ANISINA SEVG KONULU YKLER

Eskiehir, 2011

E A
S K

UNUS

MRE

EVG

NISINA

ONULU

YKLER

Hazrlayan

Prof. Dr. Erdoan BOZ

Grsel Tasarm
Burcu Cogun
Tashih

Ar. Gr. Fatih DORU

Bask

Sistem Ofset, Ankara

1. Basm, Nisan 2011

ISBN

978-605-363-802-5
www.eskisehir.gov.tr

www.yunusemre.gov.tr

TAKDM

NSZ

4
5

DERECEYE GREN YKLER

BRNC
mdat AVAR - Souk Rya

KNC
Sevda BALKAN - Karanlktaki Sesler

27

NC
Rdvan KARAMAN - Kelebek

55

TEVK ALAN YKLER

1.Tevik
ahin TORUN - Bin Yz Seksen zmn Hikyesi

69

2.Tevik
Hzr OVACIK - Alama

76

3.Tevik
lyas ENGZ - Durup Durup Anlatlan Hikayeler

88

4.Tevik
rem Tutku INAR -Biliyorum, Ben De Seni Seviyorum

112

5.Tevik
Hlya EKER - Gkkua Kz

126

YARIMAYA KATILIM ARTLARI

135

TAKDM
Yunus Emre 700 yl ncesinden gnmze uzanan bir dil kprs, sevgi,
kardelik ve hogr elidir. O, her an insanna sylenecek sz olan bir
gnl eridir. Bu yzden onun dncelerini ve derin insan sevgisini en
doru biimde bilmek, bunlar zmsemek ve btn insanla onu tantmak
zorundayz. Bu noktada Yunusun dnceleri bizim iin ok byk nem
tayor. Bugn iin Yunusun;
Biz kimseye kin tutmayz / Kamu lem birdir bize
dizeleri, det insanln kurtulu reetesi gibidir. Yunustaki insanlk
sevgisi, kendisiyle zdelemi sevgi felsefesinin bir paras ve sonucudur.
Nitekim Yunusun insan sevgisini ilahi sevgi ile nasl badatrdn
gsteren en arpc dizelerinden birisi udur;
Yaradlan ho gr/ Yaradandan tr
Yunusa gre insanlar, din, mezhep, rk, millet, renk, mevki, snf
fark gzetilmeksizin sevmeyi ve sevilmeyi hak etmektedirler. Mademki
insanolu ruh ynyle Allahtan gelmektedir; yleyse insanlar hibir ekilde
birbirlerinden bu anlamda ayrlamazlar.
Yunus Emre ansna dzenlenen Sevgi konulu yk yarmasnda
dereceye giren eserler, yukarda szn ettiimiz sevgi anlayn ileyerek
ok nemli bir misyonu temsil etmi oldular. imdi yaplmas gereken, bu ve
buna benzer etkinliklerle Yunusun sevgi anlayn genlerimize daha ok
tantmak olmaldr.
Son sz yine Yunusa brakalm;
Gelin tan olalm, ii kolay klalm
Sevelim sevilelim, dnya kimseye kalmaz

Mehmet KILILAR
Eskiehir Valisi

TAKDM
Yunus Emre 700 yl ncesinden gnmze uzanan bir dil kprs, sevgi,
kardelik ve hogr elidir. O, her an insanna sylenecek sz olan bir
gnl eridir. Bu yzden onun dncelerini ve derin insan sevgisini en
doru biimde bilmek, bunlar zmsemek ve btn insanla onu tantmak
zorundayz. Bu noktada Yunusun dnceleri bizim iin ok byk nem
tayor. Bugn iin Yunusun;
Biz kimseye kin tutmayz / Kamu lem birdir bize
dizeleri, det insanln kurtulu reetesi gibidir. Yunustaki insanlk
sevgisi, kendisiyle zdelemi sevgi felsefesinin bir paras ve sonucudur.
Nitekim Yunusun insan sevgisini ilahi sevgi ile nasl badatrdn
gsteren en arpc dizelerinden birisi udur;
Yaradlan ho gr/ Yaradandan tr
Yunusa gre insanlar, din, mezhep, rk, millet, renk, mevki, snf
fark gzetilmeksizin sevmeyi ve sevilmeyi hak etmektedirler. Mademki
insanolu ruh ynyle Allahtan gelmektedir; yleyse insanlar hibir ekilde
birbirlerinden bu anlamda ayrlamazlar.
Yunus Emre ansna dzenlenen Sevgi konulu yk yarmasnda
dereceye giren eserler, yukarda szn ettiimiz sevgi anlayn ileyerek
ok nemli bir misyonu temsil etmi oldular. imdi yaplmas gereken, bu ve
buna benzer etkinliklerle Yunusun sevgi anlayn genlerimize daha ok
tantmak olmaldr.
Son sz yine Yunusa brakalm;
Gelin tan olalm, ii kolay klalm
Sevelim sevilelim, dnya kimseye kalmaz

Mehmet KILILAR
Eskiehir Valisi

NSZ
2011 yl Yunus Emre Haftas Etkinlikleri kapsamnda Eskiehir Valilii
ve Eskiehir Osmangazi niversitesi ortaklaa YUNUS EMRE ANISINA
SEVG KONULU YK YARIMASI dzenleme karar aldlar.
Bu karardan hemen sonra, Yarmann Jri yeleri ve Yarmaya Katlm
artlar belirlendi. Ardndan basn yayn aracl ile yarma kamuoyuna
duyuruldu, bundan baka sz konusu duyuru Valilik web sitesinde de
yaynland. Yarma iin son katlm tarihi olan 1 Mart 2011 tarihine
kadar toplam 319 eser bizlere ulat. Gelen eserler jri yelerine gnderildi
ve 1 Nisan 2011 tarihi itibariyle jri yelerinden gelen deerlendirmeler
birletirilerek yarmada dereceye girenler belirlendi.
Eskiehir Valilii, yarmada dereceye giren eserleri, bir kitapta toplayarak
yarma sonularnn ilan edilecei 6 Mays 2011 tarihinden evvel bu kitab
basma ve o gn Yunusun meknnda Yunus dostlarna datma karar
ald. Bu karar erevesinde birbirinden deerli ykler bir araya getirildi
ve elinizdeki kitap oluturuldu. Yarmada dereceye giremeyen birbirinden
deerli onlarca eser, maalesef bu kitapta yer alamad. Gnl isterdi ki
btn yarmaclara bu imkn tanyalm. Ancak bunun fiziken mmkn
olamayacan takdir edersiniz.
Yarmada dereceye giren eser sahiplerini tebrik ediyoruz, umarz bu
yarma onlarn yeni baarlara imza atmalarnda nemli bir merhale
olacaktr. Trk Edebiyatna bylesine kaliteli ykler kazndrdklar iin
onlar ayrca kutluyor ve baarlarnn devamn diliyoruz. Yarmann jri
yelerine de emeklerinden dolay teekkr ediyoruz.
Kitapta bulunan ykler, Yunusun dilinden gnllerimize akan sevgi
pnarndan km gibiler. Okuyucular bu ykleri okuduka Yunusun
aramzda gezindiini, dillerde ve gnllerde yaadn hissedecekler. Eer
elinizdeki bu kitap bunu baarabilirse hedefine ulam demektir. Amacmz
Yunusun hayat felsefesinin gzel sanatlarn btn alanlarnda kendine yer
bulmas ve insanmza ulamasdr. Btn emeklerimiz bunun iindir.

Prof. Dr. Erdoan BOZ

Eskiehir Osmangazi niversitesi

Yunus Emre Aratrma Merkezi Mdr

BRNC

S R
OUK

YA

mdat AVAR

Karanlk...
Geceyi rperten; siyah boluun katran perdelerini yrtarak
yanklanan hoyrat bir zil sesi
lk akamdan beri kanatlanp uan poyraz, zil sesini dinliyor bir sre,
kanatlarn salp szlyor, duruyor bir an...
Pansiyon binasnn beton duvarlarndan taan o ses, biraz ilerideki
Cincavat aynn uultusunu da bastryor ve bu deli ayn boz bulank
sularna kararak srkleniyor, kara bir ylan gibi akp gidiyor geceye.
Zil sesinin ardndan bir kouturma balyor koridorlarda. Beton
zemini dven telal takunya prtlar, plak ayak sesleri ve ocuk
fsltlarn yutarak byyen dolaplarn, kapak gcrtlar geliyor aa
kattan.
Gndzleri, zaman dilim dilim blen bu lk, on dakikalk
bir teneffs ya da krk dakikalk bir ders; geceleri ise sessizlie davet,
Koulara gmln! ars... Bu arya boyun eiyor btn ocuklar.
Zil sesine aina hepsi, ne anlama geldiini ezbere biliyorlar.
Birazdan ranzalarn souk, gri demirlerine tutunup yataklarna
kacaklar. Skt iinde bir mezarla dnecek btn koular. Yzlerce
ocuk, battaniyelere brnp ana scandan uzak, hazin bir uykuya
dalacak.
Sonra bir ku saana balayacak. Tedirgin kular dnecek havada.
Kaya gvercinleri, gk kumrular, yeilba sunalar, telli turnalar, kz
kular, veyikler
Ku donunda kadnlar, kanat rparak gelecek uzak da kylerinden.
nce pansiyon binasnn atsna konacaklar, sonra pencerelerin
pervazlarna... Karanlkta kular arpacak pencerelere. Kimi bulduu
kck bir boluktan sessizce kanat salacak bir ocuun dne, kimi
rkek baklaryla sabaha dek dnp duracak havada.
Tan aarrken, yine bir zil sesiyle yataklardan srayp uyanacak
ocuklar ve tm kular tedirgin olacak bu sesten. Uup gidecekler karl
dalara doru.

Bir bir susuyor musluklar. Lo koridorlar su seslerini yutuyor.

Yatakhanelerden yar aydnlk koridora szan clz klar da ayaz gecenin

kollar arasnda donup lyor.

Pansiyon binas karanlk, ssz; koridorlar bo, sar, dilsiz; duvarlar
plak, duvarlar souk...
Belletici retmen odasndaym
Yalnzlk
Rzgr aalar rseleyip hmla geiyor pencerelerden...
***
nsan bir mengene gibi skan bu souk, kuru, bir lnn benzi gibi
soluk duvarlar arasnda ne zaman nbeti kalsam, gnn son ziliyle
birlikte, daha klar sner snmez ihtiyar bir kadn tutuyor ellerimden.
Ya annem ya ninem, seemiyorum. Rzgr eteini savuruyor o kadnn,
etei yzme savruluyor. Bir elim onun elinde, brakmyor elimi.
Arkasndan kouyorum.
Gidiyoruz, karanl yara yara gidiyoruz. O kadn, yllar ncesine;
duvarlar kire sval, be ocuklu kerpi bir eve gtrp brakyor
beni. O kerpi evin en byk olu, iirler okuyor, masallar anlatyor
bana. Gzlerimi kapatp, dinliyorum ve otuz yl teden gelen sesleri
duyuyorum. nce krk dkk dizeler geiyor kulaklarmdan: Kineyen
yaz atlar; aklayan krba; kvrlan, bklen, uzayan yollar, o yollarn
vard viran bir han ve o hann duvarlar, rzgrn nnde kuru yapraklar
gibi savrulan bir adam...
Sonra yllar tesinden, zifiri karanlklar iinden masal kahramanlar
syrlp geliyor gzlerimin nne, hepsini gryorum. Uzansam
dokunacam. Su Smren, Seyrek Basan, Da Sallayan, Yer Dinleyen,
yedi kat yerin altndaki Devler, Alayan Peri, Bahtsz ehzade, Kan irin
akan ataleme, ulu aalar, deli sular, kr kuyular, grkemli saraylar ve
kanatlar g kaplayan Anka

Bir mekna koyamyorum kendimi. Neredeyim bilmiyorum. Otuz

gne yl uzunluunda bir ipin ucuna balanyorum. O ipin dier ucu,
el ulamaz, ses yetmez bir yere bal. Yllar ncesine gidip gelen, byk
bir bolukta ha bire salnan bir sarkacm...
Birden, geceleri o kerpi evin odalarna huzur veren iirler, masallar
uzaklayor, kayboluyor. Ben yapayalnz kalyorum kk odasnda o
evin. Sonra, sabah oluyor. Erkenden babamn elinden tutup gidiyor
aabeyim. Gidiyor. Ben elimi hi brakmayan ihtiyar kadnn elinden
kurtulup onlarn ardndan kouyorum. Mavi, krk dkk bir minibs
toz duman iinde uzaklayor.
Aabeyim gitti! Aabeyim gitti! diye yerlere yatp alyorum.
O ihtiyar kadn:
Gelecek, alama! diyor, avutmaya alyor beni. Ona
inanmyorum.
Anamn, babama syledii sitem dolu szler nlyor kulaklarmda:
Parmak kadar ocuu gurbete atp geldin.
Cevap vermiyor babam.
Aabeyim niye gelmedi? diye soruyorum her gece. Hep ayn cevab
veriyor ihtiyar kadn:
Yatl okula gitti, okul bitsin gelecek. Sen yat, uyu!
...Ve snyor gaz lambas. Bir hayalet gibi kp gidiyor ihtiyar
kadn. Karanlk kol geziyor kerpi evin btn odalarnda. Deli poyraz
durmadan uulduyor, sarsyor pencereleri. Yer yatana korkuyla
girip yorgan bama kadar ekiyorum. Aalar kknden sken o
Dev, dilerini arka verip geliyor az sonra ve yatama eilip camlar
zangrdatan sesiyle soruyor:
Kim uyudu, kim uyank!?
Uyusam, ses vermesem beni yiyecek o Dev. Sonra iri bir aac
kknden skp dilerini kurcalayacak. Devin dileri arasndan, kanlar
iinde kollarm, bacaklarm dklecek bir bir.

10

Dev, dilerini birbirine srtyor. Gk grlyor sanki ve yeniden

soruyor:
Kim uyudu, kim uyank!?
Titreyerek, korkarak cevap veriyorum:
Ebe! Eller uyudu, bir ben uyank...
Homurdanarak gidiyor Dev.
Ben yorgann altndan bam karp gzlerimi tavana dikiyorum.
Odadaki eyalar eilip bklyor, ekil deitiriyorlar aniden. Devin
dileri oluyor tavanda asl duran anadut. Ocaktaki son kzler, o Devin
kanl az...
nsan eti kokuyooor! nsan eti kokuyooor! diye zerime yryor
Devin ocuklar.
Aabeyimi aryorum. Deimin sa yannda bir boluk... Ellerimle
yast yokluyorum, yreimi sarsan bir yalnzlk bulayor ellerime.
Karanlk gecelerde beni korkulardan azat eden o ses yok.
Ellerimi o kzl sal ihtiyar kadnn ellerinden zp yavaa belletici
retmen odasna dnyorum. Her ey yatl okul oluyor birden. Btn
yalnzlklar, korkular, hasretler... Sisler, dumanlar iinde, uzak bir gurbette
buulanyor, buulanyor ve odama yayor. Alyorum.
Karanl paralayan o zil sesi hl kulaklarmda. Koularn
snnce masaya braktm kitap ylece duruyor. Kitaba gnlszce
bakp gzlerimi pencereye; uzak karanlklara dikiyorum. Ne o ihtiyar
kadn ne kerpi ev ne yatl okula giden aabeyim ne de tozlu yollarnda
alayarak kaldm o ky... Hi biri yok. Hepsi koyu bir karanlkta, eski
bir zamanda kaybolup gitmi. Koulardaki ocuklarn kardelerini
dnyorum. Bedenim yz paraya blnyor o an ve tike tike
savruluyorum uzak da kylerine.
Gkte bulut tedirgin, yerde aalar Sert bir rzgr esiyor. Bulutlu
geceyi hafife aydnlatan bir dolunay var. Bulutlardan syrld zaman,
Tekeltinin zirvesinde; sarp kayalklarda gmten bir ta gibi parlyor.

Gndzleri, kardan gelinliinin eteklerini ovaya seren Tekeltinin

yzne, siyah bir duvak gibi rtlm bulutlar. Pansiyon binasnn
camlarna kadar uzanan akasyann ince dallarn birer birer yere
indiren rzgr, inleyen bir tar gibi, gh segh gh mugm syleyerek
geiyor pencerelerden. yor muyum, korkuyor muyum bilmiyorum.
Gvdemde buzdan bir el yryor. Dilerim birbirine vuruyor, rperiyor
titriyorum. Akasyann dallar az tedeki kk st aacna doru
krlacakm gibi eiliyor, yaslanyor ve tekrar doruluyor. Ne vakit deli
poyraz esse bu akasya, hep kk st aacyla dertleiyor. Belki de
acelesi varm gibi drtnala koan ve uuldadka aalarn ince, nazik
dallarn tutam tutam yolup yere yan rzgrdan ikyet ediyor. Kim
bilir...
Odada geziniyorum. Birka admda tkeniyor oda. Bir masa, bir
yatak ve drt bir yan beton... Arn arn uzuyor gece ve ona elik eden
bir hzn byyor durmadan. Dirhem dirhem blyor beni yalnzlk.
Masaya yneliyorum ve yeniden kitabn sayfalarn eviriyorum.
Babasn zleyen bir ocuk... Koulardaki ocuklara benziyor.
Direne direne kyn yaknndaki yksek bir tepeye trmanyor. O tepe,
zirvesi karl, gm tal Tekelti olmal. O tepeye bin bir umutla kan o
ocua kouluyorum. Onunla birlikte kevenlere, otlara tutunarak kan ter
iinde zirveye varmak, elimi gzlerime siper edip uzak ufuklara; sisler
iindeki gle; o glde yzen beyaz gemiye bakmak, babama el sallamak
istiyorum...
Yok, olmuyor. Koulardaki ocuklar ekiyor arkamdan. Kim bilir
onlar hangi tepelere trmanyor, hangi yaylalara yryorlar. Kalkyorum.
Darda uluyan rzgr ayazdan diliyle yalayp geiyor iimi. Szlyor
iim. Aniden bacaklarmn derman kesiliveriyor. Tepeye kamyorum.
O ocuu, kitabn sayfalar arasna brakp dnyorum. Duvardaki saate
gidiyor gzlerim. Gece yars... Dakikalar, ar ar bir sonraki gnden
dem almaya balyor.

