Super Model NR 24

Fot.
Luciano Rodriguez
Super Model nr 4/2009
Drodzy Czytelnicy!
iece wydanie Super Modelu ma dla

nas szczeglne znaczenie. Ukazuje si
bowiem w70. rocznic Wrzenia 1939.
Ztej okazji prezentujemy trzy modele zwizane z1939 r. wykonane przez dowiadczonych
iznanych, nie tylko wnaszym kraju, modelarzy. PZL P-23 Kara cieszy si ogromnym powodzeniem na tegorocznym E-Day wPradze.
Kady znas wie, e zestaw Mirage Hobby 1/48
pozostawia wiele do yczenia, jednak Zdenk
ebesta udowadnia, e nawet ztakiego pproduktu mona wykona mistrzowski model.
Modele powicone rocznicy wybuchu II
wojny wiatowej to oczywicie tylko cz
naszych propozycji. W numerze znajdziecie
sylwetki charakterystyczne dla pocztku jak
ikoca XX wieku. Nie zapomnielimy otematyce cywilnej, awdziale Ludzie modelarstwa
przedstawiamy prac jednego znajmodszych
czytelnikw Super Modelu. (Gratulacje dla

Piotrusia ijego Taty!)
Przed nami XIII Oglnopolski Konkurs
Modelarski Kranik 2009 impreza, ktra
mam nadziej przycignie do Kranika wielu
znakomitych modelarzy. Wspaniae nagrody
gwarantuj zaart walk idue emocje. Kto
zabierze ze sob netbooka, drukark laserow, kompresor do aerografu iinne nagrody?
Zpewnoci bd to najlepsi modelarze, ale
take czytelnicy, ktrzy odwiedz nasze stoisko iwykupi prenumerat Super Modelu
na rok 2010. Warto skorzysta zdodatkowej
iniepowtarzalnej okazji zdobycia wspaniaej
nagrody, ktra przez wiele lat bdzie pomocna wrealizacji modelarskiej pasji.
Serdecznie zapraszam do lektury Super
Modelu oraz do Kranika, miasta, ktre przez
kilka dni bdzie goci najlepszych modelarzy
zcaego kraju.
Korekta:
ISSN 1733-8964
Nakad:3500 egz.
www.supermodel.kagero.pl
Redaktor naczelny:Damian Majsak
Zastpca red. nacz.:Krzysztof Bartoszek
e-mail:supermodel@kagero.pl
tel. 081749 20 20
Sekretarz redakcji:
Karolina Tokarz
e-mail:redakcja@kagero.pl
tel. 081 749 11 82
Opracowanie graficzne:
Damian Majsak, Marcin Wachowicz
DTP:Marcin Goofit, Marcin Wachowicz
w w w . k a g e r o . p l
Jolanta Aleksandrowicz, Karolina Tokarz

Redakcja:
Krzysztof Barcz, Stanisaw Jaboski, Leszek A.
Wieliczko, Andrzej ak, Mariusz ukasik
Wsppracownicy:
Krzysztof Baranowski, Wojciech Butrycz, Zdenk
Krm, Bill Plunk, Luciano Rodriguez, Jacek
Rzeszut, Andrzej Smoliski, Tomasz Szlagor,
Arkadiusz Wrbel, Lubo Zach
Redakcja zastrzega sobie prawo do dokonywania skrtw tekstw i zmiany tytuw oraz nie
ponosi odpowiedzialnoci za opinie autorw
zawarte w tekstach. Materiaw nie zamwionych nie zwracamy.
Damian Majsak
Redaktor Naczelny
Wydawca:
KAGERO Publishing Sp. zo.o.
ul. Megiewska 9F
20-209 Lublin
tel./fax 081749 11 81
www.kagero.pl, kagero@kagero.pl
Marketing:
Joanna Majsak (dyr.), marketing@kagero.pl
Sprzeda:
Agnieszka Kuchciak
e-mail:oferta@kagero.pl, tel. 081 749 20 20
WNUMERZE
Nowoci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
RECENZJE
F-22A Air Dominance Fighter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
Russia SAM-6 Antiaircraft Missile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
SAMOLOTY Z SZACHOWNIC
Pocztki lotnictwa polskiego
Znaki warszawskie Rumplera C.Ia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
PZL P.11c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
PZL P-23 Kara. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
Historia kamuflau
Fighters over Italy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
SAMOLOTY
Blackburn Skua Mk. II. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
OKRTY
IJN Nagato . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
cywilne
Nissan GT-R . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
POJAZDY
Whippet Mk A. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
T-55 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
Sd.Kfz. 251/9 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
StuG III Ausf. B . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52
Sd.Kfz.11 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56
BTR-60 ZOMO blue. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62
FIGURKI
Knight of the Teutonic koniec XIII w. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64
abc modelarstwa
Euro-Rdza. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66
LUDZIE MODELARSTWA listy od Czytelnikw
Piotru Koza. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
Inne
Tabela barw wspczesnego lotnictwa USAF, US NAVY iUSMC. . . 70
Wydawca magazynu modelarskiego Super

Model ostrzega P.T. Sprzedawcw, e sprzeda aktualnych iarchiwalnych numerw czasopisma po innej cenie ni wydrukowana
na okadce jest dziaaniem na szkod Wydawcy iskutkuje odpowiedzialnoci karn.
nr 4/2009
SUPER MODEL
NOWOCI
Samoloty
De Havilland Dh4a (passenger) 1:48

Messerchmitt Me 262 A-1a 1:144
Producent: Trumpeter
Numer katalogowy: 01319
Rodzaj: wtrysk
Status: nowo
Ilo czci: nn
Producent: Roden
Rodzaj: wtrysk
Status: nowo
Ilo czci: nn
Kalkomanie: 2 wersje
F-11A Aardvark 1:48

Rafale C 1:72
Producent: Hobby Boss
Rodzaj: wtrysk
Status: nowo
Producent:Hobby Boss
Rodzaj: wtrysk
Status: nowo
Ilo czci: nn
Kalkomanie: 1 wersja
F-14D Super Tomcat 1:32

Producent:Trumpeter
Numer katalogowy:03203
Rodzaj:wtrysk
Status:nowo
Ilo czci:538
Kalkomanie:1 wersja
F/A-18E Super Hornet 1:32

Rodzaj: wtrysk
Status: nowo
Ilo czci: 738
Kalkomanie: nn
ISU-152 1:35
Producent: Dragon
Rodzaj: wtrysk
Status: nowo
Ilo czci: 508
Kalkomanie: 7 wersji
Uwagi: figurki
PaK 43/3 L/71 mit Behelfslafette 1:35

Producent: Dragon
Rodzaj: wtrysk
Status: nowo
Ilo czci: 403
Uwagi: elementy fototrawione
Pojazdy
Bf-180B Profipack 1:48

Producent: Eduard
Rodzaj: wtrysk
Status: zapowied
Ilo czci: 91
Kalkomanie: 5 wersji
Uwagi: elementy fototrawione, maski
Bf-110 G-4 1:48

Producent: Eduard
Rodzaj: wtrysk
Status: zapowied
Ilo czci: 338
Uwagi: elementy fototrawione, maski
BAC Lightning Mk. 1A/Mk. 1:48

Producent: Eduard
Rodzaj: wtrysk
Status: zapowied
Ilo czci: nn
Uwagi: elementy fototrawione, czci ywiczne
SUPER MODELnr 4/2009
F6F-5 Hellcat 1:48

Rodzaj: wtrysk
Status: nowo
Tornado IDS 1:48

Rodzaj: wtrysk
Status: nowo
Messerchmitt Bf 109E-3 1:32

Rodzaj: wtrysk
Status: nowo zapowied
Ilo czci: 274
Kfz.15 uniform chassis medium vehicle 1:72

Producent: ACE
Rodzaj: wtrysk
Status: nowo
Ilo czci: nn
Leichter Schutzenpanzerwagen (2.Ausf)

auf UNIC P-107 U-304(f) 1:72
Producent: ACE
Rodzaj: wtrysk
Status: nowo
Ilo czci: nn
Opel Admiral 1:48

Producent: ICM
Rodzaj: wtrysk
Status: zapowied
Uwagi: figurki
Canadian 40mm Bofors AA gun 1:35

Producent: Bronco
Rodzaj: wtrysk
Status: nowo - zapowied
Ilo czci: 339
German Opel Olympia Model 1937 1:35

Producent: Bronco
Rodzaj: wtrysk
Status: nowo
Ilo czci: nn
Carro Armato P40 1:35

Producent: Italeri
Rodzaj: wtrysk
Status: nowo
Uwagi: elementy fototrawione, aluminiowa lufa
NOWOCI
Soviet Tank Crew 1979-1988 1:35
T-34/76 mod. 1943

w/Commander Cupola 1:35
Producent: Dragon
Rodzaj: wtrysk
Ilo czci: nn
ZTZ 99 MBT 1:35

Rodzaj: wtrysk
Status: nowo
British Tank Crew 1:35

Producent: Miniart
Rodzaj: wtrysk
Status: nowo
Ilo czci: 37
Uwagi: 5 figurek
Cywilne
ZBD-04 1:35
British Challenger 2
Producent: ICM
Rodzaj: wtrysk
Status: nowo
Uwagi: 3 figurki

Rodzaj: wtrysk
Status: nowo
with Anti-Heat Fence 1:35
Soviet DSHK Machinegun with crew 1:35

Producent: Zvezda
Rodzaj: wtrysk
Status: nowo zapowied
Uwagi: 4 figurki
Rodzaj: wtrysk
Ilo czci: 521
Kalkomanie: nn
Kenworth W900 1:25

Producent: Revell
Rodzaj: wtrysk
Status: nowo
Ilo czci: nn
Okrty
Pz.Kpfw.II Ausf.F 1:24
Producent: Tasca
Numer katalogowy: 24-001
Rodzaj: wtrysk
Status: zapowied
Ilo czci: nn
MAZ-537 Last Production 1:35
Figurki
Scotland The Brave 1:35

Producent: Master Box
Rodzaj: wtrysk
Status: nowo
Uwagi: 4 figurki
Rodzaj: wtrysk
Status: nowo
Ilo czci: 348
USS Momsen DDG-92 1:350

Producent: Trmpeter
Rodzaj: wtrysk
Status: nowo
Ilo czci: nn
Modern U.S.Marine M252 Team 1:35
BM-13-16N 1:35
Producent: trumpeter
Rodzaj: wtrysk
Status: nowo
Ilo czci: 265
Uwagi: 4 figurki
Producent: ICM
Rodzaj: wtrysk
Status: nowo
Supplies, at last! 1:35

Rodzaj: wtrysk
Status: nowo
Uwagi: 4 figurki
Modern U.S.Army
Geshutzwagen (Cannon Car) 1:35
Rodzaj: wtrysk
Ilo czci: 193
Armor Crewman & Infantry 1:35

Rodzaj: wtrysk
Status: nowo
Ilo czci: 187
Uwagi: 4 figurki
USS Massachusetts (BB-59) 1:700

Rodzaj: wtrysk
Status: nowo
Ilo czci: 378
Chinese 039G Sung

Road to the rear 1:35
Numer katalogowy:3558
Rodzaj: wtrysk
Status: nowo
Uwagi: 5 figurek
class submarine 1:350

Producent: Bronco
Numer katalogowy: NB5012
Rodzaj: wtrysk
Status: nowo
Ilo czci: 12
nr 4/2009
SUPER MODEL
RECENZJE
F-22A Air Dominance Fighter
1:48
Academy
Krzysztof Baranowski
wktrym kadub zosta wykonany jako
jeden element wraz ze skrzydami, co
zdecydowanie uatwia prawidowy monta bryy modelu, ale znaczne gabaryty
tej maszyny wymagay uycia tak duego opakowania. W sumie w pudeku
znalazo si 6 wyprasek z jasnoszarego
polistyrenu dobrej jakoci, zawierajcych
245 elementw, oraz 2 identyczne wypraski zprzezroczystego plastiku wtym
jedna wodcieniu pomaraczowobrzowym zawierajce po 7 elementw.
Kada zwyprasek zostaa zapakowana
wfoli, dziki czemu zmalao ryzyko
uszkodzenia iporysowania ich wczasie transportu.
Kalkomanie ioznaczenia
estaw Academy, zawierajcy model F-22A,

zrobi na mnie due wraenie ju od pierwszego kontaktu zpudekiem. Producent zadba oto, eby prezentowa si on imponujco zarwno na pce sklepowej, jak iwmagazynku modelarza. Pudeko ma wymiary 50x34x9
cm, wykonane jest z grubej sztywnej tektury,
aoprcz grafiki pokazujcej samolot wakcji znalazo si na nim kilkanacie zdj przedstawiajcych ogln sylwetk oraz detale gotowego
modelu. Oczywicie to nie ch zrobienia wraenia na modelarzach spowodowaa, e pudeko
zmodelem ma tak wyjtkowe wymiary. Po jego
otwarciu moim oczom ukazaa si wpita warkusz tektury wypraska zawierajca grn powk kaduba. Firma Academy zdecydowaa
si na podzia technologiczny,
Rwnie imponujca jak rozmiary

pudeka jest te wielko arkusza zkalkomaniami. Na powierzchni 20x33 cm
znalazy si gsto upakowane oznaczenia dla a 18 rnych maszyn:
1. F-22A-30, 05-4101, 1st Fighter Wing,
Langley AFB, VA,
2. F-22A-20, 04-4071, 1st Operation
Group, Langley AFB, VA,
3. F-22A-20, 03-4042, 27th Fighter Sqdn,
Langley AFB, VA,
Langley AFB, VA,
Langley AFB, VA,
Langley AFB, VA,
7. F-22A-30, 06-4109, 433rd Weapons Sqdn,
Nellis AFB, NV,
8. F-22A-10, 99-4010, 422nd Test & Evaluation
Sqdn, Nellis AFB, NV,
9. F-22A-10, 91-4008, 411st FLTS, Edwards AFB,
CA,
10. F-22A-30, 05-4103, 3rd Wing, Elmendorf AFB,
AK,
Elmendorf AFB, AK,
12. F-22A-30, 05-4102, 302nd Fighter Sqdn,
Elmendorf AFB, AK,
Elmendorf AFB, AK,
Elmendorf AFB, AK,
15. F-22A-10, 02-4040, 325th
Fighter Wing, Tyndall AFB, FL,
16. F-22A-10, 01-4018, 43rd
Fighter Sqdn, Tyndall AFB, FL,
17. F-22A-30, 05-4088, 49th
Fighter Wing, Holloman AFB,
NM,
18. F-22A-30, 05-4106, 7th
Fighter Sqdn, Holloman AFB,
NM.
Kalkomanie zostay wydrukowane przez firm Cartograf.
Ich jako nie budzi adnych
zastrzee. Bardzo wyranie wydrukowane s

nawet najdrobniejsze elementy, nie wystpuj przesunicia kolorw, abarwy na pierwszy
rzut oka wydaj si prawidowo odwzorowane.
Sposb malowania irozmieszczenia oznacze
na modelu zosta precyzyjnie i przejrzycie
przedstawiony na trzech stronach instrukcji.
Wypraski iinstrukcja
Po kilku chwilach spdzonych na podziwianiu

kalkomanii, czas na dokadniejsze przyjrzenie si
wypraskom. Woczy rzucaj si przede wszystkim bardzo precyzyjne idelikatne linie podziau
oczywicie wgbne; do tego detale takie jak
nity czy siatki osaniajce otwory na kadubie.
Wprawdzie na adnym z elementw znajdujcych si na wypraskach nie znalazem ladw
przesunicia form ani nadlewek, jednak wtrakcie budowy modelu spodziewam si kilku problemw zwizanych ze ladami po wypychaczach
ijamkach skurczowych. Usunicie ladw wypychaczy zpaskich iatwo dostpnych powierzchni
nie stanowi adnego problemu, gorzej, gdy wystpuj wzakamarkach, np. pomidzy wrgami
albo nawet na linii wrg czy nitw. Womawianym zestawie ma to miejsce szczeglnie wprzypadku pokryw komr podwozia i uzbrojenia,
ktre po zbudowaniu modelu bd widoczne
wcaoci. Kolejny problem to nierwnoci powierzchni zwizane znierwnomiernym kurczeniem si stygncego polistyrenu. Jest to szczeglnie widoczne na bardzo cienkich pokrywach
lukw samolotu. Paska zewntrzna powierzchnia
ulega deformacji zgodnie ze wzorem ebrowania
po drugiej stronie pokrywy. Szpachlwka, surfacer idrobny papier cierny bd niezbdne.
Instrukcja budowy modelu zostaa wykonana na rwnie wysokim poziomie, jak wypraski
ikalkomanie. Jest przejrzysta, czytelna iskada
si z2 arkuszy. Pierwszy znich zawiera wspomniany ju
wyej opis malowania irozmieszczenia kalkomanii.
Na drugim arkuszu
znale mona tabel oznacze kolorw dla 6 rodzajw
farb: Hobby Color,
Mr. Color, Life Color,
Humbrol, a take olejnych iakrylowych farb
Model Master. Kolejne
strony instrukcji to 19
krokw opisujcych etapy budowy modelu. Idc
zgodnie znimi zaczem od
przyjrzenia si kabinie pilota. Wporwnaniu zdostpnymi w sieci zdjciami atwo zauway,
e odwzorowana ona
zostaa do skromnie. Wprawdzie ciko
oczekiwa tu jakich
niesamowitych detali, skoro F-22A
jest wysoce skomp u t e r y z o w a n y.
Wyposaenie kokpitu wic stanowi
przede wszystkim
6 ekranw MFD.
Co wicej ekrany te przedstawione
zostay wformie bardzo dokadnie wykonanych kalkomanii. Jednak na burtach kokpitu
zabrako kilku paneli idrobnych detali. Fotel pilota prezentuje si ju znacznie lepiej. Skada si
a z7 penych detali elementw, dziki czemu
poziom jego odwzorowania bdzie raczej satysfakcjonujcy dla wikszoci modelarzy.
Komory uzbrojenia s zdecydowanie mocn
stron modelu. Wszystkie powierzchnie pene
s szczegw takich jak wrgi czy przewody instalacji. Co wicej, do kadej zbocznych komr
uzbrojenia przewidziane zostao po 6 elementw
kalkomanii.
Podobnie ma si rzecz z wnkami podwozia gwnego: adnie zdetalowane instalacje

na cianach wnk, precyzyjnie odlane golenie
podwozia, lady po wypychaczach wmiejscach,
ktre nie bd utrudnia ich usunicia. Do tego
3 elementy kalkomanii przewidziane na kad
zgoleni podwozia zdecydowanie poprawi ich
wygld. Podwozie przednie rwnie nie ustpuje
jakoci wykonania podwoziu gwnemu.
Nierzadko zdarza si, e kanay dolotowe do
silnikw wmodelach samolotw odrzutowych
wykonane s w bardzo uproszczonej formie,
zpominiciem wirnika sprarki czy nawet czci cianek kanau dolotowego. Na szczcie
wprzypadku omawianego F-22A wspomniane
kanay wykonane s precyzyjnie ikompletnie.
Dziki przemylanemu podziaowi technologicznemu elementw, linie iich poczenia powinny
wypa wtakich miejscach, e nie bdzie to razio ani rzucao si woczy. Naley jedynie pamita oladach po wypychaczach. Zakoczenie
kanaw dolotowych stanowi wirniki sprarki, odwzorowane skromnie, ale wystarczajco
dokadnie. Nieco gorzej jest ju zdrugiej strony. Stae elementy dyszy silnikw pozbawione
s jakichkolwiek detali (poza wszechobecnymi
ladami po wypychaczach na wewntrznych
powierzchniach). Nieco lepiej wygldaj ruchome czci dyszy. Mona
je wykona wpozycji otwartej lub
zamknitej.
Warianty konfiguracji iuzbrojenie
Zestaw Academy pozwala na

wykonanie modelu w bardzo
wielu wariantach konfiguracji.
Oprcz szerokiego wyboru
oznacze samolotu iwspomnianych powyej dysz
wylotowych, modelarze
maj moliwo wybra
wariant ze schowanym
lub wysunitym podwoziem i otwartymi
lub zamknitymi komorami uzbro-
Moliwo wykonania klap wpozycji otwartej lub zamknitej oraz ruchome poziome powierzchnie sterowe nie s adnym zaskoczeniem
wprzypadku wspczenie produkowanych modeli wtej skali. Na uwag zasuguje jedynie fakt,
e klapy wpozycji otwartej lub zamknitej to 2
rne zestawy elementw na wypraskach, dziki czemu modelarze nie powinni mie najmniejszych problemw zprawidowym ich zamocowaniem niezalenie od wybranego wariantu.
Bolczk wielu modeli wspczesnych samolotw bojowych jest skromny wybr uzbrojenia
podwieszanego dostpny wzestawie. Wprzypadku F-22A od Academy jest wrcz przeciwnie. Producent da modelarzom moliwo wybierania wszerokiej, jak na ten samolot, gamie
podwiesze oraz sposobach ich zestawienia.
Itak mamy do dyspozycji po 2 rakiety AIM-9M
iAIM-9X, ktre mona zamontowa wbocznych
komorach uzbrojenia; do tego 6 rakiet AIM-120C
oraz 2 bomby GBU-32, ktre mog by umieszczone wgwnych komorach uzbrojenia wzestawie 2x3 AIM-120C lub 2x AIM-120C iGBU-32.
Warto doda, e uzbrojenie zostao wykonane
z du dokadnoci, podzia technologiczny
elementw jest dobrze przemylany, acao
wzbogaca dua ilo oznacze wformie kalkomanii. Ciekawostk stanowi moliwo podwieszenia pod skrzyda modelu dwch zewntrznych zbiornikw paliwa opojemnoci 600 galonw. Zestaw jest niezbyt czsto widziany na
niewidzialnych samolotach.
Jeden z ostatnich krokw budowy modelu
to instalacja osony kabiny pilota. Dwa gwne
elementy osony to rama zszarego polistyrenu
oraz przezroczysta kopua (zmoliwoci uycia
elementu wodcieniu brzowym). Dziki temu
malowanie imaskowanie tych elementw staje si znacznie atwiejsze. Oczywicie rwnie
oson mona wykona wpozycji otwartej lub
zamknitej.
Na sam koniec budowy modelu smaczek
typowy dla zestaww Academy figurka pilota. Nieco okrojona, poniewa pozbawiona stp,
ktre itak byyby niewidoczne po umieszczeniu
wewntrz kokpitu. Zwolennicy figurek pilotw
wewntrz kokpitw modeli nie bd zawiedzeni.
Czas na podsumowanie
jenia. Wtym celu na wypraskach znalazy si

