Super Model NR 41

Super Model nr 4/2012
Drodzy Czytelnicy!
WNUMERZE:
Nowoci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
akacje izwizany znimi okres ogrkowy na rynku modelarskim maj si

ju ku kocowi, wic wkrtce znw
bdziemy zasypywani kolejnymi nowinkami. Zjednej strony cieszy pojawianie si
nowych replik czy dodatkw, zdrugiej za, jest
ich ju tyle, e atwo straci rachub. Z tego
wzgldu redakcja Super Modelu nie ustaje
wprbach nawizywania wsppracy zkolejnymi producentami, by mc przybliy Wam
ich wyroby.
Take i w tym segmencie rynku prym
wiod obecnie Chiny, gdzie kolejne manufaktury rosn jak grzyby po deszczu. Std
te do szeroka reprezentacja tamtejszych
wytwrcw w biecym numerze. W dziale
recenzji znajdziecie zatem opinie naszych
wsppracownikw na temat waloryzacji
E.T. Model iGriffon Model, atake miniatury
Czarnej Wdowy ze stajni Great Wall Hobby.
Pochodzce z Kraju rodka repliki libijskiej
Toyoty iTygrysa s take bohaterami relacji
zbudowy autorstwa Kamila Feliksa Sztarbay
iJacka Cielaka. Tej ostatniej towarzyszy artyku Huberta Michalskiego traktujcy omalowaniu Tigerw wczesnej produkcji, okraszony sylwetkami barwnymi namalowanymi
przez Jacka Pasiecznego.
Wspominajc omodelarskich potgach, nie

sposb nie wymieni naszych poudniowych
ssiadw. Zwypustami czeskich firm zmierzyli
si Kamil Feliks Sztarbaa iJakub Galicki. Zkolei
J7W1 Shinden wskali 1:32 to co prawda model
japoskiej Zoukei-Mury, ale zbudowany przez
niezawodnego Zdenka ebest.
Przemek Szymczyk ponownie zaskakuje nie
tylko mistrzowskim malowaniem, ale inietuzinkow podstawk pod figurk, podkrelajc jej
walory. Czasami jednak winieta musi suy odwrceniu uwagi od mankamentw modelu. Tak
sytuacj opisuje Adam Juszczak, relacjonujc budow Sd.Kfz.251/17 wskali 1:72.
Na stronie 19 opublikowalimy wyniki naszego Multimedialnego Konkursu Modelarskiego.
Zwycizcom gratulujemy, przy czym warto podkreli, e kady zuczestnikw otrzyma upominek od Oficyny Wydawniczej Kagero. Pyt ze
zdjciami konkursowych modeli oraz dodatkow
niespodziank doczymy do kolejnego wydania
Super Modelu. Tymczasem gorco zachcam do
wzicia udziau wkonkursie Pionierzy lotnictwa
19141918. Zasady rywalizacji ikupon zgoszeniowy znajdziecie na s.1516.
Serdecznie pozdrawiam
Maciej Gralczyk
Redaktor PROWADZCY
recenzje
Luftwaffe im Focus Edition No.20 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
Taliban T-62M1 Conversion set . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
Dodatki do Dany . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
Northrop P-61A Black Widow Glass nose . . . . . . . . . . . . . . . 9
Waloryzacje do U-Bootw VII C i VII D. . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
Deutsches Schnellboot S-100 Class. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
abc modelarstwa
Praca z elementami fototrawionymi (Cz. 2). . . . . . . . . . . . . . 14
chemia modelarska
Mr.Clear Glue II . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
samoloty zszachownic
MiG-29UB (Cz. 2) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
samoloty
Kyushu J7W1 Shinden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
Martin 167-A.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
POJAZDY
Wejcie do gry . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
ISSN 1733-8964
Nakad:4000 egz.
Redaktor naczelny:Damian Majsak
Redaktor prowadzcy:Maciej Gralczyk
e-mail:maciejgoralczyk@kagero.pl
Sekretarz redakcji:
Stanisaw Powaa-Niedwiecki
e-mail:redakcja@kagero.pl
tel. 81 749 11 82
Opracowanie graficzne: Damian Majsak,
Marcin Wachowicz
DTP:Tomek Wajnkaim
Korekta:Stanisaw Powaa-Niedwiecki
Redakcja zastrzega sobie prawo do dokonywania

skrtw tekstw izmiany tytuw oraz nie ponosi
odpowiedzialnoci za opinie autorw zawarte
w tekstach. Materiaw nie zamwionych nie
zwracamy.
Wydawca: KAGERO Publishing Sp. zo.o.

20-258 Lublin, ul. Akacjowa 100, Turka, o. Borek,
tel./fax 081749 11 81
www.kagero.pl, kagero@kagero.pl
Prezes zarzdu:
Damian Majsak, kagero@kagero.pl
Marketing: Joanna Majsak (dyr.),
marketing@kagero.pl
Sprzeda: e-mail:oferta@kagero.pl,
tel. 81 749 20 20
Wydawca magazynu modelarskiego Super Model ostrzega P.T. Sprzedawcw, esprzeda aktualnych i archiwalnych numerw czasopisma
po innej cenie ni wydrukowana na okadce
jest dziaaniem na szkod Wydawcy i skutkuje
odpowiedzialnoci karn.
Barwy wczesnych Tygrysw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46

Libijska samobiena wyrzutnia rakiet . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
dioramy i winiety
Sd.Kfz.251/17. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
figurki
Brandy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64
modelarnie
Wychowanie modelarskie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
POLECAMY:
Tumaczenia:Maciej Gralczyk,
Rafa Strojec, Marcin Surzyn
Wsppracownicy:
Damian Bauer, Rafa Bulanda, Tomasz Chacewicz, Krystian
Ciechowicz, Marek Cieliczko, Jacek Cielak, Piotr Dmitruk,
Jakub Galicki, Joaqun Garca Gzquez, Pawe Janczarek,
Tomasz Janiszewski, Libor Jekl, Adam Juszczak, ukasz
Kapelski, Tomasz Kica, Zdenk Krm, Rafa Zbigniew
Lebioda, Tomasz Modasiak, Apoloniusz Musiaek, Micha
Myszczyj, Marek Naja, Adam Obrbski, Artur Olizo,
Luciano Rodriguez, Micha Rosiak, Radosaw Rzeszotarski,
Zdenk ebesta, Ludk punda, Rafa Strojec, Marcin
Surzyn, Przemysaw Syposz, Kamil Feliks Sztarbaa,
Przemysaw Szymczyk, Jakub Vilingr, Tomek Wajnkaim,
Robert Wjcik, Lubo Zach, Artur ty
www.facebook.com/Kagero.SM
w w w . k a g e r o . p l
nr 4/2012
SUPER MODEL
nowoci
Nowinki z KS-Model
Ki-100-I High-Back type 1:72
CAC CA-13 Boomerang 1:72
Fokker Dr.I 1:48
Miles Magister 1:72
Producent: RS Models
Numer katalogowy: 92126
Rodzaj: wtrysk
Ilo czci: 55 plastikowych
Kalkomanie: 3 malowania
Numer katalogowy: 92117 & 92120
Uwagi: zawiera el. ywiczne
Rodzaj: wtrysk
Kalkomanie: 4/5 malowa
Ki-100-II with supercharger 1:72
Producent: Eduard
Producent: Special Hobby
Rodzaj: wtrysk
Rodzaj: wtrysk
Ilo czci: 71
Kalkomanie: 1 malowanie
Uwagi: edycja Weekend
Uwagi: wydanie 'Maggiebomber' z nr kat. 92120
Ki-43-III 'Aux les Couleurs Francais' 1:72
Curtiss P-40K Warhawk '2 in 1' 1:72
P-38J over Europe 1:48
Rodzaj: wtrysk
Producent: Eduard

Producent: Sword
Rodzaj: wtrysk
Ilo czci: 2 x 66
Uwagi: zawiera el. 2 modeli
Nowinki z Eduard Polska Sp. z o.o.

Avro Anson Mk.I 'Groupe Artois' 1:72
Kittyhawk III short tail '2 in 1' 1:72

Rodzaj: wtrysk
Ilo czci: 94 plastikowe
Rodzaj: wtrysk
Kalkomanie: 6 malowa
Ilo czci: 54
Uwagi: edycja limitowana, wypraski Academy,

zawiera el. fototrawione, ywiczne, gumowe opony i maski
Uwagi: edycja limitowana
Vautour IIA 'IDF Attack Bomber' 1:72
Focke-Wulf Fw 190 A-9 1:48

Rodzaj: wtrysk
Producent: Sword
Uwagi: edycja limitowana, zawiera el. ywiczne
i fototrawione
Rodzaj: wtrysk
Ilo czci: 2 x 66
Producent: Eduard
Messerschmitt Bf 110 E 1:72
Uwagi: zawiera el. 2 modeli
Rodzaj: wtrysk
Uwagi: zawiera el. fototrawione i ywiczne
Vautour IIN 'Arme del Air' 1:72
Lightning P-322 I 1:72

Rodzaj: wtrysk
Uwagi: zawiera el. fototrawione i maski
F-16A 'NATO Falcons' 1:48
Producent: Eduard
Producent: Eduard

Rodzaj: wtrysk
Rodzaj: wtrysk
Uwagi: zawiera el. fototrawione i maski
C-60 Lodestar 'Lignes Aeriennes Militaires

de la France' 1:72
Ki-100-I Low-Back type 1:72

Rodzaj: wtrysk
Rodzaj: wtrysk
Uwagi: edycja limitowana, zawiera el. fototrawione i ywiczne
SUPER MODELnr 4/2012
Producent: Azur
Numer katalogowy: A0100
Rodzaj: wtrysk
Airco DH-2 1:48

Rodzaj: wtrysk
Uwagi: edycja limitowana, wypraski Kinetic, zawiera el. fototrawione, ywiczne i maski
Bloch MB.152C.1 'Red & Yellow Stripes' 1:32
Producent: Eduard
Producent: Azur
Numer katalogowy: A094
Rodzaj: wtrysk
Rodzaj: wtrysk
Ilo czci: 88
Kalkomanie: 1 malowanie
Uwagi: edycja Weekend
nowoci
Nowinki z TANK Models
Nowinki Stalingrad
Pz.Kpfw. IV Krupp Prototype 1:72
Russian Gun Crew 1943-45 1:35
Producent: Tank Models

Rodzaj: ywica
Uwagi: zawiera metalow luf
10,5 cm K18 auf Panzer Selbstfahrlafette

IVa 'Dicker Max' 1:72
Producent: Stalingrad
Numer katalogowy: S-3556
Rodzaj: ywica
L4500R Weighted Road Wheels 1:35
Producent: E.T. Model
Numer katalogowy: ER35-039
Numer katalogowy: E35-136
Rodzaj: el. ywiczne, 3 koa
Rodzaj: el. fototrawione i metalowe liny
Uwagi: waloryzacja zestawu Zvezda 3603
Uwagi: waloryzacja zestawu Bronco 35069
Ilo: 4 figury
German Tank Crew 1939-45 1:35
L4500A/L4500S Weighted Road Wheels 1:35
Rodzaj: ywica
'Sturer Emil' VK. 3001(h) 1:72
M24 Chaffee early production 1:35
Producent: Stalingrad
Numer katalogowy: S-3004
Rodzaj: ywica
Ilo: 3 figury
Rodzaj: el. ywiczne, 7 k

Uwagi: waloryzacja zestaww Zvezda 3596 i 3647
StuG IV late production basic 1:35
M1000 Heavy Equipment Trailer 1:35

Rodzaj: el. fototrawione
Uwagi: waloryzacja zestawu HobbyBoss 85502
U.S. M1070 Truck 1:35
Nowinki E.T. Model

ChTZ S-65 Tractor 1:35

Rodzaj: ywica
Ardelt Waffentrager with 88 mm PaK 43/

L71 1:72


Rodzaj: el. fototrawione i metalowe liny
Uwagi: waloryzacja zestaww Dragona, nie zawiera mocowa schrzenw!
Uwagi: waloryzacja zestawu Trumpeter 05538
Willys MB Jeep 1:35
Schrzen for StuG IV 1:35

'Buffalo' 6x6 MPCV Weighted

Road Wheels 1:35

Rodzaj: ywica

Rodzaj: el. fototrawione i miedziane druciki
Uwagi: waloryzacja zestawu Tamiya 35219
Krupp/Steyr Waffentrager with 88 mm PaK

43/L71 1:72
L4500R Maultier 1:35

Numer katalogowy: EA35-080
Uwagi: waloryzacja zestaww Dragona
Fenders for StuG IV 1:35
Rodzaj: ywica

Numer katalogowy: EA35-079
Uwagi: waloryzacja zestawu Zvezda 3603
Uwagi: waloryzacja zestaww Dragona

Rodzaj: el. ywiczne
Uwagi: 7 k, waloryzacja zestawu Bronco
35100
Merkava Mk.IV Value Pack 1:35

Numer katalogowy: S35-009
Rodzaj: el. fototrawione, sprynki i met. lina
nr 4/2012
SUPER MODEL
RECENZJE
Publikacja ufundowana przez

p o le c am y
ABER
www.aber.net.pl
AK-INTERACTIVE
www.ak-interactive.com
AML
www.aml.cz
BALATON MODELL
www.balatonmodell.hu
BLUE CAT MODELS
www.blue-cat-models.ch
BRAVO6
bravo6.diorama.ru
EDUARD
Luftwaffe im Focus
Edition No.20
Luftfahrtverlag Start,
Bad Zwischenahn 2012
Maciej Gralczyk
www.eduard.com
E.T. MODEL
www.etmodeller.com
FLY
www.fly814.cz
GoNzA
gonza.moy.su
GREAT WALL HOBBY
www.lionroar.net
GRIFFON MODEL
www.griffonmodel.com
HAD
www.had.hu
HK MODELS
www.hk-models.com
HGW
battlefield.eshop-zdarma.cz
KITTY HAWK MODELS
www.kittyhawkmodel.com
KORA MODELS
www.lfmodels.cz/kora
LUFTFAHRTVERLAG-START
www.luftfahrtverlag-start.de
LZ Model
www.lzmodels.wbs.cz
MASTER
www.master-model.pl
MENG MODEL
www.meng-model.com
iewiele wody w ynie upyno, nim

dziki uprzejmoci Benedicte i Axela
Urbanke na moje biurko trafio dwudzieste, jubileuszowe wydanie Luftwaffe im
Focus. Jubileusz ten jest zreszt podwjny,
bowiem dziesit rocznic powstania wituje Luftfahrtverlag Start. Ztej okazji na amach
magazynu pojawio si wicej ni zazwyczaj
kolorowych zdj (a 10), jak rwnie sylwetka
barwna wnietypowym rozmiarze. Prac cenionego wbrany Claesa Sundina, przedstawiajc Ju88 C-4 asa Nachtjagd, Lt. Hansa Hahna,
mamy okazj podziwia na rozkadwce wielkoci a 3 stron formatu A4! To prawdziwa gratka, zwaywszy na fakt, e kolorowe profile wikszych samolotw
zazwyczaj prezentowane s wduym pomniejszeniu, co utrudnia
wychwycenie szczegw idocenienie kunsztu ilustratora.
Co jeszcze znajdziemy w tym
numerze? Ot uwag Czytelnika
mog przyku m.in. pikne zblienie na ozdobiony potnym
rysunkiem miecza Zygfryda (czy
znacie Pie o Nibelungach?)
przd Ju 88 A-4 dowdcy KG3,
fotografia porzuconego Fw
190 A-8 z nietypowym oznakowaniem taktycznym, kolorowe zdjcie pozostawionych
wjednym zhangarw norymberskiego lotniska Bf 109 K-4
zpnych serii produkcyjnych,
malowniczy rdziemnomorski pejza z BV 222 V1 w roli
gwnej (take wkolorze!) czy
seria fotogramw Emila wwyjtkowo dziwnym kamuflau
wkropki. Sympatycy asw doceni niele zilustrowane artykuy oWernerze Macholdzie,
wspomnianym ju Hansie
Hahnie oraz owcy czogw,
Antonie Korolu, za mionicy
heraldyki tym razem otrzymuj moliwo zapoznania si
zdetalami wilka poerajcego T-34, czyli mao znanego
goda 10.(Pz)/SG 3. Redakcja nie zapomniaa

take o czytelnikach o bardziej technicznych
zainteresowaniach. Prcz kilku ciekawych zblie na podskrzydowe zasobniki z dziakami
Ju 87 G, kilkustronicowy artyku powicono zasobnikowi strzeleckiemu Waffenbehlter
81AGiekanne (konewka). Dotychczas nie
spotkaem si zjego miniatur wjakiejkolwiek
skali, zatem miejmy nadziej, e jaki wytwrca dodatkw zainteresuje si tym tematem.
Tymczasem zarwno producentw waloryzacji,
jak iprzede wszystkim zwyczajnych modelarzy
zachcam do signicia po najnowsze wydanie
Luftwaffe im Focus. Zakupu mona dokona
bezporednio uwydawcy, aniezbdne informacje znajdziecie na stronie www.luftfahrtverlag-start.de.
m
Zestaw ufundowany przez

p o le c am y
MINIATURE FACTORY
Taliban T-62M1
Conversion set
ocena zestawu
8/10
MIG Productions skala 1:35 nr kat. MP 35-372
www.miniaturefactory.net
MPK MODELLBAU GMBH
www.mk72.ch
MPM PRODUCTION LTD.
www.cmkkits.com
PANDA HOBBY
www.panda-hobby.com
PAVLA MODELS
www.pavlamodels.cz
REALITY IN SCALE
www.realityinscale.com
RS MODELS
www.rsmodels.cz
STALINGRAD
stalingrad.diorama.ru
SWORD
www.swordmodels.cz
VALLEJO
www.acrylicosvallejo.com
WESPE MODELS
www.wespemodels.ro
SKLEPY:
AEROSKLEP
www.fine-art.com.pl
Eduard Polska Sp. z o.o.
Tomasz Janiszewski
ziki uprzejmoci sklepu modelarskiego Exito otrzymaem do recenzji zestaw do konwersji