11

12

rencileri son bir kez kontrol etmek gerek diye sylenip koulara
doru ar, yorgun admlarla yrmeye balyorum.
st kattan, kzlar kouundan gelen zil sesi kadar crtlak bir kadn
sesi...
Koridorlar, anne sesine hi benzemeyen bu sesle uyanyor, irkiliyor
sanki. Nazan Hanmn dilerinin gcrts bile duyuluyor. Bir dev gibi
homurdanyor. fke, bir ocuun suratna arpyor nce, sonra bo
koridorlarda yanklanyor:
Sus! Zrlayp durma! Gecenin bu saatinde nerden bulaym anneni!
imdi doru yataa! Yr! Gzme grnme bir daha! Koyun kokusu,
gbre kokusu eksik burada! Uyuyamazsn tabii!
...
ocuk bir eyler anlatmaya alyordu belki. Nazan Hanm birka
saniye susup yeniden baryor:
Keees! Doru odana! abuk!
Nedense, Nazan Hanm ile beni ayn gne yazyorlar, birlikte nbet
tutuyoruz her zaman, o, kzlar katnda kalyor bir gece, ben de erkekler
katnda. Nedendir bilmiyorum, daha ocuklar ban yasta koymadan
yataa atyor kendini Nazan Hanm, uyku bir karabasan gibi kyor
gzlerine ve klar sner snmez de uykuya dalp gidiyor. Anlalan bir
ocuk alamasyla blnm uykusu. Hiddetli, fkeli, kzgn... Azgn
sular gibi grlyor, kpryor. ocuklar bu selin karsna kmamay
renene kadar birka kez sulara kaplyorlar.
Nazan Hanm, sanki bana da baryor, ylece donup kalyorum
bir mddet. Sesler kesilince yeniden yryorum. Bo, sessiz koridorda
yanklan ayak seslerim, mum ndaki eyalarn glgesi gibi uzuyor,
byyor. Tak tak topuk seslerim oalyor karanlkta. Vehme
kaplyorum, sanki devler geliyor arkamdan. Ve birden dnp arkama
bakyorum. Kimsecikler yok. Korkularm dalyor, dncelerim
deiiyor birden ve daha diri, daha sert admlarla yryorum. On an bir
hapishanedeyim, sanki bir gardiyanm

Bu okul, bu pansiyon, bu plak, souk duvarlar ve yz ask

gardiyanlar... Kim bilir, yar ak bir cezaevi buras, ocuklar da birer
mahkm
Sabah erkenden kulaklarda testere gibi ileyen bir zil sesiyle blnen
uykular ve bir zil sesiyle balayan mahpus hayat...
Zil sesi
Frla yataklardan! Ko! Elini yzn yka, stn ban giy, beerli
sra ol, kahvalt salonuna ge!
rk zeytin, eki peynir, metal bardakta soumu bir ay ve nceki
gnden kalma kuru ekmekler...
Sonra bir zil sesi daha
Kitabn, defterini al, beerli sra ol! ki yldr tamamlanmayan
kpr inaatna bakarak korkuyla ge ireti, rk tahtalar deli asma
kprden ve be yz metre tedeki okula doru sray bozmadan yr!
Zil sesi
Krk dakikalk bir hcre hapsi: gen, kare, dikdrtgen, alan, evre,
ykseklik... Kederi bl, hzn arp, zlemi topla, gurbeti kar...
Zil sesi...
Be dakikalk hrriyet. Fakat hrriyet adna gittiin her yerde:
Koridorlarda, basamaklarda, bahede Eli denekli gardiyanlarn
lklar:
Burada bekleme!
Koma!
Konuma!
Aaya in!
Daha aa iner inmez bir zil sesi daha ve bahe gardiyanlar:
Zil ald!
Oturma!
Sallanma!
Konuma!

13

Yukar k!
Snfa ge!

14

Ve be gnlk bir talimden sonra ak gr gnleri...

Sabah erkenden pansiyonun bahesine doluan adamlar, kadnlar ve
oul veren arlar gibi uzak da kylerinden gelenleri, epeevre kuatan
gzleri mahmur oullar, kzlar... Yolu kapal kylerden, gre gelemeyen
anne babalarn, duvar diplerine ken boynu bkk ocuklar...
Yryorum. Nazan Hanmn datt dncelerimi bir trl
toparlayamyorum. Nedense bulunduum mekndan kilometrelerce
uzaa dyorum hep.
Belki biraz sonra, bu koridorlarda, mazgallardan ellerini, balarn
uzatacak mahkmlar. Mazgallarn kapan, parmaklklara vurarak
baracaklar, bir isyan balayacak ve sesler birbirine karacak:
Annelerimizi istiyoruz!
Burada okumak istemiyoruz!

101 numaral kouun kapsnda duruyorum. Btn klar snm.

Upuzun koridorun ortasnda sadece bir lamba yanyor. Koridoru iyice
aydnlatamayan lambann zayf, krsen eliinde, koua varyorum.
Kapnn azndaki ranzalardan biri bo! Gzlerim byyor, bin bir
dnce, birbiri ardna arpyor zihnimin duvarlarna. Bu soukta? Firar
m? Yapamazlar, daha ok kkler. Ama
El yordam ile ilerliyorum, ranzalarda yatan ocuk mahkmlar
yokluyorum tek tek. Az tedeki ranzada, bir yastkta, iki ocuk bana
deiyor ellerim. Kk bir ocuk, kendisinden bir iki ya daha byk
bir ocuun koynuna sokulmu, uyuyor. Glmsyorum. Bir anda tm
korkular rzgra veriyorum, datp savuruyorum yrek yiyen korkuyu.
Ranzasndan firar eden bu ocuk, bir eliyle yatana snd ocuun
elinden tutmu. Iklar snnce korkuyor, biliyorum. Yatakta bzlp
dier ocua iyice sokuluu, onun okula daha yenice geldiini anlatyor.

Brak uyusun! diyorum kendi kendime,Belki aabeyini

zlemitir...
Bir sonraki kou...
Rzgr uluyor camlarda...
Kanat sesleri...
Tedirgin kular dnyor pervazlarda. Ben ieri girince rkp
havlandlar belki.
Bu kouta, ikinci kat ranzadaki yatandan iyice sarkm bir ocuk
Adm gibi biliyorum. O an kouyor, yemyeil, mor iekli bir yaylada
bu ocuk. Her yan ayr, imen, iek... Yananda tatl bir glmseyi
var. Ara sra arkasna bakarak kouyor. Onu kovalayan dier ocuklar
yetiemiyorlar, belli... Yz geriliyor birden, ardndan gelen ocuklar
onu yakalayacak. O, rl rl akan bir derenin kar kysna geecek
imdi. Glyor, daha hzl komaya balyor, yatakta debeleniyor, imdi
atlayacak...
Gzlerimi kapatp bu ocuun dlerine giriyorum. Koarak dere
yatana yaklap onun namna kar kyya atlyorum. Bir ku gibi hafif
bedenim; uuyorum, ayaklarm bolukta. Bam dnyor yksekten,
yere inmek istiyor inemiyorum. Yan bamda ayr kular, tleenler,
krlanglar, kelebekler... Birden, vcudumun olanca arl ile yere
dyorum. Dtm yer o derenin kysndaki yemyeil imenlerin
st deil. Sert, souk bir zemine aklyorum. Dlerim blnyor
aniden. Uyku sersemi gzlerimi, byk bir karanla ayorum. Sar,
krmz iekler, yeil ekinler, mor smbller, krlanglar, kelebekler yok.
Az nce gkte prl prl yanan gne de... Ilk lk kan szmaya balyor
akamdan. Ellerimi alnma gtryorum, ellerim kan oluyor.
kinci kat ranzadan dm gibi acyor akam, szlyor, zonkluyor
ocuun ranzadan sarkan ban tutup usulca yastna yerletiriyorum.
Koridorun sandaki son kou...
Hkrklara boulan bir ocuk sesi...

15

Anne! Annee!
Kapnn azna aklyorum o an, bekliyorum. Rzgrn o korkulu

16

sesinden ve ara sra koutan gelen bu sesten baka hibir ses yok
koridorda. ocuk tekrar inliyor:
Annee! Annee!
Akasyann yar plak dallarnn glgesi dyor kardaki duvara.
Duvardaki glgeler, bir kadn silueti oluyor aniden. Kadnn arkasnda
da kk bir ocuk beliriyor. Omzunda bir trpan var kadnn, trpann
ucunda azk torbas... Bir eliyle omzuna att trpan tutmu kadn, dier
elinde bir testi var. Akasya eildike glgeler titriyor duvarda. Yryor,
ardna bakmadan gidiyor kadn. Bu kadn, bu kouta alayan ocuun
annesi. ocuk annesinin arkasndan koup baryor. Duymuyor kadn.
Akasyann dallar titredike aray ap uzaklayor, kk tepeleri ayor
gibi nce kaybolup sonra yeniden kyor kadn. Rzgr uuldadka
eiliyor kk dal, ocuk tkezleyip dyor, yere kapaklanyor sonra
kalkp tekrar kouyor annesinin ardndan. Kk admlaryla yetiemiyor
ona. Annesinin ardndan alayarak baryor:
Annee! Annee!
Belki de bu ocuun dn gryorum duvarda.
Ayaklarmn ucuna basarak giriyorum ieri, sesin geldii tarafa
yaklayorum. Yasta kapanm bir ocuk. Omzundan tutup yavaa
eviriyorum. Korkuyla doruluyor yataktan, uyumuyor. Hkrarak
alamaya balyor sonra. Sesimi iyice ksarak soruyorum:
Niye uyumadm yavrum?
Alayarak cevap veriyor:
Anneee! An-nee! Annemi
Tamam! Tamam! Alama, sus! Arkadalarn uyanacak imdi.
Madem uyuyamadn, kalk bakalm, kabann giy, haydi, tak terliklerini,
gel benimle!

Dier koular bu ocukla beraber kontrol ediyoruz, sonra ben nde

o arkada, belletici retmen odasna doru yryoruz. Odaya girince,
gzleri ktan rahatsz oluyor, bakamyor gzlerime, iini ekip alyor
srekli. Konumalar hkra bouluyor, dedikleri zor anlalyor.
Alama bakalm! Alama, sus, adn ne senin?
ini ekerek, kekeleyerek cevaplyor:
Ih, h Mir Seyit.
Hangi kyden geldin Mir Seyit?
Aa Civanl.
Kanc snfta okuyorsun?
.
Nazan Hanmn snfnda m?
Evet.
Buraya ne zaman geldin?
D, d, drt gn oldu.
Niye dier arkadalarn gibi okullar aldnda gelmedin? Bak,
alt onlar.
Ben kyde okuyordum.
Kynzde okul vard demek, buraya niin geldin Mir Seyit?
Okulumuz vard, h, h, h...
Alamaktan konuamyor, sakinletirip sorguya ekiyorum bu uyku
firarisini:
Alama Mir Seyit! Alama! retmeniniz mi yok? Tayin olup gitti
demek, retmeniniz gidince okulunuz da kapand anlalan.
Yok, retmenimiz de vard. Vard, h, h, hh...
Tkanyor, bouluyor, kekeliyor, konuamyor Mir Seyit. Gs inip
inip kalkyor, bir bardak su veriyorum, yutkunarak iiyor.
Alama Mir Seyit! Bak, birinci snfta okuyan ocuklar bile
alamyorlar artk. Alama, hadi anlat! Niye kynzde okumadn?
O, o, okulumuzu yaktlar! retmenimiz ld! Babam da...
Ihhhhh!

17

Kim yakt Mir Seyit? Kim ldr...

Babam... Babam...

18

Tamam, Mir Seyit, yeter, alama!

Bir zemheri ayaz doluyor odaya. Kuru dallar gibi titriyor bedenim.
Rzgr, olanca iddetiyle lk atyor kulaklarmda, frtna oluyor,
kasrgaya dnyor. Aalar yaprak yaprak savruluyor; dalar ta ta
eleniyor o an. Ulu dalar, engin ovalar, serin yaylalar, Kurun sesleri
eliinde geip gidiyor nmden. Tm dereler kan olup akyor iime.
Mir Seyit dnyorum:
Mir Seyit, alama, hadi sus artk! Sen imdi yat, uyu! Sabahleyin
konualm, olur mu?
Hayr, ben orada uyumayacam, ben bu okulda okumayacam, ben
kye gideceim.
stersen burada, bak, benim yatamda uyu. I da ak brakrm,
olur mu?
Hayr, ben uyumayacam, kymze gideceim.
Ama gece, gidilmez imdi, hem yollar kapal, yollar alnca
gnderirim seni, gidersin.
Hayr, sabah olunca gideceim.
Kolayca ikna olacak, yatp uyuyacak gibi deil Mir Seyit. Emsallerine
gre gl kuvvetli, iri iri elleri, ayaklar... Bir da ocuu Mir Seyit, onu
uyutmak iin bel vermez, medetsiz dalara gtrmek; sar, mor iekli
yaylalarda elemek; sarp kayalardan, asi derelerden geirip kerpi evli
viran kylerde gezdirmek, iyice yormak gerekiyor
Mir Seyit, kynz buradan grnyor mu?
Yok, grnmyor, ok uzak...
Benim kym de ok uzak Mir Seyit diye syleniyorum kendi
kendime.
Kynzn dalar da m grnmyor Mir Seyit?

Onlar grnyor.
Haydi, gel! Seninle st kata kp pencereden bakalm, kynz ne
tarafta gster bana.
Tamam.
Drdnc kata kyoruz. Sol yanmzda, gvdesi koyu bir karanlkta
yitmi, karl zirvesi ay nda parlayan ve karanln iinden bir buz
ktlesi gibi ykselen Ar Da... Arnn yan tarafnda ak salarn
gkyzne doru uzatm Zor Dalar... Dalarn koynunda tek tk
klar yanyor. Yakn kylerden gelen kpek sesleri karyor rzgrn
sesine. Cincavat ay, btn sesleri kpkl sularna katyor, tm
sesleri srkleyerek uzaklara doru gtryor. Gzlerimi, olanca
heybetiyle gecenin gsn yarp ge doru ykselen Ar Dandan
ayramyorum. O heybet arpyor beni. Dalp gidiyorum. Mir Seyit
usulca seslenip uyaryor:
Bu tarafta deil retmenim, bizim ky u tarafta!
Haa, yle mi?
Bam evirip Mir Seyitin boy verip byd dalara bakyorum.
Eliyle sa taraftaki dalar gsteriyor:
Bizim ky ite ooorda retmenim. Tekeltinin arkasnda. Kn
kimse gidemez bizim kye, arabalar kamaz. Bir de kestirme yol var
ama at ile gidilir. Babam olsa o yoldan gelirdi. Yaz olsa ben de giderim
oradan, ben korkmam hi, yolu da biliyorum.
zlme Mir Seyit, bahar gelince gidersin. Bak, sizin kyn arabalar
uradan kalkyor, seni arabaya bindiririz, gidersin.
Bizim kyn arabas yok ki. Herkes gt kyden, drt-be tane ev
kald.
Olsun, sizin kye yakn, dier kylerin arabasna biner gidersin.
Ben Gazilere kadar arabayla gitsem, oradan kye gidebilirim,
yakn.
Ama imdi gidilmez Mir Seyit, bahar gelince...

19

20

Ama bahara daha oook var.

Olsun, sen okula alnca abucak gelir.
Yok, abucak gelmez.
Gelir, gelir, u karlar erisin, hemen gelir.
Babam olsa, kn bile at ile gelebilirdi. Babam lmeseydi
Yutkunarak devam ediyor, zor tamamlyor szlerini: Bana bisiklet
alacakt
Cevap veremiyorum. Laf dolatryorum.
Mir Seyit, yazn ok gzel oluyordur sizin ky, yle deil mi?
Evet, ama kn da gzel. Bizim kye bir gelseniz, ok gzel...
Daha imdiden yaylann karn ayazn, kn baharn, kurdunu
kuunu, ieini, bceini, otunu dikenini zlemi, anlatyor Mir Seyit.
Altn iei, mor ssen, kz kirpii, gelincik, gba, hezeran...
Derelerde, tepelerde, kuytularda, koyaklarda boy verip iek ayor.
Devetaban, kekik, yavan, oban yast... Tm otlarla birlikte
topra yarp kyor. Kangal, eker dikeni, keven, ven, kygren,
devekerten... Hi bir diken batmyor ayana, kye doru yryor,
kouyor tozlu yollarda Ve kular. Dalarn, yaylalarn kular: Yeilba
sunalarla, altn renkli angutlarla, all turnalarla iniyor sulara Mir Seyit ve
bir knal keklik srsne koulup szlyor dalardan.
Alamyor artk ama gzleri hl nemli, gzleri prl prl yanyor
Mir Seyitin. Artk uyumaya raz olur diye dnyorum:
Haydi, Mir Seyit, koua, yatana gidelim! Biraz da orada anlat!
Tamam, ama yazn bizim kye geleceksin!
Olur, gelirim.
Basamaklardan hzl hzl iniyorum. Arkamdan terliklerini
prdatarak geliyor. Derin bir uykuda ocuklar. Koua giriyoruz. Gri
demirlere tutunarak yatana kyor, battaniyesini stne ekiyor Mir
Seyit. Birka soru daha sorsam uyuyacak.
Demek ok keklik oluyor sizin kyn dalarnda?

Evet, kar ok yanca babam keklikleri canl canl yakalyordu.

yle mi?
Tabii.
Nasl? Keklikler umuyorlar m?
Kar ok olunca uamazlar kiii.
Anlat o zaman, baban keklikleri nasl yakalyordu?
Kar ok yanca keklikler yem bulamyorlar ya?
Evet.
Yem bulamaynca kye geliyorlar. Kanatlar da kardan slanyor.
Kanatlar slannca uamyorlar. Babam keklikleri kovalayp keklikler
yorulunca da yakalyordu. Babam olsayd, bana bisiklet alacakt
retmenim...
Yazn kye gidersem, beni babasnn atna bindirecek Mir Seyit.
Sz veriyor. Babasnn ok gzel bir at var. Ben ata binip drtnala
koturacam, o da bisikletine binecek, yaracaz.
Sabah yaklayor sanki. Geceden beri korkunun diliyle konuan
rzgr, susmaya hazrlanyor. Szleri seyrekleiyor birden, gz kapaklar
arlayor Mir Seyitin, kanatlar yorgun. Bedeni souk yatakta kalyor,
ruhu dyor yollara, dalarn eteindeki o kye doru szlyor. Belki
kar yayordur yaylalara. Taze karda bir keklik gibi batp kalyor Mir
Seyit. Pencerenin pervaznda dnp duran bir veyik szlyor koua,
Mir Seyitin ranzasna konacak. Kapy ak brakp yavaa kyorum.
Mir Seyitin gzleri, uzun sre gitmiyor gzlerimin nnden. Sanki
karmda... Odama giderken Mir Seyitle konuuyorum:
Alacaksn Mir Seyit! nce souk yataklara girecek, anasz uykulara
dalacak ve korkulu dler greceksin. Bazen altn slatacaksn,
vcudunun scaklyla kurutacaksn amarlarn. Derste eki eki
kokacak bedenin. Nazan retmen seni tecrit edecek snftan, koua
gnderecek. Kendin ykayacaksn amarlarn, yani souk suya
daldrp karacak, skp sereceksin ranzann demirlerine ya da kalorifer
peteklerine. Bazen sevdiin bir yemein tad kalacak damanda,

21

22

doymayacaksn. Biraz daha yemek isteyeceksin, yemek bitmi olacak,

vermeyecekler. Bazen boazna dizilecek, yutamayacaksn lokmalar.
Bir para kuru ekmei geveleyerek kacaksn yemekhaneden.
Hastalanacaksn. Doktorsuz, hemiresiz, kapsnda revir yazan odada
yatacaksn. Hangi ilac ne zaman alacan bilmeden yutacaksn
haplar. Cierlerin sklecek, ksreceksin. Uykularn blnecek zil
sesleriyle, rpererek uyanacaksn alaca karanlklarda. Telal, tedirgin
kouturacaksn. Kar kapatacak tm yollar, hafta sonlar grne
gelemeyecek annen, duvarlarn dibinde boynu bkl kalacaksn. Baban
olsa gelirdi. Baban hi gelmeyecek Mir Seyit. Yetimlie alacaksn.
Unutacaksn Mir Seyit! Kulaklarnda uuldayan kurunlarn sesini,
okulunuzun duvarlarna srayan kan, seni kyden koparan ve bu
souk duvarlar arasna sren canavar yzl adamlar unutacaksn. Belki
retmeninin yzn de unutacaksn; ama silinmeyecek hafzandan
o mor dalar, iekli yaylalar ve babann yz. Her bahar, her bayram
bekleyeceksin. Bekle Mir Seyit, baban sana bisiklet getirecek!
Kar yayor, rzgr suskun. Ranzaya atyorum kendimi. Sessizlik.
Her saniye, byk bir ana vurulan tokmak sanki. t, t, t... Kalkp
duvardaki saatin pilini karyorum. Susuyor saat. Saa sola dnp
duruyorum yatakta. Uykular uzak, uykular kaak. Ezik, ykk, yorgunum.
Gzlerimi kapatyorum. O ihtiyar kadnn elleri, o kerpi ev, yer yata,
Aa Civanl Ky, Mir Seyitin babas, kurunlanan retmen,
duvarlarna kan srayan okul, o okuldan srgn olan ocuklar ve Mir
Seyit...
O gece tanyorum Mir Seyiti. Nbeti olduum geceler bir bahane
bulup odama geliyor. Konuuyoruz. O kestirme yoldan kye gidiyoruz.
Kuzular, kpekleri seviyor; taylar, kara batan keklikleri kovalyor;
iek toplayp kular seyrediyoruz. Sonra o bisikletine biniyor, ben de
babasnn atna... O pedal eviriyor telala, ben at mahmuzluyorum.
Aa Civanldan dereye inen bir yol var, o tozlu yolda yaryoruz.
***

Mart aynn balar... Hava lk, bir cuma gn... Nbetiyim.