take pokrywy wnk podwozia ikomr odlane
wformie pojedynczych elementw (zamiast 2
mniejszych w przypadku pokryw otwartych).
Bardzo podobnie wyglda rozwizanie wprzypadku haka hamujcego. W pozycji otwartej
skada si on z5 elementw, natomiast wpozycji zamknitej wykorzysta naley jedynie odrbny element stanowicy kompletn oson haka.
Nie bd prbowa przekonywa nikogo,

e najnowszy zestaw F-22A oferowany przez
firm Academy jest szczytem moliwoci nowoczesnego projektowania w modelarstwie
redukcyjnym. lady wypychaczy, jamki skurczowe, ubogie detale kokpitu to zauwaalne
minusy zestawu, azarazem obszary, wktrych
konkurencja potrafi by lepsza. Na szczcie
sama brya modelu wydaje si by poprawna,
awymiary wstosunku do oryginau zgadzaj
si z dokadnoci co do 1 milimetra. Biorc
pod uwag jako wykonania caego zestawu,
doskonae kalkomanie, bogate uzbrojenie iwiele detali zarwno na zewntrz modelu jak iwe
wnkach, mona miao uzna, e omawianemu
zestawowi niewiele brakuje do miana jednego
z najlepszych wspczenie produkowanych
modeli wtej skali. Natomiast jest to zpewnoci najlepszy model F-22A dostpny obecnie
na rynku. Czy warto go kupi? Zdecydowanie
TAK.
n
OCENA ZESTAWU
nr 4/2009
SUPER MODEL
RECENZJE
Russia SAM-6
Antiaircraft Missile
1:35
OCENA ZESTAWU
Tr umpeter
Fot. 1
Marcin Kardaszewski
AM 6 wkodzie NATO oznacza

mobilny system kierowanych
rakiet ziemia powietrze 2K12
Kub. System ten zosta opracowany w ZSRR na pocztku lat
60-tych XX w. I by przeznaczony
do zwalczania statkw powietrznych leccych z prdkoci poddwikow inaddwikow (maksymalnie do2 Machw)naniskiej
iredniej wysokoci (od50 do7500
albo 12000 m wzalenoci odwersji) iodlegoci od3 do24 km.
Stosowano rakiety na paliwo
stae 3M9, 3M9M1 lub 3M9M3.
Rakiety 3M9 miay mas ok. 600kg
iprzenosiy gowice omasie ok. 56
kg iosigay prdko 2.8 Macha.
Chrzest bojowy, zreszt bardzo
udany, Kub przeszed wczasie wojny Yom Kippur w1973 r.
Wrd uytkownikw SAMw,
oprcz pastw Ukadu Warszawskiego
mona wymieni m.in. Wietnam,
Kub, Indie iEgipt.
Zestaw Trumpetera zawiera 9
wyprasek zjasnoszarego plastiku,
blaszk fototrawion, dwie sprynki, gumowe wyki (Fot. 9) ioczywicie instrukcj oraz kalkomanie.
Wszystkie wypraski sdobrze odlane, prawie bez nadle-
wek inadmiernej iloci linii podziau

form, adetale maj ostr faktur (np.
fragment drewnianej belki Fot. 1).
lady powypychaczach snaog
w miejscach, ktre nie powinny
by widoczne pozoeniu modelu.
Wyjtek stanowi tuzbatka systemu
unoszenia wyrzutni, gdzie po jednej stronie znajduje si pi ladw
po wypychaczach. Dobrze i do
dokadnie wydaje si odwzorowane
podwozie (Fot. 2). Koa wygldaj
dobrze iodlane sbez linii podziau form (Fot. 3). Wazy s odlane
osobno (Fot.4), wic bardziej wymagajcy modelarze mog pokusi si opozostawienie kilku znich
otwartych, ale wtedy bd si musieli posikowa zestawami waloryzacyjnymi lub dorobieniem wntrza
odpodstaw, jako eTrumpeter nie
zaopatruje nas we wntrze nawet
w minimalnym zakresie. Niestety
producent nie zapewnia te elementw bezbarwnych dowykonania wizjerw isone odlane zszarego plastiku (fot. 5).
Producent tym razem zdecydowa si na zaopatrzenie zestawu
wgsienice plastikowe wpostaci
prostych odcinkw ipojedynczych
ogniw. Gsienice wygldaj naprawd dobrze, chocianaich wewntrznej stronie znajduje si kilka
ladw powypychaczach (Fot. 6).
Istnieje jednak dua szansa, esporo z nich wypadnie w miejscach
niewidocznych inie bdzie trzeba
ich usuwa.
Wydaje si, enajwikszym wyzwaniem bdzie monta pociskw
rakietowych takie zoenie i obrobienie ich powek, eby linia
czenia nie bya widoczna oraz
monta lotek (Fot. 7). Modelarz
pod koniec budowy musi niestety
zdecydowa, czy chce ukoczy replik wstanie transportowym czy
bojowym.
Dodana dozestawu blaszka nie
jest dua izawiera element siatki,
kilka mocowa ipi. (Fot. 8)
Instrukcja budowy jest czytelna i powinna przeprowadzi
przez wszystkie etapy montau
bez problemw. Instrukcja malowania nie prezentuje si ju tak
dobrze. Malowanie jednokolorowego pojazdu NRD przedstawione jest wczterech rzutach,
amalowania kamuflay pojaz-
Fot. 2
dw polskiego i czeskiego w jednym.

Kody farb podane stylko dla farb
Gunze.
Kalkomanie (Fot. 10) napierwszy rzut oka wygldaj dobrze
izawieraj malowania dla dwch
pojazdw sowieckich (pominitych w planszy malowa), oraz
pojednym dla wojsk NRD, Czech
i Polski (egzemplarz prezentowany na targach MSPO w Kielcach
2002 r.). Pobliszym przyjrzeniu si
okazuje si jednak, ekalki zinsygniami dla pojazdu NRD snieco
uproszczone, apolska szachownica zawiera bdy (czarne obramowanie zewntrznych fragmentw
czerwonych pl). Podobnie jest
zinsygniami dla Czech. Zeznalezionych przeze mnie zdj wynika, eproponowane uoenie kalki
z insygniami wojsk czeskich jest
bdne. Powinno by niebieskie
pole zprzodu, czerwone nadole,
biae na grze. Tak wic prawidowo uoona moe by kalka
tylko po lewej stronie pojazdu,
a to co proponuje instrukcja jest
abstrakcj. Brak jest rwnie kalek napociski rakietowe, comoe
stanowi problem dla mniej wprawionych wmalowaniu nabywcw
tego modelu.
Podsumowujc, model Trumpetera jest ciekaw propozycj za
przystpn cen, areplika powinna
cieszy oko nawet przy wykonaniu
prosto zpudeka. Wysokiej jakoci wypraski idodatkowe elementy,
oktre zosta wzbogacony ten zestaw powinny sprawi duo frajdy
modelarzom, niezalenie odstopnia zaawansowania. Naobnieniu
oglnej oceny zawayy instrukcja
malowania/oznakowania i bdy
naarkuszu kalkomanii. Gdyby nie
tejednak istotne wady ocen byyby 4,5 gwiazdki na5 moliwych,
w obecnej sytuacji model dostaje
tylko 3.
n
Fot. 3
Fot. 4
Fot. 5
Fot. 6
Fot. 7
Fot. 8
Fot. 9
Fot. 10
SAMOLOTY zSZACHOWNIC
Pocztki lotnictwa polskiego
Znaki warszawskie Rumplera C.Ia

AIRMO Jadar nr kat. 72006 1/72
Wojciech Butrycz
OCENA ZESTAWU
ednym z orodkw formowania si lotnictwa polskiego wlistopadzie 1918 roku

byo lotnisko mokotowskie w Warszawie
lotnisko niemieckiej szkoy obserwacyjnej iwarsztatw naprawczych (tzw. park). 11 listopada delegacja Zwizku Lotnikw, dowodzona przez ppk. pil. Hipolita osowskiego, zadaa odNiemcw przekazania lotniska icaego
sprztu. Poczterech dniach negocjacji, Niemcy

zagroeni atakiem Polakw, poddali lotnisko
wraz zcaym sprztem lotniczym, warsztatami
iczciami zapasowymi.
Pierwszy polski samolot odby lot nad
Warszaw 20 listopada 1918 roku. Wskad zaogi wchodzili ppor. pilot Stanisaw Jakubowski
iWitold Ehrenpreis, student.
Rwnie w Warszawie stworzono znaki wg

wasnego pomysu. Nasamolotach zniemieckimi krzyami namalowano albo koa (ukonie
podzielone na rwne pola biae i czerwone
patrz egzemplarz Rumplera zczarnym numerem
33) albo tarcze podzielone tak samo kolorami
biaym iczerwonym ilepiej lub gorzej przykrywajce krzye. Wszystkie inne znaki pozostawio-
nr 4/2009
SUPER MODEL
no bez zmian, awic seriale, numery szkoy pilotw, aprzede wszystkim oryginalny kamufla
niemiecki, pozostay niezmienione. Tak te pomalowany zosta samolot Rumpler C. Ia(Han.),
nr niemiecki C.4607/16.
Model mona zbudowa zzestawu AIRMO, jak
wtym przypadku, ale te zzestawu CHOROSZY
MODELBUD zdjcie pokazuje oba pudeka.
Kolejne fotografie porwnuj czci kaduba
obu zestaww model CHOROSZY polewej.
Firma AIRMO ma tprzewag, eposiada bogaty zestaw blaszek PARTa, cowida nakolejnym zdjciu. Jeli chodzi okalkomanie samolotu C. 4607/16, toadne zzawartych wzestawach nie zawieraj bezbdnych znakw, take
teprodukowane przez firm Blue Rider. Trzeba
uy poszczeglnych znakw ze wszystkich
trzech zestaww, aby uzyska poprawny komplet. Najgorszy jest niestety zestaw z modelu
10
AIRMO; nie do, e zawiera nieprawidowy

serial C.4807/16, atarcze zbyt wskie, tojeszcze biae numery 10 sraczej dla skali 1/144!
Samoloty Rumpler C.Ia, budowane przez
fabryk Hannover, miay zastosowane silniki
Argus As.III i charakterystyczny grzbiet wielbdzi wok stanowiska strzelca.
Taki grzbiet trzeba dobudowa zarwno dla
modelu AIRMO jak iCHOROSZY. Zrobiem to,
co wida na zdjciu, za pomoc szpachlwki
Green Stuff Squadrona.
Oczywicie przed sklejeniem powek kaduba i wymodelowaniu garbu, naley wykona
wntrze kokpitu, cowwypadku bogatego zestawu blaszek wmodelu AIRMO, nie jest trudne.
Reszta budowy modelu przebiega tradycyjnie
dla modeli z tego okresu samolotw. Wbrew
obiegowej opinii samoloty Rumpler C.Ia produkcji Hannover byy malowane niejednolitym
zielonym kolorem, a dwubarwnym kamuflaem, cowida nazdjciach samolotw ozblionych serialach zamieszczonych wmonografii
Windsock Datafile 79. Nanienajlepszej jakoci
zdjciach polskiego egzemplarza tego podziau
kolorw nie wida, bozdjcia robiono wczasie
uroczystej przysigi nalotnisku mokotowskim
wgrudniu 1918 roku, przy zachmurzonym niebie. Natomiast nalepszej jakoci zdjciach niemieckich maszyn robionych wpenym socu
wida, echocia czarno-biae odcienie kolorw
sniemal identyczne, tojednak da si zaobserwowa podziay tych barw. Domalowania samolotw niemieckich Iwojny wiatowej uyem
farb akrylowych Mister Kit.
Znaki niemieckie nagrnych powierzchniach
skrzyde zostay poprostu zamalowane czarn
farb inie naniesiono nanich warszawskich
oznacze, cowida nazdjciach opublikowanych w Ksidze ku czci polegych lotnikw...
z 1933 roku, za na zdjciu w MILITARIACH
Vol. 4, No 1/1999 wida, e na czarnych plamach zamalowanych krzyy naniesiono biaoczerwone tarcze na spodzie dolnych patw.
Oprcz wymienionych publikacji polecam jeszcze Samoloty wojskowe wPolsce 1918-1924,
A.Morgaa (Warszawa 1997) oraz magazyn modelarski miniREPLIKA 9 (4/1999).
PZL P.11c
P
ZL P.11c to najpopularniejszy ipodstawowy polski myliwiec wchodzcy w skad

Brygady Pocigowej oraz
Lotnictwa Armijnego przed wybuchem II wojny wiatowej.
Wlatach 1933-1934 PZL P.11 by
jednym znajnowoczeniejszych samolotw myliwskich nawiecie.
Szybki postp wtechnice lotniczej
sprawi jednak, ew1939 roku bya
tomaszyna ju przestarzaa.
Prace nad tkonstrukcj rozpocz konstruktor z biura konstrukcyjnego Pastwowych Zakadw
Lotniczych in. Zygmunt Puawski.
Miao tomiejsce napocztku 1931
roku. Zbudowano trzy prototypy
bdce rozwiniciem modelu PZL
P.7 zmocniejszym silnikiem. Potragicznej mierci in. Puawskiego
w marcu 1931 roku, prace kontynuowa in. Wsiewood Jakimiuk.
Prototyp P.11 zosta oblatany
w sierpniu 1931 roku. Pierwszym
wariantem zamwionym przez wojsko wliczbie 50 sztuk, jako model
przejciowy, by P.11a. Swym wygldem ikonstrukcj przypomina
onP.7. Napdza go, produkowany
wPolsce nalicencji, silnik gwiazdowy Bristol Mercury IV S2 omocy
500/550 KM.
W lecie 1934 roku powstay
pierwsze samoloty prbne nowego wariantu P.11c, ktrego produkcj seryjn rozpoczto pod koniec
roku. T najbardziej znan wersj
wyrnia nowy udoskonalony kadub zobnionym silnikiem, cowy-
datnie poprawiao widoczno zkabiny pilota, oraz wtym samym celu

poprawiony pat skrzyda. cznie
wyprodukowano 155 samolotw
tej wersji.
Na uzbrojenie polskich eskadr
lotniczych samoloty te wchodziy
od1935 do1937 roku.
Samoloty PZL P.11, znajdujce si
nawyposaeniu wikszoci eskadr
myliwskich bray aktywny udzia
w walkach powietrznych podczas
kampanii wrzeniowej w1939 roku.
Zbyt powolne inieliczne nie mogy
wznaczcy sposb przeciwstawi
si nowoczesnym, majcym zdecydowan przewag siom Luftwaffe.
Prdko maksymalna samolotu
myliwskiego Bf 109 bya wysza
o okoo 135-140 km/h, samolotu
bombowego Do17 ookoo 60-65
km/h, samolotu nurkujcego Ju
87 o okoo 30 km/h, a samolotu
bombowego He 111 ookoo 25-30
km/h. Znacznie gorsze, wporwnaniu doniemieckich maszyn, osigi
rekompensowaa wpewnym stopniu wiksza zwrotno, may promie skrtu P.11, dua prdko
wznoszenia inurkowania, dobra widoczno zkabiny, oraz doskonae
umiejtnoci pilotw. Pewne znaczenie miaa take wypracowana
wtrakcie walk powietrznych taktyka
atakowania formacji bombowych
wlocie nurkowym odprzodu zwykorzystaniem przewagi wysokoci
oraz otwieranie ognia zodlegoci
poniej 100 metrw. Dodatkowo
zastosowany silnik gwiazdowy by
mniej podatny nauszkodzenia ni

silnik rzdowy powszechnie stosowany w samolotach niemieckich.
Pomimo znacznej przewagi niemieckiej, polscy piloci myliwscy
zgosili i udokumentowali 110 zestrzele pewnych i16 prawdopodobnych przy stracie 118 maszyn
wasnych. Daje to wspczynnik
zestrzele powyej 1:1.
Dobudowy modelu tego samolotu zracji swoistego sentymentu
przymierzaem si ju oddawna.
Za podstaw do budowy repliki P.11c posuy mi model Mirage
Hobby nr kat. 48103.
Firma Mirage wypucia na rynek szereg modeli jedenastki,
ktre w zasadzie rni si midzy sob jedynie opakowaniami
i kalkomaniami. S rone zdania
na temat modelu tego samolotu,
szczerze powiedziawszy ja nie narzekaem przez cay okres budowy. Oczywicie nie jest to jako
Hasegawy, jednak ju za sam wybr
tematu naley si polskiemu producentowi duy plus.
Budow modelu rozpoczem
odzmontowania do skomplikowanej bryy kratownicy kokpitu.
Tu te po raz pierwszy uyem
dowaloryzacji tego elementu modelu blaszek Part, ktre stanowi
zdecydowan wikszo zbudowanego wntrza kokpitu. Spasowanie
elementw fototrawionych jest bar-
1:48
Mirage Hobby
Artur Olizo
dzo dobre. Zkawaka ramki odwyprasek wykonaem atrap butli tlenowej oraz malek busol natablicy przyrzdw.
Wstpne zoenie powek kaduba z umieszczonym w rodku
kokpitem nie przynioso adnych
niespodzianek wszystko pasowao bardzo dobrze.
Kokpit zosta pomalowany
nawaciwy dla jedenastek srebrnometaliczny kolor. Wzorujc si
dostpnymi publikacjami pomalowaem take naodpowiednie kolory poszczeglne zegary natablicy
przyrzdw, a j sam na czarny
kolor, pniej delikatnie przetarty
suchym pdzlem.
Gotowy zaszpachlowany na czeniach i przeszlifowany kadub
by gotowy nadalsz obrbk.
Przy pomocy skalpela ipapieru
ciernego uksztatowaem zmczon powierzchni poszycia
na kadubie. To by mj pierwszy
eksperyment z uzyskaniem tego
rodzaju efektu.
Ponadto scieniowaem skalpelem
miejsca naposzyciu gdzie pokrywy
lukw karabinw, radiostacji, baganika iapteczki bd zastpione
elementami fototrawionymi. Dziki
temu zabiegowi zlay sie pniej
razem z powierzchni poszycia.
Zrobiem take mae skrzyneczki
pod zamykane stopnie prowadzce dokokpitu.
OCENA ZESTAWU
nr 4/2009
SUPER MODEL
11
12
nr 4/2009
SUPER MODEL
13
Na koniec naniosem, zgodnie

zplanami zamieszczonymi wmonografii, linie nitw, comusz przyzna byo ju czyst przyjemnoci.
Przysza pora na dalsze spoytkowanie ramki z elementami fototrawionymi Parta. Przy pomocy
uchwytu od noyka modelarskiego uksztatowaem kolejno blaszki
oson wprzedniej czci kaduba.
Uzyskany ksztat wycinka poszycia
beczki znacznie uatwi przyklejanie tych elementw nazakrzywionej bryle kaduba. Wczeniej wkadubie wyciem skalpelem odpowiednio powikszone otwory pod
wspomniane blaszki tak, aby pod
otworami wentylacyjnymi znalaza
si wolna przestrze.
14
Natym etapie przykleiem take

pozostae blaszki wpostaci pokryw
karabinw maszynowych, innych
lukw wkadubie oraz podunych
wzmocnie wtyle kaduba.
Z elementw fototrawionych
wykonane jest take dno zbiornika
paliwa, wiatrochron, chodnica oraz
szereg innej drobnicy...
Oprcz gotowych niejako elementw waloryzacyjnych Parta,
cz poprawek przy modelu wykonaem przy uyciu cienkich pytek
pcv. Ztego materiau powsta midzy innymi skrzany waek wok
wejcia do kokpitu oraz kolektory
wydechowe.
W kocu model po sklejeniu
skrzyda razem zkadubem zacz
przypomina prawdziwy samolot. Nadesza pora namalowanie.

Tradycyjnie cay patowiec zosta
potraktowany przeze mnie dwiema
warstwami Surfacera ogradacjach
1000, nastpnie 1200.
Potem pozrobieniu preshadingu
pooyem pierwsz warstw farby
Agama polish blue dedykowanej
dosamolotw lotnictwa polskiego
zokresu midzywojennego.
Rozjanilem rodki paneli ijako
trzecia iostatnia warstwa poleciaa
bardzo mocno rozcieczona czysta polish blue tym samym koczc etap malowania spodniej powierzchni skrzyde.
Grne powierzchnie skrzyde
oraz kadub zostay pomalowa-
ne ju przy uyciu farb Gunze.

