Professional Documents
Culture Documents
Fethi̇ye Vi̇rdleri̇ Ki̇tabi
Fethi̇ye Vi̇rdleri̇ Ki̇tabi
1. KISIM
I . BLM :
Metne balayalm :
Rahman' Rahim Allah'n ad ile..
Allah'tan baka ilh yoktur : Yaratt tohumlar says kadar..
(L ilahe illallah dede hebbatihi..)
erh :
Allah'tan baka ibadet edilmeye hak kazanan, gerek mabud olarak ancak
Allah vardr. Bu manay, kalbden dorular, dille de sylerim. Bu manay,
Yce Allah'n yaratt tohumlarn says kadar tekrarlarm.
Metne devam edelini :
Allah'tan baka ilh yoktur : Verdii hayat says kadar..
(La ilahe illallh adede hayatini..)
erh :
Allah'tan baka ibadet edilmeye hah kazanan, gerek mabud olarah ancak
Allah vardr. Bu manay, kalbden dorular, dille de sylerini. Bu manay,
Yce Allah'n hemen her eye verdii hayat says kadar tekrarlarm.
stteki manadan murad, biraz da abartlarah, okluu ifade etmektir. Allah
tarafndan verilen hayat, canllk hesaba gelmez, sayya smaz. Sonsuzdur.
stteki cmleyi syleyen de, bu manadan yola kp yle demektedir :
Benim, bu kelime-i tevhid zerine olan itikadm, say olarak niyetimde
sylemek istediim dahi sonsuzdur; ne sayya gelir, ne de hesaba..
II. BLM :
Metne devam edelim :
Rahman Rahim Allah'n ad ile..
Allah sbhandr (Sbhane llahi)..
erh : Burada geen :
Sbhan..
Kelimesinin ifade ettii mana udur : Tesbih.. Tesbih, kelimesinin ak
manas ise,
u demee gelir :
Allah' tesbih eder; onun hamdine brnrm. Buna gre de, daha ak
mana u olur : .
Yce Allah' anna lyk olmayan eylerden temize karrm; keza, onun
anna lyk olmayan noksan vehmini douracak eylerden de.. Ona hamd
eder ve verim. unun iin ki : Ben aciz kulunu zatn tenzihe, tesbihe
baarl kld.
Metne devam edelim :
Hepsi Allah'n ihsan eyledii baar ile oluyor; ktlkten alnmak, taata
kuvvet, ancak Allah'n elindedir.
(Ve matevfiki ill billahi ve l havle ve l kuvvete ill billahi..)
erh: Burada, bilinmesi gereken bir hususa iaret edilmektedir; anlatalm.
Bir kul :
Ben de tenzih ederim..
Dedii zaman, ilk bakta, bunu kendisi yapabiliyormu, kendisinin bir
bamszl varm gibi bir mana kyor. imdi, bu vehmin giderilmesi
gerekiyor.
ite, metnin bu son cmlesi de eklenerek, buraya kadar anlatlan metinde
daha ak olarak ifade edilen mana u olur:
Bu ilere kar gszlm ortadadr. Okuduum bu tesbih, tenzih,
ettiini hamd Yce Allah'n ihsan eyledii baar iledir. Ayrca, kuluna kar
zatnn tam manas ile gl olduunu, kulunun dahi tam manas ile onun
huzurunda bir gszlk iinde bulunduunu anlatt. Bu manada, tam bir
marifet verdi; iman ve slm nasib eyledi.
Bu mana, u hadis-i erifin, bir yn ile aklamasdr :
Her kini nefsini bilirse, gerekten Rabbn bilen odur.
z nurla dolsun, Kaz Beyzav; Fatiha suresinin 4. yetinde buyu-rulan :
Ancak, sana ibadet ederiz; ancak senden yardm dileriz.
Manann aklamasn yaparken, ulemann :
Sbhaneke (shhansn)..
Kelimesi zerine yaptklar aklamay yle anlatt :
Yce Allah'n ademiyet sfat varm gibi, bir vehim geleceinden, onu
karlamak iini annda yle okumak gerekir :
Onun orta yoktur, zerre kadar, hatta daha az onun gznden kamaz.
Manas gelmitir. Bu eitten tesbih, tenzih grubuna :
Cell sfatlar.. Ad verilir.
Bir de, Yce Allah'n vcudiye sfatlar vardr; birka unlardr : lim, hayat,
Kudret.. Bunlar iin de
Kemal sfatlar..
ismi verilmitir. Buna gre, bir kulun :
Sbhanellah (Allah sbhandr)..
Demesi, cell sfatlarna iarettir. Yine kulun :
Allah'a hamd olsun..
Demesi ise, keml sfatlarna iarettir.
Burada, tesbih ve tahmidin okunmas, mull bir mana anlatr; deta kul
titreyip heyecana gelir ve yle der :
Yce Allah' tm noksan sfatlardan tenzih ederim; btn kemlat ile ona
hamd ederim.
Burada, tabii bir dzen iinde, yle bir manann ortaya kt anlatlmtr :
anlatlmtr :
Dille istifar edip gnahlar ilemeyi srarla srdren, Rabb ile olay
eden gibidirler.
Bu manada, Rabia-i Basriye dahi yle demitir :
Bizim istifarmz, ok ok istifara muhtatr.
stteki manaya gre; okunan her Allah zikri; ihlsa ve kalb huzuruna
baldr.
Yz kere okunmas bildirilen bu tesbih, tahmid ile istifar da; yz kere
okunur ise, Resulllah efendimizin bir emrine de uymu olunur. Nitekim, bu
manada gelen bir hadis-i erif yledir :
Kalbime perdeye benzer bir hal gelir; bu yzden, gnde yz kere istifar
ederim.
Ey iman edenler, Allah'a tevbe ediniz; nk ben gnde yz kere ona tevbe
ederim.
Byk meayih, bu tesbih, tahmid ve istifar zikrini kendilerine vird
edininiler, sabah namaznn snneti ile farz arasnda okumulardr. Buna
uyarak, bir kimse, bu tesbihi sabahlar okumay vird eder de; gnn birinde
bir engel kar,
okuduu belli vakti karrsa.. ayn gn
iinde ayn mikdar okuyabilir.
Vaad edilen sevaba da yine nail
olur.
Zira, yukardaki hadis-i eriflerde :
Sabah..
Tabiri kullanld gibi:
- Gn..
Tabiri de kullanlmtr.
Cezer, Hasn- Hasiyn adl eserinde yle demitir :
Bir kimsenin gece, gndz, namazlarn sonunda veya baka bir zamanda
okuduu vird olabilir. Bunu vaktinde okuyamazsa, ne zaman olursa olsun,
okumaldr; hi gnn karmamaldr.
Metne devam edelini :
Allah sbhandr, hamd ona mahsustur, halknn says kadar (sbhanellahi
ve bihamdihi adede halkhi).
erh :
Bundan nce anlatlan tesbihi, tahmid, istifar yz kere okuduktan sonra
da bu ksmla birlikte, bundan sonra gelecek cmleyi tamamlayan ksmlar
okumaldr.
Metne devam edelim;
Arnn arl kadar (ve zinete arihi).. Zatndan honutluu kadar (ve
rzae nefsihi).. Kelimelerinin mrekkebi kadar (ye midade kelimatihi)..
erh :
Baz bykler demitir ki :
Kelimeler..
Tabirinden murad, ilim ve hikmettir. yle dyenler de vardr :
Bundan murad, Kur'an- Kerim ve indirilen dier ilah kitaplardr. Bazs
dahi yle demitir :
Bundan murad olan mana, Yce Allah'n eyay yaratmadaki :
OL (Kn) ..
Emridir. Son verilen iki mana, bu makama daha uygun der. Zira, aada:
lminin ulat sona kadar..
2. KISIM
Kelimesinin manas, efkat, merhamet, acmak ise de, eserde yle bir
mana verilmitir :
Bitkisi ok olan yerler, bitkilerin kendileri kadar.. Hulsa olarak kul,
buraya kadar zetle yle okudu :
Yce Allah' ok ok tenzih eder, ona ok ok hamd ederim; hem de
saylan eylerin okluu ve sonsuzluu kadar..
Bunlar sylerken, kendisinden, ucp vehminin kokusunu ald; o kokuyu
gidermek iin bundan sonraki cmleyi okudu.
Metne devam edelim :
10
Anlan sureyi aratrdm; her nde de ism-i azam olarak u iki byk
ismi buldum :
Hayy Kay-yum..
stteki manadan anlalan odur ki : Bir kimse, temiz bir kalble, bu byk
isimleri arac klp Yce Allah'tan bir ey isterse, Allah onun isteini geri
evirmez.
Metne devam edelini :
Ey senden baka ilah olmayan (ya l ilahe ill ente).. Senden dileriz ki (nna
nes'elke) : Seni bilme nurlar ile kalblerimizi, cisimlerimizi, bedenlerimizi,
ruhlarmz esas hayata kavuturasn (en tuhyiye kulubena ve ecsamena ve
ebdanena ve ervahena bi envar marifetike)..
erh :
En dorusunu Allah bllir; bu cmleden murad olan daha ak mana u olsa
gerek :
Senden dileriz ki : imizi imanla doldurasn, gzel huylar veresin, hem de
stn nurlarla..
Bir baka aklamada dahi, yle demee geldii anlatlmtr :
Yararl ameller, gzel huylar ile zmz yararl hale getiresin. Metne
devam edelim :
Hem de ebed, daimi, kalc olarak (ebeden, daimen, bakiyen)..
erh :
Yani : Bu verdiklerine hi zeval gelmesin
Metne devam edelim :
Bunlar, bize hidayeti olsun (hadiyen)..
erh :
Hidayetin sonu ise, cennettir, Allah'n rzasdr.
Metne devam edelim :
Ya Allah, ya Allah, ya Allah..
erh : .
Mnacaat makamnda, Allah adn tekrarlamak iyidir.
Metne devam edelim:
Hidayet nurlar, kudret nurlar olmasn da diliyoruz (ve bi envar-i
hidayetike ve bi envar-i kudretike)..
erh:
Burada istenen; bu nurlarla kalblerin, cisimlerin, bedenlerini ruhlarn esas
hayata kavumasdr.
Metne devam edelim :
Allahm, amellerimiz az, ihtiyalarmz ok, Allahmz gryor (ilhi a'mlna
kaliln ve hacatn kesirn ve ilhna basirn)..
Metne devam edelim :
Allahm, sana yakan neyse bize onu yap, lyk olduumuz eyi bize yapma.
Allahm, hakkimiz olmayan eyi senden diliyoruz; mstahak olduumuz
eyden sana snrz.
Sen ne gzel Mevlsn, ne gzel yardmcsn.
Mafiretine snrz, dn sanadr.
G kuvvet, ancak Yce Byk Allah'ndr.
(Allahmmef'al bina ma ente lehu ehln ve ltef'al bina manahn leh
ehln Allahmme inni es'elke ma l estahkku ve euz bike mimma
estahkku.
11
12
Du edenlerden hi kimse :
Du ettim makbul olmad..
Dememeli..
Du iinde srar, tekrar, ihtiyalarn tamamn sayp dkmek mendub olduu
iin, mellif merhum, grlecei gibi, Allah'a hamd ile yeni bir duaya
balyor.
Metne devam edelim :
Alemlerin Rabb Allah'a hamd olsun (el-hamd lillah Rabb'il - Alemin).
erh :
Burada yaplan hamd, Yce Allah'n; Mmin suresinin 60. yetinde
buyurduu :
Bana du ediniz ki, kabul edeyim..
Emirden dolaydr.
Metne devam edelim :
Salt ve selm efendimiz Muhammed'e, linin ve ashabnn tamamna
(vessalt vesselm al seyyidina Muhanunedin ve al alihi ve sah-bihi
ecmain).
Ey varl tam ve sabit olan Allah'm; ey hayr balayan, cmertlik eden
(ya, Vacib'l - vcudi ya vahib'el - hayri vel - cudi).
erh :
HAYIR
Szlkte :
Hayr..
Kelimesinin manas udur : yilik, kerem, errin zdd..
oka yamur..
Demee de gelir. Bundan murad olan mana da, rahmettir. Bu da u demee
gelir :
Kullarna keremin, rahmetin belirtilerini ihsan, eyle..
Metne devam edelim :
Rahmet nurlarn zerimize tar (efz aleyna envare rahmetike).
erh :
Bu cmlenin daha ak manas udur :
Rahmet klarn zerimize yadr, tart; onlar bizi sarsn, rahmet
klarna bosun. Bize gelecek zararlar da bertaraf eyle.
Metne devam edelim :
Mkemmel marifetine ulamay bize kolay getir
(yessir len'el - vsule il kemali marifetike).
Zatn eksik sfatlardan tenzih ederiz (sbhaneke); bize rettiinden baka
bir bilgimiz yok ki (la ilme lena ill ma allemte lena).
Onun diledii dnda ilimden yana hi bir eyi kavrayamazlar
(ve lyuhiytune biey'in min ilmini ill bima ae).
Bize ilham ettiinden baka, bizim iin marifet yoktur
(ve lmarifete lena ill ma elhemtena).
erh :
Demilerdir ki :
lim ve marifet ayn manayadr ki, o da udur : Bilmek..
MARFET - LM
Ancak, aralarnda kk bir fark olsa gerek. Nitekim, bu manada Seyyid
erif Crcni, T a r i f a t, kitabnda yle demitir :
13
14
Denilmitir ki :
Afiyet unlardr : Dinde istikamet, iyilerle sohbet, geip giden saatlerde
ziyade taat.
Afiyet zerine yle bir aklama dahi yaplmtr :
Belsz nefis, cefasz arkada, kolay yoldan gelen rzk, riyasz amel..
Marifet ehli bir kimse, afiyeti yle anlatt :
Afiyet odur ki; Allah- Tal, seni zatndan bakasnn eline drmeye..
Hakim bir zata :
Afiyet nedr?.