Ovadaki badem aalar, kays aalar krmz tomurcuklarn yarp
bembeyaz iee durmu. Esen yelde bir bahar kokusu var. Rzgrn
yn deimi, artk salkm st, akasyaya doru eiliyor.
Akam etdnden biraz sonra zil sesiyle koulara ekiliyor ocuklar.
Gelir diye bekliyorum ama o gece gelmiyor Mir Seyit. O da alt
diyorum, glmsyorum.
Cumartesi sabah erkenden kalkyorum. Pansiyonun bahesi her
zamankinden daha kalabalk. Her on dakikada bir, pansiyon binasnn
bahe kapsna bir ky dolmuu duruyor. Dolmutan inenler, yzlerce
ocuun iinde kendi ocuklarn arayarak baheye doru yryor,
dolmulardan inenleri tanyan ocuklar ise kapya doru sevinle
kouuyor. Her kadnn, her adamn banda onlarca ocuk...
Dalarn kar skm, yollar alm diye geiriyorum iimden.
Pansiyon binasnn kenarndaki lojmanda oturan retmenlerin
ocuklar da bahede. Nazan Hanmn olu Tun, bisiklet sryor,
sekiz-on ocuk da bisikletin arkasndan kouturuyor. Mir Seyiti aryor
gzlerim. Az ileride, ziyaretisinin gelmeyeceini biliyor. Duvarn dibine
km, elini yanana dayam, gzn krpmadan bisikleti izliyor.
Pansiyondaki ocuklardan bir blmne izin veriyorum, anneleri
babalar ile birlikte, salverilen birer mahkm sevinciyle uzaklayorlar.
Kalan ocuklar, bahede gezinip duruyor. Tun, bisikletini brakp dier
ocuklarla birlikte koup oynamaya balyor. Mir Seyit, oturduu yerden
kalkp bisiklete doru ilerliyor, bisikletin yanna melip oturuyor.
Dokunmaya balyor bisiklete; direksiyonunu tutuyor, eliyle pervanesini
dndryor, pedaln eviriyor, seviyor, okuyor bisikleti. Az sonra
lojmann penceresinden sarkan Nazan Hanmn sesi ykseliyor:
Heeey! ekil oradan geri zekl! Brak o bisikleti! Tuuun, Tuuun!
Bisikletini al ve abuk eve gel, abuk! Bir daha grmeyeceim seni o
ocuklarn iinde!

23

24

Mir Seyit az nce oturduu yere doru yryor, Tun direniyor, omuz
silkiyor, gitmek istemiyor ama annesinin tehdit dolu szlerine daha fazla
dayanamyor. Bisikletine binip lojmana doru sryor. Mir Seyit duvarn
dibine oturup Tunun arkasndan uzun uzun bakyor. Cumartesi gn
nbeti olan retmenler geliyorlar. Sraya dizip sayyorum ocuklar,
izin ktlarn da Eksik yok, teslim ediyorum ocuklar.
Pazartesi sabah
retmenler odasnda bir hengme. Konuulanlardan bir eyler
karmaya alyorum.
Duydunuz mu?
Neyi?
Pazar gn, pansiyondan bir renci kam.
ocuu bulamamlar!
Jandarma, kylerinin yaknlarna kadar gitmi, her taraf aramlar,
iz bile yokmu.
Belki bulunur diye ailesine haber vermemiler.
O ocuu tanyorum, ziyaretine hi kimse gelmezdi.
Bu szlerden sonra bir korku kaplyor iimi, pencereden Tekelti
Dana doru bakyorum ve telal bir soru dklyor dudaklarmdan:
Hangi ocuk kam, kim kam?
Nazan Hanmn snfndan...
Kim?
Herhlde kyne gitmek istemi, ad da Mir Seyit imi.
Mir Seyit mi?

Pencerenin aznda donup kalyorum. Dilim tutuluyor,

konuamyorum. Duyduklarm yalan olmal ya da souk bir rya
Her kafadan bir ses geliyor ama artk konuulanlar duymuyorum.
Okulun bahesindeki yzlerce ocuu tek tek szmeye balyorum.
Hibiri Mir Seyite benzemiyor. nanmyorum. Sanki o rencilerin
iinden kp gelecek, sanki snfta ad okununca Burada! diyecek.

Okul mdr geliyor. Yznde felaket habercisi bir ifade

Mir Seyiti bulmular. diyor, Donmu.

Ben de donuyorum o an. Hibir baharn zemeyecei bir buz

ktlesi oluyorum. Sanki binlerce insan var retmenler odasnda.
Sesler birbirine karyor. Kamak istiyorum odadan, kamak Snfn
duvarlar stme stme geliyor. Ne kara tahta, tebeir, kitap, defter,
kalem ne de ocuklar... Snfta bir tek ben varm, bir de Mir Seyitin
hayali. Pencerenin nne dikiliyorum, gzlerimi Tekeltiye evirip
umutsuzca bakyorum dalara
Tekeltinin ak dnde bir karartya taklyor gzlerim. Mir Seyit!
Kestirme yoldan daa doru trmanyor. Gne bulutlarn arasndan
syrlp lgn klaryla glmsyor ve hemen kayboluyor. Yukar doru
ktka, kye yaklatka yrei byyor Mir Seyitin. Admlarn
sklatryor, daha hzl yrmeye balyor.
Ak Toprak, Boum Deresi, Tek St Bir bir geiyor Mir Seyit.
Soukbulaka bir varsa, ky grnecek. Soukbulakta, Kz Kayasna
kp barsa, kye duyulur.
Hava kararmaya, rzgr ulumaya balyor aniden. Kar sepeliyor. Mir
Seyit, bir karsndaki daa, bir de dnp arkasna bakyor. Ne ehir, ne
okul, ne koular Ellerini azna gtrp nefesiyle stmaya alyor
ama nefesi de yor Mir Seyitin. Yzne kar taneleri savruluyor
durmadan, yanaklar acyor.
Kz Kayas birka yz metre nnde. Karlara bata ka yryor ama
dizlerinin derman kesiliyor o sra. Ayaklarna tonlarca yk aslyor
sanki. Glkle Kz Kayasnn dibine varp kayann duldasna snyor.
Ellerini, ayaklarn aramaya balyor. Elleri ayaklar yok sanki. Hava
iyice bulanyor, kararyor drt bir yan. Artk etrafndaki kayalar, aalar
seemiyor Mir Seyit. Uzaklardan kpek sesleri geliyor ve korkuyor,
alamaya balyor. Ynn kye doru dnp son bir umutla baryor
sonra:

25

Anneee! Anneeeeee!
Uuldayan rzgr, Mir Seyitin sesini de yutuyor. Mir Seyitin bouk
sesi, tipiye karp kayboluyor. Korkuyla kyor kayann kovuundan.
Bir an nce kye varmak iin karlarn iine atyor kendini. Birden aya
tkezliyor ve gsne kadar kara saplanyor. Kanatlar slanm bir keklik
gibi rpnmaya, karn iinde debelenmeye balyor. Ayak parmaklarna,
ellerine lk bir su dklyor sonra, snyor elleri ayaklar. O scakl
btn vcudunu saryor sonra, hi myor. Bir yaz gn, derenin
kenarnda plak ayaklarla kouyor ve yorulup yemyeil imenlere
uzanyor. Ar bir uyku basyor gzlerini. Birden, ok uzaklardan gelen
babasn fark ediyor Mir Seyit. Babas, elinde bir bisikletle ona doru
geliyor.
Kalkyor yerinden Mir Seyit, babasna doru kouyor, kouyor,
kouyor...

26

KNC

ARANLIKTAK

ESLER...

Sevda BALKAN

27

Sevelim, sevilelim
Bu dnya kimseye kalmaz.
Yunus EMRE

28

... Karanlktan korktuumu anladm, geen gece! Dmeye bastm ve

btn klar yaktm. Ama, asl karanln o parlak kta gizlendiini
grdm. Korktum. Karanlktan deil, aydnlktan korktum. nk; a
baktka karanla daha ok yakalandm hissettim. Belki de korktuum
k deil, bendim. O andan itibaren karanla bakacam anladm...
Girdim gnl ehrine, daldm onun barna
Ak ile gider iken iz buldum cn iinde
Yunus EMRE

Gzlerim kalbimdedir benim...

Herkesten uzakta, herkesten daha yalnzdm. Kapm alan olmaz,
yolumu bilen bulunmaz, suretimi ben bile grmedim. Doduumdan
beri karanlktaym. Gzlerim grmez, sadece karanlktaki sesleri
duyarm. Kimi kaln, kimi ince, kimi acnas, kimi merhametli, kimi
durmadan konuur. ocukken daha zordu karanlkta yaamak. ocuklar

oynarken hep onlar dinlerdim. arklar syler, glerek kotururlard.

Ben sadece seslerini duyardm.
... ya satarm, bal satarm, ustam lm, ben satarm...
Gkyznde bembeyaz bulutlar gezermi. Deniz masmaviymi.
inde gemiler gezer, insanlar yzermi. Aalar yemyeil, tarlalar
sapsar, yldzlar ise hep parlarm. Anladm ki, dnya ok gzel bir
yermi. Grebilseydim eer, hep bulutlara bakardm. Denizde yzerdim,
aalara trmanrdm, oyunlar oynardm doyasya...
Gne her sabah doar, her akam batarm. Scack olduunda
len olur, akam olduunda gkyznde kaybolurmu. te o zaman
karanlk olurmu her yer. Karanlk olduunda sesler azalr, insanlar

29

hi konumazlar. Bu yzden karanl ok severim. nk sesleri

duymadmda daha az ac eker, gremediim iin daha az zlrm.
Herkes benim gibi olur karanlkta... herkes susar.
Byle domuum, kaderim bu benim. Ama zlmem, nk
gzlerim kalbimdedir benim. Kalbimle grr, kalbimle koar, kalbimle
nefes alrm. Renklere ellerimle dokunur; maviyi, sary, krmzy, yeili
ellerimle kalbime ilerim. Ellerimle gnee dokunur, ellerimle denizlerde
yzer, ellerimle bulutlar seyrederim.
Duydum ki baz insanlarn gzleri varm ama gremezlermi!
Onlarda benim gibi karanlkta yaar ama karanlkta olduklarn
bilmezlermi. Gzleri karanla bakt iin, ruhlar da zamanla karanla
alrm. Sevgiyi tanmaz, seveni anlamaz, dene yardmc olmaz,
hrslarna kaplp, iyilikten ve gzellikten uzaklarlarm. Onlardan
daha anslym ben, nk karanlkta da olsa grrm. Anladm ki
gren gzler deil, kalplerdeki sevgidir.
..Gzlerimse kalbimdedir benim...
...Gzlerimi kapattm ve karanla bakmaya baladm

30

Cmleler dorudur sen doru isen

Doruluk bulunmaz sen eri isen
Yunus EMRE

Yeniden karanla doacakt gne!..

Ay dolanarak gecenin ortasnda gezerken, iki sarho kafadar izbe
bir duvarn dibine kp kalm, sessizlik geceyi esir almt. Simsiyah
bir kedinin, yeile alan gzleri bir fener gibi parlarken; ay dne, dne,
sokan en kuytu kesine siperlenip kald. ki kafadarn akn yz
parlak kta apak ortaya knca, sarholardan biri ayaa kalkmak
iin bir hamle yapt. Sonra, sendeleyerek yere dt. Sarholardan ksa
boylu olann ad Ramazand. Ramazan; yerden bitme, sinsi bir adamd.
Zeki olmasna zekiydi ama aalanmalara inat nefreti semi, yzne
sinsi dncelerin lekesi sinmiti. Belki de bu yzden sadece karanlkta
rahat ediyordu. Karanlk onu zgrletiriyor, ktlk balam yreini
kendinden bile gizliyordu. Ama kara bir kelebek gibi ksayd zgrl...
sabah olduunda o silik, herkesin grmezden geldii psrk adam olurdu.
Hsn, Ramazann glgesine snm; buna ylesine almt ki, kendi
suratn unutmutu. Ufack bir karalt gibi yapp kalmt Ramazann
glgesine!
Gece kendi yolunda sabaha doru sessizce ilerlerken, Ramazann
gerekle ryay ayrmsayamayan uyuuk kafasna kt diye bir yldz
dt. Kafas iyice buland, zaten hinlikle dolan akl paralannca,
zihnine gizlenmi sinsi dnceler ortaya sald. Hsnye bakarak,
vuracam dedi. Bana bir hedef gster, mutlaka onu vuracam. Hsn
silik glgesinden syrlp, sokakta hedef olabilecek ie yarar birka eya
arad. Krk ieler, toplanmam pler arasnda aradn bulamaynca,
birka enge adm atp glgesine snd yeniden. Ramazan kararlyd.
Silah eline ald ve beklemeye balad. Gece; aydnlanmaya ramak

31

kalmken sustu. Sanki aydnla deil, yeniden karanla doacakt

gne! Ramazan, kuytu bir keye siperlenerek beklemeye balad.
- Erkan, esneyerek gzlerini at. Kars yatakta koca karnyla bir hamle
yapp dnmeye alnca, yatan kenarnda buldu kendini. Yatakta mahmur
bir uykunun kollarnda tatl ryalara dalp giden karsna bakt uzun, uzun.
Kars uyanmaya niyeti olmadn derin bir homurtuyla belli edince, odadan
dar kt. Evin orta yerinde, henz boyas kurumam odalardan birinin
kapsn aarak ieri girdi. Odann iini boya kokusuyla birleen, mobilya
cilasnn bayltc kokusu sarm, her yana oyuncaklar salmt. Duvarlara
ayckl duvar katlar denmi, mavinin varl abartlarak erkek ocuu
beklendii vurgulanmt. Erkann ii iine smyordu. Henz domam
olunu dnyor, Onu kucaklamak iin sabrszlanyordu. Baba olmak,
kck bir bebei smsk kucaklamak ve Onun bydn grmek nasl
bir duyguydu acaba? i iine smad bir an. Nefes almak ve odann iine
yaylan ar kokudan kurtulmak iin pencereyi at. Gece; karanln iinde
kaybolmu, derin uykularda evlere gizlenmi sessizlik sinmiti sokaklara.
te tam o anda ezan sesi yanklanarak evin iine doldu. Erkan, acele
giyindi ve namaz vaktini karmamak iin, evden kp camiye doru
koturmaya balad. Karanl yrtarak kouyordu . Kotu, kotu, kotu...
Ramazan sokakta koan karalty grnce, avn bulmu bir avc gibi
heyecanland. Parlayan silah kard ve hedefini gzne en keskin gelen
noktaya dorulttu. Ramazan hedefdeki karaltnn, sapana kilitlenen
kk bir sere gibi kanatlandn hissetti.
- Erkan, bir anda beynine saplanan bir acyla sokan ortasna
ylverdi. Her ey ylesine abuk olmutu ki, ac bile ekmemiti. Geride;
gecenin ortasnda, hedefini bulmu hain bir kurunun yanks kalmt.
Ramazan doruluktan uzaklam vicdanyla, sanki suu ilememi
gibi rahat bir solukla olduu yerde szp kald. Ay; yavaa szlerek
gecenin sessizliinde kaybolurken, zifiri karanlk her yana yaylmt.
32

Acep u yerde var mola yle garip bencileyin

Bar bal gz yal yle garip bencileyin
Yunus EMRE
Hi gidesim yoktu lme!..
Btn kaplar kapalyd. Sokak kaplar, maazalar, dkkanlar... Btn
kaplar yzne kapand hoyrat bir tokat gibi! Snacak tek nefeslik bir yer
bulmad yal adam. At, yordu. Ama hi kimse duymad sesini, hi
kimse bilmedi aln... Kaplar birer, birer kapanmaya balad. nsanlar
karlara bata, ka evlerine dnp; scak evlerinde koltuklarna gmlp,
tok karnlaryla darda yaan kar seyrederken... O donuyordu. Souk,
yeni bilenmi keskin bir bak gibi tenini deliyor; kr olas ayaz bir
rzgar, karlar toplayarak uultuyla yzne arpyordu. Sonunda kuytu
bir merdiven kenarna snd.
Kimseler garip olmasn hasret oduna yanmasn
Hocam kimseler olmasn yle garip bencileyin
Souktu stanbul! Gece yaklayor, ayaz bir rzgar ehrin her yanna
savruluyordu. Yal adam, incecik bir ceketin iinde debelenip dururken;
ellerini dizlerinin arasna saklayp, bedeninde snacak scak bir yer
arad. Elleri bir sre scakta snm gibi gevedi, sonrasnda ayn bak
kesii acyla szlamaya balad. Her nefeste soluuyla iine doluyordu
souk! Rzgar hzlandka boazn tkayan ksrk, cierine sapland
kald. Clz nefesi kesik, kesik inledi.
... Ellerim! Ah o kara yazgl ellerim! Nasrdan kurtulamam, scak bir
atee hasret kalm ellerim! imdi bir nefeslik canma yetmiyor. Souk hain bir
dman, souk sinsi bir ylan, souk cierlerime saplanan bir bak sanki! Ah

33

benim gzel evim! Sobas tten, a pien scak ocam... Ne vakit ayrd bizi
stanbul! Ne vakit koptum, senden? Bir tek bana m ok geldi scan... Bir
ben mi samadm kucana stanbul! Ellerim! Ah o kara yazgl elllerim...
Onun da bir evi vard bir zamanlar. Kars, ocuklar, scak yata,
derin uykulara gmld yast, sobada kzaran yanaklar... Sonra
kars ld aniden, ardndan olu yanna ald. Sonra da acmadan kapnn
nne koydu. Olu, karsn bahane etti. Seni istemiyor, yoksa ayrlacam
diye tuturdu dedi. Aslnda istemeyen kendisiydi. Sonra sokaklara dt.
Olu almazsa, kim alrd ki evine? aresizce kabullendi.
Nice bu derd ile yanam ecel ere bir gn lem
Meer ki sinimde bulam yle garip bencileyin
Btn kaplar kapalyd. Kar her yeri kaplamt. stanbul; srtn
dnm horul, horul uyurken, yal adam direnmekten vazgeti. Souk
rzgara teslim etti bedenini...
Btn kaplar kapand yreinde...
... Hi gidesim yoktu lme!.. rem bana girsem de, cennet
kapsna dsem de yaamakt niyazm! Bir scak nefes bulup ellerimi
stsam, bir kuru ekmee razydm. Ey lm; derdim odur ki doyamadm
murada... Oul dedim el oldu, dostlarm dman oldu, sevdiklerim bana
uzak, bu cihan tuzak oldu. ncecik bir urbanla souk ayaza bulandm,
dipsiz kuyularnda bin ukura yuvarlandm. Ben giderim bu diyardan,
dost selamn almadan... Bir scack hasret odunu yakmadan... Benden
selam olsun dnyaya, Mevlam garipleri kayra...

34

Bir garip lm diyeler gnden sonra duyalar

Souk su ile yuyalar yle garip bencileyin

Yunus EMRE

Her trl cefann adn Ak koymular

Yunus EMRE

Ey ak, brakma beni dert ile...