Przygotowaem mix koloru dark
earth zdomieszk kilku kropel olive drab.
Delikatne odrapania lakieru wok paneli dostpowych zrobiem
srebrn kredk.
Cay model zosta pokryty byszczcym lakierem bezbarwnym
ipojego dokadnym wyschniciu
pooyem kalkomanie.
Majc nie zawsze dobre dowiadczenia znaszymi kalkomaniami zamwiem wInternecie kalkomanie
znanej firmy AeroMaster numer kat
AMD48621 Early Warriors dedykowane dla naszych jedenastek.
Nakadanie namodel tak dobrych
jakociowo kalkomanii toprawdzi-
wa przyjemno. Pewno, enic

si nie rozpadnie, e kalki idealnie si uo w zagbieniach powierzchni modelu dao mi swoiste
uczucie wytchnienia irzekbym nawet... relaksu.
Do dugo si wahaem nad
wyborem odpowiednich oznacze doswojego modelu. Wkocu w myl zasadzie, wybierz
tocospodobao ci si odrazu, postanowiem swj model oznaczy
godami 111. Eskadry. Maszyna
z biaym numerem bocznym 5
ioznaka kociuszkowska upamitniajac udzia 21 amerykaskich
lotnikw w walce z bolszewikami

w latach 1919-21. T sam oznak spotkamy pniej na polskich
myliwcach walczcych w bitwie o Angli, a niedawno nawet
na wspczesnych odrzutowych
MiG-29.
Nie jest niestety znany dokadnie czerwony numer seryjny malowany na kadubie przed
usterzeniem. Chcc unikn wariacji na ten temat postanowiem
ten element oznacze zupenie
pomin. Patrzc z perspektywy czasu moe to jednak by
bd i naleao wybra ten nu-
mer z wikszym lub mniejszym

prawdopodobiestwem.
Kocowym etapem budowy
modelu byo pooenie tzw. washa
nabazie farb olejnych oraz zabezpieczenie caoci bezbarwnym lakierem pbyszczcym. Wczeniej
powierzchnie modelu, gdzie byy
naoone kalkomanie, spryskaem
mgiek rozcieczonej brzowooliwkowej farby. Wten sposb zniwelowaem zbyt jaskrawy kontrast
midzy lekko zuyt powierzchni
patowca, a wieo pooonymi
kalkomaniami. Dodaem lekkie szare okopcenia wokolicy karabinw
maszynowych ikolektorw wydechowych, zrozcignitej nad pomieniem ramki zrobiem linki anten
i... model gotowy.
Jak wspomniaem wczeniej
model Mirage nie jest szczytem
modelarskich marze. Wydaje mi
si jednak, eodrobina chci inieduego wkadu wasnego pozwoli
nawykonanie ztego zestawu do
przyzwoitej repliki nawet rednio
zaawansowanemu modelarzowi.
Przyjemno, e ma si potem
wkolekcji model tak piknego samolotu bezcenna.
nr 4/2009
SUPER MODEL
15
PZL P-23 Kara

Zdenk ebesta
tumaczy: Ryszard T. Kominek
OCENA ZESTAWU
irma Mirage kilka lat temu

dodaa dopary polskich maszyn zKampanii Wrzeniowej
1939 roku (PZL P-11 i PZL
P-37) kolejny samolot PZL P-23
Kara. Zestaw wyprodukowano
w wersjach A i B. Na pojawienie
si modelu szybko zareagowa
polski producent zestaww fototrawionych PART, ktry wypuci 2
zestawy skadajce si cznie z6
blach! Czci modelu zostay odlane zjasnoszarego plastiku; posiadaj take linie wgbne. Wydaje
si jednak, eskrzydo wykonano
jako pierwsze, apniej stworzono
16
reszt modelu. Grawerowanie

na skrzydach jest
znacznie silniejsze i bardziej
nierwne odpowierzchni kaduba
istatecznikw. Model jest uzupeniony stosunkowo du blaszk
fototrawion i czciami z ywicy
(kamery, bomby, butle ze spronym powietrzem, przeznaczone
do umieszczenia w modelu oraz
trzy figurki zaogi: pilot, bombardier istrzelec). Kalkomanie swykonywane przez Techmod, ktry
pozwala je wybra spord 5 rnych oznakowa. Kolorowa instrukcja jest bardzo pouczajca, zawiera
analiz historyczn odcieni kolorw
na zewntrznych i wewntrznych
powierzchniach wraz z odniesieniem dofarb modelarskich.
Budow modelu rozpoczem
odpoprawienia jego powierzchni.
Przeszlifowaem skrzyda iponow-
nie wyryem linie w celu

osignicia jednolitej
gbokoci grawerowania.
Na poszyciu dodaem kilka nitw za pomoc przyrzdu oskoku
0,55 mm. Doskonay rysunek onitowania opublikowano wmagazynie
Hobby Model nr 21. Dalej kontynuowaem prace nad kadubem.
Bogato przeszklone wntrze
kabiny jest bardzo dobrze
widoczne. Podstaw z zestawu uzupeniem czciami downtrza zzestawu Parta, wtym podog
kokpitu, desk rozdzielcz
i fotel pilota. Wiele detali
znajduje si ju wzestawie
fototrawionym doczonym
domodelu. Reszta toplastik idrut
oowiany. Doln wann strzelca
mona zmontowa zzestawu Parta,
ale zewzgldu nabogate nitowanie uyem oryginalnej plastikowej.
Obie obrotowe karabiny maszynowe Vickers F, uzupeniem o nie-
zbdne
szczegy
icelowniki zfabrycznej blaszki.
W zestawie szko
kabiny ma otwarte wejcie do kokpitu pilota, natomiast aby otworzy wejcie
do kabiny bombardiera naley
j rozci. Wszelkie ruchome elementy skadaj si z dwch czci: grnej ibocznej. Aby uzyska
realistyczny wygld, zrobiem
na nowo elementy ruchome
z cienkiej folii, nacignitej
naoryginalnych czciach.
Wykorzystujc czci
Parta uzupeniem
oszklenie o ramy
okienek wentylacyjnych
wtej czci kabiny. Wszelkie
jej elementy zanurzyem wlakierze
Future. Ten dobrze zczy doklejane
elementy fototrawione. Domaskowania oszklenia kokpitu uyem maski Eduarda ztej folii. Nastpnie
aerografem pomalowaem wntrze kabiny. Malowanie skada si
zkombinacji koloru ciemnoniebie-
1:48
Mirage Hobby
nr 4/2009
SUPER MODEL
17
18
skiego zoryginaln barw metalu;

deska rozdzielcza jest ciemnoszara;
pozioma powierzchnia pomidzy
pilotem a operatorem wykonana
jest wkolorze khaki. Wszystko jest
bardzo adnie opisane winstrukcji,
bezporednio przy poszczeglnych
czciach i w czci historycznej
o malowaniu. Szczegy s malowane farbami Vallejo, a patyna
wykonana pigmentami firmy MIG
Neutral iDark Wash.
W przedniej czci, tu za silnikiem, otworzyem pokryw zbiornika oleju. Wyciem go zgrubej pyty tworzywa sztucznego. Wszystko
byo wpierwotnym kolorze metalu.
Pokrywa tego przedziau pochodzi
zzestawu Parta. Poprawej stronie
kaduba znajduje si ebrowana
chodnica, ktra bya wczasie pracy
osonita pokryw (mona jej uy
zblachy Parta). Jednoczenie otworzyem komor silnika Pegasus,
ktry jest wytwarzany w najwyszej jakoci przez firm Vector.
Uzupeniem go oprzewody, kilka
szczegw, a przede wszystkim
zmontowaem z cienkich drutw
piercie, ktry w rzeczywistoci
tworzy szkielet domocowania pokryw silnika. Posklejeniu izamkniciu kaduba, kontynuowaem prac
nad powierzchni skrzyde iogona.
Wykorzystujc czci fototrawione
zzestawu Parta oraz blaszki zzestawu fabrycznego, mona uzupeni
model o szereg szczegw powierzchni kaduba iskrzyde, takie
jak pokrywy zbiornika, azwaszcza
antypolizgowy chodnik nalewym
skrzydle. Wszystkie stery mog
by wykonane w pozycji wychylonej. Wosonach podwozia dorobiem nowe miski reflektorw, ich
oszklenie wykonaem zcienkiej folii
nawzr tych zzestawu. Nie zapomnijcie take zala kropelk przeroczystej ywicy maego wiateka
nalewej osonie podwozia; instrukcja tego nie opisuje. O istnieniu reflektora dowiedziaem si zjednej
fotografii zamieszczonej woryginalnej instrukcji samolotu.
Posklejeniu podstawowej bryy
samolotu przystpiem do malowania. Ca powierzchni modelu
pokryem szpachlwk w sprayu
Mr. Surfacer 1000 firmy Gunze
Sangyo. Nastpnym etapem byo
malowanie kamuflau aerografem. Przestudiowaem wiele dokumentw wcelu ustalenia prawidowych kolorw. Na koniec powrciem do analizy rozwoju tzw.
PZL khaki, zawartej w instrukcji.
Stam wymienione wsumie trzy
odcienie khaki: dwa wczesne ijeden pny. Wczesne odcienie FS
20122 iFS30108 sbardziej brzowe, pniejszy odcie, rzeczywicie khaki, odpowiada kolorowi
FS 34087. Dokadnie odzwierciedla
go farba Olive Drab H 304 zfirmy
Gunze Sangyo. Kolor ten, wkocu
praktycznie bez adnych modyfi-
kacji, zastosowaem do malowania grnych powierzchni. Dolne

elementy byy jasnoniebieskie
FS35450. opaty miga byy czarne. Ponatryskniciu byszczcego
lakieru przystpiem donakadania
kalkomanii zzestawu. Ostatecznie
wybraem maszyn oznaczon bia 3 zgodem smoka naniebieskim
kwadracie. Byem bardzo mile zaskoczony doskona jakoci kalkomanii Techmodu. Pouyciu pynw
Mr.Mark Setter iSofter cienka bona wok kalkomanii poprostu znikna, zwaszcza naduych literach
i cyfrach kodu, ktrych nawet nie
obcinaem. Po ujednoliceniu wygldu powierzchni za pomoc pmatowego lakieru Gunze Sangyo

wykonaem patyn pigmentami
Neutral i Dark Wash firmy MIG.
Drobne uszkodzenia powierzchni
zrobiem kombinacj metod zdrapywania farby imalowania cienkim
pdzlem farb aluminiow.
Samolot PZL P-23 jest jednym
zsymboli Wrzenia 1939. Cho nigdy nie zachwyca piknym ksztatem, chciaem go mie w swojej
kolekcji. Dziki modelowi firmy
Mirage tomarzenie si spenio.

n
nr 4/2009
SUPER MODEL
19
20
REGULAMIN KONKURSU
XIII Oglnopolski Konkurs Modelarski Kranik 2009

Konkurs modeli plastikowych ikartonowych
I Organizatorzy
Kranicki Klub Modelarski PA-LO-OK

KAGERO Publishing Sp. z o.o.
Fundacja HISTORIA I WSPCZESNO
II Partnerzy instytucjonalni
Starosta Powiatu Kranickiego Pan Tadeusz Wojtak

Burmistrz Miasta Kranika Pan Piotr Czubiski
Zesp Placwek Owiatowych nr 1
III Partnerzy Medialni
Ilustrowany Magazyn Wojskowy ARMIA

Ilustrowany Magazyn Historyczny MILITARIA XX
wieku
Magazyn Modelarski SUPER MODEL
Magazyn Lotniczy AERO
RC Przegld Modelarski
Gos Kranika
TV Kranik
PWM modelarstwo z pasj
IV Termin imiejsce
911.10.2009 r.
Zesp Placwek Owiatowych nr 1
tel. 081 825 24 25
ul. T. Kociuszki, 23 23-200 Kranik
V Program konkursu
Pitek 9.10.09
godz. 1518 przyjmowane modeli (lub telefonicznie
ustalona godzina wygodna dla modelarzy)
Sobota 10.10.09
godz. 812 przyjmowanie modeli
godz. 1120 wystawa modeli, gieda modelarska
godz. 15.30 odprawa sdziw iocena modeli
Niedziela 11.10.09
godz. 914 wystawa modeli, gieda modelarska
godz. 13 ogoszenie wynikw, rozdanie nagrd
izakoczenie konkursu.
VI Postanowienia regulaminowe
1. Rodzaj zawodw
Konkurs ma charakter otwarty, mog w nim uczestniczy modelarze indywidualni izrzeszeni wklubach
i modelarniach; liczba i wiek uczestnikw jest nieograniczona. Celem konkursu jest popularyzacja modelarstwa, zainteresowa technicznych ihistorycznych
wrd dzieci, modziey idorosych, promocja powiatu
kranickiego iLubelszczyzny oraz aktywnej formy spdzania wolnego czasu, integracja polskiego rodowiska
modelarskiego, atake poznawanie historii militariw.
Wzwizku zprzypadajcymi wbiecym roku rocznicami dodatkowo wkonkursie pragniemy spopularyzowa tematyk wojny obronnej 1939 roku oraz sprztu
pastw NATO.
2. Warunki uczestnictwa wkonkursie
Warunkiem uczestnictwa wkonkursie jest zgoszenie
udziau uorganizatora:
wformie listownej:
KAGERO Publishing Sp. zo.o.
ul. Megiewska 9F, 20-209 Lublin
(wterminie do 5.10.2009 r.)
wformie elektronicznej na adres:
supermodel@kagero.pl (wterminie do 9.10.2009 r.)
osobicie wdniu rozpoczcia konkursu 10padziernika 2009 r. najpniej do godz. 12.00 wZespole
Placwek Owiatowych nr 1, ul.T. Kociuszki 23, 23200 Kranik, tel. 081 825 24 25.
Kierownik konkursu:
Tomasz Frczek
tel. 0-691 377 763,
e-mail: frt@wp.pl
Kady zuczestnikw moe zgosi do konkursu pi
modeli, maksymalnie po dwa wdanej klasie. Wklasyfikacji bdzie uwzgldniany najlepszy model danego
uczestnika wdanej klasie.
Organizatorzy isdziowie mog czy klasy wprzypadku maej iloci zgoszonych modeli wdanej klasie.
Kady model powinien zawiera dokumentacj, ktr
mog stanowi: instrukcja budowy imalowania zawarta wzestawie lub dodatkowe materiay dokumentujce
model, np. fotografie, rysunki itp. Dopuszczamy take
uczestnictwo modeli bez dokumentacji oraz modele
poza konkursem.
3. Przyjmowanie modeli
Do konkursu przyjmowane bd tylko modele wykonane wasnorcznie przez modelarzy. Wprzypadku wtpliwoci, co do autorstwa zgoszonego modelu, organizatorzy przewiduj przeprowadzenie rozmowy wyjaniajcej zzawodnikiem, awprzypadku jego nieobecnoci
zastrzegaj sobie prawo dyskwalifikacji modelu. GRUPY
WIEKOWE: Przewiduje si podzia na grupy wiekowe:
M modzik do 12 lat (urodzeni wroku 1997 ipniej)
J junior, 1318 lat (urodzeni wlatach 19921996)
S senior, powyej 18 lat (urodzeni do 1991 r.)
4. Ocena inagrody
Zgoszone do konkursu modele ocenia komisja powoana przez organizatora wg zasady podoba si nie
podoba si. Najlepsi wykonawcy modeli uhonorowani zostan wartociowymi nagrodami rzeczowymi.
Organizatorzy przewiduj rwnie nagrody specjalne.
Nagrody gwne zostan przyznane najlepszym modelom prezentujcym militaria uyte bojowo wroku1939
oraz repliki sprztu znajdujcego si wwyposaeniu
pastw czonkowskich NATO. Organizatorzy zastrzegaj sobie prawo do wasnej interpretacji regulaminu,
decyzje komisji sdziowskiej s ostateczne inie podlegaj oprotestowaniu. Poza oficjalnymi konkursami
dopuszcza si nagrody specjalne ipatronackie przyznawane poza kryteriami wystawy wedug oceny fundatora nagrody.
Modele sdziw isponsorw bd oceniane wplebiscycie modelarzy uczestnikw konkursu. Modele
zgromadzone na wystawie bd oceniane wplebiscycie publicznoci. Podczas konkursu bdzie prowadzona
kwesta na rzecz dzieci zHospicjum im. Maego Ksicia
wLublinie.
Jeeli wystawiasz model w jednej z dwch kategorii, wytnij kupon i po obok swojej pracy.
Wrzesie 1939
NATO
VII Podzia na klasy

Kartonowe
Modele plastikowe
Klasa
Lotnicze
PL-1s
PL-2s
1:35 iwiksze
1:48 1:50
Skala
PL-3s
PL-1w
PL-2w
PL-3w
1:72
1:35
1:48
1:72
imniejsze
iwiksze
1:50
imniejsze
migowce
P-2s
P-3s
P-2w
P-3w
1:48
1:72
1:48
1:72
Artyleria
PA-1
PA-2
1:48 imniejsze
1:35 iwiksze
Pojazdy bojowe koowe
PB-1Ks
PB-2Ks
PB-1Kw
PB-2Kw
1:48
1:35
1:48
1:35
Pojazdy bojowe gsienicowe
PB-1Gs
PB-2Gs
PB-1Gw
PB-2Gw
1/48 imniejsze
1:35 iwiksze
1/48 imniejsze
1:35 iwiksze
Pojazdy cywilne
imotocykle
PC-1
PC-2
PC-3
1/48 imniejsze
1:35 1/24
1:18 iwiksze
aglowce
P-1
P-2
1:200 iwiksze
1:250 imniejsze
Statki (okrty) motorowe
PM-1s
PM-2s
PM-1w
PM-2w
1:200
1:250
1:200
1:250
Figurki
PF-1
PF-2
PF-3
PF-4
75 mm imniejsze do 1914 r.
75 mm imniejsze po 1914 r.
75 mm powyej
popiersia
1:50
imniejsze
1:50
imniejsze
imniejsze
iwiksze
mniejsze
iwiksze
iwiksze
imniejsze
iwiksze
imniejsze
Budowle
Figurki
Klasa
KS-1s
KS-2s
KOs
Ks
KS-1w
KS-2w
KOw
Kw
KX
KKs
KGs
KKw
KKw
KSZs
KCs
KSZw
KCw
Ks
KMs
Kw
KMw
KP
KB
KF
Dioramy kartonowe
KD
Dioramy:
lotnicze
koowe
morskie
INNE (otwarta)
DL
DK
DM
KLASA
Przekroje
PR
Lotnicze
Pojazdy wojskowe
Pojazdy cywilne
Statki
Rodzaj
Samoloty migowe jednosilnikowe
Samoloty migowe wielosilnikowe
Samoloty odrzutowe
migowce
Samoloty migowe jednosilnikowe
Samoloty migowe wielosilnikowe
Samoloty odrzutowe
migowce
Kosmiczne
Koowe
Gsienicowe
Koowe
Gsienicowe
Szynowe (take pocigi pancerne)
Koowe igsienicowe
Szynowe (take pocigi pancerne)
Koowe igsienicowe
aglowce
Motorowce
aglowce
Motorowce
Podwodne
Tematyka dowolna
Powierzchnia dowolna
Wykonanie zdowolnych materiaw, powierzchnia iskala dowolna
RODZAJ
Modele plastikowe
ikartonowe, skala dowolna
Materia iskala dowolne, dopuszcza si uycie wmodelu 10%
Modele od podstaw
MP
czci fabrycznych
STANDARD model wykonany zpudeka bez zestaww waloryzujcych iwasnych modyfikacji
WALORYZOWANE (OTWARTA) modele zwykorzystaniem dostpnych zestaww waloryzujcych izwasnymi modyfikacjami
VIII Sprawy organizacyjne
Powyszy program ma charakter roboczy imoe ulec maym zmianom. Organizatorzy nie ubezpieczaj zawodnikw imodeli. Uczestnicy przyjedaj na koszt wasny,
organizatorzy nie zapewniaj rezerwacji noclegw. Przewidziany jest bezpatny nocleg na miejscu wiloci 30 miejsc. piwory ikoce wasne uczestnikw.
Baza noclegowa hotelowa: www.krasnik.pl
ZAPRASZAJ ORGANIZATORZY
Regulamin ikarta zgoszenia do pobrania ze strony www.kagero.pl
Uczestnicy konkursu oraz czytelnicy, ktrzy wykupi prenumerat

Super Modelu na rok 2010 maj szans otrzyma jedn z atrakcyjnych
nagrd ufundowanych przez Kagero Publishing Sp. z o.o.
Jeeli wystawiasz model w tych kategoriach, wytnij kupon i po obok swojej pracy.
NATO
Wrzesie 1939
Historia kamuflau
Messerschmitt Bf 109 G-6 czarna 16, III./JG 53; Arlena,

kwiecie 1944 roku. Samolot wkamuflau RLM 74/75 na
grnych i RLM 76 na dolnych powierzchniach z falist,
wysok lini rozdziau kolorw na kadubie.
Spitfire Mk LF Vb (EP689), ktrym lata S/Ldr
Stanisaw Skalski, dowdca 601. Sqn (County
of London) RAF. Ten czoowy polski as myliwski
okresu II wojny wiatowej mia na swoim koncie
18 zestrzele indywidualnych idwa zespoowe.
Malowa Janusz wiato
Wicej w...
Fighters over Italy

P-51C Mustang (n/s 42-103960) oimieniu
Skippers Darlin III, ktrym lata Capt.
Andrew D. Turner, dowdca 100. FS
ze skadu 332. FG; Ramitelli,
wrzesie 1944 roku.
Macchi C.205 MM.92247 ta 17,