Dedikleri zaman, yle anlatmtr :
Salam din, temiz kalb, hasta beden, Kerim isminin sahibi Rabba
tevekkl.
Ebu Bekir Varrak'tan sormular :
Afiyet nedr?. yle anlatm :
Afiyet odur ki, bir kul :
a) Kelime-i ehadetle son nefesini vere..
b) Velayet ehli zatlarla br lemde dirile..
c) Selmetle cehennem zerine kurulan srat kprsnden gee..
d) Sonra da cennete gire., ite afiyet budur.
Marifet ehli zatlarn bazs yle demitir :
Afiyet, insan iin on zelliktir; bunlarn bei dnyada, bei de hirettedir.
Dnyadakiler unlardr : lim, amel, ihls, kr, kazaya rza..
Ahirettekiler unlardr : Ak yz, terazinin ar gelmesi, srat kprsnden
gemek, cehennem ateinden kurtulmak, cennete girmek..
ir'at'l - slm erhinde byle anlatld.
Metne devam edelin :
Geni kapsaml rahmet, rahat yaant, en mutlu mr, en gzel vakit
istiyoruz.
(Ve min'er - rahmeti muleha ve min'el-iyi ergadehu ve min'el-mri
es'adehu
ve min'el - vakti etyabehu.)
erh:
Metinde geen baz kelimelerin ksaca manas yledir :
mr : Hemen her eyin, bu dnyadaki yaad sredir.
Vakit : Zaman, manasnadr. Bundan murad olan daha ak mana udur :
Zaman iinde bulunan temiz, gzel gnler ve ilerdir. ARAMBA GN
Ta'lim-i Mtaallim, adl eserde aramba gn iin yle denilmitir :
Kfirler hakknda verimsiz, mminler hakknda uurlu bir gndr.
Zahr'l - Abidin adli eserde yazldna gre, mmin kul iin be bayram
vardr; yleki :
a) Hafaza meleklerinin bir gnah yazmad, mmin zerinden geip giden
bir gn..
b) Mmin kul, dnyadan geip giderken imanla, ehadetle gide; eytann
hilesinden emin ola..
c) Kul, srat kprsnden gee; kyamet gn zorluundan emin ola,
hasmlarn ve zebnlerin elinden kurtula..
d) Kul, cennete gire ve cehennemden emin ola..
e) Cennete girdikten sonra kul, Yce Rabbn gre..
Allahm, fazlnla bunlar bize nasib eyle. Ey fazilet, ihsan sahibi.. Resullerin
efendisi hrmetine..
15
16
IHLS
Ihls ise, imann ve dier ibadetlerin artdr. Bu manada, Fudayl yle
demitir :
nsanlar iin amel ilemek, irktir; onlar iin ameli brakmak riyadr. Bu
ikisinin arasn bulmak ihlstr.
Metne devam edelim :
Allahm, lehimizde bulun ya Cebbar; aleyhimizde bulunma ya Gaffar
(Allahmme kn lena ya Cebbar ve l tekn aleyna ya Gaffar).
erh :
CEBBAR - GAFFAR
Cebbar ve Gaffar, Allah'n gzel isimleri arasndadr; u manalar ifade
ederler :
Cebbar : Krlan onaran, eksii tamamlayan, dilediini zorla da olsa
yaptrmaya
gc yeten..
Gaffar : Balamas pek bol olan...
Metne devam edelim.:
Allahm, ecellerimizi mutlu bir ekilde kapa; umduklarmz ziyadesi ile
gerekletir (Allahmme ihtim lena bis-saadeti acalena ve hakkk biz-
ziyadeti amalena).
erh : Metinde geen :
Ecel..
Tabiri, bizim iin takdir olunan yaadmz sredir. Burada, bu srenin
mutlu son bulmas isteniyor.
Umduklarmz..
Tabirinden murad ise, Yce Allah'n bizleri balayaca mididir. Byle
dnmek, Yce Allah'tan hayr ummak da yerindedir. Nitekim, bir kuds
hadis-i erifte,
Allah- Tal yle buyurmutur :
Ben, kulumun zannna greyim; hakkmda istediini zannetsin.
Kulun, daha ziyade Yce Allah'tan umduu ve bekledii aftr, mafirettir.
Metne devam edelim :
Sabahmzda, akammzda afiyete eritir (vakrin bil - afiyeti gudvvena ve
asalena).
erh : GUDVV - ASAL
Metnin Arapa ksmnda geen :
Gudvv..
Tabiri, sabah namaz vakti ile, gnein douu arasnda geen zaman iin
kullanlr..
Asal..
Tabiri ise, ikindi ile yats arasnda geen zaman iin kullanlr.
Burada, genel olarak tm vakitlerin afiyetle gemesi istenmektedir.
Metne devam edelim :
Dneceimiz, gideceimiz makam rahmetin ve mafiretin eyle. (Vec'al il
rahmetike ve mafiretike masirena ve melena)..
erh :
Bu metinde, kyamet gn dirilmeyi ikrar vardr.
Metne devam edelim :
Affn kovalarn gnahlarmzn zerine boalt (ve subbe sicale afvike al
znubina).
erh :
Burada, Yce Allah'tan gnahlardan ykanp temizlenmemiz istenmektedir.
Zira Allah, ou gnahlar affeder. Bu manada, ura suresinin 30. yetinde
yle buyuruldu :
Allah, gnahlarn ounu da affeder.
17
18
19
1.
4-5.blm
4. KISIM
III. BLM
Rahman Rahim Allah'n ad ile..
Byk Allah'tan balanmam dilerini (estafirllah'el - azim).
erh:
STFAR
Bu istifar kere tekrar edilir.
Bu istifarn daha ak manas udur :
Azamet sahibi Yce Allah'tan gnahlarm rtmesini dilerim. Dnyada ve
hirette gnahlarm hi kimseye amamasn isterim.
u mana da gizli kalmamaldr ki; zahir, umum halkn ettii istifar,
gnahlarnn kapatlmas talebi yolundadr.
Kmil zatlara gelince, onlarn talebi bir bakadr. Bunlar, istifar etmekle
dilerler ki: Mahede gzlerinde, ne kendi varlklar kala; ne de der
eyann varl.. Byle olunca, mana yolu ile Yce Hak bilinir; Yce Hakkn
zatndan gayr eyler de silinir.
Bir iir :
Yce Allah'n zatndan gayr grmek gnah; Gnah trdr bunun iin
estafirullah..
stteki manaya gre, Hak yolcusu bir salik :
Estafirllah..
Dedii zaman, manas u demee gelir :
Yce Sbhan Allah'tan dilerim ki, kend varlm ve eyann varln
gzmden kapaya.. Bylece, mahede gzmde zatndan bakas
kalmaya..
Hakikat ehline gre; beeriyet varln grmek, Yce Hakkn varlna
dalmaya engel olur, ayn zamanda byk gnahtr. Nitekim, bu manada
gelen bir hadis-i erif yledir :
Varln yle bir gnahtr ki, hi bir gnah onunla kyas olunamaz.
Burada, yle bir soru sorulabilir :
Estafirllah.
Kelimesi, gelecek zamana alt bir l iinde gelmitir. Bunun manas ise
udur :
Gelecek zamanda istifar ederim.
Byle bir mana da, buraya uygun dmez. O halde, bu trl bir lafzn
burada tercih edilmesinin sebebi nedir?.
Bunun iin u cevab veririz :
Bu makamda, o lafz iin murad olan mana, devamllk ve yeni yeni
istifardr;
u demee gelir:
Hemen her zaman, her saat gnahlarmn balanmasn dilerim.
Byle bir mana da, ancak gelecek zamann ifadesini anlatan muzari sgas
ile olur.
Burada, yle bir soru daha sorulabilir :
Bu lafzn ifadesinde bulunan esas mana, mafiret talebidr. Bu da, u
cmle ile anlatlabilir :
Allahm, beni bala..
Nitekim, baz istifar edilen yerlerde yle gelmitir. Bylesi daha yerinde
olur ki, brnden byle bir mana kmaz.
Bunun iin verilecek cevap udur :
20
Beni bala..
Cmlesi, Arap dlinde emir sas ile gelmektedir. Bzan, byle bir emir
sas ile gelen lafzlardan stnlk kokusu gelir. stnlk kokusu ise, bir
kulun haline uygun dmez. Byle bir stnlk kokusunun ortaya
kmamas iin, emir lafz kullanlmad; mafiret talebinden haber sunuldu..
Bykler katnda ise, sadece talebi ve ihtiyac arz etmek yeterlidr. htiyacn
giderilmesi iin de, talep yeterlidr; emir gerekmez, ayn zamanda yeri
deildir.
Bu istifarn kere sylenmesinin sebebine gelince.. Mslim erhinde
yle anlatld :
Resulllah efendimiz namaz tamamlayp selm verdikten sonra, kere
yle istifar ederdi: . ,
Allah'tan balanmam dilerim (Estafirullah)..
Bundan baka, du talebinde tekrar ve tekrarda arlk iyi saylmtr. ki
kere istifar etmekle de gaye hsl olur; ama tekle tamamlamak daha
yerindedir. Buhar Sarih'inde gelen bir rivayete gre, Resulllah efendimiz
yle buyurmutur :
Allah tektir, teki sever.
Say tekrarnda ilk tek ise, tr. Bu kadar arlk yeter, ama tam olmas,
yetmie kadardr.
Metne devam edelim :
yle byktr ki, ondan baka ilh yoktur; Hayy Kayyum'dur
(el-lezi l ilahe hv'el - hayy'l -kayyum).
erh :
LAH
Metinde geen, baz lafzlarn manas yledir :
lh : Mutlaka ibadet, edilmeye Hak kazanan Yce Allah..
Bu lafz, putlar iin kullanld zaman, u demee gelir :
Hi bir ekilde ibadet edilmeyi hak etmedii halde, taplan putlar.. HAYY KAYYUM
Hayy : Diri, hemen her eyi gren ve her eye gc yeten..
Kayyum : . Gkleri, yeri ve her eyi ayakta tutan..
stte anlatlan Hayy, Kayyum isimleri; burada son harfleri olan (YA) harfi ile
(MM) harfi stn hareke ile okunmutur. nk, bata geen, Allah ismi ile
balantlar vardr. Byle bir balant olmasayd, tre okunurdu. Nitekim, bu
manada gelen bir hadis-i erif yledir :
Kendisinden baka ilah olmayan, Hayy Kayyum Allah'tan balanmam
diler, ona tevbe ederim.
ayet sadece metinde geen Arapa H V E lafz ile ilgili olursa, o zaman
tre harekesi ile okunurlar-. Bu mana da, u yet-i kerimede vardr :
Ondan baka ilah yoktur; Aziz Hakimdir.
Bu, Al-i mran suresinin 6. yetidir.
Bu manada, Seyyid erifin daha baka aklamas vardr; zet olarak,
anlattmz gibidr.
Metne devam edelim :
Ona tevbe ederini (ve etub ileyhi).
erh:
Metinde geen :
TEVBE .
T e v b e ..
Kelimesinin manas udur : Dnmek..
Buna gre, teybe edip gnah brakan klmse, Yce Allah'a dnm olur.
Masiyet ileyen kimse de, Yce Allah'tan kamaktadr.
stteki manaya gre, yle demilerdir :
Bir kimse, Allah'n kullarndan birinin tevbeye gelmesine sebeb olsa;
kaan kulu, Mevlsna geri gndermi gibi olur.
stifardan sonra, tevbe edlmesinin manas rerinde yle anlatld :
21
22
vardr.
Mana ile, tm cennetler anlatlmtr; nk, cennet yedi tanedir.
CENNETLER
bn-i Abbas'tan gelen bir rivayete gre cennet yedi olup sras ile yledir :
1. Firdevs cenneti..
2. A d n cenneti..
3. Naim cenneti..
4. Huld cenneti..
5. Me'va cenneti..
6. Selm Yurdu..
7. lliyyun..
Bu cennetlerin her birinde, ilenen amellerin deiik durumlarna gre;
eitli dereceler vardr.
bn-i Abbas'n bir baka rivayetine gre de, S e 1 m Yurdu, mutlak cennet
olmayp zel bir cennettir.
stteki manalara gre :
Selm Yurdu..
Tabiri, iki tefsir arasnda deiik manalarla anlatlmtr; birbirini tutmuyor.
Ama, bunun cevabn vermemiz mmkndr. Deriz ki :
Manalardaki ortak yanlarn bulunmas dolays ile, her iki ekilde de
kullanlabilir. Bunun iin, her iki manay da gznnde tutmak gerekir.
Bu makamda :
Selm ..
Lafzn ekilde anlatmlardr; yleki :
a) Selm, Yce Allah'n gzel isimleri arasndadr.
b) Masdar olma durumu ile selm; fetlerden, istenmeyen eylerden, fena
bulup yok olmaktan kurtulmaktr..
c) Burada :
Selm..
Lafzndan murad olan mana saygdr. Cennet iin :
Selm Yurdu..
Buyurulmas da bunun iindir. Cennet ehli cennete girdikten sonra veya
girerken, melekler kendilerine selm verirler. Nitekim, Yce Hak. Kur'an-
Azim'de Raad suresinin 23. ve 24. yetinde bu manay yle anlatt :
Melekler, onlarn yanna her kapdan girerler ve yle derler :
Size selm..
Bu yet-i kerimede geen :
Her kapdan..
Tabiri ile, oradaki kaplarn okluu anlatlr. Bunu da u ekilde aklamak
mmkndr :
Cennet ehlinden her birinin menzili iin bir kap vardr. Hatta cennet
ehlinden her birinin kona iin nice kap bulunur. Zira, cennet ehli olan
kimselerin saraylarnn eitli kaplar olmas ihtimal dahilindedir. Nitekim,
dnya ehlinden kimselerin saray kaplar da ok olur. Melekler de, o cennet
kaplarndan girerler ve cennet ehline selm verirler.
Anlatlandan baka, Yce Hak dahi, lutfundan ve. bol ihsanndan tr,
cennetteki kullarna selm verir. Ya-Sin suresinin bu manadaki 58. yeti
yledir :
Rahim Rab'dan selm sz..