Kilisenin an havann lgn sszln sarsarak, kmaz bir sokaktan
caddeye doru yaylmaya balamt. Alis, kiliseden ieri girdii anda
ttsyle birleen isli yank kokusu genzini yakt. Mumlardan szlen
duman, kvrlarak ttsyle birleiyor; kilisenin buulu havasna ilahi bir
g katyordu. Alis, iinde biriken hissiyatla bir mum ald ve dierlerinin
yanna yerletirdi. In dalgalanarak erimesi houna gitti bir an. Bir
dans gsterisini izler gibi dikkatle, alevlere bakt. Cokulu bir hzn sard

iini... cokulu ve sevinli bir hzn! Mum eriyene kadar orada bekledi.
Sonra, ilk kez kiliseye geliyormu gibi rkek admlarla, sralardan birine
oturdu. Omzuna siyah bir al atm, salarn gizlemek istercesine ban
sarmalamt. Yznde gezinen keder ylesine belirgindi ki, gizlemeye
almadan ak, ak alad. Kilisenin tavanndaki resimlerde melekler
uuuyor, vitraylardan szlen k renklenerek yzne yansyordu.
Oysa; gnee, a, hayata ylesine uzakt ki o an! In yolunu
kaybetmi bir atebcei gibi telalyd yrei! Ak iinde hissetti bir
an iin. Bir ty havaland kalbinde... Aktan bir ty, kilisenin ttsyle
yorulmu soluunda kanatlanarak uutu. Ak; tyden bir sihir gibi
kannda dolayordu. Ty utuka arlayor, vcudunda byk

35

yumrulara dnyor, karmak bir yumak olup soluunu tkyordu.

Akt Alis. Ama ak ile olmutu bana, nk sevdii adam farkl
bir dine mensuptu. Akn dini, dili, rk olur muydu? Ak sz dinler
mi, bir kede oturur mu? Ailesi bu aka kar km, ondan ayrlmas
iin uyarmt. Yoksa sonularna katlanrsn demilerdi. Ama gnl
sz dinlememiti. Ak; bir k gibi yerlemiti kalbine... Sevdiinden
nasl vazgesin? Nasl srtn dnp gitsin sevdaya? Kalbi, kanatlanm
melekler gibi ilahi arklar sylerken, nasl sustursun? Sevdiini nasl
unutsun? Dualar doland diline... ezbere bildii dualar tkenince,
szckler ellerine dkld. zbe bir noktaya snm bir ka kelime
kt yreinden...
... Ey ak; sz dinlemezsin, yoktan anlamazsn, beni atelere attn, geri
dnp bakmazsn. Ben bu atele nasl yaarm? Kalbim kanarken nasl
glerim? Derdi verdin kalbime, derman da ver... Ben deilim kendimde,
ak beni ald eline... Ey ak, brakma beni dert ile...
Alis, ban kaldrp etrafna baknd. Bir ka kii sessizce dua ediyor,
kilise orgdan ykselen ilahi bir arknn szleriyle yanklanyordu.
Tanrya yalvard. Tutunacak kck bir dal, sylenecek tek bir sz

36

duymak iin Tanrya dua etti. Ak ile ailesi arasnda bir seim yapmas
gerekiyordu. Yrei ikiye blnd, yarasndan akan ac iini kanatt. Bir
yanda akn ilahi gc, bir yanda ailesi! Karar vermek lmden beterdi.
Bir an iin ilahi gce tutunarak kararn verdi. Her eyi gze alarak ak
iin savaacakt. Ak ona g verir, onu karanlktan aydnla karrd.
Ak; her eye ramen, savamaya deecek kadar gl bir duyguydu.
Alis, ge vakitlere kadar dua etti. Ban kaldrdnda kilisede tek bana
kaldn grd. Yavaa kiliseden dar kt.
Kiliseden ktnda akam olmu, lo klar evlerden szlerek
yollar aydnlatmaya balamt. alna smsk sarld ve sokaklardan
birine doru yryerek, karanlkta gzden kayboldu.

Akl olan korkmak gerek

Nefs elinden, hrs elinden

Nefstir seni yolda koyan
Yolda kalr nefse uyan

Yunus EMRE

Meri; hznl bir trk syler gibi solukland dalgalarnda...

Meri nehri kara bir leke gibi gecenin kysna hmla arparak, geri

ekildi. Motordan bozma eski bir kayk, takn nehrin azgn sularnda
dalgalarla savayor; motorun iinde sp kalm insanlar nefes bile

almadan titreerek bekliyordu. Meri; bir beik gibi kucanda sallyordu

koca motoru. Yalpalayan motor, arl tayamaynca sulara batp
kmaya balad.

Motorun en s kesinde iri kym bir adam hareketsiz duruyor,

umursamaz bir kaytszlkla kalabala bakyordu. Aklndan geen

kt dnceler, simsiyah gzlerine sinmi; tenine yansyan karalk

ruhunu da esir almt. Suskunluu dinginliinden deil, kafasndaki

hain planlarn hesabnn uzayndand. Necati bir insan tccaryd.

lkesinden kaan aresiz insanlar, byk paralar karlnda baka

lkelere karyordu. Zamanla insan olmaktan ylesine uzaklamt

ki, doru ile yanl kartrr olmutu. Hesaplaaca, onu huzursuz

eden bir vicdan olmadndan, her ktl kendine hak gryordu.

Sonunda kaykta korkudan titreyen kalabala bakt pis, pis srtarak.

Baklarndaki keskinlikten bir karara vard anlalyor; kayktaki

kalabalk korku iinde azndan kacak cmleyi bekliyordu. Sonunda;

kt bir oyuncunun repliini syler gibi ereti bir sesle barmaya
balad.

Atlayn!..

37

38

Azndan kan cmle, zavall insanlarn korkudan titreyen

bedenlerine bak gibi sapland. Meri canavar gibi azn am
beklerken, motordaki karaltlar korkuyla birbirlerine baktlar. Ama
Necati kararlyd. Israrla baryordu.
Atlayn! Atlayn! Atlayn!..
Motordaki kalabalk korkuyla kark bir aknlkla kalakald. Necati,
sanki olaan bir sz sylemi gibi insanlarn duraanlna kzmt.
Daha ok barmaya balad. Meri nehri bile aknd. Bylesi hain,
bylesi hrn bir insan grmemiti sularnda... Nice deli dalgalar bile
bylesi acmaszca snamamt hi kimseyi! Elinden gelse alp yutacakt
Necatiyi bir rpda, ama Necati akllyd. Bir diree smsk tutunmu,
kendini salama almt. Durmadan baryordu. nsanlar birbirine
kenetlemi, hamile bir kadn alayarak yalvarmaya balamt ocuuma
ac diyordu. Domam ocuuma ac!..
Domam ve belki de hi domayacak bir ocuk! Meri suskundu.
Dalgalarn kyya vurarak uzaklat kayktan. nsanlarn kaderi acmasz
bir yrein insafna kalmt. Ama Necati ne insafa geldi, ne de acd
insanlara!
Hanife, elini karnna koyarak; doduu topraklar, lkesini, ailesini,
komularn, akrabalarn dnd. lm; Meri nehrinin azgn
sularnda kollarn am, onlar bekliyordu. Korktu. Deli bir nehrin
ortasnda, bilinmez bir yolculuun sonundayd.
... lkemde gne douyor bu sabah. Baheme ilkbahar iekleri
dm. Saksmda aan gllerin kokusunu duyuyorum. lkem, gzel
lkem. Evimin bahesinde dolaan kelelebekler, rengarenk ieklerim ve
gzel ailem. Sizler hep benimlesiniz. Benliim baka yerlerde, kalbimse
evimde. Ah Meri, kollarn am beni beklersin. Bil ki artk benim
lkem sensin..
Meri; hznl bir trk syler gibi solukland dalgalarnda... Hanife,
lklarla souk ve azgn dalgalarn iine atld.

Necati, lklara aldrmad. Sevgisiz kalm yreinde tek bir sz

olmad. Necati sevgiyi tansayd eer; sevginin insan insan yaptn,
kalpleri gzelletirdiini bilseydi... annesi salarn okasa, babas smsk
sarlp sana gveniyorum deseydi... sesleri duyabilecekti. Ama Necati bu
sesleri duyamayacak kadar sevgisiz kalmt. Necatiyi kt yapan kalbi
deil, ondan esirgenen sevgiydi. Necati; dalgalarn arasnda oalan
lklar duyamadan, Meriin karanlk sularnda gzden kayboldu.
... Meri, dalgalarn hoyrata kyya vurarak trksn
sylyordu...

39

Hak cihana doludur

Kimseler Hakk bilmez
Onu sen senden iste
O senden ayr olmaz
Yunus EMRE
Vakit ayrlk vaktiyse eer, karanla doru gideriz...

40

Karabkte gece vardiyasyd. Havaya keskin kmr kokusu yaylm;

iiler alnlarnda parlayan fenerlerle, dev bir k halkasndan yryerek
madene girmeye balamlard. iler; derin bir kuyunun iine doru
asansrle inerken, kmre bulanm simsiyah yzlerinde ay gibi parlayan
gzleriyle son kez a baktlar. Parlak bir k, derine indike yavaa
gzlerinden szlerek kayboldu. Sonra karanln iine indiler. Her ey
o anda oldu. Korkun bir patlama sesi duyuldu. lklar sald ortala,
derin bir uultunun yanks nlad kulaklarda. Evlerden frlayan
kalabalk koarak madenin nne yld. Feryatlar, gzyalar, isyanlar...
herkes tek yrek oldu. Kck bir umut, kck bir ses iin madene
kulak kabarttlar. Tek ihtiyalar sessizlikti. Boazlarda dmlenen
aclar, yerini sessizlie brakt.
Ama madenden hi ses gelmedi. Gnler, geceleri, saatler, dakikalar
kovalad ama hi ses duyulmad. Analar, babalar, eler, ocuklar, madenin
kenarnda elleri koynunda aresizce beklediler. ilerin cenaze trenleri
yaplmad, bir at yaklmad arkalarndan. lmle yaam, umutla, at
arasnda bir sessizlikte kayboldular. Kimi yalyd, kimi gencecik... kimi
evliydi, kimi nianl, kiminin sevdii gnlnde saklnda kald. Kaderleri
belliydi aslnda! ounun babas, amcas, days gk altnda kalmt.
Bu at kyn kaderiydi. Her evde bir at gizliydi. Her evde bir
gzya, her evde bir ekmek kavgas iin verilen savan yaralar vard.
Duvarlarda gk altnda kalan sevdiklerinin fotoraflar, yine madene

uurladklar ve her an ardndan at yakmaya hazr olduklar yiitleri

vard. Ama; karanlk onlarn tek k yoluydu. Yreklerinde aan son
umut, aldklar son nefesti. Ekmei topraktan karr, nefeslerini topran
yedi kat altnda alrlard. Baka areleri yoktu ve tek hasretleri kt.
Gn boyunca grebilmek iin topra kazar, a yaklatka derin
bir nefes alarak soluklanrlard. In etrafnda koturan kelebekler gibi,
hep a koarlard. Bir gn geldi, a koamadlar. Karanln iinde,
hepsinin birer, birer snd.
... Karanlk bizim ekmek paramz, karanlk bizim umudumuz, karanlk
bizim tek mz. Analarmz, elerimiz, ocuklarmz, dostlarmz... Bir
ku olsak gkyznde uardk, yamur olsak topraa damlardk, k olsak
semada parlardk. Ama ne ku oluruz artk, ne bir damla, ne de bir k...
Kaderde topraa gmlmek varm. Vakit ayrlk vaktiyse eer, gitmek der
yolumuza. Ses duyulmaz artk bizden. Vakit ayrlk vaktiyse eer, karanla
doru gideriz...

41

Ben yrrm yane yane

Ak boyad beni kane
Ne akilem ne divane
Gel gr beni ak neyledi
Yunus EMRE
Hi kimse duymuyorsa sesimi, ben de konumam o zaman...

42

Eski bir eve bakarken ne dr insan? Hatralar, zlemler, dnceler...

Bir de arada bir glmseyerek baklan fotoraflar. Ama bu evde hibiri
yoktu. Ne fotoraflar, ne hatralar, ne de zlemle hatrlanan bir gemi
yoktu. Sadece yalnzlk vard bu evde! rlplak bir yalnzlk karanlk
evin iinde dolanyordu. Bir de delice esen, souk bir rzgar...
Byle balard tm hznl ykler... Kede sallanan koltukta yal
bir kadn veya adam; hatralara teslim olmu hznl bir durulara
uzaklara bakan gzler... Pimanlklar, krgnlklar ve sonunda ulalan
yalnzlk!..
te byle bir evdi oras... hatras, gemii, gelecei olmayan oktan
unutulmu bir yer. Ve bu evde yaayan yar deli Ziynet! Ziynet; ne
akllyd yeterince, ne de deli! Krk pencerelerden ieri szan rzgarla
arkada olmu, hesapszca evinde dolaan sokak kedilerini misafir kabul
etmiti. Sonu acl biten bir hikayesi yoktu aslnda! Sadece karlksz
bir sevdaya tutulmu, kalbindeki derin bir aka yenilmiti. Bu ak onun
peini brakmam, nefes aldrmam en sonunda kendine esir etmiti.
Herkes gibi balamt Ziynetin ak! Ama herkes gibi sonu
mutlulukla bitmemiti.
Ziynet; genliinde herkesin gptayla bakt haval bir kzd. Kimseye
yz vermez, kendine gveniyle etrafndaki insanlar kskandrrd. Peinde
koan hibir erkee yz vermemi, grcleri sebepsizce reddetmiti.
Hi kimsenin anlam veremedii bir dik ball ve kararll vard. Ve

bu kararll bir gn ak olana kadar srd. Ziynet, ayn sokaa tanan

bahriyeli Orhana ak oldu. lk nce yry deiti, ardndan baklar
ve sonra da daha az konuur oldu. Pencereden dalgn, dalgn uzaklara
bakyor ve bu haliyle insanlar artyordu. Orhan; zayf, elimsiz hatta
silik bir adamd. Ama Ziynet ona deliler gibi akt. in tuhaf yan o psrk
Orhan, Ziynet gibi gzel bir kza dnp bakmyor ve bu haliyle Ziynet
iin daha ulalmaz oluyordu. Ziynet ne yaptysa bir kere bile dnp
yzne bakmad. Ziynet bu akn iinde rpndka, bedeni de gittike
hrpalanyordu. Zayflad, bakmszlat, kt. Gzlerindeki parlaklk
yerini derin bir hzne brakt. Ve bir gn Orhan aniden mahalleden
baka bir kzla evlendi. Nian, dn derken iki ocuklar oldu. Sonra
daha byk bir evde oturmak iin baka bir mahalleye tandlar. Ziynet
ise giderek daha ok kt. Ailesi de lnce, evin iindeki karanlk bir
yalnzlkla babaa kald. Tek dostu yalnzl oldu.
... Drt duvar bana zindan, duvarlarn ard ise cehennem! Kimse
duymuyorsa sesimi, ben de konumam o zaman. Kimse anlamyorsa halimi,
anlatmam. Genliim ziyan oldu, yallksa bin beter. Neyleyim hayat
glmedin yzme, sararp soldum ellerinde. Akm ile oldu bama, ben
artk kendimde deilim. Ne olur kavusa tm sevenler... duvarlar bana dost,
duvarlarn ard ise cennet olsa. Ne olur hep mutlu olsak! Kimse duymasa da
sesimi, hep konusam...
Ziynet; bir gn karanlk bir gece de sabah gremeden aniden ld.
Hi kimse duymad sesini, cenazesini belediye kaldrd. Evi, kedilere,
deli bir rzgara, plere ve arada bir urayan sarholara kald. Derdini
anlatamadan, son szn syleyemeden, gp gitti yreindeki
sevdasyla...

43

Ak ile ister idik yine bulduk ol can

Gmlek edinmi giyer suret ile bu teni

Yunus EMRE
Yamurda dans etmek istiyorum. Labamba bir, iki, ...

44

Hastane odasndaki yatanda gzleri tavana dikilmi, ylece

yatyordu. Henz on yandayd. Amansz bir hastala yakalanm,
ok az bir vakti kalmt. Yine de, sanki ok uzun yaayacakm gibi
glcklerle etrafa bakyordu. Kck bedeninde yllarn arln
tamasna yorgun ama her ocuk kadar nee doluydu. Gece; uzun
geen zamanlarn arlyla hastanenin odalarna dolmaya balamt.
Eren, geceleri pek sevmezdi. Geceleri arlar artyor, ila kokusu ortala
yaylyor, inlemeler bu sessizlikte daha ok ortaya kyordu. Karanlk;
siyah pelerinini odalara atarak yaklatnda, gzlerini kapatyor ve dans
ettiini hayal ediyordu.
... Yamurda dans etmek istiyorum anneciim. Labamba bir, iki, ...
sonra yeniden labamba bir, iki ... Darda mzka alyor, yreim kt,
kt atyor. Sonra gitarlar, kemanlar, davullar katlyor. Tm dnya arklar
sylyor. Dans etmek istiyorum anneciim, sen de katlsana bize! Neden hep
zgnsn anneciim? Neden hep alyorsun? Bak ne gzel arklar syleniyor.
Haydi hep beraber dans edelim. Hastane ila kokuyor, bazen insanlar lyor
ama ben mutluyum. mrm ksa olsa da yaamay seviyorum. Alama
anneciim, kalk ve dans et benimle. Mutlu olmak istiyorum. arklar
sylemek, dans etmek, oyunlar oynamak istiyorum. Haydi dans edelim
anneciim. Labamba bir, iki, ...
Hemire elinde rngayla odaya girdi. Erenin kolunu syrarak,
morluklar arasnda yeni bir damar arad. Kck kol inelerden
morarm, teninde beyaz kalan yerlerse imiti. Eren, rngadan
vcuduna yaylan acy hissetmemek iin dudaklarn smsk kapatt.

Can yle ok yanmt ki, barmamak iin kendini zor tuttu. Tam o
anda beyaz nlkl kalabalk bir grup odaya girerek, Erenin baucunda
topland. Erenin anlamad bir dille kendi aralarnda konumaya
baladlar. Sesler oaldka, Eren daha ok sklyordu. Sonunda
kulaklarn tkayp, gzlerini kapatt.
... Krlarda yuvarlanmak istiyorum anneciim. iek toplamak,
oynamak, kuzularn peinden komak istiyorum. Bisiklete binmek, umak,
doyasya glmek istiyorum. Tutma beni anneciim, brak gideyim. Sevgin
hep benimle olacak nasl olsa, eer beni zlersen yine geleceim. Dans etmek
istiyorum anneciim. arklar sylemek, mzka almak, elenmek istiyorum.
Haydi gel dans edelim anneciim. Dans edelim...
Eren gzlerini atnda, doktorlar baka bir hastann banda
toplanmt. Gzlerini kapatararak, yeniden hayal kurmaya balad.
... Yamurda dans etmek istiyorum. Labamba bir, iki, ...

45

stemegil Hakk rak, gnldedir Hakka durak

Sen senlii elden brak, tenden ieri candadr
Yunus EMRE

Denizden klar iinde gemiler geiyordu...

Karanl yrtarak koturan, kl ve cokulu gemiler..