6./JG 77, stycze 1944.
SAMOLOTY
Blackburn Skua Mk. II
1:72
Libor Jekl
Special Hobby
Tumaczenie: Ryszard T. Kominek
lackburn
Skua by pierwszym w historii Fleet Air Arms (FAA)
nowoczesnym brytyjskim
myliwcem pokadowym i bombowcem nurkujcym. Cakowicie
metalowa konstrukcja z chowanym podwoziem, klapami, regulowanym skokiem miga i innymi nowinkami konstrukcyjnymi,
reprezentowaa znaczny postp
w stosunku do krytych ptnem
dwupatw Osprey i Nimrod.
Skua zosta wprowadzony dowyposaenia w padzierniku 1938
roku, ale ju w momencie przyjcia do suby odstawa osigami odnowoczesnych myliwcw
wroga, co po wybuchu II wojny
wiatowej potwierdziy starcia
z Luftwaffe. Jednak Skua posiada na swym koncie kilka naj
w historii brytyjskiego lotnictwa,
np. pierwsze zestrzelenie samolotu wroga dokonane wII wojnie
wiatowej, 26 wrzenia 1939 roku,
kiedy ofiar pary Sku pad rozpoznawczy Dornier Do 18. Posiada
take pierwszestwo w dziaaniach myliwskich namorzu przy
uyciu radaru. W trakcie swojej
operacyjnej kariery, piloci latajcy
natych maszynach osignli wicej zwycistw, wwikszoci przypadkw nad bombowcami imorskimi maszynami rozpoznawczymi Luftwaffe iRegia Aeronautica.
Konfrontacja z nowoczesnymi
myliwcami przeciwnika zawsze
koczya si katastrofalnie, jak
nalot napancernik Scharnhorst
wczerwcu 1940 roku, kiedy toniemieckie myliwce zestrzeliy osiem
zpitnastu samolotw biorcych
udzia w tym ataku. Lepiej Skua
radzi sobie w roli bombowca
nurkujcego. Zaszczytne miejsce
whistorii II wojny wiatowej zaj
dziki zatopieniu niemieckiego krownika Knigsberg, zakotwiczonego wkwietniu 1940 roku wnorweskim Bergen. Pogorczkowych
dziaaniach w czasie kampanii
norweskiej i osonie ewakuacji
24
Brytyjskiego
K o r p u s u
Ekspedycyjnego
zDunkierki, Skuy
wziy udzia w walkach w rejonie Morza rdziemnego, m.in.
wataku naokrty marynarki francuskiej w Algierii. W cigu 1941
roku Skuy wycofano zjednostek
pierwszoliniowych i zastpiono
dwumiejscowymi myliwcami
Fulmar. FAA nie popieraa dalej
koncepcji uycia bombowcw
nurkujcych iskupia si nabombowcach torpedowych. Blackburn
Skua nastpnie suy doszkolenia
iholowania tarcz.
Plastikowych modeli tego statku powietrznego w1/72 skali byo
zawsze mao, poza leciwym produktem firmy Frog, przez wiele lat
przepakowywanym przez naszych
wschodnich ssiadw. Kolejn
prb zaprojektowania nowego
modelu podja si kilka lat temu
firma Pavla Models. Jako modelu jest jednak, jak nadzisiejsze
standardy, nienajwysza iwobecnej chwili model jest ju niedostpny. Na lepsze czasy musielimy
czeka do ubiegego roku, kiedy
Skue w skali 1/48 wprowadzia
narynek firma MPM pod szyldem
Special Hobby. Poroku wramach
tej samej marki wkocu doczekali
si udanego modelu take mionicy maej skali. Musz przyzna,
i naprawd byo warto dugo
czeka, boju pobieny przegld
zawartoci pudeka wskazuje,
e MPM stan na wysokoci zadania. Wypraski wykonane sczysto zminimalnymi nadlewkami, za
tozmaksymaln iloci szczegw poza wgbnymi i ostrymi
liniami poszycia wystpuj cienkie
kocwki iwystajce zpowierzchni szczegy, takie jak pokrywa
radiostacji czy owalny panel na dziobie.

Z drugiej strony, linie
rozdzielenia powierzchni sterowych w rejonie
zawiasw powinny mie
wiksze szczeliny.
Uszkodzonych, niedolanych lub
w inny sposb niedopracowanych w trakcie produkcji miejsc,
nie znajdzie si w tym zestawie.
Na uwag zasuguj take drobne czci, ktre w tej technologii produkcji czsto stanowi
przeszkod nie do pokonania.
MPM znw wychodzi zhonorem,
bo wszystkie czci s do uytku, maj ostro zakrelone kontury
(adnych topornie ciosanych bry
ztworzywa sztucznego) izaskakuj swoj iloci, szczeglnie wkabinie. Owiewka kabiny jest odlana wjednym kawaku, cowobec
bogato wyposaonego wntrza
moe stanowi pewien niedostatek. Plastik owiewki, przejrzysty
iczysty, pozbawiony jest wad czy
rys. Ponadto przeroczysta ramka
obejmuje take oszklenie reflektorw. Wiksz ilo czci znajdziemy wytrawione nablaszce wyprodukowanej przez Eduarda iwrd
doskonale odlanych z ywicy.
Jednake, jak toMPM ma wzwyczaju, zestaw nie zawiera adnego podwieszanego uzbrojenia,
co w przypadku samolotu bombowego jest nieco dziwne. Warto
rwnie zwrci uwag naadnie
odtworzony model silnika Bristol
Perseus, wtym indywidualne elementy kolektora wydechowego.
Instrukcja budowy opisuje wyranie etapy montau istarannie podaje szczegy malowania detali
wraz zodnonikami dofarb Gunze
Sangyo. Zestaw oferuje trzy wzory malowania, ktre spokazane
w kolorze na odwrocie opakowania. Rysunek naokadce naley traktowa tylko informacyjnie,
gdy rozkad barw pokazanych
nasamolocie nie odpowiada rzeczywistoci. Moemy wybiera

spord samolotw z800. i803.
Dywizjonu FAA, ktre w czasie
kampanii norweskiej bray udzia
watakach naokrty Kriegsmarine
i cele naziemne. Schematy kamuflau opracowane s starannie iprawidowo odzwierciedlaj
niestandardowy kolor Mixed Gray
zastosowany zamiast Extra Dark
Sea Gray. Niestandardowy odcie
zosta rcznie wymieszany przez
mechanikw na pokadzie lotniskowcw wokresie powypowiedzeniu wojny. Maym niedopatrzeniem jest uycie biaego rozdzielenia kolorw wkokardzie nagrnej
powierzchni skrzyde wszystkie
trzy pokazane Skuy nosiy dwukolorow kokard. Zapomniano
wspomnie o kolorze przedniej
czci wlotu powietrza pod silnikiem ten miay Skuy zawsze
czarne. Wtpliwoci budzi opis
Skuy onumerze L2991 maszyna tazostaa zestrzelona 26 kwietnia 1940 roku, azatem nie moga
uczestniczy 13 czerwca wnalocie
naScharnhorsta. Za trozbienoci stoj jednak rnice zawarte w dokumentach producent
opar si nawersji synnego brytyjskiego historyka R. Sturtivanta,
podczas gdy inne rda, w tym
informacje oparte na filmie zrobionym przez Norwegw wtrakcie podnoszenia tej maszyny potwierdzaj, e Skua L2991 zosta
zestrzelony ju 26 kwietnia.
Projektanci firmy MPM modelem Blackburn Skua postawili bardzo wysoko poprzeczk jakoci
zarwno wobec konkurentw, ale
przede wszystkim samym sobie.
Udowodnili, i normalny Shortrun moe osign poziom modeli wykonanych tradycyjn metod
wtryskow. Kilka opisanych wad
nie zmniejsza bardzo pozytywnego wraenia ipozostaje mie nadziej, iMPM utrzyma ten poziom
wprzyszoci.
Podstaw wntrza jest podoga zczterema przegrodami, ktra pasuje doskonale dopowek
kaduba. Jednak ju natym etapie budowy polecam sprawdzi oson kabiny wmoim
egzemplarzu trzeba byo zwzi element konstrukcji za pilotem, coodkryem dopiero pomalowaniu wntrza
Wyposaenie stanowisk pilota istrzelca swystarczajco szczegowe, nie brakuje yrokompasu, zbiornika paliwa wkadub czy adnie odtworzonej lawety km-u. Wedug zdj dorobiem
skrzynk namapy, przewody paliwowe ipoczenie wlewu paliwa nakadubie zezbiornikiem.
Wszystko pomalowaem aerografem kolorem Interior Green ilekko spatynowaem farbami
Vallejo iolejnymi. Zzestawu kalkomanii CKP-072 firmy Mike Grant Decals dooyem zegar
kompasu itabliczki znajdujce si napododze
Podczas klejenia skrzyda do kaduba zalecam sprawdzenie prawidowej geometrii.

Zabezpieczyem czenia tam pod odpowiednim ktem doczasu zupenego wyschnicia
kleju
Dopasowanie gwnych czci jest bardzo dobre, niewielkiej iloci szpachlwki wymagao
jedynie czenie skrzyda zkadubem wmiejscu mocowania bomby, odrobink uyem take
dowygadzania szpar wok haka doldowania
Wnki podwozia swykonane oddzielnie inawet przy precyzyjnym wklejeniu powstaje widoczna szpara. Zewzgldu nabrak moliwoci szlifowania, wewntrz wnk uyem rozcieczonej szpachlwki Gunze, ktr nastpnie przetarem patyczkiem kosmetycznym zamoczonym wdebonderze. Wzmocnienia wnk wykonaem zcienkiego plastiku iwkleiem wok
obwodu za pomoc kleju cyjanoakrylowego
By moe jedynym miejscem, gdzie producent uatwi sobie ycie jest wylot powietrza
zchodnicy oleju nagrnej czci kaduba wmodelu jest tylko zaznaczony. Cz dorobiem za pomoc plastikowego kopyta, naktrym wytoczyem termicznie zpytki tworzywa
sztucznego ogruboci ok. 0,2 mm
Uwaga take nareflektory doldowania wkrawdzi skrzyde, za wyjtkiem kilku pierwszych

wyprodukowanych egzemplarzy reflektor znajdowa si jedynie wlewym skrzydle. Obu reflektorw nie miaa napewno adna zmaszyn oferowanych wzestawie
Pikn makiet silnika Bristol Perseus wystarczy pomalowa aerografem metalizerami Model
Master ispatynowa Vallejo. Geometri rur wydechowych spalin kontrolowaem poprzez
wstawianie caoci doobudowy silnika. Wobudowie pocieniem grubo cianek klap regulacyjnych izpaskw plastikowych odtworzyem ich blokady, ktre ulegy uszkodzeniu
podczas szlifowania. Wlot powietrza dochodnicy oleju by zbyt dugi inie wchodzi midzy
cylindry; trzeba byo go znacznie skrci
Wygld modelu oywi wymienione wiata pozycyjne, wyszlifowane doodpowiedniego

ksztatu zprzezroczystego tworzywa sztucznego, zwywierconym otworem zalanym czerwon izielon farb, oraz uchwyty doskadania skrzyde. Przez wywiercon dziur wetknem
kawaek plastiku wycignitego zramki, zalaem klejem cyjanoakrylowym iwypolerowaem
Ramiona haka doldowania byy za krtkie iza grube. Wymieniem je nakawaki mosinego
drutu orednicy 0,5 mm
nr 4/2009
SUPER MODEL
25
Delikatn operacj byy rozdzielenie owiewki kabiny natrzy czci; wiatrochron irodkow cz przykleiem dokaduba, aczenia przeszpachlowaem klejem cyjanoakrylowym.
Fabryczny element ruchomy osony kabiny posuy mi jako kopyto dowytoczenia nowego
zprzeroczystej folii. Prbowaem uy elementu oszklenia kabiny ztoczonego prniowo
zestawu firmy Falcon, jednak okazao si, eten jest znacznie mniejszy. Poszycie modelu
nastpnie onitowaem, usunem resztki szlifowania iwypolerowaem nawysoki poysk pilnikami dopaznokci. Maski domalowania wykonaem ztamy Tamiya iszybkoschncego
elu firmy Microscale
Dziki temu, epowierzchnia jest idealnie gadka, nie byo koniecznoci stosowania podkadu Mr.Surfacer imogem przej domalowania kamuflau. Najpierw jednak powiciem
troch czasu ukadowi wydechowemu, ktry natarem past metaliczn Agama obarwie
miedzi, nastpnie natrysknem farb wkolorze spalonego metalu, anakoniec zmatowiem
iprzetarem kolorem brzowoczarnym
Kamufla Skuy L2963 tworzyy nagrnej powierzchni pola okolorach Mixed Grey iDark
Slate Grey, adolne powierzchnie, pierwotnie wkolorze Sky Grey, zostay przemalowane
welementy szybkiej identyfikacji wpostaci biaego iczarnego skrzyda. Oprcz tych dwch
kolorw podstawowych, reszt odcieni kamuflau zmieszaem wnastpujcych sposb:
Mixed Grey 90% Gunze H331 Dark Sea Gray+ 10% H11 White,
Dark Slate Grey 40% H78 Olive Drab + 40% H32 Field Gray + 20% H11 White,
Sky Grey 50% H324 Light Gray + 50% H315 Blue
Zwyjtkiem dolnej czci samolotu, kamufla malowaem aerografem zrki zagodnymi

przejciami, anastpnie przyciemniem irozjasniem cieniowania oraz naniosem lady zuycia. Pomalowaniu byszczcym lakierem nakleiem kalkomanie, zktrymi pracowao si
komfortowo inie potrzebowaem adnych dodatkowych rodkw chemicznych doich ukadania. Poich wyschniciu podkreliem szpary mieszanin washa zfarb Abteilung 502
OCENA ZESTAWU
26
Uyte farby:
Agama
Metal mosidz
Gunze Aqueous
H11 Flat White
H12 Flat Black
H24 Orange Yellow
H32 Field Gray
H76 Burnt Iron
H78 Olive Drab
H315 Blue
H318 Radome
H324 Light Gray
H331 Dark Sea Gray
Alclad II Lacquer
ALC116 Semi-Matte Aluminium
Gunze Mr.Color
155 Super Clear Gloss
187 Super Clear UV Cut Flat
364 Interior Grey Green
Vallejo Model Color
990 Light Grey
70950 Black
70953 Flat Yellow
70957 Flat Red
Abtailung 502
Abt.080 Wash Brown
Abt.110 Black
MIG Pigments
P231 Gun Metal
Z analizy epokowych fotografii wynika, e podwozie maszyny

L2963 zostao pomalowane razem
z czarno-biaym doem skrzyde.
Przy jego skadaniu nie zapomnij
sprawdzi odpowiedniego kta goleni podwozia wobec skrzyda, ktre
wedug niektrych rde nie czyy
si prostopadle doskrzyda byy
tylko lekko przesunite dotyu
Wyrzutnik bomby jest odtworzony w sposb szczegowy,
ze skrconego drutu dorobiem
dodatkowo mechanizm sprynowy. 500-funtow bomb znalazem
nazomowisku, jej kremowy odcie, typowy dla pocztku wojny,
osignem mieszajc kolory Gunze
H24 Orange Yellow iH318 Radome
Makiet karabinu maszynowego
Lewis mona zastosowa z zestawu, jednak znacznie sabszy jest
magazynek bbnowy. Poniewa
nie mogem znale odpowiedniego zamiennika, wyszlifowaem go
dowaciwego ksztatu, azkawaka bibuki od papierosw dorobiem skrzany pasek. Magazynek
po sklejeniu z km-em pomalowaem byszczcym metalizerem
Humbrol Metalcote i lekko postarzaem za pomoc grafitu ipigmentw MIG Gunmetal. Wwywiercone
otwory wskrzydle wkleiem lufy karabinw maszynowych, wykonane
z mosinej rurki o zewntrznej
rednicy 0,2 mm
Reflektor ldowania w skrzydle
zrobiem zwykorzystaniem elementu z zestawu fototrawionego firmy
Griffon. Najpierw na drewnianym
kopycie rozcignem kawaek podgrzanej folii ztworzywa sztucznego
ogruboci 0,25 mm itak wykonan
misk reflektora po pomalowaniu
srebrn farb zczyem zfototrawionym elementem reflektora. Reflektor
zaszkliem za pomoc przeroczystej
tamy klejcej, przecignitej przez
krawd skrzyda anadmiar tamy
usunem za pomoc skalpela zok.
0,5 mm zapasem.
Skua L2963 bya weteranem
kampanii norweskiej, a jedno
ze swych zwycistw osign
na niej Lt.Commander William
Lucy, pierwszy as FAA. 13 czerwca 1940 roku maszyna ta uczestniczya w nalocie na pancernik
Scharnhorst, w trakcie ktrego
zostaa zestrzelona. Wedug niektrych rde zwycizc by Gordon
Gollob zI./ZG76. Zaodze samolotu
udao si ldowa awaryjnie napowierzchni fiordu idwch lotnikw,
pilot Lt Cecil Filmer iTAG Antony
McKee, dostao si do niewoli.
Nawiasem mwic, Lt Filmer mia
ju dowiadczenie w awaryjnym
ldowaniu, 26 kwietnia wyldo-
wa maszyn L2991 / Q w rejonie Alesund, kiedy zosta trafiony

ogniem z He 111, jednak wtedy
udao mu si powrci doswojego
dywizjonu. Skua L2963 zostaa wycignita przez Niemcw nabrzegi
idodzi mona oglda jej szcztki wnorweskim Muzeum Lotnictwa
w Bod. Cecil Filmer, ktry wzi
udzia wsynnym ataku nakrownik Knigsberg i ma na koncie
zestrzelenie He 111, przey wojn
i doy czcigodnego wieku 92 lat
(zmar wroku 2007).
Masakra nad Trondheimem
Brytyjskie siy ekspedycyjne

wczasie ewakuacji zNorwegii, poniosy znaczne straty. Jedn znajbardziej bolesnych byo zatopienie lotniskowca HMS Glorious,
ktry zosta zatopiony przez niemieckie pancerniki Scharnhorst
i Gneisenau. Jednak w trakcie
tej bitwy, brytyjskim niszczycielom
udao si uszkodzi Scharnhorsta,
ktry wycofa si wcelu wykonania
niezbdnych napraw doTrondheim
w Norwegii. Brytyjskie dowdztwo nie chciao pozostawi stosunkowo blisko zakotwiczonego
celu i zaplanowao atak z powietrza, ktry zosta przeprowadzony przez bombowce nurkujce
Skua z800. i803. Dywizjonu FAA
zlotniskowca HMS Ark Royal. Tu
popnocy 13 czerwca 1940 roku
wystartowao cznie 15 maszyn,
ktre okoo dwie godziny pniej
dotary do celu. Z powodu sabej
koordynacji zRAF, ktry wczeniej
przeprowadzi ataki dywersyjne
na lotnisko Luftwaffe w Vrnes
oraz braku obiecanych dalekodystansowych myliwcw Blenheim,
Skuy odrazu dostay si pomidzy
oczekujce Messerschmitty Bf 109
i Bf 110 oraz skoncentrowan artyleri przeciwlotnicz. Samoloty,
ktre przebiy si nad cel izrzuciy
500-funtowe bomby osigny tylko dwa trafienia (ztego jedna bomba nie wybucha), ktre spowodoway tylko niewielkie uszkodzenia.
Aby przebi okoo 25-centymetrowej gruboci pancerz pokadu
pancernika, potrzebne s bomby
o masie minimum 2000 funtw.
Skuy zapaciy za tobardzo wysok cen atak myliwcw iostrza
FlAK przetrwao tylko siedem maszyn, ale itenie byy jeszcze bezpieczne. Ze wzgldu na utrat obu
dowdcw dywizjonw skomplikowa
si powrt na macierzysty lotniskowiec, ktry dodatkowo pyn wgstej
mgle. Obserwatorom wkocu udao
si namierzy radiolatarnie lotniskowca, gdzie wszystkie ocalae zaogi wyldoway szczliwie.
n
Matthew Willis, Blackburn Skua&Roc, Mushroom Model Publications No.8105, 2007.