23
24
aklamas
yle yapld :
Burada geen :
Genilik..
Zenginliktir.. Yine burada geen : Darlk.. . se, fakirliktir. Bunlardan
baka:
Genilik..
Rahatlk, olarak akland gibi:
Darlk..
Tabiri, gam ve meakkat iin kullanlmtr.
Metne devam edelim :
Racim eytandan Allah'a snrm (Euz billahi min'e - eytan'irracim)..
erh :
RACM
Metinde geen :
Racim..
Tabiri u ekilde aklanmtr :
Kovulmu, atlm, srlm, talanm..
EYTANIN TALANMASI
eytann talanmas ii, u ekilde aklanmtr :
eytan, semaya doru ykselir. Orada, meleklerin konutuklarn iitmek
iin kulak verir. Onlarn konumalar, yeryznde olacak ilere dairdir. te o
anda, melekler, eytann zerine yldz atarlar; karrlar,.
Mlk suresinin 5. yetinde, bu mana yle anlatld:
Gerekten biz, semay yldzlarla ssledik. O yldzlan eytanlara atlan
talar eyledik; ayrca, onlara lgm ate azab hazrladk.
Denilmitir ki :
eytanlara atlanlar, yldzlarn kendisi deil; onlardan bir patlamadr.
Bunun iin
u tabir kullanlr :
ehab..
Burada, Yce Allah'a snmann sebebi, Yce Allah'n Nahl suresinin 98. 99.
100. yetlerindeki u emrini yerine getirmektir :
Ku'ran okuyacan zaman, kovulmu eytandan Allah'a sn.
eytann, iman edip Rablerine tevekkl edenlere hi bir saldrs olamaz.
Onun saldrs ancak, kendisini dost tutanlaradr; bir de onu Allah'a ortak
edenleredir.
Denilmitir ki :
eytan, Yce Hakkn derghnda bir kpek gibidir; tandklarla onun bir
ii yoktur, tanmadklarna saldrr.
stteki manaya gre, bir kimse :
Racim eytandan Allah'a snrm.. Derse, yle demek istemi olur :
Allahm, huzuruna varmak istiyorum; beni o kpein zararndan ve
saldrsndan koru..
Mslim ve Buhar Sahihlerinde yle anlatlmtr :
Allah, kendisine salt ve selm eylesin; Resulllah efendimiz bir kimseyi
grd. O klmse, bir bakas ile ekiiyordu; fkesinden boyun damarlar
imiti. Ayrca o kimsenin yz de kpkrmz olmutu. yle buyurdu :
Ben bir cmle biliyorum. Bu kimse, eer o cmleyi syleyecek olsa.,
fkesi geer. O cmle udur:
Racim eytandan Allah'a snrm (euz billahi min'e - eytan'ir
-racim).
Metne devam edelim :
Rahman Rahim Allah'n ad ile (Bism'illah'ir-rahman'ir-rahiym).
YET'EL KRSI :
Metnin bundan sonras, Bekara suresinin 255. yetidir ki:
Ayet'el - krs..
Diye bilinir. Devam edelim :
Allah, yle bir Allah'tr ki, kendisinden baka ilh yoktur. O, zati ezeli ye
25
ebed bir hayatla diridir. Zat ile, kemali ile kaimdir. Onu, hi bir ekilde
uyku tutmayaca gibi, bir uyuklama hali de tutmaz. Gklerde ve yerde ne
varsa, hepsi onundur. Onun izni olmadan, katnda kim efaat edebilir ki?. O,
yarattklarnn nlerinde ve arkalarnda bulunanlar bilir. Yaratlmlar, onun
bilgisinden yana, diledii dnda hi bir eyi alamazlar. Onun krss,
gkleri ve yeri almtr. Yeri ve semalar korumak onu yormaz. O, ok yce,
ok byktr.
(Allah l ilahe ill hv'el - hayy'l - kayyum l te'huzhu sinetn ve
lnevmn
lehu ma fis - semavati ve mafil - arzi men zellezi
yefau indehu ill biiznihi ya'lem mabeyne eydiyhim ve mahalfehm ve
lyuhiytune biey'in min ilmihi ill
bimaae vesia
krsiyyuh's - semavati vel-arza ve lyeudhu hfzhma ve
hv'el - aliyy'l - aziyim.)
Bu yet-i kerimede geen, baz manalar aklayalm.
erh :
lh : ibadet edilmeyi hak eden tek zat..
Bu kelime, putlar hakknda kullanld zaman, u mana kar :
Aciz, zavall, elle yontulup taplan putlarn; hi bir ekilde taplmaya
haklar olamaz
HAYY - KAYYUM
H a y y : Diri, her eyi bilen ve her eye gc yeten..
Kayyum : Gkleri ve yeri ayakta tutan..
Uyuklama ve uyuma, stteki ezel sfatlar dolays ile Yce Allah'ta olmas
mmkn deildir. Uyuyan ve uyuklayan neyi koruyabilir ki?. O gibi eyler
yaratlmlara hastr.
Bu yte-i kerime, zellikle br lemdeki efaat hakknn nemini anlatr;
efaat edecek kimsenin de, Yce Hak katndaki byk makamn dile getirir.
Bilinmelidir ki: En byk efaat makam, Resull-lah efendimizindir; Allah
ona salt ve selm eylesin.
Burada geen :
Krs..
Tabiri ile ar anlatlr. Buna gre, semalar ve yerler, onun arna sn
durumdadr. Yaratlmlarn son snann ar olduu; Ta-Ha suresinin 5.
yetinde yle anlatld :
Rahman, ar seviyesine geldi.
Bilindii gibi, Rahman ismi, daha ok yaratlmlarla ilgilidir.
KRS
Burada anlatlan :
Krs..
Tabiri ile, birokiarna gre ar anlatlm ise de, yine de onun zerinde
durup deiik yorumlar yaplmtr. Onlar sras ile ele alalm.
Demilerdir ki :
Krs..
Tabiri ile zerine oturulan bir ey anlatlr. nsann oturak yeri seviyesindedir; yksek de olabilir. Maddi manas budur; ama burada bu madd
krs anlatlmamtr. Hakikatta ne krs var, ne de oturan.,
Yce Hakkn azameti yledir ki, onun krss olacak olsayd; yeri ve
semalar iine alacak kadar byk olurdu..
Bazlarna gre de, bu krs, ilimden ibarettir. Bazlar da :
Krs..
Tabirini yle aklamlardr :
Krs, arn nnde duran bir cisimden ibarettir. Yeri ve semalar
kuatmtr. Bu da, sekizinci felek olup onun iin :
Burlar feleki..
Tabir edilir. Bu cisim, gayet byktr. Nitekim, bu manay Resulllah
efendimiz yle anlatmtr :
Yedi kat yer, yedi kat gk; krs nnde ancak le braklan bir halka
26
gibidir;
AYET'EL - KRSI
Bu yet-i kerime iin, daha nce de anlatld gibi :
Ayet'el -krs..
Tabir edilir ki, fazileti ve zellii gayet oktur. Bu manada gelen hadis-i
erifler oktur; onlarn birkan buraya alalm:
Bir kimse, farz namazlarn sonunda onu okursa, onun ruhunu bizzat Yce
Allah alr.
Bir kimse, farz namazlarn sonunda onu okursa., cennete girmesine
lmden baka bir engel yoktur. Onu okumaya, sddk veya bid devam
eder.
Bir kimse, yataca yerde bu yeti okursa., o kimseyi, kendi nefsinden
yana, komularndan yana, evresindeki evlerden yana..
Bu hads-i erifin delaletine gre, bu Ayet'el - krs'yi okuyup yatan iin
artk korkulacak bir ey yoktur. Denilmitir ki :
Bu yet-i kerimeyi okumak, nazar demesinden korur; dnyalk ilerin iyi
gitmesine, rzkn ve maln bol olmasna sebeb olur.
Metne devam edelim :
Allah, noksan sfatlardan mnezzehtir (Sbhanellah).
erh :
TEBH DUASI
Bu tebih duas, otuz kere okunacaktr. Metinde geen :
Sbhanellah..
Kelimesinin izah bu kitabn banda anlatld iin, burada anlatlmayacaktr.
Kulun :
Allah noksan sfatlardan mnezzehtir.
Demesinden murad, Yce Allah'n pk etmek edilmesi deildir. Bundan hsl
olan fayda, kula dnktn kulu temize karr. Nitekim, Mslim Sahih'inde
Resulllah efendimizin yle bir hadis-i erifi anlatlmtr :
Allah noksan sfatlardan mnezzehtir, Allah'a hamd olsun.. Cmlelerini
okumak, yerle sema arasn doldurur.
Yani : Sevab ve mkfat olarak..
Tebih ve hamd ayn manada ecir sevap getirirler. Nitekim, bu manada,
Mslim Sahih'inde gelen bir hadis-i erif yledir :
Allah'a hamd etmek, mizan doldurur.
Ayn ekilde tebih duasnn (sbhanellahn) sevab dahi mizan doldurur..
Yani : hiretteki terazinin iyilik gzn..
Metne devam edelim :
Allah'a hamd olsun (el-hamd lillah).
erh :
Bu hamd duasn da otuz kere okumak gerekir.
Yce Allah'n bizim vgmze ihtiyac yoktur; bu manada Teabn suresinin
6. yetinde syle anlatld :
Allah, zaten varlkl, zaten vgye lyktr.
Yani : Hi kimsenin vmesine ihtiyac yoktur.
Bu manaya gre : Yce Allah' vp hamd ederken, kendimiz iin sevap
kazanm, kendimizi ereflendirmi oluruz.
Metne devam edelim :
Allah, en byktr (Allah Ekber).
erh:
Bu tekbir, otuz drt kere okunacaktr.
Allah, kendisinden ve babasndan raz olsun, Hazret-i mer'in olu Abdullah
yle demitir :
Allah, en byktr.
Cmlesini okumak, sevab yn ile yerle sema arasn doldurur.
27
28
29
30
5. KISIM
erh :
LH - MELK - CEBBAR
Metinde geen, baz lafzlarn manas yledir :
lh : ibadet edilmeye hakk olan Yce Allah..,
Melik : Btn kinatn sahibi, asaleten mutlak surette hkmdar..
Cebbar : Krlanlar onaran, eksikleri tamamlayan, dlediini zorla
yaptrmaya
gc yeten..
Melik ve Malik, isimleri szlkte ayn manaya gelir. Ancak, Fatiha suresinin
3. yetinde buyurular :
Din gnnn sahibi..
Mana aklanrken, aralarnda fark anlatlmtr. Ona gre :
Malik..
smi u manayadr :
Seme kullar zerinde diledii gibi tasarruf eden..
Melik..
smi ise, emir ve yasaa tabi olan cmle kullar, zerinde tasarruf eden, olur.
Metne devam edelim :
Vahid Kahhar'dan baka ilah yoktur. Aziz Gaffar'dan baka ilh yoktur.
(L ilahe illallah'l - vahid'l - kahhar. L ilahe illallh'l - aziz'l gaffar.)
erh:
VAHD - KAHHAR - AZZ - GAFFAR
lh..
Kelimesi yukarda anlatld. Dier gzel isimlerin manalar ise, ksaca
yledir :
Vahid : Tek; zatnda, sfatlarnda, isimlerinde, hkmlerinde asla orta,
benzeri, dengi olmayan..
K a h h a r : Diledi gibi yapmak sureti ile her eye stn ve hkim.
Aziz : Alt edilmesi mmkn olmayan alt eden..
Gaffar : Balamas pek ok olan.. Yani : Hemen her gnah, byn,
kn; isterse kul, tekrar tekrar gnah ilesin, hepsini balar; yeter ki
kul, tevbe etsin.
Metne devam edelim :
Kerim Settar Allah'tan baka ilh yoktur (L ilahe illallah'l - kerim'ssettar).
erh :
KERM - SETTAR
Burada anlatlan iki gzel ismin ksaca manas udur:
Kerim : Keremi bol olan.. Hayr, iyilii, ikram ok olan iin dahi kullanlan
gzel bir isimdir. Nitekim yle bir tarif dahi yaplmtr :
-- Kerem, semahettir. Yani : Bolluk, kolaylk..
Burada, daha uygun bir mana vardr; o da:
Yce Azim Allah'tan baka ilh yoktur.
Cmlesindeki manaya benzer, yeri gelince anlatlacaktr; tekrar olmamas
iin burada anlatlmad.
Settar..
sminin, ksaca ifade ettii mana ise udur:
Tm ayplar tam manas ile rtp kapatan..
Metne devam edelim :
Kebir Mteal Allah'tan baka ilah yoktur. Gecenin ve gndzn yaratcsndan baka ilah yoktur. Her yerde kendisine ibadet edilen zattan
baka ilah yoktur. Her dilde anlan zattan baka ilah yoktur. (L ilahe
illallh'l - kebir'ul - mteal. L ilahe illallah halik'ul- leyli vennehar. L
ilahe illallah'ul - mabudu biklli mekn. L ilahe illallh'l -mezkru biklli
lisan.)
erh :
KEBR - MTEAL
Burada geen, Yce Allah'n gzel isimlerinden ikisi mana olarak yledir :
Kebir : Pek byk.. Yerde, ve gkte ondan daha by olmayan..
Mteal : Yaratlmlar hakknda akln mmkn grd her eyden, her hal
ve hareketten pek yce, temiz..
Grlen canl ve cansz, hemen her ey, Yce Allah' tesbih eder, onu
zikreder ve anar; ama, onlarn dilinden herkes anlayamaz. Bunu anlatan bir
beyt syledin :
Hemen her sabah imen kular; Anarlar seni, dilleri ayr..
31
32
33
34
35
FAKRLER
Yce Allah'n rahmeti ve merhameti, onun nimetinden ve ikramndan
ibarettir.