46

Rdvan, kentin kysnda geliigzel ylm kayalklarn zerinde

paltosuna sarnm oturuyordu. Yzn saran kvrmlar, ifadesine
olgun bir hava katm ve onu olduundan daha yakkl gstermiti.
Paltosunun yakalarn kaldrarak, denize hayran, hayran bakt. Kalbi,
derin bir bolukta yuvarlanr gibi sonusuz bir abayla rpnyor; gzleri
uzak bir bolua taklarak, hznl bir ky resminin eksik parasn
tamamlyordu. Rdvan yalnz bir adamd. Gidecei scak bir yuvas,
telefonunu zlemle aldran sevdikleri, sarlaca bir dostu yoktu. Oysa,
sadece sevilmek istiyordu Rdvan. Ama sevgi iin olan her abas onu
biraz daha yalnzlatrm; abaladka apkn, hovarda, umarsz bir adam
gibi kalp krmt. yle deildi aslnda! Tek istedii sevilmek olan zavall
bir adamd gerekte! Krlgan kalbini teselli edecek bir sz, iten bir
glmseme, gvenle sarlaca bir dost scakl aryordu. nsanlarla dost
olabilmek iin elinden gelen her eyi yapmt. Her defasnda karlksz
aklar, ihanetler, yalanlar arasnda aresizce debelenirken bulmutu
kendini. Sonunda hepsinden syrlm, akl banda bir yalnzl
semiti. Bilinli bir yalnzlkt, onun yalnzl... Ktlklere kar
oluturulmu bir kabuk, gelecek tehlikelere kar gvenli bir savunma,
salam bir snakt. Ksacas, boaznda dmlenen bir sevgi hasreti
olmasa her ey yolundayd. Hatta mutlu olduu bile sylenebilirdi. Sevgi
de neymi dedi iinden. Kendini kandrmaca, bo bir umut, boa zaman

kayb! Haklyd belki de! Sevginin kaplayaca alana ok daha nemli

iler sdrabilirdi. Daha ok alr, daha zengin olur, daha ok gezerdi.
Peki ya sonra! Sonras bolua yazlar yazmak ve onu okumaya almak
gibiydi. Kendini, bedenine sarlan bir ahtapotun kollarnda hapsolmu
gibi hissetti.
Denizden klar iinde gemiler geiyordu. Karanl yrtarak
koturan, kl ve cokulu gemiler... Tam o anda yzne amar gibi arpan
deli bir rzgarla kendine geldi. Bu ehrin iinde btn yalnzlyla
denize bakan ka kii vard acaba? Ka kii onun gibi karanln iinde
kaybolup, yalnzlna snmt. Ka kii onun gibi sevgiyi arayp
bulamamt. Sevmek nedir ki zaten? Bambaka bir insan olabilmek iin
verilen savalarn sonunda kendine esir olmak! Yenilmek ve yenildiin
iin mutlu olmak! Kendinle savamak ve sonunda yar kazanmak...
Doru olan ise dnyay bir btn olarak sevebilmekti. Btn insanlar,
btn canllar, doay sevmek... Neden tek bir insana bal olsun ki
sevmek. nemli olan da buydu zaten. Sevgiyi evrensel bir duygu olarak
grebilmek!...En gzeli buydu.
Sevgi; iimdeki umut, kalbimdeki heyecan, beni hayata balayan tek
ba... Sevgi, ldeki su, aataki meyveler, dalndaki iekler... Sevgi aldm
nefes, gren gz, seven bir yrek... Sevgi her ey demek...
Rdvan, kendini kayalklara arpan dalgalara brakt. zerini slatan
dalgalara kzarak, yerinden kalkt. Hava kararm, ayaz bir rzgar tm
ehri sarmt. Karanlkta, ehre ve onu bekleyen yalnzlna doru hzl
admlarla yrmeye balad.

47

Dnyaya gelen geer

Bir bir erbetin ier
Bu bir kprdr geer
Cahiller onu bilmez
Yunus EMRE

Ben insan olsaydm eer, herkesi severdim...

48

Titreyerek girdi sokaa... Sokan kesinde bir sre bekledi.

d, a olduu ylesine belliydi ki! Baklarnda dingin bir soyluluk,
tylerinde belirgin bir asalet vard. Eitilse ve sahiplenilse, ok iyi bir
cins olaca ortadayd. Ama alt taraf bir sokak kpeiydi. smi, cismi,
sahibi olmayan milyonlarca kpekten biriydi.
Tek istedii birazck sevgiydi. Ban okayan bir el, koaca bir ad,
scack bir soba kenaryd. Ama tekmelere, talara, kovalamalara ylesine
almt ki, bu hayali kurmaktan vazgemiti. plerin arasnda bulduu
bir keye snr, bulduu artklar yer, bir ka sarho adam ban
okadnda sevinirdi. O; karanlkta babo dolaan ve hi kimsenin
gremedii bir glgeydi sadece! nsanlar ylesine acmasz, ylesine
dmanca davranyordu ki, nedenini bir trl anlayamyordu.
... Ala altm ama sevgisizlie alamadm hala! Bir slk alsa,
peinden koturarak giderim. Karnm ackr umursamam, gnlerce a
dolarm. Ama bam okanmadnda insanlara kserim. Konuamam
ama benimde bir kalbim var bilirim. nsanlar bizim duygularmz yok
sanr ama bizler onlardan daha ok ac ekeriz. Alarz, inleriz, zlrz.
Kovalarlar kaarz, ldrrler hibir ey yapamayz. nk onlar insandr,
kar gelemeyiz ve aresizce yaar gideriz...
nsanlardan kamak iin her yolu renmiti. Bazen delice koturur,
bazense gze grnmeden gizlice kaard. Bir ok arkada yeterince

koturamad iin, ac ekerek lmt. nsanolunun en sevdii ura,

bo vakitlerinde onlar kovalamakt. Ho bu kadar ok kovalandna
gre, insanlarn ok bo vakti olduunu bilirdi. ocuklar ekitirir, koca
adamlar tekmeler, kadnlar canavar grm gibi korkarak kaarlard.
Oysa hi kimseyi srmam, hi kimseye zarar vermemiti. Nedense
insanlar sevmeyi bilmezlerdi.
... Ben insan olsaydm eer, herkesi severdim. Hayvanlar, bitkileri,
otlar, bcekleri... Dnya hepimizin. Hepimiz nefes alp, bir lokma ekmek iin
abalarken, neden bu kadar fke! Bir canly sevmek bu kadar zor mu? Ben
insan olsaydm eer, sadece sevgi iin abalardm. nsanlar kalpleri varken
sevmeyi bilmez, bizi grmezden gelir ama bizler de bu dnyada onlar iin
varz. Onlar bizi sevdiinde, biz de onlara sevgimizi veririz. Onlar iin
yaar, onlar iin lrz. nsanlar sadece zevk iin bizleri ldrr, krkmz
iin canmz sker alr, sesimizi karamayz. Yine de onlara inanr, yine
de onlara gveniriz. Biz sadece sevmeyi bilir ve lene kadar hep sevilmeyi
bekleriz. Ben insan olsaydm eer, dnyann hepimizin olduunu bilir ve
herkesi severdim...
Gecenin ortasnda; biraz hava almak ve sokak lambasnn yola
yansyan n seyretmek iin pencereyi atmda grmtm onu.
Yanna gelen birka kpein peinden; ala, tekmelere, meye,
sevgisizlie doru koturarak gzden kayboldu. Pencereyi kapatp, scak
yatama dndm.
Ve insan olduumu hatrladm yeniden...

49

Yunus sen diler isen, dostu grem der isen

Aynadr grenlere ol gnller iinde

Yunus EMRE

Krk oda, krk ayna...

Zamanlarn iinde, lkelerin birinde anl bir Padiah yaarm.
Padiahn en byk keyfi kendi suretini seyretmekmi. Eline aynay
alr, gn boyunca sarayn bahelerinde aynaya bakarak yrrm. Bahar
gelince gller aar, blbller arklar syler, gne de yansynca bahe
cennete dnermi. Ama Padiah hep aynaya baktndan hibirini
grmezmi. Padiah bir gn veziriazam arm. Krk odaya, krk ayna
demesini istemi. Krk ayna, krk odaya denmi. Padiah odalara
girer, doya doya suretini seyredermi. Ama aynalara yle ok bakm ki,
zamanla nereye baksa kendi suretini grr olmu. Saraya, baheye, gnee,
her yana kendi sureti aksetmi... Gn olmu, Padiah kendi suretinden
sklm. Odalardaki aynalar krdrm, paralar her yana salm. O
gnden sonra, Padiah hep etrafna bakmaya balam. Glleri koklam,
blblleri dinlemi, gnee bakm, halkn sorunlaryla ilgilenmi.
Vaktinin ounu okuyarak, bilgelerden feyz alarak geirmi. Zamanla
yle bilgelemi, kalbi ylesine gzellikle, sevgiyle dolmu ki; suretini
aynalarda deil, kalbinde arar olmu. Ve ne zaman kendini grmek istese
hep kalbine bakm. Anlam ki; herkesin sureti kalbindedir. Kalbine ne
ekersen, suretinde onu bulursun. Padiah, lene kadar bir daha aynalara
hi bakmam.
...Krk ayna, krk gnlden, tm cihana yaylm...
50


Dnyaya ok gelip gittim

Erenler etein tuttum

Kudret nidasn iittim

Kaynayp da coa geldim

Yunus EMRE

Nice yaarsak, hep sevgiye bakmalyz.

Dn gece ok gzel bir d grdm. Dmde btn insanlar
sevgiyle yayordu. Her yer karanlkt ama gkyznde ok yce bir k
parlyordu... im aydnland, gkyzne bakakaldm. Karanlk da olsa
aydnl grebildim nk ne karanla teslim oldum, ne de aydnla
kapldm. Ve sevginin ok yce bir duygu olduunu, dnyadaki en
deerli tatan bile daha deerli bir hazine olduunu rendim. Dilerim
ki sevgiyi hep yaarm. Nice kt insanlar grdm, hepsi beni yaraladlar
ama yine de sevmekten vazgemedim.

k oldum u ay yze

Nisar oldum bal aza

Nazar kldm kara gze

Siyah olup kaa geldim
nsanlar hep hrslarna kaplrlar ama bilmezler ki, hepimizin gidecei
yer kara bir topraktr. Dnyada nice gzellikler vardr ama bakmasn
bilmezler. Bakmasn bilmeyen bir gz, grmeyen bir gzden daha
yazktr. Bir tarlaya bakmak, denize bakmak, gkyzne bakmak...

51


Deniz kenarnda ova

Kuyuda ileyen kova

sa azndaki dua

Olup da ben ie geldim
Neden ktl seer bazlar, iyi olmak bu kadar kolayken! Yardm
etmek, anlamak, paylamak varken... Oysa tm gzellikler insann
iindedir. yilik de, ktlk de bizdedir.

Ay oldum leme dodum

Bulut oldum ge adm

Yamur oldum yere yadm

Nur olup gnee geldim
imizde ki umudu hep sevgiye amalyz. Ne yaarsak yaayalm,
hep dorulua, drstle, yardmlamaya inanmalyz. Nice yaarsak,
hep sevgiye bakmalyz.

Yolum sana oldu durak

Sabahn syleyenidir hak

Yunus Emre dilinde Hakk

Olup dile de geldim

Yunus EMRE

52

Yunus imdi sen senden, ayr deilsin candan

Sen sende bulmaz isen, nerde bulasn an
Yunus EMRE

nsan insan yapan, gnlndeki ak idi...

Anadolunun kylerinden birinde, Yunus adnda renberlikle geinir,
ok fakir bir adam vard. Bir yl bir ktlk oldu, Yunusun fakirlii
bsbtn artt. Nihayet birok keramet ve inayetlerini duyduu Hac
Bektaa gidip yardm istemeyi dnd. Srnn stne bir miktar al
(yabani elma) koyup dergaha gitti. Pirin ayana yz srerken hediyesini
verdi; bir miktar buday istedi. Hac Bekta ona ltufla muamele ederek,
bir ka gn dergahta misafir etti. Yunus geri dnmek iin acele ediyordu.
Derviler Pire Yunusun acelesini anlattlar. O da: Buday m ister, yoksa
erenlerin himmeti mi? diye haber gnderdi. O buday istedi. Bunu
duyan Hac Bekta tekrar haber gnderdi. sterse o alcn her tanesince
nefes edeyim! dedi. Yunus budayda srar ediyordu. Hac Bekta nc
defa haber gnderdi. sterse her ekirdek saysnca himmet edeyim
dedi. Yunus yine budayda srar edince ; emretti, buday verdiler.
Yunus dergahtan uzaklat. Yolda, yapt kusurun bykln anlad.
Piman oldu. Geri dnerek kusurunu itiraf etti. O vakit Hac Bekta,
onun kilidinin Tapduk Emreye verildiini isterse ona gitmesini syledi.
Yunus bu cevab alr almaz, hemen Tapduk Emre dergahna koarak
kendisini YUNUS yapacak manevi eitimine balad.
... Yunus dergahtan ktnda gn geceye karr idi. Gnl ylesine
cokuyla dolmutu ki, msralarn da ak ile yazmt. Erenler dergahnda
bir ruhi hua gelmi, iindeki ak gnlnden taar olmutu. Gl dalndan
bir yaprak kopard, dikeni eline batt. Dikeni bile sevdi. Yaradandan gelen
hikmeti, dikeni ile birlikte sevmeyi bilir idi. Bir nefeslik mrde gnle diken

53

batsa bile, her solukta cihanda var olmakt aslolan. nsan insan yapan,
gnlndeki ak idi. Yaradana ak ile balanmak, onun yaratt cihanda
gzn grd her gzellii ak ile sevmekti. Yunus imdi, kendini kendinde
bulmu idi...
Eer beni ldreler
Klm ge savuralar
Topram anda ara
Bana seni gerek seni

Yunus szn anlar isen

Manisini dinler isen
Sana iyi dirlik gerek
Bunda kimseler kalmaz
Yunus EMRE

... Perdeleri araladm. Sabahn ilk odama dolmaya balamt.

Gzlerimi atm ve korkmadan a baktm yeniden...

54

NC

ELEBEK

Rdvan KARAMAN

55

56

Hamdm.
Kozamdan kmasaydm karanlk denen eyin ne olduunu, tam
ierisinde olduum hlde belki de asla bilemeyecek kadar hamdm. Bu
byle srp gitse ine delii kadar kk bir aralktan kozamn iine
dolarak aydnlk tayan eyin ne olduu konusunda da hibir fikrim
olmayacakt belki de. Ama kozam yrttm. Nihayetinde bilinmeye doru
bir adm attm, bilinmeyenden. Ya da bilmeye doru yrdm, aslnda
ancak bildike bilinilebileceini ok daha sonra anlayacam bu yolda.
Var olduum kinat zerindeki dier glerle kyaslandnda bir hi
saylabilecek takatimle deldim kozamn duvarn. Etrafma rdm,
karanl zerime bir rt gibi ektiim yuvam geride braktm. Bu
gvenli ve huzur dolu; ama bir o kadar da karanlk ve skc kozamn da
aslnda ne olduunu ancak iinden knca anlayabildim.
Yal aacn dierlerine nispeten daha ince bir dalnn zerinde
yavaa ilerledim, sivrilmi kabuklarn gvdemin dengesini bozmayaca
dz bir yer bulana kadar. Bu geldiim dnya ne acayip bir yer diye
dndm, daha dnyann ne olduunu bile bilmeden. Doan gnein
klar, grdm her eyi daha da enteresan hle getirirken kuru dalda
yava yava hareket etmeye baladm. Dakikalarca, belki saatlerce sren
bu belirsiz; ama aslnda belirlenmi bekleyiin ardndan, benim bile
tahmin edemeyeceim bir ey oldu.
Bir dakika, ben aslnda bir kelebeim. Henz kelebek kavramnn
ahsnda, kendim dediim eyin bile ne olduunu bilmezken,
nasl tahmin edemeyeceim bir eyden sz edebilirim ki? Tahmin
edebileceim eyler var m ki henz? Btn bunlarn tesinde ben tm
bu olan biteni nasl anlayabilir ve eski bir trtl, yeni bir kelebek aday
olarak nasl anlatabilirim ki? te tm bunlar dnp dururken, evet
gerekten benim bile tahmin edemeyeceim bir ey oldu ve gvdemin
iki yanndan iki kanat kt ortaya. nce gcm onlar yerinden
biraz bile olsun oynatmaya yetmedi. Aslnda beni kendime bir anda

yabanclatran bu kanatlar bu kadar hayretle hissederken bir kelebek

aday olduum bilgisinin bende bulunmasna daha fazla ardm. Byle
olacam bildiim iin mi byle oldum, yoksa zaten byle olacam iin
mi byle olacam biliyordum? Soru sormay nereden renmitim,
henz soru denen eyin ne olduunu bile bilmeden. Dnmenin faydas
yoktu. Kanatlarm da tpk benim gibi esir tutulduu kendi kozasndan
kyordu ite, olacana varmann teslimiyeti iinde.
Bir sre sonra bu hisse alp kanatlarmla btnletim ve onlar
ksmen de olsa hareket ettirebilmeye baladm. Uzakta kefedilmeyi
bekleyen bir dnya ve en nemlisi o grkemli gne vard. Onun
olmamas durumunda dnyann da olmayaca o kadar akt ki u kelebek
nazarmda Nereden bildiimi bilmediim gne sistemi ve hayatn
devam edebilirlik artlarndan te, eyann k olmadan grlemeyecei,
dolaysyla var olmasyla olmamasnn bilinememesinden dolay, aslnda
var da olmu olamayaca o kadar belliydi ki bunu bir kez grdkten
sonra inkr etmek asla mmkn olamazd. Peki ya u zerinde kanat
rpmaya altm daln kklerinden beslendii aa, bu kimsenin
grmedii ormanda devrilseydi, kimse bunun farknda olmad iin
devrilmi saylr myd acaba? Bunlar bir kelebek iin ok ar sorulard
ama zayf kanatlarm onlar kaldramayacam dnseydi, gvdemin
iki yanndan ba gstermezlerdi belli ki. Btn bu sorularla bouurken
kanatlarmdaki gc iyiden iyiye hissetmeye balamtm.
Yal aaca veda edip bolukla kucaklatmda, ktan sonra bu
dnyadaki en ilgin eyle karlatm. Adnn rzgr olduunu ne o syledi
ne ben rendim. Biliyordum ite. Rzgr, rzgrd en nihayetinde;
ama bolua kar koymadan, rzgrn ne olduu konusunda hibir ey
bilmiyordum o daln zerinde. Ben aslnda kanatlarm rpyordum;
ama sanki kanatlarm rzgr rpyor gibiydi. Kck bedenim boluk
denen muazzam zgrl silkeliyordu deta. Dallarn arasndan
szlerek aatan uzaklatm ve ite benim yolculuum da bylece
balam oldu.

