Super Model NR 40

Super Model nr 3/2012
Drodzy Czytelnicy!
rawdopodobnie wielu z Was zaczynao

swoj modelarsk przygod od miniatur
wskalach 1:72, 1:100 czy 1:144. Zapewne
wielu zczasem porzucio je na rzecz wikszych modeli wraz zposzerzeniem si oferty czoowych producentw iatwiejszym dostpem do
niej wskutek przemian rynkowych. Obecnie mona wrcz spotka si ztwierdzeniami, e zestawy
wbraille scale s zbyt uproszczone iprzez to niegodne uwagi nic bardziej mylnego! Wbiecym
wydaniu Adam Juszczak, Przemysaw Szymczyk
iZdenk ebesta pokazuj, i skala 1:72 ma si
bardzo dobrze, apoziom replik idostpnych do
nich waloryzacji umoliwia osignicie znakomitych rezultatw. Take najnowsze wypusty wskali
1:144 nie maj wiele wsplnego zkilkuelementowymi przodkami sprzed lat, oczym przekonuje
wswojej recenzji debiutujcy na amach Super
Modelu sekretarz naszej redakcji Stanisaw
Powaa-Niedwiecki.
Oczywicie nie zabrako rwnie relacji zbudowy modeli w wikszych skalach. Krystian
Ciechowicz zmierzy si zpremierowym wyro-
ISSN 1733-8964
Nakad:4000 egz.
Redaktor naczelny:Damian Majsak
Redaktor prowadzcy:Maciej Gralczyk
e-mail:maciejgoralczyk@kagero.pl
Sekretarz redakcji:
Stanisaw Powaa-Niedwiecki
e-mail:redakcja@kagero.pl
tel. 81 749 11 82
Opracowanie graficzne: Damian Majsak,
Marcin Wachowicz
DTP:Tomek Wajnkaim
Korekta:Stanisaw Powaa-Niedwiecki
Wsppracownicy:
Damian Bauer, Rafa Bulanda, Tomasz Chacewicz, Krystian
Ciechowicz, Marek Cieliczko, Jacek Cielak, Piotr Dmitruk,
Jakub Galicki, Joaqun Garca Gzquez, Pawe Janczarek,
Tomasz Janiszewski, Libor Jekl, Adam Juszczak, ukasz
Kapelski, Tomasz Kica, Zdenk Krm, Rafa Zbigniew
Lebioda, Tomasz Modasiak, Apoloniusz Musiaek, Micha
Myszczyj, Marek Naja, Adam Obrbski, Artur Olizo,
Luciano Rodriguez, Micha Rosiak, Radosaw Rzeszotarski,
Zdenk ebesta, Ludk punda, Rafa Strojec, Marcin
Surzyn, Przemysaw Syposz, Kamil Feliks Sztarbaa,
Przemysaw Szymczyk, Jakub Vilingr, Tomek Wajnkaim,
Robert Wjcik, Lubo Zach, Artur ty
Redakcja zastrzega sobie prawo do dokonywania
skrtw tekstw izmiany tytuw oraz nie ponosi
odpowiedzialnoci za opinie autorw zawarte
w tekstach. Materiaw nie zamwionych nie
zwracamy.
www.facebook.com/Kagero.SM
Wydawca: KAGERO Publishing Sp. zo.o.
ul. Megiewska 9F 20-209 Lublin
tel./fax 081749 11 81
www.kagero.pl, kagero@kagero.pl
Marketing: Joanna Majsak (dyr.),
marketing@kagero.pl
Sprzeda: Mariusz Andryszczuk,
(dyrektor sprzeday) tel. 81 749 20 20
Wydawca magazynu modelarskiego Super Model ostrzega P.T. Sprzedawcw, esprzeda aktualnych i archiwalnych numerw czasopisma
po innej cenie ni wydrukowana na okadce
jest dziaaniem na szkod Wydawcy i skutkuje
odpowiedzialnoci karn.
WNUMERZE:
Nowoci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
recenzje
Poradniki DVD AK-interactive . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
Luftwaffe im Focus Edition No. 19 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
Reggiane Re.2002 Ariete . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
Radzieckie rury wmaej skali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
Attack atakuje! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
abc modelarstwa
Praca zelementami fototrawionymi (cz. 1) . . . . . . . . . . . . . . 12
NARZDZIA
Stojaki do aerografw Mr.Hobby . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
HISTORIA SAMOLOTU
JUNKERS J.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
samoloty zszachownic
MiG-29UB (cz. 1) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
samoloty
Macchi C.200 Saetta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
Nieustraszeni! Douglas SBD Dauntless2 . . . . . . . . . . . . . . 32
OKRTY
U-201. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
POJAZDY
OSHKOSH M-ATV MRAP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
Sd.Kfz.234/4 zbliska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
DIORAMY IWINIETY
Spragnieni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56
Buldoer D9R . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62
WYSTAWY
IBatycki Festiwal Modelarski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
POLECAMY:
Tumaczenia:Maciej Gralczyk,
Rafa Strojec, Marcin Surzyn
bem chiskiej Panda Hobby, przy okazji oceniajc rwnie zwizane znim nowoci AK interactive. Tomasz Wajnkaim na przykadzie pary
Dauntlessw prezentuje wady izalety modelarstwa seryjnego, za Zdenk ebesta sporym nakadem pracy wzbogaca niestety rzadko spotykan replik woskiej strzay Macchi C.200
Saetta. Uwadze sympatykw polonikw polecam
z kolei pierwsz cz zmaga Kamila Feliksa
Sztarbay zMiG-iem-29UB wwydaniu Eduarda.
W ubiegym miesicu zakoczy si drugi
Multimedialny Konkurs Modelarski, jednak to
nie koniec organizowanych przez nas zawodw. Tym razem w szranki stan mionicy
pierwszowojennej awiacji. Na stronach 1619
oprcz artykuu Tomasza J. Kowalskiego traktujcego oJunkersie J.1 zamieszczone zostay regulamin ikupon zgoszeniowy konkursu
Pionierzy lotnictwa 19141918. Zapraszam
do rywalizacji!
Serdecznie pozdrawiam
Maciej Gralczyk
Redaktor PROWADZCY
w w w . k a g e r o . p l
nr 3/2012
SUPER MODEL
nowoci
Nowinki izapowiedzi zKS-Model
Hawker Siddeley
Harrier T Mk.2/2A/TAV-8A / Mk.4/4N 1:72
Producent: Special Hobby
SAAB A-21R 1:72
Producent: Eduard
Hellcat Mk. II 1:48
Caproni Ca.101 with 7-cylinder engine 1:72
Producent: Sword
Numer katalogowy: 72246
Producent: Fly
Numery katalogowe: 72061 & 72062
Rodzaj: wtrysk
Rodzaj: wtrysk
Rodzaj: wtrysk
Ilo czci: 95 plastikowych
Ilo czci: 121
Rodzaj: wtrysk
Kalkomanie: 3 / 2 malowania
Kalkomanie: 4 malowania
Kalkomanie: 1 malowanie
Uwagi: zawiera el. fototrawione iywiczne
Uwagi: edycja Weekend
Uwagi: zawiera el. ywiczne
Nowinki zEduard Polska Sp. zo.o.
Nieuport Ni-23 1:72
L-39C Albatros USAF 1:72
T-2 Buckeye 'Camouflaged Trainer' 1:48

Producent: Eduard
Producent: Eduard
Rodzaj: wtrysk
Producent: RS Models
Rodzaj: wtrysk
Rodzaj: wtrysk
Numery katalogowe: 92114, 92118 & 92119
Ilo czci: 34
Ilo czci: 60
Kalkomanie: 5 malowa
Rodzaj: wtrysk
Kalkomanie: 1 malowanie USAF
Uwagi: zawiera el. ywiczne ifototrawione
Ilo czci: 64 plastikowe
Morane-Saulnier M.S.406 1:72
Uwagi: zawieraj el. ywiczne
Vickers/CASA Type 245 with floats 1:72
Morane-Saulnier M.S.410 1:72

I-16 Type 10 1:48
MiG-21MF/ BIS in the Indian service 1:48

Producent: Eduard
Producent: Eduard
Rodzaj: wtrysk
Rodzaj: wtrysk
Rodzaj: wtrysk
Ilo czci: 78
Uwagi: edycja limitowana, zawiera el. fototrawione imaski
Rodzaj: wtrysk
Uwagi: zawiera el. ywiczne
Fokker D.XXI FR-167

w/ Reatractable Land.Gear 1:72
Morane D-3801 1:72

Fokker D.XXI '3.&4.s. over Finland' 1:48
Su-25K 1:48
Producent: Eduard
Rodzaj: wtrysk
Rodzaj: wtrysk
Rodzaj: wtrysk
Ilo czci: 91 + 90 plastikowych
Uwagi: zawiera el. 2 modeli, wtym ywiczne

ifototrawione
Uwagi: edycja limitowana, zawiera el. fototrawione, ywiczne, maski ikoszulk
Rodzaj: wtrysk
F6F-5N Nightfighter 1:72
Bf 109 E-4 1:48
Heinkel He 100D
'Soviet & Japanese Test Plane' 1:32
Producent: Eduard
Producent: Eduard
Producent: Sword
Rodzaj: wtrysk
Rodzaj: wtrysk
Rodzaj: wtrysk
Numery katalogowe: 72063 & 72064
Rodzaj: wtrysk
Kalkomanie: 4 / 3 malowania
Uwagi: zawiera el. fototrawione imaski
Uwagi: zawiera el. fototrawione imaski
Uwagi: zawiera el. fototrawione
Curtiss P-40K Warhawk / Kittyhawk III 1:72
SUPER MODELnr 3/2012
nowoci
Nowinki zTANK Models
Ringtrichter Richtungshrer 1:72
Nowinki zE.T. Model
Raketenwerfer auf Pz. Kpfw. IV 1:72

Producent: Tank Models
Pz.Kpfw.38(t) Ausf.G Basic 1:35
Producent: FPW Model
Rodzaj: ywica
Producent: E.T. Model
Rodzaj: ywica
Uwagi: Tank Models przejo ofert modeli

ywicznych firmy Euromodel Plus
Numer katalogowy: E35-130
Zapowiedzi zSahara Hobby
Rodzaj: el. fototrawione iywiczne

Uwagi: waloryzacja zestawu Dragon 6290
WWII German Infrared Night-Vision Devices

Type.1 1:35
Numer katalogowy: ER35-034
Krupp L.K.A.1 1:72
Uwagi: drugi zestaw onr. kat. ER35-035
Producent: FPW Model

ZB-37 Machine Gun 1:35
Rodzaj: ywica

Numer katalogowy: EA35-073
U.S. M1070 Truck Tractor Interior 1:35

Bssing-NAG Omnibus Imperator 1:72

Producent: Triumph des Willens
Rodzaj: ywica
U.S.M.C.
Fire in the Hole! Tet 68 1:35
Sherman VVSS Track Skids 1:35
Uwagi: waloryzacja zestawu HobbyBoss 85502

Numer katalogowy: EA35-077
Producent: Bravo6
Rodzaj: el. fototrawione iywica
Uwagi: waloryzacja zestaww Dragon iTasca
Rodzaj: ywica
U.S. M1070 Truck Tractor Weighted Road

Wheels 1:35
sWS mit Flak-Aufbau als Sfl. mit 3,7 cm

Flak 43 1:72
Damaged Road Wheels for Panther A/G 1:35
Producent: MACO
Rodzaj: wtrysk
Ilo czci: 208

Rodzaj: el. ywiczne
Uwagi: waloryzacja zestaww Dragona
Flakpanzer IV Kugelblitz 1:72

Producent: MACO
U.S. Tunnel Rats 1:35
Panther II 1:35
U.S. M1000 HETS Weighted Road Wheels

1:35
Producent: Bravo6
Rodzaj: wtrysk
Rodzaj: el. ywiczne
Ilo czci: 185
Rodzaj: ywica
Uwagi: waloryzacja zestawu Dragona
nr 3/2012
SUPER MODEL
RECENZJE
p o le c am y
ABER
www.aber.net.pl
AEROPLAST
areoplast@mgd.com.pl
AML
www.aml.cz
AZ MODEL
legatokits.cz
BALATON MODELL
www.balatonmodell.hu
BRAVO6
bravo6.diorama.ru
EDUARD
www.eduard.cz
E.T. MODEL
www.etmodeller.com
FLY
www.fly814.cz
GoNzA
gonza.moy.su
GRIFFON MODEL
www.griffonmodel.com
HK MODELS
www.hk-models.com
HGW
battlefield.eshop-zdarma.cz
KORA MODELS
www.lfmodels.cz/kora
LUFTFAHRTVERLAG-START
www.luftfahrtverlag-start.de
LZ Model
www.lzmodels.wbs.cz
MANTIS MINIATURES
www.mantisminiatures.pl
MASTER
www.master-model.pl
MENG MODEL
www.meng-model.com
MINIATURE FACTORY
www.miniaturefactory.net
MPK MODELLBAU GMBH
www.mk72.ch
Poradniki ufundowane przez
Poradniki DVD Washes, fading and oils,

Winter techniques, Weathering in 1 hour
AK-interactive
Rafa Bulanda
becnie panujce standardy wykonania miniatur

wymuszaj stosowanie szeroko rozumianego
weatheringu oraz nanoszenie rnorakich ladw eksploatacji. Wraz zrosnc popularnoci
tych efektw nastpi dynamiczny rozwj technik modelarskich. Na rynku pojawia si rwnie coraz wicej
specyfikw przeznaczonych do brudzenia modeli.
Mniej dowiadczeni modelarze mog poczu si nieco
zagubieni wtym mrowiu produktw ilicznych sposobach ich zastosowania. Co prawda, wprasie modelarskiej oraz Internecie mona znale przerne poradniki, ale wielu znas, wtym iwyej podpisany, bez wzgldu na ilo przeczytanych tekstw iobejrzanych zdj,
nie potrafi uzyska podobnych rezultatw
jak ich autorzy. Czym
innym jest mc popatrze na rce mistrzw
modelarskiego fachu,
dlatego ucieszyem
si bardzo, gdy dziki uprzejmoci firmy
AK-interactive otrzymaem poradniki na
pytach DVD przygotowane przez synnego Miguela Jimeneza.
Na trzech pytach
powiconych postarzaniu pojazdw
wojskowych znajdziemy w sumie ponad
3 godziny filmw, na
ktrych autor krok
po kroku przedstawia
iobjania kolejne etapy powstawania udanej repliki. Pyty s adnie wydane kada zamknita
wplastikowym pudeku zkolorow obwolut, ktre
mieci jeszcze ma ksieczk. W moim odczuciu
te ostatnie wwikszoci stanowi niezbyt potrzebny
dodatek.
Film Washes, fading and oils prezentuje kolejne
etapy prac nad modelem, podczas ktrych Jimenez
posugujc si gotowymi miksturami AK-interactive
pokazuje, jak ikiedy ka wszelkie filtry, kiedy nanosi washe, jak wykona wiarygodne wypowienia lakieru, obicia, zacieki czy tuste plamy oleju. Film stanowi
kompendium podstawowej wiedzy na temat uycia
specyfikw opartych na emaliach olejnych.
Pozycj obowizkow dla kadego mionika broni pancernej, ktry chciaby posiada wswej kolekcji
adnie wykonany pojazd wzimowym kamuflau, jest
Winter techniques. Autor przedstawia dwie metody nanoszenia biaego kamuflau, obydwie oparte na
technice na lakier do wosw. Na poszczeglnych
etapach moemy przeledzi rne sposoby uszkadzania powoki biaej farby, jej drapanie i cieranie,
jak rwnie spukiwanie white spiritem. W dalszej
kolejnoci Jimenez prezentuje zastosowanie rnych
filtrw iwashy, aponadto techniki aplikacji realistycznych obi oraz zaciekw. Przy okazji MIG przyblia te
nieco zasady Colour Modulation. Prace nad miniatur
wieczy objanienie sposobw wykonania bota, cho
te s nieco bardziej szczegowo przedstawione wpoprzednim poradniku.
Obydwa filmy stanowi spjn iprzemylan cao,
dokadnie odsaniajc tajniki warsztatu Jimeneza. Nie
da si ukry, e jest to wsporej mierze materia promocyjny AK-interactive, poniewa znaczca wikszo
uywanych przez autora specyfikw to wyroby tej wanie firmy. Zaznaczy jednak trzeba, e MIG nie stroni
rwnie od innych produktw, wtym nawet cieszcych si niezbyt dobr saw emalii Humbrola.
Weathering in 1 hour przeznaczony jest dla nieco
bardziej dowiadczonych modelarzy. Wszystkie efekty
podane s niejako wpiguce, przez co nieraz mog
wicej namiesza wgowie, ni pomc. Wmoim odczuciu film stanowi raczej prb udowodnienia, e
istotnie da si to wszystko zrobi wgodzin, ni treciwy poradnik dla osb mniej zaawansowanych wprezentowanych technikach. Nie jestem przy tym pewien
czy prb udan, poniewa wwielu momentach nastpuje przyspieszenie nagrania. Ponadto efekty kocowe
pozostawiaj pewien niedosyt.
Podsumowujc, uwaam, e poradniki DVD
zAK-interactive to bardzo ciekawe pozycje izapewne niejeden znas powinien je mie na swojej pce.
Na ile s niezbdne, trudno mi oceni, cho sama
forma prezentacji sprawia, i tre atwiej przyswoi
ni w przypadku zwykych zdj i opisw. Drobna
niedogodno opisywanych filmw to brak polskiego tumaczenia. Przyzna jednak trzeba, e wszystkie techniki zaprezentowane s na tyle czytelnie, i
nawet brak znajomoci jzyka angielskiego nie powinien stanowi przeszkody wprzyswojeniu przedstawionej wiedzy. Znacznie powaniejsz barier
moe by niemaa cena, ale czy modelarstwo nie
jest pasmem wyrzecze, dla ktrego wielu znas jest
wstanie powici prawie kad kwot?
m
Publikacja ufundowana przez

p o le c am y
Maciej Gralczyk
ydawany od 2003 r. magazyn Luftwaffe

im Focus zdoby niema estym wrd
entuzjastw Luftwaffe. Na jego amach
pojawio si wiele fotografii dotd nigdy
niepublikowanych lub reprodukowanych wczeniej
w znacznie gorszej formie, rozwikano sporo zagadek dotyczcych historii niemieckiego lotnictwa,
przybliono losy zapomnianych jednostek czy lotnikw. Uzupenienie bd korekt przedstawianych
wjzykach niemieckim iangielskim treci zapewnia
dzia korespondencji z czytelnikami, gdzie regularnie udzielaj si tacy eksperci jak choby Jochen
Prien, Gerhard Stemmer czy Alexander Steenbeck.
Zdarzaj si rwnie interesujce reakcje uczestnikw przedstawianych wydarze. Ot po opublikowaniu kolorowych fotografii dyspozycyjnego
He 111 P Adolfa Hitlera na ukraiskim ldowisku,
przed ktrym znajdowaa si para ocieplanych
o raczej niegermaskiej urodzie. Entuzjazm studzi

niestety typ nosiciela Savoia SM.73 nie budzia dotychczas zainteresowania producentw modeli. By
moe pojawienie si wspomnianej fotografii wpynie
na zmian tego stanu.
Kilka zdj moe sta si bodcem dla budowniczych dioram iwinietek. Znajd na nich improwizowan lotniskow latryn, powsta zprzebudowy dodatkowego zbiornika paliwa; do malowniczy wrak
Fi 156 wtowarzystwie zespou naprawczego; scenk
zbudowy cementowego stanowiska dla Fw 190 A-6
z3./JG 2 czy wreszcie Ju 87 koujcego po niewielkim
mocie (sic!). Sympatykw heraldyki ucieszy przekonujcy isolidnie udokumentowany wwikszoci nieznanymi fotogramami artyku dotyczcy dotychczas
tajemniczego goda wpostaci tarczy zspem zrzucajcym rondle RAF do morza, ktre autor przypisuje
3. Staffel JG 52. Jak zwykle zadowoleni bd take
wielbiciele wszelkiej maci asw przestworzy i ich
samolotw ozdobionych symbolami zwycistw.
Wtym numerze opublikowano bowiem zdjcia osobistych maszyn oraz biogramy nocnego owcy Ofw.
Reinharda Kollaka idowdcy 4./JG 5, Hptm. Hansa-
Luftwaffe im Focus
Edition
No.19
Luftfahrtverlag Start, Bad Zwischenahn 2012
butw, w jednym z kolejnych numerw wydrukowano przesane przez weterana
potwierdzenie wypoyczenia
rzeczonego obuwia na rzecz
wodza wszak Ordnung mu
sein, a wojskowa biurokracja
wyjtkw nie przewiduje inawet sam GrFaZ musia pokwitowa buty z armijnego
magazynu
Dziki uprzejmoci redakcji
pisma w osobach Benedicte
iAxela Urbanke miaem przyjemno zapozna si z najnowszym, ju dziewitnastym wydaniem. Poniewa
spis treci znajduje si na
stronie Luftfahrtverlag Start
(www.luftfahrtverlag-start.
de), skupi swoj uwag
na elementach, ktre czyni
ten numer interesujcym dla
modelarzy. Przede wszystkim, znalazem wnim bodaj
pierwszy opublikowany fotogram samolotu Luftwaffe
zprawdziw pin-up girl. Oile czarowniczk zdobic
oson silnika Bf 109 G-2, do ktrego kalkomanie
znajdziecie w MiniTopcolorsie 28, mona okreli
jako co najwyej frywoln, otyle tutaj mamy do czynienia z pann zupenie nag, a przy tym bardziej
ni przyzwoicie wymalowan, ponadto na szczcie
-Christana Schfera,
a take fotografi kolejnego Gustava nalecego najpewniej do
Alfreda Grislawskiego.
Jeli za kto nadal nie
ma pomysu na wyjtkowy model Ju 88 A,
z pewnoci zainteresuje go obszerny artyku prezentujcy maszyny wwersjach A-1
iA-4 eksperymentalnie
wyposaone w miotacze pomieni, penice
funkcj uzbrojenia defensywnego. Istnieje
zreszt spore prawdopodobiestwo, e dziki temu materiaowi
wkrtce doczekamy si
odpowiedniej waloryzacji, przynajmniej wskali
1:32 wszak ociekawe
egzemplarze Ju 88 A-1
do trudno. atwiej
za doda wspomniane
miotacze, ni przebudowa replik Revella na wersj
A-4, C czy G, oJu 188 nie wspominajc. Dziewitnaste
(ikade inne) wydanie Luftwaffe im Focus to inspirujca lektura dla modelarza czy sympatyka lotnictwa,
za dla osb zainteresowanych niemieckim lotnictwem
wojskowym zakup absolutnie obowizkowy!
m
MPM PRODUCTION LTD.