trumpeterowskiego T-62 Mod. 1972 do wersji T-62M1. T-62 by pierwszym na wiecie czogiem drugiej generacji, uywanym powszechnie wwielu konfliktach zbrojnych, wtym take
podczas wojny wAfganistanie. Mudahedini zdobyli podczas konfliktu okoo 20 radzieckich
wozw tego typu, apo wycofaniu wojsk radzieckich przejli bliej nieokrelon ilo tych czogw od si rzdowych. Prawdopodobnie kilka nadal pozostaje wuyciu. Firma MIG Productions
twierdzi, e swoj konwersj przygotowaa na podstawie zdj konkretnego egzemplarza, wykonanych okoo 2005 roku.
Zestaw zapakowany jest wkartonowe pudeko okraszone zdjciem modelu wykonanego przez
Michaela Rinaldiego. Wrodku znajdziemy kompletn now wie zosonami antyradiacyjnymi
zapoyczonymi zczogu T-72, dalmierz laserowy KTD, system obserwacji IK-13 oraz dodatkowe opancerzenie wiey, ochrzczone przez radzieckich czogistw brwiami Breniewa. Ponadto
otrzymujemy dodatkowe opancerzenie przedniej ispodniej czci kaduba zhakami holowniczymi
od T-72, mikki drut orednicy 0,6 mm oraz szereg ywicznych zczek, ktre uatwi nam odtworzenie ukadu paliwowego. Wszystko prcz drutu odlano zywicy zdu dbaoci odetale.
Trzeba jednak mie na uwadze, e konwersja, oparta na konkretnym czogu si talibaskich, nie
przedstawia penej modyfikacji M1. Brakuje kilku elementw jak choby gumowych ekranw osaniajcych boki kaduba. Obrazkowa instrukcja montau mogaby by nieco bardziej przejrzysta,
brak te jakiej planszy barwnej zsugerowanym malowaniem, bd choby zdjcia wzorcowego
egzemplarza. Na szczcie winternecie mona znale fotografie talibaskich T-62M1. Tym, ktrzy
chc wykona model T-62BDD m. 1984, polecam zkolei zakup najnowszego zestawu Trumpetera
onumerze katalogowym 01554.
m
ul. Tczowa 38
53-602 Wrocaw
eduard@eduard.pl
HOBBY
ul. w. Ducha 23
88-100 Inowrocaw
www.hobby.szeroka5.pl
KS-Model
ul. Targowa 3
42-200 Czstochowa
www.ksmodel.pl
MOJE HOBBY
www.mojehobby.pl
SAHARA HOBBY
www.saharahobby.pl
TAMANOIR MAQUETTES
www.tamanoir.ch
TANK MODELS
www.sklep.tankmodels.pl
nr 4/2012
SUPER MODEL
RECENZJE
Zestawy ufundowane przez
Przemysaw Szymczyk
odel samobienej armatohaubicy 152-mm ShkH Dana wz. 77 zyska spor

popularno wrd krajowych modelarzy, gwnie za spraw uywania pojazdu przez Wojsko Polskie. Nie bez znaczenia jest
rwnie do atrakcyjna cena wypustu Hobby
Bossa, zwaszcza biorc pod uwag gabaryty
miniatury.
Za spraw innego chiskiego producenta, firmy E.T. Model, moemy teraz wyda nieco wicej, aby wzbogaci pojazd oczci fototrawione
iywiczne. Wytwrca zSzanghaju ma wofercie
trzy komplety blaszek oraz ywiczne koa zzaznaczonym odksztaceniem opony pod wpywem masy Dany. Podstawowy zestaw fototrawiony (E35-083) skada si ztrzech duych ijednego niewielkiego arkusza blaszek, atake maej
kliszy, na ktrej znajdziemy szybki peryskopw.
Kady arkusz zosta zobu stron zabezpieczony
samoprzylepn foli to wietne rozwizanie!
Pozostawiajc spodni warstw unikamy ryzyka
Dodatki do Dany
ocena zestaww
9/10
E.T. Model skala 1:35 nr kat. E35-083,

ER35-014, EA35-043, EA35-044
wystrzelenia wkosmos najmniejszych elementw podczas ich odcinania. Pakiet jest bardzo
bogaty ipomaga wodtworzeniu masy maych
i jeszcze mniejszych detali. Niestety, nie znajdziemy w nim adnych czci wntrza kabiny,
mamy natomiast np. wewntrzne powierzchnie
drzwi i wazw wiey uyteczne w zasadzie
jedynie wtedy, gdy zdecydujemy si na samodzielne wykonanie jej wntrza. Blaszki s do
sztywne. Elementy, ktre wymagaj zwinicia
warto dobrze wyarzy, wtedy zyskuj na plastycznoci. Wydrukowana na charakterystycznym zielonym papierze instrukcja skada si
zczterech stron formatu A4.
Oprcz zestawu blaszek do waloryzacji samego pojazdu, ktrego uzupenienie stanowi
ostre iprecyzyjne odlewy k zugiciem opon,
sprzedawane pod numerem kat. ER35-014, warto sign take po dodatki wzbogacajce pomocnicze uzbrojenie Dany, czyli wielkokalibrowy
karabin maszynowy DSzK. E.T. Model oferuje
tutaj pakiet dwch identycznych blaszek umoliwiajcy zdetalowanie dwch karabinw (EA35-043) oraz komplet czterech skrzynek amunicyjnych do nich (EA35-044). Warto zaznaczy, e
dwie skrzynki s rwnie obecne w zestawie
EA35-043.
Podsumowujc, opisywane wyroby E.T. Model
s godne polecenia izpewnoci pomog wzbudowaniu bardzo szczegowej miniatury Danuty.
Rezultat ich zastosowania zaprezentuj wjednym
zkolejnych wyda Super Modelu. Dzikuj producentowi za przekazanie egzemplarzy do recenzji. Dodatki zchiskiej wytwrni mona zamwi
wsklepie Sahara Hobby.

m

Kamil Feliks Sztarbaa
ziki uprzejmoci europejskiego przedstawiciela firmy Great Wall Hobby, pana

Guido Hoppa, wmoje rce trafi najnowszy wypust chiskiego producenta: P-61A
wskali 1:48. To ju kolejna inkarnacja miniatury
tego piknego samolotu. Tym razem mamy do
czynienia zreplik maszyny zzamontowan wieyczk uzbrojon wcztery karabiny maszynowe
M2 oraz transparentn oson radaru na nosie.
Wewntrz solidnych gabarytw puda znajdziemy mnstwo wyprasek zszarego plastiku.
Oko przycigaj eleganckie, filigranowe detale,
delikatne linie podziau izaznaczenia inspekcji,
wcznie z zaakcentowaniem rub montaowych. Nie znajdziemy tu tak zwanych chiskich
nitw, ktre sw nazw iz saw wziy od
nazbyt wyrazistych otworkw wierconych wpowierzchniach wielu modeli Trumpetera. Take
powierzchnie sterowe nie maj przesadzonej
faktury. Czujno powinny jednak budzi lady
po wypychaczach na wewntrznych stronach
cian kadubw. Na szczcie wikszo znich
zniknie pod detalami wyposaenia.
W poprzedniej edycji miniatury P-61 widoczn uomnoci by ksztat oson silnikw.
Projektanci GWH odrobili lekcje iwnowym wydaniu osony zostay odpowiednio wyduone,
rwnie silniki uzupeniono obrakujce detale.
Problemem pozostaj jednak miga. Prba skorygowania wczeniejszych bdw wtym przy-
Northrop P-61A Black

Widow Glass nose
Great Wall Hobby skala 1:48 nr kat. L4806
oc ena zestawu
8/10
padku okazuje si niezbyt udana. Zarwno wielko, jak iprzekrj wci stanowi do swobodn interpretacj oryginau. Za do kuriozalne, jak na t skal, uwaam te odlanie kadego
miga jako jednego elementu wraz zkopakiem.
To rozwizanie typowe raczej dla skali 1:144.
Wkonstrukcji takiej jak P-61 olbrzymie znaczenie ma jako elementw przeroczystych.
Trzeba przyzna, e prezentuj si one doskonale, s cienkie, bez efektu soczewki. Wprawne
oko zauway pewne niecisoci w ksztacie
czy wielkoci niektrych

sekcji, ale moim zdaniem
wnajmniejszym stopniu nie
dyskwalifikuje to modelu.
Puryci zapewne poczekaj
na zestaw korekcyjny zprzeroczystej ywicy (takowy
przygotowa ju z myl
oP-61 Monogramu rosyjski
Vector) lub formowany prniowo. Warto podkreli, e przeroczysta osona radaru jest mleczna, zgodnie zoryginaem.
W pudeku znajdziemy jednak take takie
detale, ktre tylko zpozoru podnosz atrakcyjno zestawu. Dla przykadu, fototrawione hamulce aerodynamiczne s zbyt cienkie, by sta
si skuteczn imitacj tego elementu wpozycji
otwartej.
Brakuje te pewnej czci, ktra rozwizaaby
wiele problemw. Specyficzna konstrukcja samolotu wymaga docienia jego przedniej sekcji. Jedyne miejsce, gdzie moe si zmieci taki
balast, to do niewielka przestrze pomidzy
tablic przyrzdw a tyln cian sekcji radaru. Winstrukcji montau adnie pokazano, jaki
ksztat powinno mie docienie. Szkoda jednak,
e takiego oowianego ciarka nie doczono
do zestawu, co zdarza si na przykad wniektrych modelach czeskiego Eduarda.
Kalkomanie generalnie nie budz zastrzee.
Wydrukowano je adnie iprecyzyjnie, nose-arty nie odstraszaj topornoci wprzeciwiestwie do wielu innych wyrobw. Trzeba rwnie
pochwali producenta za wybr interesujcych
malowa. Jako ciekawostk mona odnotowa fakt, e cz napisw eksploatacyjnych to
zbiory nic nieznaczcych zbitek sw czy liter.
Tyle ucieszne, co na dobr spraw niewidoczne
wgotowej miniaturze.
Pewne obawy mog budzi maski do oszklenia. To mio, i zostay zaczone do modelu,
jednak ponownie wykonano je wformie papierowych naklejek. Uyem ich ju podczas budowy Fw 189 chiskiego wytwrcy iniestety nie
zday egzaminu najlepiej, szczeglnie na obych
fragmentach oszklenia.
Na koniec jeszcze jedna rzecz, moe mniej
wana, ale wsumie stanowica miy dodatek
dla mionikw lotnictwa. Ot zestaw zawiera
plansz zgrafik zpudeka, wsam raz do oprawienia ipowieszenia wgabinecie.
m
nr 4/2012
SUPER MODEL
RECENZJE

ocena zestaww
Waloryzacje
do U-Bootw VII C i VII D
9/10
Griffon Model skala 1:144 nr kat. N144001 & N144002

Marcin Wawrzynkowski
irma Griffon Model zHongkongu jest znana przede wszystkim z waloryzacji modeli
pojazdw wojskowych w skali 1:35. W jej
ofercie znajduje si rwnie kilka pozycji adresowanych do modelarzy budujcych miniatury
okrtw wojennych. Po zestawach do waloryzacji
Schnellbootw wskali 1:72 na rynek trafiy akcesoria dedykowane replikom U-Bootw firmy
Revell wskali 1:144. Zestaw N144001 przeznaczony jest do wersji VII C (nr kat. 05038), za N144002
do wersji VII D (nr kat. 05009) podwodnego stawiacza min. Poniewa rnice pomidzy nimi nie
s wielkie, omwi je cznie.
10
Cao zostaa zapakowana wsztywne, bardzo

estetyczne pudeka wyoone gbk, lecz jak si
okazao, nie byo to zabezpieczenie wystarczajce.
Zawarto to cztery blaszki fototrawione wprzypadku wersji VII C oraz pi blaszek wprzypadku
VII D. Cztery arkusze zpodstawowymi elementami s identyczne w obu kompletach, rnice
midzy nimi znajdziemy dwie. Pierwsza znich to
pita blaszka zcharakterystycznym garbem za kioskiem wystpujcym wodmianie D, azawierajcym szyby minowe. Mamy moliwo wykonania
ich zotwartymi pokrywami, lecz zawarto szybw isame miny musimy ju zrobi samodzielnie.
Druga rnica to uzupenienie zestawu do waloryzacji U-Boota typu VII C kalkomani zgodami kilku
najbardziej znanych przedstawicieli tego typu, na
czele ze synn miejc si Krow zLorrient
czyli U-69 Josta Metzlera, zczego si osobicie

bardzo ciesz. Okrt ten moemy zreszt zbudowa zdwoma rnymi wersjami uywanego na
nim goda. Ponadto dysponujemy oznaczeniami
dla U-564, U-95, U-552, U-338, U-77, U-94, U-753,
U-581 oraz dla 7., 9. i29. Flotylli U-Bootw, atake
proporczykami wywieszanymi przez zaogi po kolejnych odniesionych zwycistwach. Wobu zestawach otrzymujemy rwnie wytoczone zmetalu
peryskopy bojowy zpodstaw inawigacyjny,
lufy do dzia kal. 88 mm, przeciwlotniczych dzia
kal. 20 mm oraz torped. Mamy te do dyspozycji
kawaki polistyrenowych prtw i drutu o rnej
gruboci.
Blaszki i pozostae dodatki umoliwiaj kompleksow waloryzacj modeli. Jako wszystkich
elementw nie budzi adnych zastrzee, s delikatnie iprecyzyjnie wykonane. Woparciu onie
moemy wyposay wdetale niemal wszystkie
sekcje budowanych replik, anawet pj dalej,
gdy dysponujemy kompletnym osprztem do zaadunku torped, czyli otwartym lukiem wpokadzie
wraz zpokrywami, dwigiem torpedowym isam
torped. Kadub tej ostatniej wytoczono zaluminium, za drobne detale takie jak usterzenie czy
obejmy znajdujemy na arkuszach fototrawionych.
Warto te zwrci uwag na reling wok platformy dziaka 20 mm tzw. ogrd zimowy. Skada
si on zkilkunastu detali oraz szablonu, ktry powinien uatwi nam monta. Kolejne kilkanacie
elementw to oba peryskopy, przy czym bojowy
skada si ztoczonej kolumny ipodstawy, oraz
kilkunastu drobnych detali zblaszki. Nawigacyjny
jest nieco skromniejszy, ale rwnie bardzo dokadnie odwzorowany. Kolejna porcja detali to
wyposaenie kiosku, pokadu itp.
Do kadego zestawu dooono kilkustronicow instrukcj, ktrej szata graficzna troch przypomina te znane zwyrobw Eduarda. Konieczna
jest jej dokadna analiza przed rozpoczciem budowy, eby unikn przykrych niespodzianek
przy klejeniu.
Reasumujc, oba zestawy Griffona sprawiaj,
e do wykonania zporzdnych modeli Revella
bardzo wiernych iszczegowych replik nie potrzebujemy niczego wicej. Uzyskamy oryginalnie prezentujce si modele, zwaszcza dziki
pokazaniu zaadunku torpedy. Jedyn wad
obu zestaww, jeeli mona tu uy tego sowa, stanowi sposb ich pakowania. Wytwrca
strzeli sobie wkolano, wdo lekcewacy sposb podchodzc do zabezpieczenia elementw
wpudekach. Znakomite przecie, azarazem delikatne arkusze fototrawione wsadzono do jednej
torebki, nie przekadajc ich nawet kawakiem
kartonu. W efekcie blaszki pozahaczay o siebie, powyginay si, aniektre drobiazgi ulegy
zniszczeniu. Ponadto wjednej ztorebek zlufami iperyskopami pknity by szew iwszystko rozsypao si po pudeku, ktre na szczcie byo zaklejone. Zapoznawszy si zoboma
zestawami stwierdziem, e zbuduj miniatury
U-Bootw z uyciem dodatkw z Griffona dla
r
samej przyjemnoci klejenia, aswoimi wraeniami nie omieszkam podzieli si na amach Super
Modelu. Obydwa zestawy mona naby wsklepie Sahara Hobby, za producentowi chciabym
podzikowa za przekazanie egzemplarzy na potrzeby niniejszej recenzji.
m
m
RECENZJE
Zdenk Krm
rojekt tej bardzo gronej broni wywodzi si

zcywilnego jachtu motorowego Oheka II,
zbudowanego w 1927 r. dla prywatnego
odbiorcy. odzie typu Schnellboot (szybkie
jednostki pywajce) produkowaa spka Lrssen
Bremen-Vegesack. Niemcy, ograniczeni ustaleniami Traktatu Wersalskiego dotyczcymi stanu posiadanych okrtw wojennych, skupili si na roz-
Deutsches Schnellboot
S-100 Class
Revell skala 1:72 nr kat. 05002 & 05051
Waloryzacje Griffon Model nr kat. BPN72001 & 72002
woju tego typu maych odzi, ktre pniej wziy
intensywny udzia wdziaaniach morskich podczas II wojny wiatowej. Schnellbooty wsubie
Kriegsmarine siay postrach gwnie wrd mniejszych jednostek alianckiej eglugi. odzie te operoway wwikszoci na wodach przybrzenych
caej Europy, gdzie przejy zadania niszczycieli,
aich ataki torpedowe czsto koczyy si duymi
sukcesami. Schnellbooty z powodzeniem dziaay rwnie wnocy, awramach dodatkowych
zada odzie te dokonyway minowa oraz prowadziy patrole przeciwpodwodne, wcznie zgbinowym bombardowaniem wykrytych okrtw
podwodnych. Ogem zaogi tych jednostek zatopiy podczas bezporednich atakw lub za pomoc min 138 statkw handlowych iponad 40
okrtw, awiele kolejnych powanie uszkodziy.
Wraz ze wzrastajc potg aliantw ich znaczenie sabo, gwnie wskutek lotniczej przewagi
sprzymierzonych.
Model Revella
Chocia to do leciwy zestaw, wsprzeday nadal pojawiaj si jego reedycje. Revell wypuci
na rynek dwie miniatury odzi typu S-100 znumerami katalogowymi 05051 i05002, przy czym
t drug wzbogaci otrzy ramki zalternatywnymi czciami. Co znajdziemy wpudekach? Ot
wpodstawowym wariancie otrzymujemy pi wyprasek oraz dwie powki kaduba zjasnoszarego
tworzywa. Miejscami wida na nich drobne wady
spowodowane zuyciem form. Dalej znajdziemy
szpulk znici, arkusz folii na oszklenie itypow
dla producenta nieprzejrzyst instrukcj. Cao
uzupenia arkusz kalkomanii wydrukowany przez
wosk firm Cartograf, ktra daje techniczn
gwarancj dobrej jakoci tego elementu zestawu.
Wydanie onumerze 05002, dopenione owzmiankowane wczeniej trzy kolejne ramki pochodzce zzestawu odzi ratowniczej, pozwala przede
wszystkim doposay Schnellboota wdodatkowe
dziako Flak 38. Wykorzystujc te nadprogramowe czci otrzymamy do rnice si od siebie
modele odzi typu S-100. Wzory malowa ikalkomanie pozwalaj na budow jednostek wobu wa-
12
riantach wyposaenia. Uwaam, e pomimo pewnych uproszcze detali, miniatur Revella mona
uzna za udan. Bez wtpienia znajdzie ona grono
nabywcw.
Waloryzacje Griffona
Owyrobie Revella nie zapomnieli producenci