57

58

zerinde umaya baladm bu ova, usuz bucaksz mehul bir yol

olarak nmde uzanyor, bendeki yaama hissini, heyecandan meraka
dndrr bir biimde krklyor ve hibir engele taklmadan doruca
karmdan eserek beni zorlamaya balayan rzgr gitgide daha sk
rpmaya baladm kanatlarm hissedilir derecede glendiriyordu.
Rzgra kar umaktan baka arem yoktu. Rzgrn estii yne, o
yal aaca, o karanlk kozaya dnemezdim. Zor da olsa bilinmeyeni
bilmeye doru yol almaya baladm.
Yolculuun keyfine kaplm giderken, etrafm saran siyah bir
dumann etkisiyle neye uradm ardm. Kanat rpma dzenimi bir
anda bozan bu dumann ardndan hissettiim o kt koku bir anda sanki
yeniden kozama dnmm gibi hissettirdi bana. Bunun kokuyla bir
alakas yoktu aslnda. Etrafm saran ve bana o eski karanl hatrlatan
siyah dumann, asla glgeleyemeyeceinden emin olduum
gibi yeniden a kmak iin buradan uzaklamam gerektiinin de
farkndaydm. Geri dnp, geldiim yne doru utum bir mddet.
Dumann iinden knca etraf daha etraflca grr oldum.
nmdeki manzara yanm bir ev ve evin nnde yere km
bir adamdan ibaretti. Omuzlar dm bu adam hl ince ince
dumanlar kan, yanmaktan kle dnm evin nnde dnyas bana
yklmasna oturmaktayd. Gzlerinden yalar boand boanacak bir
vaziyette, evinden geriye kalan bile denemeyecek eylere bakan adamn
gzleri, bakt yerde eski gnleri gryor gibiydi. Yalca bu adamn
yannda kimsecikler yoktu. Yangn grp yardma geldii belli olan bir
iki konu komu da adamn bu perian hlini grnce bir ey sylemeden,
szlemiesine oradan uzaklamlard. Yal adam oturduu tan
zerinde derin dncelere dalm, kaybettii midinin siyaha boyanm
mimarisini seyrediyordu.
Uzaklardan bir yerlerden, her hlinden bir dervi olduu anlalan
biri tm vakaryla ar ar yaklayordu. Yal adam dervii yanna
gelene kadar fark etmedi bile. Dervi, geerken urad bu diyarda sanki

yllardr tanyp bildii yerlerde dolaan birinin olgunluuyla yryor,

srf yrmesinde bu denli kemlt olan biri, acaba sz sylese ne trl
bir tesiri olur diye merak ettiriyordu. Nihayet adamn yanna gelip
karsnda durdu. Yal adam bir an iin ban kaldrp derviin yzne
bakt. Sonra yeniden boynunu bkp boluun seyrine dald. Dervi
nnde oturan adama ayakta olduu hlde yukardan bakmyor gibi
bakyordu. Dervi, adamn tam karsna melip, yere deen heybesini
eliyle yoklayarak dzeltti.
Hayrdr inallah.
Yal adam, dervii grmemi olsa, belki hmla, bu sz syleyenin
yakasna yapr, belki de duymazlktan gelip, baka bir yere giderdi; ama
derviin yzne bakt.
Hayr gibi grnr hli var mdr ki?
yle erlerde yle hayrlar grdm ki baba, vardr elbet.
Yal adam ban hafife yana evirip iinden sabr ekerek, derviin
yzne bakmadan, gzlerini yerdeki kllerde gezdirerek konumaya
balad.
Hayr ha Hayr, yle mi dervi olum? Dur ben sana bundaki
hayr anlataym. Ben zamannda beyin has adamlarndandm. Beylikte
dedii saylan, g sahibi biriydim. Elimdeki makamn hkmyle nice
yanl iler iledim, nice fenalklara sebep oldum. Bir gn her ey tersine
dnnce anladm; ama i iten geti. O makam kaybedince evin de
huzuru kat. stne bir de hanm lnce Ne desem bilmem ki. Sonra
ocuklarm byd, her biri baka bir yol tuttu kendine. Kazandm ne
var ne yoksa arur oldu gitti. Tkenecek bir ey kalmaynca ocuklarm
da beni terk etti. Her biri, bir baka diyara g etti. Ben de onlardan
yzm evirip, gnl koydum iyiden iyiye. Yzlerini bile grmedim
gittikleri demden beri. Ka senedir u bir gz evde, u ihtiyar hlimle
pimanln ilesini doldurur oldum. imdi sahip olduum tek ey u
bir gz ev
O da gitti diyorsun yle mi baba?

59

60

htiyar, derviin yzne bakp sabrszln sesine katt bir sertlikle

cevap verdi.
Gitti ya. Grmez misin, klleri yzne vururken daha bunu
sormann ne lemi var!
Tamam, celallenme baba. Doru mu anlarm? Yani dersin ki
makamm vard gitti, malm mlkm vard gitti, ailem vard o da gitti.
Gitti ya, gitti Sevip balandm ne varsa ellerimin arasndan bir
para kum gibi kayp gitti ylece.
Dervi glmsedi.
Ne gzel ite.
htiyar, derviin yzne bo bo bakmaktayken dervi szlerini
srdrd.
Dedim ya baba ben sana hayrdr inallah diye. Niceleri var bilir
misin bu sevgilerden gnln syrp sfiyne bir ruha kavumak iin
abalayan? Onlarn her biri istedikleri hlde bunu yapamazken, sen
istemeden yapmsn bunu. kret.
Derviin syledikleri kelebeklerin bile aklnn tam olarak almayaca
cinsten eylerdi. Dervi elini heybesine gtrp kk bir bez parasna
balanm bir kn karp ihtiyarn kucana brakt.
Al baba. Bir para ekmek geri ama youmuzu vara say. Senin varn
da yok, yokun da yok. Amm ne gzel bir yokluk ki seni yeniden var
edecek sevgiyle.
Sevgiyle mi?
Sevgiyle, baba. Yeniden sz sahibi olacaksn. Yeniden seni
perianlktan kurtaracak kadar mal mlk sahibi olacaksn ve yeniden
evlatlarna kavuacaksn. Tm bunlara sahip olacaksn; ama makam
meclise, mal sanda, evlad da kolunun altna koyacaksn, gnlne
deil. Ne mutlu sana, kalbin o denli temizmi ki bunlarn hepsini onun
iine koymaya alnca dayanamayp kusmu kaderin azyla. Benim
gibi garibin szn dinler misin bilmem; ama ben derim ki imdi
bugnk rzkn yiyip, yarn yola d, evlatlarnn izini tut. Onlar da

senin dtn hataya dmlerdir belki. Sen yol gster onlara. Sonra
da gnln saf tut, gnlnde saf tutturma. Bir mesel anlatlr, derler
ki ermi bir kiinin dkknnn da olduu handa bir yangn km.
Herkesin dkkn yanm; ama ermi kiininkine hibir ey olmam.
Koup haber salmlar byle byle diye. ok sevinmi, ii ferahlam
ve ok kr demi, ok kr ki bana bir zarar gelmedi. Sonra o ermi
kii, ihtiyarlnda bunu anlatp yle dermi. O gnden beri o haberi
alnca krettiim iin tvbe ediyorum. nsan hi krne tvbe eder mi
diye sormular. Kendimi bakalarndan stn grdm, onlarnki yand,
benimki kald diye krettim ona tvbe ederim demi. Senin de evin
yanmasayd da piman m olsaydn baba? Sen de imdi u hline kret
ve bir an nce yola koyulmaya bak.
Dervi ayaa kalkp doruldu.
Haydi eyvallah. deyip, ihtiyarn cevap vermesine msaade dahi
etmeden, geldii gibi vakur bir ekilde yola koyuldu. htiyar, derviin
szlerine karlk syleyecek bir ey bulamad. Derviin ardndan
bakakalan gzleri yeni kurumutu ki bu kez yeniden yaarmaya balad.
Belki de gzleri yaarmaya deil yeermeye balamt.
Sevgi onun iin bir trtld.
Gzleri yal adam umutlaryla ba baa brakp derviin arkasndan
umaya baladm. Btn bu olan bitene havada kalmaya abalayarak
ahit olmak, daha acemi olan kanatlarm epeyce yormutu. Biraz
dinlenmek istiyordum; ama bu acayip derviin yolunu kaybetmek de
istemiyordum. Dervi fark etmeden zerinden uup biraz ilerideki
otlarn arasnda bir yere kondum ve bana doru yrmekte olan dervii
izlemeye baladm. Birka adm sonra bana ulamt bile. stirahatimin
bu kadar ksa sreceini tahmin edememitim. Mesafeler byklklere
gre deiiyordu anlalan.
Bana doru gelmekte olan dervi, ilk anda beni fark etmemiti. Att
son adm az kalsn zerime gelecekken tam nmdeki otlar yass bir

61

hle getirmiti. Dervi durup yere meldi ve bana doru eildi. Oradan
kamamtm. Hibir ekilde bana bir zarar vermeyeceini bildiim
dervi, ettii onca kelmn stne dnyadaki en ilgin ey benmiim
gibi bakyordu bana ve glmsyordu hibir ey biliyormuasna.
Demek sen de yoldasn ha. Varrsn inallah menziline.
Dervi, beni incitmekten korkar bir vaziyette dikkatlice yerden kalkt
ve yrmeye balad. Hemen ardndan havalanp bu kez yanna doru
utum ve heybesinin zerine kondum. Biraz yrdkten sonra varlm
ancak fark edebilen dervi, beni grnce glmsedi ve heybe tarafndaki
kolunu oynatmamaya alarak yoluna devam etti.
Pitim.

62

Grdm ihtiyarn hli beni dnya denen yerin ne denli straplarla

dolu olduuna dair bir mitsizlie srklemiti. Bir an iin derviin
nasl bunu farkl alglayabildiini dndm. Aslnda ormandaki
kokularn her biri farkl esintileriyle beni aryordu; ama dervie kar
olan merakm her eyden fazla hle gelmiti. Umak yerine heybenin
zerinde kalp yolculua devam etmeye karar verdim.
Dervi, birazdan bir aacn glgesine oturup heybesindeki bir para
ekmei yemeyi nceden dnp kararlatrd iin hl kendine
kzyordu. te yiyeceini ihtiyara vermiti ve yolculuuna a karnna
devam etmek zorundayd; ama ihtiyardan bir ey almt. Bir ders.
Dnyada hibir ey iin uzun emeller peinde olmamak gerektii dersi.
Bu emel, biraz sonra yiyecei ekmek olsa bile. Dervi bir sre bu mesele
zerine ruhi bir muhasebe yaparak yrd.
Sk aalarn glgelendirip serinlettii orman yolunda heybesinin
zerinde oluuma hl dikkat ederek ilerlemekteydi. Aalarn arasndan
yar plak bir vaziyette ayakta durmakta zorlanan bir delikanl grd.
Delikanlnn kendinde olmad besbelliydi. Sarho olabileceini

dnd; ama duruunda bambaka bir hl vard. Zavall delikanlnn

hline acyan dervi, yolundan sapp ormann iine doru yrd.
Delikanl bir eli hafife havada, yana doru eilmi bir vaziyette ayakta
duruyor ve kendi kendine, ne olduu anlalmayan bir eyler sylyordu.
Dervi, bir sre hibir ey sylemeden ibret dolu baklarla delikanly
seyretti. Kendi etrafnda yava yava dnmekte olan gen, dervile gz
gze gelince durdu. Gzlerini skt, yalar gelinceye kadar bir skp bir
brakt gzlerini. Dervite bir tepki yoktu. Neyse ki delikanl konutu.
Alayamyorum. Su hlime bak, alayamyorum bile.
Dervi anladn ima eder bir biimde ban sallad.
Ne iin tkettin ki gzyalarn?
Kalbin katlam m diyeceksin yoksa. Knayp, yerecek misin beni?
Senin gibi deilim diye glp geecek misin bana?
Glp geecek olsam, geer giderdim yolumdan.
Ne diye geldin yleyse buraya? armadm ki seni. Benden bir ey
isteyeceksen de hlimi grmedin mi? Bende senlik bir ey yok ite.
Grdm hlini, grdm. Sen armadn, hlin ard zaten beni.
Delikanl neesiz; ama gr bir kahkaha att.
Madem hlimle konuabiliyorsun, yine onunla konusaydn uzaktan.
Gelip de huzurumu karmann ne lemi var imdi?
Sen hlinden gayr msn ki hlinle ayr, seninle ayr konuaym?
Delikanl tam cevap vermek iin azn amt ki dervi devam etti.
Hem huzurun zaten kama benzer. stelik onu yakalamak iin
abalayacana burada vakit kaybetmektesin.
Delikanl havadaki elini yanna salp, daha dz bir ekilde durdu.
Dervie kar sergiledii alayc tavrn, aslnda bir kendini koruma
ekli olduu bu hlinden tam olarak anlalyordu. Bir anda o meczup
grnml delikanl gitmi, yerine baka biri gelmiti sanki. Ciddiyetle
sordu.
Sen ak nedir bilir misin?
Derviin yzne manal bir glmseme yayld.

63

64

Pek bilmem. Sen daha iyi bilir gibisin sanki.

Bilirim ya, bilirim. Hem de en yakcsn en acmaszn bilirim.
Beni yemeden imeden kesenini de ok iyi bilirim, bu hllere koyup
ormanda hayvanlara arkada edenini de Bir peri sretlinin yznden
byle oldum ben. Zalim bir gzelin sevdasndan hep bu bama gelenler.
te sen syledin kendi aznla. Sen pek bilmezmisin ak. Ondan daha
fazla elenme buralarda, var git yoluna en iyisi.
Peki. Bana msaade o vakit. Hadi leenle de mesut olursun
inallah.
Dervi arkasn dnmt ki delikanl dayanamayp seslendi.
Leen mi? Ne leeni?
Dedim ya ben anlamam nasl olsa.
Dur, dur. Merakta brakma beni imdi. Ne leeniymi anlat hele.
Dervi yeniden delikanlya doru dnp anlatmaya balad.
Zamann birinde ayn sen gibi bir delikanl, padiahn kzna k
olmu. Akndan perian hllere dm senden perian olmasn. Sonra
hocasna gidip vaziyeti anlatm. Padiah, kzn onun gibi bir zavallya
vermeyecei iin hocasnn araclk etmesini istemi ki hocasnn da
padiaha naz geermi. Hocas delikanlnn beklemedii bir ekilde
hemen kabul edip yarn iin hazrlanmasn istemi. Ertesi gn saraya
gitmiler ve hoca padiahla delikanldan ayr konuup gereken izni alm.
Delikanl sevinten havalara umaktaym ta ki hoca gelip kz imdi
gremeyeceklerini, birka gn sonra gelmeleri gerektiini syleyene
kadar. Hocasnn yanndan ayrlan delikanl sabrszlkla beklemeye
balam. Hoca kzn yanna gidip odasndaki her eyi dar karttrm.
Kzn kolundan epeyce bir miktar kan alp leene boaltm ve kza
ihtiyacn da brakt leene gidermesini syleyip kapy kilitleyerek
oradan ayrlm. Beklenen vakit geldiinde hoca ve delikanl kz
grmek iin yeniden saraya gelmiler ve hoca kzn odasnn kapsn
aar amaz gelen kt koku, rahatsz olunmayacak cinsten deilmi. Kz
gnlerdir a susuz olmann getirdii hlsizlikle bir duvar dibine km,

salar dalm, yznn rengi kam, gzlerinin alt morarm bir

vaziyetteymi. Delikanl kz grnce hocasn drtm, ben vazgetim
gidelim diye. Hocas yine hi itiraz etmeden kabul etmi ve delikanlya
dnp erde bir leen var onu al gel. demi. Delikanl iinde kan ve
pislik olan berbat kokulu leeni odadan dar karp hocann nne
koymu. Hocas al demi bu leeni, evine gtr ve ona ok iyi bak.
Delikanl neden diye sorunca hoca yle cevap vermi. nk senin k
olduun ey bu leendekinden ibaret. Bu leendekiler bu kzda varken
ona ktn, bunlar o kzdan knca senin akn da senin kalbinden
kt.
Delikanl dervie bakakalmt. Dervi szlerini srdrd.
imdi sen de ya git kendi leeninle mutlu ol ya da bir dn, sevgi
denen eyin kayna nedir diye. Ayna mdr diye dn n kayna ve
sonra sor kendine k olmadnda bir aynann ne ie yaradn.
Dervi stndeki yamal entariyi karp delikanlya uzatt.
Bunu stne giyin lkin, stndekilerden de soyun. Haydi
eyvallah.
Delikanl uzaklamakta olan derviin ardndan dnceli bir ekilde
bakarken, iinde bir eylerin uyandn fark etti.
Sevgi onun iin bir kelebekti.

Yandm.
lk kez yanmann ne olduunu hissettim kanatlarmda. Akam
gneinin her yeri sarya boyarken deta beni gzelliine yle kolay
kolay yaklatrmayacan sylyor gibiydi.
Dervi ormanda nceden kesilmi ktklerin olduu bir yere geldi.
Heybesini, beni rahatsz etmemeye alarak kartp bir kenara koydu
ve allarn arasndan eliyle koymu gibi bulduu baltay alp ktkleri
paralamaya balad. Onu izlemeye koyuldum. Odunlarn her birini

65

66

yle zenerek, ylesine sevgiyle kesiyordu ki sanki bir zamanlar canl

olan aacn benliine elleriyle ekil veriyordu. En kk kymk, en ufak
prz bile gzne batyor, oray dzeltmeden kestii bir odunu tamam
diyerek kenara koymuyordu.
Gne kanatlarmdan yakc ateini ekip, dalarn arasndan veda
etmeye balayncaya kadar izlediim dervi, sonunda hepsini ayn
boyda kestii odunlar st ste yp iini bitirdi. Heybesini yeniden
boynuna geirdi. Odunlar iple balayp srtna ykledi ve ormandan
ayrld. Uzunca bir sre karanlkta hibir ey gremedim. In kymeti,
ortadan kaybolduunda benim iin en iddetli bir biimde anlalmt.
nk ortadan kaybolan yalnzca k deil, her eydi.
Nihayet derviin yolculuu derghta son buldu. Srtndaki odunlar
odunlua brakrken kapda bir k belirdi. Ne gne ne ay ne de baka
bir ey vard bu zifiri karanlkta. Bir insann da k olabileceini o an
rendim. Kapda beliren adamn sesi imdiye kadar duyduum en
yumuak sesti.
Odundan m Yunus?
Yunus bir anda dorulup toparland ve ellerini nnde balayarak
cevap verdi.
Buyurduunuz gibidir efendim.
Adam bu kez glmseyerek sordu.
Bu aalar ormanda byle mi biter?
Dervi mahup bir ekilde adamn yzne bakt.
Bitmez de efendim, sizin makamnza odunun bile erisi lyk
deildir.
Adam nce glmsedi, ardndan elini kalbine gtrerek dervii
selamlad ve oradan ayrld. Etraf yeniden kararmt. Dervi karanlkta
eliyle yolunu bulmaya alarak koridor boyunca ilerledi ve odasnn
kapsn ap ieri girdi. Heybesini bir kenara brakp odann dier ucuna
gitti. Anlamaya altm belirsizlik, yeniden n sonsuz gzelliiyle

gstermiti kendini bana. Dervi bir mum yakmt. Mumu grdm an

gnein kanatlarmda dolat demleri hatrladm. Elbette kyaslamak
mmkn deildi; ama ite deta gne bu derviin odasnda kck
bir parasyla yeniden kmt karma. imdeki sevgi , oday saran
mumun etrafn kaplad. Ne yaptm bilmezcesine heybenin zerinden
uup mumun etrafnda dnmeye baladm. Pervane misali dndm
etrafnda. Ondandr, kimileri pervane ismiyle bildiler beni hep. Yeniden
scaklk kanatlarm okuyordu. Dervi, olan bitenden habersizce zerini
deitirmekle megulken ben bilmem ka bininci turumu atyordum
mum alevinin etrafnda. Dndm, dndm ve olmad. Olmuyordu,
yetmiyordu. Bu sevgi beni atee doru ekmekteydi. nce kanatlarmn
ucu sarya boyand, ardndan mum alevi etrafndaki turumun ap
klmeye balad. Giderek dne dne atein iine girdim. I
ylesine sevdim ki artk k olmaktan aka are yoktu. Yoktu baka are
yanmaktan baka.
Yandm.
Ama bir dakika, atein giren bendim. Eer yandmsa nasl olur
da bunlar syleyebiliyordum ki? Nasl yandm diyebiliyordum ki
yandktan sonra? Yok olmak, n iinde var olmak m demekti yoksa?
Benliimden koptuumu iyiden iyiye fark edebiliyordum artk. Ben
demekle, kendimden bir bakas ya da herkes olarak bahsetmenin bir
fark kalmamt nk.
Buradan sonra kelebein varl hakknda syledikleri
zannedilmektedir ki tam olarak anlalamayacaktr. Dnya bir gnd o
da bugnd ve kelebein mr, sevginin peinde sevgi olmaya yetti bile.
Kelebein sustuu ya da artk konuann o olmad gelmesin aklnza
ondan o diye bahsedildii iin bu yabanclam cmlede.
Sevgi onun iin bir kt.

67

Uyandnda yllardr grd tavan yine gzlerinin nndeydi.

Gzlerini odann iinde gezdirirken tam karsndaki balkon kapsnn
camna konmu kelebei fark etti. Yataktan kalkt ve yavaa balkon
kapsn at. Kelebek, kanatlarna dolan havann etkisiyle camdan
havalanp tkanm trafikte pe pee sralanm renk renk arabalarn
doldurduu yolda, gri binalarn arasndan gnee doru umaya balad.
Uzaklamakta olan kelebei seyrederken bundan yllar yllar nce,
kendisinden ok ok daha bilge bir adamn sorduu soruyu sordu
kendine.
Acaba ben ryasnda kelebek olduunu gren bir insan mym, yoksa
ryasnda insan olduunu gren bir kelebek mi?