Model Aircraft Monthly, Volume 6 Issue 10 (October 2007).
Model Airplane International, Issue 34, May 2008.
Historie aPlastikov Modelstv nr 11&12/2007.
Andrew Thomas, Royal Navy Aces of Wolrd War 2, Osprey Aircraft of the Aces no.75, 2007.
nr 4/2009
SUPER MODEL
27
OKRTY
IJN Nagato
cz 2
Zdenk Krm
tumaczy:Mariusz ukasik
1:350
Hasegawa
OCENA ZESTAWU
Cao po zmontowaniu przygotowana do malowania
Wtej samej gotowoci toczone lufy Lion Roar
Po zmontowaniu wszystko prezentuje si bardzo okazale
poprzednim wydaniu Super Modelu zaprezentowalimy Pastwu

pierwsz cz relacji zbudowy modelu okrtu IJN Nagato. Wtym
numerze przedstawiamy Wam Drodzy Czytelnicy drug, bogato ilustrowan, cz materiau otym wspaniaym pancerniku.
n
Wiee artylerii gwnej to mieszanka plastiku ifototrawie
28
Detale fototrawione oson artylerii plot wyarzyem przed uformowaniem zapalniczk
Jako magazyn czci posuya zakrtka wystarczya zzapasem
Wtym przypadku nastpi maria plastiku imetalu
Dla porwnania zestaw fabryczny iwzbogacony fototrawieniami
Ten drugi wcaej okazaoci jeszcze bez dzia
oraz po pomalowaniu zamontowany na nadbudwce
Tutaj bdzie trzeba zamontowa dziaa artylerii redniego kalibru
Czciowo pomalowane elementy jeszcze bez luf
Tutaj ju uzbrojone czekaj na kocowe malowanie
Dziaa zamontowane na burtach Nagato
nr 4/2009
SUPER MODEL
29
Podstawa komina po zmontowaniu wymagaa uycia niewielkiej iloci szpachlwki (Surfacer)
Przyklejony komin zdetalami plastikowymi
Widok podzespou od strony rufowej
Teraz przysza kolej na uzupenienia zzestawu Lion Roar
wzbogacajce take detale samej podstawy
Wstpna przymiarka na swoje miejsce na pokadzie
Maskowanie przed malowaniem grnej czci na czarno
Zesp po zdjciu tamy
Kompletny zesp zamontowany wraz zbalustradami
Ten sam detal na gotowym modelu otoczony pajczyn nacigw
30
Fototrawione konstrukcje przygotowane do malowania
Wysigniki szalup ratunkowych na burtach okrtu to kombinacja plastiku.
oraz detali fototrawionych isamodzielnie wykonanych uzupenie zdrutu
Cay okrt obfituje wzestawy fototrawionych schodkw
Relingi zzestawu Lion Roar idealnie pasuj do pokadu Hasegawy
Konstrukcje zelementw fototrawionych przygotowane hurtem do malowania
Ten sam magazynek po wyjciu zlakierni
Zesp podstaw stanowisk reflektorw przy kominie przed
ipo pomalowaniu, balustrady zaopatrzone wbrezentowe osony
Zesp tylnego masztu przymierzony do pokadu
nr 4/2009
SUPER MODEL
31
Ten sam detal wyposaony wcz nacigw, przygotowany do malowania
Zblienie na fototrawione szczegy grnej czci masztu
Fototrawione detale przedniego pomostu byyby nie do odtworzenia wplastiku
Konstrukcja kratownicowa katapulty Kure Shiki 2 Go 5 Gata
Ta sama katapulta wwidoku zgry
Zestaw Lion Roar powala wykona wikszo drzwi wpozycji otwartej
Schodki na burtach pancernika to modele same wsobie
Wikszo detali pokadu iburt trzeba zamontowa ju we wstpnej fazie budowy
Utrudnia to pniej bezawaryjne operowanie modelem iwymaga sporej ostronoci
Niestety pniejsze doklejanie nie wchodzi raczej wgr
32
mimo tego, e maskowanie wok tych elementw to stpanie po cienkiej linie
Relingi te musimy zaoy przed malowaniem kaduba
Doklejamy te duo drobnicy plastikowej wstylu wysignikw odzi iszalup
Zastanawiajce jest, dlaczego wszystkie detale pokadu odlane s razem znim
... gdyby mona je doklei oddzielnie, uprocioby to znacznie maskowanie imalowanie
Wikszo trapw ichodnikw te wymieniamy na fototrawione
Rufowa nadbudwka skada si wzasadzie ztrzech podstawowych czci
Po zmontowaniu cao od razu nabiera ksztatu
Teraz zaczyna si zabawa zuzupenieniami fototrawionymi
Zwieczenie masztu to ju wysza szkoa jazdy
nr 4/2009
SUPER MODEL
33
Na tym etapie trzeba zacz ju wykonywanie pierwszych nacigw
Dochodz jeszcze detale dolnej czci wpostaci otwartych drzwi
oraz mikroskopijne anteny
Wstpne przymierzenie do pokadu
Malowanie grnych czci na czarno imaskowanie przed malowaniem reszty
Cao pomalowana czeka na monta
Szczegy wyszy bardzo realistycznie
Tak to wyglda na gotowym modelu
Monta przedniej nadbudwki zpomostem dowodzenia zaczynamy od sklejenia podstawy

ze cianami
Tak to wyglda na pocztkowym etapie pokad ju jest pomalowany
34
Teraz doklejamy ciany kolejnego poziomu
oraz jego dach
Oczywicie drewniane pokady malujemy wczeniej
ciany kolejnego pitra
... wynosz ca konstrukcj wgr wok masztu
Teraz przedni przeszklony pomost dowodzenia
Jego dach wymaga wkilku miejscach szpachlowania ladw po wypychaczach
Cao zamontowana na swoim miejscu
Teraz stanowisko dalmierza uzupeniamy detalami fototrawionymi
Cao przygotowana do malowania
nr 4/2009
cdn.
SUPER MODEL
35
CYWILNE
Nissan GT-R
1:24
T a m i y a
OCENA ZESTAWU
Marcin Pyziak
olejnym modelem, ktry trafi na moje

biurko, jest produkt firmy Tamiya
Nissan GT-R, nastpca legendarnego
Nissana Skyline R34. Sercem nowego
modelu jest silnik benzynowy opojemnoci 3,8
litra wspomagany dwiema turbosprarkami,
co cznie daje nam 480 KM. czy elementy
znane zpoprzednich modeli, jak rwnie now
futurystyczn bry karoserii. Myl, edla kadego modelarza fana japoskiej motoryzacji
jest to pozycja obowizkowa. Co do modelu,

jak ju wspomniaem, wyprodukowaa go firma
Tamiya. Jak zwykle moemy cieszy si bardzo
dobr jakoci wykonania, jak isamych materiaw. Nauwag zasuguj m.in. dwuczciowe
felgi, dwie deski rozdzielcze dowyboru, tamy
maskujce na szyby i metal transfery. Chyba
najwikszym minusem jest brak penego silnika. Jednak jako nam torekompensuje. Oto
cootrzymujemy wdosy sporym pudeku:
Karoseria iprzedni zderzak soddzielnie. Jak zwykle Tamiya

stana nawysokoci zadania. Pozostaje jedynie usunicie
szww izmatowienie karoserii dopodkadu
Kolejna wypraska szarego koloru. Podwozie, maska

i spoiler, skadajcy si z czterech czci, uatwiaj
pniejsz obrbk ipolerowanie
Czarna wypraska, w ktrej znajduj si m.in. bardzo

adne tarcze hamulcowe, oddzielne wnki k ielementy
zawieszenia
Nastpna wypraska towntrze; oddzielne boczki drzwiowe

idwie deski rozdzielcze prawa ilewa
Maa czarna wypraska, awniej elementy zawieszenia oraz

listwy do mocowania wycieraczek rwnie do wersji
prawo- ilewostronnej
Elementy z biaego aluminium elementy silnika,

dwuczciowe felgi, wydech ielementy wntrza
Wypraska z przezroczystego plastiku szyba i klosze

wiate
Ramka z przezroczystego czerwonego plastiku tylne

wiata
Wzestawie znajdziemy rwnie kalki, tamy maskujce do

szyby oraz samoprzylepne naklejki tzw. metal stickery
Dodatkowo firma Tamiya oferuje dotego zestawu elementy

fototrawione, gdzie znajdziemy metalowe kocwki tumika
Pierwszy etap to jak zwykle przygotowanie elementw

karoserii do podkadu. Jako bardzo dobra, to i pracy
bardzo mao; pogbienie linii podziau i zmatowienie
powierzchni
Nastpnie podkad szary Zero Paints superpodkad, ktry

po kilku minutach jest ju suchy
36
Na tym zdjciu widzimy efekt pogbienia linii podziau
Nastpnym etapem jest wygadzenie podkadu

wyszlifowana papierem 2000 jasna cz staje si gadka
Nastpnie czas na kolor bazowy. Jako e wikszo

modeli tego auta jest wykonywana wkolorze srebrnym,
postanowiem zama tregu iuyem farby Zero Paints
zpalety Ferrari Grigio Silverstone, czyli poprostu koloru
grafitowego
Nastpnie niektre elementy, jak progi wloty na masce

czy te elementy wzderzakach, pomalowane zostay farb
Gunze Silver dla rozjanienia oglnej bryy pojazdu
Klamki wedug instrukcji aluminium. Uywa farba to

Alclad Aluminium
Nastpnie przyciemnione czarn farb linie podziau
Na karoseri zosta naoony lakier bezbarwny Zero Paints
Po dokadnym stwardnieniu lakieru czas na polerowanie.

Uyte zostay pasty polerskie Finishers
Elementy po wypolerowaniu
Elementy po wypolerowaniu
Kolejna czynno to maskowanie komory silnika tamami

Tamiya
Do maskowania karoserii wok uszczelek uyem tam

Tamiya oraz 3M (niebieska)
Uszczelki ikomora silnika pomalowane farb Gunze Matt

Black
Po skompletowaniu izainstalowaniu elementw silnika czas nadelikatny wash dotego uyem zestawu Tamiya D
Przedni zderzak zosta wzbogacony ofototrawione siatki

zzestawu Tamiya pomalowane naczarno oraz samoprzylepn naklejk pomalowan czciowo naczerwono
Nastpnie karoseria zostaa nawoskowana woskiem Tamiya
Postanowiem rwnie zmieni felgi. Uyje 20 felg Werfen

Aoshimy
nr 4/2009
SUPER MODEL
37
Felgi sdwuczciowe, tj. rant jest osobn czci, couatwia zmian koloru rodka felgi. Tak jak wtym przypadku,
pousuniciu farby pooony zosta podkad Zero paints
Felga wtym samym kolorze co karoseria ilakier bezbarwny
Pomidzy warstwami lakieru bezbarwnego za pomoc

Microscale Set naoone kalki na felgi
Podwozie rwnie pomalowane na grafit Zero Paints oraz

czarn farb Gunze
Iweathering zestawem wczeniej uytym przy silniku
Zoone podwozie
Zoone podwozie
Chodnica pomalowana aluminium oraz dodane fototrawione elementy
Weathering obj rwnie tumik
opatki zmiany biegw zostay zastpione fototrawionymi
Tamiya wswoim zestawie fototrawionym zapomniaa owycieraczkach, wic uyj zestawu Crazy Modelers
38
Na wntrze poszed podkad Zero biay
Nastpnie czarny mat Gunze
wiata wdrzwiach zamiast kalek oraz wiato wspoilerze zostay pomalowane aluminium, anastpnie clear red
Gunze
Gotowa deska rozdzielcza...
...oraz wntrze
Zoone wiata tylne za pomoc kleju Gunze oprzyjemnym cytrynowym zapachu
Pomalowane wiata przednie...
...oraz dookoa przednie klosze lamp
Cienie szyb rwnie na czarno
Zaciski hamulcw pomalowane nakolor Cooper Gunze.

Nastpnie czarn farb zwashowane
Iefekt kocowy znakadkami fototrawionymi zzestawu
Porwnanie kocwek tumika po lewej plastikowe

zpudeka, poprawej metalowe zzestawu fototrawionego
nr 4/2009
SUPER MODEL
39
POJAZDY
Whippet
Mk A
1:48
GasoLine
OCENA ZESTAWU
Luciano Rodriguez
tumaczy: Krzysztof Bartoszek
onstruktorzy pierwszych czogw dosy szybko zdali sobie spraw

z tego, e ich powolno stanowi duy problem. Pomimo tego,
ezostay one skonstruowane jako bro przeamania eksperci
zaczli myle otym, aby wykorzysta je jako wsparcie dla kawalerii. Aby speni ten wymg potrzebny by oczywicie szybszy czog.
Rezultatem tego by Mk AWhippet. Prace nad nim rozpoczy si wpadzierniku 1916 roku iju wmarcu 1917 roku by gotowy pierwszy prototyp.
Niewielk ilo czogw Whippet po raz pierwszy uyto bojowo w marcu 1918 roku w bitwie pod Herbetune w poudniowej
40
Francji, jednak na szersz skal weszy do boju w sierpniu tego samego roku w bitwie pod Amiens, gdzie uyto ich w liczbie 90 sztuk.
Whippet by rwnie uywany podczas wojny domowej w Rosji, pocztkowo przez Biaych, apoprzechwyceniu wikszoci znich suy
wszeregach Armii Czerwonej. Powojnie armia Japonii zakupia nieznan
liczb tych czogw, ktrych uywaa ado1929 roku. Podczas Iwojny
wiatowej Niemcy zdobyli kilka czogw tego typu. Uznali, eby onjedynym czogiem aliantw wartym skopiowania zastosowanych wnim
rozwiza technicznych.
Monta
Model Mk A Whippet firmy
GasoLine by dla mnie dosy nietypowym wyborem, dziki ktremu
nachwil mogem zrobi sobie przerw od drugowojennego sprztu.
Co prawda moja wiedza na temat pojazdw z I wojny wiatowej jest niewielka, jednak po porwnaniu zestawu z dostpn
dokumentacj zauwayem kilka
niecisoci w ksztacie kaduba.
Mankamenty te okazay si niemoliwe dousunicia bez powanej ingerencji w ywiczne czci,
ale wiecie co? Jako to przeyj
i nie pozwol, aby zrujnowao mi
to ca frajd z budowy modelu.
Na plus tego zestawu wpywa
fakt, e skada si on z niewielkiej liczby czci znakomicie odlanych z dobrej jakoci ywicy,
dziki czemu czas zaoszczdzony
przy sklejaniu oglnej bryy pojazdu mona wykorzysta pniej
na wykonanie kilku drobnych poprawek idetali, ktre zpewnoci
podnios atrakcyjno modelu.
Jedn zgwnych korekt jak wykonaem podczas prac nad kadubem byo poprawienie wizjerw zaogi, ktre wzestawie byy
nieprawidowo rozmieszczone.
Napocztku lady ponich wypeniem szpachlwk ipojej stwardnieniu wygadziem. Nastpnie
ostronie wywierciem nowe wizjery uywajc w tym celu maych wierteek i noyka modelarskiego z now ostr kocwk.
Wewntrzne cianki ukadu jezdnego poprawiem przy uyciu pytek
polistyrenu nadajc im prawidowy ksztat ikt nachylenia. Innymi
detalami wykonanymi odpodstaw
sdwie skrzynki nadodatkowe wyposaenie umieszczone pobokach
kaduba, rury wydechowe wykonane zplastikowych tubek, uchwyty
wykonane zmiedzianego drucika,
stelae do mocowania botnikw
oraz waz dowdcy wykonany
zpytki polistyrenu.
Malowanie
Malowanie modelu rozpoczem

od naniesienia oznacze identyfikacyjnych. Oznaczenia te na brytyjskich pojazdach zaczto stosowa wczerwcu 1918 roku wcelu
odrnienia zdobycznych pojazdw uywanych przez Niemcw
na coraz szersz skal. Skada
si on z biao-czerwono-biaych
pasw malowanych na przedniej
czci ukadu jezdnego. Na wielu
czogach oznaczenia te malowane byy w innych miejscach takich jak przednia cz kaduba
lub pokrywy silnika. Na szczcie
wedug mojej dokumentacji pojazd o numerze A326 owe pasy
posiada rwnie nagrnej czci
przedziau bojowego. Malowanie
oznacze rozpoczem odnaoenia aerografem biaej farby. Pojej
wyschniciu zamaskowaem obszary, ktre miay pozosta biae inaoyem warstw czerwonej farby.
W 1917 roku wikszo pojazdw nosia wielobarwne kamuflae, jednak nie miaem pewnoci
co do tego, aby jakikolwiek czog
Whippet nosi takie malowanie.
Studiowanie dokumentacji potwierdzio to, e wszystkie czogi
tego typu byy fabrycznie malowane nakolor ciemnozielony, jednak
ustalenie dokadnego odcienia tej
farby na dzie dzisiejszy jest niemale niemoliwe. Przed pomalowaniem modelu kolorem podstawowym zamaskowaem wczeniej
namalowane pasy identyfikacyjne, po czym na cay pojazd naoyem cienk warstw ciemnozielonej farby akrylowej Tamiya.
Nastpnie w celu uzyskania efektu wypowiaej farby na ca powierzchni naoyem rne odcienie zielonej farby uzyskujc
tym samym podkad pod pniejsze etapy brudzenia pojazdu.
Nastpnie akrylowymi farbami Vallejo pomalowaem kilka
detali i naoyem oznaczenia.
Musz przyzna, e kalkomanie
GasoLine pozytywnie mnie zaskoczyy. S adnie wydrukowane na cienkim filmie i wietnie
reaguj na pyny zmikczajce.
Natym etapie zwraca uwag fakt,
eponaoeniu byszczcego lakieru pod kalkomanie powierzchnia
modelu wydaje si ciemniejsza,
jednak nie ma powodu dopaniki,
boponaoeniu matowego lakieru
iladw eksploatacji Whippet odzyska swj pierwotny odcie.
lady eksploatacji
Proces nanoszenia ladw eksploatacji rozpoczem od naoenia imitacji kurzu nadolnej czci
kaduba i ukadzie jezdnym nakadajc kolejno ciemny (German
Gray) i janiejsze kolory (Earth
Brown i Buff) dziki czemu uzyskaem efekt mocno zakurzonej
powierzchni. Zabieg ten powtarzaem kilkakrotnie a uzyskaem w peni zadowalajcy efekt.
Nastpnie przyszed czas nakurzenie grnej czci kaduba. Wtym
celu znakomicie spisuj si mocno
rozcieczone emalie. Napocztku
naoyem jasny wash, aby podkreli wypuke detale i wgbne
linie podziau. Nastpnie na wybrane powierzchnie modelu naoyem ciemniejsz mieszank emalii i pdzlem nasczonym w rozcieczalniku cieraem nadmiar
farby uzyskujc przy tym efekt
zaciekw powstaych w wyniku
intensywnej eksploatacji pojazdu.
Kolejnym krokiem byo uwydatnienie detali, ktre wtopiy si
wbry pojazdu powszystkich zabiegach wykonywania imitacji zabrudze. Wedug mnie najlepsz
technik jak mona w tym celu
zastosowa jest metoda suchego
pdzla. Stosujc t prost technik moemy uzyska efekt rozjanienia wypukych nitw i krawdzi kaduba. Na koniec czarn
matow i byszczc farb wykonaem imitacje oleistych plam izaciekw. Nastpnie przy pomocy
owka na krawdziach i paskich
powierzchniach pojazdu wykonaem imitacj obtar i odpryskw
farby. Powykonaniu kilku niezbdnych poprawek model nareszcie
by gotowy.
Figurka
Dowdc czogu zoyem zczci pozostaych po figurkach rnych firm. Popiersie pochodzi zzestawu Tamiyi, rce idetale namundurze wykonaem od podstaw
z dwuskadnikowej szpachlwki,
natomiast gowa pochodzi zzesta-
wu ICM. Szczerze powiedziawszy

jestem bardzo zadowolony z uzyskanego efektu iuwaam, etafigurka oywia wznacznym stopniu
ca kompozycj.
Podstawka
Zawsze kiedy kocz kolejny

model staram si go umieci
naniewielkiej podstawce. Tak byo
iwtym przypadku. Coprawda nie
planowaem wykonania jakiej wielkiej izoonej kompozycji uznajc,
e niewielki fragment kamienistej
drogi bdzie doskonale komponowa si z szarujcym na penej prdkoci czogiem. Zawsze
powtarzam, e nawet niewielka
i skromna podstawka doskonale
podkrela inadaje sens wczeniej
wykonanym ladom eksploatacji
napojedzie. n
nr 4/2009
SUPER MODEL
41
Poszczeglne etapy malowania
42
T-55
1:35
T a m i y a
Marcin Kardaszewski
ieskomplikowany mechanicznie, niewymagajcy wysoko wykwalifikowanej zaogi, stosunkowo tani iatwy wobsudze
iutrzymaniu tecechy sprawiy, eczogi
serii T-54/55 stay si najpopularniejszymi inajliczniej produkowanymi po 1945 r. czogami
podstawowymi nawiecie zliczb nieco poniej
100.000 wyprodukowanych sztuk; su wwielu
armiach take dzi. T-55 by rozwiniciem konstrukcji T-54, ktra powstawaa w poowie lat
40-tych ubiegego wieku wZwizku Radzieckim.
Uzbrojenie gwne T-55 stanowi stabilizowane
wdwch paszczyznach dziao 100 mm, ktre
wpoczeniu wnisk sylwetk pojazdu czynio naprawd gronego przeciwnika ipozwalao
uwaa ten czog za jeden znajlepszych wswoim czasie. T-55 produkowano z ZSRR, Polsce
iCzechosowacji.
Zestaw firmy Tamiya skada si zokoo 275
elementw odlanych wzielonym plastiku, kompletu kalkomanii (malowania dwch pojazdw
armii sowieckiej, dwch polskiej i jednej czeskiej), kratki wlotw powietrza, linki i gumowych kokw dok. Gsienice sdodane tylko
wformie winylowych tam, idla lepszego efektu (m.in. uzyskania charakterystycznego zwisu)
mona by byo zaopatrzy si wzestaw pojedynczych ogniw. Wpudeku znajduje si rwnie figurka dowdcy czogu doumieszczenia
we wazie. Niestety brak jest czci bezbarwnych imitujcych wizjery. Wedug najprzerniejszych recenzji produkt Tamiyi jest obecnie
najlepsz replik czogu T-55 wskali 1/35, chocia sam nie sprawdzaem wymiarw zadnymi
planami.
Instrukcja doczona domodelu jest jak zwykle utego producenta przejrzysta, adopasowanie czci bliskie ideau, tak wic budowa przebiegaa bez adnych problemw ibya prawdziw przyjemnoci. Mj model wykonaem prosto zpudeka, zwyjtkiem belki montowanej
natyle pojazdu. Itak przyzwoicie wygldajcy
element zplastiku zastpiem przez znaleziony
wparku patyczek, ktry przez kilka godzin moczyem w wodzie, aby kora atwiej odesza,
apieniek nabra nieco bardziej szarego starawego odcienia.
Dla atwiejszego malowania model pozostawiem w kilku podzespoach: kadub, wiea,
koa, gsienice; aprzygotowania donaoenia
farby zaczem odumycia wszystkich elementw. Mycie tonic innego jak rozpuszczenie kilku
kropel pynu domycia naczy wmisce zciep
wod imoczenie modelu wtym roztworze przez
kilka minut. Nastpnie opukaem wszystkie elementy wczystej wodzie iodstawiem nakilka
dni dowyschnicia.
Kiedy miaem pewno, e woda znika
zwszelkich zakamarkw model zosta zagruntowany farb Humbrola H-66 natrynit aerografem. Natym modelu postanowiem wyprbowa preshading, czyli natrynicie wrne
zagbienia ikocwki paneli ciemnobrzowej
lub czarnej (tak jak wtym przypadku) farby dla
dodania wikszej gbi barwie bryy modelu.

