARAYOLU LE LGL GENEL

Karayolu mhendisliinde kullanlan baz terimler ve

Karayolu, Karayolu Trafii

Karayolu Trafii: Karayolunu ulam amac ile tek

KARAYOLU LE LGL GENEL

Geki, Plan, Boykesit ve enkesit

KARAYOLU LE LGL GENEL

Yol ekseninin gerek plan ve gerekse arazide getii

KARAYOLU LE LGL GENEL

Kurblarda tatlar merkezka kuvvetinin etkisiyle

KARAYOLU LE LGL GENEL

Kapal dey kurb

KARAYOLU LE LGL GENEL

Krmz izginin eimine "Boyuna Eim" denir. Aralarn

KARAYOLU LE LGL GENEL

1. Doal Zemin Kotu: Arazide yol yaplmadan nce, yol

KARAYOLU LE LGL GENEL

Byle noktalara "Geit Noktas" denir. Geit noktalar

Viyadk nedir? Bir vadi, bir nehir stnden bir

KARAYOLU LE LGL GENEL

KARAYOLU LE LGL GENEL

1.5. KARAYOLU LE LGL GENEL