68

1.TEVK

Y S
H

ZMN

EKSEN

KYES

ahin TORUN

69

-I-

70

imdi bak, sana bin yz seksen zmn hikyesini anlataym,

daha dorusu, erik dalndan tedeki bin yz seksen zmn hikyesini
anlataym da dinle; Diyelim, bir komun var, yle uzuna yakn orta
boylu, huysuz bir adam -pek geimli biri deil yani- atk kal, sinirli
bir komun var. Kars, bir kz bir de olu var bu komunun. Har
vurmu harman savurmu, borlu dm, suyunu, elektriini, gazn
deyememi; gn gelmi bankalar, maazalar, tam senin evinin kapsna
bakan evinin kapsna dayanmlar. O kadar ki, zntden ve skntdan
salar bile dklmeye balam bu huysuz komunun Seninse elinde
bir yln birikimi tam bin liran var, az yemi ksa giymi o bin liran
bir keye koymusun. Yaz tatilinde ocuklar da alp tatile kmay tatil dediim de, ben diyeyim sen anla ite, mesela zmire anneannelerine
gideceksiniz- dnyorsun. O kadar ki, ka zamandr promosyonlu bir
zamana denk getirip, Anadolu Jetten gidi- dn uak biletlerini bile
bugn yarn almak zeresin
Evet hal, madde bylesine byleyken; Bir gn bir len vakti - mesai
aras yani -tasarruf olsun diye lokantaya gitmemi, tutup eve gelmisin
ve bir de bakmsn, bu huysuz, geimsiz komunun evinin kapsnda bir
avukat, bir icra memuru, d kapnn nnde de arkas ak bir kk
pikap ylece bekliyorlar. Komunun kars ve lise ikiye giden kz kapnn
nnde alayorlar, bildiin, tandn, komunun kars ve kz ite, icra
memurunun ve avukatn karsnda ylece alap duruyorlarKadnn
telefonunda kocasn arayacak tek bir kontr bile yok -geri kocasna
ulasa da, deiecek bir ey yok- ylece kzyla birlikte alayadurmu bir
icra memuruna, bir avukata, bir sana bakyorlar
Sen daha ayakkablarnn backlarn bile zememisin, iinde
ykselen, nce sa sonra sol ayan st kata kan merdivenlere koyarak
backlarn zme isteiyle kendi kapnn nnde kalakalmsn. Sa

elini yumruk yapp, ne kan drt parmann ikinci boumundaki

drt kntyla evinin kapsna iki kere tk, tk vurmak zeresin. eri
de karn, akamdan suya koyduu fasulyenin yanna bir de pilav yapm,
cack da istemisin, kk bir tepsi revaniniz bile var, ama ite ne
yaparsn ki, kaps tam sizin kapnza bakan komunun tenceresini hacze
gelmiler
Yl 2010, aylardan Mays, iten km eve gelmisin, karnn a, kafan
karmakark olsa da grdn manzara gayet net ve ak; ne yapacan
arm halde, iinden kendi kendine konumaya balamsn; iyi de,
benim de kendimce borcum, hesabm, kitabm var, ne yapaym yani, byle har
vurup harman savurmasayd, huysuz herif, bana ne yahu inden gelen
ses, ite bylesine habire konuup durmu; evet, evet bana ne sanki,
o bin lira bize lazm, tatile gideceiz, imdi de kuru fasulye, pilav,
revani yiyeceiz demisin kendi kendine, ama komunun tenceresi
de, sapyla kapayla, termik tabanyla aklnda dnenip durmu
Nasl etmi, ne yapmsan, farknda bile olmadan kapy tklamsn,
kapy karn am, sahanla azck kuru fasulye kokusu yaylm, icra
memuru belli belirsiz yutkunmu, karn birden bire grd manzara
karsnda arm kalm. Komunun kars, karna bakm daha da bir
alamakl olmu, utanm; kzn ince dudaklar kurumu mandalina
dilimleri gibi birbirine yapm, ortaokula giden kardeini getiren servis
arac da dayanm m kapya, servis aracndan hem de pr nee, senin
ayn yataki olunla birlikte inip eve doru yrmeye bile balamlar
m; Offf, off
Biliyorum, evet , o an, o sahanlk ne eriin ne de zmn yeri ama ikisi
de birden nereden gelmise gelmi aklna ve sanki, iinden bir yerlerinden
bir baka sen kp, tam iine doru syleyivermi; ktm erik dalna / anda
yedim zm
71

-II-

72

imdi - bu ne eriktir, bu ne zmdr- diye sen soradur, ben sana

anlatmaya devam edeyim; Orada, o sahanln orta yerinde ylece
kalakalmsn ya, aklnda bir sr plan da dnenip durmu yine. Yahu,
sen ki, akama acentacya gideceksin, Hazirann 25inden sonrasna drt
gidi, Temmuzun sonundan Austosun bana kadar, drt de dn
bileti alacaksn. Karn ne zamandan beridir sk sk tembihlemi, sakn
ola kredi kartlarndan tek kuru bile harcamayacak, uak biletlerini
pein pein alacaksn zmirde anneanne kzn ve torunlarn bekliyor,
kaynbirader, kaynpeder, bacanak, baldz, arkadalarn yeenlerini
ve seni bekliyorlar zmir bu yahu, Kordonda gezip dolaacaksn,
Seluka, Efese, aala gideceksiniz. Deil mi ki, yl boyunca, sabah
8 akam 5 onca zamandr alp yorulmusun, tatile kacaksn, hem
karnn da a, kuru fasulye, cack, revani Dinliyor musun azizim, evet
aynen byle; zmir, Efes, aal, cack, revani iyi, gzel ama, kzn gzyalar
da dudaklarndan szld szlecek ki, bu hi iyi deil ite...
Haa, bak, bu arada, karn kapy amt ya; Evinizin kaps hal ak,
ayakkablarnn backlarn bile zememisin, icra memuru sanki,
siz de nereden ktnzder gibi yutkunmaya devam etmi, sen karna,
karn sana bakm bakmsnz ve birden bire sanki zaman deimi,
komunun karsnn sesiyle kendi zamanndan kp o ann gereine
tanmsn; Abi, Veliyi, bir arayabilir misin?..., Veliyi, ha, evet Veliyi
ararm tabi, ama ne Komunun kars yle demi, sen byle demisin,
elini cebine gtrm, telefonunu karmsn; tular kilitli, ekranda
kilit aa basn yazyor, - kilit a , evet, - rehber-, - 8- tuu, -tuv-,
v, v, v, evet Veli- ite balanyor; kuru fasulyenin kokusu iyiden iyiye
sahanla yaylyor, o ana kadar kendini tutan avukat ta sabrsz bir
tempoyla sol ayann ucunu betonda tkrdatarak yutkunmaya balyor;
Aloo, Veli bey, merhaba, benim Tark, eve gelmeniz lazm, icra, ey, icra
gelmi size, kznz alyor, bir dakika ben telefonu yengeye vereyim

Yenge komunun kars- kocasyla huysuzca- konuuyor, daha

dorusu alamaktan konuamyor, dnp sana bakyor, sen dnp
karna bakyorsun, karn komunun karsna bakyor, sonra dnp bir
daha sana bakyor ve kalbm basarm ki, o an onun da aklna zmir
tatiliniz ve bin liranz geliyor, karn da ite o an alamaya balyor
Baka hi bir ey sylemiyorsunuz, karn alaya alaya eve girip, elinde
bin lirayla geri dnyor ve sanki, karnn da iinden bir yerlerinden bir
baka kadn kp, tam iine doru bir daha syleyiveriyor; ktm erik dalna
/ anda yedim zm
Sa elinde tam bin lira, sol elini kaldrp, kap nnde alaan
komunu, kzn ve olunu stlerine stlerine yaan bir ate yamurundan
korumak ister gibi evlerinden ieriye itekliyorsun, bir yandan iindeki
kendinden bir yandan elindeki bin liradan aldn kuvvetle avukata
ve icra memuruna dnp; Evet beyler, nedir mesele diyorsuncra
memuru akn ama rahatlam, avukat memnun, her ikisi de sanki bunu
yapman beklemiyorlarm ama iten ie keke yapsan diye on dakikadr
bir eyler umuyorlarm ta yanlmadklarna sevinmiler gibi yzne
bakyorlar; Efendim, mesele ki, tam bin yz seksen liradr diyor
avukat.
yle bir ey ki bu, azizim, brak elindeki bin liray, fiyat yok
diyebilirim, dnsene; Bir an her eyi unutuyor, bir yandan sa elindeki
para destesini uzatrken br yandan sol elinle, sadece senin grdn,
sahanlkta boy veren asmann kokusunu iine ekiyor, domur domur
terleyen zmleri okamaya balyorsun. bin yz seksen liralk
mesele, avukatn yeni hesabyla bin yz seksen liraya halloluyor, elin
bu sefer cebine gidiyor, iki yz lira kyor cebinden ve sen o an, bilsen
ne kadar seviniyorsun.
cra memuru neredeyse alad alayacak, avukat belli ki iyi niyetli
biri - czdanndan kard gcr gcr bir yirmi lira uzatyor sana; Tamam
beyefendi, ben avukat Y broya, ay imeye de beklerim diyor, memnun

73

oluyor, icra memuru ondan daha fazla memnun oluyor, toparlanp ikisi
birden; hadi, madem tamam. O zaman iyi gnler deyip gidiyorlar.
Kapnn nndeki arkas ak kk pikap hareket ederken evine
giriyorsun, karn evden kp komunun kapsn alyor, komunun
kars kapy ap, karna sarlyor, alyorlar. Onlar grmyorlar ama
sahanlktaki kk asma boy atp, koca bir aa olmaya balyor; Sa
ol abi diyor komunun kars. O an, sanki gerekten de sa oluyor
ve evinin kapsn kapatrken; Haydi yahu, girin ieride alayn
diyorsun. Onlar ieriye girerken sen de kendi evine giriyorsun, kk
olun mutfakta sana bakyor, sen de ona bakyorsun; Bacaksz nasl da
bym diye geiriyorsun iinden. orbasn ien olun; Baba, deil
mi, bin lira da, tam otuz tane yzlk var diye soruyor. Bir an katla
katla glyorsun; Evet, tam otuz tane yzlk var diyorsun, o gn ne
de ok glyorsun.
Neden, nelerden sonra karn kp eve geliyor; mutlu, memnun,
gzleri nemli karn, stten km kak gibi aklayor, aklayor, uzanp
alnndan pyorsun karnn; Gzel bir ey yaptk diyorsun; Evet, hem
de ok iyi bir ey yaptk diyor karn. inde yle bir ferahlk var ki, karna
baka baka; De ki; ktm erik dalna / anda yedim zm diyorsun.
Erik dal m, zm m, herif sen neler diyorsun byle?... diye soruyor
karn. Glyorsun, ok glyorsun ve; Evet, ktk erik dalna / anda
yedik zm diyor ve ekliyorsun; Ben demiyorum, koca Yunus diyor
diyorsun ve balyorsun anlatmaya;
ktm erik dalna anda yedim zm
Bostan ss kakyp, der ne yersin kozumu
Arlk yapt bana, buhtan eyledim ona
eri de geldi dedi, niye aldn kuzumu

74

-IIINedir, hmhm layp duruyorsun onca zamandr, zmir ite, tatil,

Kordon boyu gezinti, Efes, baldz, bacanak aslnda bizim erik dalmzd
azizim; nk onu biz yeertmi, bytm ve oullarm, karm ve
ben ylece altnda bekleiyorduk. E, bizim aacmzd bu, deil mi
ki; hem erik aacyd, hem de onca byyp, serpilmi, ta iimize
yerleivermiti. Farzet ki, o gn, tutup gitseydik zmire, yani o gn,
o merdiven sahanlnda ite, yleyken yle yapmasak ta, girseydik
evimizden ieriye, yeseydik, fasulyemizi, pilavmz, revanimizi. Sonra da
alsaydk biletlerimizi, gitseydik zmire, hep o aacn altnda bekleyecek
en iyisinden kendi erik aacmza ktmzla kalacaktk. Ama onu
yapmadk, yapamadk, ayn anlattm gibi yaptk, tuttuk komumuza
sarldk ve karmn deyiiyle; yi hem de ok iyi bir ey yaptk o gn.
Tutup kendi eriimizin dalna kmadk ama komumuzun kaps
nnde yeeren asmadan tam bin yz seksen zm yedik
Ama ne zmlerdi azizim; Bir bilsen ne zmlerdi ki, gzler
grmemi, azlara dememi, dileri kamatrmam, ne ok zm
vard orada bir bilsen.
Deilmi ki; nice asma dalnda nice zmler olurmu ta biz
bilmezmiiz, ancak byttmz kadar zm yermiiz azizim

75

2. TEVK

LAMA

Hzr OVACIK

76

Gzleri ksk; szleri, namludan frlar gibi kyor dudaklarnn

arasndan:
-Ara sra aynaya da baksan!
-Ayna?
-Evet, ayna! Hani u kendimizi seyretmemize yardmc olan ey!
Mert, sevgili kocam, tm dayanma gcm koparp alyor
bedenimden ve kapy yzme arpp gidiyor. Bzlp kalyorum o
kapnn arkasnda. Yine
Akam, iten eve zgn dnecek, zr dileyecek her zaman yapt
gibi; bunu biliyorum. Beni sevdiinden de phem yok.
Yine diline hkim olamad!
Bana kar bylesine anlaysz olduu gnlerde, ona ok kzyorum.
Beni grmyor: Otist[1] ocuu olan bir anneyim ben; ama o, yeterince
farknda deil skntlarmn.
Dilime geleni ben de sylesem; fkemi haykrsam yzne, byle
anlarda
Yapamam, kyamam. Sakinleince biraz dnyorum Hakl.
Sslenmek iin aynaya bakmayal ka gn oldu bilmiyorum. Olum,
24 saatimin tmn dolduruyor ve o 24 saat, onunla ilgilenmeme bile
yetmiyor. Kendime bakmaya zamanm olsa yapmaz mym?
ikyet ettiimden deil; biricik evladm Emrem, dnyam ve
ahretim
Ne demi ozanlar ozan?
Sensin canmn can,
Sensiz kararm yok durur.
Umakta sen olmaz isen
Vallah gzmde yok durur.[2]
77

(Sensin canmn can, / Sensiz kararm yoktur. / Cennette sen

olmazsan / Vallah gzmde yoktur.)
Merti de dnyorum tabii. O da ilgi bekliyor; kendisiyle gurur
duyacak, evresinde pervane olacak bir e bekliyor.
Ayna ayna neredeydi?
- Aman Allahm Berbat grnyorum!
Gzyalarma hkmedemiyorum. Hi deilse Brakma kendini
bu kadar. deseydi, Kendini ok ihmal ediyorsun. deseydi. Biraz daha
anlayl olabilseydi bana kar. Her defasnda bu derece krmasayd
beni.

78

5 Aralk 2010
Rzgr, slk slk bacalarda. Dars souk, karanlk
Yarndan korkuyorum.
im, buz ana Yreim altnda gndzden yorum.
Sevgili yavrum, sevgili otist olum Emre, yarn 15ine basacak.
15!
Merhametsiz ya da sabrsz, bilgisiz veya yeteneksiz birilerinin
karartt gndzlerle, dualarmn bolukta asl durduunu grdm
saysz gecelerle, umutsuz, tkenmi, dayanlmaz aclar iinde defalarca
parmaklarma, avularma doluuveren salarmla, ldrmalara ramak
kalm anlarla dolup taan 14 koca yl, geip gitmi yle mi?
Balangta bir melek eli gibi uzanan devlet yardmnn[3], zrl
ocuu olan ailelere -yalnz o paraya gzn diken eitim kurumlar
yznden- ektirdii ileyi bilseler Olumuzu insan yerine koymayan,
snf demeye bin tank isteyen minicik odalarda, yandan 35 yana
kadar otist, ASDli, mongol, hatta akl zrly bir araya getiren,
onlarla alay eden, onlar aalayan, hor gren grevli ya da yneticiler
yznden baz kurumlarda yaptmz mcadeleyi, hemen halledilecek

konularda bile gdm gdm ilerlememizi ne dayanlmaz ikencedir

bilseler
Devlet okullar, zel okullar nce stanbul, ardndan Ankara,
sonra yine stanbul Erenky, Sultantepe, mraniye Savrulup
haberin, dedikodunun, umudun peinde oraya buraya bir bilseler
neler ektiimizi!
Otizmi okumuluu olmayana ya da bir yerlerde -yaknlarnda
olmasa da- izlemilii bulunmayana asla anlatamayacamz, onlarn
asla hayal edemeyecekleri bir batan iinde, 14 yldr bouuyoruz,
Emre, Mert, akrabalarmz ve yakn dostlarmzla birlikte demek.
Ve yarn 15 olacak, yle mi?
6 Aralk 1996
Uyanmtm, ama narkozun etkisindeydim hl. Karnmdaki gaz
dayla sava versem de tatl bir sarholuk ierisindeydim.
Bulutlarn arasndan Tlay Hemire: Hastahane kurulal beri bu
kadar iei bir arada grmedik!.. demiti; ok ansl bir kadnsn,
ok! Nur topu gibi derler ya hani, ite ylesinden bir olun oldu. Sen
de olun kadar salkl olarak doumu atlattn ya Deli kocan, bunlar
rendikten sonra, hastahanemizi ieki dkknna evirdi! Neredeyse
gelir, sizi grme izni nihayet kt. Hadi toparlan bakalm.
Olumu, yatandan alp kucama yatrmt.
Ml mld. nanlmaz bir eydi. Gzeller gzeliydi. Mis gibi
kokuyordu
Benimdi, canm cierimdi, olumdu
Tam yere indiimi sanrken yeniden havalanmtm, bulutlarn
stne.
Hemire kar kmaz babamz, ba ucumuzda belirmiti. Kucanda
dev boyutta bir iek demeti ve elinde parlak kda sarlm kk bir
kutu, glmsyordu.

79

- Bam baht, gnlm taht[*] uyanm m?

O beni okumaya alyordu, ben onu okuyordum: Salar
darmadand, gzleri kan anayd, gz alt torbalar balonlamt
ki gn boyunca, doru drst uyumamt besbelli.
Gzleri gzlerimde, elimin serum taklan noktasnda, salarmda;
olumuzda dolamt.
mrmn en gzel nc gnyd!
Elimi tutmutu. Yanana yaptrp,
- Bilsen, demiti bir bilsen
Biliyordum; doumu, birlikte yapmtk. Acsn -benim kadar
olamaz tabii- o da ekmiti.
Bir sre sessizce bakmtk.
- Hadi git yat, uyu biraz.
- ki koca gn bu n bekledikten sonra m?
- Evet Ben ok iyiyim. Olumuz da ok iyi. Biliyorsundur zaten.
imdi de sen biraz toparlan bakalm!
Gitmezdi Bizi brakp gitmezdi
Gitmemiti.
Beinci gn, birlikte tutmutuk evimizin yolunu.

80

5 Aralk 1997
Doum sonras zor gnleri, annemin ve en ok da kz kardeimin
yardmyla atlatmtm.
lk aylar, glm balm, sonrakiler kbustu!
Bir eyler ters gidiyordu: Komumun ocuu Erdemle on gn vard
aralarnda. O, 8,5 aylkt ilk kez tay tay yaptnda. oktan beridir
Anne, baba, dede diyordu.
Biri uzaydan gelmi kadar, farkllamt ikisi.
- Anne, de bana! Her ocuk nasl anne diyorsa yle, sen de syle ne
olur!

Bana bakmyordu, beni grmyordu!