www.cmkkits.com
PAVLA MODELS
www.pavlamodels.cz
REALITY IN SCALE
www.realityinscale.com
RS MODELS
www.rsmodels.cz
STALINGRAD
stalingrad.diorama.ru
SWORD
www.swordmodels.cz
TASCA
www.tasca-modellismo.com
VALLEJO
www.acrylicosvallejo.com
WESPE MODELS
www.wespemodels.ro
SKLEPY:
AEROSKLEP
www.fine-art.com.pl
Eduard Polska Sp. zo.o.
ul. Tczowa 38
53-602 Wrocaw
eduard@eduard.pl
GUNZE SANGYO POLSKA
M-Zone sklep firmowy
ul. Kociuszki 49
50-011 Wrocaw
www.gunze.pl
HOBBY
ul. w. Ducha 23
88-100 Inowrocaw
www.hobby.szeroka5.pl
KS-Model
ul. Targowa 3
42-200 Czstochowa
www.ksmodel.pl
MOJE HOBBY
www.mojehobby.pl
SAHARA HOBBY
www.saharahobby.pl
TAMANOIR MAQUETTES
www.tamanoir.ch
TANK MODELS
www.sklep.tankmodels.pl
nr 3/2012
SUPER MODEL
RECENZJE
Zestaw ufundowany przez
Marcin Surzyn
pracowany wtrakcie II wojny wiatowej

woski aeroplan Reggiane Re.2002 Ariete
jest uznawany za najlepszy samolot myliwsko-bombowy tego okresu na uzbrojeniu Regia Aeronautica. Zaprojektowano go na
bazie udanego myliwca Re.2001 Falco II, jednak
ze wzgldu na zbyt ma wzgldem potrzeb produkcj rzdowego silnika Alfa-Romeo RA 1000
RC 41-la Monsone (licencyjna odmiana DB
601A stosowana wRe.2001), konstruktorzy firmy Reggiane postanowili wyposay now maszyn wsilnik gwiazdowy. Dodatkowym atutem
jednostki napdowej tego rodzaju bya wiksza
odporno na uszkodzenia wwalce, co miao
niebagatelne znaczenie dla powstajcego myliwca bombardujcego. Wmiejsce rzdowego
silnika wpatowcu Re.2001 zamontowano jednostk napdow Piaggio P.XIX RC45 Turbine-B
wukadzie podwjnej gwiazdy. Dziki tej zmianie nowa maszyna nawizywaa wygldem do
Re.2000, najstarszego zrodziny nowoczesnych
myliwcw Reggiane. Prototyp Ariete wznis
si w powietrze w padzierniku 1940 r. i mia
bardzo dobre wasnoci lotne, ajedyny powaniejszy mankament stanowio przegrzewanie si
silnika. Uzbrojenie strzeleckie Re.2002 pozostao
niezmienione wzgldem Falco II iskadao si
z2 km-w kal. 12,7 mm wkadubie oraz 2 km-w kal. 7,7 mm wskrzydach. Na trzech wyrzutnikach bombowych (jeden pod kadubem idwa
pod skrzydami) samolot mg przenosi cznie 650 kg bomb. Nowa maszyna Reggiane bya
troch wolniejsza oraz miaa mniejsz prdko
wznoszenia od swojego starszego brata zrzdowym silnikiem.
Ze wzgldu na trudnoci zzapewnieniem odpowiedniego chodzenia jednostki napdowej,
Ariete wszed na uzbrojenie Regia Aeronautica

ze sporym opnieniem. Pierwsze egzemplarze
z 500 zamwionych przez Wochw trafiy do
suby wlipcu 1942 roku. Wtrakcie swojej kariery bojowej w Krlewskich Siach Powietrznych
Re.2002 walczyy przeciwko aliantom wobronie
Sycylii, gdzie przy duej przewadze sprzymie-
Reggiane Re.2002 Ariete

Sword skala 1:72 nr kat. SW 72059
rzonych w powietrzu poniosy spore straty. Do
czasu ogoszenia przez Wochy zawieszenia broni zdoano wyprodukowa 149 tych samolotw.
Kilkadziesit dalszych Ariete pierwszej idrugiej
serii produkcyjnej powstao ju pod nadzorem
okupujcych du cz Italii Niemcw, przy czym
maszyny drugiej serii posiaday kilka modyfikacji.

Zastosowano w nich przeduon gole kka
ogonowego; przycite ukonie wzgldem osi
podunej samolotu boczne, wewntrzne krawdzie klap krokodylowych; zmodyfikowane wloty
powietrza do ganika ichodnicy oleju oraz zmienione pokrywy silnika. Nowe osony miay troch
oc ena ze stawu
8/10
mniejsz rednic i bardziej opywowe ksztaty

zdodatkowymi, kroplowymi przetoczeniami dla
dwigienek jednostki napdowej. Luftwaffe wykorzystywaa wlatach 19431944 ponad 60 maszyn
obu serii do akcji szturmowych przeciwko francuskim partyzantom (Maquis). Okoo 40 samolotw
zachowanych wstrefie wyzwolonych Woch weszo wskad Aviazione Cobelligerante Italiana, walczcej wsplnie zaliantami przeciwko Niemcom.
By unikn bratobjczych walk, Ariete ACI wysyano do lotw bojowych nad terenami Jugosawii
iAlbanii, wspierajc midzy innymi partyzantk
Tito. Kilkanacie wysuonych Re.2002, jakie pozostay Wochom po tych akcjach, wysano wczerwcu 1944 r. do jednej ze szk lotniczych. Do czasu
zniszczenia przez alianckie bombowce zakadw
Reggiane wstyczniu 1944 r. iCaproni wkwietniu
1944 r., wyprodukowano cznie tylko 225 Re.2002
wszystkich odmian. Wyeliminowanie obu fabryk
pokrzyowao Niemcom plany budowy 500 sztuk
tych maszyn zsilnikami BMW 801.
Praktycznie od zarania plastikowego modelarstwa miniatury woskich samolotw nie naleay
do bardzo cenionych tematw, zarwno wrd
entuzjastw tego hobby, jak i producentw.
Typowy przykad to Re.2002. Przez wiele lat jedynym zestawem wskali 1:72 by wydany okoo
1970 r. produkt firmy Supermodel zWoch, od
duszego czasu dostpny tylko na rynku wtrnym. Nie ma jednak czego aowa, poniewa
nie mona go zaliczy wpoczet udanych miniatur. Od co najmniej dwch lat miaem nadziej,
i mionicy Regia Aeronautica w maej skali,
do ktrych sam si zaliczam, doczekaj si nowego modelu Ariete. yczenie si spenio ipo
udanych replikach Reggiane 2001 i2005 czeski Sword wyda niedawno zestaw do budowy
Re.2002 pierwszej serii produkcyjnej, ktry dziki uprzejmoci producenta isklepu KS-Model
trafi do mojej oceny.

Pudeko zawiera jasnoszar wyprask z 47
czciami oraz ramk zprzeroczystego plastiku z3 elementami oszklenia. Precyzyjnie odlane
czci zszarego tworzywa nie posiadaj nadlewek, atylko niewielk ilo wypywek na styku
form. Kilka delikatnych jamek skurczowych znajdziemy ponadto na wewntrznej stronie oson
podwozia, na stropach wklejanych wskrzydo
detali wnk podwozia i przedniej przegrodzie
kabiny. Ledwo dostrzegalne skazy s obecne na wewntrznych felgach k gwnych.
Wymienione wady nie przysporz wikszych
problemw przy usuwaniu lub pozostan niewidoczne na gotowym modelu. Skrzyda, kadub istateczniki poziome nie posiadaj kokw
ustalajcych, dlatego przy ich montau trzeba
pamita oodpowiednim odwzorowaniu ktw
midzy elementami bryy patowca. Gwne czci repliki maj wgbne, ostre idelikatne linie
podziau, ktrych przebieg jest zgodny ztym, co
moemy zaobserwowa na fotografiach pierwowzoru oraz woskich planach irysunkach. Stery
ilotki zaznaczono troch grubszymi liniami, jednak mona je jeszcze odrobin poprawi, wzorujc si na zdjciach. Ich pcienne pokrycie
zostao odwzorowane za pomoc cieniutkich paseczkw tworzywa, umieszczonych wmiejscach
eber usztywniajcych. Wten sposb producent
uzyska efekt cakiem wiernie odzwierciedlajcy ich rzeczywisty wygld. Niestety, tak jak we
wczeniej wydanym Re.2001, zakcaj go delikatne niedoskonaoci: pytki skurcz tworzywa
na grnej powierzchni lewej lotki, lekko zanikajce fragmenty kilku eberek na grnej powierzchni prawej lotki ina dwch spord czterech powierzchni sterw wysokoci. Najtrudniejsza do
naprawy bdzie ta pierwsza wada.
Boczne panele kabiny wraz z elementami
konstrukcji w jej obrbie zostay odwzorowane na ciankach kaduba i wymagaj uzupenienia odwignie, przewody oraz inne drobne
detale. Reszta wyposaenia kokpitu skada si
z8 czci zszarego tworzywa oraz zprostego
celownika zprzeroczystego plastiku. Szkoda,
e producent nie dooy niewielkiego arkusza
fototrawionego, gdzie znalazyby si tablica
przyrzdw oraz pasy pilota, ktre znaczco
uatwiyby waloryzacj wntrza. Pozostaje wic
postara si opasy pilota we wasnym zakresie,
zaopatrujc si np. wzestaw Eduarda onr kat.
73015. Poprawnie odwzorowano zesp podwozia. Jego wnki budujemy wklejajc wskrzydo
odpowiednie elementy. Tym samym uzyskujemy
dostateczn gboko komr podwozia oraz
nieze podobiestwo do pierwowzoru. Samo
podwozie gwne wraz zpokrywami skada si
z 12 elementw, co przy do prostej wizualnie konstrukcji tego zespou jest zdecydowanie
wystarczajce. Mona jedynie pokusi si onieznaczne zmniejszenie gruboci samych pokryw
i dodanie przewodw hamulcowych. adnie
odtworzono boczne, delikatne ebrowanie oraz
pokrywy piasty na zewntrznych czoach felg k
podwozia gwnego. Kko ogonowe wykonano
razem zgoleni iwidelcem.
Do oson silnika doklejamy osobno przygotowane klapki chodzenia silnika oraz kolektory
wydechowe, ktre koniecznie naley rozwierci, by udoskonali wygld gotowego modelu.
migo samolotu otrzymujemy w jednym kawaku, ajego kopak skadamy zdwch czci.
Nie trzeba wic pracowicie nastawia kta poszczeglnych opat. Odlana ztworzywa miniatura silnika Piaggio P.XIX skada si zdwch czci: mocno uproszczonego korpusu zcylindrami wukadzie ptorej gwiazdy oraz obudowy
przekadni. Wymagajcy modelarze mog sign po ywiczny

silnik Gnome-Rhne K-14 zoferty Vectora, ktry po przerbkach
moe udawa jednostk napdow Re.2002. Na koniec doklejamy wlot powietrza do chodnicy
oleju, rurk Pitota oraz ramiona
wyrzutnika bombowego pod
kadubem. Troch rozczarowuje
brak skrzydowych wyrzutnikw
bomb, aprzede wszystkim nieobecno w ramkach chocia
dwch zestaww bomb do
wyboru. Bdzie je niezmiernie
trudno znale w zasadzie
pozostaje jedynie poszpera
wpudekach zminiaturami innych producentw.
Oprcz mocno uproszczonego celownika wramce przeroczystej znajdziemy wiatrochron iruchom cze osony,
pozwalajce zbudowa model
wkonfiguracji zzamknit lub
otwart kabin. Samo oszklenie modelu jest przejrzyste
idostatecznie cienkie, jedynie jego ramy mogyby by odrobin subtelniejsze. Naley ostronie zaszpachlowa iwyszlifowa mae zagbienie wlewej ramie trzymajcej
szko pancerne wiatrochronu.
Czytelna instrukcja montau wystarczajco
dokadnie opisuje budow repliki, dzielc j na
12 etapw. Tam, gdzie to konieczne zamieszczono powikszenia lub schematy pomocnicze.

Zaczone kalkomanie Techmodu wydrukowane zostay precyzyjnie izodpowiednim nasyceniem kolorw. Obok oznacze indywidualnych
oraz przynalenoci pastwowej arkusz zawiera
gwne napisy eksploatacyjne. Producent umoliwia wykonanie modelu wmalowaniach wszystkich trzech uytkownikw samolotu:
239-2 z 239 Squadrigli, 102 Gruppo,
5 Stormo Regia Aeronautica, Reggio Emilia,
luty 1943 r.; kamufla kontynentalny: gra iboki
malowane Verde Oliva Scuro 2, spd Grigio
Azzuro Chiaro 1. Wikszo oznacze wkalkomaniach wydaje si by prawidowa, jedynie
biae litery nazwy Ariete namalowane nad godem jednostki umieszczonym na stateczniku
pionowym powinny by czerwone lub te, na
co wskazuje zdjcie oryginau.
239-5 z 239 Squadrigli, 102 Gruppo,
5 Stormo dAssalto Aviazione Cobelligerante
Italiana, Palatta, luty 1944 r.; kamufla kontynentalny: gra iboki malowane VOS 2, spd
GAC 1 zlicznymi, ciemniejszymi ladami zama-
lowanych oznacze poprzedniego uytkownika Regia Aeronautica.

Zdecydowanie za ma grubo czcionki ma biay numer 239 w arkuszu kalkomanii. Te same
uwagi, co wyej, dotycz te napisu Ariete.
Czerwona 5 DV+BI zGeschwader Bongart
(jednostka przeciwpartyzancka), pd. Francja,
Bourges, czerwiec 1944 r.; na przekr instrukcji sugerujcej malowanie RLM 70/71/65, zdjcia wraku omawianej maszyny oraz kolorowy
fotogram innego Ariete z tej samej jednostki
przemawiaj za klasycznym woskim kamuflaem kontynentalnym. Wikszo oznacze dla
tego malowania przygotowano cakiem dobrze.
Minimalne odchyki wzgldem oryginau ma cyfra 5, ale mona na nie przymkn oko. Za
grube s te biae ramiona kadubowego krzya, natomiast musz pochwali projektanta za
wierne odwzorowanie smukych inamalowanych cienk kresk liter kadubowego kodu
DV+BI, ktre maj zupenie nietypowe ksztaty
i proporcje w porwnaniu do zwyczajowych
czcionek kodw stosowanych przez Luftwaffe.
Nie sposb wpeni oceni zgodnoci proporcji
tego kodu na dolnych powierzchniach skrzyde,
bowiem na zdjciu wida tylko czciowo litery
DV, ale kalkomanie wydaj si by zblione do
tego, co mona dostrzec na fotografii.
Podsumowujc, mamy do czynienia nie tylko
z bardzo udan replik Re.2002, ale i oglnie
naprawd dobrym zestawem. miao mog po
niego sign zarwno dowiadczeni mionicy
maszyn R.A., A.C.I. czy Luftwaffe, jak rwnie
mao zaawansowani modelarze pragncy zbudowa ciekawy model nieopatrzonego myliwca. Zwaszcza dla tych ostatnich brak skomplikowanych plamek, wykw czy wianuszkw,
nanoszonych woryginale pistoletem natryskowym, moe by atutem, ktry zachci ich do
budowy miniatury wanie tego woskiego samolotu.