Rwnoczenie staraem si znale
wInternecie odpowied napytanie jakiej farby
powinienem uy dla uzyskania jak najbardziej
odpowiedniego odcienia. Niestety, odpowiedzi
wprost nie znalazem. Nakawaku kartki zrobiem wic prbki kilku farb, ktre moim zdaniem
miay zbliony odcie dooryginalnej farby maszyn Ludowego Wojska Polskiego i zaczem
porwnywa j ztzezdj rnych pojazdw
LWP zamieszczonych wsieci. Odpowiedni moim
zdaniem kolor, biorc pod uwag skal modelu,
toOlive Drab firmy Testors.
Zabierajc si za malowanie musiaem pamita oodpowiednim rozcieczeniu farby inakadaniu jej bardzo cienkimi warstwami, eby pooony wczeniej preshading nieco przewitywa spod farby podstawowej. Nastpnego dnia
naoyem za pomoc pdzla pyn do podg
Pronto wmiejscach, gdzie miay si znajdowa
kalkomanie. Pyn ten pooony najpierw pod kalki, apotem nakalki, pomaga im si uoy, sprawia, efilm staj niemal niewidoczny, chroni je
przed ewentualnym weatheringiem iniweluje
ich poyskliwo (po kocowym natryniciu
matowego lakieru oczywicie).
Po wyschniciu pierwszej warstwy pynu
Pronto przystpiem do pracy nad kalkami.
Pierwsza z numerem taktycznym namoczya
i uoya si bez problemu, natomiast druga,
nie wiedzie czemu, wczasie namaczania rozpada si nadziesitki kawakw. Oczywicie nie
nr 4/2009
SUPER MODEL
43
44
byem wstanie poskada tych puzzli wcao,

musiaem wic usun pierwsz kalk iskorzysta zdrugiego zestawu numerw taktycznych.
Tekalki, podobnie jak szachownice, nie sprawiy
ju adnych problemw. Nastpnego dnia zabezpieczyem kalki warstw pynu Pronto ipokilku
godzinach rozpoczem prace nad detalami jak
fartuch najarzmie armaty, ktry zosta pomalowany farb Field Drab Testorsa, liny, CKM, itd.
Kiedy farba nafartuchu wyscha wzagbienia
zapuciem nieco pociemnion mieszank far-
by Field Drab, apotem rozjanion przetarem

metod suchego pdzla. Kolejnym elementem, ktry wymaga mojej uwagi byy gsienice. Najpierw pomalowaem je czarn emali
Testorsa, apotem delikatnie przetarem mocno
rozcieczon farb Chocolate Brown Pactry.
Model by ju prawie gotowy. Wystarczyo
doda brakujce detale jak belka, liny i CKM
i zadba o nieco przykurzony wygld. W tym
celu mocno rozcieczon farbk Mud Pactry
natrysnem zeznacznej odlegoci, starajc si
bardziej przykurzy doln ityln cz pojazdu

oraz zminimalizowa ilo naniesionego kurzu
zprzodu inagrnej czci czogu.
Ostatnim etapem prac nad T-55 byo przetarcie gsienic farbk stalow imitujc wytart
metalow powierzchni, oraz przyklejenie grnych partii gsienic dok, prbujc odtworzy
charakterystyczne ich uoenie natych czogach.
Wten sposb moja kolekcja pojazdw uywanych przez polskie wojska powikszya si
okolejny czog, tym razem zokresu PRL.
n
OCENA ZESTAWU
nr 4/2009
SUPER MODEL
45
POJAZDY
Sd.Kfz. 251/9
Bill Plunk
tumaczy: Krzysztof Bartoszek
1:35
D r a g o n
dkfz 251/9 Kanonewagen

powsta w celu zapewnienia
bezporedniego wsparcia
artyleryjskiego oddziaom
Grenadierw Pancernych. Dziki
poczeniu krtkolufowego dziaa
KwK 34 kalibru 75 mm zdoskonaym podwoziem pgsienicowego
Sdkfz 251 otrzymano pojazd doskonale speniajcy wszystkie pokadane wnim nadzieje. Odgrudnia 1943 roku do listopada 1944
roku wyprodukowano 1.147 sztuk
pojazdw tego typu. Do budowy
mojego modelu wykorzystaem
zestaw firmy Dragon z serii 3 in
1 wzbogacony ozestaw czci fototrawionych Eduarda.
46
Monta
Prace nad modelem rozpoczem od wklejenia wahaczy

ukadu gsienicowego i zawieszenia przednich k. Elementy
przedniego zawieszenia zamontowaem w taki sposb, aby pozostay ruchome uwaajc jednoczenie na to, aby po zamontowaniu gsienic przednie koa nie
unosiy si nienaturalnie w powietrzu. Nastpnie wyciem zramek iprzeszlifowaem koa jezdne
tylnego ukadu napdowego. Ich
rodkowy rzd wkleiem nastae,
natomiast pozostae spasowaem
na sucho dziki czemu atwiej
byo mi je pniej pomalowa.
Niektre detale wntrza przedziau kierowcy iprzedziau bojowego wymagay kilku niezbdnych
modyfikacji, aby
byy odpowiednie
do wersji Sdkfz 251/9.
Skoro w wersji /9 usunito cakowicie stanowisko radiooperatora naleao tosamo uczyni wmodelu. Wkleiem desk rozdzielcz
izzestawu Eduarda dodaem kilka
detali m.in. peday. Z tyu przedziau bojowego polewej stronie
zamontowaem skrzynki na amunicj isiedzenie dla zaogi poprawej. Potem przyszed czas naboki
przedziau bojowego. Zaczynajc
od prawej strony usunem widoczne lady po wypychaczach
ktre zaszpachlowaem izeszlifowaem nagadko. Tak samo postpiem przy lewej stronie. Nastpnie
uzupeniem wntrze kilkoma czciami fototrawionymi z zestawu
Eduarda np. uchwyt na pistolet
maszynowy MP-40 przy stanowisku kierowcy i uchwyty na zapasowe szyby pancerne do wizjerw. Nakoniec pokadej stronie
tylnych drzwi przykleiem ganice.
Grna cz kaduba rwnie wymagaa kilku modyfikacji, aby

upodobni j do wersji /9 jednak najpierw naleao upora si
z przedni pyt pancern, przy
montau ktrej uyem niewielkie iloci szpachli. Wwersji Sdkfz
251/9 wizjer przy stanowisku radiooperatora by zalepiony wic
ija wswoim modelu wyszpachlowaem miejsce powizjerze iwyszlifowaem je nagadko.
Malowanie wntrza
Po zakoczeniu gwnego
montau przyszed czas na malowanie wntrza. Jako podkadu
uyem emalii Testars Italian Dark
Brown, na ktr nastpnie naoyem mieszank farb Light Gray
iDunkelgelb. Przy pomocy pdzla pomalowaem detale wntrza
przedziau bojowego i kierowcy zaczynajc od prawej strony.
Oparcia siedze, woryginale wykonane zczarnej skry, wswoim
modelu najpierw pomalowaem
emali Gunmetal po czym przetarem je suchym pdzlem rozjanionym kolorem Dunkelgelb
w celu nadania im efektu zuy-
nr 4/2009
SUPER MODEL
47
48
cia. Na tym etapie dodaem kilka

drobiazgw, takich jak elementy
wyposaenia onierzy i puszki
naamunicj dokarabinu MG-42.
Detale polewej stronie rwnie
pomalowaem przy uyciu pdzla. Zaczem od radiostacji, ktr
wzbogaciem o przewody wykonane z cienkiego drucika; wkleiem go we wczeniej wywiercone
otwory ipomalowaem naczarno.
Natym etapie pomalowaem rwnie detale deski rozdzielczej, natomiast przy wykonywaniu zegarw
posuyem si kalkomaniami doczonymi dozestawu. Dodrewnianych opar siedze uyem podkadu zjasnobrzowej farby, naktr potem naoyem artystyczn
farb Burnt Umber, t nastpnie
cieraem, uywajc w tym celu
starego pdzla o twardym wosiu. Uzyskaem w ten sposb zadowalajcy mnie efekt drewnianej
powierzchni. Nastpnie naoyem
wash wcelu podkrelenia szczegw, ktre zaniky pod warstwami
farby.
Pyt podogi przykleiem
do wanny kaduba, a nastpnie
wkleiem boczne pyty pancerne.
Napodog naoyem lady eksploatacji wykorzystujc wtym celu
pigment MIG Europe Dust. Kiedy
wntrze byo ju gotowe, zamontowaem grn cz kaduba
wraz zdziaem. Wszystkie luki inspekcyjne zamontowaem w pozycji zamknitej. Nie obyo si baz
drobnych poprawek, przy ktrych
ratowaem si niewielk iloci
szpachli. Zamontowaem rwnie
wskaniki szerokoci oraz narzdzia
wraz zich uchwytami. Zestaw nie

zawiera podstawy pod anten radiow. Na szczcie miaem tak
wswoich zapasach; wywierciem
wniej otwr na przewd wychodzcy zradiostacji.
Malowanie
Kiedy monta elementw zewntrznych by ju zakoczony,

przyszed czas na malowanie kamuflau. Wntrze ostronie zasoniem tam maskujc; nastpnie naoyem pierwsz warstw
Italian Dark Brown, na ktrej zastosowaem, tak jak wprzypadku
wntrza, warstw koloru bazowego wymieszanych wproporcjach
50/50 farb Light Gray iDunkelgelb.
Nastpnie odrki naoyem plamy kamuflau. Na pocztku uyem koloru Rotbraun, ktry jest
mieszank farb Leather i Military
Brown w proporcjach 50/50,
po czym namalowaem plamy
w kolorze Khaki. Po tym jak cay
kamufla by ju gotowy, na cay
model natrysnem delikatn
mgiek rozjanionego Dunkelgelb
zodlegoci ok. 30 cm wcelu uzyskania efektu delikatnego wypowienia farby.
Na tym etapie pomalowaem
rwnie koa iinne elementy ukadu jezdnego. Nanie take naoyem podkad zItalian Dark Brown,
natomiast gumowe bandae k
pomalowaem emali Gunmetal.
Nastpnie przy pomocy okrgych
szablonw na wewntrzne powierzchnie k naoyem warstw
wymieszanych farb Light Gray
i Dunkelgelb. Zewntrzne detale
nr 4/2009
SUPER MODEL
49
pomalowaem pdzlem zaczynajc

od siekiery i kilofa. Ich metalowe
fragmenty pokryem warstw metalizera Gunmetal iprzetarem suchym pdzlem kolorem stalowym.
Przy drewnianych trzonkach zastosowaem tsam technik coprzy
siedzeniach w przedziale zaogi.
Tumik rwnie otrzyma warstw
metalizera Gunmetal, a nastpnie wash z olejnej rdzawej farby,
po czym przed zamontowaniem
przetarem go emali Burnt Umber.
Ostatnim elementem jaki pozosta s gsienice. Producent
daje nam do wyboru dwie opcje
wczesne i pne. Ja wybraem
ich wczesn wersj. Poczyem
je zesob wpary wtaki sposb,
aby pozostay w peni ruchome. Nastpnie kolejno czyem
je po 4, a nastpnie po 8 ogniw,
adouzyskania odpowiedniej dugoci gsienic. Nalew stron uyem 54 ogniw natomiast napraw
56. Pozmontowaniu caych tam
pokryem je metalizerem Gunmetal
i przetarem suchym pdzlem
stalowym pigmentem, poczym naoyem nanie wash zolejnej farby Raw Umber. Gumowe nakadki
naogniwach pomalowaem pdzlem czarn emali, a nastpnie
gotowe gsienice zamontowaem
z obu stron koczc tym samym
prace nad ukadem jezdnym.
lady eksploatacji
iwykoczenie
Zanim przystpiem dowykonywania ladw eksploatacji, pokryem cay model byszczcym lakierem; wtym przypadku uyem
pynu do podg. Po odczekaniu
1-2 godzin naoyem kalkomanie
50
uywajc pynw zmikczajcych,

dziki ktrym wszystkie oznaczenia niemale idealnie uoyy si
na polakierowanej powierzchni.
Nastpnie cay model pokryem
drug warstw pynu do podg i odstawiem go na ca noc.
Nanoszenie ladw eksploatacji
rozpoczem odnaoenia nacay
model washa zolejnej farby Raw
Umber po czym model pokryem tzw. biedronk skadajc
si z farb: biaej matowej, oliwkowozielonej, Dunkelgelb i Raw
Sienna. Kropki w kolorze oliwkowozielonym iRaw Sienna naoyem wycznie naplamy Olivgrun
i Rotbraun, natomiast biaymi
iDunkelgelb pokryem cay pojazd.
Pdzlem nasczonym w rozcieczalniku rozcieraem je adomomentu kiedy kropki zlay si wjedn cao istworzyy imitacj zaciekw powstaych wwyniku eksploatacji pojazdu. Nastpnie ponownie cay model pokryem washem,
tym razem zolejnej Burnt Umber,
w celu podkrelenia detali, ktre
wtopiy si wca bry pojazdu.
Cao pokryem matowym lakierem wsprayu firmy Model Master,
poczym nacay ukad jezdny iwewntrzne strony botnikw naoyem mieszank pigmentw MIG
Europe Dust i Dark Mud rozcieczonych w wodzie z dodatkiem
pynu donaczy. Powyschniciu,
sztywnym pdzle usunem nadmiar pigmentw. Na koniec we
wczeniej przygotowanej podstawie zamontowaem mosin anten zzestawu Armoscele, dziki
czemu prace nad modelem dobiegy koca.

n
OCENA ZESTAWU
nr 4/2009
SUPER MODEL
51
POJAZDY
StuG III Ausf. B
1:35
T a m i y a
Patryk Krupiski
adaniem dzia szturmowych byo gwnie

wspieranie piechoty na froncie. Pojazdy
te byy dobrze opancerzone iuzbrojone.
W dodatku byy duo szybsze i tasze
w produkcji ni czogi. Firmie Daimler-Benz,
produkujcej podwozia czogw Pz.Kpfw. III,
zlecono przystosowanie ich do zwikszonego
opancerzenia izamontowania pancernej zabudowy. Na piciu prototypowych dziaach zserii zerowej przeprowadzono testy na poligonie
wKummersdorfie. Badania potwierdziy celowo budowy dzia szturmowych. Niska sylwetka pozwalaa dosta si na tyy wroga zupenie
niepostrzeenie, a silne uzbrojenie pozwalao
podj walk praktycznie zkadym przeciwnikiem. Podczas wojny produkcj tego typu zaj
si zakad Alkett. Wersji Stugw byo bardzo
duo, zaczynajc od pierwszych egzemplarzy
oznaczonych liter A, koczc na tych oznaczonych symbolem G oczywicie tylko na podwoziu samego Panzera III. Wzasadzie wikszo
typw niemieckich czogw znajdowaa zastosowanie rwnie jako platforma podwoziowa dla
dzia pancernych rnego typu.
Model
StuG III B wskali 1/35 firmy Tamiya wzasadzie wedug mojej oceny nie posiada bdw
wymiarowych. Brya pojazdu pokrywa si zplanami dostpnymi w Internecie. Niewtpliwie
wad modelu jest brak ogniwkowych gsienic.
Mimo, e gumowe paski s znacznie lepszej jakoci ni analogiczne produkty firm Zvezda czy
Academy, to proponuj je zastpi, dostpnymi
wduym asortymencie, zamiennikami. Kolejn
wad modelu s odlane wcaoci wazy kierowcy. Jeli chcemy zbudowa pojazd zwyeksponowanym wanie tym przedziaem, to musimy
wykona je od podstaw. Nie jest to specjalnie
trudne, ale spowalnia nieco prace. Jak ju wspomniaem, to wzasadzie wszystkie minusy zestawu, pora przej wic do jego zalet. Model, jak
wszystkie nowo opracowane produkty Tamiyi,
jest znakomicie odwzorowany. Czci nie posiadaj nadlewek ani jam skurczowych. Wikszo
ladw po wypychaczach znajduje si od wewntrznej strony modelu w niewidocznych
miejscach. W zestawie znajdziemy niewielk,
ale przydatn blaszk fototrawion, oraz piknie gwintowan luf. Obecnie na rynku mamy
duy wybr jeli chodzi ododatki waloryzacyjne
do modelu. Ja postanowiem wykona swoj
miniatur zwykorzystaniem wikszoci tych dodatkw. Model wzbogaciem oywiczne zestawy: silnik Maybach HL 120 TRM firmy CMK (nr
kat.3021) oraz transmisj do Pz. III tego samego
producenta (nr kat.3052). Jako odleww jest
znakomita. Wzestawach nie znalazem bbelkw powietrza, akostki wlewowe umieszczone
s wwygodnych do odcicia miejscach. Do poprawienia oglnego wygldu miniatury, uyem
dodatkowo zestawu elementw fototrawionych
Eduarda (nr kat.35836). Zestaw czeskiego pro-
52
Fototrawiona skrzynka wzbogacona oniezbdne narzdzia
Zwaloryzowany przedni reflektor
Zoone metalowe gsienice
Model pomalowany podstawowym kolorem
Kalkomanie pooone przy pomocy pynw firmy Gunze
Nadszed mj ulubiony etap prac nad modelem brudzenie
Jak wida silnik oraz transmisja idealnie pasuj
Imitacja jednostki napdowej wzbogacona obrakujce okablowanie
Tamiya oferuje bogaty arkusz kalkomanii
Przedzia silnikowy pomalowany czerwonobrunatn farb podkadow
Model zaczyna przypomina prawdziwy pojazd
Radiostacja ilaryngofon uzupenione obrakujce okablowanie
Wntrze pomalowane podstawowym kolorem
Stopniowo przyklejamy wczeniej pomalowane elementy
nr 4/2009
SUPER MODEL
53
ducenta nie jest w mojej ocenie

najwyszej jakoci. Mimo e zawiera sporo ciekawych elementw, to
poziom ich wykonania jest przecitny. Obecnie mamy do dyspozycji
wietny zestaw Voyagera iwanie
posikowanie si nim doradzabym
potencjalnym budowniczym repliki
StuG-a.
Budowa
Jak ju pisaem model jest doskonaej jakoci, ale jak zwykle jest
sporo miejsc, gdzie nasza ingerencja moe podnie t jako jeszcze
wyej. Analiza zdj podpowiedziaa mi, ktre miejsca mam uzupeni o brakujce spawy. Ich imitacj wykonaem zrozcignitej nad
pomieniem ramki. Cieniutki polistyrenowy prcik obficie moczymy
w kleju, umieszczamy na modelu
wodpowiednim miejscu iksztatujemy przy pomocy wykaaczki lub
igy. Pojazdy tego typu byy dosy
intensywnie eksploatowane, postanowiem wic wykona go wanie
w takiej konfiguracji. Std model
nie posiada czci prawego botnika ima urwane jedno koo jezdne.
Prac nad wntrzem rozpoczem od przedziau bojowego.
Zestaw oferuje nam w tej materii
cz detali, ktre s znakomit
baz do dalszej waloryzacji. Zkawaka blaszki wykonaem uchwyty
do mocowania MP40. Radiostacj
uzupeniem o brakujce okablowanie oraz laryngofon. ciany
i strop przedziau bojowego pomalowaem kolorem koci soniowej (Elfenbein), ktry uzyskaem
mieszajc emalie Humbrola H31
i H224. Transmisj oraz podog
przedziau bojowego trysnem szarozielon farb uzyskan take jako
mieszanin H31 iH67. Wszystkie linie podziau oraz nity zapuciem
ciemnobrzow olejn farb. Na
koniec cao delikatnie przybrudziem ziemistymi pigmentami.
Prace nad przedziaem silnikowym
zaczem od pomalowania go na
podstawowy kolor, wtym wypadku bya to czsto stosowana przez
Niemcw farba antykorozyjna minia. Czerwonobrunatny kolor uzyskaem miksujc emalie Humbrola
H100 i H160. ciany, chodnic
oraz wewntrzne strony wazw
pomalowaem take uzyskan mieszank. Woparciu odokumentacj
zdjciow akumulatory uzupeniem o brakujce przewody elektryczne ipomalowaem czarn farb. Dodatkowo cao przetarem
mikkim owkiem 8B. W okolicy
wlewu paliwa przy pomocy wacika
nasczonego wczarnej farbie wymieszanej zbyszczcym lakierem
zasymulowaem lady po paliwie.
Jednostka napdowa zostaa wzbogacona o brakujce okablowanie
ipomalowana metalizerem Model
Mastera 1415. Ostatecznie cao
delikatnie przybrudziem ciemnymi pigmentami. To by ostatni etap
54
prac nad wntrzem iteraz wkocu