Bir haberde yle anlatld :
Fakirler ve dnyadaki zavall kimseler, kyamet gn Yce Hakkn
huzuruna ktklar zaman; Yce Allah, dostunun hakkn yerine getiremeyen
bir kimse gibi, o fakir ve zavall kullarna yle buyuracaktr :
Ey benim fukara kullarm, benim dnya hayatnda size bir ey
vermeyiimin sebebi, sizin onlara lyk olmamanzdan tr deildr. Dnya
dk bir eydi, sonra yetersizdi; size de lyk deildi. te, bugn size
yksek derecenizi aklyorum; bu, sizin iin byk ikram ve nimettir
yleki: Kyamet meydann gezip bakn; size dnyada bir lokma ekmek
veren herkesi baladm, hemen onlarn ellerinden tutun ve birlikte
cennete gtrn.
Metne devam edelim :
Allah'tan baka ilah yoktur; saptanlara hidayet edendir
(l ilahe illallh hadiy'l-mudiliyn).
Allah'tan baka ilh yoktur; aranlarn delilidir (l ilahe illallah delil'lhairiyn).
Allah'tan baka ilah yoktur; korkanlarn gvencesidir
(l ilahe illallh eman'l-haifiyn).
1.
6-7
6. KISIM
Allah'tan baka ilh yoktur; darda kalanlarn yardmna eriendir (l ilahe
illallah gyas'ul-mstaiysiyn).
Allah'tan baka ilh yoktur; yardmclarn hayrlsdr (l ilahe illallah
hayr'n-nasryn).
erh:
Bekara suresinin 48. yetinde buyurulan
Onlara yardm da edilmez.
Manann tefsiri yaplrken, yle bir aklama yaplmtr :
Yardm demee gelen, nusret ve muunet manalar deiiktir; nusret daha
zel bir mana tar.
Nusret, bir zararn def'edilmesi anndadr; muunette byle bir mana
yoktur.
Metinde geen manaya gre, Yce Allah zarara kar yardm edenlerin
hayrlsdr. Zira, tm zarardan koruyanlarn korumas, Yce Allah'n
korumas, yardm etmesi karsnda hi saylr.
Bundan baka, Yce Hakkn zarardan korumas, bir ard niyete bal deildir;
bunun iin de, Yce Allah, yardm edenlerin hayrlsdr.
Yce Allah'n yardm, zarardan korumas kendi zatnn kuvveti iledir. Ama,
bakalarnn yardm, Yce Hakkn verdii baar nisbetindedir. Bu da, Yce
Hakk, yardm edenlerin hayrls olarak bize anlatr.
u dahi, Yce Hakkn yardm edenlerin hayrls olduunu anlatr ki : Ettii
yardm, zatna hi bir zorluk vermez.
Metne devam edelim :
Allah'tan baka ilah yoktur; zira koruyanlarn hayrlsdr
(l ilahe lallh hayr'l-hafzyn).
erh :
Yce Hakkn, koruyucularn hayrls olduu manasnda yle anlatld :
Bir ey Yce Hakkn korumas altna girer ise., o, tam manas ile afattan
korunur; hi kimsenin ona mdahele etmeye mecali olmaz.
Ama, bakalarnn korumas anlatld gibi deildir.
Sonra, Yce Hakkn korumas, kendisi iin bir zorlamay gerektirmez.
Nitekim, bu manada gelen Bekara suresinin 255. yetinde yle bir mana
36
vardr :
Yeri ve semalar korumak, ona yorgunluk vermez.
Bakalar, elbetteki bir eyi korumakta zorluk ekerler.
Bunlardan baka, Yce Hak, bir eyi korurken, kendisine ne unutmak gelir,
ne de bir gaflet arz olur.
Ama, bakalarnn, yani : Mahlukatn koruma durumlar hi de anlatld
gibi deildir.
Metne devam edelim ;
Allah'tan baka ilh yoktur; varislerin hayrlsdr. (L ilahe illallh hayr'lvarisiyn).
erh : Burada :
Varis..
Tabirinden murad, lp gidenin brakt kendisine kalan kimsedir. Buna
gre yle bir aklama yapmak mmkndr :
Cmle mal mlk sahipleri fani olup gideceklerdir; neleri varsa hepsi Yce
Allah'n zatna kalacaktr. Nitekim, bu manada, Kasas suresinin 88. yeti
yledir :
Yce Allah'n zatndan baka her ey, yok olmaya yz tutmutur.
Ayn manay teyid eden l-i Imran suresinin 180. yeti ise yledir :
Semalarn ve yerin miras Allah'ndr.
Yce Allah iin :
Varislerin hayrls..
Tbirinin kullanlmas, u manaya olsa gerek :
Her mirasa konan, kendisine miras brakandan sra ile alr; kendisi de bir
bakasna brakacaktr. Ama, Yce Allah, asaleten o maln sahibidir; ald
belli bir zaman iin deildir. nk, her ey, aslnda zatna alttir.
Yine l-i Imran suresinin 129. yetinde yle buyuruldu :
Gklerdeki eyler, yerdeki eyler Allah'ndr.
Yce Allah'n :
Varislerin hayrls..
Manasnda yle bir aklama yapmak da mmkndr :
Bir kimsenin malna varis olan, onun oluk ocuuna bakmak zorunda
deildir; ama Allah- Tal, len kimsenin varn ald ve almad zaman,
onun oluk ocuuna sahip olur : Yedirir, iirir, doyurur ve giydrir.
Hud suresinin 6. yeti, bu manay anlatr :
Yeryzndeki her canlnn rzkn vermek, Allah'a kalan bir durumdur.
Sonra, Yce Allah'n hayrl varis olduu manasnda yle bir aklama
yapmak da mmkndr :
oklar var ki, len kimsenin mirasna konarlar; ama onun iin ne bir
sadaka verirler, ne de onun balanmasn dlerler..
Yce Allah'a gelince, lenin malndan hi bir ey almaz; hal bu iken, ona
rahmet
eyler ve balar. Yce Allah'n, pek balayc ve
rahmet edici olduu Nisa suresinin 96. yetinde yle anlatld :
Allah, ok ok balayc ve ok ok esirgeyicidir.
Metne devam edelim :
Allah'tan baka ilah yoktur; hkimlerin hayrlsdr
(L ilahe illallh hayr'l-hkimiyn).
erh :
Bu manay yle aklamak mmkndn :
Yce Allah, verdii hkmde yanlmaz, hata etmez. Sonra, verdii
hkmde rvetle hkm de vermez.
Burada, yle bir aklama dahi vardr ;
Yce Allah, kyamet gn, iki kii arasnda hkm verir : Biri zalimdir,
dieri de mazlum..
Zalime ettii zulm aklar. Bu arada, mazluma da cennette o kadar derece
verir ki : Zalimden raz eder. Bylece, zalim de kurtulmu olur.
Metne devam edelim :
37
38
muhtatr.
Metne devam edelim :
Allah'tan baka ilh yoktur; balayanlar hayrlsdr
(l ilahe illallh hayr'l-gafirin).
erh :
GNAH
Bu cmledeki : Balayanlar hayrls..
Tabirine bakarak, yle bir soru sorulabilir :
Yce Allah'tan baka bir balayc m var ki?. Elbette yoktur; onun iin
byle bir tabir caiz deildir. Zira, gnah balamak sadece Allah'a
mahsustur.
Nitekim, l-i mran suresinin 135. yeti bu manayadr :
Allah'tan baka, gnahlar kim balayabilir ki?.
Burada geen istifhamn manas inkr olup u demee gelir :
Allah'tan baka hi kimse, gnahlar balayamaz.
Ayn durum, eserlerde yazl dualarn birinde yle geer :
Allahm, gnahlarm bala; nk, senden baka gnahlar balayacak kimse yoktur.
stteki soruya iki ekilde cevap vermek mmkndr :
Gnahlar iki eittir; yleki :
a) Kul ile, Yce Allah arasndaki gnah..
b). ki kul arasndaki gnah..
Birinci manadaki balama, sadece Yce Allah'a mahsustur; kulun, zatn
kar iledii gnah, ancak zat balar..
ikinci manadaki balama durumunu da, Allah- Taal, hak sahibine
brakmtr. Ona izin vermitir ki : Dilerse balaya, dilemezse balamaya.. Yani : Zulme urayan, dilerse zalmi balayabilir, dilemezse
balamaz. Bu arada, zalimi balamas iin de, mazlumu tevik etmitir.
Bu mana, ura suresinin 43. yetinde yle anlatld
Bir kimse, sabrl olur ve balar ise., phe edilmeye ki, bu kimsenin
yapt en faziletli iler arasnda saylr.
Maalim-i Tenzil'de byle yazlmtr.
u cmle de ayn manay teyid eder :
Allah'tan baka ilah yoktur; Aziz Gaffar'dr (l ilahe illallh'l -aziz'lgaffar)..
AZZ - GAFFAR
Bu cmle, bundan nceki cmle ile bir manada ayn saylr; ama az
deiiklii vardr. Burada geen, Yce Allah'n iki gzel ismine mana
verdikten sonra, yaplan yorumlara geelim.
Aziz: Alt edilmesi mmkn olmayan alt edici..
Gaffar : Balamas pek bol olan Yce Allah.
Yce Hak, kendi hakkn balayabilir; ama hi kimse, Yce Hakka ait olan
bir hakk, kendi kendine balama yetkisine sahip deildir. Hi phe
edlmeye ki, Allah hakk en byk haklar arasndadr; dolays ile, onun
balanmas iin en byk balamak ve en byk balayc gerekir.
Bu da, gaffar isminin sahibi Yce Zat'tan bakas olamaz.
Yce Hak, bir kimseye balama baars vermeyince, onun zalimi
balamaya gc yetmez.
Sonra, bu mbalaa ile balamann manasnda; Yce Hakkn, baladktan sonra merhamet edecei dahi vardr. Nitekim Kur'an'n pek ok
yetlerinde,
mafiretle rahmet, birarada
gelmitir. Buna gre,
Yce Allah, balayanlarn en iyisi ve hayrls saylr.
Metne devam edelim:
Allah'tan baka ilah yoktur; merhametliler hayrlsdr
(l ilahe i1lallh hayr'r-rahimiyn).
erh :
39
40
Allah- Tal, eer kullarna sevap ihsan ederse; bu, onun fazldr. Eer
kullarna ceza kesip azap edecek olursa, bu da onun adaleti ile olur.
Eer bir kimsede bir fazilet grlyorsa, bu fazilet onda emanettir; esas
sahibi Allah'tr.
Metne devam edellm.:
Allah'tan baka ilh yoktur; yarattklarnn says, arnn arl, zatnn
zatndan rzas, kelimelerin mrekkebi kadar. (L ilahe illallah adede
halkhi ve zinete arih ve rzae nefsihi ve midade kelimatih.)
erh :
Bu cmleleri okuyan kimse, deta, yle demek ister :
Bitip tkenmeyecek kadar ok kelime-i tevhid okurum; o kadar okumu
gibi sevap dilerim.
Zira, Yce Allah'n yarattklar sayya, hesaba gelmeyecei gibi, arnn
arlk ls de bilinmez.. Onun zatndan honutluunun lsn kim
tayin edebilirki.. Hele kelimelerinin mrekkebi.., Bu kelimelerin yazlmas
iin, denizlerin suyu da kfi gelmez. Bu manada, Kehif suresinin 109. yeti
yledir :
De ki, Rabbmn szlerini yazmak in btn denizler mrekkeb olsa,
Rabbimin szleri tamamlanmadan denizler tkenir. sterse onun bir misli
daha yardmc getirmi olalm.
Metinde geen, Arapa :
Midad..
Kelimesi stteki aklama, eyh Ekmel'in olup erh-i Meark'ta geer.
Aklamasnn bundan sonraki ksmna yle devam ediyor :
M i d a d ..
Kelimesi masdar dahi olabilir ki, o zaman kelimelerin midad ilh feyz olur.
Bu feyiz dahi, hemen her ahsa tek tek gelir, yeteri kadar verilir.
Metne devam edelim :
Allah'tan baka ilah yoktur; vahdaniyet ve ferdaniyet sahibidir
(l ilahe illallah sahib'l - vahdaniyet'ul - ferdaniye).
erh :
VAHDANYET - FERDANlYET
Metinde geen :
Vahdaniyet ve ferdaniyet..
isimleri, ifadeyi glendirmek iin getirilmitir; aslnda ikisi bir manaya olup
u demee gelir :
Tek..
ayet tekrar olduu grne katlmaz isek, birini zata, birini de sfatlara
vermemiz gerek. Byle olunca, mana yle olur :
Vahdaniyet..
Kelimesinden murad; hi bir ekilde Yce Hakkn zat iin, blnp
paralanma olmayacadr.
Ferda niyet..
Kelimesinden murad ise, Yce Hakkn zatnda birka tane veya birok
olmann
hi bir ekilde mmkn olmaddr.
stteki zet manadan yola kld zaman; deriz ki :
Yce Hakkn zat iin bir terkib, bir takdir olamayacana, hi bir ekilde
blnme ve paralanma kabul etmeyeceine :
Vahdaniyet sahibi..
Szmz bir iarettir. Yine deriz ki:
Yce Hakkn ortaktan ve bir benzeri bulunmaktan yana yce oluuna,
hakikatta zatnn birka tane veya birok oluundan beri olmasna :
Ferdaniyet sahibi..
Szmz bir iarettir.
Imam- Gazal'nin bir eseri olan Kavaid-i Akaid, adl eserin erhinde baz
deerli
zatlar yle yazmlardr :
Vahdet..