dodatkw. Moemy wic przebiera wofertach
firm Griffon Model, CMK, Eduard iWhite Ensign
Model. Dziki uprzejmoci pierwszego zwymienionych wytwrcw otrzymaem do recenzji dwa
komplety suce wzbogaceniu Schnellboota
wskali 1:72. Wyroby chiskiej firmy s pakowane
wnieprzejrzyste, czarno-czerwone pudeka. Cieszy
fakt, e producent pamita owacicielach obu
wypustw modeli Schnellbootw S-100 iprzygotowa zestawy dedykowane kademu znich. Do
waloryzacji podstawowej wersji naley wykorzysta zestaw onumerze katalogowym BPN72001,
adla wariantu zFlakiem zestaw BPN72002.
Co dokadnie zawieraj opakowania? Przede
wszystkim znajdziemy wnich 14 arkuszy blaszek
fototrawionych zrnej gruboci materiau. Cz
arkuszy blaszek jest wsplna dla obu zestaww.
Dalej otrzymujemy odlane z ywicy wloty powietrza chodzenia silnika i korpus dziaka Flak
38, wytoczone zmetalu dwie torpedy oraz lufy
broni artyleryjskiej. Przejrzysta, czytelna instrukcja jest przygotowana pod odpowiednie warianty
Schnellboota. Jej jedn cz rozrysowano dla
wsplnych arkuszy fototrawionych, natomiast druga opisuje budow poszczeglnych wersji odzi.
Projektanci Griffona nie zapomnieli rwnie ofolii
przeroczystej do wykonania oszklenia okienek
odzi oraz zaszklenia przyrzdw na tablicy rozdzielczej S-100. Podsumowujc, zestaw uzupeniajcy pomoe doprowadzi miniatur Schnellboota
praktycznie do doskonaoci.
m
Akcesoria ufundowane przez
modelarskie abc
Praca z elementami
fototrawionymi
cz. 2
Tomasz Kica
poprzedniej czci artykuu omwiem

czenie elementw fototrawionych
za pomoc klejw cyjanoakrylowych.
Drugi sposb montau blaszek to lutowanie, ktre szczeglnie u pocztkujcych
modelarzy budzi nieuzasadnion obaw iniech. To naprawd nie jest takie trudne, wystarczy sprbowa. Naley przy tym podkreli, e
oile lutowa da si blaszki niemal wszystkich
producentw, to niektre znich wymagaj specjalnego przygotowania. Jeszcze do niedawna
powierzchnie blaszek marki Part pokryte byy
specyficzn emulsj (ciemna farba na nietrawionych powierzchniach), ktra skutecznie uniemoliwiaa lutowanie. atwo j usun moczc
blaszk wCleanluksie lub cierajc drobnoziarnistym papierem ciernym. Nieco inaczej wyglda sytuacja zblaszkami czeskiego Eduarda.
Aby mc je lutowa, trzeba usun stalowoszar powok zich powierzchni. Niestety, wgr
wchodzi tu wycznie szlifowanie lub inne dziaania mechaniczne. Podczas mojej przygody
zmodelarstwem wyprbowaem dwie metody
lutowania: za pomoc pasty i lutownicy typu
Hot Air (gorce powietrze) i przy uyciu topnika, cyny oraz lutownicy kolbowej, wzgldnie
transformatorowej.
Rozpoczn od tej ostatniej metody, gdy wedug mnie nawet pocztkujcy modelarz moe
dziki niej uzyska bardzo dobre efekty. Klucz
do sukcesu stanowi uycie odpowiedniego topnika. Rewelacyjny produkt przygotowa rodzimy
ABER, w ktrego ofercie pod numerem katalogowym AF-20 znajdziemy Soldering Helper,
czyli pomocnik lutowniczy. Jest to pyn na bazie glikolu, niepalny inietoksyczny. czone elementy nie wymagaj specjalnych przygotowa,
a jedynie uprzedniego odtuszczenia. Miejsce
lutowania naley posmarowa za pomoc pdzelka cienk warstw topnika, po czym nanie
lutownic rozgrzany lut, ktry wzetkniciu ztopnikiem od razu wchodzi znim wreakcj iwnika wnawet najdrobniejsze szczeliny spajanych
elementw.
Inny sposb na poczenie dwch czci fototrawionych polega na ich wstpnym pobieleniu cyn przy wykorzystaniu topnika, zetkniciu
ipodgrzaniu. Cyna byskawicznie poczy oba
elementy. Naley jedynie poczeka chwil, a
si ochodz. Spoiwo stosowane do lutowania
to zwyka cyna, dostpna np. wsklepach zartykuami dla elektronikw. Firma ABER rwnie
posiada j wswojej ofercie pod numerem katalogowym SW-025. Jest to cienki cynowy dru-
14
cik orednicy 0,25 mm, ktrego filigranowo

pozwala na precyzyjne nabieranie odpowiedniej
dawki na grot lutownicy. Materia ten przydaje
si zreszt nie tylko do lutowania, ale take podczas samodzielnej waloryzacji modeli. Moemy
zniego wykona np. fragmenty instalacji elektrycznej czy okablowanie silnika budowanej
miniatury.
Jak ju wspomniaem, mona uywa tzw.
kolby lutowniczej jak rwnie lutownicy transformatorowej, jednak najlepsze efekty uzyskamy
korzystajc ze stacji lutowniczej. Ma ona t przewag, e mona precyzyjnie regulowa temperatur pracy, aoptymalna oscyluje okoo 300C.
Przy tym, urzdzenie to nie jest drogie. Swj

egzemplarz nabyem na znanym portalu aukcyjnym za kilkadziesit PLN, wliczajc wto koszt
wysyki ikilku zapasowych grotw. Komfort pracy iatwo posugiwania si nim bezcenne.
Wielu zwolennikw ma te metoda lutowania przy uyciu pasty lutowniczej i lutownicy
gazowej dajcej strumie gorcego powietrza.
Szczeglnie lubiana przez modelarzy jest japoska pasta KOKI. Aby poczy dwa elementy,
naley nanie niewielk ilo pasty na miejsce
ich styku. Nastpnie gorcym strumieniem powietrza podgrzewamy to miejsce do momentu, gdy pasta zmieni kolor zszarego na srebrny
Akcesoria ufundowane przez

elementy atwo pozycjonowa iunieruchomi,
zatapiajc je w Blu-Tacku. Gdy w efekcie wysokiej temperatury rozmiknie iprzyklei si do
lutowanej czci, usuwamy go przykadajc do
niego inny kawaek Blu-Tacka. Resztki, ktre nie
dadz si wten sposb usun, atwo zmy np.
White Spiritem.
Przygotowanie do malowania modelu zbudowanego zuyciem blaszek fototrawionych nie
jest specjalnie skomplikowane. Miniatur naley oczywicie odtuci, myjc j np. wwodzie
zpynem do naczy, po czym zagruntowa podkadem. Moe to by np. Mr.Metal Primer nakadany pdzelkiem bd aerografem, lub podkad
wsprayu jak Citadel Chaos Black czy Mr.Primer
Surfacer. Odtuszczenie izastosowanie waciwego podkadu sprawi, e farba bdzie mocno
trzyma si elementw fototrawionych, apowoka malarska nie ulegnie uszkodzeniu wtrakcie rnych zabiegw postarzajcych, jakim bdziemy poddawa model.
irozpynie si wnikajc wszczelin pomidzy

lutowanymi czciami. Wtedy trzeba przerwa
podgrzewanie i pozwoli spoinie ostygn.
Tym sposobem otrzymujemy mocne ipewne
poczenie.
Miejsca po lutowaniu zreguy naley wyszlifowa, nadajc im podan gadko. Wtym
celu naley sign po papier cierny ornych
gradacjach. Mona te uy bloku polerskiego
do paznokci wformie mikkiej tekturki zobustronn warstw ciern. Aby grotem lutownicy
dobrze nabierao si cyn ini lutowao, nale-
Drugi sposb montau blaszek to lutowanie, ktre szczeglnie u pocztkujcych

modelarzy budzi nieuzasadnion obaw
iniech. To naprawd nie jest takie trudne, wystarczy sprbowa.
y regularnie czyci grot pilnikiem.

Rozgrzan cyn wietnie szpachluje
si wszelkie szczeliny, a dziki jej
mikkoci atwo wygadzi miejsce
szpachlowania poprzez wyszlifowanie. Aby unikn rozlutowania ssiednich czci naley oboy je kawakami wilgotnej chusteczki higienicznej. Jest to szczeglnie wane,
kiedy uywamy lutownicy Hot Air. Zkolei stacja
lutownicza zapewnia wysoki poziom precyzji,
wskutek czego nigdy nie musiaem zabezpiecza blaszek podczas jej uywania. Lutowane
ywi nadziej, e informacje zawarte wobu

czciach tego artykuu uatwi wejcie wwiat
fototrawionych dodatkw zwaszcza mao zaawansowanym modelarzom. Pocztki mog by
(ibd!) trudne, ale nie warto zraa si niepowodzeniami. Trzeba prbowa dalej, adowiadczenie
przyjdzie zczasem. Powodzenia!
m
PIONIERZY LOTNICTWA 1914-1918

Regulamin konkursu
1. Organizatorami Multimedialnego Konkursu
Modelarskiego Pionierzy lotnictwa 19141918
s Redakcja Super Modelu i Kagero Publishing
Sp. zo.o.
2. Konkurs ma charakter otwarty, mog wzi wnim
udzia modelarze indywidualni oraz zrzeszeni.
3. Modele oceniaj sdziowie powoani przez
Redakcj Super Modelu.
4. Ocena odbywa si wg zasady podoba si,
nie podoba si. Wkadej klasie zostan przyznane wyrnienia dla 3 najlepszych modeli.
Organizatorzy zastrzegaj sobie prawo przenoszenia prac midzy kategoriami.
5. Ze wzgldu na charakter Konkursu organizatorzy nie bd przyjmowali adnych protestw,
a podjte decyzj sdziowskie s ostateczne
iniepodwaalne.
6. WKonkursie mog bra udzia modele, ktre
byy ju wystawiane na imprezach modelarskich,
prezentowane wInternecie iczasopismach.
7. Organizatorzy zastrzegaj sobie prawo przydzielania dodatkowych wyrnie wKonkursie.
8. Nagrody przydzielone wKonkursie rozelemy
poczt na adres podany wkarcie zgoszenia.
9. Modele nadesane bez oryginalnych kart zgosze nie mog bra udziau wKonkursie.
10. Redakcja zastrzega sobie prawo do wielokrotnego, bezpatnego publikowania zdj modeli
i uczestnikw Konkursu w publikacjach Kagero
Publishing Sp. zo.o.
11. Redakcja zastrzega sobie prawo niepublikowania zdj, jeeli uzna, e ich jako nie odpowiada standardom.
12. Redakcja nie zwraca nadesanych materiaw.

13. WKonkursie nie mog bra udziau pracownicy OW KAGERO iKagero Publishing Sp. zo.o.
oraz czonkowie zespou redakcyjnego Super
Modelu.
14. Uczestnicy Konkursu wyraaj zgod na
przetwarzanie ich danych osobowych do celw
marketingowych Kagero Publishing Sp. zo.o.
Aby wzi udzia wKonkursie naley:

1. Wyci wydrukowany na stronie 16 kupon
zgoszeniowy. Wwydaniach nr 40, 41 i42 wydrukujemy po 1 kuponie zgoszeniowym. Aby
zwikszy szanse wygranej mona zgosi wicej modeli. Na kadym kuponie mona zgosi
maksymalnie 3 modele.
2. Wysa na adres Redakcji kupony zgoszeniowe i pyt CD lub DVD ze zdjciami zgoszonych do Konkursu modeli. Jeden model
moe by zaprezentowany na maksymalnie
5zdjciach.
3. Kopert naley starannie zaadresowa zdopiskiem PIONIERZY LOTNICTWA 19141918 iprzesa wterminie do 30 listopada 2012 r. na adres:
Kagero Publishing Sp. zo.o., ul. Akacjowa 100,
Turka, 20-258 Lublin 62.
4. Dla pierwszych 10 modelarzy, ktrzy najszybciej przystpi do Konkursu, przeznaczylimy
dodatkowe nagrody niespodzianki!
5. Rozstrzygnicie Konkursu nastpi w44 numerze Super Modelu. Oprcz listy zwycizcw zamiecimy wnim pyt DVD ze zdjciami wszystkich modeli zgoszonych do Konkursu.
KONKUR
S!
Klasy modeli:
Samoloty:
Klasa 1 1:72 i mniejsze
Klasa 2 1:48
Klasa 3 1:32 i wiksze
nr 4/2012
SUPER MODEL
15
Klucz do sukcesu stanowi uycie odpowiedniego topnika.

Rewelacyjny produkt przygotowa rodzimy ABER, w ktrego ofercie pod numerem katalogowym AF-20 znajdziemy
Soldering Helper, czyli pomocnik lutowniczy. Jest to pyn na
bazie glikolu, niepalny i nietoksyczny. czone elementy nie
wymagaj specjalnych przygotowa, a jedynie uprzedniego
odtuszczenia.
Miejsce lutowania naley posmarowa za pomoc pdzelka cienk warstw topnika, po

czym nanie lutownic rozgrzany lut, ktry wzetkniciu
z topnikiem od razu wchodzi
znim wreakcj iwnika wnawet najdrobniejsze szczeliny
spajanych elementw.
PIONIERZY LOTNICTWA 1914-1918

NAZWA
SKALA
KLASA
NAZWA
SKALA
KLASA
NAZWA
SKALA
KLASA
IMI I NAZWISKO
ADRES ZAMIESZKANIA
(kod pocztowy, miejscowo, ulica, numer domu)
TELEFON, E-MAIL
ZGODA RODZICW LUB OPIEKUNW
(wypeni w przypadku osb poniej 18 roku ycia)
Wyraam zgod na gromadzenie iprzetwarzanie moich danych osobowych do celw marketingowych

Kagero Publishing Sp. zo.o., zgodnie zUstaw oochronie danych osobowych zdnia 29.08.1997r. (D.U.
z1997 r. Nr 133, poz. 833 zpn. zm.), oraz owiadczam, e jestem wacicielem zgoszonego do konkursu
modelu idysponentem wszystkich praw do niego.
Czytelny podpis:
16
KONKUR
S!
Klasy modeli:
Samoloty:
Klasa 1 1:72 i mniejsze
Klasa 2 1:48
Klasa 3 1:32 i wiksze
Wielu zwolennikw ma te
metoda lutowania przy uyciu
pasty lutowniczej i lutownicy
gazowej dajcej strumie gorcego powietrza. Szczeglnie
lubiana przez modelarzy jest
japoska pasta KOKI.
Aby poczy dwa elementy,

naley nanie niewielk ilo
pasty na miejsce ich styku.
Nastpnie gorcym strumieniem powietrza podgrzewamy
to miejsce do momentu, gdy
pasta zmieni kolor zszarego na
srebrny irozpynie si wnikajc
wszczelin pomidzy lutowanymi czciami. Wtedy trzeba
przerwa podgrzewanie i pozwoli spoinie ostygn. Tym
sposobem otrzymujemy mocne
ipewne poczenie.
Miniatur naley oczywicie
odtuci, myjc j np. wwodzie z pynem do naczy, po
czym zagruntowa podkadem. Moe to by np. Mr.Metal
Primer nakadany pdzelkiem
bd aerografem, lub podkad
w sprayu jak Citadel Chaos
Black czy Mr.Primer Surfacer.
nr 4/2012
SUPER MODEL
17
chemia modelarska
Rafa Zbigniew Lebioda
odelarze maj czsto dylemat, czym

klei elementy przeroczyste miniatur.
Najczciej zproblemem tym mierz
si hobbyci wykonujcy repliki statkw powietrznych. Zwyke kleje do polistyrenu
niespecjalnie nadaj si do tego rodzaju prac
z uwagi na ryzyko uszkodzenia transparentnych czci oparami kleju. Podobnie rzecz ma
si zklejami cyjanoakrylowymi, ktrych proces
parowania jeszcze bardziej utrudnia ich stosowanie wtym celu, bez ryzyka zniszczenia klejonej czci.
Z pomoc modelarzom przysza japoska firma Mr.Hobby, uzupeniajc swoj ofert o specjalny klej Mr.Clear Glue II (nr kat.
MJ-199). Jest on sprzedawany w maej, winylowej tubce, mieszczcej 10 g spoiwa. Ci,
ktrzy mieli do czynienia zpoprzedni odson, zpewnoci doceni powikszenie otworu dozownika. W komplecie znajduje si te
plastikowa szpatuka, uatwiajca aplikacj.
Wyciskany ztubki klej ma krystaliczno-transparentn barw, przypominajc bezbarwny silikon. Nieprzypadkowo, bowiem spoiwo bazuje
wanie na silikonie (ok. 70% skadu) ikilku innych dodatkach, co daje wyjtkowo dobry efekt.
Praca zMr.Clear Glue II jest atwa iwolna od
ryzyka uszkodzenia osony kabiny, okna czy innego przeroczystego elementu naszej repliki.
Klej nie pozostawia adnych smug inie wchodzi w reakcj z plastikiem. Czas wstpnego
schnicia wynosi okoo 5 minut, za w cigu
kolejnych 60 minut moemy jeszcze dokona
drobnych korekt wprocesie montau. Nadmiar
kleju moemy swobodnie zebra w dowolny
18
Mr.Clear Glue II
sposb, choby ciereczk lub kawakiem papierowego rcznika. Cakowity czas schnicia
spoiwa wynosi okoo 24 godzin. Po zaschniciu
staje si ono idealnie przeroczyste inie wykazuje tendencji do zatrzymywania pcherzykw
powietrza. Sprawia to, e nadaje si nie tylko
do klejenia elementw bezbarwnych, ale te
do wypeniania wszelkich lamp itemu podobnych czci wymagajcych imitacji
oszklenia.
m
Fot. KFS-miniatures
Samoloty i migowce 1:72 i mniejsze
ya
b
a
k
e
Wal
, al
a
t
i
c i e!
zac
i
l
y
c i u j !
y
w
z
tul
Gra
Sawomir Kusz, Jarosawiec

Konstanty Polasik, Sono
Robert Zubrzycki, Nurzec Stacja
Samoloty i migowce 1:48 i wiksze
Ryszard Holak, Krakw
Ryszard Wilhelmi, Supsk
Maciej ywczyk, Warszawa
Pojazdy wojskowe 1:72 i mniejsze
Micha Gawe, Lanckorona
Pawe Koseda, Grudzidz
Leszek Henryk Wicha, Ostrowiec w.
Pojazdy wojskowe 1:48
Krzysztof Krajewski, Gniewkowo
Robert Plskowski, Krakw
Pojazdy wojskowe 1:35 i wiksze
Sebastian Janiszewski, Warszawa
Marcin Mazurek, Siedlce
Maciej Wilhelmi, Supsk
Figurki 1:35/54mm i 1:24/70mm
MULTIMEDIALNY
KONKURS
MODELARSKI
Marcin Kardaszewski, Warszawa

Mirosaw Kotala, Bielsko-Biaa
Mariusz Majcher, Wrocaw
Figurki 90 mm i wiksze
Marcin Kardaszewski, Warszawa
Krzysztof Olendzki, Olszewo
Dioramy 1:72 i mniejsze
Marcin Bednarczyk, Nysa
Micha Gawe, Lanckorona
Aleksander urawiecki, Racibrz
Dioramy 1:48
Wyrnienia specjalne dla modelarzy,

ktrzy uyli kalkomanii z publikacji
OW Kagero:
Arkadiusz Gwka, Puawy

Jacek Piotr Gryzo, Stre
Krzysztof elek, Zielona Gra
Pawe Koseda, Grudzidz

Damian Nowicki, Wrocaw
Robert Zubrzycki, Nurzec Stacja
Dioramy 1:35 i wiksze
Wyrnienia specjalne dla najmodszych

uczestnikw konkursu:
Mariusz Majcher, Wrocaw

Maciej ladowski, Pia
Wojciech Truty, Nowa Sl
Okrty i statki
Marcin Bednarczyk, Nysa
Marek Czarniecki, Szydowiec
Wojciech Fras, Szczecin
Marcin Czechowski, Gliwice