mogem po zmontowaniu wszystkiego wcao zabra si za malowanie pojazdu. Sam monta odbywa si bezproblemowo, akultowa
ju skadalno Tamiyi potwierdzia
si iwtym przypadku
Malowanie
Malowanie jest standardowe dla

tego okresu. Cay pojazd pokryty
jest kolorem Panzer Grau (Humbrol
67). Zanim naoyem wierzchni
warstw, pokryem model szarym
podkadem wcelu wyapania ewentualnych nierwnoci. Nastpnie
wszelkie czenia pyt oraz zakamarki pomalowaem czarn farb.
Kolor podstawowy naoyem tak,
aby czarna barwa delikatnie przewitywa. Tak pomalowany model
zabezpieczyem byszczcym lakierem akrylowym. Wfabrycznym
zestawie znajdziemy bogaty zestaw
kalkomanii rewelacyjnej jakoci.
Zdecydowaem si na pojazd zt
czaszk inumerem 33. Identyczn
konfiguracj widziaem na jednym
zdjciu rzeczywistego pojazdu
wInternecie. Po aplikacji naklejek
obowizkowe jest powtrne lakierowanie przed dalszymi pracami. Tak
zabezpieczony model pokryem kilkoma niebieskimi i brzowymi filtrami. Nastpnie nadszed czas na
fading wPolsce metoda bliej
znana jako biedronka. Chodzi
oto, aby cay model pokry kropkami zfarb olejnych dla plastykw.
Ja korzystaem zkoloru niebieskiego, czarnego, biaego i brzowego. Nastpnie pdzlem zwilonym
wbiaym spirytusie cigamy (rozmywamy) kropki zgodnie zkierunkiem spywania wody na rzeczywistym pojedzie. Po tym etapie model odstawiem do wyschnicia na
kilka dni. Wolny czas wykorzystaem na zoenie ipomalowanie metalowych gsienic Friulmodel ATL03. Wzestawie mamy 230 sztuk pojedynczych ogniw, wic spokojnie
wystarczyo jeszcze na oboenie
pojazdu zapasowymi odcinkami.
Po czterech dniach model dobrze
wysech i mogem przystpi do
pooenia washa. Przy pomocy
ciemnobrzowej farby zapuciem
wszystkie linie podziau oraz nity.
Teraz nadszed czas na wykonanie
obi izadrapa na powierzchni pojazdu. Wszelkie lady tego rodzaju
wykonaem pdzelkiem 000, wykorzystujc brzow oraz czarn farb. Boto na modelu take zostao
zasymulowane tradycyjn metod,
czyli standardowym zestawem
gips, pigmenty iwoda. Gst papk staramy si naoy na ca wann. Zasada jest prosta, czym wyej,
tym mniej bota, awicej kurzu. Na
finiszu cao rnicuj ziemistymi
pigmentami iutrwalam biaym spirytusem. Po wyschniciu dodatkowo przykurzyem model emaliami
Humbrola. Uywaem gwnie farb
29, 26, 94, ale tutaj nie trzymam si
Pozostao pomalowa kosz na uski oraz siedzenie strzelca
Prawie gotowe wntrze
Ciemnobrzowy wash wnikn we wszystkie nity oraz linie podziau
Wcelu zaznaczenia bardziej zuytych paszczyzn wklepujemy ziemisty pigment, atak przygotowana powierzchnia przypomina zadeptan paszczyzn
najczciej utartych regu i zarwno ilo jak

iasortyment tego, po co sigam jest kadorazowo wynikiem eksperymentu. To osignity efekt
daje sygna do zakoczenia pracy.
Zakoczenie
Przedzia kierowcy widoczny przez otwarte wazy
Otarcia gsienic wykonane pilnikiem
Prace nad modelem trway dosy dugo,

bo okoo piciu miesicy, gwnie ze wzgldu na monta sporej iloci ywicznych czci ibudow penego wntrza. Jednak efekt
kocowy rekompensuje ilo czasu i pracy
powiconej replice. Generalnie model skada si bez adnych problemw i z czystym
sumieniem mog go poleci zarwno pocztkujcym modelarzom, jak itym bardziej
zaawansowanym, ktrzy pewnie obo go
jeszcze dodatkowo mas blaszek. Ja w niedalekiej przyszoci mam w planach wykonanie jeszcze dwch egzemplarzy StuG III
B jednego w zimowym niemieckim kamuflau, a drugiego zdobytego przez Rosjan
i przerobionego na SG-122. Moe te bd
mia okazj podzieli si swoimi wraeniami
zbudowy zCzytelnikami Super Modelu? n
OCENA ZESTAWU
Gotowy silnik
Przedzia silnikowy widoczny przez otwarte klapy
nr 4/2009
SUPER MODEL
55
POJAZDY
Sd.Kfz.11
OCENA ZESTAWU
ata trzydzieste XX wieku wNiemczech byy

okresem wielu przeomowych projektw
sprztu wojskowego. Jednym z nich byy
plany pojazdu pgsienicowego, mogcego suy jako pojazd transportujcy zapasy,
narzdzia czy amunicj, platformy domontau
uzbrojenia oraz jako opancerzone transportery
piechoty. Nas jednak interesuje model Sdkfz
11, 9-osobowy cignik o masie 7.1t i wymiarach d.5.48 m., sz. 1.82 m., wysoko 1.62 m.
Zosta zaprojektowany wfirmach Hansa-Lioyd
Automobilwerke iGoliath wroku 1934, analinie
produkcyjn trafi wlatach 1937 1944. Jeli chodzi ojego waciwoci drogowe tonapenym
baku potrafi przejecha 122 km iosign prdko 53km/h. Napdzany by silnikiem Maybach
HL42 6-cylindrowy silnik benzynowy omocy
74.5kW czyli ok.100KM. Podstawow wersj po-
jazdu by lekki cignik artyleryjski (niem. leichte

Zugkraftwagen 3t) przystosowany docignicia
haubic 105mm leFH 18, dzia przeciwpancernych
75mm PaK 40 oraz dzia przeciwlotniczych37mm
FlaK 36 i20mm FlaK 37. Ciekawostk moe by
rwnie fakt, i w tym modelu powstay warianty wozu doodkaania chemicznego oraz to,
enapodstawie tego podwozia powsta legendarny Sdkfz251. SdKfz11 by jednym znielicznych pojazdw produkowanych przez cay okres
trwania wojny wiloci 8800 sztuk. Transporter
ten zosta uyty bojowo wkampanii przeciwko
Polsce w1939 r.
Wanie uycie bojowe we wrzeniu 1939r
idoczone malowanie przez producenta skonio mnie dorozpoczcia budowy tego modelu.
Firma AFV-club woparciu otopodwozie wypucia ca gam doskonaych modeli wskali
1:35. Zestawy wramkach prezentuj si bardzo
dobrze, przewyszaj nawet konkurencyjnego
Dragona, ale przy montau sytuacja wyglda
Przedzia kierowcy dodatkowe elementy zblaszki Abera
Przedni ukad jezdny dodatkowe imitacje rub ielementy

fototrawione
Stanisaw Jaboski
56
ju inaczej. Poodciciu iobrobieniu poszczeglnych elementw okazuje si, eczci nie

bardzo chc si zoy, sza bardzo spasowane. Jedynym wyjciem jest ich poszczeglne
dopasowywanie dosiebie (pilnik ipapier cierny). Wada tadotyczy wikszoci modeli produkowanych przez AFV-club imona si dotego
przyzwyczai. Dowaloryzacji Sdkfz 11 uyem
bardzo dobrych blaszek firmy ABER oraz wykorzystaem ogniwkowe ruchome gsienice
zDragona. Wewntrzny luk wskrzyni transportowej wykonaem odpodstaw zcienkiej pytki
plastikowej iszuflad adaptowanych zmodelu
Famo (Tamiya). Model ten pocztkuje ca seri pojazdw uytych we wrzeniu 1939 r. jak
przedstawi Wam wnastpnych egzemplarzach
Super Modelu. Myl, eartyku ten bdzie inspiracj dobudowy wasnych makiet zomijanego przez wielu okresu walk w1939 r. tym
razem nie Tygrysy iPantery, awczeniejsze konstrukcje, moe mae, ale jake pikne.
n
Sklejony zbiornik paliwa iskrzynia biegw
Koa zdooonymi wentylami
Siedzenia przed obrbk
Koa z ubytkami gumy na felgach, uwydatni si po

pomalowaniu
Rama wraz zwahaczami
Pomieszczenie kierowcy z doklejonymi dodatkowymi

elementami zblaszki
Przd doklejony znak firmowy nad chodnic oraz

zaszpachlowane ubytki przy zderzakach
Przedzia zaadunkowy niezbyt spasowany wic niezbdna

bya szpachlwka
Koa pomalowane podkadem Panzer Gray iczarny H33
1:35
AFV-club
nr 4/2009
SUPER MODEL
57
Przd kaduba dodatkowe wyposaenie wykorzystane zblaszki Abera oraz nity na przodzie
botnikw wykonane przy pomocy kleju dwuskadnikowego np. Poxipol
Ty Sdkfz 11, dodatkowe gniazdo owietleniowe iskadane wsporniki wykonane zplastiku

iblaszek Abera
Zapomniany element fototrawiony doklejony wkabinie
Tumik irura wydechowa pokryta podkadem
Skrzynki to kopie zFamo Tamyii
Tablica przyrzdw zegary, to folia zzestawu Abera
Blaszki fototrawione. Maa doczona do zestawu, za pozostae dwie to produkt Abera
Drzwiczki boczne uzupenione orczki do mocowania plandeki
58
Drobne detale zblaszki wprzedziale kierowcy
Uzbrajanie modelu wdrobne detale jak zatrzaski, rczki iuchwyty
Wykonana od podstaw zabudowa luku
Dodane rczki zdrutu miedzianego oraz wiato pozycyjne (Dragona)
Zoona gsienica (Dragon od Sdkfz 251)
Pomalowany pokrowiec na stela. Podkadowy Humbrol 93 iprzetarty biaym Humbrol 34
Siedzenia pomalowane Humbrol 93 iprzetarte bia Humbrol 34
Poprawiona rama szyby przedniej iszperacza
nr 4/2009
SUPER MODEL
59
Pomalowany podkadem przedzia zaogi iluki na czci zapasowe
Przyklejony przedzia kierowcy do ramy pojazdu. Podogi przetarte metalizerami
Siedzenia pokryte rozcieczon ciemn brzow farb olejn
To samo zpokrowcem
Przedzia kierowcy iprzedzia zaogi pokryte kilkoma odcieniami piaskowego iziemistego

(sucha pastela)
Kolej nadoln cz pojazdu botniki mocno przetarte suchymi pastelami odciemnobrzowych poprzez jasnopiaskowe. Tosamo naramie, ale owiele delikatniej. Tumik pokryty
mieszank bezbarwnego akrylu irdzawej suchej pasteli
Pomalowane czci koa, najpierw podkad Panzer Gray na gotowe felgi iczarny na opony
nastpnie kilka kolorw pigmentw (suche pastele, nakadane iprzecierane wkilku etapach)
Kurz te musi by wbocznych lukach
60
Cieniowanie szuflad przy pomocy rozcieczonej ciemnobrzowej farby olejnej
Przetarty jasnym brzem pokrowiec na stela
Zmontowany ukad jezdny oraz cay model pokryty podkadem Panzer Gray irozjaniony
ciemnoszar barw (mieszanka Panzer Gray i20% biaej)
Gotowa dolna cz pojazdu
Model pokryty sidoluxem przed naoeniem kalek
Gotowy? Prawie. Naoona kalkomania, cay model przefiltrowany rozcieczonym czarnym

filtrem firmy Valejo, naoone suche pastele ioczywicie doklejone pozostae elementy
Model Sdkfz 11 umieszczony na podstawce. Model otrzyma jeszcze kilka drobnych poprawek
nr 4/2009
SUPER MODEL
61
POJAZDY
BTR-60 ZOMO blue

Andrzej Smoliski
1:72
OCENA ZESTAWU
Konstrukcja
W poowie lat pidziesitych
XX w. w wyniku zapotrzebowania Armii Radzieckiej na koowy
transporter opancerzony, w biurze konstrukcyjnym zakadw samochodowych GAZ (Gorkowskij
Awtomobilny Zawod) powsta prototyp o nazwie izdielije 49(GAZ49), ktry to 13.11.1959 r. zosta przyjty na uzbrojenie jako
BTR(bronietransportior)-60P pokonujc wkonkursie podobny pojazd Zi-153. Koncepcja BTR-60P,
produkowanego seryjnie do roku
1963, bya ewidentnie pokosiem
dowiadcze wyniesionych (a raczej zaobserwowanych Armia
Czerwona nie miaa w wyposaeniu transportera opancerzonego wasnej konstrukcji w czasie
wojny) zII wojny wiatowej. Jego
otwarte nadwozie miao oczywiste
zalety. Desant mg atwo opuci
pojazd. Miao take wady: rwnie
atwo, celnym rzutem granatem,
mona byo wyeliminowa wz
zwalki. Jednak tonie dyskomfort
onierzy sabo chronionych przed
opadami atmosferycznymi by po-
62
wodem podjcia znaczcej modernizacji transportera. Trzeba pamita, eZimna Wojna przybieraa
nasile, alata szedziesite toczas,
kiedy powanie brano pod uwag
konflikt atomowy naskal wiatow. Toochrona onierzy przed opadem radioaktywnym ipromieniowaniem przenikliwym bya powodem
przykrycia kaduba pojazdu pyt
stalow dotd zakrywanego brezentow pacht. Tym samym powsta
BTR-60PA (GAZ-49A) produkowany
wlatach 1963-66. Transporter wkolejnej odsonie doczeka si rwnie
wiey BPU, uzbrojonej wsprzone wkm 14,5mm KPWT i7,62mm
km PK oraz oznaczenia BTR-60PB,
wtej wersji produkowany wlatach
1966-76. WWojsku Polskim transportery rodziny BTR nie wystpoway. Role koowego transportera
opancerzonego w LWP spenia
pojazd wyniky z kooperacji polsko-czechosowackiej OT-64, lub
wwersji rodzimej znany jako SKOT.
BTR-60PB w Polsce znalaz swoje
miejsce w Milicji, a dokadniej
wZOMO. Zmotoryzowany Odwd
Milicji Obywatelskiej, obecnie czule
nazywany Prewencj, dysponowa

kilkunastoma tego typu transporterami specjalnie przystosowanymi dowalk ztumem, zczego kilka
wyposaono wlemiesz dotaranowania barykad. Dodzisiejszego dnia
nieliczne zBTR-w 60PB wrnym
stanie technicznym znajduj si
na wyposaeniu Policji. Kolejnych
kilka sztuk mona spotka w muzeach w caym kraju m.in. w:
Muzeum Ora Biaego wSkaryskuKamiennej, Lubuskim Muzeum
Wojskowym w Drzonowie oraz
w rkach prywatnych. Cakowita
produkcja transporterw rodziny
BTR-60 w ZSRR szacowana jest
naok.25 000 szt.
Koncepcja
Pomys na model podpatrzyem.

Dojrzewa czas jaki, a w listopadzie 2008 w sklepie PanzerStar
wStarachowicach, trafiem nazestaw ICM nr 72911 wbardzo przyzwoitej cenie. Napierwszy rzut oka
model sprawia wraenie pozytywne i nic nie zapowiada kopotw
zwizanych ze sklejaniem. Odlew
jest czysty bez dokuczliwych nad-
lewek i jam skurczowych. Czci

sadnie odwzorowane aszczegy wyrane, lady poczeniu form
widoczne, jednak atwe dousunicia. Szary plastik, zktrego wykonano wypraski jest kruchy. Dlatego
naley bardzo uwaa przy wydobywaniu delikatnych czci z topornej ramki. Radz kademu kto
zechciaby wykona model zomawianego zestawu, aby bez zbdnego zastanowienia zrezygnowa
zewszystkich relingw uchwytw
itp. drobiazgw, narzecz drucikw
wyginanych we wasnym zakresie
wodpowiednie ksztaty. Oszczdzi
to pracy i nerww. Gwny mankament modelu to spasowanie
czci. Nie jest to jaki szczeglny dramat, jednak trzeba si liczy
z piowaniem i szpachlowaniem.
Do najpowaniejszych uomnoci
zaliczam: konieczno nieznacznego powikszenia rednicy opon [cz.
C1 iC2] by mona byo zaoy je
nafelgi [B18], (przy montau trzeba
uwaa, poniewa opony sprawe
ilewe mwi otym cieka bienika), oraz pasowanie grnej idolnej
czci kaduba w okolicy pdnika
wodnego. Tu nie obejdzie si bez

szpachlowania. Kiedy pokonamy
pocztkowe niedokadnoci pozostaje jeszcze tylko nieco powikszy otwr montaowy wiey iju.
Wmoim przypadku tobya dopiero
najwyej poowa drogi.
Konwersja
Spord niezbyt wielu dostpnych zdj wybraem te, na ktrych transporter ju wprawdzie
wbarwach Policji ma doczony lemiesz aztyu przeciwwag wpostaci stalowych listew, natomiast
wnacaym obwodzie wymalowano to-czarn zebr. Uznaem
taki chwyt za dopuszczalny, gdy
pojazdy wyglday na mocno zaniedbane, wyblake malowanie
pochodzio zca pewnoci zminionej epoki. Transformacja ustrojowa za wprzypadku naszych BTRw sprowadzaa si najwyraniej
dozamiany pierwszej sylaby zMi
na Po licja wymalowanych
na niesymetrycznie rozmieszczonych bocznych wazach. Poprawdzie mj model przedstawia syntez dwch stojcych obok siebie
na fotografii pojazdw. Takie poczenie wydao mi si najbardziej

atrakcyjne. Zmiany w fabrycznym
zestawie rozpoczem od otwarcia dwch wazw, zktrych jeden
itak potem zamknem pokryw
dorobion z blaszki aluminiowej.
Otworzyem take wloty powietrza
doprzedziau silnikowego iwykonaem ztakiej samej blaszki uchylon
aluzj. Operacje teznacznie poprawiy oglny wygld modelu. Nie
domykaem take wazw kierowcy idowdcy, oraz dwie przednie
pary k wozu wykonaem wpozycji
skrconej, by nada transporterowi
cechy indywidualne. Naniektrych
zdjciach pokrywa silnika dodatkowo chroniona jest siatk aberowska siatka S01 doskonale nadawaa si dotego celu. Doda take
naley, eukraiski producent nie
zamieci w zestawie elementw
przezroczystych. Tym samym, jeli
chcemy zostawi otwarte przednie
okna przed sklejeniem powek
kaduba zcienkiej pleksi, powinnimy wykona oszklenie iewentualnie usadowi wewntrz kierowc.
Najwaniejszym elementem prze-
budowy jest wspomniany ju lemiesz zaczepiony onos pojazdu

izabezpieczony oddou zderzakami
kolejowymi zamocowanymi doktownika przyspawanego dospodu
wanny kaduba. Taran wykonaem
zestarej karty telefonicznej, uchwyt
zkawaka ywicy, bufory zgwodzikw szewskich osadzonych wrurkach zuytego wkadu oddugopisu. Przeciwwaga totake karta telefoniczna. Jedna wystarcza nadwa
pene, nazwijmy to,komplety konwersyjne. Analiza materiau fotograficznego wymusia take dokonanie mniej spektakularnych zmian
takich jak: rozmieszczenie przednich
reflektorw iwiate nocnych, dooenie gniazda antenowego dodatkowej radiostacji R-123.
Malowanie modelu odbyo si
w kilku etapach. Wntrze biay
pmat (Humbrol-130). Pozmontowaniu powek kaduba malowaem
pasy to-czarnej (H24 iH33) zebry,
wzdu pojazdu, przeciwwag oraz
lemiesz. Kolor podstawowy: khaki (jak LWP, cho mona spotka
BTRa rwnie w malowaniu granatowym zbiaymi wykoczeniami
iczarnym lemieszem wbiae pasy)