41
42
43
Kul, burada bir manas ile aczini itiraf ediyor ki : Byk anlaytr. Metne
devam edelim :
Sonun da sonu Yce Allah, noksan sfatlardan mnezzehtir. Tek, tekin de
teki Yce Allah, noksan sfatlardan mnezzehtir. Hi bir eye ihtiyac
olmayan Yce Allah, noksan sfatlardan mnezzehtir. Gkleri direksiz tutan
Yce Allah, noksan sfatlardan mnezzehtir. Yerleri dayanaksz seren Yce
Allah, noksan sfatlardan mnezzehtir. Kadn tutmayan, ocuk edinmeyen
Yce Allah, noksan sfatlardan mnezzehtir. Dourmayan, dourulmayan,
hi bir dengi olmayan Yce Allah, noksan sfatlardan mnezzehtir. Tertemiz
Yce Sultan, noksan sfatlardan mnezzehtir. Mlk, melekt lemlerinin
sahibi Yce. Sultan, noksan sfatlardan mnezzehtir.
(Sbhan'ellah'il - ebediyy'il - ebed. Sbhan'el - vahid'il - ehad. Sbhanellah'il ferd'is - samed. Sbhan'ellahi rafs- semai bigayri
amed. Sbhanellahi basit'il - arazine bil sened. Sbhanellezi lem yettahiz
sahibeten ve velveled.
Sbhanellezi lem yelid ve lem
yuled ve lem yekn lehu kfven ehad.
Sbhan'el melik'il - kuddus. Sbhane zil - mlki vel - melekt).
erh :
ZHR - BATIN Demilerdir ki :
lemin btn eitleri, iki ksmdr :
a) Zahir..
b) B a t n ..
Zahir lemini, d duygularla bilmek mmkndr; ismi vardr : Zahir,
mlk, ehadet..
Batn lemine gelince, onu d duygularla bilmek mmkn olmaz; onun da
ismi vardr : Batn, melekt, gayb..
Batn lemi, kendi iinde iki ksmdr. yleki :
a) Yce Sbhan Hak, bilinmesi iin, delil koymad bir lem.. Bu, ancak
Cenab- Hak tarafndan nasib olursa bilinir. Bu da, dorudan doruya
gaybdir. Bu manada gelen En'am suresinin 59. yeti yledir :
Gaybin anahtarlar onun katandadr: onu zatndan bakas bilmez.
b) Yce Sbhan Hakkn, bilmesi iin delil koyduu lem.. Bunlar da sras ile
yledir Kyamet, cennet, cehennem, cennette ve cehennemde olacak iler.
Bunlar, akl ve nakl delillerle bilinir.
Bilinmesi Allah'n bdirmesine bal gayb lemi iin,
Bekara suresinin 2. 3. yetlerinde yle buyuruldu :
Bu Kur'an, mttakilere hidayettir. O mttakiler, gaybe inanrlar.
Metne devam edelim :
zzet, azamet, kudret, heybet, cell, cemal, kemal, beka, sena, ziya, l,
niama, Kibriya, ceberut sahibi Yce Allah, noksan sfatlardan mnezzehtir.
(Sbhane zil - izzeti vel - azameti, vel - kudreti, vel - heybeti, vel - celli,
vel-cemali, vel-kemali, vel-bekai, ves-senai, vez-zyai, vel-li, ven - niamai,
vel - kibriyai, vel - ceberut.)
erh :
CELL - CEMAL
Kelm limlerine gre, yce Hakkn, gzel isimlerinden :
Cell..
smi, selbiye sfatlarndan saylr. Yani : Bir yoruma tabi tutulmaz.
Yce Allah iin yle bir tantma yaplmtr :
Allah, ne cisim, ne cevherdir; bir meknda dahi deildir.
Yine kelm limlerine gre, Yce Allah'n gzel isimlerinden saylan :
Cemal..
ismi sbutiye sfatlarndan ibarettir. Ksmen yorum yaplr; delillerle yanna
yaklalr. Onun belirtileri, hayattr, ilimdir, kudrettir.
Tasavvuf ehline gre de :
Cell ismi kahr, cemal ismi de ltuf.. Diye anlatlr..
Metinde geen :
44
l ve niama..
Tabirlerinin ikisi de, nimeti anlatr. Bazlarna gre de, biri zahir nimetler
iin, bazs da, batn nimetler iin kullanlan bir tabirdir.
Metne devam edelim :
Zatna ibadet edilen Yce Sultan, noksan sfatlardan mnezzehtir. Var olan
Yce Sultan, noksan sfatlardan mnezzehtir. Yaratc Yce Sultan, noksan
sfatlardan mnezzehtir. O, yle bir canldr ki : Uyumaz, lmez.. Pek temiz,
pek mukaddestir Rabbmz, meleklerin ve ruhun rabb..
(Sbhan'el - melik'il - ma'bud. Sbhan'el - melik'l - vcud. Sbhan'elmelik'l halik. El-hayyllezi l yenam ve yemut.
Sbbuhn kuddusun rabbna ve rabb'l - meliketi ver - ruh.)
erh : RUH
Metinde geen :
Ruh..
Tabiri zerine deiik grler ileri srlmtr. Bazlarna gre, anlatlan
ruh, len kimselerin ruhlardr. Bazlarna gre, burada anlatlan ruh, Cebrail
aleyhisselmdr. Her nekadar Cebrail aleyhisselm melekler arasnda ise de,
onun zel durumu vardr.
Bazlar yle demitir :
Ruh, halktan bir topluluktur, melekleri korurlar; tpk meleklerin de
insanlar koruduklar gibi..
Bazlarna gre de; ruh, ruhlar emrine verilen bir melektir. Bazlar da yle
demitir :
Ruh, halktan bir topluluk olup melekler onlar ancak kadir gecesinde
grrler.
Tac'l - Esami kitabnda yle yazlmtr :
Ruh, yle byk bir melektir ki, tek bana bir saf olur, kalan melekler de
ayr bir saf olurlar.
Metne devam edelim : Allah, noksan sfatlardan mnezzehtir. Allah'a hamd
olsun. Allah'tan baka ilh yoktur. Allah, en byktr. G, kuvvet ancak
Yce Azim Allah'ndr.
(Sbhanellahi vel - hamd lillhi ve lilhe illallh vellh ekber
Ve l havle ve l kuvvete ill billah'il - aliyy'il - azim.)
erh :
Bu metindeki tabirler zerine daha nce aklamalar yapld iin burada,
yeniden
bir aklama yaplmasna gerek grlmemitir.
Metne devam edelim :
Allahm, sen gerek Yce Sultansn, yle Hak Yce Sultan'sn ki : Senden
baka ilh yoktur.
(Allahmme ent'el - melik'l - hakkllezi l ilahe ill ente.)
erh :
SECDE
Denilmitir ki :
Yetmi bin melek tayin edilmitir; stteki metin cmlesi okunduu
zaman, btn olarak secdeye kapanrlar. Bunun iin, her kim bu metin
cmlesine kadar okuyup gelirse, o meleklere uyarlk gstermek iin secde
etmesi yerinde olur. Ancak,
bu secde tam bir secde
olmamaldr. Zira, bir rivayette, yle bir .haber gelmitir :
u yerden baka yerde, tam manas ile secde etmek mekruhtur :
1.
8. KISIM
a) Namaz secdesi..
b) Kur'an okurken, yeri geldii zaman yaplan secde..
c) kr secdesi.. Metne devam edelim : Ya Allah (ya Allah).
erh :
ALLAH'IN GZEL SMLER
Bu, Yce Allah'n isimlerinden en bydr. Manasnda, zat ve sfatlan
tar. Yce Allah'tan bakasna bu isim verilmez; zira, btn kemalta
45
delleti vardr.
Buhar Sahih'inde, Ebu Hreyre Allah ondan raz olsun yolu ile gelen
br rivayette, Resulllah efendimizin Allah ona salt ve selm eylesin
yle buyurduu anlatlmtr :
Yce Allah'n, yzden bir eksii ile doksan dokuz gzel ismi vardr;
bir kimse bunlar sayarsa cennete girer.
Hadis-i erifin arapa metinde :
Sayarsa..
Diye tercme ettiimiz kelimenin asl yledir :
Ah saha..
Bu kelimenin masdar olan i h s a, Mesadir'de yle anlatlmtr :
I h s a , manaya gelir : Saymak, bilmek, g yetirmek..
Saymak, manasna alnrsa : Vad edilen mkfat, bu isimlerin manasn
bilene de bilmeyene de amildir.
Bilmek, manasna alnrsa : Bu isimlerin manasn bilene ve Yce Hakkn
olduklarna inanan kimseye anlatlan mkfat vaad edilmitir.
G yetirmek, manasna alnrsa; saymaya g yetirmek olur ki, o
zaman : Bu isimleri sayabilen dahi, ayn mkfata hak kazanr.
Her yorum, nazara alnarak, hadis-i erifin toplu manas u olur :
Bir kimse, bu doksan dokuz ismin manasn bilerek veya bilmeyerek,
gerekten Yce Allah'n isimleri olduuna inanarak saymaya gc
yeterse, cennete girer.
Bazlar da :
hsa..
Kelimesini manada yorumlamlardr; yleki :
a) Yakine dayal ihsadr; u demee gelir :
Kulda bir yakin hsl olur ki : Bu isimler, Yce Hakkn olduu sabittir.
b) Tahkike dayal ihsadr; u demee gelir :
Bu isimler, kulun znde gereklemi olur; ama, henz tam manas
zne yerlememitir.
c) Tahalluka, yani: Huy edinmeye dayal ihsadr; u demee gelir :
Bu gzel isimler, kulun zne yerleir ve onun hulku, huyu olur.
kinci manann daha zeti udur : Bu gzel isimlerden baka, bir kk
k gelir.
nc manann daha zeti udur : Bu gzel isimlerden bir k kulun
huyu olur.
Bazlar demitir ki:
sim, isim yerilen zatn kendisidir; arada hi bir ayrlk yoktur.
stteki mana tasavvuf ehli zatlara gredir. Kelm limleri ise, daha
ihtiyatl bir dil kullanm ve yle demilerdir :
sim, sfat; isim ve sfat sahibinin ne ayndr, ne de gayr..
Bu babda daha deiik grler vardr ki; ehli olanlar bilir, anlar.. Onun
iin dier aklamalar buraya alnmad.
ALLAH SM
Bu Allah, isminin zelliini anlatanlar yle demilerdir :
Bir kimse Allah, adn okumaya devam ederse., onun gnlne o kadar
rbubiyet nuru, hviyet safas feyiz yollu gelir ki kabna smaz.
eyh Ebu shak Kzerun yle demitir :
Bir kimse, gnde bin (1000) kere :
Allah..
Dese, Yce Hak, o kimseyi yakin ehli klar..
Kalan gzel isimler bundan sonra gelecektir; devam edelim :
Ya Rahman (ya Rahman), ya Rahim (ya Rahim).
erh :
RAHMAN - RAHM SM
Bu isimlerin ak manalar yledir :
Rahman : Dnyada ve hirette yarattklarna acyan, merhamet eden,
46
nzklandran.
Rahim : zel olarak, mmin kullarna hirette merhamet edip
balayan.
Rahman, isminin zellii iin yle demilerdir :
Bir kimse, bu ismi her farz namazdan sonra yz (100) kere okursa., o
kimse, gafletten, unutkanlktan, gnl skntsndan emin olur.
Rahim, ismi rahmete yakn bir mana tar. Bunun zellii zerine yle
demilerdir :
Dnyalk ihsanlara talib olan kimse, Rahman, ismine devam etmeli;
hiretin derecelerine ve kemaltna talib olan kimse de; Rahim, ismini
okumaya devam etmelidir.
Yine demilerdir ki :
Bir kimse, Rahim, ismini sabah namazndan sonra yz (100) kere
okursa., cmle yaratlmlar; ona efkat gsterir, merhametli olur.
Devam edelim :
Ey Yce Sultan (ya Malik)..
erh :
MALK SM
Bu gzel ismin zellii zerine yle denilmitir :
Bir kimse, bu gzel ismi okumaya devam ederse., dnyada ve
hirette nde bulunanlardan olmaktan yana gvenli olur. Halkn gzn
de ise, heybetli grnr, sayg gsterilir.
Hzr aleyhisselmdan yle anlatlmtr :
Bir kimse, bir hastann yanna gittii zaman, ifa niyeti ile yz on iki
(112) kere :
Allahm sen Yce Sultan'sn. Senden baka ilh olmayan Hak'sn. Ya
Allah, ya Selm, ya Kfi..
Okuduktan sonra da, kere :
Ey kalblerin ifas..
Derse, o hastann hastal Allah'n inayeti ile sala dner.
Devam edelim :
Ey tertemiz (ya Kuddus).
Bir kimse, bu ismi her gn yz kere okursa., o kimsenin gnl kederden
yana tertemiz ve saf olur.
Devam edelim :
Ey Selm (ya Selm).
erh :
SELM SM
u demee gelir : Her trl noksandan yana, fetten ve tehlikeden
yana temiz..
Bu mbarek ismin zellii zerine demilerdir ki :
Bir kimse, bu mbarek ismi, bir hastaya yz altm bir (161) kere
okursa, o hasta salna kavuur.
Devam edelim :
Ey kullarna zulm etmemek zere gven veren (ya Mmin)..
erh :
MMN SM
Cevher'de, bu isim zerine yle bir mana verilmitir :
Mmin..
smi sylenirken, Yce Allah'n, kullarna zulm etmeyecei, manasnda
bir gvence akla gelmelidir. Bu ismin manasn yle de anlatmlardr :
Mmin..
smi okunurken, u mana akla gelmelidir : Mttakileri asl azaptan, asi
gelen mminleri daim azaptan koruyan ve kurtaran..
Bu ismin zellii manasnda yle demilerdir :
Bir kimse, bu mbarek ismi devaml okursa, Yce Sbhan Hak, o
kimseyi dman errinden emin klar.
47
Devam edelim :
Ey koruyucu, grp gzetici, doru (ya Mheymin).
erh :
MHEYMN SM
Kaz Beyzav demitir ki :
Mheymin.
smi u manayadr : Hemen her eyi grp gzeten ve koruyan. Bazlar
da, bu mbarek ismin u manaya geldiini sylemilerdir :
min, min!. Bazlar da :
Mheymin..
smini u manada yorumlamlardr :
Gerek ahid..