Krzysztof Krajewski, Gniewkowo
Damian Nowicki, Wrocaw
Kacper Pelowski, wicichowo
Wojciech Ponikiewski, Grki Wielkie
Tomasz Sotys, Grodziszcze
Hubert Walasiak, Legnica
Franciszek urawiecki, Racibrz
m
iko
n
t
s
y
cze ujem
u
k
im
stk ie dzi o
y
z
Ws eczn my d nych
d
a
j
ser prasz kole
i za iau w ch!
udz kursa
kon
SAMOLOTY zSZACHOWNIC
o c ena
cz 2
MiG-29UB
zestawu
5/10
Eduard konsekwentnie kroczy drog reanimowania starych zestaww wtryskowych

innych producentw swoimi dodatkami ostatnio gwnie wyprasek marki Academy.
Nie inaczej jest w przypadku MiG-a-29UB. W pudeku Eduarda znajdziemy leciwy ju
(cho wci dobry, bo jedyny) model koreaskiego wytwrcy, wzbogacony o blaszki,
elementy ywiczne, maski na oszklenie oraz spory arkusz kalkomanii Cartografu. Miy
akcent stanowi fakt, i rol flagowego malowania peni w tym przypadku samolot
z olbrzymim godem kociuszkowskim na grzbiecie.
1:48
E d u a r d
zanim zaczniesz...
Wykorzystane zestawy:
MiG-29UB Eduard 1162,
MiG-29 exhaust nozzles Eduard Brassin
648044,
rurka Pitota Master AM-48-061,
ywiczne koa Karaya,
ywiczne wnki i pokrywy podwozia.
Wybrane narzdzia imateriay:
20
profile i pytki polistyrenowe Plastruct,

rurka mosina Griffon,
drut cynowy,
kleje Microscale Micro Metal Foil Adhesive,
Poxipol i cyjanoakrylowy,
skrobaki RB Productions T109 Scribe-R
iTrumpeter,
tama klejca 3M,
polerki 3M,
bloki polerskie do paznokci,

Malowanie
Etap ten rozpoczem od drobnych poprawek iretuszy wrejonie kabiny. Przy okazji pokolorowaem take wewntrzn stron osony.
Poniewa Eduard daje maski wycznie na zewntrzn stron osony, musiaem wyci sobie samodzielnie drugi komplet, posikujc si
resztkami oryginau jako szablonem.
Po zamkniciu szoferki klasycznie zrobiem
preszejding. Zaczem od zaciemnienia linii i niektrych paneli. Potem transparentnymi farbami czarn, niebiesk i bia wycieniowaem ca bry oraz dorobiem nieco
smug na skrzydach i powierzchniach sterowych. Na tak przygotowan powierzchni naniosem bazowy kolor szary. Nastpnie mocno go rozcieczyem, dodaem odrobin bieli
inaniosem troch rozjanie wformie plam
ismug. T sam kombinacj kolorw naoyem na grne powierzchnie, jednak wycznie
w rejonie, gdzie miay pojawi si jasne plamy.Gdy farba wyscha, waeczkami plasteliny
zamaskowaem naoony kolor iwymalowaem
ciemniejsze paszczyzny, ktre take rozjaniem mocno transparentn bia farb. Kiedy
tamy maskujce Tamiya,

plastelina.
pigment MIG.
rda:
Uyta chemia modelarska:

farby:
Mr.Hobby serii Mr.Color, Hobby Color,
Mr.Metal Color, Mr.Super Metallic,
Vallejo Model Color,
washe AK-interactive,
Tamiya Weathering Master D Set,
Gobek A., MiG-29 Part 2,

Sandomierz 2011.
Nieko M., Osiski A., MiG-29,
Lublin 2005.
Prywatna kolekcja zdj Aleksandra
Szumskiego.
Internet.
nr 4/2012
SUPER MODEL
21
wszystko wyscho, zdjem maskowanie, za

nieznaczne pozostaoci plasteliny wytarem
patyczkiem higienicznym nasczonym benzyn do zapalniczek.
Ponownie maskujc cienkimi waeczkami, namalowaem czarn plam antyodblaskow. Aby
nanie inny odcie szaroci na wewntrzne powierzchnie pokryw podwozia oraz na golenie,
posuyem si jedynie kawakiem papieru, ktrym zasaniaem elementy wkoo.Do zamknicia
etapu prac aerografem konieczne byo naniesienie farby stalowej na powierzchnie woryginale niepomalowane. Wcelu zmniejszenia ryzyka
osadzenia si byszczcego odkurzu musiaem
zamaskowa znacznie wicej nili tylko okolice
granic kolorw. Najpierw pooyem farb Steel,
wdalszej kolejnoci natryskujc delikatne rozjanienia mieszank koloru bazowego isrebra.
Kalkomanie
Detale pokolorowaem akrylami Vallejo, po

czym cay model pokryem byszczcym werniksem. Zabieg ten uatwia nakadanie kalkomanii, atych wtej miniaturze nie brakuje. Ciko
jednak oich jednoznaczn ocen. Eduard zpietyzmem odtworzy najdrobniejsze nawet napisy eksploatacyjne sk wtym, e wzestawie
znajdziemy wycznie oznaczenia wjzyku rosyjskim, natomiast wedle zdj czerwona pitnastka ma opisy wszelkich inspekcji irewizji wjzyku polskim. Co wicej, diagram pokazujcy
umiejscowienie napisw eksploatacyjnych zawiera wiele bdw. Na szczcie najmniejszych
nawet zastrzee nie budzi jako kalkomanii.
Szczeglnie to wane, gdy mamy tu do czynienia zolbrzymich rozmiarw godem. Naklejki
doskonale wsppracuj zpynami Microscale
po ich aplikacji wszystko piknie siado zarwno na obociach bry, jak ina detalach, atake
wliniach podziau. Naoywszy kalkomanie, ponownie pokryem MiG-awarstw bezbarwnego
poysku, ktry po wyschniciu delikatnie przetarem papierem ciernym ogradacji 1000 dla
usunicia wszelkich nierwnoci iskaz lakieru.
Kolejny krok to osz. Dla oszczdnoci czasu
zastosowaem pyn AK-interactive dedykowany
pojazdom malowanym Panzergrau.
Ostatnie korekty zestawu
Przechodzc do finalnego montau poszczeglnych segmentw zdecydowaem, e poprawi zbiornik paliwa. Na uomno zestawu
22
wtym miejscu uwag zwrci mi Artur Olizo.

We waciwym miejscu nawierciem otwr,
anastpnie wkleiem we rurk zwinit zpolistyrenu 0,25 mm. Dorobiony detal pomalowaem na czarno. Potem przystpiem do mocowania pozostaych wikszych elementw,
poczynajc od osony kabiny. Poniewa okazaa si niespecjalnie dopasowana do kaduba, musiaem uy mocniejszego kleju ina si
spasowa elementy. Aby unikn zaparowania
szka, zamiast cyjanoakrylu uyem dwuskadnikowego Poxipolu.
lady eksploatacji
Opierajc si na zdjciach MiG-w-29 bdcych wsubie, zabraem si za nanoszenie

typowych dla tych maszyn ladw eksploatacji. Imitacje zabrudze powierzchni oraz nasczonych pynami ustrojowymi zakamarkw
wykonaem specyfikami AK-interactive. Na
zwilone white spiritem paszczyzny nakadaem z rn intensywnoci Engine Grime
iEngine Oil.
Dysze silnikw
Zakoczywszy brudzenie dokleiem wszelk

drobnic, ktrej nie montowaem wczeniej
w obawie o uszkodzenia. Tym samym mogem zabra si za ostatni sekcj wmodelu
wymagajc wikszej atencji dysze. Zaczem
od pomalowania ich farb Super Iron zpalety Super Metallic firmy Mr.Hobby. Nastpnie
zamaskowaem poszczeglne elementy dyszy
i natrysnem metalizer Dark Iron. Po wypolerowaniu tego ostatniego cae elementy zabezpieczyem bezbarwnym poyskiem, a potem zrobiem olejnego osza specyfikiem
AK-interactive. Dalej naleao doda imitacj
opale iokopce metalu. Tu ponownie signem po gotowe pyny AK, ktrymi przyciemniem istonowaem metaliczne powierzchnie.
Nastpnie tamijowskimi cieniami, aplikowanymi zaczon do nich gbeczk, uzyskaem
efekt tych iniebieskich przebarwie, typowych dla wygrzanego metalu. Prace zwieczya odrobina czarnego pigmentu naniesiona
pdzelkiem wewntrz dyszy.

m
nr 4/2012
SUPER MODEL
23
24
nr 4/2012
SUPER MODEL
25
SAMOLOTY
1:32
Zoukei-Mura
o c ena zestawu
8/10
Kyushu J7W1 Shinden
Zdenk ebesta
wa lata temu na rynku pojawi si nowy

producent. Japoska firma Zoukei-Mura
zadebiutowaa modelem rodzimego myliwca przechwytujcego Kyushu J7W1
Shinden, ktry mia broni japoskiego nieba przed nalotami amerykaskich dywizjonw bombowych. Zbudowany jako dolnopat
wukadzie kaczki, zsilnikiem Ha-43 wukadzie
pchajcym, napdzajcym due, szecioo-
patowe migo, Shinden mia by uzbrojony

w cztery dziaka kal. 30 mm, oznaczone jako
Typ 5. Do koca wojny zbudowano tylko dwa
prototypy. Pierwszy z nich wykona trzy loty
testowe ocznym czasie 45 minut, startujc
zbazy Itazuke. Ten egzemplarz zosta znaleziony po wojnie przez amerykaskich onierzy
wopakanym stanie, przewieziony do Stanw
Zjednoczonych w1946 r. idoprowadzony do
stanu lotnego. Nie wykonano jednak na nim
ju adnego lotu. Obecnie znajduje si wmagazynie NASM.
J7W1 Shinden stanowi wdziczny temat do

budowy miniatur kategorii what if , zwykle
watrakcyjnym kamuflau izsymbolami zwycistw powietrznych. Poniewa preferuj repliki
istniejcych samolotw, zdecydowaem si na
maszyn prototypow.
W duym pudeku z ilustracj Shindena
atakujcego dywizjon B-29 znajdziemy 237
elementw rozmieszczonych na omiu wypraskach wtrzech kolorach: czerwonym, czarnym isrebrnym. Kolejna ramka z16 czciami
wykonana zostaa zprzeroczystego tworzywa.
zanim zaczniesz...
J7W1 Shinden Zoukei-Mura SWS No.01,
dodatki firmy Zoukei-Mura:
Photo-Etched Interior Set,
Photo-Etched Undercarriage Set,
Photo-Etched Exterior Set,
Turned Metal Machine Gun & Gas Spring Set,
Early Stage Cowling,
Metal Struts,
Weight-Changed Tires.

kleje:
Tamiya Extra Thin,
szybkowicy Loctite,
czarny cyjanoakryl Wave,
nitowado Rosie the Riveter 0,7 mm,
profile polistyrenowe,
cyrkiel Olfa.
farby:
26
Mr.Hobby serii Mr.Color: C8, C15, C35, C79,

C58, C42, C127, C78,
Alclad II rne odcienie,
lakiery bezbarwne Mr.Hobby,
MIG P222 Neutral Wash i P220 Dark Wash.
rda:
Concept Note SWS No.1 J7W1 Shinden,
Japonia 2010.
Kyushu Navy Experimental Interceptor
Fighter Shinden, Famous Aircraft of the
World No.153, Japonia 1986.
Zawiera wiata pozycyjne, desk rozdzielcz

ioson kabiny wdwch wersjach: jednoczciowej idzielonej. Czterdziestostronicowa instrukcja bardzo dokadnie prowadzi przez kolejne etapy montau. Rysunki uzupeniano licznymi fotografiami modelu wdanej fazie budowy.
Arkusz do grubych kalkomanii pozwala jedynie na odtworzenie samolotu prototypowego.
Zoukei-Mura do kadego ze swoich modeli
oferuje szereg dodatkw z serii Super Wing
Options. Zostay one stworzone we wsppracy zwieloma znanymi wwiecie firmami takimi
jak Eduard, Aber czy Vallejo. Czeski Eduard wyprodukowa trzy komplety elementw fototrawionych, ktre s sprzedawane wycznie pod
mark Zoukei-Mura. Pierwszy zestaw zawiera
detale wntrza, w tym kolorowe pasy, nowy

fotel idesk rozdzielcz. Wdrugim znajdziemy szczegy komr podwozia iich pokryw,
za wtrzecim odtworzono klapy. Polski Aber
przygotowa natomiast toczone lufy dziaek.
Wprzypadku budowy prototypu maszyny polecam zaopatrzy si wodlan zywicy cz
pokrywy komory uzbrojenia z zalepionymi
wylotami dziaek. Podwozie mona poprawi
ywicznymi, ugitymi koami oraz goleniami podwozia z biaego metalu. Pozostae dodatki to ywiczna figurka siedzcego
pilota, balast w ksztacie
magazynkw na amunicj
do dziaka iywiczny silnik odrzutowy Ne-20. Ten
ostatni znajdzie zastosowanie, jeli zdecydujemy
si na budow wariantu
J7W2, ktry pozosta tylko
wsferze projektu. Wofercie znajduje si take
zestaw dedykowanych farb produkcji Vallejo.
Rwnoczenie z kad wydan replik japoski wytwrca przygotowuje ksiki zserii
Concept Note. Publikacje te przedstawiaj histori danego samolotu, uzupenion licznymi historycznymi iwspczesnymi zdjciami.
Kolorowe fotografie egzemplarza znajdujcego
si aktualnie wdepozycie NASM pokazuj wiele szczegw maszyny. Na kolejnych stronach
opisano i udokumentowano fotograficznie
monta modelu, atake zamieszczono galeri
miniatur wykonanych przez modelarzy zcaego
wiata. Cao uzupeniaj plany wskali 1:48.
Linie podziaowe na powierzchni Shindena
Zoukei-Mury s wgbne i delikatne. Wzdu
linii podziau gwnych paneli czciowo odtworzono rzdy nitw. Poniewa chciaem cakowicie ponitowa swj model, musiaem zaszpachlowa niektre znich. Byy bowiem zbyt
wyrane wporwnaniu ztymi, ktre zrobiem
za pomoc nitowada Rosie the Riveter orozstawie zbkw 0,7 mm. Repliki japoskiej firmy
charakteryzuje odwzorowanie wielu wewntrznych elementw konstrukcji: silnikw, uzbrojenia, zbiornikw paliwa itp. Wielu znich nie bdzie wida po zbudowaniu miniatury, ale dziki nim atwiej j pootwiera. Model Shindena
zawiera niemal pene wyposaenie kaduba.

W nosie samolotu znajduje si uzbrojenie,
wtym instalacje piknie wykonanych imitacji
dziaek Typ 5. Do ideau pozostaje tylko uy
zestaww zserii Super Wing Options. Mylca
jest jednak instrukcja montau, przedstawiajca prototyp wkamuflau, uzbrojony wdziaka
30 mm, co nie miao miejsca. Dla zachowania rozkadu mas posiada on natomiast cztery
stalowe rury, zamocowane w uchwytach dla
planowanego uzbrojenia. Otwory wylotowe
luf byy zalepione. Wzwizku ztym zastosowaem wspomnian wczeniej ywiczn cz
pokrywy komory uzbrojenia. Pozostawiem oryginaln komor wraz zuchwytami na uzbrojenie, do ktrych przymocowaem okrge profile
imitujce stalowe rury. Potem przygotowaem
now, ciesz pokryw komory uzbrojenia.
Kokpit wyposaono bardzo dobrze, widoczne s nawet cylindry za fotelem pilota. Mimo
to polecam uzupeni kabin blaszkami fototrawionymi. Wmoim przypadku okazao si to
niezbdne, gdy fototrawiona tablica przyrzdw odpowiada tej umieszczonej wprototypie.
Zkolei obecna wmodelu tablica zprzeroczystego plastiku powstaa na podstawie zachowanej dokumentacji produkcyjnej, w ktrej
zmieniono ksztat irozmieszczenie poszczegl-
nych instrumentw. Zgodnie zinstrukcj jako

podstawowego koloru wntrza kokpitu uyem jasnozielonej farby Mr.Color C127. Warto
wspomnie, e osona kabiny jest wystarczajco cienka iprzeroczysta. Podczas jej malowania wykorzystaem doczone do zestawu
maski zzielonkawej folii elastycznej odobrej
przyczepnoci.
Prawdziwy klejnot to ukad napdowy. Tak
piknie odtworzony zplastiku silnik gwiazdowy to rzadki widok. Jeli zastosujemy si do
instrukcji, wszystko do siebie piknie pasuje.
Detale odtworzono na najwyszym poziomie,
wzasadzie wystarczy tylko doda okablowanie zdrutu. Jedyn niedoskonao stanowi
uproszczone iniedokadnie wykonane osony
silnika. Wmodelu osona silnika jest dwuczciowa prawdopodobnie po to, aby go atwo
otworzy lub zakry. W rzeczywistoci silnik
zakryty by siedmioma panelami, ktre mocowano do metalowej konstrukcji. Wyciem
zatem osony zzestawu, wyfrezowaem je od
wewntrz iodtworzyem wewntrzn struktur.
Lotki iklapy s wminiaturze fabrycznie oddzielone. Powierzchnie sterowe usterzenia
przedniego i pionowego musiaem odci,
aby zamontowa je w pozycji wychylonej.
Wprzypadku klap ioson podwozia ponownie
nr 4/2012
SUPER MODEL
27
posuyem si czciami fototrawionymi zzestawu dodatkowego produkcji Eduarda. Replika

musi by do mocno obciona, aby utrzyma
swoje charakterystyczne ustawienie. Oowiane
obcienie wodpowiedniej iloci umieciem
wnosie przed przedziaem uzbrojenia ikomor
przedniego podwozia. Ze wzgldu na zwikszon tym sposobem mas musiaem zastosowa
golenie podwozia zbiaego metalu, ktry moe
wytrzyma wiksze obcienia. Golenie zostay
pomalowane na czarno, natomiast piasty k
wkolorze metalu. Kolor oryginalnego materiau miay rwnie wszystkie powierzchnie wewntrzne za wyjtkiem kokpitu.
Po pokryciu modelu warstw podkadu
Mr.Surfacer 1000 przystpiem do waciwych
prac malarskich. Zaczem od natrynicia powierzchni miniatury srebrnym Mr.Color C8.
Farba ta posuya pniej jako baza do imitacji zadrapa i odpryskw. Prototyp J7W1
zosta oblatany w prostym kamuflau samolotw japoskiej marynarki wojennej zkoca
wojny. Grne powierzchnie pokrywaa ciemna
ziele (Mr.Color C15), za dolne powierzchnie
farba jasnoszara (Mr.Color C35). Oznaczenia
szybkiej identyfikacji byy pomaraczowo-te (Mr.Color C58). Poniewa kalkomanie
wzestawie nie nale do najcieszych, uyem
jedynie drobnych napisw eksploatacyjnych
na skrzydle iusterzeniu pionowym. Wszystkie
pozostae oznaczenia, wtym Hinomaru, naniosem aerografem, wspomagajc si maskami.
Szablony Hinomaru wyciem za pomoc cyrkla Olfa. Przy kkach o rednicy powyej 10
mm narzdzie to spisuje si doskonale. Cao
zabezpieczyem byszczcym lakierem bezbarwnym Mr.Hobby, po czym na dolne, jasne
powierzchnie zaaplikowaem Neutral Wash firmy MIG Productions, ana grne, ciemne powierzchnie Dark Wash. Nastpnie wykonaem
odrapania, delikatnie szlifujc powierzchnie do
podkadowej warstwy farby Mr.Color C8. Na
28
koniec dokleiem maszty anten pod kadubem.