m

rda:
Govi S., dal RE 2002 al RE 2005. Storia degli aerei Reggiane
Gruppo Caproni, Mediolan 1984.
Govi S., Fotoalbum Reggiane, Mediolan 1986.
Punka G., Reggiane Fighters in Action, Carrollton 2001.
Internet.
nr 3/2012
SUPER MODEL
RECENZJE
Zestawy ufundowane przez
Hobby Kits 7/
Radzieckie rury Attack
skala 1:144
wmaej skali Eduard skala 1:144 9/
ocena zes
taww
10
ocena zestaww
10
Stanisaw Powaa-Niedwiecki
statnio wmoje rce trafio a sze modeli odrzutowcw w skali 1:144. Byy
to trzy duety w stylu dual combo.
Pierwsza para to modele MiG-a-19 UTI
oraz jego chiskiego odpowiednika Shenyang
JJ-6 czeskiej firmy Attack Hobby Kits. W pudeku odwch box-artach znajdziemy zdwojone komplety ramek zczciami wtryskowymi oraz ywiczne kokpity, ktre tak naprawd niewiele wnosz s sabo zdetalowane
i w zasadzie pozostaj monolitem z wszczepionym wrodek fotelem. Uwaam, e stworzenie kokpitu zkilku elementw wtryskowych
byoby lepszym rozwizaniem. Linie podziaowe s wgbne iwydaj si nieco za grube jak
na t skal. Niemniej, model nie prezentuje si
najgorzej. Producent daje moliwo wykonania MiG-a-19 wbarwach radzieckich, awprzypadku Shenyang JJ-6 mamy do wyboru malowania si powietrznych Chin, Pakistanu iIranu.
10
Oszklenie skada si zjednego elementu. Jest

do grube, ale wmiar przejrzyste.
Dobrze, e producenci coraz czciej sigaj po mniej popularne samoloty, dajc moliwo urozmaicenia kolekcji. Model Farmera
zca pewnoci stanie si interesujcym elementem kadego zbioru samolotw w skali
1:144.
Pozostae modele to dwie pary MiG-w-21
Eduarda wwersjach SMT iBIS. Wpudekach
znajdziemy dobrze zabezpieczone wypraski
zadnie odwzorowanymi elementami konstrukcji. Producent zdecydowa si na kokpit skadajcy si zkilku wtryskowych czci idobrze!
Daje to wiksz swobod we wasnej waloryzacji, aibez niej wrodku nie wieje pustk. Linie
podziau blach s wklse idelikatne, podobnie
jak pozostae detale modelu. Owiewka ju fabrycznie zostaa podzielona na czci, co pozwala na swobodne otwarcie kabiny bez koniecznoci ryzykownego jej piowania. Instrukcja wpostaci maej ksieczki jest bardzo czytelna. Poza
dokadnymi rysunkami poszczeglnych etapw
montau zawiera rwnie schematy malowa,
ktrych jest a pi wprzypadku SMT icztery

dla Bisw. Zaproponowane schematy dla wersji
SMT dotycz wycznie samolotw sucych
w lotnictwie radzieckim, z tyme do wyboru
mamy trzy wielobarwne kamuflae idwie wersje
srebrne. Wprzypadku MiG-w-21 BIS uwzgldniono wicej narodowoci. Kalkomanie pozwalaj wykona model w barwach Finlandii,
Bugarii, Wgier oraz Polski. Nasze malowanie
przedstawia samolot z bazy w Gdyni-Babich
Doach zpnych lat 90. XX wieku. Due uatwienie stanowi doczone maski, dziki ktrym bez trudu pomalujemy ramy oszklenia, powierzchnie dielektryczne, atake koa. Miniatury
robi bardzo dobre wraenie. Producent zadba
ojako pod kadym wzgldem.
Jak si okazuje, skala 1:144 coraz czciej pozwala na wykonanie dokadnej repliki danego
samolotu. Na rynku pojawia si coraz wicej
ciekawych idobrych jakociowo modeli interesujcych maszyn. Bez wtpienia do tej grupy
nale MiG-i-21 Eduarda, ktre a prosz si
osklejenie! Serdecznie dzikuje producentom
za przekazanie zestaww do oceny.
m
Attack atakuje!
Pz.Kpfw.III Ausf.J (L 60) Winterketten (early)
Attack Hobby Kits skala 1:72 nr kat. 72875
o c ena
ze s tawu
7/10
Radosaw Rzeszotarski
eszcze do niedawna wrd wielbicieli pojazdw bojowych wmaej skali zdanie: Kupiem
sobie model Attacka stanowio synonim modelarskiego masochizmu albo skrajnego niedoinformowania. Wypusty tej firmy byy ucielenieniem wszystkiego co ze wminiaturach wtryskowych
produkowanych w technologii short-run, a wic:
kardynalnych bdw merytorycznych, uproszcze,
kluskowatych detali, zego spasowania czci (araczej jego braku), niezliczonych nadlewek, niedolewek,
przesuni form izapadni tworzywa. Dlatego gdy
usyszaem, e najnowsze wyroby tej firmy okazuj si
cakiem nieze, pozostaem niewiernym Tomaszem.
Pniej jednak woyem rk wkrwawic to jest
wpudeko iwyjem zniego co, co dawnych produktw Attacka nie przypominao waden sposb. By
to model Skody T-11, ktry wyglda bardzo dobrze.
Gdy wic otrzymaem do recenzji model Pz.Kpfw.III
Ausf. J spodziewaem si, co mog znale wopakowaniu. Nie zawiodem si. Powiem wicej zostaem
ponownie bardzo przyjemnie zaskoczony. Czeska firma systematycznie podnosi jako swoich produktw
iwida, e dy do coraz to lepszych efektw, wyciskajc technologi short-run jak cytryn.
Zestaw zapakowany jest wotwierane od gry kartonowe pudeko zgrafik wstylu znanym zinnych
produkcji Attacka. Niestety, ogromne opakowanie zupenie nie przystaje do skromnych wymiarowo ramek,
wic zawarto fruwa wrodku przy najmniejszym
ruchu pudekiem. To nie wry dobrze delikatnym
elementom.
Model na wypraskach prezentuje si cakiem dobrze.
Poszczeglne czci odlano bez znaczcych wad, czysto izzachowaniem nawet najmniejszych szczegw
pojazdu: nitw, wizjerw czy wzoru ryfla na botnikach.
Projektanci nie zapomnieli take oelementach wyposaenia czogu takich jak narzdzia wraz zmocowaniami.
Niewtpliw zalet miniatury stanowi gsienice typu
Winterketten, ktre chyba po raz pierwszy mamy do
dyspozycji jako standard wreplice wtryskowej wskali
1:72. Oczywicie powoduje to, e moemy ztego zestawu wykona jedynie pojazdy ztym konkretnym typem gsienic, ale dla kogo, kto chce zbudowa replik
Panzer III wstandardowym obuwiu, Attack przygotowa dwa inne zestawy. Tworzywo na pierwszy rzut oka
nie budzi zastrzee jest atwe wobrbce, nie rozwarstwia si inie pka.
W osobnym woreczku znajdziemy z kolei czci
zszarej ywicy epoksydowej. Na jednej kostce znajduj si drobne detale takie jak ucha do mocowania
lin, lufy karabinw czy lampa Notek, natomiast na drugiej umieszczono ukowe odcinki gsienic do montau
na koach napdowych inapinajcych. Ten sposb
skadania gsienic Attack stosuje ju od do dawna.
Wzalenoci od jakoci wykonania czci ywicznych
iwtryskowych moe on by zalet lub wad.
Na koniec chciaem opisa kalkomanie doczone
do zestawu, ale okazao si to niemoliwe, gdy arkusza zoznaczeniami nie doszukaem si wpudeku.
To wielki minus dla producenta takie sytuacje nie
powinny si zdarza.
Podsumowujc, czeska firma uczynia kolosalny
krok naprzd wprodukcji modeli wtryskowych. Jej
miniatury przestay by synonimem modelarskiego
horroru, astay si naprawd ciekawymi propozycjami, po ktre warto sign. Szkoda tylko, e czeski
wytwrca tak mocno skupia si na replikach pojazdw spod znaku czarnego krzya, zaniedbujc mionikw sprztu bojowego aliantw. Dzikuj wacicielowi Attack Hobby Kits za przekazanie zestawu do
recenzji.
m
nr 3/2012
SUPER MODEL
11
modelarskie abc
Praca zelementami
fototrawionymi
cz.1
Tomasz Kica
lementy fototrawione stanowi istotn

cz rynku dodatkw waloryzujcych do
modeli. Powstaj wprocesie chemicznego
wytrawiania wczeniej zaprojektowanych
detali na arkuszach cienkiej blaszki. Z powodzeniem moemy zastpi nimi plastikowe elementy miniatury, zarwno te bdnie wykonane przez producenta, jak ite, ktre ze wzgldu
na ograniczenia technologii wtryskowej s zbyt
grube, toporne lub nie ma ich wcale, np. botniki, zapinki do narzdzi, zawiasy, uchwyty itp.
Obecnie blaszki ma wofercie wielu producentw, a wiodc rol odgrywaj m.in. rodzime
marki takie jak Aber iPart, czeski Eduard, woski
Royal Model oraz wytwrcy zAzji, wrd ktrych warto wymieni firmy Griffon Model, E.T.
Model czy Lion Roar. Oczywicie, na rynku regularnie pojawiaj si nowi gracze, dziki czemu
do jednego modelu czsto moemy wybiera
dodatki zkatalogw kilku manufaktur. Wtakim
przypadku trzeba kierowa si poprawnoci
odwzorowania detali oraz trudnoci iskomplikowaniem danego zestawu. Zreguy te bardziej
szczegowe s duo trudniejsze w montau
iniedowiadczonemu modelarzowi mog sprawi wiele kopotw, aco gorsze, zniechci do
12
waloryzowania swoich replik wten sposb. Jak

wiadomo pocztki s najtrudniejsze, wic wtym
artykule postaram si poda kilka wskazwek
dotyczcych pracy z blachami, ktre pomog
rozpocz przygod znimi.
Wycinanie
Elementy rozmieszczone na arkuszach zazwyczaj poczone s ze sob cieniutkimi
ciekami metalu, wic aby ich uy musimy

je oddzieli od arkusza. Dla mnie najwygodniejszy sposb to ich wycicie za pomoc noyka modelarskiego Olfa na macie tego producenta. Aby przebiego to bezproblemowo,
ostrze musi by bardzo ostre, dlatego warto
je czsto wymienia. Najlepiej przeznaczy
osobny noyk wycznie do wycinania czci
fototrawionych. Zamiast maty mona rwnie
Fot. Micha Rosiak

Fot. Micha Rosiak
Formowanie ksztatw
Blaszki na arkuszu s paskie, w zwizku
z czym nierzadko trzeba nada im docelowy,
przestrzenny ksztat poprzez ich umiejtne wygicie. Tak operacj naley spokojnie zaplanowa, gdy pniejsze odgicie do pierwotnego ksztatu wprzypadku pomyki moe by
problematyczne lub skutkowa uszkodzeniem,
anawet zniszczeniem delikatnego elementu.
Mae czci wyginam psetami (polecam
bardzo dobre psety firmy Topex), natomiast
aby bezproblemowo formowa due lub dugie detale (np. botniki) warto zaopatrzy si
w specjaln zaginark np. firmy The Small
Shop. Element, ktremu chcemy nada podany ksztat, wkadamy w odpowiedni wzornik idociskamy poprzez dokrcenie dwch nakrtek ugry urzdzenia, adoczonym przez
producenta ostrzem wyginamy do satysfakcjonujcego nas ksztatu.
Ruchome zawiasy iuchwyty zdrutu
Blaszki okazuj si niezastpione wroli pracujcych zawiasw.Zestawy rnych rozmiarw

iwzorw znajdziemy wofercie kilku producentw blach. Prcz samych ruchomych zawiasw
uy jako podkadki kawaka twardego drewna lub tektury. Jeli zachodzi taka potrzeba,
krawdzie elementu w miejscu odcicia naley wygadzi pilnikiem. Filigranowe detale
po wyciciu bardzo dobrze chwyta si za pomoc stoka uformowanego zmasy Blu-Tack,
zamocowanego np. na wykaaczce. Mona te
rozejrze si za owkiem chwytajcym do
przyklejania krysztakw, ktry za niewielk
kwot mona naby w sklepach z zaopatrzeniem jubilerskim (na marginesie, to prawdziwe
skarbnice utensyliw dla modelarzy, wdodatku przewanie sporo taszych ni dedykowane narzdzia) lub w odpowiednich dziaach
na serwisach aukcyjnych.
nr 3/2012
SUPER MODEL
13
modelarskie abc
we waciwy otwr urzdzenia, a drugi wyginamy wodpowiedni stron wzalenoci od
tego, jakiej szerokoci uchwytu potrzebujemy.
Dla uatwienia pracy wymiary uchwytw, jakie
moemy uzyska, zostay nadrukowane na przyrzdzie obok poszczeglnych otworw. Po tej
operacji wyjmujemy wygity uchwyt iprzycinamy go do prawidowej gbokoci.
Monta
warto te zaopatrzy si w proste narzdzie

uatwiajce ich formowanie. Polecenia wart jest
przyrzd firmy Griffon Model onazwie Workable
Hinges & Handles Folding Tool (nr kat. GT001).
Jego konstrukcja pozwala rwnie na wyginanie
powtarzalnych wymiarowo uchwytw iporczy.
Aby zagi zawiasy, naley unieruchomi
przyrzd, a przez jego boczne otwory przeple odpowiedniej rednicy drut lub wierto.
Nastpnie formujemy ksztat zawiasu pset,
14
zaginajc jego wsy na uprzednio przeplecionym drucie lub wiertle. Gdy mamy ju uformowane obie czci zawiasu, wyjmujemy je
zprzyrzdu iczymy przez wsunicie midzy
nie sworznia oodpowiedniej rednicy, wykonanego zdrutu lub profilu plastikowego. Sworze
zabezpieczamy przed wypadniciem niewielk iloci kleju cyjanoakrylowego, nakadan
na jego boki. Wykonanie uchwytu zdrutu jest
jeszcze prostsze. Wkadamy jego jeden koniec
Elementy fototrawione moemy czy klejem (poczenie blaszka-plastik/ywica) lub poprzez lutowanie (blaszka-blaszka). Do klejenia
doskonale nadaj si kleje cyjanoakrylowe,
ktre maj odmienn gsto (rzadki, redni,
gsty, el), apoza tym rni si midzy sob
czasem schnicia. W wikszoci przypadkw stosuj klej Pattex S.O.S el. Przy jego
pomocy uzyskuj bardzo wytrzymae poczenie. Mam te sporo czasu na ewentualne
poprawki, gdy wspomniane spoiwo schnie
wolniej ni rzadsze kleje, anadmiar mog od
razu usun wykaaczk. Ta ostatnia suy mi
rwnie do nanoszenia spoiwa na miejsce klejenia, a jej czubek docinam w zalenoci od
potrzeb, dziki czemu mam wiksz kontrol
nad dozowaniem kleju. Nadmiar cyjanoakrylu
ju po wyschniciu mona usun specjalnym
zmywaczem Debonderem. Na rynku namnoyo si sporo odpowiednikw oryginalnego
Debondera P, jednak ten firmy Legato nadal
pozostaje najlepszym wyborem. Naley jednak uwaa, gdy narusza on rwnie powok malarsk, zatem musimy uwzgldni to
wswoich dziaaniach. Drugi ze sposobw czenia, czyli lutowanie, postaram si omwi
szczegowo wkolejnej czci artykuu. m
NARZDZIA
Stojaki do aerografw
Mr.Hobby
Rafa Zbigniew Lebioda
arunki pracy w warsztacie modelarskim to aspekt czsto

wpywajcy na nasze dziaania. Oczywicie kady ma swoje
upodobania ikierujc si nimi przygotowuje pracowni lub
kawaek wydzielonego miejsca na ulubione hobby. Warsztat
modelarski warto jednak rozsdnie zorganizowa izaopatrzy wutensylia pozwalajce poprawi komfort pracy. Przy malowaniu aerografem istotne jest jego przechowywanie, aprzede wszystkim moliwo
bezpiecznego ipewnego odkadania narzdzia wtrakcie malowania.
Na rynku istnieje wiele rnych rozwiza, mona te samemu przygotowa prosty uchwyt na pistolet natryskowy. Jeli jednak chcemy
imoemy pozwoli sobie na komfort, japoska firma Mr.Hobby oferuje kilka godnych uwagi produktw.
Najprostsze z nich to Mr.Stand (PS256) oraz Mr.Stand & Tray
(PS255). S to wykonane zplastiku stojaki zwbudowanym magnesem, zapewniajcym solidn przyczepno do metalowych podstaw.
Pod numerem katalogowym PS256 kryje si sam stojak, za PS255 to
komplet, wskad ktrego wchodzi plastikowy uchwyt na pojedynczy
aerograf oraz prostoktna metalowa kuweta owymiarach 913 cm.
Kuweta jest bardzo solidna iodporna na dziaanie czynnikw chemicznych, ponadto ma pikny, metaliczny kolor. Praktycznie zaprojektowany zestaw zpowodzeniem sprawdza si wpracy.
Kolejnym godnym uwagi wyrobem jest Mr.Stand II (PS260), ktry
zawiera pojedynczy plastikowy stojak oraz moduowy uchwyt na farb. Wykonany zwysokiej jakoci tworzywa stojak jest wdolnej czci
wzmocniony, awaciwie dociony metalow wkadk. Dziki temu
stojak po woeniu do niego aerografu zachowuje wiksz stabilno.
Moduowy uchwyt na zbiorniczki zfarb mona opcjonalnie doczy
do podstawowego wariantu. Trzeba doda, e jego wymiary dostosowano do szklanych buteleczek zfarbami Mr.Hobby. Inne pojemniki
zfarbami mog nie pasowa lub wchodz do ciasno (np. Tamiya).
Wkomplecie znajduje si te dodatkowy element zplastiku, ktry
umoliwia spinanie uchwytw na aerograf razem (na 2 lub wicej
pistoletw natryskowych). Mr.Stand II wietnie sprawdza si na maych powierzchniach, adziki moliwoci jego rozbudowy moemy
wygodnie pracowa zkilkoma aerografami.
Najdroszy z rodziny jest Mr.Airbrush Stand & Tray II (PS230).
Zestaw skada si zmetalowej kuwety owymiarach 1319 cm, dolnej stopy zmagnesem, aluminiowej rurki oraz grnej czci stojaka
na dwa aerografy. Model ten do zdecydowanie rni si od pozostaych. Pierwsze co zwraca uwag to gabaryty: due wymiary kuwety
iwysokie osadzenie podwjnego uchwytu na pistolety natryskowe.
Producent pomyla te oprzechowywaniu pojemnikw zfarb, ktre
mona umieci wuchwycie zintegrowanym zdoln czci statywu.
Jeden zjej otworw moe rwnie suy np. do zamocowania kolejnego zdodatkowych urzdze separatora wilgoci zpojemnikiem
osadowym. Uchwyt mona ustawi wdwch pozycjach, umoliwiajc
przechowywanie wnim zarwno klasycznych aerografw, jak itych
zdolnym zbiorniczkiem na farb. Wmojej ocenie stojak jest bardzo
praktyczny gwnie dziki wygodnej pozycji roboczej. Dua metalowa
kuweta moe bezpiecznie pomieci sporo pojemniczkw zfarb czy
te inn potrzebn do pracy chemi.
Kady zopisanych stojakw ma swoje zalety, ajego dobr to kwestia indywidualna, zalena od potrzeb, wielkoci warsztatu iwreszcie
zasobw finansowych. Dzikuj firmie Gunze Polska za udostpnienie
materiaw na potrzeby tego artykuu.
m
nr 3/2012
SUPER MODEL
15
HISTORIA SAMOLOTU
JUNKERS J.1
Tomasz J. Kowalski
iosn 1917 roku pod wpywem dowiadcze z walk nad Somm (24
czerwca 26 listopada 1916 r.) Ideflieg
(Inspektorat Wojsk Lotniczych) postanowi wydzieli z 99 Flieger Abteilung kilka
eskadr rozpoznawczych, przeznaczajc je do
bezporedniej wsppracy z wojskami ldowymi. Opracowano zaoenia techniczne jakim
miay odpowiada samoloty przystosowane do
tego celu. Nazwano je Infanterie Flugzeug (Ifl)
ioznaczono liter J1. Pierwsza taka jednostka
wydzielona zKagohl 1 zwana Kampfstaffel dowodzona przez Hptm. Zorera wspara w dniu
24 kwietnia 1917 r. atak niemieckiej piechoty
zpowietrza ogniem karabinw maszynowych
ispecjalnymi granatami. Dziaania, ktre dzisiaj
nazywamy szturmowymi wymagay specjalnych samolotw odpornych na ogie piechoty nieprzyjacielskiej, std warunki jakie narzuci
Ideflieg wytwrniom byy nastpujce: samolot
musi by odporny na ogie zziemi, czyli mie
opancerzenie ywotnych czci blach stalowo-chromow ogruboci 5 mm; musi by dwupatem uzbrojonym wjeden stay ico najmniej
jeden ruchomy karabin maszynowy; musi posiada radiostacj nadawcz do komunikacji zwojskami ldowymi; na wyposaeniu musi by aparat fotograficzny do zdj z maej wysokoci;
puap lotu nie musi przekracza 1500 metrw.
26 padziernika 1916 r. Hptm. MhlingHoffmen z Ideflieg przekaza zaoenia prof.
Hugo Junkersowi twrcy i wacicielowi zakadw Junkers Flugzeug-Werke A. G. Dessau.
Propozycja trafia na podatny grunt, bowiem
ide Junkersa bya konstrukcja samolotu zmetalu z pominiciem drewna. Wikszo wspczesnych Junkersowi konstruktorw uwaaa j
za szalestwo, bo przecie metal jest znacznie
ciszy od drewna imetalowy samolot nie poleci. Upr Junkersa doprowadzi do powstania
w 1915 r. pierwszego cakowicie metalowego
samolotu napdzanego silnikiem Mercedes
D II o mocy 88 kW (120 KM). Samolot pilotowany przez Lt. von Mallinckrodta wystartowa
zDberitz 12 grudnia 1915 roku. Lot by udany
i pokaza, e niemoliwe stao si moliwym.
Samolot mia nie tylko konstrukcj metalow,
ale by pokryty metalem. Zsilnikiem Mercedes
D III o mocy 118 kW (160 KM) osign prdko 145 km/h. Wyprodukowano 6 egzemplarzy
pod oznaczeniem E. I(numery 250/16255/16).
W grudniu 1916 r. Ideflieg zoy u Junkersa
zamwienie na trzy prototypy opancerzonego
samolotu klasy J. Podobne zamwienia zostay
zoone w zakadach2 Albatros i AEG. Junkers
przy wsppracy zprof. dr. in. Otto Maderem,
in. Franzem Brandenburgiem i in. Steudlem
opracowa projekt samolotu w kompromisowym ukadzie ptorapata z opancerzonym
5-mm blach chromowo-niklow silnikiem,
16
Junkers J.1 100/17. Pierwszy