H-75. Kluczowy dla projektu napis
Milicja uoyem zkalkomanii zawierajcej alfabet; bardzo wspar mnie
Kolega (dziki Krystek!). Nastpnie
naniosem lady eksploatacji, odbarwienia iobicia czynic wmoim
przekonaniu model bardziej rzeczywistym. Wkocowej fazie budowy
poczyem najwaniejsze podzespoy w cao. Zamontowaem
pozostae drobiazgi jak reflektor
ianten.
Konkluzja
Wrzeczywistoci jest ztym troch wicej pracy ni by si mogo

wydawa, ale gorco zachcam
dopodobnych poczyna.
Literatura
Berna W., Cypko E., Radzimierski M.,
Transporter opancerzony BTR-60,
NTW 1998 nr 5 s. 26-30.
Wykorzystane zestawy
Model BTR-60PB; 1:72; nr kat. 72911.
elementy fototrawione - ABER; siatka;
nr kat. S01.
kalkomanie - YNOT; koktajl wschodni.
nr 4/2009
SUPER MODEL
63
FIGURKI
Knight of the Teutonic

koniec XIII w.
1:32
R o m e o
Stanisaw Jaboski
OCENA ZESTAWU
ocztki zakonu krzyackiego

przypaday na okres III krucjaty ioblenia Akki w1191
roku. Rycerze pochodzenia
niemieckiego zaoyli nieformalne stowarzyszenie, ktre miao
opiekowa si rannymi i chorymi Niemcami. Ksi szwabski
Fryderyk przekaza stowarzyszeniu niemiecki szpital, wymuszajc
jednoczenie na jego czonkach
zoenie lubw czystoci. Szpital
otrzyma oficjaln nazw Szpitala
Najwitszej Marii Panny przy
Domu Niemieckim wJerozolimie.
Pozdobyciu Akki nastpi gwatowny rozkwit bractwa. Oficjalne barwy zakonu tobiay paszcz zczarnym krzyem, wewntrz ktrego
by czarny orze. Patronami zakonu bya Najwitsza Panna Maria
iwity Jerzy.
Figurk t wykonaem na podstawie modelu firmy Romeo.
Odwzorowanie detali jest w niej
bardzo dobre. Jedyn czci, jak
zmieniem, jest wcznia. Z oryginau zachowaem samo ostrze,
ktre poobrobieniu inawierceniu
przykleiem do prta zwkna wglowego. Mg by toprt zdrutu
stalowego bd miedzianego, ale
wkno wglowe jest lekkie i dobrze si je maluje. Sznur mocujcy
oba elementy tokawaek naoonej
spiralnie nitki syntetycznej (nie odstaj zniej cienkie woski). Dopomalowania tarczy wykorzystaem
suche kalkomanie firmy Andrea.
Niestety narynku brak jest dobrych
kalkomanii do figurek historycznych. A szkoda, bo ten dzia modelarstwa staje si coraz bardziej
popularny. Osobicie chciabym
mie moliwo zdobycia dobrego
zestawu kalek zherbami rycerstwa
polskiego czy godami rzymskich
legionw. Ten temat podsuwam naszym producentom zestaww kalkomanii, modelarstwo tonie tylko
samoloty ipancerka.
Figurk pomalowaem farbami
olejnymi Humbrola oraz artystycznymi Talensa serii Rembandt iVan
Gogh. Sam proces nakadania farb
niczym si nie rni od opisywanych w poprzednich mych artykuach. Jak zawsze zachcam Was
do rozwijania tego wspaniaego
hobby.

n
64
Figurka ma ju pomalowan twarz inaniesiony aerografem biay podkad napaszczu (Humbrol 34). Przykadowo pokazane
rodzaje pdzli uytych przy malowaniu
figurki
Model po oszlifowaniu i obrobieniu

przygotowany domalowania
Naoony podkad cielisty (Humbrol 61) na

twarz rycerza
Prawie gotowa figurka. Brak jeszcze

cieniowa drobnych elementw
Gotowy model rycerza krzyackiego ustawiony na drewnianej podstawce
Nabdziesz w:
Salonach Empik, w Wydawnictwie
tel. 081 749 20 20 oraz poprzez
stron www.kagero.pl
ABC MODELARSTWA
Euro-Rdza
Krzysztof Barcz
tym miejscu mona przywoa przysowie: Cudze chwalicie,

swego nie znacie.
Wanie nanasz rynek modelarski wchodzi nowy wynalazek.
Jest toprodukt zszerokiej gamy chemii modelarskiej. Cieszy,
eoprcz technologii odlewania z ywic iwykonywania blaszek fototrawionych, nasi rodowici producenci signli poeksperymenty zchemi
itozbardzo pozytywnymi skutkami, oczym moecie przeczyta poniej.
Chciabym przedstawi dwa produkty firmy Euromodel Plus.
66
1. EURO-RDZA SYSTEM
Wdwch fiolkach opojemnoci 20 g kada, otrzymujemy pyn emali
imitujc: fiolka Aoraz fiolka B zutrwalaczem.
Emali nakadamy na pomalowany ju model. Naley nakada j pdzelkiem i, wodrnieniu do zwykej emalii, rozoy ja nierwno. Co to
znaczy? Wane, aby wjednym miejscu byo wicej pynu A, winnym
nieco mniej. Po wyschniciu spotguje to efekt korozji. Pyn ten po naoeniu ma kolor ciemnoszary. Czas schnicia skadnika Awynosi okoo
25-30min. Po tym czasie uywamy skadnika B. Jest to zielonkawa substancja olekko elowej konsystencji. Doskonale si nakada za pomoc
pdzelka. Po chwili od naoenia ju wida efekty. Emalia A staje si
ciemnoczerwonobrzowa. Po cakowitym wyschniciu, ktre trwa 1,5
godziny, staje si cakowicie rdzawa.
2. EURO-RDZA METAL
Jest toprodukt przeznaczony donanoszenia rdzy naelementy waloryzowanych gsienic metalowych doczogw oraz innych pojazdw
gsienicowych. Zawarto zestawu todwa skadniki AiB opojemnoci
50ml kady.
Nawstpie gsienice metalowe zzestaww uzupeniajcych skadamy
wcao.
Zoone gski myjemy wciepej wodzie zdodatkiem pynu donaczy, korzystamy w tym przypadku zeszczoteczki dozbw, poniewa
musz by one dokadnie oduszczone.
Nastpnie wkadamy doroztworu: 50/50 wody ibiay ocet winny (bardzo wane, aby by onjednym zeskadnikw).
Dotakiej mieszanki wkadamy gski ipodgrzewamy prawie dowrzenia. Wane, aby roztwr by przygotowany wpojemniku aroodpornym.
Po zagrzaniu odstawiamy roztwr wraz z gskami na 20-30 godzin
doostygnicia.
Nastpnie mieszamy skadniki AiB zzestawu EURO-RDZA METAL:
25ml:25ml. Jest topoowa zestawu (wystarcza onnadwa komplety gsienic). Dopojemnika, najlepiej plastikowego (nie reaguje zmetalem),
wrzucamy gski dopynu.
Pokpieli (okoo 5-10 minut) otrzymujemy wspania sta rdz, nie
puczemy jej pod wod; odstawiamy do cakowitego wyschnicia.
Gwarantuj, epotak przeprowadzonej akcji efekt jest zdumiewajcy.

Produkt jest w 100% polski, producent tofirma EUROMODEL PLUS, ktra
udziela obszernych informacji pod adresem www.euromodelplus.eu ie-mailem
tedeuszchudzik@neostrada.pl
Brawo za pomys. Oczekujemy nadalsze eksperymenty zchemi, ktre uatwi nam modelarzom tworzenie wiernych replik modeli.
n
nr 4/2009
SUPER MODEL
67
LUDZIE MODELARSTWA listy od Czytelnikw
Piotru Koza
Z przyjemnoci prezentujemy Pastwu list od naszego Czytelnika, w ktrym opisuje on wspln pasj, jak dzieli z synem Piotrusiem
itam Czytelnikw SUPER MODELU,

tonasz debiut iprzedstawi tutaj relacj z budowy nie pierwszego, ale
pierwszego ukoczonego modelu
mojego syna Piotrusia, ktry te chwyci tego
modelarskiego bakcyla. Pierwsze prby tomodele w1:72 (ja takie buduj), jak Piotru zacz
sw przygod nazajciach wmodelarni wwieku 7 lat, to wanie z modelami KP w 1:72
byy jego pocztki, ale okazao si, e modele te s za mae i wszystko mu leciao z rk.
Zaproponowaem mu model w wikszej skali
iokazyjnie taki wanie nabyem. Modelem tym
okaza si synny P-51 D Mustang, ale zokresu
wojny wKorei ipod oznaczeniem F-51 D. Tego,
co Tamiya daa w pudeku, nie trzeba opisywa, aschematy malowania strzy iwszystkie
srebrne:
1. z12th FBS, 18th FBG malowanie zpudeka zefektown szczk
2. Col. W. Clark, COof the 18th FBG
3. Capt. J. W. Rogers, 36th FBS, 8th FBW
Wybrane zostao pierwsze ze wzgldu
naefektown szczk, dodatki doniego tomaski Monteksu (SM 48036) a z figurki pilota
Piotru zrezygnowa na rzecz fototrawionych
kolorowych pasw zEduarda (49001), doczego
udao mi si go namwi. Budowa rozpocza
si ododtuszczenia caego modelu, nastpn
czynnoci byo wykonanie caego wntrza kaduba, ktre zaczo si odpomalowania podogi nabrzowo izamaskowania jej tam Tamiyi
imaskolem Humbrola, nastpnie interior green
napozostae elementy. Oile pomalowanie podogi byo dla Piotrusia prost czynnoci, tonastpne malowanie odbywao si kilkakrotne,
awszystkie elementy byy pomalowane, afarba pokrya je rwn warstw. Przewity plastiku
spod farby iniedomalowania towarzyszyy mu
odpocztku doprawie samego koca, coskutkowao kilkakrotnym malowaniem tych samych
elementw, aioolbrzymim zuyciu farby nie
wspomn. Ja cay czas czuwaem nad jego
poczynaniami, adomalowania uywa mojego
aerografu. Przygotowaniem aerografu domalowania, jak ifarby, zajmowaem si osobicie,
tak jak ijego umyciem pomalowaniu, za samo
malowanie toju dzieo Piotrusia. Potem czarna
farbka napozostae czci ipomalowanie skrzanych opar pdzelkiem. Tablic przyrzdw
wczeniej pomalowan naczarno polakierowa
lakierem byszczcym i naoy kalkomani,
ktra dziki pynom zmikczajcym Microscale
adnie si uoya. Wloty powietrza pomalowa
nachromate primer yellow, chodnice zagruntowa czarnym matem, anatopooy aluminiowy Model Mastera. Najgorsza czynno topasy
pilota, ale udao mu si je jako zmontowa
inie byo totakie trudne, jak si wydaje, wycite elementy czy zesob za pomoc lakieru
bezbarwnego ijak ju byy gotowe, tozostay
zesob poczone nastae za pomoc Super
Glue. Tydzie czasu zajo mu zoenie pasw
iprzymocowanie dofotela. Wykonanie pasw
byo przeomem wbudowie, gdy wtedy odechciao mu si dalszej pracy przy modelu, ale
mj doping zmobilizowa go dodalszej pracy,
narazie dwa miesice go budowa. Teraz na-
68
stpi may przeom, poczenie wcao tych

wszystkich czci dao widok prawie caego
kaduba, to ju co. Zamaskowa wntrze kabiny inamalowa czarny pas przeciwodblaskowy oraz za pomoc tamy wykona jego ksztat
izamaskowa go. Nastpnie skrzyda, wntrze
komr podwozia pomalowa nainterior green
iwywierci otwory pod bomby irakiety, przyklei pylony, zoy je wcao oraz przygotowa
stateczniki. Zgodnie zinstrukcj nanis ty
kolor nakocwki skrzyde, statecznikw isteru
kierunku oraz je zamaskowa, anaster kierunku nanis jeszcze czarny ite go zamaskowa.
Dopiero teraz mg poczy kadub, skrzyda,
stateczniki iwloty powietrza wcao, no iod-
by pierwsze loty popokoju, botonajwaniejsze, by sprawdzi, czy si da nim lata. Teraz zamaskowa wloty powietrze ikomory podwozia
poprzez oklejenie ich cienko ucitymi paskami
ztamy, awntrze wypenione zostao maskolem. Przy podwoziu postpi troszk inaczej,
gdy napodstawie klap zamykajcych wykona
szablon, czyli odrysowa na kartce ich ksztat
iwyci go, ale troszk mniejszy iza pomoc
maskolu zamaskowa nimi komory podwozia.
Teraz model zosta zagruntowany podkadem
Alclad II. Wmidzyczasie przygotowa podwozie, koa pomalowa naczarno, aekopaki byy
osobno zjednej strony, toposuyy mu dowycicia szablonu ztamy dozamaskowania opo-
ny, kopaki i klapy podwozia te zagruntowa

podkadem Alclad II. Teraz towszystko pomalowa, ale ju farb Alclad II ALC-105, efekt malowania wyszed rewelacyjny. Golenie podwozia pomalowa naaluminium Model Mastera.
Bomby korpusy sklei ze sob i pomalowa
naolive-drab, aeby atwiej si je malowao,
to byy w dwu czciach. Na korpusach byy
ich uchwyty, wic znw tama posza wruch,
czarny podkad i aluminium na koniec. I tak
wygldaj pozdjciu maskowania. Rakiety powstay podobnie, gowice toolive-drab iznw
tama, korpus nabiao iznw tama imaskol,
pylony i obejmy podkad czarny i aluminium
na to, a czubek gowicy to Alclad II, stateczniki toczarny ialuminium nakoniec. Iprawie
gotowe. Kocwki migie ikopak pomalowa
nato, tam zamaskowa kocwki migie
ipomalowa je naczarno, lakierem byszczcym
inaoy kalki naopaty migie oraz zabezpieczy cao lakierem. Oson kabiny oklei maskami Monteksu ipomalowa naczarno, potem
zamaskowa tam imaskolem wszystko poza
ramami inanis nanie aluminiowy. Rury wydechowe toczarny podkad igun metal, akocwki to rdzawy. I tak doszed do kalkomanii
na modelu, ktr nakada z pomoc pynw
zmikczajcych Microscale, ale itute nie obyo si bezproblemowo, pky kalki tzn. gwiazda
na grnym skrzydle i szczka z lewej strony,
aprzez nieuwag uszkodzi nr pod kabin FF943, cowida namodelu jakby by porysowany
pomidzy F a9, atake krzywo wyszy niektre
napisy eksploatacyjne namodelu. Teraz przyszed czas nadoklejenie pozostaych elementw
modelu wcao. Itak oto skrtowo przebiegaa budowa Mustanga, pierwszego ukoczonego
modelu Piotrusia, ktra trwaa ponad p roku.
Plany byy troszk inne, bomia by skoczoreklama
Szeroki wybr chemii modelarskiej

oraz modeli wiodcych producentw
SALON MODELARSKI
MODEL WORLD
www.sklep.modelworld.pl
ul. Jagieloska 24/1, 41-902 Bytom tel. 510 703 349 mail: e-sklep@modelworld.pl
ny wczeniej, ale to nie wyszo. Planowane

jest jeszcze wykonanie podstawki pod model.
Za toju zukoczonym modelem Piotru wystartowa na VI Midzynarodowym Festiwalu
Plastikowych Modeli Redukcyjnych wBytomiu
wdniach 28.02. 01.03.2009 r. wklasie S2
samoloty 1:48 / 1:50, standard, gdzie zosta
wyrniony. Drodzy Czytelnicy, najlepiej sami
ocecie wykonanie F-51 D Mustanga.

Krzysztof Koza
TABEL A BARW WSPCZESNEGO LOTNICTWA USAF, US NAVY I USMC

Lp
Nazwa oryginalna
Kolor
FS 595b
Humbrol
Gunze
Pactra
Model Master Acryl
Xtracolor
Vallejo Air
Uwagi
01
Light Ghost Grey
jasny blado szary
36375
127
H308
A42
4762
X136
Tamiya
050
F/A-18A/C/D, F-15A/C schemat "Ghost", F-22A, schemat "taktyczny" Marines, np. AV-8B
02
Dark Ghost Grey
ciemny blado szary
36320
128
H307
A41
4761
X135
047
F/A-18A/C/D, F-15A/C schemat "Ghost", schemat "taktyczny" Marines, np. AV-8B
03
Gunship Grey
szary "migowce szturmowe"
36118
125
H305
A37
4752
X130
053
F-15E, schemat European I, np. MH-53J, schemat "Hill", np. F-16A/C/D
04
Gunship Dark Grey
ciemny szary "migowce szturmowe"
36081
32
H301
4691
X129
055
schemat European Iver. 1, np. A-10A schemat "Lizard"
05
Dark Blue Grey
ciemny niebiesko-szary
35237
145
H337
4746
X126
049
schemat "taktyczny" Marines, np. AV-8B
06
Extra Dark Sea Green
bardzo ciemny morski zielony
34092
149
H302
A31
4729
X114
014
schemat European I, np. A-10A, MH-53J
07
Forest Green
leny zielony
34102
117
H303
A33
4734
X116
092
schemat European I, np. A-10A, MH-53J
08
Light Grey
jasny szary
36495
147
H338
A44
4765
09
Medium Grey
redni szary
36251
10
Neutral Grey
redni szary
36270
11
Dark Grey
ciemny szary
36176
12
Dark Gull Grey
ciemno szara "mewa"
36231
13
US Helo Drab
szaro zielony "migowce"
34031
14
Tan Special
to-brzowy specjalny
20400
15
Brown Special
brzowy specjalny
30140
119
H47
16
Olive Drab
szaro-oliwkowy
34087
155
H304
A30
4728
17
Gloss Black
czarny byszczcy
17038
21
H27
A01
4695
18
Flat Black
czarny matowy
37038
33
H12
A46
4768
X404
19
Gloss White
biay byszczcy
17875
22
H1
A02
4696
20
Flat White
biay matowy
37875
130
H11
A47
4769
XF-24
elementy kamuflau, np. SH-60

X132
H306
A39
4757
F-15A/C "Mod Eagle", F-22A
X133
XF-20
048
4755
X131
XF-54
097
4723
X152
4697
X145
4754
140
H317
A38
H27
schemat "Hill", np. F-16A/C/D

F-15A/C "Mod Eagle", F-22A
wntrza kokpitw
malowanie migowcw USA, np. UH-60A, OH-58A/D, AH-1F/S, AH-64A/D
schemat brzowo piaskowy, np. MH-53J iMH-60G
035
schemat brzowo piaskowy, np. MH-53J iMH-60G
XF-49
043
uzbrojenie podwieszane - bomby lotnicze
X-1
057
elementy wyposaenia
XF-1
057
napisy ioznaczenia identyfikacyjne, kolor powierzchni F-117A
X141
X-2
001
komory podwozia, luki uzbrojenia ibombowe
X405
XF-2
001
napisy ioznaczenia identyfikacyjne
X111
Uwagi:
1. Podane odcienie emalii modelarskich maj charakter po czci przybliony, tak aby maksymalnie uproci dobr odpowiedniego koloru.
2. Niektre odcienie, gwnie farb Humbrola, mog nie wystpowa waktualnej ofercie producenta, ale ze wzgldu na ich popularno podano je wliteraturze ztymi samymi numerami dla
atwiejszego znalezienia innych zamiennikw.
3. Wzdecydowanej wikszoci farby uywane do kamuflowania maszyn s pmatowe.
70
www.pwm.org.pl
megakonkurs
dla prenumeratorw
Aby wzi udzia w megakonkursie naley wykupi prenumerat
Super Modelu na rok 2010 do 10 grudnia 2009.
Peny regulamin megakonkursu na stronach www.armia24.pl
mega
nagrody...
Prenumerata 2010
Ilustrowany Magazyn Modelarski Super Model

roczna prenumerata
Cena specjalna 70,00 PLN
Zamw w sklepie internetowym www.kagero.pl,
telefonicznie (081) 749 20 20
lub wpa 70 PLN na konto:
23 1160 2202 0000 0001 3824 8670
Kagero Publishing Sp. z o.o., ul. Megiewska 9F, 20-209 Lublin
Tylko dla prenumeratorw

KATALOG wydawniczy 2010 Oficyny Wydawniczej KAGERO
GRATIS

Super Model NR 24

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Super Model NR 24

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Super Model NR 24

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Fot.

Super Model nr 4/2009

iece wydanie Super Modelu ma dla

czytelnikw Super Modelu. (Gratulacje dla

Jolanta Aleksandrowicz, Karolina Tokarz

Wydawca magazynu modelarskiego Super

De Havilland Dh4a (passenger) 1:48

F-11A Aardvark 1:48

F-14D Super Tomcat 1:32

F/A-18E Super Hornet 1:32

PaK 43/3 L/71 mit Behelfslafette 1:35

Bf-180B Profipack 1:48

Bf-110 G-4 1:48

BAC Lightning Mk. 1A/Mk. 1:48

SUPER MODELnr 4/2009

F6F-5 Hellcat 1:48

Tornado IDS 1:48

Messerchmitt Bf 109E-3 1:32

Kfz.15 uniform chassis medium vehicle 1:72

Leichter Schutzenpanzerwagen (2.Ausf)

Opel Admiral 1:48

Canadian 40mm Bofors AA gun 1:35

German Opel Olympia Model 1937 1:35

Carro Armato P40 1:35

Soviet Tank Crew 1979-1988 1:35

T-34/76 mod. 1943

ZTZ 99 MBT 1:35

British Tank Crew 1:35

Producent: Hobby Boss

with Anti-Heat Fence 1:35

Soviet DSHK Machinegun with crew 1:35

Kenworth W900 1:25

MAZ-537 Last Production 1:35

Scotland The Brave 1:35

USS Momsen DDG-92 1:350

Modern U.S.Marine M252 Team 1:35

Supplies, at last! 1:35

Armor Crewman & Infantry 1:35

USS Massachusetts (BB-59) 1:700

Chinese 039G Sung

class submarine 1:350

F-22A Air Dominance Fighter

estaw Academy, zawierajcy model F-22A,

SUPER MODELnr 4/2009

Rwnie imponujca jak rozmiary

zastrzee. Bardzo wyranie wydrukowane s

Po kilku chwilach spdzonych na podziwianiu

Podobnie ma si rzecz z wnkami podwozia gwnego: adnie zdetalowane instalacje

Warianty konfiguracji iuzbrojenie

Zestaw Academy pozwala na

jenia. Wtym celu na wypraskach znalazy si

Nie bd prbowa przekonywa nikogo,

AM 6 wkodzie NATO oznacza

SUPER MODELnr 4/2009

wek inadmiernej iloci linii podziau

dw polskiego i czeskiego w jednym.

Pocztki lotnictwa polskiego

Znaki warszawskie Rumplera C.Ia