Podczas powojennej odbudowy nie zostay one
zainstalowane, ale s widoczne na oryginalnym
filmie zoblotu prototypu.
Replika J7W1 bez wtpienia moe stanowi
atrakcyjny obiekt w kadej kolekcji. Nie znajdziemy bowiem zbyt wielu samolotw otakiej
sylwetce. Warto wspomnie, e dotychczas
zwolennicy skali 1:48 mieli moliwo budowy
miniatury Shindena tylko ze starego zestawu
Hasegawy, lecz w tym roku Zoukei-Mura zamierza poszerzy swoj ofert omodel J7W1
wanie wtej skali.

m
nr 4/2012
SUPER MODEL
29
30
nr 4/2012
SUPER MODEL
31
32
SAMOLOTY

o c ena zestawu
8/10
Martin 167-A.3
1:48
Special Hobby
zanim zaczniesz...
Model 167F-A.3 Glenn in Arme de l'Air
1940/45 Special Hobby SH48114.
tama maskujca Tamiya 10 mm,

waciki i rczniki papierowe,
patyczki higieniczne.
skalpel i ostrza Olfy,

psety,
pilnik do paznokci,
papiery cierne gradacji 240, 1000 i 1200,
pytki polistyrenowe,
tama 3M,
34
farby Mr.Hobby serii Hobby Color: H11, H12,

H58, H73, H17, H307,
rozcieczalniki Mr.Aqueous Hobby Color
Thinner i Mr.Color Thinner,
pyny do kalkomanii Mr.Mark Setter i Softer,
lakier bezbarwny Mr.Color GX100 Super
Clear III,
zmatowiacz Mr.Color C30,

farby olejne dla plastykw Talens Van Gogh:
Lamp Black, Burnt Umber, Burnt Sienna,
AK-interactive AK011 White Spirit,
AK-interactive AK025 Fuel Stains.
rda:
Chodil J., Janowicz K., Jarski A., Martin 167
Maryland, Gdask 2005.

Jakub Galicki
merykaski samolot bombowy i rozpoznawczy Martin Maryland zosta opracowany w wytwrni Glenn L. Martin
Company pod koniec lat 30. XX wieku
w odpowiedzi na konkurs ogoszony przez
dowdztwo USAAC. Cho prototyp maszyny
oznaczonej jako Martin Model 167W pomylnie przeszed prby w locie, nie zostaa ona
przyjta na uzbrojenie Korpusu Lotniczego
Armii Stanw Zjednoczonych.

Konstrukcja znalaza natomiast zbyt we Francji. Wariant
eksportowy dla tego kraju
otrzyma oznaczenie fabryczne Martin 167F, a modyfikacje
obejmoway m.in. zastosowanie silnikw gwiazdowych Wright
R-1830-SC 3G, karabinw maszynowych FN-Browning i MAC 34 kal. 7,5 mm
oraz instrumentw pokadowych wyskalowanych wsystemie metrycznym. Pierwsze samoloty, ktre wArme de l'Air oznaczono Martin
167-A.3, zostay dostarczone wgrudniu 1939
roku. Do koca czerwca 1940r. lotnictwo francuskie otrzymao w sumie 257 maszyn tego
typu, skierowanych do jednostek rozpoznawczych ibombowych.
Wpudeku
Dziki uprzejmoci producenta oraz polskiego dystrybutora Eduard Polska Sp. zo.o.
otrzymaem drugie wydanie Marylanda wskali
1:48 firmy Special Hobby. Wdo maym jak
na model otak duych gabarytach, kolorowym
pudeku znajdziemy cztery ramki odlane zszarego plastiku ijedn przeroczyst zelementami oszklenia kabiny, wieyczki idziobu; woreczek zczciami silnika odlanymi zywicy,
niewielk blaszk fototrawion, czyteln czarno-bia instrukcj montau oraz wydrukowany
przez Aviprint bardzo adny arkusz kalkomanii
zoznaczeniami do czterech malowa:
Martin 167F-A.3 No.63 czarna 3

zGroupement Patrie, FFI, wrzesie 1944 roku,
Martin 167F-A.3 No.112 ta 3 zGB II/63,
czerwiec 1940 roku,
Martin 167F-A.3 No.187 czarna 3 z GB
I/62, czerwiec 1940 roku,
Martin 167F-A.3 No.30 zGB I/34 Bearn, FFI,
1944/1945.
Gwne elementy zestawu wykonane s zdo
mikkiego iatwego wobrbce tworzywa, co
zdecydowanie zwiksza komfort pracy zwyrobami Special Hobby. Moje dowiadczenia wskazu-
j bowiem,
e ju przed rozpoczciem montau miniatur tej firmy warto
zaopatrzy si wdodatkow tubk szpachlwki, grubszy papier cierny idodatkowe noyki.
Podczas wstpnych ogldzin nie zauwayem jamek skurczowych ani adnych wikszych nadlewek. Na powierzchniach kaduba, statecznikw
iskrzyde delikatnie odwzorowano linie podziau
blach, ktre niezwocznie pogbiem wobawie,
i znikn pod kilkoma warstwami farb ilakieru.
Ju na samym pocztku wyciem te powki
kaduba iskrzyde wcelu wstpnego spasowania. Od razu dostrzegem konieczno pocienienia krawdzi spywu pata. Oglnie jednak na
tym etapie wszystko wygldao wmiar dobrze.
Wntrze kaduba
Rozpoczem od wklejenia w kadub bocznych okienek przy pomocy kleju do plastiku

Mr.Hobby. Ich krawdzie styku zszarym tworzywem zalaem klejem CA. Wyschnite spoiny
wyszlifowaem papierem ciernym, a nastp-
nie przetarem past polersk firmy Tamiya.

W ten sposb otrzymaem gadk i lustrzan
powierzchni, za okienka nabray blasku. Gdy
ju si ztym uporaem, nadszed czas na poskadanie wntrza modelu. Okienka zamaskowaem
od rodka kawakami tamy Tamiya, wyczyciem i podoklejaem plastikowe oraz ywiczne
czci wyposaenia kaduba, koczc ten etap
prac wklejeniem pasw iinnych drobnych elementw fototrawionych.
Zakoczywszy monta sekcji wntrza kaduba, cao przemyem pod biec wod
w celu usunicia drobinek kurzu

ipyu. Nastpnie naniosem preshading czerni z palety Hobby
Color firmy Mr.Hobby wedug
podziau wrg, po czym pokryem wntrze farb H58 Interior
Green. Wszelkie drobne detale wymalowaem pdzelkiem.
Kolejne kroki to dodanie niewielkiej iloci obi, wykonanych starym srebrem Humbrola
nakadanym ig, oraz wash.
Odpowiedni mikstur sporzdzi e m ze znakomitych, nigdy niekoczcych
si farb olejnych dla plastykw Van Gogh
w kolorach Lamp Black, Burnt Umber oraz
Burnt Sienna, rozcieczonych White Spiritem
zAK-interactive.
Monta kaduba wraz ze skrzydami
Po zawerniksowaniu wntrza zabraem si

za czenie powek kaduba. Okazao si, e
wczeniej nie dostrzegem lekkiego zwichrowania w czci ogonowej, wskutek ktrego
ogon odchodzi od pionu odobre kilka stopni.
Postanowiem najpierw sklei kadub, apotem
skorygowa t wad. Jednak ju ta pierwsza
czynno nie naleaa do bezproblemowych.
Powki kaduba musiaem klei cyjanoakrylem
wtrzech etapach, za kadym razem mocno obwizujc je tam 3M. Po ich spojeniu wgrnej
czci ogonowej, atake niemal na caym spodzie ujawnio si sporo nierwnoci. Musiaem
nr 4/2012
SUPER MODEL
35
naoy na nie grub warstw szpachli, nadajc

przy tym prawidowy ksztat. Nastpnie naprostowaem zwichrowany ogon, kilkukrotnie moczc go we wrzcej wodzie ircznie naginajc.
Kolejn niemi niespodziank odkryem po zoeniu statecznikw poziomych, ktre rwnie
mocno odchodziy od osi. Wtym przypadku do
wyrwnania poziomu posuyy mi doklejony
w formie klina kawaek pytki polistyrenowej
isolidna warstwa szpachli zaaplikowana zobu
stron. Sytuacja powtrzya si jeszcze na lewym skrzydle. Po sklejeniu powek skrzyde
wyszo na jaw, e dolna powka lewego skrzyda jest za krtka iza wska. Tutaj ponownie
zdecydowaem si wklei odpowiednio pionowy ipoziomy polistyrenowy klin.
Przysza pora na wklejenie elementw przeroczystych iich zamaskowanie. Tu obyo si
bez wikszych kopotw. Jako podstawowe
spoiwo zastosowaem Mr.Clear Glue II, wniektrych strategicznych miejscach dodajc
po kropelce kleju cyjanoakrylowego dla zapewnienia lepszej wytrzymaoci. Poniewa
klej Mr.Hobby schnie niemal 24 godziny, uzna-
em za niezbdne wzmocnienie wizania przed

maskowaniem szyb. Reflektory w skrzydach
zamontowaem w taki sam sposb jak boczne okienka wkadubie. Wyszlifowanie modelu i wypukanie go w wodzie z detergentem
umoliwio przystpienie do dalszych dziaa.
Malowanie
Na pocztku ca miniatur pokryem czarn

siatk preshadingu wzdu linii podziaowych
iwszelkich zagbie, doklejajc ju na tym etapie wszelkie drobne detale zewntrzne jak np.
rury wydechowe. Aplikacj kamuflau rozpoczem od natrynicia zrki farby Mr.Hobby
H17 Cocoa Brown, posikujc si schematem
zawartym winstrukcji. Nastpny wkolejnoci
by kolor H73 Khaki, do mocno rozcieczony
inanoszony kilkoma warstwami, by nie naruszy drobnymi kropkami odkurzu brzowych
plam. Potem naoyem kilka warstw mocno
rozcieczonej szarej farby H307 zarwno na
grn, jak idoln powierzchni modelu, gdy
wskutek washa poszczeglne odcienie szaroci
sugerowane na te powierzchnie itak przyjyby
jednakow barw. Plamy kamuflau rozjaniaem midzy liniami podziau blach iinnymi panelami danym kolorem bazowym rozjanionym
odrobin biaej farby.
Kiedy wszystko przescho, zawerniksowaem
model rewelacyjnym lakierem bezbarwnym
Mr.Color GX100 inaoyem kalkomanie, wyko-
36
rzystujc przy tym odpowiednie pyny Mr.Hobby.

Oznaczenia na arkuszu Aviprintu wyglday bardzo dobrze itako si ukaday na powierzchni
repliki. Nie mam te zastrzee do ich reakcji na
preparaty Mr.Mark Setter iSofter. Podobnie jak
we wntrzu kaduba, tak i na zewntrz obicia
wykonaem za pomoc igy maczanej wsrebrnym Humbrolu, koczc ten etap naoeniem
jeszcze jednej ochronnej warstwy lakieru GX100.
Nastpnie zrobiem washa, wprowadzajc we
wszelakie zagbienia roztwr White Spiritu zfarb olejn dla plastykw wkolorze Burnt Umber.
Drobne zacieki powstay z uyciem specyfiku
AK-interactive Fuel Stains. Po doklejeniu anten,
celownikw, goleni oraz pokryw wnk podwozia
cao zabezpieczyem warstw bezbarwnego lakieru matowego, powstaego poprzez zmieszanie
byszczcego GX100 ze zmatowiaczem Mr.Color
C30 zdodatkiem opniacza. Teraz mogem cign maskowanie oszklenia ipostawi gotow
miniatur na pce.
m
nr 4/2012
SUPER MODEL
37
38
nr 4/2012
SUPER MODEL
39
POJAZDY
Wejcie do gry
ocena zestawu
9/10
Pz.Kpfw.VI Ausf.E Tiger I Initial Production
1:35
n
D r a g o
zanim zaczniesz...
wykorzystane zestawy:
Pz.Kpfw.VI Ausf.E Tiger I Initial Production
sPzAbt 502 Leningrad 1943 Dragon 6252
Wybrane narzdzia i materiay:
klej Tamiya Extra Thin Cement,

pynna szpachla Mr.Dissolved Putty,
aerograf Gunze z dysz 0,2 mm,
pdzle Cotman i Kolibri,
strzykawka,
plastelina.
40
uyta Chemia modelarska:

podkad Mr.Surfacer 1200,
farby:
Mr.Hobby serii Hobby Color: H333, H38,
H317, H324, H93, H30,
Vallejo serii Model Air: 71008, 71052,
Vallejo serii Model Color: 70822,
Humbrol: 33,
rozcieczalniki Mr.Color Thinner 110 i
Tamiya Lacquer Thinner,
pyny do kalkomanii Mr.Mark Softer i
Mr.Mark Setter,
MIG P220 Dark Wash,
MIG P239 Thinner for washes,
MIG P249 Pigment Fixer,
MIG P410 Oil and Grease Stain Mixture,

pigmenty MIG P033, P414, P028, P232,
farby olejne 502 Abteilung: Abt001, Abt
030, Abt 100, Abt 130,
white spirit.
Jacek Cielak
zut oka na wntrze puda zt miniatur

powinien wywoa umiech radoci na
twarzy kadego modelarza. Olbrzymia
ilo wyprasek gsto wypenionych detalami pozytywnie zaskakuje. Co wicej, wzestawie znajdziemy trzy arkusze blach, metalow
luf, metalowe pociski, metalowe toczone uski,
wyrzutniki granatw dymnych zmocowaniem
oraz odlewane szekle. Gsienice to pojedyncze ogniwka Magic Track. Miy dodatek stanowi dwie ramki zfigurkami imundurami solo,
przygotowanymi wtechnologii DS. Producent
proponuje dwie wersje wykonania modelu oraz
moliwo wyposaenia go wzestaw brodzcy.
Jednym sowem cacko.
Monta
Podwozie i ukad jezdny sprawiaj bardzo

dobre wraenie. Czci maj wietne detale
ruby ispawy zostay adnie odwzorowane. Nie
ma problemw zwaciwym pozycjonowaniem
elementw, cho minimalna liczba wypychaczy
znajduje si w widocznych miejscach. Warto
zaznaczy, e schemat budowy gdzieniegdzie
wskazuje z kolejno czynnoci, ale winstrukcjach Dragona zawsze naleao na to uwaa.
Wmodelu odtworzono szcztkowe wntrze
przedziau silnikowego, amianowicie wentylatory izbiorniki paliwowe. Postanowiem je delikatnie wyeksponowa, pozostawiajc tylne
osony przedziau silnikowego wpozycji otwartej. Przy montau wanny igrnej pyty proponowabym przyj inn kolejno ni sugeruje
instrukcja. Moim zdaniem wygodniej rozpocz
od wklejenia przedniej pyty pancernej itylnej
pyty przedziau silnikowego, a dopiero do
nich dopasowa grn pyt wanny. Zmiana
sekwencji skadania iwstpne pozycjonowanie bez kleju pozwalaj unikn rozczarowania.
Zpomoc przychodzi tutaj Tamiya Extra Thin
Cement, ktrego waciwoci umoliwiaj poczenie uprzednio prawidowo uoonych czci
poprzez zalanie miejsca ich styku. Spoiwo to
ma doskonae waciwoci penetracyjne ikrtki
czas wizania.
Budow miniatury dokoczyem wzasadzie
zgodnie zinstrukcj, nie natrafiajc ju na adne problemy ze spasowaniem. Doczone do
zestawu fabryczne waloryzacje zostay zaprojektowane iwykonane wsposb przyjazny dla
modelarza inie powinny nikomu sprawi trudnoci wmontau.
Prace malarskie iwykoczeniowe
Postanowiem przedstawi czog wjednolitym szarym kamuflau. Nie znaczyo to jednak,

e planowaem uy jednej farby, wrcz przeciwnie. Zaczem jednak od podkadu, ktry
daje duo lepsz przyczepno nakadanym
pniej warstwom. Poza tym, po jego aplikacji
uwidaczniaj si wszystkie niedocignicia powstae wtrakcie skadania modelu, co uatwia
ich eliminacj. Bez wzgldu na materia, zjakiego wykonane s elementy repliki (plastik, ywica, blaszki fototrawione), stosuj szpachlwk
natryskow Mr.Surfacer 1200. Przy waciwym
rozcieczeniu iuyciu dedykowanego rozcieczalnika Mr.Color Thinner naoenie Surfacera
nie powinno sprawia adnych trudnoci. Po
tej operacji odczekaem jeden dzie imogem
zacz waciwe malowanie.
Na pierwszy ogie poszed kolor ciemnoszary wtym przypadku H333 Extra Dark Seagray
zpalety Hobby Color japoskiej firmy Mr.Hobby