egzamplarz, ktry trafi na front
kabin pilota i obserwatora. Kadub o przekroju szecioktnym wykonany by z rur duralowych usztywnionych stalowymi cignami. Paty
trjdzielne o oryginalnej konstrukcji patentu
Junkersa posiaday gruby samonony profil
i kryte byy 2-mm falist blach duralow nitowan do konstrukcji. Pat grny mocowany
by do kaduba za pomoc wspornikw z rur
stalowych starannie oprofilowanych blach
duralow. Pat dolny przytwierdzony by pod
kadubem i usztywniony par zastrzaw z rur
stalowych, te starannie oprofilowanych blach duralow. Usztywnieniem komory patw
byy po dwa wsporniki czce czci centralne pata dolnego igrnego. Czci zewntrzne
pata grnego idolnego nie posiaday adnych
dodatkowych usztywnie. Stateczniki o profilu
paskim kryte byy te falist blach duralow.
Tylna cz kaduba dla zmniejszenia masy kryta bya ptnem. Podobnie pcienne pokrycie
otrzymay stery ilotki. Do napdu zastosowano
silnik Benz IV omocy 150 kW (200 KM).
Pierwszy lot prototypu o fabrycznym oznaczeniu J.4 wykona w Adlershof Arwed von
Schmidt wdniu 27 stycznia 1917 roku. Prototyp
nie mia zamocowanych blach opancerzenia,
zastpiy je panele sklejkowe. Samolot po do
dugim rozbiegu wystartowa i osign wysoko 250 metrw przy prdkoci 145 km/h.
Prototyp Junkersa J.1. Doskonale wida

konstrukcj kaduba ipatw. Zdjcie
wykonano 5 stycznia 1917 roku
Wyldowa po 3,5-minutowym locie. Schmidt
stwierdzi, e samolot by stateczny w locie
i sterowny, chocia troch ciki na ogonie
(efekt braku opancerzenia wacego 469 kg).
Dugi rozbieg i dobieg zostay uznane za dopuszczalne i zoono zamwienie na 100 egzemplarzy samolotu (numery rozpoczynay si
od 100/17), ktremu nadano oficjalne oznaczenie Junkers J.1.
Generalnie na froncie zachodnim wposzczeglnych Fl. Abt. znajdowao si:

Rok 1917
Typ
31.06
Junkers J.1
Rok 1918
31.08
31.10
31.12
28.02
30.04
30.06
31.08
16
25
25
60
37
42
33
51
16
Albatros J.1
Albatros J.II
AEG J.1
19
7
11
35
55
AEG J.II
cznie
12
76
113
66
43
28
15
65
63
139
184
186
Junkers J.1 857/17.

Czarny pas na
kadubie oznacza
przynaleno do Fl.
Abt.
Junkers J.1 119/16,

samolot zFl. Abt. (A)
217 zoznaczeniem
jednostki pas
biay zczarnym
lamowaniem.
Po prbach prowadzonych intensywniewzakadach Junkersa wyeliminowano drobne

usterki, zmieniono niektre elementy konstrukcji usterzenia i do 19 lutego 1917 r. zdoano
wyprodukowa 50 egzemplarzy. Musiay one
jednak czeka na dostaw blach pancernych
zHttenwerk Dillingen, ktre dostarczono ostatecznie 24 maja 1917 roku.
Kolejny sprawdzian Junkers J.1 przeszed
podczas Typenprfung w Ideflieg. Testy w locie jak iwytrzymaociowe wskazay co naley
poprawi.
Pierwszy egzemplarz Junkersa J.1 100/17

przekazany zosta do 19. Flieger Abteilung
nalecej do 4. Armii we Flandrii 1 sierpnia 1917
roku. Pierwsze loty bojowe nowego samolotu
pokazay jego dobre wasnoci wdziaaniach,
do ktrych zosta zaprojektowany. Arwed
von Schmidt wysa do Junkersa telegram
o nastpujcej treci: Dowdca Flieger
Abteilung jest bardzo zadowolony z otrzymanego samolotu. Wykona on lot na wysokoci
50 m nad Ypres. Pomimo 11 pociskw jakie
trafiy w skrzyda, samolot powrci bezpiec-
znie. Lata szybciej i jest bezpieczniejszy od

Albatrosa J.1. Samolot lata podczas pogody
przy jakiej aden inny nie wystartowa.
Do 23 wrzenia 1917 r. Junkers J.1 lata bardzo intensywnie. Pomimo 85 trafie by nadal
w doskonaym stanie. Przestrzeliny po pociskach iodamkach szybko iatwo atano materiaami zzasobnika dostarczonego wraz zsamolotem przez producenta.
Kolejne egzemplarze Junkersw trafiy do
Flieger Abteilung (A)250 egzemplarz 101/17,
Fl. Abt. (A)202 egzemplarz 110/17, Fl. Abt. 17
egzemplarz 138/17, Fl. Abt. (A)217 egzemplarz
119/17, Fl. Abt. (A)259 egzemplarz 813/17.
Dugi rozbieg i dobieg oraz masa wasna
Junkersa J.1 spowodoway, i nie wszystkie
lotniska polowe nadaway si do jego uycia.
Potrzebne byo due pole startowe (co najmniej
150 metrw) o twardej nawierzchni, nierozmikajcej podczas deszczw czy roztopw.
Najczciej znajdoway si one daleko za lini
frontu. Powodowao to grupowanie w jednej
jednostce kilku typw samolotw klasy C, CL
iJ, aby zapewni dziaanie jednostki wkadych
warunkach.
Samolot w poszczeglnych Flieg Abteilungach otrzyma od pilotw przezwiska: der fliegende Tank czyli latajcy czog, der fliegende
Mbelwagen czyli latajcy meblowz, czy
wreszcie die fliegende Bedrfnisanstalt latajcy pisuar, bo kojarzy si ztakowymi uytkowanymi wBerlinie.
Od grudnia 1917 r. starano si, aby kady zFl.
Abt. specjalizujcy si we wsppracy zwojskami ldowymi na poziomie dywizji czy armii mia
na stanie co najmniej dwa Junkersy J.1.
Metalowe Junkersy posiaday przewag nad
innymi typami samolotw o konstrukcji drewnianej: byy odporne na uszkodzenia, nie zapalay si nawet po trafieniu pociskiem zapalajcym
PIONIERZY LOTNICTWA 1914-1918

Regulamin konkursu
1. Organizatorami Multimedialnego Konkursu
Modelarskiego Pionierzy lotnictwa 1914-1918
s Redakcja Super Modelu i Kagero Publishing
Sp. zo.o.
2. Konkurs ma charakter otwarty, mog wzi wnim
udzia modelarze indywidualni oraz zrzeszeni.
3. Modele oceniaj sdziowie powoani przez
Redakcj Super Modelu.
4. Ocena odbywa si wg zasady podoba si,
nie podoba si. Wkadej klasie zostan przyznane wyrnienia dla 3 najlepszych modeli.
Organizatorzy zastrzegaj sobie prawo przenoszenia prac midzy kategoriami.
5. Ze wzgldu na charakter Konkursu organizatorzy nie bd przyjmowali adnych protestw,
a podjte decyzj sdziowskie s ostateczne
iniepodwaalne.
6. WKonkursie mog bra udzia modele, ktre
byy ju wystawiane na imprezach modelarskich,
prezentowane wInternecie iczasopismach.
7. Organizatorzy zastrzegaj sobie prawo przydzielania dodatkowych wyrnie wKonkursie.
8. Nagrody przydzielone wKonkursie rozelemy
poczt na adres podany wkarcie zgoszenia.
9. Modele nadesane bez oryginalnych kart zgosze nie mog bra udziau wkonkursie.
10. Redakcja zastrzega sobie prawo do wielokrotnego, bezpatnego publikowania zdj
modeli iuczestnikw konkursu wpublikacjach
Kagero Publishing Sp. zo.o.
11. Redakcja zastrzega sobie prawo niepublikowania zdj, jeeli uzna, e ich jako nie odpowiada standardom.
12. Redakcja nie zwraca nadesanych materiaw.

13. Wkonkursie nie mog bra udziau pracownicy OW KAGERO iKagero Publishing Sp. zo.o.
oraz czonkowie zespou redakcyjnego Super
Modelu.
14. Uczestnicy konkursu wyraaj zgod na przetwarzanie ich danych osobowych do celw marketingowych Kagero Publishing Sp. zo.o.
Aby wzi udzia wkonkursie naley:

1. Wyci wydrukowany na stronie 18 kupon
zgoszeniowy. Wwydaniach nr 40, 41 i42 wydrukujemy po 1 kuponie zgoszeniowym. Aby
zwikszy szanse wygranej mona zgosi wicej modeli. Na kadym kuponie mona zgosi
maksymalnie 3 modele.
2. Wysa na adres Redakcji kupony zgoszeniowe i pyt CD lub DVD ze zdjciami zgoszonych do konkursu modeli. Jeden model
moe by zaprezentowany na maksymalnie
5 zdjciach.
3. Kopert naley starannie zaadresowa zdopiskiem PIONIERZY LOTNICTWA 1914-1918 iprzesa wterminie do 30 listopada 2012 r. na adres:
Kagero Publishing Sp. zo.o., ul. Megiewska 9F,
20-209 Lublin.
4. Dla pierwszych 10 modelarzy, ktrzy najszybciej przystpi do Konkursu, przeznaczylimy
dodatkowe nagrody niespodzianki!
5. Rozstrzygnicie konkursu nastpi w44 numerze Super Modelu. Oprcz listy zwycizcw zamiecimy wnim pyt DVD ze zdjciami wszystkich modeli zgoszonych do Konkursu.
KONKUR
S!
Klasy modeli:
Samoloty:
Klasa 1 1:72 imniejsze
Klasa 2 1:48
Klasa 3 1:32 iwiksze
nr 3/2012
SUPER MODEL
17
Junkers J.1 813/17

po awaryjnym
ldowaniu. Dobrze
wida sposb
malowania
ochronnego waty
fioletowe izielone.
czyli fosforowym, nie byy podatne na dziaanie

warunkw atmosferycznych mona je byo
trzyma na powietrzu, doskonale zabezpieczay
zaog isilnik przed ogniem zziemi. Wprzypadku awarii silnika dua powierzchnia nona pozwalaa na spokojne szybowanie do wasnych
linii. Byy lubiane przez zaogi tym bardziej, i
opancerzona cz kaduba w czasie przymusowego ldowania stanowia dodatkowe zabezpieczenie zaogi przed urazami i zranieniami. Do wad naleao sabe uzbrojenie obronne
przed atakiem samolotw przeciwnika, co czsto zmuszao do dawania eskorty myliwskiej
Junkersowi wykonujcemu dziaanie bojowe.
Poniewa ju latem iwczesn jesieni 1917 r.
okazao si, e zakady Junkersa nie s wstanie
produkowa wikszej iloci samolotw z powodu braku personelu technicznego i proble-
mw technologicznych, za namow Ideflieg

doszo do fuzji z zakadami Fokkera na zasadzie joint venture. 28 padziernika 1917 r. powstaa Junkers-Fokker Werke AG (Ifa). Ideflieg
podpisa ze spk kontrakt na kolejne 100 samolotw Junkers (Ifa) J.1. Samolotom przypisano numery 800/17899/17. Dziki inwencji
Fokkera zdolno produkcyjna Junkersa wzrosa z 17 samolotw w styczniu do 31 w padzierniku 1918 roku. Wzrosa te dwukrotnie
liczba pracownikw. Nieustann bolczk byy
znaczne opnienia dostaw blach pancernych
sigajce trzech miesicy. Potrzeby frontu spowodoway kolejne kontrakty na Junkersy J.1,
ktre zoono nie tylko w zakadach macierzystych, ale take w zakadzie Linke-Hofman
we Wrocawiu (Breslau) gdzie wykonano 100
Junkersw J.1(Li).
W trakcie produkcji na egzemplarzach o numerach od 850/17 zastosowano duralowe

pokrycie sterw kierunku, wysokoci i lotek.
Poczwszy od egzemplarza 816/17 zastosowano zdwojony karabin maszynowy Parabellum
strzelajcy ukonie w d pod ktem 45, eksperymentalnie zastosowano dziako Beckera.
Podjto prb zmniejszenia masy wasnej patowca przez zmiany opancerzenia, zastosowano cz blach ogruboci 3,5 mm oraz pokryto
tyln cz kaduba falist blach duralow.
Modyfikacje wykonano na egzemplarzu o numerze 749/18. Brak jest wiadomoci o jego
losach. Ogem wyprodukowano 227 sztuk
Junkersw J.1 samolotu, ktry technologicznie wyprzedzi czas.
Malowanie ioznakowanie Junkersw J.1
Egzemplarz prototypowy pomalowany by

w caoci na kolor piaskowy. Znaki rozpoznawcze malowano na biaych kwadratowych
polach. Niektre egzemplarze dostarczane do
jednostek malowano najczciej na kolor zielony na powierzchniach grnych i bocznych
i biaoniebieski na powierzchniach dolnych
lub wnieregularne plamy wkolorach zielonym
ifioletowym. Kilka egzemplarzy (wtym 596/18)
miao czci metalowe pomalowane na kolor
zielony, ty kaduba pokryty by ptnem odeseniu szecioktnym cztero- lub piciobarwnym.
Dolne powierzchnie patw, kaduba i usterzenia poziomego biaoniebieskie; ster kierunku
biay zczarnym krzyem oramionach prostych.
Niektre egzemplarze miay mocowane do dolnego pata proporce w barwach narodowych
czarno-biao-czerwone.
m
1) Poniewa wwczenie stosowanej pisowni niemieckiej nie rozrniano liter IiJ przyjto wpniejszych publikacjach uywanie litery J anie I,
cho ta odpowiadaa nazwie typu samolotu.
2) Zamwienie to dotyczyo samolotw okonstrukcji drewnianej.
PIONIERZY LOTNICTWA 1914-1918

NAZWA
SKALA
KLASA
NAZWA
SKALA
KLASA
NAZWA
SKALA
KLASA
IMI INAZWISKO
ADRES ZAMIESZKANIA
(kod pocztowy, miejscowo, ulica, numer domu)
TELEFON, E-MAIL
ZGODA RODZICW LUB OPIEKUNW
(wypeni wprzypadku osb poniej 18 roku ycia)
Wyraam zgod na gromadzenie iprzetwarzanie moich danych osobowych do celw marketingowych

Kagero Publishing Sp. z o.o., zgodnie z Ustaw o ochronie danych osobowych z dnia 29.08.1997 r.
(D.U. z1997 r. Nr 133, poz. 833 zpn. zm.), oraz owiadczam, e jestem wacicielem zgoszonego do
konkursu modelu idysponentem wszystkich praw do niego.
Czytelny podpis:
18
KONKUR
S!
Klasy modeli:
Samoloty:
Klasa 1 1:72 imniejsze
Klasa 2 1:48
Klasa 3 1:32 iwiksze
Junkers J.1
Wingnut Wings 1:32
Damian Majsak
nr 3/2012
SUPER MODEL
19
SAMOLOTY zSZACHOWNIC
cz 1
MiG-29UB
Eduard konsekwentnie kroczy drog reanimowania starych zestaww wtryskowych innych producentw swoimi dodatkami ostatnio gwnie wyprasek marki Academy. Nie inaczej jest wprzypadku MiG-a-29UB. Wpudeku Eduarda znajdziemy leciwy ju (cho wci dobry, bo jedyny) model koreaskiego wytwrcy, wzbogacony oblaszki, elementy ywiczne,
maski na oszklenie oraz spory arkusz kalkomanii Cartografu. Miy akcent stanowi fakt, i rol flagowego malowania
peni wtym przypadku samolot zolbrzymim godem kociuszkowskim na grzbiecie.
Kamil Feliks Sztarbaa
o c ena
ze s tawu
5/10
ropozycja Eduarda jest bardzo ciekawa,

ale moim zdaniem niekompletna. Nie
mog nic zarzuci waloryzacjom obecnym w pudeku, ale do peni szczcia
brakuje wrd nich odleww dysz silnikw.
Wynika to najpewniej z polityki producenta,
majcej zapewne na celu napdzenie sprzeday dodatkw zserii Brassin. Zarwno sam
miniatur, jak i komplet dysz otrzymaem na
potrzeby przygotowania tego artykuu od polskiego przedstawiciela Eduarda, za co pragn
mu podzikowa.
1:48
zanim zaczniesz...
E d u a r d
Wykorzystane zestawy:
MiG-29UB Eduard 1162,
MiG-29 exhaust nozzles Eduard Brassin
648044,
rurka Pitota Master AM-48-061,
ywiczne koa Karaya,
ywiczne wnki ipokrywy podwozia.
Wybrane narzdzia imateriay:
20
profile ipytki polistyrenowe Plastruct,

rurka mosina Griffon,
drut cynowy,
kleje Microscale Micro Metal Foil Adhesive,
Poxipol icyjanoakrylowy,
skrobaki RB Productions T109 Scribe-R
iTrumpeter,
tama klejca 3M,
polerki 3M,
bloki polerskie do paznokci,

Mie zego pocztki
Co prawda model chciaem wykona relaksacyjnie (na tyle, na ile pozwala na to zestaw,
nie od dzi wiadomo, e idealny nie jest), bez
specjalnego wnikania wkwestie merytoryczne,
jednak uznaem, e przy jego budowie, aszczeglnie podczas malowania, pomocne mog
by fotogramy z ksiki OW Kagero z serii
Topshots, zawierajcej do szczegowe walkaroundy maszyn jednomiejscowych. Wsparcia
merytorycznego udzieli mi rwnie Aleksander
Szumski, ktremu serdecznie dzikuj.
Majc na uwadze pewne problemy ze spasowaniem elementw zestawu Academy uznaem,
i zasadnym bdzie swobodne traktowanie kolejnoci montau zalecanej winstrukcji. Prace
zaczem wic od dopasowania waloryzacji kabiny pilotw. Najpierw nakleiem blaszane wykoczenie jej krawdzi. Detal zaprojektowany
przez Eduarda pasuje cakiem dobrze, jednak
wtryskowy element wymaga przeszlifowania
w celu wyrwnania rnych krawdzi. Tego
typu blachy zwykem przykleja za pomoc
Microscale Metal Foil Adhesive. Uycie tego
wodnego kleju jest niezwykle proste smarujemy nim powierzchni, agdy wyschnie, mocujemy na niej fototrawion cz. Wniektrych
przypadkach spoina wymaga wzmocnienia. Tak

byo itym razem. Zamocowan blaszk na krawdziach podlaem klejem cyjanoakrylowym.
Dziako
Drobiazgiem, ktry w moim odczuciu wymaga waloryzacji, byy uproszczone ido tego
bdnie odtworzone okolice dziaka. Zaczem
od nawiercenia otworu pod luf. Nastpnie
tamy maskujce Tamiya,

plastelina.
wyciem te otwr chodnicy, nadajc mu przy

tym ksztat bliszy oryginaowi. Po tych zabiegach musiaem sfazowa krawdzie powstaych
dziur. Pniej byo ju zgrki. Najpierw wkleiem
imitacj lufy wtej roli niezawodna mosina
rurka Griffona, spiowana do odpowiedniego
ksztatu. Potem zpytek 0,25 i0,5 mm zrobiem
aluzj. Swoj drog, to jeden zdetali, ktrych
ewidentnie brakuje wrd czeskich dodatkw.
pigment MIG.
rda:
Uyta chemia modelarska:

farby:
Mr.Hobby serii Mr.Color, Hobby Color,
Mr.Metal Color, Mr.Super Metallic,
Vallejo Model Color,
washe AK-interactive,
Tamiya Weathering Master D Set,
Gobek A., MiG-29 Part 2,