Buna gre verilecek ak mana udur :
Allah- Tal, kullarna ahiddir. Yani: ilediklerini ve sylediklerini
bilir.
Said b. Mseyyeb dahi, bu isim zerine yle bir mana vermitir :
Mheymin..
smi, u manayadr : Kad ve hakem.
Bu mbarek ismin zellii zerine yle demilerdir :
Bir kimse bu ismi yazp zerinde gezdirse, bir yere assa; oradaki
mal, erzak, Yce Hakkn korumas altna girer.
Demilerdir ki :
Bir kimse boy abdesti aldktan sonra bu mbarek ismi yz (100) kere
okursa., ii aydnlk ve ruen olur.
Devam edelim :
Ey stn, deerli, esiz (ya Aziz).
erh :
AZIZ SM
Bu mbarek ismin zellii zerine yle anlatlmtr :
Bu mbarek ismi, bir kimse, krk gn sabah namazndan sonra krk
kere okursa Yce Hak, o kimseyi, hi kimseye muhta eylemez.
Devam edelim :
Ey diledii eye halk eken, halkn halini yararl klan (ya Cebbara).
erh:
CEBBAR SM
Bu gzel ismin aklamas daha nce yapld.
Devam edelim :
Ey ihtiya duyulan bir eye ihtiya duymaktan yana stn ve temiz,
eksii olmayan (ya Mtekebbir).
erh :
MTEKEBBR SM
Bu mbarek isim iin verilen deiik manalar yledir :
Akllarn, vehimlerin kavramasndan yana yksek, temiz..
Azameti cihetinden tek..
Byklk satmaya kalkan, haddini aan kullarna bykln
gsterip hadlerini, bildiren..
Bazlar, bu mbarek isminin kelime kk zerine yle demilerdir :
Kibriya, kknden gelir; kibir, kknden gelmez, zira kibir, bu
manada uygun dmez.
Bu mbarek ismin zellii zerine yle demitir :
Bir kimse, kadnna cins mnasebet iin yaklamadan nce bu
mbarek ismi on kere okuduktan sonra kadmna yaklarsa.. Yce Hak o
kimseye yararl, temiz bir olan ocuu ihsan eder.
Devam edelim :
Ey her eyi takdir lsne, hikmetine gre yaratan (ya Haliku).
erh :
HALK SM
48
49
50
51
erh :
Bu mbarek ismin zellii yle anlatld :
Bir kimse, cuma gecesi, bu mbarek ismi bir lokma ekmek zerine
yazp yiyecek olursa.. Allah- Tal, adamlar onun emrine boynu eik
eder.
LTF ISM
Devam edelim :
Ey tam manas ile ltufkr zat (ya Latiyf).
erh :
Bazlar yle demitir : Latiyf..
ismi onun iindir ki: Onun gerek yan bilinmeye.. En'am suresinin 103.
yetinde, Yce Allah annda :
O, hem gzlerin kavrayamayaca kadar latiyf, hem de, btn
incelii ile her eyden haberdardr.
Buyurmas, bu manay anlatr.. yle anlatld :
Bir kimsenin halinde deiiklik- olsa da, fakir, garip, kimsesiz, hasta
decek olsa abdest alp iki rikt namaz kldktan sonra yz (100) kere
bu mbarek ismi okuyup dileini dilese, dilei yerine gelir.
HABR SM
Devam edelim :
Ey btn incelii ile her eyden haberdar olan (ya Habiyr).
erh :
Bu mbarek ismin zellii manasnda yle anlatld :
Bir kimse, kendi kt huyundan rahatsz olsa da, bu mbarek ismi
ok ok okusa, o kimsenin hali iyiye dnr.
HALM SM
Devam edelim :
Ey tam manas ile bilim sahibi (ya Haliym).
erh : Yce Allah'a :
Halim ..
sminin verilmesi, unun iindir :
O, asilere ceza vermekte acele etmez; hatta erteler. Bekler ki : Tevbe
edeler.
Bu mbarek ismin zellii yle anlatld :
Bir kimse, bu mbarek ismi bir kda yazp ekin ektii yere koyacak
olursa; Allah'n inayeti ile, onun ekinine zarar gelmez.
AZIM SM
Devam edelim :
Ey kaytsz artsz her eyden byk (ya Aziym).
erh :
Bir kimse, bu mbarek ismi, ok ok okursa., halk yannda ok deerli
olur.
GAFUR SM
Devam edelim :
Ey tam manas ile balayc (ya Gafuru). .
Gafur ve Gaffar kelimeleri, mbalaa sas iledir ki; u demee gelir :
leri derecede balayc..
Bu mana, bazlarna gre Gafur ismindedir, bazlarna gre de Gaffar
simindedir.
SITMA
Bu mbarek ismin zellii yle anlatld :
Bir kimse, stmaya, ba arsna, game, kedere mptel olsa da; bu
mbarek ismi, para temiz kda yazp yerse, ifa bulur.
EKR SM
Devam edelim :
Ey ibadetlerin karln, kullarn mkfatn tam veren (ya ekr).
Tefsir kitaplarnda, hadis-i erif erhlerinde bu isim byle anlatld.
52
53
54
mamen kalkar.
Devam edelim :
Ey mutlak byk, bahii bol zat (ya Meciyd).
Bruc suresinin, 21. yetinde geen :
O, Kur'an- Mecid'dir.
M e c i d, erif manasnda anlatlmtr. Yani : erefli.. Bu mbarek ismin
zellii yle anlatld:
Bir kimse, bu mbarek ismi devaml okursa, stn tutulmaktan yana
nasib alaca umulur.
Sonra, bir kimsenin; kendi akrabalar yannda deeri bilinmez ise, bu
mbarek ismi sabah namazndan sonra doksan dokuz (99) kere kendi
zerine okuyup fler. Bundan sonra akrabalar arasnda deerli ve itibarl olur.
BAS SM
Devam edelim :
Ey lleri kabirlerinden diriltip kaldran (ya Bais).
erh :
yle bir mana dahi verilebilir :
Nebileri, resulleri (peygamberleri) gnderen.
Bu mbarek ismin zellii yle anlatld :
Bir kimse, bu mbarek ismi devaml okursa, onun iin Yce Hak
korkusunun ar basma midi vardr.
EHDSM
Devam edelim :
Ey hi bir ey zatndan kaybolmayan hazr (ye ehiyd).
erh :
Bir hadis-i erifte; Aliym, Habiyr, eyihd isimlerinin manas zerinde
yle bir aklama yapld anlatlmtr :
Aliym : Mutlak surette kaytsz artsz bilen..
Habiyr : Batn ileri, btn incelii ile bilen..
e h i y d : Zahir ileri, btn incelii ile bilen..
ehiyd, ismi anlatlanlarn dnda, ileri derecede ahit (tank)
manasna da gelir. Bu mana, l-i mran suresinin 98. yetinde yle anlatld :
Allah, yaptklarnza tam manas ile ahiddir.
Bu mbarek ismin zellii yle anlatld :
Bir kimse, bu mbarek ismi okumaya devam ederse, kendisine
masiyetleri brakmak, kolay gelir.
Bundan baka, bir kimsenin olu kendisine geldii zaman, ehadet
parman onun alnna koyup :
Ya ehid..
Derse, Allah'n izni ile o olu, kendisine itaat eder, emirlerine boyun
eer.
HAKSM
Devam edelim :
Ey varl gerek ve sabit, lhiyete lyk olan (ya Hakk).
erh :
Bu mbarek ismin zellii zerine yle anlatld :
Bir kimse, bir eyini yitirdii zaman, bir para kt zerine :
Ya Hakk..
Yazar. Gece olunca, o kd elinin zerine koyup ge bakar. Bundan
sonra, Allah'n inayeti ile, yitirdii ey gelir.
VEKL SMt
Devam edelim :
Ey kullarna yararl eyleri yapmaya devam eden, onlarn rzklarna
kefil olan zat (ya Vekiyl).
erh :
55
56
57
nasib olur.
KAYYUM ISM
Devam edelim :
Ey devaml halk koruyan ve onlar yneten (ya Kayyum).
erh :
Bu mbarek ismin zellii zerine yle anlatld:
Bir kimse, seher vakitlerinde bu mbarek ismi ok ok okumaya
devam ederse., o kimse iin gnllerde tasarruf hsl olur.
Mevlna Cam, Nefehat'l-ns, adl eserinde yle yazd:
eyh Ebu Bekir Ketan, Resulllah efendimizi ryada ok ok
grrd. zm g baz meselelerini de, Resulllah efendimize sorar,
zerdi. Bir keresinde yine Resulllah efendimizi Allah ona salt ve
selm eylesin ryda grd, kendisine yle buyurdu :
Bir kimse, her gn krk (40) kere unu okursa, gnllerde gaflet
olduu zaman onun gnlnde gaflet olmaz :
Ey srekli yaayan, ey halk devaml koruyup yneten, ey senden
baka ilh olmayan..
VACD SM
Devam edelim :
erh :
Ey hi muhta olmayacak kadar varlkl (ya Vacid).
Bu mbarek ismin zellii yle anlatld:
Bir kimse, bu mbarek ismi srekli okursa, onda kalb zenginlii basl
olur.
MACD SM
Devam edelim :
Ey an byk, stn, ok keremli (ya Macid).
erh :
Bir yn ile bu mbarek isim, Meci d, manasn tar ki : Manas daha
nce anlatld.
Bu mbarek ismin zellii zerine yle anlatld :
Bir kimse, bu mbarek ismi ok okursa, onun gnlnde nurlar hsl
olur.
VAHD SM
Devam edelim :
Ey ulhiyet annda tek (ya Vahid).
erh ;
Bu mbarek ismin zellii yle anlatld :
Her kim bu mbarek ismi, ok ok okursa., gzel sfatlar almakta,
dierlerinden ayr bir durum alr.
Yine bir kimse, bu mbarek ismi tenha yerlerde ok ok okursa., gnlnden korku ve vehim zail olup gider.
Ehad smi
Devam edelim :
Ey zatnda tek olan (ya Ehad).
erh : .
Vahid ile Ehad manalar arasnda fark vardr; yleki :
Vah i d : Yce Allah'n, sfatlarnda hi bir orta, dengi yoktur
A h a d : Yce Allah'n zatnda orta ve benzeri yoktur.
Bu mbarek ismin zellii anlatld :
Bir kimse, tenha bir yerde oturup bu mbarek ismi bin (1000) kere
okursa., kendisine gaybe dair belirtiler, batn haller alr.
SAMED SM
Devam edelim :
Ey her ey iin zatna ihtiya duyulan, srekli kalc, istediini yapan ve
diledii hkm veren zat (ya Samed).
erh :
58
59
Yine bir kimse, bu mbarek ismi bir gnde yz (100) kere okursa,
Yce Sbhan Hak, kendi sevgisinden baka bir eyi onun gnlnde brakmaz.
EVVEL SM
Devam edelim :
Ey zatndan ayr den hemen her eyden nce (ya Evvela).
erh :
Bu mbarek ismin zellii yle anlatld:
a) Bir kimsenin ocuu olmasa da, olmasn dilese..
b) Bir kimsenin kendisinden ayr bir garibi olsa da, gelmesini dilese..
c) Yerine gelmesini diledii bir ihtiyac olsa.. Bu mbarek ismi krk (40)
cuma gn, bin (1000) kere okusa murad hasl olur.
AHR SM
Devam edelim :
Ey her ey fena bulup yok olduktan sonra zat kalan (ya Ahir).
erh :
Bu mbarek ismin manasmda, Mesabih erhinde yle bir aklama
yaplmtr
Evvel: Kendisinden nce ve kendisi ile beraber bir ey olmayan..
hir: Halkn yok olup gitmesinden sonra sadece zat kalan..
Yce Sbhan Hak, ncelik halinde nekadar, bir olu balamasndan yana
yce ve stn ise, sona kalnda dahi bir biti durumuna girmekten
yana yce ve stndr.
Denilmitir ki :
Varln balangc ondan olup gidiin sonu da onda biter. Balang,
ondan olduu gibi, dn ona olacaktr.
Bu mbarek ismin zellikleri zerine yle anlatld :
Bir kimse, dman geri pskrtmek niyeti ile bu mbarek ismi
okursa.,
bu yoldaki istei yerine gelir.
Bir kimse, bu mbarek ismi ok okursa, sonu iyi gelir.
ZAHR SM
Devam edelim :
Ey varl ak olan (ya Zhir).
erh :
Bu mbarek ismin iki manas vardr; yleki :
a) Ak olur; ayan beyan grlr..
b) Zatndan bakasna stn gelir..
Yce Hakkn varl o kadar aktr ki: Onun aklna; semalar, yer,
lemin her zerresi ak bir delildir.
Her eyden stnl o kadar aktr ki : Delil getirmek, bu stnl
gidermeye sebepten baka bir ey olmaz.
60
61
2. 9. KISIM
smini sylemek yerindedir; br onun annda gelmemitir.
Bu mbarek ismin zellikleri arasnda yle denilmitir :
Bir kimse, bu mbarek ismi okursa.. Yce Hakkn ihsanna zuhur
yeri olur.
Bir kimse, kendi ocuu zerine bu mbarek ismi yedi (7) kere okursa., belya arptrlmaktan yana emin olur.
TEVVAB SM
Devam edelim :
62
grr.
MALK'L - MLK
Devam edelim:
Ey tasarruf edilip ynetilen her eyi yneten (ya Malik'el-Mlki).
erh :
Bu mbarek ismin zellii yle anlatld :
Bir kimse, bu mbarek ismi ok okursa, halk arasnda deerli olur.
ZLCELL VEL KRAM ISM
Devam edelim :
Ey mutlak varlkl, geni kapsaml nimet sahibi (ya Zel - Celli vel
-ikrami.)
erh :
Bu mbarek ismin zellii yle anlatld :
Bu mbarek ismi; srekli okuyan kimse zengin olur.
RABB SM
Devam edelim :
Ey besleyip byten, yetitiren (ya Rabbi).
erh :
Bu mbarek ismin zellii yle anlatld:
Bu mbarek ismi okuyan kimse, Yce Hakkn ltuflar ile korunur;
nasipli olur.