rozcieczony Tamiya Lacquer Thinner. Proporcje
farby irozcieczalnika dobieram intuicyjnie. Przy
malowaniu aerografem po dokadnym wymieszaniu zawartoci soiczka do danej iloci farby
dodaj okoo 30% rozcieczalnika. Jednolita
powoka farby H333 miaa by najciemniejszym tonem na caym pojedzie. Do jej rozjaniania uyem trzech kolorw. Pierwszym by
H38 Dark Grey, bardzo delikatnie nanoszony od
wszystkich przeci krawdzi (np. miejsce styku wiey zpyt grn wanny), malujc wkierunku na zewntrz wtaki sposb, aby ciemna
baza nadal przewitywaa. Nastpnie powtrzyem proces, natryskujc janiejszy ju H317
Gray. Najintensywniejsze rozwietlenia najwikszych powierzchni zrobiem farb H324 Light
Gray. Wcelu zaakcentowania kolorystycznego
odcicia niektrych miejsc maskowaem krawdzie papierow tam malarsk. Efekt tych
dziaa najlepiej wida na grnej czci wiey.
Zaamanie paszczyzny zostao podkrelone zaamaniem kolorw. Po tym etapie model sta
si duo janiejszy iwydawa si mocno przeskalowany kolorystycznie. Trzeba jednak mie
na uwadze, e po dalszych zabiegach kontrasty
barw zdecydowanie zanikaj, zatem naley mocniej zaakcentowa przejcia barw, eby ostatecznie byy wogle widoczne.
Przystpujc do rozjaniania detali stanem
przed drobnym problemem. Musiaem dobra
tak barw, ktra byaby moliwie zbliona do
koloru bazowego, ajednoczenie podkrelaa
elementy wypuke iodstajce od bryy czogu.
Sporzdziem mieszank akryli 71008 i 71052
zserii Vallejo Model Air wproporcji 1:1 iniewielkim pdzelkiem pomalowaem wszystko, co
wedug mnie wymagao jeszcze mocniejszego
zaakcentowania: wazy, zapinki, wystajce fragmenty wlotw wentylacyjnych, ruby inakrtki
na koach itp. Miniatura staa si nieco pstrokata,
ale taki wanie by mj zamiar.
nr 4/2012
SUPER MODEL
41
Do wstpnego tonowania barw wykorzystuj nieco kontrowersyjn technik. Mianowicie,

uywam farb typu Clear, ktre charakteryzuj
si transparentnoci iduym poyskiem. Cay
pojazd pokryem mieszank farb H93 Clear Blue
iH30 Clear, redukujc kontrasty na przejciach
kolorw. Przy okazji Tygrys sta si zlekka niebieski, ajego powierzchnia zyskaa byszczc i gadk faktur. Stanowio to dobr baz
nie tylko do naoenia kalkomanii, ale take
do dalszych zabiegw tonujcych z farbami
olejnymi 502 Abteilung. Filtry zAbt001 Snow
White, Abt130 Dark Mud, Abt030 Navy Blue
iAbt100 Faded Grey rozcieczane white spiritem naniosem technik laserunku, cienkimi,
niemale przeroczystymi warstwami. Farb
rozrabiaem na boku itransparentn mieszank
pdzelkowaem model, tworzc gbsze cienie
i mocniejsze wiata. Po tym etapie powoka
zrobia si satynowa. Korzystajc ze specyfiku
Dark Wash firmy MIG Productions, aplikowanego cienkim pdzelkiem, podkreliem detale
i linie spaww. Nadmiar mikstury usuwaem
lub rozcieraem pdzelkiem, bd delikatnie
nasczonym Thinner for Washes patyczkiem
higienicznym.
Kiedy zakoczyem washowanie kaduba przysza pora, by popracowa przy ukadzie jezdnym
pojazdu. Zzaoenia nie mia on by ubocony,
lecz tylko subtelnie przykurzony. Mikkim pdzlem naoyem pigmenty na wann kaduba izalaem je Fixerem MIGa. Po wyschniciu poprawiem cao suchym pigmentem izapuciem
washa. Zalewajc rnokolorowymi mieszankami farb olejnych iThinnera przypudrowane,
czy zabocone pigmentami powierzchnie, mona
uzyska bardzo ciekawe rezultaty. Do lekkiego
przykurzenia wanny i k uyem pigmentw
Europe Dust i Light Earth MIGa, ktre moe
niespecjalnie kojarz si zbezdroami istepami
Kraju Rad, ale nie chciaem zbytnio przyciemnia dolnych partii miniatury.
Wdalszej kolejnoci zabraem si za gsienice. Wykonaem wyki zplasteliny ipoprzykadaem do nich pojedyncze ogniwa. Powstao
niebrudzce ijednoczenie na tyle mocne poczenie, e mogem natrysn ogniwa zaerografu czarn emali Humbrola. Nastpnie zasypaem ogniwa rnokolorowymi pigmentami, ktre utrwaliem Fixerem MIGa. Potem przetarem
je jeszcze palcem uprzednio zanurzonym wmetalicznym pigmencie. W ten sposb wybysz-
42
czone zostay tylko wystajce czci gsienic.

Cao zawerniksowaem bezbarwnym lakierem.
Skadanie gsienic rozpoczem od spojenia
ogniw klejem Tamiya Extra Thin. Magic Tracki to
teoretycznie samozatrzaskowe ogniwka, jednake warto si zabezpieczy przed rozpadaniem
tam. Jednorazowo sklejam odcinki kilkunastu
ogniw. Miejsce klejenia jest przez pewien czas
elastyczne iswobodnie mona ksztatowa odcinki na koach. Monta zaczynaem od koa napdowego, idc wkierunku koa napinajcego.
Kocowe poczenie gsienicy zazwyczaj staram
si zlokalizowa wczci, ktra styka si zpodoem. Po zoeniu caych tam poprawiem ich
kolorystyk, nakadajc na nie suche pigmenty,
gwnie wrdzawych odcieniach, irozcierajc je
pdzelkiem.
Imitowanie odpryskw irys to czasochonny
istosunkowo niewdziczny proces. Co wicej,
na tym etapie naley dziaa z duym wyczuciem. Postanowiem poprzesta na niewielkiej
iloci otar i obi. Problem polega na tym, i
wykonanie tych efektw wsposb umiarkowany czyni je niemal niewidocznymi, natomiast
przesadzone wmoim odczuciu cakowicie dyskwalifikuj model, oile celem nie jest zbudowanie wypalonego wraku. Za pomoc pdzelka
imieszanki farb Vallejo przygotowanej wczeniej
do rozjaniania detali namalowaem rnej dugoci linie, gwnie na bokach pancerza wanny.
Niewielk liczb obi naniosem te na krawdziach detali. Nastpnie jasne rysy wypeniem
rdzawym kolorem, starajc si zachowa obwdk janiejszego odcienia wok kadego
rdzawego dranicia. Podobnie wygldajce
uszkodzenia atwo zaobserwowa nie tylko na
czogach, ale choby na pracujcych obecnie
maszynach budowlanych.
Praktycznie na kadym pojedzie, ktry przemieszcza si w rnych warunkach naturalnych, moemy zaobserwowa rnokolorowe
zacieki, spowodowane spywaniem deszczwki
po paszczyznach. Zmoich obserwacji wynika,
i najczciej s one biae lub wrnych odcieniach szaroci. Do tego dochodz jeszcze zalegajce pyy wprzypadku wozw poruszajcych
si w suchym terenie. Swoje spostrzeenia
postanowiem wdroy wycie na budowanej
miniaturze. Zaczem od naniesienia na sucho
pigmentw Europe Dust iDust MIGa, przede
wszystkim w miejsca czenia pyt pancerza.
Kolejny krok to zalanie nasypanego pigmentu
specyfikiem Thinner for washes aplikowanym
strzykawk. Dziki temu powstaa mokra mieszanina, ktr pdzelkiem, uprzednio delikatnie nasczonym rozcieczalnikiem, rozcieraem
zgodnie zdomniemanym kierunkiem spywu
wody zczogu, cigajc jej nadmiar zmodelu.
Pdzelek naley czsto czyci idba oto, by
przez cay czas by wilgotny. Zamiast pdzelka
mona te posuy si patyczkami higienicznymi. Na tym etapie, na wci jeszcze mokrej
miniaturze dorobiem te kocowe zacieki farbami olejnymi, stosujc technik biedronki.
Nakadaem punktowo niewielkie iloci farby
gwnie koloru biaego, piaskowego iciemnoszarego po czym rozcieraem je pdzelkiem
zwilonym rozcieczalnikiem. Staram si to robi wtaki sposb, eby powstajce smugi byy
jak najciesze imiay rne nasycenie barwy.
Zazwyczaj zostawiam cao do wyschnicia
na okoo dwie doby. Potem wykonuj rdzawe
zacieki zmiejsc, wktrych namalowaem poprzednio odpryski iobicia. Ostatnie poprawki
to ju tylko kosmetyka, majca na celu ujednolicenie wykonanych efektw.

m
nr 4/2012
SUPER MODEL
43
44
nr 4/2012
SUPER MODEL
45
POJAZDY
Barwy wczesnych
Tygrysw
Opracowanie ilustracji: Marek Jaszczot
Sylwetki barwne: Jacek Pasieczny
Pz.Kpfw. VI Tiger Ausf. E onr.

taktycznym 324 z3./s.Pz.Abt.
505. Trzecia kompania 505. batalionu
bya najpniej sformowan czci tej
jednostki, ktra te najpniej doczya
do reszty batalionu ju wtrakcie operacji
Zitadelle. Plansza przedstawia czog
zokresu latojesie 1943 roku. Co
ciekawe, dua cz Tygrysw miaa
malowania afrykaskie, poniewa
pierwotnie batalion by formowany
zmyl otym teatrze dziaa. Na
tym czogu mona zauway oficjalne
oznakowanie taktyczne batalionu
czogw cikich wpostaci biaego
rombu zczerwonym paskiem icyfr
numeru kompanii, znane rwnie
zafrykaskich Tygrysw s.Pz.Abt. 504.
Mona przyj, e czogi 3./s.Pz.Abt.
505 byy rwnie malowane kolorem
bazowym waciwym dla DAK, czyli
piaskowo-brzowym (RAL 8000).
Nastpnie malowano due numery
taktyczne wformie biaych obwdek,
adopiero pniej nanoszono drugi kolor
kamuflau, zapewne brzowy (RAL 8017),
tak jak wprzypadku innych czogw
pozostaych kompanii.
Pz.Kpfw. VI Tiger Ausf. E onr.

taktycznym 801 z8./SS-Pz.
Rgt. 2. zDywizji Grenadierw
Pancernych SS Das Reich.
Czog zosta wyprodukowany
wgrudniu 1942 roku. Plansza
przedstawia jego wygld zokresu
styczemarzec 1943 roku. Wczasie
walk oCharkw by uywany jako wz
dowdcy kompanii, gdy waciwy czog
(nr 800) zosta odesany do reperacji.
Oryginalny ciemnoszary kolor (RAL
7021) pojazdu zosta staranie pokryty
bia farb zmywaln.
46
Hubert Michalski
Celem poniszego artykuu jest prba zwizego przedstawienia iusystematyzowania informacji dotyczcych barw farb kamuflaowych
stosowanych na czogach Pz.Kpfw. VI Tiger, walczcych na wszystkich frontach II wojny wiatowej wokresie od sierpnia 1942 r. do marca
1943 roku.
Pierwsze seryjne Tygrysy, ktre w sierpniu 1942 r. opuciy zakady firmy Henschel
wKassel, pokryte zostay wcaoci ciemnoszar farb Dunkelgrau (RAL 7021), znan szerzej
wliteraturze przedmiotu pod nazw Panzergrau.
Fakt ten bardzo dobrze ilustruj zachowane zdjcia archiwalne, wszczeglnoci te przedstawiajce Tigery z 502 s.Pz.Abt z okresu walk pod
Leningradem oraz 503 s.Pz.Abt, walczcego od
pocztku 1943 r. na poudniowym odcinku frontu wschodniego.
Wraz znadejciem okresu zimowego kamufla Tigerw operujcych wZSRR sta si nader
nieefektywny, gdy odcie farby Panzergrau nie
by wstanie naleycie zamaskowa ich wterenie. Wzwizku ztym czogici oddziaw wyposaonych wte maszyny zaczli pokrywa swoje
wozy substancjami wkolorze biaym (najczciej
Pz.Kpfw. VI Tiger Ausf. E

onr. taktycznym 300 dowdcy
3./s.Pz.Abt. 503, Oblt. Waltera
Scherfa. Scherf dowodzi 3./s.Pz.Abt.
503 a do wrzenia 1944 r., uywajc
kilku Tygrysw onumerze 300 zarwno
wersji Ausf. E, jak iAusf. B. Pod koniec
wojny by dowdc s.Pz.Jg.Abt. 512.
Przedstawiony na planszy czog by jego
pierwszym Tygrysem, ktrego utraci
wczasie operacji Zitadelle uszkodzony
pojazd zosta wysadzony zpowodu
niemonoci ewakuacji. Czog ten,
wyprodukowany jeszcze w1942 roku,
pierwotnie posiada numer taktyczny
211 imia zamontowany unikalny dla
tego batalionu zasobnik ztyu wiey. Na
wiosn 1943 r. oryginalnie ciemnoszary
(RAL 7021) Tygrys zosta pokryty
mieszanin piaskowego izielonego,
ktrej wygld prbuje odtworzy
plansza.
bya to farba lub wapno) iwzalenoci od jednostki czynili to na rne sposoby. Pancerniacy
z502 s.Pz.Abt zazwyczaj nakadali kolory pasami
wsposb naprzemienny tworzc proste, dwubarwne kamuflae, podczas gdy onierze z503
s.Pz.Abt bia farb pokrywali niekiedy wszystkie
powierzchnie czogu, nie zostawiajc pozostaoci oryginalnego koloru nawet wobrbie numerw iznakw taktycznych (istniay oczywicie
wyjtki, jak chociaby Tigery onumerach 123
lub 231).
Wsposb cakowicie odrbny ni przedstawiono powyej pomalowane zostay Tigery wysane wraz z501 s.Pz.Abt do Afryki Pnocnej.
Jako pojazdy przystosowane do standardu
Tropen, oprcz osprztu uatwiajcego uytkowanie wcikim klimacie pustynnym otrzymay one take nowy wzr kamuflaowy, zoony
zfarb wkolorach brzowym (RAL 8020) iszaro-zielonym (RAL 7027), ktre miay zosta naoone na pancerz kadego znich wproporcjach
odpowiadajcych mniej wicej 70% pierwszej
i30% drugiej. Dokadna analiza zdj archiwalnych pozwala jednak stwierdzi, e rzeczywiste
proporcje czsto nie odpowiaday tym wytycznym, awniektrych przypadkach ich okrelenie
staje si praktycznie niemoliwe, gdy niedostrzegalna jest wogle linia rozdziau pomidzy kolorami, ktre wpalcym afrykaskim socu bardzo szybko powiay iwyranie zmieniay odcie.
Wart odnotowania ciekawostk jest fakt, i kilkanacie Tigerw pomalowanych wbarwy afrykaskie wskadzie m.in. 8./SS-Panzer-Regiment2 trafio take na front wschodni, biorc czynny udzia
wbitwie oCharkw wmarcu 1943 roku.
Pocztek 1943 r. przynis znaczc rewolucj wmalowaniu Tygrysw. Zgodnie zwydan

18 marca 1943 r. Dyrektyw nr 181, wszystkie czogi opuszczajce po tym dniu fabryk
wKassel miay zosta jednolicie pokryte piaskowoszar farb Wehrmacht Olive (RAL 7028), zastpujc obecn od kilku lat farb Panzergrau.
Pomalowane wten sposb Tigery po trafieniu
na front otrzymyway od eksploatujcych je zag dodatkowe pasy lub nieregularne plamy
kamuflaowe wbarwie oliwkowozielonej (RAL
6003) iciemnobrzowej (RAL 8017), nakadane
za pomoc pdzla lub pistoletu natryskowego.
Za przykad tak pomalowanych pojazdw mog
posuy m.in. Pz.Kpfw. VI z505 s.Pz.Abt, walczce wsierpniu 1943 r. na uku Kurskim. m
rda:
Doyle L. H., Jentz L. T., Germanys Tiger Tank, Atglen 2000.
Majewski A., Barwy iznaki Panzerwaffe, vol. II, Gdask 2002.
Restayn J., Tiger Ion the Western front, Paris 2001.
Schneider W., Tigers in Combat, vol. I, Mechanicsburg 2004.
Schneider W., Tigers in Combat, vol. II, Mechanicsburg 2005.
Pz.Kpfw. VI Tiger Ausf. E

onr. taktycznym 02 inazwie
wasnej Ursula z1./s.
Pz.Abt 502. Zaoga: Ltsch, Kohl,
Jonitz, Mller, Federizzy. Wygld
czogu zokresu wiosny 1943 roku,
gdy pierwsza kompania batalionu
walczya wpnocnym rejonie frontu
wschodniego, czekajc na sformowanie
pozostaych dwch kompanii. Wtym
czasie jej pojazdy nosiy unikaln
wstylu cyfrow numeracj. Czog
malowany bazowo farb piaskow
(RAL 7028) inajprawdopodobniej
kamuflowany zielon (RAL 6003). By
moe zosta uyty take kolor brzowy
(RAL 8017), ale autorzy zakadaj,
e malowanie wykonano dwoma
odcieniami rozcieczonej farby zielonej.
nr 4/2012
SUPER MODEL
47
POJAZDY
Libijska samobiena
1:35
wyrzutnia rakiet
Meng Model
ocena zestawu
8/10
zanim zaczniesz...
Pick-up w/ZPU-1 Meng Model VS-001,
konwersja Libyan Civil War Rocket Pickup
KFS Miniatures 35-002.
Wybrane narzdzia i materiay:
prciki i pytki polistyrenowe Plastruct,

klej cyjanoakrylowy,
papiery cierne rnych gradacji,
tamy maskujce Tamiya,
czarna folia maskujca Oramask.
48
farby:
Mr.Hobby serii Mr.Color i Mr.Super Metallic,
Tamiya,
Vallejo Model Color,
AK-interactive,
Lifecolor Tensocrom,
rozcieczalniki:
Mr.Hobby Mr. Color Thinner do farb
Mr.Hobby i Tamiya,
Lifecolor Acrylic Thinner do Tensocromw,
Sidolux do farb Vallejo,
lakiery bezbarwne Mr.Hobby Mr. Super
Clear i Lifecolor Matt Clear,
Tamiya Weathering Sticks,
pasta Vallejo Dark Earth,

specyfiki AK-interactive:
AK088 Worn Effects,
AK045 Dark Wash,
AK075 Wash for NATO camo vehicles,
AK013 Rust Streaks,
AK082 Engine Grime,
AK074 Rainmarks for NATO Tanks,
AK025 Fuel Stains.

roducenci ywicznych konwersji i modeli nie znaj dnia ani godziny. Coraz wicej
firm zChin zabiera si za tematy dotychczas wzasadzie zarezerwowane dla niskoseryjnych produkcji. Podejrzewam zatem, e MIG
Productions nie zdyo nasyci rynku swoimi
pick-upami wskali 1:35, atym bardziej nie zaapao si na renesans tematu pod wpywem konfliktu
wLibii. Na rynku bowiem pojawia si niedroga

iciekawie wygldajca miniatura zMeng Model.
Pierwszy rzut oka
Zabawny akcent stanowi manekin, ktry po

posklejaniu wedle instrukcji ma by posadzony
na przeciwlotniczym wkm-ie, montowanym na
pace pojazdu.
Wydaje mi si, e Meng moe odnotowa

udany debiut. Po pierwsze, cakiem zgrabnie
i szybko zareagowa na potrzeb rynku. Po
drugie, projektanci zadbali oefektown opraw przedsiwzicia. adne pudeko z nienajgorszym box-artem wyciga rce do modelarzy, dononie woajc: Chciej mnie! A ten,
Etap montau zazwyczaj weryfikuje pierwsze wraenie, jakie sprawia model. Nie inaczej
byo iwtym przypadku. Przede wszystkim nienajlepszym wyborem okaza si czarny plastik.
Elementy wwypraskach wtym kolorze wygl-
kto temu wezwaniu ulegnie, po otwarciu pudeka nie bdzie zawiedziony.