Sandomierz 2011.
Nieko M. & Osiski A. MiG-29,
Lublin 2005.
Prywatna kolekcja zdj Aleksandra
Szumskiego.
Internet.
nr 3/2012
SUPER MODEL
21
one bardziej ni skpe, a co wicej, najeone

wypychaczami. Szczliwym trafem znajomy
obdarowa mnie garci rnych dodatkw,
ktre pozostay mu z budowy jego MiG-w.
Wrd nich znalazy si midzy innymi ywiczne zamienniki wnk podwozia, zarwno przedniego, jak igwnego. Wcelu wpasowania ich
wminiatur trzeba usun fragmenty polistyrenu iwyfrezowa krawdzie lukw. Wpierwszej
kolejnoci zamontowaem zatem luk przedniego
podwozia. Przed dopasowaniem pozostaych ywic musiaem najpierw wklei wloty powietrza.
Niestety, nie s one przesadnie dobrze spasowane, tote nie obyo si bez apania cyjanoakrylem, zalewania nim szpar czy wreszcie solidnego dotarcia pocze papierem ciernym
ipilnikami. Na koniec wypadao jeszcze odtworzy linie podziau, ktre zaniky podczas powyszych zabiegw. Wtak przygotowanym kadubie
mogem dokona przymiarek lukw podwozia
gwnego. Okazao si, e pasuj cakiem niele
jedynie zapieraj si delikatnie otarcz turbiny. Wycicie wniej delikatnego klina zaatwio
spraw. W ramach przygotowania do montau waloryzacji zdarem take detale zsufitu.
Pomalowanie tej sekcji wgotowym modelu byoby wicej ni kopotliwe, dlatego wanie musiaem chwyci aerograf ipokolorowa zarwno
wntrze wlotw powietrza, jak iwnk. Najpierw
pooyem podkad zDark Sea Gray, anastpnie
do farby dodaem odrobin brudnej bieli irozjaniem wiksze powierzchnie. Po pomalowaniu instalacji cao zoszowaem specyfikiem
AK-interactive do ciemnoszarych pojazdw.
Aby dodatkowo wyeksponowa subtelne detale wnk, rozjaniem je nieznacznie szar emali nakadan technik suchego pdzla. Po tych
zabiegach mogem miao wklei ywiczne elementy wkadub izabra si za kokpit.
Silniki iwnki podwozia

Wstpne przymiarki wryy kopoty take
zwlotami powietrza. Przede wszystkim naleao
usun niezliczone lady po wypychaczach zich
wewntrznych powierzchni. Szpachlowania wymagao te czenie powek. Na szczcie nie
byy to zabiegi skomplikowane, ajedynie pracochonne. Na koniec wkleiem blaszane zasony wlotw. Oczywicie, musiaem je uprzednio
22
wyprofilowa wodpowiedni sposb. Warto zaznaczy, e zarwno imitujce je plastikowe elementy repliki, jak iinstrukcja montau Eduarda,
pokazuj zasony jako zupenie paskie, co jest
oczywistym bdem. Drobnej modyfikacji musiaem podda take imitacje turbin silnikw.
Aby nie kolidoway zwnkami podwozia, naleao je delikatnie okroi.Skoro ju wspomniaem
o wnkach, trzeba przyzna, e w modelu s
Kabina
Poniewa dedykowane kabinom pilotw waloryzacje to kolorowe blaszki, prace musiaem
zacz od sklejenia gwnych elementw ywicznych ipomalowania ich rnymi odcieniami szaroci. Wkolejnym kroku wkleiem blaszki, ponownie uywajc kleju Microscale. Spoin
dodatkowo wzmocniem lakierujc cao, oczywicie ju po pokolorowaniu wszystkich drobia-
zgw. Delikatny wash AK-interactive podkreli

filigranowe detale. Gotowe kabiny wkleiem we
waciwe im miejsca izabraem si za mozolne
skadanie elementw kaduba.
Monta patowca
Kady, kto mia do czynienia z modelem

Academy, wie, e to praca mudna, gdy poszczeglne fragmenty s do kontrowersyjnie
spasowane. Na wszystkich czeniach pojawiy
si przesunicia iuskoki. Miejsca te zalaem obficie cyjanoakrylem isumiennie wyszlifowaem.
Teraz czekao mnie odtwarzanie zatartych linii
podziau blach. Do ich trasowania uyem piki yletkowej oraz rewelacyjnego skrobaka RB
Productions T109 Scribe-R. Za szablon posuya mi tama klejca 3M. Wyobione linie wyrwnaem, smarujc je pdzelkiem zanurzonym
nr 3/2012
SUPER MODEL
23
wkleju Tamiya Extra Thin, ktry rozpuszcza nieusunite resztki plastikowego pyu.
Uporawszy si z kadubem zabraem si za
kolejny czasochonny proces, czyli monta
skrzyde istatecznikw. Niestety, rwnie one
s kiepsko dopasowane i po zamontowaniu
trzeba byo je wyszpachlowa, wyszlifowa,
a na kocu odtworzy zatarte linie podziau.
Majc przygotowan bry samolotu, mogem
zaj si detalami. Zaczem od fototrawionej
drobnicy. Przykleiem te wloty powietrza. Rzecz
jasna, wszystkie wymagay nawiercenia iwyszlifowania otworw. Co warto podkreli, wlotu na
grnej czci kaduba nie przyklejaem na tym
etapie, apoprzestaem na dokadnym dopasowaniu. Wszystko dlatego, i wmalowaniu kociuszkowskim element ten wypada mniej wicej wcentrum wielkiego goda iutrudniby naoenie kalkomanii. Delikatnie zwaloryzowaem
take golenie podwozia, dorabiajc zcynowych

drucikw imitacje instalacji. Jednym zostatnich
akordw budowy byo okraszenie osony kabiny
caym pakietem blaszek Eduarda. Mocowaem je
tymczasowo klejem Microscale, apo waciwym
umiejscowieniu podklejaem cyjanoakrylem.
Tutaj trzeba zaznaczy, e tyln ciank osony przykleiem nie do oszklenia, ado kaduba.
Zwaywszy na fakt, i planowaem zamontowa cao wpozycji zamknitej, nie stanowio
24
to problemu, ajednoczenie pozwolio unikn

problemu zpozycjonowaniem caoci.
Plastikow rurk Pitota miaem zamiar zastpi samodzielnie wykonan konstrukcj zrurek
idrutw miedzianych. Szczliwym trafem okazao si, e firma Master miaa wplanach wyda ten element toczony wmosidzu wmoje
rce trafi zatem prototyp produktu o nr kat.
AM-48-061, jeszcze bez fototrawionych turbulizatorw. Te ostatnie znalazy si jednak wrd
blaszek Eduarda. Cig dalszy prac nie przysporzy zasadniczych problemw, jeli nie liczy
niejasnoci wkwestii siownikw pokryw podwozia. Tu bardziej pomocna bya dokumentacja
zdjciowa ni instrukcja montau. Nie do koca
waciwa okazaa si te dugo rzeczonych
czci. Pozostae ywiczne dodatki, czyli dysze
zzestawu Brassin, zastrzee nie budz, cho
ich upstrzonego detalami filigranowego wntrza wzasadzie nie wida wgotowej miniaturze.
Wobawie ouszkodzenia podczas manipulowania modelem wtrakcie malowania uznaem, e
niektre elementy lepiej bdzie przyklei ju po
jego zakoczeniu.
m
nr 3/2012
SUPER MODEL
25
SAMOLOTY
Macchi C.200
Saetta
1:32
zanim zaczniesz...
Macchi MC.200 Pacific Coast Models

32001,
papier do drukowania kalkomanii na drukarkach laserowych Propagteam.
klej szybkowicy Loctite,

nitowado Rosie the Riveter 0,7 mm,
profile iarkusze polistyrenowe Evergreen,
drut mosiny.
26
podkad Mr.Surfacer 1000,

farby akrylowe Vallejo,
farby celulozowe Mr.Hobby serii Mr.Color,
lakiery bezbarwne AeroMaster,
pyny do kalkomanii Mr.Mark Setter iSofter,
farba olejna dla plastykw Winsor & Newton,
white spirit.
rda:
Cattaneo G., Ali dItalia No.8: Aer. Macchi
C.200, Torino 1997.

Di Napoli C., Mancini R., et al Aero Detail
No.15: Macchi C.200/202/205, Tokyo 1995.
Di Terlizzi M., Aviolibri Special No.5: Macchi
MC 200 Saetta, pt. 1, Roma 2001.
Di Terlizzi M., Aviolibri Special No.9: Macchi
MC 200 Saetta, pt. 2, Roma 2004.
Waldis P., De Bortoli M., Brioschi A., Ali e
Colori No.2: Aermacchi C.200, Torino 2000.
Zdenk ebesta
eplika Saetty zfirmy Pacific Coast Models

to zestaw multimedialny. Gwne czci
miniatury znajduj si na ramkach zszarego plastiku, wykonanych wtechnologii short run. Linie podziau blach s delikatne
imaj odpowiedni gboko. Elementy ywiczne pozwalaj odtworzy boczne burty kokpitu, rne niewielkie detale, kadubowe karabiny, blok silnika zcylindrami oraz imponujc
obudow silnika zdokadnie odwzorowanymi
eberkami chodzcymi. Cao uzupeniaj
dwie formowane prniowo osony kabiny
i blaszka fototrawiona, na ktrej znajdziemy
m.in. tablic przyrzdw, pasy pilota idrobne
czci podwozia. Instrukcja skadania jest przejrzysta, za kalkomanie woskiej firmy Cartograf
pozwalaj na wykonanie myliwca wjednym
zszeciu wariantw oznakowania. Zastrzeenia
mam tylko do schematw malowania, wydrukowanych wformacie A5 izawierajcych jedynie widok zjednej strony. Brakuje zatem jasnego przedstawienia kamuflau na grnych
powierzchniach samolotw, jak rwnie zaznaczenia lokalizacji napisw eksploatacyjnych.
Monta
awu
o c ena ze s t
8/10
Zaczem proces budowy od wzbogacenia

powierzchni modelu. Cay patowiec ponitowaem woparciu obardzo dobre rysunki zjaposkiej publikacji Aero Detail. Poniewa ponad
poowa linii nitowania jest podwjna itrudno
nanie je wrwnych odstpach, po raz pierwszy uyem podwjnego nitowada Rosie the
Riveter orozstawie 0,7 mm. Na osi tego narzdzia znajduj si obok siebie dwa identyczne
keczka, aich rozstaw zosta przez producenta, p. Petra Douska, waciwie dopasowany do
skali. Obsuga nie sprawia adnych trudnoci,
aefekt jest dokadny.
Kolejny etap polega na oddzieleniu wszystkich powierzchni sterowych idostosowaniu ich
do zamocowania wpozycji wychylonej. Zpolistyrenu oraz cienkiej blachy samodzielnie
wykonaem klapy, ktre przykleiem wpozycji
otwartej.
Duo wicej pracy czekao mnie przy wntrzu kabiny, uzbrojeniu i silniku, ktre postanowiem otworzy. Nie znalazem wsklepach
adnego dodatkowego zestawu waloryzujcego, tote musiaem sam dorobi wiele elementw. ywiczne burty kokpitu uzupeniem
okilka szczegw, wykonaem take ty deski
rozdzielczej zinstalacjami, ktre s widoczne
przez otwarty przedzia uzbrojenia kadubowego. Samo uzbrojenie, czyli dwa karabiny
maszynowe Breda-Safat kal. 12,7 mm, wykonaem od podstaw z plastiku, blaszek i drucikw. Wchodzc wskad zestawu formowan
prniowo oson kabiny dla maszyn sidmej
serii rozciem tak, abym mg otworzy kabin.
Troch chirurgii wymaga silnik. W pierwszej kolejnoci ostronie rozciem jego oson, odciem przedni piercie, a pojedyncze
pokrywy pocieniem od rodka. Na pocienione
elementy dokleiem wewntrzne wzmocnienia.
Zastosowaem ywiczny blok silnika zzestawu
PCM, wzbogacajc go tylko o drobne detale.
Zkolei cylindry silnika dorobiem samodzielnie.
Przygotowaem tylko jeden cylinder, po czym
powieliem go wywicy wodpowiedniej iloci.
Zcienkiej blachy wykonaem cakiem nowe
wnki podwozia, uzupeniajc je orne prze-
nr 3/2012
SUPER MODEL
27
wody wcentralnej czci, ktre byy widoczne

w komorze silnika. Sporo drobiazgw dodaem take do goleni podwozia. Poza tym do
znaczco pocieniem jego pokrywy. Gwne
elementy plastikowe zestawu mona dopasowa bez wikszego kopotu. Jedyny problem
wystpi w rejonie centropata, na przejciu
28
skrzydo-kadub. Powstae szczeliny o szerokoci 0,8 mm uzupeniem profilami Evergreen

iwyszlifowaem.
Malowanie
Podstawowe kolory wntrza pochodz zpalety Mr.Color firmy Mr.Hobby, natomiast drob-
ne detale pomalowaem akrylami Vallejo. Cao

zwashowaem mieszank farby olejnej dla plastykw Winsor & Newton wkolorze umbra naturalna iwhite spiritu. Po zamaskowaniu szczegw pokryem ca powierzchni miniatury
warstw podkadu Mr.Surfacer 1000.
Byem bardzo rozczarowany niekompletnymi schematami kamuflau w instrukcji, wic
wybraem atrakcyjn wizualnie idobrze znan
osobist maszyn generaa brygady lotnictwa
woskiego Ferdinando Raffaelliego, ktra suya mu w1941 r. wLibii. Grne powierzchnie
myliwca pokryte byy kombinacj piaskowego
Giallo Mimetico 4 zciemnozielonymi plamami
Verde Mimetico 2, za dolne jasnoszarym Grigio
Mimetico. Bardzo lubi uywa farb Mr.Hobby,
ale niestety nie ma ona wofercie woskich autentykw. Zmusio mnie to do wymieszania
potrzebnych odcieni z dostpnych kolorw.
Wspomogem si tutaj ustaleniami kolegw-sympatykw woskiego lotnictwa zmodelforum.cz.
Najpewniej zracji niskiego nakadu modelu
PCM aden producent kalkomanii nie przygotowa alternatywnych oznacze, wic po raz
pierwszy i ku mojemu zdziwieniu z bardzo
dobrym wynikiem zastosowaem kalkomanie
narysowane wprogramie Corel Draw iwydrukowane na papierze pokrytym bezbarwnym
lakierem na drukarce laserowej. Po zabezpieczeniu ich byszczcym lakierem bezbarwnym
detale powierzchni inity wyostrzyem washem
zumbry naturalnej Winsor & Newton. Drobne
otarcia naniosem pdzlem, korzystajc zfarb
Vallejo. Na koniec ca miniatur pokryem
warstw pmatowego lakieru bezbarwnego
AeroMastera.

m
nr 3/2012
SUPER MODEL
29
30
nr 3/2012
SUPER MODEL
31
SAMOLOTY
w
ocena zestaw
7/10
1:48
Accurate Miniatures
Nieustraszeni!
Douglas SBD Dauntless2
zanim zaczniesz...
SBD-1 Dauntless Accurate Miniatures
3420,
SBD-2 Dauntless Accurate Miniatures
480310.
kleje Tamiya Extra Thin icyjanoakrylowy,
szpachlwka Mr.White Putty,
papiery cierne ogradacjach 800,1000
i1200,
32
tama maskujca Tamiya,

plastelina UHU Patafix.
podkad Tamiya Fine Surface Primer,
farby:
Mr.Hobby serii Mr.Color,
Tamiya Color Acrylic Paint,
Vallejo Model Color,
metalizery Mr.Hobby serii Super Metallic,
rozcieczalnik Mr.Color Leveling Thiner,
lakiery bezbarwne Mr.Hobby iMicroscale,
pyny do kalkomanii Microscale,

farby olejne dla plastykw Daler-Rowney
iTalens,
benzyna do zapalniczek Ronsonol.
rda:
Janowicz K.,
Zbiegniewski A. R.,
Douglas SBD Dauntless,
Lublin 2007.
Tomek Wajnkaim
atrzc na seri kolorowych zdj z magazynu LIFE, widz chopakw ominach

poyczonych od Johna Waynea, ktrzy
zawieszeni w Dauntlessach spogldaj
znudzeni wstron obiektywu. Pod samolotami
raj jaki pikny atol otoczony biaymi plaami, wok bkitny Pacyfik Jednak kontekst
by inny. Najpierw trudny start z pokadu lotniskowca, pniej lot jakby wzawieszeniu pomidzy bkitem czystego nieba i zielonych
fal. Nastpnie pieko ataku na plujce ogniem
japoskie okrty idugi powrt do pywajcej
bazy, ktra przecie nie czeka w tym samym
miejscu. Przemieszcza si, sama ucieka przed
bombowcami wroga. Moe nawet ju dogorywa
wduym przechyle inie przyjmuje samolotw.
Ostatnie krople paliwa wbaku, uszkodzenia
Awmagazynie LIFE te znudzone twarze. Mona
powiedzie: Theyve got balls!
Kamufla stosowany wlotnictwie wojskowym
Stanw Zjednoczonych rozwija si inaczej ni
wkrajach europejskich. Samoloty wykorzystywane przez jednostki USA w Wielkiej Wojnie
miay malowanie ochronne stosowane przez
kraje sojusznicze Francji i Wielkiej Brytanii.
W poowie lat 20. XX w. stosowano schemat
czcy Olive Drab ztym. Po okresie, kiedy
malowano samoloty na niebiesko (kaduby)
i to (skrzyda), wprowadzono wykoczenie
wnaturalnym kolorze metalu. Dla bezpieczestwa iuatwienia identyfikacji stosowano pasy
wkolorach zielonych, czerwonych, niebieskich
itych. Paty wsamolotach malowano na to, by byy bardziej widoczne wcoraz wikszym
ruchu lotniczym. Te cyrkowe schematy malowania wynikay zpozycji politycznej Stanw
Zjednoczonych pomidzy wojnami. Izolacjonizm
ibrak wrogw wrd bliskich ssiadw spowodoway, e obowizujca wEuropie koncepcja
maskowania samolotw bya nieprzydatna.
Dopiero przyczenie si do dziaa wojennych
wkocu 1941 r. zmusio jednostki decyzyjne lotnictwa armii imarynarki do radykalnych zmian.
Modelarstwo seryjne takie pojcie pojawio si dawno temu na forach modelarskich.
Rwnolega budowa dwch bd wicej replik
daje wiele korzyci. Przyspiesza prac nad kolekcj, unifikuje czynnoci iwymaga jednorazowych przygotowa przy wielokrotnym efekcie. Krtko mwic, daje duo wicej miniatur
wkrtszym czasie! Oczywicie, metoda ta ma
tyle samo zwolennikw, co przeciwnikw. Na
pewno trzeba pamita, e nie mona doprowadzi do uproszczenia ijakoci zamieni na ilo.
SBD Dauntless zAccurate Miniatures to idealny model do oddania zmian w malowaniu
ochronnym, jakim podlegao lotnictwo morskie
USA. Ten do stary zestaw zosta bardzo dobrze opracowany, mdrze zaprojektowany ipomimo zuytych nieznacznie form, co objawia si
jamami skurczowymi oraz nadlewkami, nie przysparza wikszych problemw wtrakcie montau. Niedogodno stanowi zbyt mikkie tworzywo, a koszmarn wad typow dla wyrobw
AM jest instrukcja montau. Na nieczytelnych
rysunkach elementy oddano tak le, e wwielu
miejscach nie przypominaj tych z wyprasek.
Brakuje te wyjanienia wielu kluczowych etapw budowy, co powoduje, e bez zagldania
wdokumentacj moemy le sklei miniatur.
Sylwetki wschematach malowa maj ok. 4 cm
dugoci, wzwizku zczym musimy si domyla, gdzie naoy dany element kalkomanii.
Jak na skal 1:48 wntrze oddano bardzo

dobrze. Dua ilo elementw powoduje, e
kokpit wyglda ciekawie iniekoniecznie trzeba
go dodatkowo waloryzowa. Przy malowaniu
kokpitw pojawia si pierwsza rnica midzy
SBD-1 i2. Wwersji wczeniejszej stosujemy kolor stalowy, wpniejszej ciemn ziele. Brya
nie przysparza kopotw. Po niewielkich poprawkach przy pomocy szpachlwki icyjanoakrylu
przygotowaem powierzchni do malowania.
Zawsze po umyciu modelu wciepej wodzie
z detergentem nakadam podkad w sprayu.
Uwidacznia on niedocignicia wszlifowaniu, ryciu linii podziaowych ioglnej obrbce patowca. Przy stosowaniu metalizerw ma to szczeglne
znaczenie. Trzeba pamita, e powierzchnia do
malowania farb metaliczn musi by przygotowana perfekcyjne. Metalizer ujawni wszelkie rysy
iinne niedoskonaoci, ktrych pod zwyk, matow farb nie wida. Oprcz imitacji powierzchni
metalowych przyprzedwojennym malowaniu nie
mona zapomnie ozapewnieniu intensywnoci
rwnie pozostaych kolorw ioich byszczcym
charakterze. Wtym przypadku jedynie lekko zaciemniem linie podziaowe mikstur farby olejnej
dla plastykw ibenzyny do zapalniczek, podczas
gdy wojenny kamufla SBD-2 wymaga duo
mocniejszego washa ibrudzenia. Ztego powodu oprcz kocowych zabiegw zuyciem farb
olejnych przy malowaniu bkitno-szarego egzemplarza zastosowaem ca gam rodkw: preshading, postshading, rozjanianie wybranych paneli
nr 3/2012
SUPER MODEL
33
34
orazobicia, aplikowane akrylami Vallejo przy pomocy pdzla.