Bir kimsenin olu veya kz bir bakasnn elinde esir olduu zaman; o
kimsenin evinin evresine bir hat ekip yz otuz (130) kere bu
mbarek ismi okursa., kurtulur.
MUKSIT SM
Devam edelim :
Ey dil zat (ya Mukstu).
erh :
Bu isim, yoldan sapanlar hakknda kullanlrsa :
Zalim..
Demee gelir.
Bir kimse, bu mbarek ismi srekli okursa., eytann errinden
emin olur..
CAM SM
Devam edelim :
Ey halk, kyamet gn toplayan (ya Cami').
erh :
Bazlarna gre, Yce Hak, hamd ile sena edilmeyi bir arad hak ettii
iin bu isim verilmitir.
Bazlarna gre, Yce Sbhan Hak, muhtelif hakikatleri ve srlar
biraraya getirdii iin, bu isim zatna verilmitir.
Bu mbarek ismin zellii yle anlatld:
Biri bir eyini yitirdi' zaman :
Ey geleceinde phe olmayan bir gnde insanlar toplayacanda
phe olmayan, yitiimi bulutur.
Bu zellik, Avarif, kitabnda yazldr; meayih tarafndan denenmitir.
GAN SMI
Devam edelim :
Ey kesinlikle zatndan bakasna ihtiyac olmayan varlkl (ya Ganiyy).
erh:.
Sofiyeden tahkik ehli zatlar, bu mbarek ismin aklanmasnda yle
demilerdir :
Yce Hak iin iki kemal derecesi vardr; yleki :
a) Zati keml..
Bu trl keml; varl, teklii, hayt, ilmi ve dier zatna bal sfatlardr. Yce Hakkn, bunlarla sfatlanp kemal bulmas isin,
63
64
65
- Sabr..
isminin manas, halim ismine yakndr; fakat halimde af midi daha
fazladr.
Bu mbarek ismin zellii yle anlatld :
Bir kimse bir derde veya bir tevie dt zaman,
bu mbarek ismi bin (3000) kere okursa kurtulur.
SADIK SM
Devam edelim :
Syledii her eyde doru syleyen (ya Sadku).
erh :
Bu mbarek ismi okumaya yalanc bir kimse devam ederse., doru
szl olur.
SETTAR SM
Devam edelim :
Ey asilerin gnahlarn rten (ya Settar)..
erh :
Burada anlatlan Settar, ismi bir manada Gaffar ismini andrr; ama
Settar isminde gnahlarn rtlmesi daha ileri manadadr. Mehur
mana budur.
HMMET
Anlatldna gre, Hace Ubeydullah yle demitir.:
Bir kimse iin, nemli bir ey olduu zaman, ona gerekir ki: Yce
Allah'n isimlerden o ie uygun den birine tevecch eyleye; tam
himmedini o yne vere..
Himmet.. Kelimesinin manas ise udur :
Akl, gnl kalbi istenilen ey zerinde teksif edip toplamak..
te himmet o zaman etkisini gsterir ki : stenen ey tarafna arlk
verile, btnyle gnl onun olumasn bekleye..
Bazan gnl bir eyle megul etmek, bazan da bo brakmak, tarikat
erbab iin bir himmet saylmaz.
Yine demitir ki :
-- Halkn varl, halikn iradesi dna kamaz; o halde byle da
k
yn ile bir himmet, ters bir himmettir.
stteki manaya gre : Btn himmet, Yce Hakkn emri ve iradesini
gzetmek ynnde olmaldr.
Bir baka yerde ise yle demitir :
Kur'an'a kar durmak mmkn olmad gibi, batn ehlinin himmetine kar durmak da mmkn deildir. Herkim, onlara kar
duracak olsa, yenilir.
Bir baka yerde ise, yle demitir :
Bir kfir dahi olsa, srekli olarak gnln bir eye verince; himmet
tam olduundan onun istei yerine gelir. Buna gre, himmetin tesirli
olmasnda, iman ve yararl amel art deildir. Nitekim, Nemi suresinin
62. yetinde buyurulan :
Darda kalma, du ettii zaman yetien..
Manann her eye mul vardr.
Metne devam edelim :
Ey zata, benzerleri bulunmaktan yana tertemiz olan; sfatlarna ayn
ayarda benzerler bulunup karlatrlmaktan yana mnezzeh olan
Yce Zat.
(Ya men takaddeset an'il-ebahi zathu ve
tenezzehet an mabehet'il - emsali sfathu).
erh :
Bu cmlenin bize anlatt daha ksa mana udur :
Hakikat ve mahiyet itibar ile, Yce Hakkn zatna bir ortak yoktur.
lhiyet sfatlarnda dahi, yaratlmlarla hi bir benzerlii yoktur.
Metne devam edelim :
Ey yetleri, tekliine ve birliine dellet eden, yaratt harika
66
67
Manada geen :
Kaim..
Lafz, u ekilde tefsir edilmitir : Grp gzeten..
Metne devam edelim :
Ey ileri yardmc vezirsiz yneten (ve ya mdbiren bil veziyrin).
Her zorluu, bize ve ana babamza kolay getir
(sehhil aleyna ve al valideyna klle asiyrin).
Sen zatn vdn gibi, seni vp bitiremem
(l uhsy senaen aleyke ente kema esneyte al nefsike).
erh :
Bir kimse, bir zat vecei zaman, onun tm vasflarn lyk ile bilmi
ve kavram olmas gerekir.
Mana stteki gibi olunca, hi kimse, Yce Hakkn vasflarn tam
kavrayp bilemez ki : Ona gre layk ile vebilsin. Ancak, vebildii
mikdar,
Yce Hakkn sfatlarndan bildii
kadardr.
Bu manadaki ayrntlar, Seyyid erif Crcan'nin Metali' adl eserinde
geer; renmek isteyenler, onu okumaldrlar.
Metne devam edelim :
Zatna snan deerlidir, seni vmek byk itir, isimlerin temizdir
(azze carke ve celle senake ve takaddeset esmake).
erh :
isimlerin temiz olduu manasnda, Kaz Beyzav, A'l suresinin 1. yetinde buyurulan :
Pek Yce Rabbnn ismini tesbih eyle.
Manasm yle aklad:
Yce Hakkn ismini, kt yorumlardan temizle. Bilhassa, eit gelecekleri kanaatini uyandracak ekilde bakasna ayn ismi
vermekten sakn. Onun ismini sadece tazim, sayg ile an.
Metne devam edelim :
ann ycedir (ve azume anke).
Yani : Yaptn iler o kadar stndr ki; hi kimse onlar yapamaz.
Metne devam edelim :
Senden baka ilh yoktur (ve l ilahe gayrke).
erh :
Yani : Zatndan baka ibadet edilmeye hak kazanan yoktur.
Metne devam edelim :
Allah, dilediini yapar, istedii hkm stnl ile verir.
(Yef'all-lh ma yea ve yahkm ma yriyd biizzetihi).
Yce Hakkn zatndan baka hemen her ey, helake yz tutmutur
(Kll ey'in halikn ill vechehu).
erh :
Bazlar bu manada yle demilerdir :
Hemen her ey, hazr durumu ile, Yce Allah'n zatnda yok olmutur;
hem de srekli..
Imam- Gazali, bu manada yle demitir :
Bu mmkn snfna dahil olan eyler, srekli bir yokluk iindedirler.
stteki grn, hya adl eserinde anlatt; Mikt'l-Envar'da dahi
yle dedi
rfan sahipleri, mecaz bataklndan, hakikat zirvesine ykselirler, o
zaman mahede gz ile grrler ki : Bu varlk leminde, Yce Hakkn zatndan bakas yoktur.
Eyann helake yz tutmas, bir vakit helak olup bir baka vakit durmalar, manasnda deildir; onlar srekli bir helak, yokluk
iindedirler. Metne devam edelim :
Hkm onundur; ona dneceksiniz (leh'l-hkm ve ileyhi trcaune).
68
Onlar hakknda Allah sana yetiir; gerek manas ile duyan bilen odur
(feseyek-fiykehmllah ve hv'es-semiyl-alim).
erh :
stteki metin cmlesi, Bekara suresinin 137. yeti olup daha ok
Resulllah efendimiz muhataptr, Allah ona salt ve selm eylesin;
dolays ile tm mminler..
Yce Allah, burada mminleri teskin ve teselli etmektedir.
Metne devam edelim :
10. KISIM
Allah, bize yeter; her iimize yetiir (hasbnellah ve kefa).
Allah, zatna yakarann yakarn duyar; Allah'tan baka el ap dilek
sunulacak bir makam yok ki.. Bir kimse, Allah'a tutunursa hayat bulur.
(Semiallh limen dea, leyse veraellahi'l - mnteha, meni'tesame
billahi yahya).
erh :
Yani: Allah yolunu tutan kurtulur.
Metne devam- edelim :
Devaml merhametli ve keremli bir Rab olan Yce Zat, noksan sfatlardan mnezzehtir (Sbhane men lemyezel rabben rahiymen ve l
yezal kerimen).
Allah'tan baka ilh yoktur; Halimdir, Kerim'dir (l ilahe illallh'lkerim).
erh :
Metinde geen, iki gzel ismin geni aklamas, daha nce geti; burada ksa mana verelim:
Haliym : Birden yakalamaz, zaman tanr; sonunu iyiye vardrr.
Keriym : yilii ikram bol..
Metne devam edelim :
Allah, noksan sfatlarda nmnezzehtir, Allah Yce'dir, uuru bereketi
oktur (Sbhanellhi ve tebarekellh).
Yedi kat semann Rabb, byk arn Rabb; lemlerin Rabb Allah'a
hamd olsun. (rabb'l - semavati's - seb' ve rabb'l - ar'il - aziymi
vel-hamd lillhi rabb'il - lemiyne).
erh :
LEM
Metinde geen :
lem..
Tabiri zerinde biraz duralm. Yce Hakkn zatndan baka her ne
varsa, hepsine :
lem..
smi verilir ki; hepsi de Yce Hakkn varlna, birliine delildir. Ayn
zamanda bu isim, Yce Allah'n yaratt cinsi deiik eylere verilir :
Eflk, anasr, bitki, hayvan hep birer lemin addr. Bu manadaki deiik grleri aaya alyoruz
Demilerdir ki:
Yce Allah'n bin lemi vardr; bunlarn alt yz denizde, drt yz
de karadadr.
Vehb b. Mnebbih'in yle dedii anlatlmtr :
On sekiz bin lem vardr; dnya, on sekiz bir lemden biridir.
Demilerdir ki
Krk bin lem vardr; dnya, dousundan batsna kadar tek lemdir.
Demilerdir ki :
Seksen bin lem vardr; krk bini denizde, krk bini de karadadr.
Demilerdir ki :
69
70
71
72
73
74
ibu durumdan tr :
Faruk (hakla batl ayran)..
Hazret-i mer'e nam oldu.. Allah ondan raz olsun.. Gelelim, Hazret-i
Osman'a :
Zinnureyn..
Lakabnn verilmesindeki sebebine.. yle anlatld :
Hazret-i Osman, Resulllah efendimizin iki kz ile evlendi, nce Rukye ile
evlendi; o ldkten sonra da, mmlglsum ile evlendi. mmlglsum da
vefat ettikten sonra Resulllah efendimiz yle buyurdu :
. nc bir kzm daha yanmda olsayd, onu da sana nikhlardm.
Allah- Tal, Resulllah efendimize salt ve selm eylesin; Hazret-i
Osman'dan
ve Rukye'den, Ummlglsum'dan raz olsun.
Metne devam edelim ;
nder olarak dier ashaba razyz; Allah onlardan raz olsun
(ve bisair'is-sahabeti rdvan'l-lhi tal aleyhim ecmaine kudveten).
erh :
Ashabn tamam birer nderdir; her biri bir adalet timsalidir. Bu manada,
Resulllah efendimiz yle buyurmutur :
Ashabm gkteki yldzlar gibidir; hangisine uyacak olsanz, hidayeti
bulursunuz..
Metne devam edelim :
Yce Allah'n helline razyz, ona gre hesab olunacaktr; Allah'n haram
kld hususlardan dahi razyz, ona gre azab olunacaktr.
(ve bi-hellillhi Tal hellen ve bihi hisaben ve biharamillhi tal ve bihi
azaben).
Sevab olarak cennete, azab olarak cehenneme razyz,
(ve bil-cenneti sevaben ve bin-nari azaben).
Merhaba merhaba (merhaben merhaben).
erh: MERHABA Denilmitir ki :
Merhaba..
Kelimesi, kardaki kimseye ikram babnda sylenir. Bir manas ile yle
demektir :
Gzel, geni, rahat yere ho geldin..
Baz lgat kitaplarnda ise, yle bir mana verilmitir :
Rahatlk, genilik, holuk senin iindir..
Resulllah efendimize dahi, miraca kt gece, sema kaplarna bakan
meleklerin :
Merhaba, bu ne gzel geli..
Dedikleri, hadis-i eriflerle sabittir.
Metne devam edelim :
Yeni erdiimiz sabaha, mutlu gne; iki keremli, yazc, ahid, adil yazc
melee.. Allah, sizi saygl yaatsn. (Bis-sabah'il-cedidi ve bil-yevm' is-saidi
ve
bil-melekeyn'il-kirameyn'il-ktibeyn'iahideyn'il-adileyni hayyakmellh tal.)
Bu gnmzn ilkinde, amel defterlerimizin bana unu yazn :
Rahman rahim Allah'n ad ile..
(Figurreti yevmina haza'ktbna fievveli sahifetina hazihi bismillah'irrahnan'ir-rahim..)
ahid olunuz :
Allah'tan baka ilh yoktur, birdir, orta yoktur.. Diyerek ehadet
ediyoruz.
Yine ehadet ediyoruz :
Muhammed Allah'n kulu ve Resuldr.