Znajdzie w nim kilka wyprasek z czarnego, szarego, biaego (czerwonego,
wprzypadku kolejnej mutacji zestawu)
ibezbarwnego polistyrenu, arkusz kalkomanii i komplet gumowych opon.
Odlan niemal wjednym kawaku dziki suwakowej formie karoseri pojazdu
zabezpiecza niewielkie kartonowe pudeeczko. Instrukcja zwraca uwag adnym
opracowaniem, czyteln szat graficzn
ischematami montau.Czci wwypraskach wygldaj bardzo adnie: filigranowe iwyraziste detale, brak nadlewek
czy skurczw oraz nienachalne lady po
wypychaczach. Oszklenie jest cienkie
idoskonale przeroczyste. Kalkomani
dodano troch na si, bo jedyne co naprawd warte wniej uwagi, to zegary.
Generalnie cao prezentuje si bardzo
atrakcyjnie, cho wida, e projektanci
zapatrzeni byli na modele pojazdw cywilnych wskali 1:24. Kolorowe wypraski, gumowe opony to rozwizania konstrukcyjne, ktre znamy dobrze ztakich
miniatur. Nie jest to jednak aden zarzut
wkocu mamy do czynienia zreplik
samochodu o cywilnym pochodzeniu.
daj cakiem atrakcyjnie. Gorzej zaczyna by, gdy

trzeba je obrobi iposkada wcao, bo szczeglnie przy mniejszych czciach trzeba mocno
wyta wzrok, aby dojrze wszelkie niedoskonaoci wymagajce obrbki, po czym dokadnie
spozycjonowa poszczeglne detale. Zkronikarskiego obowizku wspomn, e w paru miejscach winstrukcji montau znale mona bdy
wnumeracji czci, ale to ju wiecka tradycja
wzestawach zDalekiego Wschodu.
Dziwnie zaprojektowane zostay mocowania
k. Ich ksztat mgby wskazywa, i wewntrz
bbnw wetknite powinny by winylowe tulejki (rozwizanie popularne w modelach cywilnych), jednak takiego dodatku nie znajdziemy w pudeku, nawet w formie plastikowych
elementw. Nie sposb te dopasowa tulejki
zinnych miniatur ze wzgldu na nietypowe gabaryty wspomnianych bbnw. To jednak aden
kopot, tym bardziej, e niedoskonaoci miniatury ujawniy si gdzie indziej ju na samym pocztku. Przede wszystkim belka czca przednie
koa bez drobnej modyfikacji nie bdzie trzymaa si na zaczepach. Kolejny zgrzyt pojawi si
podczas przyklejania osony przedniego mostu,
ktr trzeba byo ciska iklei cyjanoakrylem.
Na szczcie potem poszo ju zgrki imimo
wspomnianych niedocigni monta podwozia
zaj mi niespena dwie godziny.
Budowa
nr 4/2012
SUPER MODEL
49
Prace nad nadwoziem naleao zacz od

pomalowania wntrza kabiny pasaerskiej.
Stwierdziem, e nie bd si doktoryzowa
zwyposaenia pojazdu, dlatego zpolistyrenu
dorobiem jedynie zapinki do pasw bezpieczestwa. Nastpnie wszystkie elementy pomalowaem rnymi odcieniami szaroci, maskujc
granice midzy nimi tam Tamiyi. Oczywicie
rne detale wymagay pokolorowania przy uyciu pdzla iakryli Vallejo. Dodatkowo dorobiem
imitacje wycieraczek zodpowiednio przycitej
czarnej folii Oramask. Ciemnobrzowy osz
iszara farba nakadana technik suchego pdzla pomogy podkreli wyrazisto detali. Tak
przygotowane elementy wntrza zabezpieczyem lakierem bezbarwnym, wpierw pokrywajc
50
cao satyn, po czym natryskujc mat na tapicerk siedzisk.

Formalnoci byo dodanie odrobiny brudu
na pododze (wtej roli niezawodne tamiyowskie
szminki, nakadane zwilonym pdzelkiem) oraz
wrzucenie paru klamotw dobranych zmodelarskiego zomu: pude, kartonw inieodzownych
Kaasznikoww.
Karoseria
Przed przystpieniem do prac nad nadwoziem musiaem wybra metod malowania.

Zdecydowaem si na wariant popularny wrd
mionikw miniatur samochodw cywilnych
malowanie wkawakach iskadanie wcao
na samym kocu. Aby zminimalizowa zakres
prac we wntrzu auta, ktre po zamkniciu miao by nieprzesadnie wyeksponowane, zczarnej folii maskujcej wyciem zgrubsza ksztat
podsufitki. Karoseria bya zatem gotowa do
kolorowania.
Uznaem jednak, e same zadrapania mnie
nie usatysfakcjonuj. Signem zatem po frez
i papier cierny, aby wydrapa liczne wgniecenia i uszkodzenia blacharki. Nastpnie cao pokryem tamiyowskim Hull Red. Na tak
przygotowan powierzchni naoyem dwie
warstwy specyfiku AK-interactive Worn Effect.
Gdy wysech, pomalowaem model na kolor
waciwy, czyli zgaszon biel. Dodatkowo
podkreliem cienie, dodajc do bazowego
Off White z palety Vallejo odrobin beowe-
go Middlestone tego wytwrcy. eby poprawi waciwoci tych farb, azarazem uzyska satynow powierzchni, rozcieczaem
je Sidoluksem. Zadrapania powstay zgodnie z przepisem z opakowania produktu AKinteractive. Po namoczeniu powierzchni drapaem lakier wykaaczk istpionym ostrzem
skalpela.
Nastpnym krokiem byo pokolorowanie listew ozdobnych oraz obramowa okien. Na
koniec ca karoseri ponownie przykryem
bezbarwnym poyskiem. Przed zoeniem kabiny wcao wjej wntrzu dorzuciem jeszcze
odrobin mieci. Askoro obrudzie mowa, naoyem te odrobin pasty Vallejo Dark Earth
we wnki nadkoli.
Wyrzutnia rakiet
Majc poskadan cz adunkow, mogem
zabra si za zbudowanie stelaa pod wyrzutni
rakiet. Zaczem od podpory zprcika polistyrenowego orednicy 2 mm, ktry zamocowaem
na specjalnej konstrukcji wtykanej worurowanie za kabin. Do przygotowanej wten sposb
podstawy dolepiem elementy podpory wyrzutni. Wzorujc si na jednej zoryginalnych konstrukcji, wcharakterze mechanizmu ustalajcego pozycj zasobnika uyem zwykego lewarka
samochodowego, wygrzebanego zpodrcznego zapasu rnorakich utensyliw.
Zdecydowaem si take na wystruganie maego dodatku wpostaci skrzynki zsamymi rakietami. Zprcika polistyrenowego wytoczyem naj-
pierw waciwy ksztat ich korpusu, anastpnie

ztyu nakleiem kawaki tamy maskujcej Tamiya,
imitujce plastikowe osony zoonych brzechw.
Gotowe pociski poczyem imitacj drewnianych
przekadek, po czym zrobiem dwie skrzynki amunicyjne zpolistyrenu 1-mm: jedn zamknit, drug do pomieszczenia rakiet.Gotowy komplet trafi
do silikonu izosta odlany zywicy. Oczywicie
cay proces zabra troch czasu.
Przygotowawszy zestaw do waloryzacji modelu, dokoczyem monta samego pojazdu. Ram
na pace przed przyklejeniem poskadaem wcao ipomalowaem. Zaczem od pokrycia jej
srebrem Mr.Color C8, ktre posuyo jako podkad isurfacer jednoczenie. Potem natrysnem kilka warstw farby Chrome zpalety Super
nr 4/2012
SUPER MODEL
51
Metallic japoskiego Mr.Hobby.Klosze wiate

ikierunkowskazw pokolorowaem transparentnymi farbami typu clear, anastpnie wkleiem
we waciwe miejsce. Oczywicie, wczeniej
uszkodziem oszklenie kierunkowskazu w pogniecionym nadkolu.
Monta wyrzutni rakiet nie by wyzwaniem.
Obrbki wymagay jedynie skrzynki. Po usuniciu kostki wlewowej musiaem odtworzy faktur drewna. Postpiem widentyczny sposb jak
podczas przygotowania wzoru, czyli przetarem
skrzynk gruboziarnistym papierem ciernym.
Gotowe elementy pomalowaem aerografem,

tym razem korzystajc zfarb Tamiyi. Sam wyrzutni UB-32 potraktowaem matowym aluminium, ajej podstaw Metallic Gray. Na drewniane skrzynki naniosem naprzemiennie Flat Earth
iDark Yellow. Na to poszy dwie warstwy specyfiku AK-interactive Worn Effect. Kiedy wysech,
skrzynki pomalowaem iwycieniowaem dwoma tonami oliwkowej zieleni zAK-interactive:
AK171 i172. Nastpnie zrobiem uszkodzenia
wpowierzchni akrylowej farby, moczc wszystko wod idrapic twardym pdzelkiem oraz wykaaczk. Na koniec podkreliem detale idorobiem niewielkie przebarwienia za pomoc Dark
Washa zAK-interactive.
Stwierdziem, e miy akcent kolorystyczny
nada wymalowanie barw flagi libijskiej na wyrzutni rakiet. Motyw ten czsto mona spotka
52
vallejowskiej byszczcej czerni, nakadanej cienkim pdzelkiem. Konstrukcj przytwierdziem do

pojazdu klejem cyjanoakrylowym, anastpnie
zoszowaem niemal czarnym specyfikiem
AK-interactive dedykowanym pojazdom NATO.
Rdzawe zacieki i wykwity namalowaem
waciwym temu pynem AK-interactive Rust
Streaks. Nadmiar farby cieraem nie tak, jak sugeruje to producent, czyli pdzelkiem zwilonym
wWhite Spiricie, ale na sucho. Wszystko dlatego, e pracowaem na gadkiej, byszczcej powierzchni, zktrej zmybym cakowicie emali,
gdybym postpi zgodnie zinstrukcj wytwrcy.
Poniewa Libia powszechnie kojarzy si zorgiami wbeduiskich namiotach pord piaskw

pustyni, przekornie postanowiem zabrudzi
moj miniatur na miejsk mod. Sprowadzio
si to gwnie do wyboru kolorystyki. Najpierw
na dolne partie pojazdu natrysnem aerografem bury pyn Engine Grime zAK-interactive.
Nieco wicej specyfiku trafio tam, gdzie wsamochodach tego typu osadza si najwicej
kurzu. Gdy substancja nieco podescha, ostr
kocwk wykaaczki zrobiem rysy wbrudzie,
odsaniajce goy, czysty lakier.
Podobnie postpiem zkoami. Wpierwszej
kolejnoci pokryem je mgiek Engine Grime
izrobiem przetarcia na felgach. Nastpnie bienik dodatkowo pocignem jasnobeowym pynem, wedle AK-interactive idealnym do tworzenia zaciekw na czogach NATO. Na koniec powierzchnie styku opony zpodoem przetarem
grubym papierem ciernym.
na zdjciach dokumentujcych konflikt wtym
kraju. Ponownie zaczem od pokrycia elementu pynem AK-interactive Worn Effect, ktry zamalowaem farbami akrylowymi. Uszkodzenia
powoki zrobiem widentyczny sposb jak na
skrzynkach. Dodatkowo naniosem cienkim
pdzelkiem janiejsze otarcia, stosujc odpowiednio: Middlestone na kolorze zielonym,
German Gray na czarnym fragmencie iOrange
na czerwonym przedzie. Do kompletu brakowao ju tylko pksiyca igwiazdy. Na zdjciach
zLibii mona dojrze te symbole wrnych formach, sporadycznie wymalowane starannie od
szablonu, niekiedy odrcznie, aczasem do
nonszalancko. Za wzr wybraem pksiyc

wykonany farb w sprayu. Aby uzyska imitacj takiego efektu, naoyem kilka transparentnych warstw biaego Tensocromu zmieszanego zfirmowym rozcieczalnikiem Lifecolora
iodrobin detergentu.Samo przejcie midzy
biaym znakiem aczarnym podkadem dodatkowo stonowaem warstw transparentnego
German Gray.
lady eksploatacji
Przed zamontowaniem wyrzutni na stae, musiaem jeszcze zasymulowa uszkodzenia chromu na orurowaniu na pace. Do tego celu uyem
Ostateczny monta iwykoczenie
Model wymaga ju tylko drobnych zabiegw.

Cay pojazd, wtym szyby, spryskaem lekko pynem Rainmarks for NATO Tanks zAK-interactive.
Zprzedniej szyby zdjem maskowanie, zrobiem na niej kilka smug iwkleiem wycieraczki.
Take na bocznym oszkleniu wrejonie krawdzi
naniosem nieco brudu zwyej wymienionych
specyfikw. Cao dopenio dodanie kilku
oleistych zaciekw zpynu AK-interactive Fuel
Stains.Tym samym miniatura bya gotowa do
finalnej sesji zdjciowej.

m
nr 4/2012
SUPER MODEL
53
54
nr 4/2012
SUPER MODEL
55
56
nr 4/2012
SUPER MODEL
57
Dioramy i winiety
Sd.Kfz.251/17
1:72
Modell Trans
o c ena
zestawu
5/10
zanim zaczniesz winietk...

Sd.Kfz.251/17 Luftwaffe Ausfhrung
Modell Trans MT72035.
wybrane narzdzia imateriay:
58
klej cyjanoakrylowy oraz Wikol,

papiery cierne rnych gradacji,
pilniki,
prciki i pytki polistyrenowe Plastruct,
drut miedziany,
maty krajobrazowe Polak: Naturex 9002 i
Naturex 9022.

podkad Vallejo Grey Primer,
farby akrylowe Vallejo z palety Model Color.

Adam Juszczak
ywiczny model Sd.Kfz.251/17, ktry otrzymaem dziki uprzejmoci p. Adama

Chodorowskiego, waciciela sklepu Tank
Models, przedstawia do rzadko spotykany wariant podstawowego transportera opancerzonego niemieckiej armii wczasie II wojny
wiatowej. To wanie nietuzinkowa konstrukcja
sprawia, e postanowiem zmierzy si zwyrobem niemieckiej firmy Modell Trans.
Czci zestawu odlano zdo atwej wobrbce tej ywicy. Spasowanie gwnych elementw konstrukcyjnych nie budzi zastrzee.
Tyle na pierwszy rzut oka. Czar pryska po dokadniejszej inspekcji. Wtedy wychodzi na jaw, i
jest to miniatura do uboga wdetale, abogata
wbdy, zarwno merytoryczne, jak itechniczne. Model zosta bardzo niechlujnie wykonany.
Najgorzej prezentuje si ukad jezdny koa odlane jako jeden element zgsienicami wniektrych miejscach scaliy si znimi wjedn mas.
Producent nie ustrzeg si te wielu bdw
merytorycznych. Kadub przygotowano wwersji nitowanej, tymczasem na archiwalnych fotogramach Sd.Kfz.251/17 wystpuj zkadubem
spawanym. Powane potknicie stanowi take
za nisko umieszczone wloty powietrza. Gdyby
tego byo mao, pominita zostaa podstawa
dziaka przeciwlotniczego.
Nie zraajc si wyej wymienionymi uomnociami, zabraem si za monta miniatury.
Wpierwszym kroku poprawiem koa igsienice.
Polegao to gwnie na usuniciu nadlewek ywicy. Nie byo mowy oidealnym odtworzeniu detali, ale ostatecznie udao mi si uzyska akceptowalny wygld. Wdalszej kolejnoci zabraem
si za kadub. Najpierw wyszlifowaem wszystkie
powierzchnie, przede wszystkim wcelu usunicia nitowania. Nastpnie zagruntowaem kadub
szarym podkadem Vallejo, po czym naniosem
ty kolor bazowy zpalety tego samego wytwrcy. Odchylane burty kaduba podkleiem maymi
kawakami polistyrenu, wypeniajc tym samym
ubytki ywicy. Nastpnie przykleiem je wpozycji bojowej, dziki czemu mogem cho troch
zakry fatalny ukad jezdny. Zprcikw polistyrenowych dorobiem rozkadane ograniczniki wychylenia burt. Do duym wyzwaniem okazao
si poprawienie wlotw powietrza. Tu zpomoc
ponownie przyszed polistyren wpostaci cienkich
paskw. Dociem je do wymaganych rozmiarw
iuformowaem do prawidowego ksztatu korzystajc zpilnikw.
Gdy postawiem pojazd na koach, na warsztat poszed zestaw przeciwlotniczy. Cakiem
przyzwoicie wykonany, wymaga jedynie przeszlifowania i pocienienia niektrych czci.
Dokleiem te obecn w zestawie metalow
luf. Samodzielnie musiaem natomiast zbudowa podstaw dziaka. Za wzr posuyy mi podobne elementy zreplik wskali 1:35, ktre przeskalowaem do wymaganej wielkoci. Cao
zoyem zpytki iprofili polistyrenowych. Tym
sposobem gwna brya miniatury bya gotowa.
Dooyem jeszcze par drobiazgw wydartych
z innych zestaww, takich jak lampy (Italeri),
kilof (Dragon) oraz uchwyty wtylnej sekcji kaduba, wygite z drutu miedzianego. Pniej
wymalowaem kamufla akrylami Vallejo. Kolor
bazowy natrysnem aerografem, za zielone
wyki naniosem pdzelkiem. Wmidzyczasie
pokolorowaem rwnie detale.
Sam pojazd z racji niedoskonaoci postanowiem umieci w otoczeniu, ktre mogo
nr 4/2012
SUPER MODEL
59
cho troch odcign uwag od jego wad.