Dziki uprzejmoci firmy Montex skorzystaem
zmasek do naniesienia oznacze SBD-2 oraz zabezpieczenia wiatrochronu iowiewki. Dla kontrastu, wmodelu SBD-1 pooyem tradycyjne kalkomanie zzestawu AM. Wbrew pozorom, malowanie od masek winylowych nie musi by wcale
trudniejsze od nakadania kalkomanii. Producenci
stosuj naklejki rnej jakoci iczasami ich prawidowa aplikacja moe przysporzy duo kopotw
szczeglnie, gdy s zleae lub wydrukowane na
zbyt sztywnym lakierze bezbarwnym. Zkolei malowanie przy uyciu szablonw, jeeli tylko dobierzemy odpowiedni konsystencj farb, jest bardzo
proste. Maski sprawdzaj si duo lepiej zwaszcza przy powierzchni penej niuansw idrobnych
szczegw.
Dwa podobne modele Dauntlessw postawione obok siebie wkolekcji p. Wojciecha Gawrona
przedstawiaj niezwyky obraz. S echem niezbyt
odlegej historii rozwoju floty powietrznej USA.
Pierwszy, ze swoim cyrkowym, kolorowym malowaniem symbolizuje bezpieczn, pewn siebie
Ameryk wdobie izolacjonizmu, natomiast kamufla morski drugiej miniatury przypomina trudne
dni morderczej wojny na Pacyfiku.
m
nr 3/2012
SUPER MODEL
35
36
nr 3/2012
SUPER MODEL
37
OKRTY
U-201
1:72
R e v e l l
zanim zaczniesz...
wykorzystane zestawy:
Deutsches U-Boot VII C Revell 05015,
U-Boat VII C Torpedo Section CMK
N72002,
U-Boat VII C Command Section CMK
N72001,
U-Boat VII C Engine Section CMK N72003,
zestaw el. fototrawionych Eduard 53008,
Type VII C Wood Deck Nautilus Models
72-501,
38
Periskope fr das Revell U-Boot VII C

Schatton 7241,
zestaw kalkomanii U-Boot Typ VII C Part 1
U.L.A.D.-decal 7201.
wybrane narzdzia imateriay:
kleje Tamiya Extra Thin iLoctite,

6 biaych diod,
przewody zasilajce,
2 baterie 1.5V,
drut stalowy orednicy 0,6 mm,
profile polistyrenowe,
ni silonowa,
profile Evergreen rnej wielkoci,
cienki drut mosiny,
yka wdkarska orednicy 0,06 mm,
drobnoziarniste papiery cierne,
uchwyt cierny Agamy,
szpachlwka Mr.Hobby Mr.Surfacer 500,
tama maskujca Tamiya.
Zdenk ebesta
o c ena ze
s tawu
8/10
Chemia modelarska:
podkad Mr.Surfacer 1000,
farby celulozowe Mr.Hobby serii Mr. Color:
C62, C92, C301, C306, C308,
akryle Vallejo,
lakiery bezbarwne Aeromaster,
farby olejne dla plastykw Winsor
& Newton,
pigmenty.
rzewanie buduj modele samolotw,

ale jaki czas temu nie mogem si powstrzyma przed zakupem miniatury
z krgu obcej mi dotd tematyki marynistycznej. Sprezentowaem sobie zestaw
Revella umoliwiajcy zoenie sawnego okrtu podwodnego zokresu II wojny wiatowej:
U-Boota VII C w skali 1:72. Jest on bardzo
dobrze opracowany, a jego elementy cechuje wymienita jako. W pudeku znajdziemy
230 czci zszarego tworzywa, zdelikatnymi
detalami i precyzyjn struktur powierzchni.
Ju na wstpie ogldzin uwag przyciga
kadub o dugoci 94 cm, ktry tworz dwie
pskorupy.
Wkrtce po ukazaniu si revellowskiego
U-Boota, firma CMK wydaa dedykowane
tej miniaturze ywiczne waloryzacje, ktre
po wyciciu fragmentw bocznego poszycia
kaduba okrtu pozwalaj na pokazanie kilku
wewntrznych przedziaw jednostki. Do dyspozycji mamy umiejscowion na rufie maszynowni, znajdujc si na rdokrciu central
dowodzenia oraz cz dziobow z przedziaem torpedowym ikabin zaogi wraz zkojami.
Obecnie wofercie czeskiego producenta znajduj si kolejne dodatki, ktre wczasie budo-
Rda:
Baxter I., The U-Boat War 1939-1945,
Barnsley 2008.
Khl F., Niestle A., Vom Original Zum
Modell: Uboottyp VII C, Bonn 1997.
Stern R. C., U-Boats in Action,
Carrollton 1977.
Trojca W., U-Boot Typ II, VII, IX, KatowiceSpeyer 2004.
Trojca W., U-Bootwaffe 1939-1945 cz.1-4,
Gdask 19982006.
wy mojego modelu nie byy jeszcze dostpne.

Wrd nich warto wymieni komplet z kwaterami oficerw wraz z mes i kuchni, kilka
mniejszych zestaww zdetalami zewntrznymi i torpedami, a take figurki zaogi, ktre
mog znakomicie oywi gotow miniatur.
Absolutnie niezbdnym dla mnie punktem
przygotowa do budowy maego U-Boota by
zakup obszernego zestawu elementw fototrawionych Eduarda, zawierajcego szereg
uytecznych detali powierzchni iwyposaenia
jednostki. Warto podkreli, e wykorzystaem
go wcaoci, co dobrze wiadczy ojego projektantach, poniewa zuycie fototrawionych
detali rzadko zblia si do osignitych wtym
przypadku 100%. Za konieczne uznaem rwnie nabycie wytoczonych z metalu peryskopw z niemieckiej manufaktury Schatton
Modellbau. Ponadto zaopatrzyem si wdrewniany pokad firmy Nautilus Models. Jest to
element wykonany z bardzo cienkiego pata
naturalnego forniru, poddawany obrbce poprzez cicie laserem. Co niezmiernie wane,
dodatek ten posiada wszystkie niezbdne
otwory wycite na wskro, wprzeciwiestwie
do revellowskich fragmentw pokadu, na ktrych otwory zostay jedyne zaznaczone.
Zgromadziwszy wszystkie potrzebne waloryzacje, mogem przystpi do pracy.
Rozpoczem od zoenia trzech wewntrznych przedziaw kaduba z zestaww CMK.
Ze wzgldu na to, e wntrze okrtu podwod-
Wiper S., Warship Pictorial #27:

Kriegsmarine Type VII U-Boats,
Tucson 2004.
nr 4/2011
3/2012
SUPER MODEL
39
nego wypenia pltanina rur, zaworw oraz innych drobiazgw, uzupeniem ywiczne odlewy okolejne detale. To, co samodzielnie dorobiem, wida na zdjciach, jednak porwnujc
je zfotografiami pierwowzoru mona dostrzec
pewne uproszczenia. Po prostu odwzorowanie
wszystkich szczegw w tej skali wykracza
ponad ludzkie siy, aprzynajmniej moje.
Kolejny etap budowy to malowanie gwnych elementw poszczeglnych sekcji okrtu.
Najpierw naniosem na nie natryskowo podkadow warstw Mr.Surfacera 1000, apo jego
wyschniciu pomalowaem je kombinacj biaej
ijasnoszarej farby. Drobne detale pokolorowaem
pdzlem farbami Vallejo, po czym cao postarzyem artystycznymi farbami olejnymi, posugujc si gwnie kolorem Raw Umber. Dopiero
po zoeniu wcao wewntrznych przedziaw
U-Boota przystpiem do wycinania otworw
wprawej powce kaduba. Nigdy nie wycinajcie
zawczasu tego typu otworw, bowiem moecie
sobie tym sposobem przysporzy wielu problemw! Polecam stopniowo zbiera materia a do
momentu, gdy kady zprzedziaw odpowiednio
osidzie na waciwym miejscu. Niestety, rwnie
wtedy nie unikniemy szpachlowania miejsc styku
tworzywa zywic. Wnastpnym kroku przewierciem otwory przelewowe obu powek kaduba
oraz zmniejszyem grubo tworzywa wich obrbie. Potem skleiem ze sob elementy kaduba
modelu.
Pniej wpadem na pomys owietlenia
wntrza poszczeglnych sekcji U-Boota, by
uatwi ich dokadne ogldziny oraz zaakcentowa znajdujce si wnich wyposaenie okrtu.
Wykorzystaem do tego celu zwyczajne biae
diody, zakupione w sklepie z wyposaeniem
dla elektronikw. Aby je odpowiednio zamontowa, wywierciem wstropach wszystkich otwartychprzedziaw po dwa otwory orednicy 2,5
mm, po czym do kadego znich wsunem dio-
40
d. Ca szstk poczyem ze sob przewodami, agwny przewd zasilania poprowadziem mosinym prtem zotworem wrodku do
podstawy, wktrej umieciem rdo zasilania.
Odpowiedni poziom energii dla tego ukadu zapewniy dwie baterie 1,5V, zamontowane wpodunym pudeku. Po przeprowadzeniu testw
owietlenia zamknem gr kaduba drewnianym pokadem Nautilusa. Ma on identyczne rozmiary jak plastikowe czci modelu, ktre zastpuje, dziki czemu nie wymaga adnych poprawek iprecyzyjnie osiada na swoim miejscu.
Do odwzorowania dziobowych i rufowych

czci pokadu z antypolizgowym ryflowaniem wykorzystaem blaszki Eduarda. Dziao
okrtu uzupeniem drobnymi detalami, za
porcze zamocowane w jego ssiedztwie
zrobiem sam. Rwnoczenie zabraem si za
odtworzenie ze stalowego drutu orednicy 0,6
mm i profili polistyrenowych wikszoci pokadowych relingw, wcznie zporczami kiosku. Umieszczona na kiosku laweta karabinu
maszynowego, obsady peryskopw, podstawy przyrzdw ilunety wwydaniu Revella nie
posiadaj zadowalajcych wymiarw oraz formy. Ztego powodu poddaem je intensywnej

obrbce, wzbogaciem je rwnie o kolejne
szczegy, kierujc si fotografiami oryginau.
Chocia zestaw Nautilusa zawiera te pokad
kiosku, wykorzystaem element Revella. Nie
znalazem bowiem na archiwalnych zdjciach
okrgych otworw, ktre posiada drewniany pokad Nautilusa, lecz wieloboczn perforacj, jak odwzorowali projektanci modelu.
Metalowe peryskopy Schatton Modellbau zdecydowanie wierniej odtwarzaj wygld pier-
wowzorw ni ich odpowiedniki z tworzywa.

Pniej okazao si, e s take bardzo odporne na uszkodzenia. Ju po skoczeniu budowy, podczas zdejmowania zminiatury szklanej
pokrywy nieopatrznie zahaczyem ni operyskop. Ku mojemu zdumieniu, od U-Boota odpad cay kiosk, ale na wyrobie Schattona nie
pozosta najmniejszy lad po tym incydencie.
Po zoeniu podzespow modelu przystpiem do prac malarskich. Wszystkie powierzchnie zagruntowaem Mr.Surfacerem 1000, rozrzedzonym Mr.Color Thinnerem. Jedynie pod-
zesp kiosku malowaem ipostarzaem osobno, by na koniec ju zupenie gotowy przyklei

do pokadu. Czarn farb wykonaem preshading wzdu gwnych linii spaww i rzdw
nitw, po czym zabraem si za nanoszenie
kamuflau. Wybraem atrakcyjne malowanie
okrtu U-201, ktrym w 1942 r. dowodzi kapitan Adalbert Schnee. Dolne czci kaduba
tego U-Boota nosiy klasyczn, szaro-czarn
barw, jego grne powierzchnie byy pokryte
kombinacj dwch odcieni szaroci, za pokad pomalowano kolorem ciemnoszarym. Po
nr 3/2012
SUPER MODEL
41
analizie dokumentacji sporzdziem odpowiednie mieszanki farb Mr.Hobby inatrysnem je

kolejno na miniatur. Nastpnie zabezpieczyem kamufla bezbarwnym lakierem byszczcym, przygotowujc model do nakadania
kalkomanii. Wykorzystaem zestaw niemieckiej
firmy U.L.A.D.-decal, zawierajcy oznakowanie
dla 16 interesujcych U-Bootw. Przd kiosku
mojego U-201 zdobia tarcza zherbem, obok
ktrej znajdoway si niene bawanki, nawizujce do nazwiska kapitana okrtu. Pniej
naniosem lady eksploatacji, uywajc farb
olejnych dla plastykw, rnorakich kombinacji pigmentw oraz mocno rozcieczonych
farb akrylowych w kilku odcieniach szaroci.
Na koniec ujednoliciem powierzchni miniatury pmatowym lakierem bezbarwnym
Aeromastera.
Kiedy werniks wysech, przykleiem do
pokadu kiosk, relingi oraz inne drobiazgi.
Wykorzystujc uwzgldnione przez Revella
rolki linowe i zabarwion na szaro cienk ni
silonow, rozpiem system olinowania okrtu. Kiosk jednostki uzupeniem omaszt zbander, oba peryskopy oraz linki z mnstwem
maych chorgiewek, oznaczajcych tona zatopionych okrtw i statkw. Gotowy model
zamocowaem za pomoc mosinych kokw
do drewnianej podstawy odugoci 100 cm.
Gdyby odliczy czas powicony na prace
przy sekcjach wewntrznych, budowa miniatury U-201 przebiegaby cakiem szybko. Zdrugiej strony, podczas montau przedziaw okrtu
mona sobie uy, aprzy tym dosownie wyczy si. Dziki zestawom CMK otrzymujemy
model w do atrakcyjnej konfiguracji, a kiedy znudzi si nam widok na rozcity kadub,
wystarczy odwrci miniatur o180 iwtedy
moemy cieszy oczy widokiem czystej bryy
U-Boota.

m
42
44
nr 3/2012
SUPER MODEL
45
POJAZDY
OSHKOSH M-ATV MRAP

1:35
Panda Hobby
o c ena ze s tawu
6/10
zanim zaczniesz...
M-ATV MRAP Panda Hobby PH35-001,
NATO Vehicles Common Antennas E.T.
Model ER35-027.
noyk modelarski,
kleje Tamiya Extra Thin iRevell Contacta,
pdzle 00, 0, 2, 4, 6,
aerograf Mr.Hobby Procon Boy PS25-267.
uyta Chemia modelarska:
podkad Vallejo 28012 Black Primer,

Maskol,
46
farby:
AK 122 zzestawu AK-interactive AK 120 OIF
&OEF Weathering Set for Modern U.S. Vehicles,
Mr.Hobby serii Mr.Color: Clear Green, Clear
Blue, Flat Black,
lakiery bezbarwne Mr.Hobby GX100, Italeri
4636AP, Sidolux,
farby olejne dla plastykw Talens Van
Gogh: umbra naturalna, brz van Dyke,
rozcieczalnik do farb olejnych firmy
Renesans,
AK-interactive AK 015 Dust Effects,
RDA:
Zwilling R., Derosa J., Oshkosh M-ATV
Photo Walkaround, AK-interactive AK 400.