(Veheda bienna nehed en l ilahe illallh vahdehu lerike lehu
ve nehed enne Muhammeden abdhu ve resulh.)
erh:
Yahudiler dediler ki :
zeyr, Allah'n ouldur. Hristiyanlar da dediler ki :
75
12. KISIM
MAN AHD
man sahibi bir kimsenin, kendi imanna baz eyleri ahid tutmasnda fayda
vardr. Kelime-i Tayyib,, kitabnda yle yazlmtr :
Zamann birinde, bir ahs lde bir mescid yapmt. O mescidin kble
tarafna da yedi tane ta koymutu. Her namaz kldktan sonra, o talara
hitab eder, yle derdi:
Ey talar, sizi :
Allah'tan baka ilh yoktur..
Kelime-i tevhidini okuduuma ahit tutuyorum
Sonunda o ahs vefat etti; vefatndan sonra da, iyilerden biri onu ryada
grd. O ahs, bu iyi zata durumunu yle anlatt :
Benim cehenneme atlmam emri geldi. Beni, cehennem kaplarndan
birine gtrdler ki, beni oradan cehennemin iine atalar. Birden o talardan biri geldi; byd, cehennemin kapsn kapad.
Bu sefer, beni cehennemin bir baka kapsna gtrdler; oraya da o
talardan bir bakas gelip br gibi cehennemin kapsn kapad.
Bylece, cehennemin yedi kapsn da, ayn talar bir bir kapadlar; Allah'n
yardm ile cehenneme girmekten kurtuldum.
Metne devam edelim :
Onu hidayetle, hak dinle eli olarak gnderdi (erselehu bil-hda ve din'ilhakk).
erh :
Yani : Resulllah efendimizi.. Allah ona salt ve selm eylesin.
stteki mana, Tevbe suresinin 33. yetinden alnmtr; Beyzav tefsirine
gre yorumu yledir :
yle Yce Allah ki, elisini hidayetle Hak dinle yollad. Ta ki, yok saylan
tm dinlere stn gele; isterse mriklerin houna gitmesin.
Metne devam edelim :
Biz, bu ehadetle yaayacaz, bu ehadetle leceiz, bu ehadetle
dirileceiz inallah tel (al hazih'i-ehadeti nahya ve aleyha nemut ve
aleyha neb'as inallah tal).
Yaratt eylerin errinden, Allah'n tm kelimelerine snrm
(euz bikelimat'illh'it - tafmati kiilliha min erri mahalaka).
76
ALLAH'IN KELMELER
Mesabih erhinde, stteki metnin Arapa yorumu yle yaplmtr :
Kelimeler (kelimat). Kelimenin ouludur. Onun :
Tam..
Diye sfatlanmas ise, Yce Allah'n sfatlar ve kelm olduktan iindir.
Onlara snp aman dilemek ise, Yce Allah'a snmak gibidir.
bn-i Melik, Meark'ta yle yazd:
Allah'n kelimeleri..
Demekle, Allah'n, peygamberlere gnderdii kitaplar anlatlmaktadr.
Bazlarna gre de :
Allah'n kelimeleri..
Cmlesinden murad, Allah'n sfatlardr. Nitekim, Resulllah efendimizin bir
77
78
kullardan du..
Dier tabirlerin ksaca manas ise udur :
Selm : Dnya ve hiret ktlklerinden emin olmak..
Rahmet: Acma duygusu, efkat..
Bereket : oka hayr, uur..
Resulllah efendimize salvat okumann ok ok fazileti vardr; zellikle
okuyan iin.. Bu manada gelen hadis-i erifleri meal olarak sunalm.
Mslim'in Sahih'inde gelen bir hadis-i erifte, Resulllah efendimiz yle
buyurmutur :
Bir kimse, zerime bir salt ve selm okursa.. Yce Allah, onun zerine
on kere rahmet eyler.
Allah ona salt ve selm eylesin.
Nese'nin Snen'inde ise, Resulllah efendimizin yle buyurduu
anlatlmtr.:
Bir kimse, bana bir kere salvat okursa.. Yce Allah, ona on kere rahmet
eyler. Bundan baka, o kimsenin on byk gnah da dklr. Ayrca o
kimse on derece ykselir.
Allah, ona salt ve selm eylesin.
Tirmiz'nin Snen'inde ise, Resulllah efendimizin yle buyurduu
anlatlmtr :
Kyamet gn, bana, insanlarn en yakn o kimsedir ki; bana en ok
salvat okur.
Allah, ona salt ve selm eylesin.
Ebu shak Glabad, Nisab'l-Ahbar adl eserinde yle bir hadis-i erif
anlatmtr :
Bir kimse, bir gnde bana yz sala vat okursa.. Yce Allah, o gn, onun
yz ihtiyacn giderir. Bunlarn yetmii, hiret ihtiyacdr, otuza da dnya
ihtiyac..
Resulllah efendimiz, bir baka hadis-i erifinde ise, yle buyurmutur :
Bir kimse, bana salvat okumay unutursa, cennet yolunu yitirmi
saylr.
Allah, ona salt ve selm eylesin.
Metne devam edelim :
Salt ve selm sana, ey Allah'n Resul
(essalt vesselm aleyke ya Resulellah).
Salt ve selm sana, ey Allah'n sevgilisi
(essalt vesselm aleyke ya habibellah).
Salt ve selm sana, ey Allah'n dostu
(essalt vesselm aleyke ya halilellah).
Salt ve selm sana, ey Allah'n Peygamberi.,
(essalt vesselm aleyke ya nebiyyellah).
Salt ve selm sana, ey Allah'n sekin kulu
(essalt vesselam aleyke ya sahiyyellah).
Salt ve selm sana, ey Allah'n yarattklarnn hayrls
(essalt vesselm aleyke ya hayre halkllah).
Salt ve selm sana ey Allah'n tercih ettii
(essalt vesselm aleyke ya men'ihtarehllah).
79
13. KISIM
Salt ve selm sana, ey Allah'n elci olarak gnderdii
(esselt vesselm aleyke ya men erselehllah).
Salt ve selm sana, ey Allah'n deerlendirip arlk verdii
(esselt vesselm aleyke ya men zeyyenehllah).
Salt ve selm sana, ey Allah'n keremler eyledii
(essalt vesselm aleyke ya men kerremehllah).
Salt ve selm sana, ey Allah'n muazzam eyledii
80
erh :
MELE- ALA
Bu metinde geen :
Mele-i l..
Tabiri ile, Yce Hak katnda ok deerli bir topluluk anlatlr, makamlar
stndr.
Denilmitir ki:
Bir kimse, bu salvat okursa., okuduu andan itibaren, kendisinin amel
defterine kyamete kadar sevap yazlr.
Sebebine gelince, mminlerin Resulllah efendimiz hakkndaki duas geri
evrilmez.
Metne devam edelim :
Efendimiz peygamberimiz Muhammed'e hemen her vakitte ve her zamanda
salt eyle (ve salli al seyidina ve nabiyyna Muhammedin fi klli vaktin ve
hin).
erh :
Bu salvat okumann sevab zerine yle denildi :
Bu salvat okuyan kimsenin amel defterine hemen her zaman sevap
yazlr.
Bir mmin kul, bu salvat okuduktan sonra sussa ve ondan sonra hi bir
salvat okumasa, devaml salvat okumu gibi sevab alr.
Bir kimse, bu salvat okuyup da lse, kabirde yatt yerde, taa, kyamete
kadar
sevab alr.
Evrad-i Fethiye :
81
Hazret-i Emir Seyyid Ali Hemedan syle anlatt :
Bin drt yz (1400) evliya ile karlama ve buluma
nasib oldu. Hemen her birine sordum :
Mana yolunda velayet kapsnn almas nasl myesser
oldu?. Hemen her birinden u ekilde bir cevap geldi :
Bizler, bu velayet derecesine, bu gzel Fethiye Virdini
devaml okumak, onu hi brakmamak sebebi ile
bulduumuzu bulduk.
Hazret-i Emir Seyyid Ali yle anlatt :
Bir gnl birlii iindeydim. Mekke-i Mkerreme'de
Harem-i erif iinde murakabe halindeydim. O anda,
Resulllah efendimiz hazr oldu; Allah ona salt ve
selm eylesin. yle Buyurdu :
82
83
Attached Images
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
MNACAT
97
98
MUNACAT AIKLAMASI :
99
M N AC AT :
Bismillahir-rahmanir-rahim
Rahman Rahim Allah'n ad ile.
Allahm (Allahmme)..
Ey insanlarn ve cinlerin sahibi (ya malik'er-rkab)..
erh :
MALK - RKAB
Malik: Sahib olan, yneten, kudreti ile elinde tutan..
R k a b : Boynu olan her ey.. Mesel : insan, cin, boynu boaz bulunan her
yaratk..
Kaz Beyzav, Fatiha sresindeki :
M a 1 i k;.
Lafzn aklarken, byle yorumlamtr; biz zet olarak aldk.
Metne devam edelim :
Ey feyiz kaplarn aan (ya mfettih'el-ebvab)..
Ey sebepleri, sebeb eyleyen, yaratan (ya msebbib'el-esbab)..
Bize yle sebepler hazrla ki; biz, istemekle aramakla, almakla
anlar elde edemeyiz (ve heyyi' lena sebeben la nestatu lehu taleben)..
Allahm, bizi emrinle megul olan, vaadine gvenen, halkndan bir
ey beklemeyen, gayrndan midi kesen, zatnla nsiyet eden, gayrna
yabanc kalan eyle (Allahmm'ec'alna meguliyne biemrike
mininiyne biahdike ayisiyne min halkke anisiyne bike mstavhiiyne
an gayrike).
Belna sabredenler olalm (sabiriyne al belike).
10
0
M E T N - T E R C M E - ERH 661
10
1
10
2
Yani : slm dini ve Reselllah'n snneti.. Allah ona salt ve selm eylesin.
Devam edelim :
Allahm, bizi gayelerimize ulatr (Allahmme evslna il makasdina).
Tevbemizi kabul buyur (ve tb aleyna).
erh :
TEVBE
Metnin Arapasnda :
Bize tevbe eyle..
Manasnda gelmitir; ancak, bu cmle yoruma tabi tutulmutur. Denilmitirki :
Allah ona tevbe etti.. Demenin manas udur :
Tevbe etmesi iin ona baar ihsan eyledi.
Devam edelim :
nk sen, pek merhametlisin; Tevvab, isminin sahibisin (inneke
ent'et-tevvab'r-rahiym) .
erh :
TEVVAB
Mesabih, adl eseri erh eden zatlardan bazs, Yce Allah'n isimlerini
aklarken yle yazmtr :
Tevvab..
smi o zata verilir ki : Gnahkrlara tevbe sebeplerini ihsan etmekle onlar
sevindirir. Bu yolda aa kard belirtileri grmekte onlara baar verir.
Tevbeye gelmeleri yolunda, onlar, verdii misallere doru gtrr. Korkutucu,
ekindirici eyleri onlara bildirir.
Yine Tevvab, manasnda denilmitir ki:
Hemen her gnahkr zerine, nimetleri ile dnen.
Zira, Tevvab, tam manas ile dn anlatr; Yce Hakka isim olunca, kuluna
nimetleri ile dnmesi anlatlr.
Devam edelim :
Allahm, seninle sabaha erer, seninle akam ederiz; seninle lr,
seninle diriliriz (Allahmme bike asbehna ve bike emseyna ve bike
nahya ve bike nemut).
erh :
Denilmitir ki:
Burada anlatlan mana u demee gelir :
Allahm, emrinle sabahlarz, emrinle akam ederiz, emrinle yaar ve
emrinle lrz.
stteki manay, eyh Ekmeleddin, erh-i Meank'ta, Resulllah efendimizin
dualar arasnda bulunan :
Allahm, isminle yaar, isminle lrm.
Hadis-i erifin erhi srasnda yazmtr.
10
3
Devam edelim :
Dn sanadr (ve ileyk'el-masr).
Allahm, bize hakk hak olarak gster, ona tabi olmay nasib eyle;
batl batl olarak gster, ondan ekinmeyi nasib eyle (Allahmme
erina'lhakka hakkan verzuhkna't-tibaahu ve erina'l-batle batlen
verzukna'c-tihabehu).
Bizi Mslman olarak ldr; bizi iyilere kat (teveffena mslimiyne
ve elhkna bis-salihiyn).
Zalimlerin errini bizden uzak eyle (vedfa' anna err'ez-zalimiyn).
10
4 ver (ve ya eman'el-haifiyne
Ey korkanlarn gvencesi, bize gvence
Allahm, ey tevbekarlarn sevgilisi, yahut tevbekrlar seven, tevbemizi kabul buyur (Allahmme ya habib'et-tevvabiyne tb aleyna).
eminna).
Ey yolunu aranlarn delili, bize delil ol, yol gster (ve ya delil'elmutahayyiriyne dllena).
Ey saptanlara hidayet eyleyen, bize hidayet eyle (ve ya hadiy'elmudllyne ihdina).
Ey darda kalp yardm isteyenlerin yardmcs, bize yardm eyle (ve
ya gayyas'el-mstasiyne esna).
Ey zatndan gayr eylerden, mit kesenlerin midi, midimizi
kesme (ve ya reca'el-mnkatyn ltakta'recaena).
Ey asilere pek merhametli, bize merhamet eyle (ve ya erham'elasiyne irhamna).
Ey gnahkrlar balayan, gnahlarmz bala (ve ya gafir'elmznibiyne ifir lena znubena).
Ktlklerimizi de rt (ve keffir anna seyyiatina). Bizi iyilerle ldr
(ve teveffena maa'l-ebrar).
Allahm, kalblerimizi nurlandr. Allahm, gnllerimizi a.
Allahm, ilerimizi kolay eyle. Allahm, ayplarmz rt.
(Allahmme nevvir kulubena. Allahmme'rah sudurena.
M E T N - T E R C M E ERH 665
10
5
666 EVRADI FETHYE - FETHYE VRDLER KTABI :
Amin.