Zainspirowany archiwalnymi zdjciami pojazdw
obficie pokrytych naturaln zielenin, przekazanymi mi dziki uprzejmoci p. Marka Jaszczota,
przystpiem do pracy. Pierwszym etapem byo
podoe. Do jego wykonania uyem fragmentw rnych mat krajobrazowych firmy Polak.
Wycinaem mae fragmenty, wybierajc szczeglnie te zwysokim stanem traw imocowaem je do
podstawki Wikolem. Po ustawieniu transportera
wtrawie rozpoczem maskowanie kaduba. Do
tego celu postanowiem uy gazi przygotowanych zuyciem drutu miedzianego. Ta metoda
ma t przewag nad stosowaniem naturalnych
materiaw, i pozwala na dowolne ksztatowanie
pojedynczych elementw iukadanie ich wtaki
sposb, jaki wdanym przypadku nam odpowiada. Zainteresowanym t technik polecam SM
nr 35, gdzie szczegowo j zaprezentowaem.
Gotowe gazie zamocowaem na modelu klejem
cyjanoakrylowym, po czym oboyem je listowiem take produktem Polaka zserii Naturex.
Trzeba przyzna, e odpowiednio uoone doskonale imituje naturalne pokrycia drzew. Miniatur
uznaem za skoczon.
Konkludujc, sam zestaw z racji poledniej

jakoci oraz licznych bdw nie jest atwy inie
polecam go modelarzom pocztkujcym. Tutaj
wikszo niedoskonaoci udao si ukry
wnaturalnym kamuflau. Aby jednak wykona
t wersj Sd.Kfz.251 wpeni wyeksponowan,
wybrabym dobrej jakoci wtryskow miniatur
ipo prostu j przerobi.
m
60
nr 4/2012
SUPER MODEL
61
62
figurki
30mm
Miniature Factory
Brandy
zanim zaczniesz...
Brandy Miniature Factory.
wybrane narzdzia imateriay:
64
pytki polistyrenowe rnych gruboci,

zom zegarkowy,
drut rnych gruboci,
gbka,
modelina FIMO,
Green Stuff,
Poxipol,
klej polimetrowy,
ywica Translux D150,
posypka Army Painter Poison Ivy.

podkad antykorozyjny Dupli Color,
farby Vallejo serii Model Color,
farby-tusze Vallejo z zestawu 72296 8 Game
Color Inks.
o c ena
zestawu
9/10

Przemysaw Szymczyk
igurka francuskiego producenta skania

do szerokiego umiechu ju po otwarciu
opakowania, ktre nota bene mogoby by
lepsze woreczek strunowy to moim zdaniem zbyt sabe zabezpieczenie dla delikatnych
ywicznych elementw. Zarwno jakoci rzeby, jak i odlewowi trudno cokolwiek zarzuci.
Filigranowa kobietka zachwyca precyzj wykonania, szczeglnie kogo, kto prbowa swoich
si wminiaturowym rzebiarstwie. Na pierwszy
rzut oka model wydaje si by do prosty malarsko ot, troch ciaa, jednobarwne ubranko
iklucz francuski. To jednak do zwodnicze wraenie. Niewielki poziom skomplikowania postaci
powoduje, e musi by pomalowana na duo
wyszym poziomie ni miniatury owikszej iloci detali, aby gotowa figurka robia wraenie.
Dodatkowy szkopu stanowi fakt, i malujc figurki kobiet nie powinno si agresywnie cieniowa elementw cielistych daje to zupenie
nienaturalny efekt. Wszak wikszo mczyzn
powinna wiedzie, e zkobietami trzeba delikatnie. Uzbrojony wdobre chci, niezbyt wielkie
dowiadczenie iprzyzwoity pdzel przystpiem
do dziea. Wtym miejscu warto zatrzyma si
na moment polecam zainwestowanie wpdzle dobrej jakoci! Obecnie korzystam zpolskich
pdzli firmy Kozowski, wykonanych znaturalnego wosia kolinsky (seria 309). Koszt jednego
to ok. 10 PLN, ale sprawuj si one dobrze kilkakrotnie duej od droszych pdzli syntetycznych. Czoowi wiatowi malarze polecaj pdzle
Winsor & Newton czy Rembrandt ztego samego
wosia. Pki co nie dane mi byo ich uywa ze
wzgldu na kiepsk dostpno w krajowych
sklepach oraz ich wysok cen (ok. 40 PLN za
sztuk).
Prace malarskie zaczem od pokrycia figurki
podkadem. Uyem szarego podkadu antykorozyjnego Dupli Color. Jego satynowa powierzchnia powoduje, e farba niespecjalnie chce do
przylega, wic zanim zaczem waciwe malowanie aerografem, naniosem warstw biaej
farby Vallejo. Elementy cieliste pokolorowaem
mieszank Brown Sand, Basic Skintone ituszu
Skintone Wash Ink zVallejo. Ten ostatni nada
skrze pomaraczowy odcie opalenizny. Skr
delikatnie wycieniowaem, zmieniajc proporcje
skadnikw mieszanki inakadajc pdzlem rozcieczon farb wwybrane miejsca. Malowanie
twarzy wymagao ostrego pdzla, duej dozy
precyzji i cierpliwoci. Minimalne, w zasadzie
goym okiem niewidoczne ruchy rk mog
zmieni wyraz twarzy miniatury, oczym mona si przekona dopiero na powikszonych
zdjciach. Fotografowanie w trakcie malowania to zreszt dobra metoda na sprawdzenie,
jak wpowikszeniu prezentuje si figurka. Poza
tym, majc zdjcie mona poeksperymentowa
w programie graficznym czy to zwikszajc
kontrast, czy zmieniajc gdzie odcie koloru,
wten sposb sprawdzajc, co mona pniej
poprawi pdzlem na figurce. Osamej technice malowania twarzy niewiele mog napisa,
bo to nic odkrywczego po prostu mudne nakadanie barw poczone zmodlitw, by pdzel
si nie omskn, oraz poprawianie, kiedy jednak
si omsknie. Wosy pokolorowaem odcieniami
brzu. Wmaej skali dobrze wyglda rozwietlenie fryzury blikami czystej bieli. Pozostae
detale takie jak wdzianko, buty czy rkawiczki
pomalowaem farbami akrylowymi, pamitajc by do agresywnie iefekciarsko je wy-
cieniowa. Klucz francuski najpierw pokryem

rdzawym odcieniem, potem warstw lakieru
do wosw, anastpnie aerografem naoyem
t farb. Po starciu fragmentw wierzchniej
warstwy i dodatkowym wycieniowaniu klucz
wydawa si gotowy, tote dokleiem go do pomalowanej figurki.
PODSTAWKA
Pomys na podstawk zakada uycie elementw starych zegarkw izbudowanie znich

jakiej atrakcyjnie wygldajcej konstrukcji,
ktrej ostateczny ksztat mia wyj wpraniu.
Zaopatrzony wzakupione na portalu aukcyjnym
pudeko zomu zegarkowego przystpiem do
dziaania. Poczenie wszystkiego w ciekawie
prezentujc si cao okazao si trudniejsze
ni przypuszczaem, tym bardziej, e konstrukcja
bya bardzo delikatna imiaa niepokojc tendencj do rozpadania si. Metalowy twr zdecydowaem si obudowa krtymi schodami, co
zamiast usztywni struktur dodao tylko miejsc,
wktrych moga si rozklei. Na dodatek wtrakcie prac zmieniem nieco koncepcj, decydujc
si na zanurzenie caoci wwodzie. Nie majc
adnego dowiadczenia wwykonywaniu wody
zprzeroczystej ywicy, rozdzieliem podstawk na dwie czci skadane dopiero pod koniec
prac: grn konstrukcj oraz podstaw, ktra
miaa by zalana wod. Gdyby zalewanie nie
powiodo si, grna cz pozostaaby nienaruszona. Dorobiem zatem podstawk zwystajcymi rurkami, wktre na koniec miaem woy
bolce wystajce zgrnej konstrukcji. Dla urozmaicenia wyrzebiem zGreen Stuffu omiornic, rybki itroch wodnej rolinnoci. Cao
pomalowaem akrylami Vallejo Model Color, po
czym mogem przystpi do krytycznego etapu
zalewania wod.
Uyem przeroczystej ywicy Translux, wedug producenta samoodgazowujcej. Podstaw
obudowaem szczelnie (aprzynajmniej tak mi
si wydawao) pytkami polistyrenowymi, wysmarowaem je od wewntrz cienk warstw
wazeliny iprzystpiem do zalewania. Pierwsza
prba zakoczya si porak na caej linii.
Okazao si, e opakowanie nie byo do koca
szczelne. Prby jego awaryjnego uszczelniania,
odlewanie inalewanie ywicy spowodoway, i
ta ostatnia zacza rozpuszcza farb naoon
na podstawk. Czekao mnie zatem ponowne
malowanie izalewanie. Tym razem uszczelniem
pudeko dodatkowo iobyo si bez wyciekw.
Po odczekaniu kilkudziesiciu godzin rozerwaem tymczasow obudow i oceniem efekt.
Niestety mimo stara, by proporcje mieszanki
ywicy zutwardzaczem byy waciwe, ywica
nie staa na kamie, araczej do konsystencji
bardzo twardej gumy, co wyjtkowo utrudnio
pniejsze polerowanie. Wyszo rwnie na jaw,
e wewntrz wody znajduje si sporo malekich pcherzykw powietrza. Mozolne szlifowanie bocznych cianek nie dao idealnego efektu. Moliwe, i sprawdzioby si pokrycie caoci
lakierem uywanym przez modelarzy cywilnych
i jego wypolerowanie, ale nie miaem ochoty
na inwestowanie wchemi, ktrej uyj tylko
raz, na dodatek nie majc pewnoci, e to uratuje sytuacj. Na grn tafl wody naoyem
cienk warstw rozcieczonego spirytusem rektyfikowanym kleju polimerowego, co zdecydowanie poprawio jej przejrzysto i dao efekt
niewielkich fal.
Dolna cz bya gotowa, zatem mogem zaj
si grn. Cao po pokryciu podkadem pomalowaem rdzawym odcieniem, potem naoyem
specyfik AK-interactive Heavy Chipping, apo jego
wyschniciu naniosem waciwy jasnoty kolor.

Nastpnie wilgotnym pdzlem izaostrzonym patyczkiem starem czciowo wierzchni warstw.
Po tym etapie konstrukcja ulega modyfikacji. Nie
byo to efektem nagej zmiany koncepcji, zawinia
grawitacja. Upadek zwysokoci metra na podog
spowodowa czciow dezintegracj podstawki,
aja zdecydowaem si nieco j wzmocni, wprowadzajc centraln podpor. Cao wycieniowaem ju pdzlem, rozjaniajc niektre elementy
idodajc delikatne zielone filtry nakadane gbk.
Dorzuciem te wykonanego zdwuskadnikowej
masy limaka zcigncym si za nim luzem, ktry imituje przeroczysty Poxipol. Jedn zpodpr i schody obwinem winorol, powsta
zdrucika zcewki znaklejonymi na niewielki-
nr 4/2012
SUPER MODEL
65
mi strzpkami gbki. Poniewa czego nadal mi

brakowao, zdecydowaem si wypeni przestrze wiksz iloci rolinnoci. Zcienkiego
drutu skonstruowaem dwie kratownice: pask
ilejkowat, ktre po pomalowaniu obkleiem
imitacj bluszczu produkcji Army Paintera. Nieco
bluszczu nakleiem rwnie na przedni cz
schodw. Pozostao ju tylko doklejenie figurki.
Okazao si, e kolor klucza francuskiego zlewa si zodcieniem podstawki, ale tu zpomoc przyszed czerwony tusz Vallejo. Delikatnie
zaaplikowaem go na klucz, zmieniajc jego
odcie.
Serdecznie dzikuj p. Jacques-Alexandre
Gilloisowi za przekazanie figurki Brandy. Wyroby
Miniature Factory mona kupi wsklepie internetowym producenta pod adresem www.miniaturefactory.net.
m
66
nr 4/2012
SUPER MODEL
67
68
nr 4/2012
SUPER MODEL
69
modelarniE
Wychowanie modelarskie
Jarosaw Gucwa
ytu niniejszego artykuu moe nieco dziwi, lecz dla ludzi, ktrzy prowadzili warsztaty modelarskie zmodzie jest on czym
naturalnym. Budowa miniatur to doskonay sposb na wychowywanie. Nie chodzi jedynie
owzbudzenie wmodych ludziach pasji do tego
hobby, ale rwnie nawizanie znimi porozumienia iwsplne rozwizywanie ich problemw.
Oczywicie kady mgby zapyta, jakiego
rodzaju predyspozycje posiadam, by publicznie wygasza pogldy na taki temat. Ot
ukoczyem studia podyplomowe z zakresu pedagogiki resocjalizacyjnej, a take pracowaem jako zawodowy kurator sdowy.
Ponadto od dwch lat prowadz zajcia modelarskie wdwch punktach na terenie gminy
Krakw. Std te uwaam, e moje rozwaania
mog nawietli obraz, jak poprzez modelarstwo mona ksztatowa zachowanie dzieci
imodziey.
Dom Dziecka w Sieborowicach

Zaczn od przykadu wychowankw Domu
Dziecka w Sieborowicach. Po wygoszeniu
kilku prelekcji z zakresu pedagogiki resocjalizacyjnej zauwayem, e modzi ludzie wysuchuj ich, lecz tak naprawd niewiele rzeczy
do nich dociera. Z uwagi na wasne zamiowanie do budowy miniatur zaproponowaem
poprowadzenie warsztatw modelarskich.
Propozycja ta zostaa zaakceptowana i spord wychowankw udao si zebra grup
kilku zainteresowanych osb.
Nie bd opisywa jakie postpy zaczli
czyni ci modzi ludzie w zakresie budowy
modeli, ale chc zwrci uwag na fakt, e
wtrakcie tych zaj modzie zacza si uzewntrznia. Uczestnicy warsztatw opowiadali
oswoich problemach wszkole, wdomu ina
terenie orodka. Widzc pewne zachowania
dysfunkcyjne miaem moliwo wpywania
na te dzieci. Nie bya to jednak relacja typu
nauczyciel-ucze, lecz partnerska, gdzie mody czowiek by traktowany jako przyjaciel,
a nie osoba obca. Wkrtce przekonaem si,
e stworzenie takich wizi umoliwio mi oddziaywanie na moich wychowankw z tak
si, jakiej nie mona uzyska winny sposb.
Ze swoimi problemami zwracaa si do mnie
modzie, ale take idzieci. Wszystkich wysu-
70
PAL Grzegrzki
chiwaem, nie prbujc umniejsza wagi ich
problemw. Ukazywaem moliwe rozwizania i doradzaem, ktre z nich mogyby przynie najlepsze efekty. Nie chc omawia tu
poszczeglnych przykadw, gdy opisanie
problemu mogoby wskaza na konkretn osob, ataka sytuacja mogaby przynie niepodane efekty. Niemniej, problemy dotyczyy
zarwno relacji osobistych midzy modymi
ludmi, jak rwnie konfliktw z prawem.
Zajcia wopisywanym Domu Dziecka prowadz do chwili obecnej przy penej akceptacji
dyrekcji, wychowawcw, atake, co dla mnie
najwaniejsze, wychowankw.
Pod koniec 2010 roku rozpoczem prowadzenie warsztatw modelarskich w ramach
Programu Aktywnoci Lokalnej na terenie krakowskich Grzegrzek. Na zajciach pojawiaj
si tam przede wszystkim dzieci w wieku od
6 do 13 lat. Rwnie i w tym miejscu trafiem na podatny grunt, umoliwiajcy wpyw
na wychowanie modych ludzi. Pocztkowo
czsto si zdarzao, e dzieci nie potrafiy nawizywa odpowiednich relacji midzy sob.
Objawiao si to m.in. poprzez spory o dane
materiay inarzdzia modelarskie. Dzieci prezentoway postaw roszczeniow. Poprzez
dziaania uwzgldniajce tumaczenie na przykadach oraz wprowadzenie pewnych regu
zachowania na zajciach, udao si osign
nadspodziewane efekty. Dzieci zrywali zmieniy si w przyjaci, ktrzy potrafi ze sob
wsppracowa. Sukcesem jest take fakt, e
moi podopieczni nauczyli si cierpliwoci potrzebnej nie tylko przy samej obrbce elementw miniatur, ale take wwczas, gdy naley
zaczeka na jakie narzdzie (np. pilnik), gdy
aktualnie korzysta zniego kto inny.
Zainteresowanie dzieci i modziey modelarstwem stanowi nad wyraz skuteczn form
edukacji. Mody czowiek pogbia nie tylko
zdolnoci manualne, ale take uczy si historii, bowiem budowa konkretnego modelu to
zagbienie si w histori nie tylko tej jednej maszyny, ale w histori caej ludzkoci.
Modelarstwo to take nauka plastyki, poczwszy od podstaw kolorystyki, na technikach
malarskich koczc. To pikne hobby moe

stanowi rwnie istotny bodziec do nauki jzykw obcych, poniewa instrukcje czy opisy
danych replik bardzo czsto s pisane po angielsku czy niemiecku.
yjemy w czasach, gdy rodzice zajci prac i zdobywaniem rodkw materialnych na
przeycie, maj niewiele czasu na budowanie
zwizkw ze swoimi dziemi, a tym samym
odpowiednie ich wychowywanie, czy pomoc
w rozwizywaniu ich problemw. Modzi ludzie czsto pozostaj wyobcowani, uciekajc
w wiat gier komputerowych i zafaszowanych przyjani internetowych. W takiej sytuacji warsztaty modelarskie mog by istotnym
elementem wychowawczym.
m

Super Model NR 41

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Super Model NR 41

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Super Model NR 41

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Super Model nr 4/2012

akacje izwizany znimi okres ogrkowy na rynku modelarskim maj si

Wspominajc omodelarskich potgach, nie

Redakcja zastrzega sobie prawo do dokonywania

Wydawca: KAGERO Publishing Sp. zo.o.

Barwy wczesnych Tygrysw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46

Ki-100-I High-Back type 1:72

CAC CA-13 Boomerang 1:72

Fokker Dr.I 1:48

Miles Magister 1:72

Numer katalogowy: 92117 & 92120

Uwagi: zawiera el. ywiczne

Ki-100-II with supercharger 1:72

Numer katalogowy: 8491

Numer katalogowy: 72252

Ilo czci: 55 plastikowych

Uwagi: edycja Weekend

Uwagi: zawiera el. ywiczne

Uwagi: wydanie 'Maggiebomber' z nr kat. 92120

Ki-43-III 'Aux les Couleurs Francais' 1:72

Curtiss P-40K Warhawk '2 in 1' 1:72

P-38J over Europe 1:48

Ilo czci: 55 plastikowych

Numer katalogowy: 72063

Uwagi: zawiera el. ywiczne

Nowinki z Eduard Polska Sp. z o.o.

Kittyhawk III short tail '2 in 1' 1:72

Numer katalogowy: 1170

Numer katalogowy: 72253

Ilo czci: 94 plastikowe

Uwagi: edycja limitowana, wypraski Academy,

Vautour IIA 'IDF Attack Bomber' 1:72

Focke-Wulf Fw 190 A-9 1:48

Producent: Special Hobby

Messerschmitt Bf 110 E 1:72

Uwagi: zawiera el. 2 modeli

Vautour IIN 'Arme del Air' 1:72

Lightning P-322 I 1:72

Numer katalogowy: 8187

F-16A 'NATO Falcons' 1:48

Numer katalogowy: 7083

C-60 Lodestar 'Lignes Aeriennes Militaires

Ki-100-I Low-Back type 1:72

Producent: Special Hobby

Numer katalogowy: 72255

Numer katalogowy: 92121

Ilo czci: 131 plastikowych

Ilo czci: 55 plastikowych

Uwagi: edycja limitowana, zawiera el. fototrawione i ywiczne

Uwagi: zawiera el. ywiczne

SUPER MODELnr 4/2012

Airco DH-2 1:48

Numer katalogowy: 1172

Bloch MB.152C.1 'Red & Yellow Stripes' 1:32

Numer katalogowy: 8443

Numer katalogowy: A094

Ilo czci: 91 plastikowych

Uwagi: edycja Weekend