Krystian Ciechowicz
poowie ubiegego roku modelarski

wiat obiega informacja opowstaniu
chiskiej firmy Panda Hobby i zapowied jej pierwszego modelu wtryskowego wskali 1:35: miniatury M-ATV. Do tej pory
na rynku dostpna bya ywiczna replika firmy
Vajra, wykonana na bardzo wysokim poziomie,
jednak zuwagi na materia, wymagajca nieco
dowiadczenia, cierpliwoci iprzede wszystkim
zasobnego portfela. Tymczasem redakcja Super
Modelu nawizaa kontakt zprzedstawicielem
Panda Hobby iwkrtce do moich drzwi zapuka

kurier ze spor paczk. Zaciekawiony, popiesznie rozdarem papier. Moim oczom ukazao si
dwuczciowe, solidne i grube pudo z adn
ilustracj. Wewntrz kada ramka wciemnopiaskowym kolorze zapakowana zosobna, czytelna na pierwszy rzut oka instrukcja wformie
zeszytu, dobrej jakoci kalkomania itrzy redniej wielkoci blaszki zogromn iloci czci
fototrawionych. Kolejny wietny, multimedialny model pomylaem. Popiesznie rozfoliowaem wypraski i czar prys. Mae irednie
detale miay sporo nadlewek i to cikich do
usunicia. Praktycznie kada ramka posiadaa
Konflikty zbrojne przykuwaj

moj uwag od zawsze, zarwno
te oglnowiatowe, jak i lokalne
wojny domowe. Mimo tragedii jakie niesie za sob wojna, skupiam
si gwnie na sprzcie bojowym
uywanym przez strony konfliktw. Wostatnich latach zauwayem wyparcie podstawowego lekkiego wozu bojowego jakim by
HMMWV, przez nowoczeniejsze,
cisze, lepiej uzbrojone iopancerzone pojazdy. Takie konstrukcje
jak M-ATV, Maxx Pro czy Cougar
zwikszaj prawdopodobiestwo
przeycia zaogi w trakcie misji,
chocia nie zawsze. To w takim
wozie wskutek wybuchu miny-puapki wgrudniu 2011 r. zgino
piciu polskich onierzy wtrakcie
zwiadu. Cze ich pamici!
jaki feler. Okazao si rwnie, e drogi chiski

produkt nie zawiera repliki silnika.
Monta rozpoczem od wycicia elementw
ramy. Ju przy wstpnym skadaniu na sucho
stwierdziem sabe spasowanie czci. Kilka
drobiazgw wygldao inaczej ni winstrukcji.
nr 3/2012
SUPER MODEL
47
Zaczem si zastanawia, czego jeszcze mog

si spodziewa. Na kolejn niespodziank dugo
nie czekaem. Ot imitacja silnika iprzekadni,
awzasadzie elementy widoczne tylko od spodu
pojazdu, umieszczone s na wsplnej, lepej
pododze. Podoga ma kliny, ktre powinny
wchodzi wram, co finalnie powinno tworzy
solidn baz-ram do dalszej budowy. Niestety,
albo kliny s za due iza szerokie, albo otwory
wramie za wskie iza krtkie. Jak kto woli. Po
48
uporaniu si zt niewielk niedogodnoci postanowiem uy podogi kabiny do ustawienia

symetrii ramy. Gdy model jest mocno rozczonkowany moe si zdarzy, i po zakoczeniu budowy nie stanie na wszystkich koach. Tego za
wszelk cen chciaem unikn.
Kolejny etap to zoenie zawieszenia.
Projektanci zestawu podzielili je na cztery segmenty: przd i ty oraz lew i praw stron.
Rysunki w instrukcji s dosy dokadne, lecz
niestety le zoone przez opracowujcego j

grafika. Oile przd ztyem nie zosta pomylony,
to cz lewego zawieszenia rozrysowano zzawieszeniem prawym. Dodatkowe zamieszanie
powoduje bdne oznaczenie czci. Modelarz
mao dowiadczony lub sklejajcy model na
gorco, bez dokadnego studiowania instrukcji,
moe przey nieprzyjemne rozczarowanie. Ja
zaczem poszukiwania wInternecie. Na forum
serwisu Armorama znalazem bardzo zaawansowan relacj zbudowy M-ATV Pascala Bausseta,
ktry dokadnie wskaza bdy winstrukcji izasugerowa poprawki oraz uzupenienia.
Po uporaniu si zpodwoziem, zmontowaniu
elementw kabiny, foteli imetalowej pki na
sprzt elektroniczny, ktrej elementy take s
bdnie oznaczone, rozpoczem przygotowania do malowania. Szukaem koloru idealnego,
ni to tego, ni to piaskowego. Dowiedziaem
si, e firma AK-interactive wydaa zestaw farb
onumerze kat. AK 120, dedykowany pojazdom
OIF iOEF. Wczeniej doszy mnie te suchy, e
woski Lifecolor wypuci waciw farb do
tego typu pojazdw jak si okazao, dostpn
tylko wkomplecie zmodelami M-ATV zPandaHobby dystrybuowanymi przez woskiego importera Astromodel na rynku woskim i brytyjskim. Wrmy jednak do trjskadnikowego
zestawu AK-interactive. Zawiera on farb U.S.
Modern Vehicles, Enamel Wash for U.S. Modern
Vehicles oraz pyn OIF & OEF Streaking Effects
do tworzenia imitacji zaciekw. Jak twierdzi producent, kolor podstawowy zosta zmieszany na
podstawie oryginalnej barwy FS 33446. Wedug
mnie, farba jest bardziej szara ni piaskowa, ale
podjem ryzyko uycia tego produktu. Najpierw
jednak ca miniatur pokryem czarnym podkadem Vallejo.
Malowanie wntrza pokazao, e farba AK 122
jest faktycznie blada iszara. Przebarwienia irozjanienia postanowiem zrobi tym samym kolorem zdodatkiem bieli. Zanim zabraem si za
W midzyczasie dotara do mnie

powicona M-ATV publikacja
AK-interactive z doczon pyt
DVD ze zdjciami tego pojazdu.
Ksika zawiera okoo 200 fotografii. Wyglda bardzo porzdnie,
zdjcia s ostre, sfotografowano
najciekawsze inajwaniejsze elementy, materia zosta rzetelnie
opracowany icao oceniam jako
zdecydowanie przydatn podczas
budowy modelu. Na marginesie,
zauwayem, e szyby prezentowanego egzemplarza maj raczej
bursztynow ni zielon barw.
Zkolei na pycie DVD zdjcia (ok.
500) mona oglda wformie slajdw lub swobodnego wyboru.
Niestety, wikszo znich cechuje
mocno przecitna jako irozdzielczo, sporo jest te ciemnych.
washa, przezornie postanowiem wykona prb na fragmencie starego modelu. Cae szczcie! Inaczej zniszczybym ca prac, jak wykonaem do tej pory. Wash zzestawu AK okaza
si na tyle agresywny, e podczas wycierania
jego nadmiaru zmywa niemal do goego tworzywa akrylow farb tego samego producenta. Zrezygnowaem wic zuycia washa, atake
pynu do robienia imitacji zaciekw, obawiajc
si kolejnej katastrofy. Pomalowane powierzchnie zwashowaem medium wasnego pomysu.
Umbra naturalna, brz van Dyke ibezzapachowy rozcieczalnik firmy Renesans niezastpiona mieszanina!
Po kosmetyce wntrza wkleiem na swoje
miejsca fotele, kierownic i tablic z zegarami. Nastpnie przystpiem do przygotowania
oszklenia pojazdu. Wielokrotnie ogldajc zdjcia pojazdw bojowych wspczenie uywanych przez armi USA zauwayem, i bardzo
czsto ich oszklenie ma zielony kolor. Musiaem
zatem zabarwi przeroczyste elementy. Wtym
celu sporzdziem mieszank farb typu Clear:
zielonej i niebieskiej z palety Mr.Color japoskiego Mr.Hobby. Mikstur bardzo solidnie rozcieczyem byszczcym lakierem bezbarwnym
Mr.Hobby GX100. Chciaem uzyska wysok
transparentno. Szyby malowaem aerografem. Jedna warstwa, druga, trzecia wystarczy! Zaczem skada model wcao. Kabina,
nr 3/2012
SUPER MODEL
49
maska, elementy skrzyni na tyle pojazdu, botniki

wszystkie te czci pasuj sabo. Wymagaj
kilkukrotnego przymierzania, pasowania iwrcz
siowego dziaania, eby umieci je we waciwych miejscach. Jednoczenie musimy stale
kontrolowa ca bry, eby nie przekosi
konstrukcji, atake, by model cay czas sta na
czterech koach. Po zmontowaniu bryy dokleiem pozostae drobne detale i rozpoczem
przygotowania do prac malarskich. Wkleiem
oszklenie, uywajc jako spoiwa bezbarwnego lakieru byszczcego i zamaskowaem je
Maskolem.
Pierwsza warstwa to zastosowany wczeniej

do malowania wntrza kolor AK 122. Po przeschniciu rozjaniem powierzchni barw bazow z dodatkiem bieli. Wikszo drobnych
detali, klamki, owietlenie dachowe, chlapacze, tylne botniki oraz felgi k pomalowaem
na czarno. Cao zawerniksowaem lakierem
Mr.Hobby GX100. Kalki kady si perfekcyjnie!
Naniosem na nie kolejn warstw byszczcego werniksu dla wyrwnania powierzchni, po
czym cao zmatowiem akrylowym lakierem
Italeri. Przygotowany wczeniej wash posuy
mi do przemycia powierzchni caej miniatury.
Postanowiem, e moja replika nie bdzie styrana imocno poobijana, gdy zdjcia ukazuj
M-ATV w raczej dobrej kondycji technicznej.
Pukanka bya zatem bardzo delikatna. Kocowe
dziaania to doklejenie wczeniej przygotowanych lamp itzw. suchy pdzel. Po zdjciu maskowania zszyb naoyem przeznaczone tam
kalkomanie, ktre zabezpieczyem Sidoluksem.
Monta wycieraczek, anten iich okablowanie to
ostatni etap budowy.
Teraz mogem podziwia model wcaej okazaoci naprawd wietnie wyglda! Zaraz,
zaraz przydaoby si go delikatnie przykurzy.
Uyem do tego celu specyfiku AK-interactive
Dust Effects. Wymieniem te gniazda anten na
wyroby firmy E.T. Model, pochodzce zzestawu
ER35-027 NATO Vehicles Common Antennas. To
znakomity produkt, ktry chtnie jeszcze niejednokrotnie wykorzystam!
W oglnym rozrachunku, replik Panda
Hobby uwaam za dobr. Wszystkie jej wady
rekompensuje nam ogromna ilo czci fototrawionych, cho moim zdaniem to troch mydlenie oczu. Budowa tej repliki wymaga duego
dowiadczenia. Jak dla mnie, troch za pno
pojawia si na rynku publikacja AK-interactive,
ktra wyjania wiele szczegw konstrukcji.
Potencjalnym amatorom M-ATV rodem zChin
polecam rwnie zakup ywicznych k, np. najnowszego wypustu E.T. Model onr kat. ER35030. Gumowe koa obecne wzestawie Pandy s
naprawd sabej jakoci.
m
50
nr 3/2012
SUPER MODEL
51
52
nr 3/2012
SUPER MODEL
53
POJAZDY
Zdjcia: Krzysztof Mucha, Mike Koenig
Sd.Kfz.234/4 zbliska
Zdjcia: Krzysztof Mucha, Mike Koenig
Detale dziaa PaK 40, zwraca uwag tarcza armaty skonstruowana zpodwjnego, czonego rubami pancerza.
54
Tylne stanowisko kierowcy ikolumna kierownicy.
Przednie stanowisko kierowcy zwidocznym fragmentem tablicy przyrzdw.
nr 3/2012
SUPER MODEL
55
Dioramy iwiniety
Spragnieni
1:72
R o d e n
o c ena
7/10
zanim zaczniesz winietk...

Sd.Kfz.234/4 Pakwagen Roden 709,
Sd.Kfz.234/1 Hasegawa MT53,
zestawy el. fototrawionych Part P72-034
iP72-150,
metalowa lufa 7,5 cm PaK 40 RB Model
72B05,
figurki WWII German Panzer Crews
Caesar Miniatures HB03.
kleje cyjanoakrylowy Bond imontaowy,
profile polistyrenowe Plastruct,
balsa,
56
fornir,
klocki Lego,
gips modelarski,
rylec,
Magic Sculp,
yka wdkarska,
Vallejo Still Water,
drut miedziany,
ywica akrylowa,
rolinno firmy Polak.
podkad Vallejo Grey Primer,

farby iakrylowe lakiery bezbarwne Vallejo,
farby olejne dla plastykw,
ze s tawu
pigmenty MIG,
pyn do kalkomanii Mr.Mark Softer.
RDA:
Jentz T. L., Schwerer Panzersphwagen
(Sd.Kfz.234), Darlington 1998.
Parada G., Koenig M., Jaboski S.,
Sd.Kfz.234, Lublin 2004.
Ground Power Magazine 07(74)/2000.
Adam Juszczak
a gwnego bohatera scenki wybraem

kolejny w mojej kolekcji ciki omiokoowiec z rodziny Sd.Kfz.234. Tym razem bya to ostatnia seryjnie produkowana wersja rozwojowa tego pojazdu czyli
Sd.Kfz.234/4. Jej cech charakterystyczn stanowio uzbrojenie wpostaci armaty przeciwpancernej PaK 40 osadzonej na specjalnym stelau.
Budow miniatury rozpoczem od zoenia
armaty. Uznaem, e wtryskowe detale dziaa
nie satysfakcjonuj mnie w peni, nadto pknita bya osona PaKa, dlatego te signem po waloryzacje: metalow luf RB Model
oraz elementy fototrawione Parta dedykowane
Sd.Kfz.234/1 iSd.Kfz.251/22. Wszystko kleiem
rednio gstym klejem cyjanoakrylowym marki Bond. Co prawda, blaszki s cakiem dobrze
spasowane, ale zoenie osony dziaa okazao si jednak do kopotliwe. Ten niepozorny
element skada si z dwch pancernych pyt
poczonych rubami. Aby uzyska dany
dystans pomidzy nimi, najpierw wkleiem
w odpowiednim miejscu fragment cienkiego
polistyrenu, anastpnie poczyem obydwie
pyty za pomoc cienkich drucikw imitujcych zespalajce je ruby. Wzbogaciem je
jeszcze onity.
Majc gotowe uzbrojenie mogem zabra
si za wntrze pojazdu. Niestety okazao si,
i w wykonaniu Rodena jest ono nie do,
e uproszczone, to jeszcze nieprawidowe.
Najbardziej rzuca si woczy brak widocznych
na zdjciach oryginau szyn podtrzymujcych
armat. Posikujc si dostpn mi literatur przede wszystkim Fotosnajperem OW
Kagero dorobiem z profili polistyrenowych
firmy Plastruct podstaw armaty oraz zasobnik
amunicyjny. Podkradem take kilka elementw z modelu Sd.Kfz.234 Hasegawy, choby
takich jak stanowiska kierowcw. Zmontowane
wntrze pomalowaem kolorem minii akrylow farb Vallejo Cavalry Brown, podkreliem
ciemnym washem oraz nieco zrnicowaem
kolor podstawowy za pomoc farb olejnych.
Gotow wann przykryem nadbudwk pojazdu. Dodaem botniki, ktrych zalet jest moliwo zainstalowania wpozycji otwartej, przy
czym uznaem, e pokrywy zasobnikw wklej
ju po zakoczeniu prac malarskich. Wiele detali
nadwozia podmieniem na blaszki Parta, przyklejone za pomoc kleju cyjanoakrylowego.
Malowanie miniatury rozpoczem od naoenia szarego podkadu Vallejo. Po jego wyschniciu natrysnem aerografem bazow
farb Vallejo Dark Yellow na kadub iarmat.
Kamufla ostrokrawdziowy malowaem technik mieszan. Najpierw pdzlem zarysowaem kontury plam, anastpnie wypeniem je
z aerografu. Uyem akrylowego Chocolate
Brown z palety Model Color Vallejo. Cao
zabezpieczyem byszczcym lakierem tego
samego wytwrcy, by na tak przygotowan
powierzchni naoy kalkomanie, pomagajc
sobie w tym pynem Mr.Mark Softer. Pniej
zawerniksowaem model warstw satynowego
lakieru bezbarwnego.
Przysza kolej na kosmetyk pojazdu.
Zaczem od kilku warstw filtrw MIGa wodcieniach ziemistych i kurzu. Wszelkie detale
oraz kontury elementw konstrukcji podkreliem ciemnobrzowym washem, ktry zapuszczaem punktowo cienkim pdzelkiem. Obicia
nr 3/2012
SUPER MODEL
57
iodpryski powstay przy uyciu pdzelka retuszerskiego oraz gbki. Tzw. tapowanie polega
na tym, i kawaek urwanej gbki umieszczamy
wuchwycie (np. psecie samozaciskowej), anastpnie maczamy wfarbie idelikatnie dotykamy
miejsca, ktre chcemy pokry odpryskami. Do
tej czynnoci preferuj farb Vallejo Dark Rust.
Pooyem te odrobin ziemistych pigmentw,
szczeglnie wokolicach k iwdolnych partiach
kaduba. Aby nieco oywi pojazd, dorzuciem
ywiczne koce firmy Armo oraz hem znaleziony
wfigurkowym magazynie. Gdy pokolorowaem
zbudowania formy posuyy mi klocki Lego.

Kamienne elementy konstrukcji wytrasowaem
rylcem, a nastpnie wszystkie powierzchnie
przetarem drobnym papierem ciernym, nadajc im w ten sposb faktur piaskowca.
Ozdobny konierz kranu odcisnem wMagic
Sculpie przy uyciu kulistego frezu. Sam kran
to kawaek igy lekarskiej. Cao zmontowaem za pomoc kleju montaowego, po czym
pomalowaem farbami akrylowymi, nakadajc
aerografem rne odcienie ci ibeu. Wdalszej kolejnoci wycieniowaem poszczeglne
olejnymi. Zastosowaem tu biedronk, czyli

technik punktowego nakadania farby i rozcierania jej. Na koniec dodaem nieco ceglano-szarych pigmentw. Dla urozmaicenia, cz
przestrzeni obok studni obsadziem niskopienn rolinnoci z mat krajobrazowych firmy
Polak. Midzy elementy nawierzchni wkleiem
trawk elektrostatyczn. Rolinno mocowaem rzadkim klejem cyjanoakrylowym. Drzewo
to tradycyjnie wyrb z drutu miedzianego,
masy modelarskiej oraz listowia Polaka (przepis znajdzie Czytelnik wSM nr 35).
izamontowaem wszystkie detale, model by gotowy do postawienia na podstawce.

Prac nad dioram zaczem od podstawy,
ktrej ksztat wyciem z balsy. Nastpnie jej
krawdzie zafornirowaem cienk sklejk, zabezpieczon lakierem akrylowym. Na tak przygotowanej podstawce zrobiem wylewk zgipsu modelarskiego. Po jego steniu wyrzebiem
za pomoc rylca imitacj ceglanej nawierzchni.
Trasujc wzr opieraem si na zdjciach oryginalnych nawierzchni typowych dla maych
miasteczek zpoudnia Europy, ktre znalazem
wInternecie.
Gwny i dominujcy element dioramy to
studnia miejska. Jej korpus oraz pozostae czci odlaem w gipsie modelarskim. Do
kamienie, korzystajc zfarb olejnych dla plastykw. Dodaem te nieco pigmentw MIGa
wcelu zrnicowania odcieni kamiennych blokw. Pigmenty posuyy rwnie do naniesienia ladw dziaania czynnikw atmosferycznych. Ponadto, pod konierzem zielon farb
olejn zaznaczyem lad wilgotnego omszenia. Wanna studni zostaa wypeniona Still
Water firmy Vallejo. Efekt lejcej si z kranu
wody uzyskaem wtykajc w jego otwr kawaek yki wdkarskiej orednicy 0,5 mm.
Ukoczywszy studni, mogem wrci do
prac nad podoem. Uprzednio wyrzebiona
nawierzchnia zostaa pokryta ciemnym odcieniem koloru pomaraczowego. Poszczeglne
cegy zrnicowaem kolorystycznie farbami
Aby nieco oywi cao naleao doda kilka figurek. Tym razem signem po cakiem
niezej jakoci produkty Caesar Miniatures.
Przygotowane do malowania postacie umocowaem na wykaaczkach inatrysnem szarym
podkadem. Mundury wycieniowaem farbami
olejnymi. W podobny sposb wymalowaem
twarze, cieniujc farbami olejnymi powierzchnie pokryte akrylowym kolorem bazowym.
Na koniec zamocowaem wszystkie elementy scenki we waciwych miejscach. Dodaem
tez kilka drobiazgw podkrelajcych jej temat, czyli wiadro i kanistry. Wykorzystaem
w tym celu niezawodne czci fototrawione
firmy Part, przymocowane do podoa klejem
cyjanoakrylowym.
m
58
nr 3/2012
SUPER MODEL
59
60
nr 3/2012
SUPER MODEL
61
Dioramy iwiniety
Buldoer D9R
Produkowany przez firm Caterpillar
buldoer D9R to jedna zciekawszych
maszyn pojawiajcych si obecnie zarwno na arenach konfliktw zbrojnych,

jak iwuyciu cywilnym. Potny, wacy prawie 50 ton, napdzany niemal
500-konnym silnikiem spychacz moe
robi wraenie. Cho sam Caterpillar
nie wytwarza zmilitaryzowanej wersji buldoera, to ze wzgldu na swoje
waciwoci po dodaniu opancerzenia
pojazd jest szeroko stosowany przez
armi izraelsk iamerykask.
o c ena
ze s tawu
9/10
zanim zaczniesz winietk...

D9R Armoured Dozer Balaton Modell
BM7235.
druciki miedziane rnych rednic,

zaginarka Griffon Model GT001,
pytki polistyrenowe,
masa modelarska Greenstuff,
klej cyjanoakrylowy welu UHU,
Wikol,
balsa 3 mm,
gips,
ziemia kwiatowa,
suszone licie.
62
1:72
Balaton Modell

samochodowy podkad antykorozyjny
Dupli-Color,
farby akrylowe:
Vallejo serii Model Color, Panzer Aces iInk,
Citadel Colors: Mithril Silver,
AK-interactive: AK 088 Worn Effect Acrylic
Fluid, AK 089 Heavy Chipping Acrylic Fluid,
MIG Dark Wash,
MIG Thinner for washes,
pigmenty MIG,
white spirit.

Przemysaw Szymczyk
rb stworzenia miniatury D9R w skali 1:72 podja wgierska firma Balaton

Modell. Czy im si to udao? Jak najbardziej! Stosunkowo mao znany na naszym
rynku producent wykona kawa dobrej roboty.
Model odlano z jasnokremowej ywicy, doczajc dodatkowo niewielk blaszk fototrawion, na ktrej znajdziemy kilkadziesit elementw, atake zielon foli do odtworzenia okien
ikawaek drutu. ywiczne miniatury nierzadko
cierpi na rozmaite niedostatki: dziury po bblach powietrza, niedolewki, odksztacenia czy
rozmyte detale. W przypadku tego zestawu
nie mamy do czynienia zadn zwymienionych
wad. Jako odlewu ipowierzchni spychacza
nie budzi zastrzee, adetale s ostre iwyrane.
Budowa modelu nie zmienia pocztkowego
dobrego wraenia. Zosta on dobrze zaprojektowany, nie ma problemw ze spasowaniem tak
czci ywicznych, jak idodatkw fototrawionych, cho specyfika pracy zywic sprawia,
e niezbdne jest choby minimalne dowiadczenie modelarskie. Podczas skadania trzeba
przemyle monta gsienic, aby na koniec nie
okazao si, e zostanie nam kilkumilimetrowa
szpara, wktr kolejne ogniwo si nie mieci.
Wbrew sugestiom wytwrcy, wmojej miniaturze uchwyty zrobiem zdrutw rnych rednic,
uywajc do ich wyginania prostego narzdzia
firmy Griffon Model (GT001). Nie kosztuje ono
wiele, apomaga przy powtarzalnym wykonywaniu uchwytw zdecydowanie polecam!
Model uzupeniem rwnie owygite zdrutu
przewody instalacji hydraulicznej oraz charakterystyczn oson komina wydechu, widoczn
na zdjciach oryginalnej maszyny.
MALOWANIE
Proces ten rozpoczem od pokrycia caoci

podkadem. Zamiast zwykle uywanego Chaos
Black Citadela signem po tasze rozwizanie: samochodowy szary podkad antykorozyjny Dupli-Color. Jeli znakomity wyrb Citadela
mona oceni na 10/10, to Dupli-Color zasuguje na 89/10, ajest dwukrotnie taszy. Zpowodzeniem stosuj go do figurek 28 mm, atam
cienka warstwa ibrak zagroenia zalaniem detali maj zasadnicze znaczenie. Potem naoyem
aerografem kolor rdzy, ktra wzaoeniu miaa
wyania si spod startej warstwy wierzchniej
farby. Odpowiedni barw uzyskaem miesza-
jc farby Dark iLight Rust zpalety Panzer Aces

Vallejo. Po raz pierwszy zdecydowaem si na
zastpienie uywanego do tej pory lakieru do
wosw specyfikami AK-interactive Worn Effect
Acrylic Fluid i Heavy Chipping Acrylic Fluid.
Tym pierwszym zalaem zbiorniczek aerografu,
naniosem na model i, zgodnie zinstrukcj na
opakowaniu, zaraz po jego wyschniciu zaczem nakada kolory bazowe. Wybraem malowanie amerykaskie, pozwalajce na uycie
nieco wikszej gamy barw ni jednolity schemat IDF. Podstawowy kolor to mikstura vallejowskich Buff iDesert Yellow, przy czym elementy,
ktre miay mie nieco bardziej piaskowoty
odcie (podwozie, lemiesz, siowniki do jego
unoszenia), pomalowaem mieszank z wik-
szym dodatkiem Desert Yellow. Pniej zreszt

zamierzaem podkolorowa je tuszami Vallejo.
Posugujc si kawakiem kartonika jako prowizoryczn mask, zrobiem szcztkow modulacj koloru, rozjaniajc niektre fragmenty. Nie
przykadaem si zbytnio, gdy waciw modulacj chciaem przeprowadzi pniej pdzlem.
Wtej skali cieniowanie aerografem wymagaoby
mozolnego iprecyzyjnego maskowania, ana to
nie miaem ochoty.
Nadszed moment krytyczny zdrapanie
wierzchniej warstwy farby. Podczas prac z lakierem do wosw zdarzay mi si na tym etapie rne nieprzewidziane problemy. Ato farba
schodzia a do podkadu, ato efekt by zupenie
niekontrolowany iniezgodny zzamierzeniami.
nr 3/2012
SUPER MODEL
63
Trzeba pamita, aby farby na pdzlu nie byo

zbyt duo, jej nadmiar naley wytrze choby
wpapierowy rcznik. Warto rwnie zaopatrzy
si wGlaze Medium Vallejo, ktrego dodanie
do zwykej farby sprawia, e staje si pprzeroczysta. Stosujc opisywan technik, farb
Buff lub jej mieszank zbiel rozjaniaem niektre fragmenty paneli, aprzy okazji dodaem
nieco jasnych zaciekw, malujc pionowe kreski.
Rezultat atwo zauway na dachu pojazdu poprzednio jednobarwne inijakie pokrywy wycieniowaem, nadajc im zdecydowanie wiksz
plastyczno. Pprzeroczysto farby sprawia,
e rdzawe otarcia pozostaj widoczne, cho prowadzenie pdzla dobrze jest kontrolowa, eby
nie zmniejszy intensywnoci kontrastu midzy
ciemn rdz ijasnym kolorem bazowym.
Punktowy wash wykonaem Dark Washem
MIGa. Niektre detale podkreliem dodatkowo ciemnymi odcieniami Vallejo, kolejny raz
malujc zacieki tym razem ciemne. Bardzo
rzadk mieszank farb tej i Skintone Wash
zpalety Vallejo Ink naoyem na piaskowote elementy pojazdu. Tusze pozwalaj watwy
sposb zwikszy nasycenie danego koloru lub
zmieni jego odcie, jednak naley pamita
oodpowiednim rozcieczeniu farby te maj
intensywne kolory ibardzo dobrze kryj, wic
atwo o przesad. Detale, takie jak gsienice
czy elementy wiate, pokolorowaem rzadkimi
mieszankami akryli Vallejo, poniewa chciaem
zachowa spjno kolorystyczn caego pojazdu. Metaliczne elementy siownikw pomalowaem wietn farb akrylow Mithril Silver Citadel
Colors, ktra ma bardzo drobne ziarno ipozwala
na osignicie dobrych rezultatw wmaej skali. Wcz pracujc lemiesza iinne elementy najbardziej naraone na kontakt zpodoem
wtarem palcem sproszkowany grafit, owkiem
podkreliem te niektre krawdzie. Ostatni
etap to wklejenie szyb iprzymocowanie kabiny
do kaduba. Model oczekiwa ju tylko na pig-
Tako zdusz na ramieniu przystpiem do akcji,

uzbrojony wzwilony pdzel izaostrzony patyczek do wykonania cienkich zadrapa. Jak si
okazao, specyfiki AK-interactive speniy pokadane wnich nadzieje. Efekt daje si wduym
stopniu kontrolowa, nie spotkao mnie nic niepodanego. Wrezultacie nie zamierzam wraca
do lakieru do wosw, cho zapewne przy jego
dobrym opanowaniu mona osiga identyczne rezultaty. Przewag produktu AK stanowi atwo osigania powtarzalnego efektu, przy lakierach do wosw rnych producentw nigdy
nie wiadomo, czego si spodziewa, anie kady
64
ma czas ichci na kadorazowe eksperymentowanie. Sesj drapania modelu zakoczyem

zabezpieczajc powierzchnie bezbarwnym lakierem. Mogem przystpi do wykonania ladw
eksploatacji irnicowania barw.
Malujc figurki fantasy nauczyem si kilku
technik, ktre sprawdzaj si rwnie w modelarstwie redukcyjnym. Jedn znich jest tzw.
glaze. Stosuje si j do cieniowania iuzyskiwania pynnych przej barw, apolega ona na
malowaniu mocno rozcieczonymi, pprzeroczystymi farbami, prowadzc pdzel tak, by pigment zbiera si tam, gdzie sobie tego yczymy.
mentow ziemi, ktr postanowiem naoy

pniej, by uatwi sobie zespolenie podwozia
pojazdu zplanowan podstawk.
PODSTAWKA
Zdecydowaem si na do prost winietk przedstawiajc buldoer pozostawiony

na bliej nieokrelonym placu budowy bd
destrukcji. Zaczem od wycicia ztrzymilimetrowej balsy elementw pudeka isklejeniu
ich razem. Pocztkowo planowaem zwyczajn
podstawk opionowych krawdziach inieregularnych brzegach, ale przypadkowo odwr-
nr 3/2012
SUPER MODEL
65
ciem j spodem do gry i uznaem, e w tej

pozycji prezentuje si ciekawiej. Dociem zatem odpowiednio wczeniej zaplanowany zarys terenu imogem przystpi do nakadania
ziemi. Wykonaem j zgipsu, posypujc mokr jeszcze mas ziemi zokiennego kwiatka.
Zanim gips wysech, zgrubsza dopasowaem
do pojazd, cho tak czy owak ostateczne zespolenie modelu z podstawk bdzie wymagao naoenia kolejnej warstwy ziemi na czeniu lemiesza z podoem. Po ogldzinach
miniatury na podstawce zdecydowaem si
wypeni przestrze niewielkim drzewkiem.
66
Powstao ono ze skrconych odcinkw drutu 0,30,5 mm. Kilkadziesit odcinkw skrciem razem, tworzc pie, a pniej oddzielaem kolejne gazie iznw je skrcaem. Taki
zarys drzewa pokryem warstw gipsu, lecz
mona te uy zmieszanej z gipsem ywicy
akrylowej. eby zabezpieczy powok przed
kruszeniem si, zalaem cao cyjanoakrylem.
Klejem tym dokleiem te najciesze gazki,
wykonane zcienkiego drucika zcewki. Nie siliem si na kontrolowane naklejanie, po prostu
pczki fragmentw drutu przykadaem do posmarowanych klejem miejsc, docinajc i for-
mujc cienkie gazki po wyschniciu kleju.

Dodaem jeszcze supek zigy itam ostrzegawcz z folii aluminiowej. Podstawka bya
gotowa do malowania.
Cao najpierw pokryem czarnym podkadem. Pniej tam malarsk zakleiem brzegi
winietki i pomalowaem grunt, nanoszc aerografem mieszank Dark Rust i szarej farby
Vallejo. Potem rozjaniem podoe, stopniowo
dolewajc do zbiorniczka aerografu kolor Buff.
Przy okazji delikatnie zakurzyem te podwozie
pojazdu. Kolejne rozjanienia zrobiem ju pdzlem, cieniujc z osobna kad wiksz bry
ziemi Buffem ibiel. Podobnie wycieniowaem
drzewo, doklejajc pniej Wikolem szcztkowe
listowie, ktre przygotowaem zwysuszonych
jesiennych lici, zapobiegawczo zebranych
przed zim. Mieszank pigmentw Concrete
i Europe Dust z dodatkiem white spiritu nastrzeliem z pdzla na podwozie buldoera
iziemi dookoa jego. Mogem ju ostatecznie
doklei model do podstawki ipozalepia gipsem
oraz ziemi kwiatow szpary iniedokadnoci.
Nie musz dodawa, e owe poprawki wymagay pomalowania idopasowania ich odcieniem
do poprzednio uzyskanych barw, co napsuo mi
nieco krwi, ale po duej chwili udao si zespoli cao. Ponury klimat winietki podkreliy trzy
samodzielnie wyrzebione kruki, pomalowane
odcieniami szaroci.
Moim zdaniem gotowa winietka prezentuje si
nad wyraz efektownie, asam model ze wzgldu
na spore wymiary inietypowo moe sta si
prawdziw ozdob kolekcji. Dzikuj przedstawicielom firm Balaton Modell iAK-interactive
za przekazanie swoich produktw na potrzeby
przygotowania tego artykuu.
m
68
nr 3/2012
SUPER MODEL
69
WYSTAWY
ukasz Gadysiak
Wtrzeci weekend maja mionicy budowy miniatur sprztu wojskowego (inie tylko) spotkali si
wstolicy Pomorza rodkowego, by uczestniczy
wIBatyckim Festiwalu Modelarskim. Na zaproszenie Koszaliskiego Plutonu Modelarskiego gwnego organizatora przedsiwzicia odpowiedziao kilkudziesiciu pasjonatw, ktrzy swoje repliki
zaprezentowali wa dwudziestu klasach idwch
grupach wiekowych. Przyznano szereg nagrd,
wtym siedem wyrnie specjalnych. Przybyych
wita pieczoowicie odrestaurowany samochd terenowy Dodge WC-51 wbarwach amerykaskiej 82.
Dywizji Powietrznodesantowej oraz stoisko giedy
modelarskiej.
Wrd modeli pojazdw militarnych szczegln
uwag zwracay: ewidentnie wyrniajcy si gabarytami czog PT-91 Twardy wskali 1:16, amerykaski
zesp pojazdw Dragon Wagon zbark desantow LCM 3 na naczepie oraz mini-diorama zwrakiem
niemieckiego niszczyciela czogw Jagdpanzer IV
L/48 (oba wskali 1:35). Nie zabrako rwnie ciekawych propozycji wrd wystawianych okrtw,
wtym drobiazgowo odtworzonego aglowca HMS
Cleopatra wskali 1:96 oraz kilka Schnellbootw,
jak isamolotw. Wtej ostatniej grupie na uwag
zasugiwa midzy innymi Arado Ar 196 wskali 1:32.
Koszaliskie spotkanie przycigno uwag modelarzy zcaego kraju, wzwizku zczym naley ywi nadziej, e idea Festiwalu kontynuowana bdzie wprzyszoci. Oko zwiedzajcych cieszy take
wysoki poziom miniatur, rwnie tych wykonanych
przez najmodszych modelarzy. Organizatorom ilaureatom serdecznie gratulujemy.
m
Zdjcia: ukasz Gadysiak
IBatycki Festiwal Modelarski

Koszalin, 1920 maja 2012 r.
Wtrzeci weekend maja 2012r.

mionicy modelarstwa
spotkali si wKoszalinie,
by stan wszranki
wdwudziestu klasach idwch
kategoriach wiekowych.
Jak przystao na stolic Pomorza

rodkowego, wKoszalinie zaprezentowano
take modele odzi iokrtw. Dominoway
niemieckie Schnellbooty.
Uwag goci zwracaa midzy innymi minidiorama zwrakiem niemieckiego dziaa

samobienego Jagdpanzer IV L/48 wskali
1:35.
Arado Ar 196 wskali 1:32 wopinii wielu

najciekawszy model lotniczy spotkania.
Detale osiemnastowiecznego aglowca HMS

Cleopatra (skala 1:96).
Podczas Festiwalu swoj prezentacj miay

take modele gwnego organizatora
Koszaliskiego Plutonu Modelarskiego.
Jak nakazuje dobra praktyka, nie bray one
udziau wocenie jurorskiej.
Cho podczas Festiwalu dominoway

militaria, take mionicy kolejnictwa oraz
innych maszyn cywilnych mogli znale
interesujce ich miniatury.
Amerykaski zesp pojazdw Dragon Wagon

zbark desantow LCM 3 najwikszy
zestaw wskali 1:35.
Wrd miniatur lotniczych nie brakowao

polskich akcentw takich jak waloryzowany
PZL P.11c wskali 1:48.
Jeden znajokazalszych modeli koszaliskiego

Festiwalu PT-91 Twardy wskali 1:16. Obok
dwukrotnie mniejszy odpowiednik.
70
PROMOCJA PRENUMERATY procznej
Ilustrowany Magazyn Historyczny
Ilustrowany Magazyn Historyczny
Ilustrowany Magazyn Wojskowy
Magazyn Lotniczy
Ilustrowany Magazyn Modelarski
Ilustrowany Magazyn Historyczno-Wojskowy
Militaria XX wieku
cena detal. 14,99 pln
Militaria XX w. Wyd. Spec.

ARMIA
AERO
Super Model
Okrty
kolejne
wydania
kolejne
wydania
kolejnych
wyda
kolejne
wydania
kolejne
wydania
kolejnych
wyda
cena w promocji
dla prenumeratorw
39,00 PLN
cena w promocji
dla prenumeratorw
39,00 PLN
cena w promocji
dla prenumeratorw
49,00 PLN
cena w promocji
dla prenumeratorw
29,00 PLN
cena w promocji
dla prenumeratorw
45,00 PLN
cena w promocji
dla prenumeratorw
59,00 PLN
Kady Czytelnik, ktry wykupi prenumerat do 31 lipca 2012 ma szans otrzyma

jedn z wielu atrakcyjnych nagrd!
Opat za prenumerat
naley wpaci na numer konta
Kagero Publishing Sp. zo. o.:
64 1600 1446 0003 0511 1658 6150
Wtytule przelewu prosimy poda nazw wybranej opcji
prenumeraty.
Prenumerata to:
1. gwarancja otrzymania kadego numeru wprost do domu;

2. staa, nisza cena przez cay rok;
3. m
oliwo dokonywania zakupw wybranychksiek w cenach promocyjnych (od10% do 70%);
4.moliwo zakupu ksiek, ktrych nakady przeznaczone do sprzeday
krajowej s limitowane;
5. szansa na otrzymanie jednej ze 100 nagrd rzeczowych w trwajcych cay
rok konkursach dla prenumeratorw.
Wicej informacji pod numerem telefonu 81 749 20 20 oraz e-mailem oferta@kagero.pl

Super Model NR 40

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Super Model NR 40

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Super Model nr 3/2012

rawdopodobnie wielu z Was zaczynao

Producent: Special Hobby

SAAB A-21R 1:72

Hellcat Mk. II 1:48

Caproni Ca.101 with 7-cylinder engine 1:72

Numer katalogowy: 72246

Numer katalogowy: 84134

Numery katalogowe: 72061 & 72062

Numer katalogowy: 72013

Ilo czci: 95 plastikowych

Ilo czci: 121

Uwagi: zawiera el. fototrawione iywiczne

Uwagi: edycja Weekend

Nowinki zEduard Polska Sp. zo.o.

Nieuport Ni-23 1:72

L-39C Albatros USAF 1:72

T-2 Buckeye 'Camouflaged Trainer' 1:48

Numer katalogowy: 48129

Numer katalogowy: 7417

Numer katalogowy: 7418

Ilo czci: 118 plastikowych

Numery katalogowe: 92114, 92118 & 92119

Kalkomanie: 1 malowanie USAF

Uwagi: zawiera el. ywiczne ifototrawione

Ilo czci: 64 plastikowe

Uwagi: edycja Weekend

Uwagi: edycja Weekend

Morane-Saulnier M.S.406 1:72

Vickers/CASA Type 245 with floats 1:72

Morane-Saulnier M.S.410 1:72

I-16 Type 10 1:48

MiG-21MF/ BIS in the Indian service 1:48

Producent: Special Hobby

Numer katalogowy: 1171

Numer katalogowy: 72241

Numer katalogowy: 8469

Ilo czci: 377 plastikowych

Ilo czci: 60 plastikowych

Uwagi: zawiera el. fototrawione iywiczne

Uwagi: edycja Weekend

Uwagi: edycja limitowana, zawiera el. fototrawione imaski

Fokker D.XXI FR-167

Morane D-3801 1:72

Fokker D.XXI '3.&4.s. over Finland' 1:48

Producent: Special Hobby

Producent: Special Hobby

Numer katalogowy: 1178

Numer katalogowy: 72239

Numer katalogowy: 48124

Ilo czci: 144 plastikowe

Ilo czci: 42 plastikowe

Ilo czci: 91 + 90 plastikowych

Uwagi: zawiera el. fototrawione iywiczne

Uwagi: zawiera el. 2 modeli, wtym ywiczne

Uwagi: edycja limitowana, zawiera el. fototrawione, ywiczne, maski ikoszulk

F6F-5N Nightfighter 1:72

Bf 109 E-4 1:48

Producent: Special Hobby

Numer katalogowy: 7079

Numer katalogowy: 8263

Numer katalogowy: 32045

Numery katalogowe: 72063 & 72064