- Sana sylyorum Emre! Burada msn?!
- Deeet! Deeeeet! Deet
Sar ya da kr deildi; yleymi gibi yapyordu.
Daha aylkken gtrdmz KBB doktoru: Olur bazen byle
eyler, bekleyin biraz. demiti demesine Ka gn, ka ay bekleyecektik,
onu sylememiti.
Ka ay olmutu sahi?
Eimin sk sk tekrarlamak zorunda kald szler de tatmin etmez
olmutu beni:
- Grmez, duymaz olur mu hi? Sakin ol. Sana, bana bakmyor belki;
ama inanki onun tm duyular salam.
- Doktora gidelim, doktora gidelim Anneyim ben bilmez miyim,
ocua kt eyler olacak sanki
- Bekleyin biraz, demedi mi o doktor; ka hafta oldu ki daha?
- Hafta m dedin?.. Hafta ha?!
Bir eyler, zellikle son gnlerde, ters gidiyordu; emindim bundan.
Emreyi bakcya braktm ilk gnden iimi braktm gne dek,
gzm hep arkamda kalmt.
6 Aralk 1997
Emrenin ilk doum gnyd.
Kapnn zili alyordu.
Krk dkk atm.
Elinde kocaman bir kutuyla babamz iten dnmt.
- Ho geldin.
- Ho bul
Bylesine durgun, bu derece ezik bir karlama ve t kmayan bir ev
beklemiyordu, aknd.
Masann bandaydk: Emre, Mert ve ben
Tek mumlu ikolatal pastam bize bakyordu, biz ona bakyorduk.

81

82

- Kimse yok mu? ocuklardan, komulardan vazgetim; annen, kz

kardein de mi yok Nilay?
Kpkrmz kesilmitim. Kulaklarm yanyordu!
Olum bir yandayd, ama konumuyordu; yrmyor, hatta
emeklemiyordu. Hem buradayd, hem deildi; hem salamd, hem
deildi
Kimseyi armamtm, kimseyi aramamtm.
Gelmek isteyenlere de kapm ak deildi zaten.
Emrenin bir rahatszl vard!
Sorunun cevab oydu: nce ona ne olduunu renmeliydik. Bu
masann etrafnda, bizi ve onu zecek eyler sylenmesini/ olmasn
istemiyordum.
Hangi niyetle olursa olsun, bu ev, bu masa, kuzucuumun ilk doum
gnnde hem de Ktyd, ok ktyd.
Bam nmdeydi:
- Yarn izin alp iyerlerimizden, niversite hastahanesine gidelim.
yle her eyini incelesinler ocuun. Nesi var bilmiyorum, ama artk
renmek istiyorum!
enemi tutup kaldrmt bam. Yzm, yzne yaslayp kalmt
yle.
Yana slakt.
Yanam slakt.
Kulama yleyken fsldamt:
- Ltfen zlme. Bir zamanlar hep sylediin gibi: Bize Allahn
hediyesi o. Her nesi varsa renelim, peki. Biri bize neler olduunu
syleyinceye kadar hastahaneleri dolaalm. imdi her hastaln aresi
bulunuyor. Bylesine salverme kendini ne olur.
- Nesi var bilmiyorum, ama hasta o.
- Farkndaym Nicedir farkndaym Sakin ol
Hastayd. aresini buluncaya kadar rpnacaktm. rpnacaktk!

30 Aralk 1997
Bir bakas, baka bir ey sylesin diye gnlerce doktor doktor
dolamtk.
aa be yukar, hep ayn eyleri sylemiti her biri.
Son psikolog, bizim de zorlamamz yznden, bamza bamza
indirdii balyoz gibi cmlelerle, tane tane ve ikinci kez anlatmt
hastaln:
- Otizm, mr boyu sren bir rahatszlktr. Beden dilinin
kullanlmasna dayal iletiimle, ok eitli etkinliklerle, zellikle oyun
veya akalarla bir zm yolu aranyor. Tedavisi eitimdir, ama o da mr
boyu srer. Dnya Salk rgt Raporlarna gre Trkiyede yz bini
akn otistik veya ASDli birey var. nce anne ve babalar eitmemiz
gerekiyor aslnda Her bin doumun bir veya ikisinde
- mr boyu mu dediniz?
- ocuunuz, sizin onunla konumaya altnz bilmeyebilir.
Onlar, becerilerinde dier ocuklardan ok farkldr. Erken fark etmeniz
byk bir ans olabilir sizin iin nsanlar gzlerinden hatrlayabilirler.
Gz konta kurarak hi deilse sizi tanmasn ki zaten buna hazrdr
Bir de Bir de
- Bir de?
- ncelikle iinizi brakmanz gerekecek Nilay Hanm; nk
bugn rendiini, yarn unutacak. Sabah yeniden balayacaksnz.
Size reteceimiz teknikleri kullanarak yllarca ayn eyleri, tekrar
tekrar rnein mr boyu tuvalete yannda annesi veya retici
akrabas olmadan
- mr boyu Tuvalete bile ha?..
Tkenmitim. Bu kadar fazlayd, ok fazlayd!
10 Haziran 2005
Aylarca, taklm plak gibi, be szckle idare etmitik. ou
zaman, o kadar da yoktu!

83

Bir arabann dnen tekerleine saatlerce ayn glmsemeyle

bakabilirdi. Ertesi gn azna almayaca bir szc defalarca
tekrarlayabilirdi. Sokan ortasnda l basabilir, birilerine durup
dururken saldrabilirdi Bunlar deimemiti daha; ama evet,
bizi tanyordu; hibir yabanc dokunamyordu ona, fakat bize ses
karmyordu. Asl nemlisi tuvalet konusunda adm adm ilerliyordu.
Doktorlar da yanlrd!
Sonraki yllarda beklemedikleri, beklemediimiz pek ok ilerleme
kaydetmitik.
Yaz balangcyd Gne l ld stmzde. Sonbahar ata
yapyorduk resm kurum yneticilerine. Mantkl tekliflerimize, Dier
ocuklar ne olacak?, Velilerimize ne diyeceiz? cmlelerini taklm
plak gibi tekrarlayp duruyorlard. Bir sr engel karyor, resm emir ve
ynetmeliklerde bulunmayan pek ok belge istiyorlard.
- Nilay Hanm, bize biraz izin verir misiniz?
zel bir gnd. Gzel bir gnd. Gzel bitmeliydi.
Umudumuzu yitirmemitik, alm, sabretmitik; kazanmalydk.
Gelimemiz, konuyu bilenlerin dndklerinin tesindeydi. dl
hak etmitik!
Mjdemizi, okul mdrn yakndan tanyan ve onu ikna edebilen
doktorumuz getirmiti:
- Dierleri gibi olamayacak; ama sayenizde, bir eyleri yapabilecek
kadar geliti biliyorsunuz.
- Yani kabul edildi mi?
- Evet Evet Eyllde kaydn yaptrabileceksiniz.

84

10 Eyll 2005
O gn, okula balayacakt. Hatta eitimine devam edebilirse, ikinci
kademeye (ortaokula) gemesini salamayacak da olsa -gstermelik de
olsa- bir ilkokul diplomas verebileceklerdi ona.
Snftaydk.

Gzlerini gzlerime dikip bana: Alama. demiti; Alama.

Bana bakyordu, beni gryordu; ince parmakl gzel elleriyle
yzm avulamt.
En gzel ikinci gn, byle gelmiti ite.
Sevinten alyordum.
Anne! dememiti daha. Olsundu!
ok mu alamtm? Hep mi alamtm? Olsundu!
Nasl retmitim bunu ona? Hangi teknikle baarmtm bu ii,
bilmiyordum.
Doru szck de deildi. Olsundu!
Eyll hediyesiydi, ilk gn hediyesiydi olumun. O gn, yani dokuz
yl anne demesi iin uramamn ardndan, Alama. demiti bana:
- Alama Alama Alama
Ka kez sylemitim bunu ona? Ne zaman sylemitim? Sobada eli
yannca m? Bizim dmzdakiler kendisine dokununca m? Sokaa
birlikte kmay denediimizde, her defasnda birileri:
- Aaaa deliye bak!
- Embesil[4] midir nedir?!
- Resmen gerzek[5] bu yaav dediklerinde, her gzya saldrsnda,
ama her defasnda, kendime sesli sesli, Alama! komutu verdiimde
mi?
Otizmle ilgili ne bulduysam okurken, ktlara yazp saa sola
yaptrdm szlerin her birine Alama!, Bak ne diyor filanca?
diyerek o sz okumaya baladmda m?
- Alama, bak ne diyor Cenap ahabettin: En geveze ku mittir.
Kalbinizde hi susmaz.
- Alama, bak ne diyor George Bernard Shaw: mit, hayat boyunca
srer ve lmle sona erer.
- Alama, bak ne diyor Disraeli: mitsizlik, sersemlerin elde ettii
bir neticedir.

85

Bir otist annesi, Kzlarda daha kalc bir hastalk. Yale niversitesinde
iyileen 14 vaka var, hepsi erkek. diyordu kitabnda[6].
Emre, erkekti!
Merhametsize, bilgisize, anlaysza kar birlikte direnecektik. Her
zaferin bir bedeli olduunun farkndaydk: Boise : midini kaybetmi
olann, kaybedecek baka eyi yoktur., diyordu; . Pliny : mit, alan
insanlarn ryasdr.
Eve dndmzde, onu karma oturtmu, bana bakmayan gzlerine
dikip gzlerimi, sayp dkmtm:
- Yeil gzl, melek yzl canm yavrum, nasl alamam? Nasl
alamayaym:
Ah nice bir uyursun, uyanmaz msn?
Gt kervan, kaldk dalar banda.
arr tellallar, inanmaz msn?
Gt kervan, kaldk dalar banda[7]
Yatlarnla karlatrdmdan deil, koca delikanl olduundan
Gzlerime bakarak, bir kere ama bir kere bile anne demedin bana.
Kervan gyor
Yer sarmadan bedenimi, toprak rtmeden stm
Kervan gmeden kuzum!

86

Mays 2010
Ycelerden ycesin,
Kimse bilmez nicesin[*]
Senden Emreye uzanan bir yol izmiim.
Gece veya gndz; ayk, uyank ya da uykuda, dte
Dualardaym.
Kimler neler diliyor senden bilemem!
Benim tek dileim var Bir tek En gzel gnm kalmasn
asklarda.

Nedir ki senin iin?

Anne desin, almadan melein emanetini!
O gzel, yeil gzlerini gzlerime dikip:
- Anne, desin, ne olur!
[1] Otist: ine kapank, psikolojik sorunlar olan kimse.
Otizm iin kaynak: Anadolu niversitesi, Engelliler Aratrma
Enstits, Prof. Dr. Gnl Krcaali-ftar, Otistik zellik Gsteren
ocuklara letiim Becerilerinin Kazandrlmas, 2003. Geliimsel
Yetersizlik Birimine devam eden bir grup renciyle PECS uygulamalar
( Bu uygulama da Prof. Dr. Gnl Krcaali-ftar koordinatrlnde,
ayn enstitden bir retmen ve bir aratrma grevlisi tarafndan
yrtlmektedir.)
[2] Yunus Emre, Sensin Canmn Can
[3] zrl Bireylere Uygulanacak Destek Eitim Programlar ve
Eitim Giderlerinin Karlanmasna Dair Ynetmelik: 9 Temmuz
2009, Resm Gazete: 27283; Sosyal Gvenlik Kurumu, 2008, Salk
Uygulama Teblii, 29 Eyll 2008 tarihli Resm Gazete; zrl
ocuklarn Eitim ve Rehabilitasyon Giderleri, Merkez Ynetim Bte
Uygulama Teblii, Bireysel eitim bedeli, grup eitim bedeli (2008 yl
iin), Bu rakam aan giderler ilgililer tarafndan karlanr. Resm
Gazete, 29 Ocak 2008, 26771.
[4] embesil: Budala, aptal, ahmak.
[5] gerzek: Geri zekl (argo).
[6] Otizm le Yaamak ve Annelik, Benimle Oynar msn?, Gzide
Teke, Art zel Eitim Merkezi, 1.1.2000, Ankara.
[7] Yunus Emre, Gt Kervan Kaldk Dalar Banda
[*] Dede Korkut Hikyelerinden.

87

3. TEVK

D D
A
H
URUP

NLATILAN

URUP
KYELER

lyas ENGZ

88

Gece yarsna doru Sokak lambalarnn lgn nda

Gezinen, kprdanan ve titreen glgeler dolar duvarlarda. Yllardr,
belki de asrlardr, kendi yalnzln bekleyen bu duvarlarn diplerinde;
umutsuzluun, umarszln uyuturduu, krmz burunlu, mor yanakl
sarholar birikmeye balar Dnceleri, krdm olmu zamanlarda
ve kaderlerin kesitii yerlerde takl kalmtr. Belleklerinde birikmi
anlarn amurunu eeleyedururlar. Blk prk de olsa; aclarnn
zerini rtecek sevgi krntlar ararlar bu balkta Sonra, arap
iesinin azna gzlerini dikerek, sanki oradan, yaamn srr kulaklarna
fsldanacakm sanp iindeki krmz iksire bakarlar. Krmz, krmz
solurlar ardndan. Daha sonra da arap tortusu renginde, kan kokan
kpkrmz aclar doluur ilerine.
Sakall, alnnda yaam yks, bir mrn arl omuzlarnda,
birdenbire grnverdi ta duvarn dibinde Ak karasna, sa sakalna
karm Yan ban alm Belli ki, defalarca felein emberinden
gemi Yine de babacan, sevecen ve gle Hem bilgili, hem
grgl Yoldalar, Topuku ve Kopuk; kendinden az nce gelmiler
oraya.

Bykl var bir de Yeni arkadalar Glge gibi szlp kageldi

yanlarna. Kafasn uzatt karanln iinden. Geceyi srtna yklenmi
bir hayalet gibi, kldan yaplma bir suratla, yarsn karanlkta brakm
olarak durdu nce. Sonra klfndan syrlp kt ortaya. Sarho deilmi
de sallanmak onun iin bir oyunmu, dahas ok houna bile gidiyormu,
sallanmasa kesin devriliverirmi anlamnda yalpalayarak yrd. Kanc
olduu bilinmez, bir elinde yarlanm arap iesi, teki elinde, en
ucuzundan arap ieleriyle dolu bir poet. kram iin. Yznde yeni
tant arkadalarn grmenin aceleci sevinci, ngrdayarak yaklat
onlara:
Hadi bre papaz uuralm! Dedi yanlarna varr varmaz.

89

Papazn erefine, imamn erefine, diyerek cokuyla tokuturuldu

ieler
Bykl, komusu ve pavyonda alan bir kadn ok sevdiini;
kim ne derse desin, ister knasn, ister ayplasn, onunla evlenmeyi
dndn anlatt lerinde, evi olan ve sokakta ya da ykk dkk
evlerin kuytularnda yatmayan tek kiiydi Bykl. Halasndan kalma
khne bir evin kirasndan ald be kurula geiniyordu. Para, gelip
eline konan, sonra da yanandan bir gagack aldktan sonra uup
giden bir ku gibiymi onun iin, yle syler. Para yenir dost yenmez,
diyenlerden Gnl adam Bir de, eline topluca bir para geerse,
arkadalarn, evinin alt katndaki baodaya yerletirmeyi dndn
anlatt. Kendi de iniverirdi odasndan yanlarna ara sra Ne gzel
olurdu. Sylediklerini, sarho kafayla sylenmi, bol keseden atlm bir
palavra sanp inanmasalar da; gzlerinde dnlm olmann sevinci,
dinler gibi baktlar. Byklnn gnl olsun diye ok ilgilenmilermi,
ok sevinmilermi gibi cokulu grnmeye altlar. Dahas, biz de
senin yerinde olsaydk aynsn yapardk dercesine dudaklar kmldad.
Belki de biz syleseydik aynsn sylerdik anlamna gzlerini devirip

90

kirpiklerini krptrarak Byklya baktlar. lerinden gelmese de

sevinmi grnmek iin pasl pasl gltler.
Gecenin ge saatlerinde unutulmular yeniden dirilir. Kt anlar
kovmak istersin zihninden, belleine yapmlardr, gitmezler. Byle
bir ortam bekleyen gemiin btn aklar, sevinleri, aclar, hznleri,
pimanlklar, hapsolduklar yerlerden karlar birer birer Yllar gese
de unutulmaz anlar ve hzn kokan ykleri vardr insanlarn.
Topukunun yks gibi:
Ben, insanlarn, alp didinip de iyi geinebildikleri; gnmzde bile,
zlemle anlan, hani nerede o eski gnler, dedikleri gnlerde, mektebinde
okumu, iyi bir tornacydm. Orta byklkte bir torna atlyem vard. Kadn

ayakkablar iin kundura yapmclarna, sert aatan topuk yapardm.

Yanmda alanlarm vard. im de, kazancm da iyiydi
Bizimki balad yine Desene iimiz kararacak btn gece, dedi
Kopuk.
Ya arkada, sen istersen dinleme ya! Ben, Byklya anlatyorum.
Dedi Topuku.
Kira evi olsa da, kaps kavunii, duvarlar glkurusu rengine boyal,
eiine yz srmek istediim huzur dolu bir evim vard. Perdeleri pembe olan
bir ev Etekleri elii dantelli Kutu gibi bir yuva akas Yuvamda da
zeytin gzl, al yanakl, gl yzl, dilberdudakl, canmdan ok sevdiim,
dnyalar tatls bir karm vard Bir de, Allahn yaratt tm insanlar
seven, koskocaman bir yreim
Alet iler el vnr dense de, inanma sen ona; insan eli demeden alet
nasl iler? Bir de alnndan ter akmayann elinden i kar m? kmaz
Kukusuz ben de, ele gne muhta olmamak, namert eline bakmamak iin
eek gibi alr, ok yorulurdum. Kulamda tornann uultusu, gnn
yk ve yorgunluu omuzlarmda, elimde karmn smarlad teberi,
bacaklarmda titreme, ayaklarm sryerek girerdim bizim sokaa
Kapsna varnca; evimin kokusu ta eikteyken burnuma arpar; birden
yeniler, tm yklerimden kurtuluverirdim. Gzlerimde, zlemin kavumaya
yaklamasndaki prltlar, kucak dolusu sevgimle kollarm aardm kap
aralanrken. Birden ileri frlar hasretle kucaklardm karm.
Her ey byle gzel giderken sonra ne olmu ki?
u dnyada, dzgn giden ileri bozacak birileri karm mutlaka
Durup dururken, rengrenk leenler, yeilli krmzl kovalar, all gll
tabaklar, cicili bicili terlikler, ayakkablar, taraklar, her renkten, her
trden yapma iekler, saymakla bitmez, daha bir yn naylon eya
kbus gibi km piyasaya Kimileri: Plastik a balad, demi
buna. Topuku sezememi nceden Bu meretin, ekmeini elinden

91

92

alacan bilememi. Nasl bilebilirmi ki? Krk yl dnse aklnn

kycna bile gelmezmi. Meer uyann biri; onun tahtadan yapt
bu topuklar, sert plastikten dkvermemi mi? Hem daha salam, hem
de onun bir ayda yaptnn krk eidini bir gnde yaparak. Sudan da
ucuzmu stelik. leri bak gibi kesilivermi bir anda. Bu durum onu,
tam on ikiden vurmu. Akl durmu, ban tavana vurmu Kplere
binmi nce, sonra naylon gibi renkten renge girmi. akn rdek gibi
bir o yana bir bu yana dnedururken zaman da su gibi akp gemi
Bakalm, bundan sonras iin ne dedi Topuku?
Hazra da m dayanr? Genlikte ta ta, yallkta ye a, derler ya, ben
de o gnleri dnerek para biriktirmeye balamtm. Biriktirdiim onca
para, ksa srede, uup gitti elimden. Ardndan iilere borlandm. Esnafa
borlandm. Bari ben de, tahtadan ocuk oyuncaklar yapvereyim, dedim.
Beik, zpzp, ngrak, cambaz, at arabas, kamyon Aklnza ne gelirse
Bor yiyen kesesinden yer deyip, bir de banka kredisi aldm. Bir baktm,
benim yapmak istediim ve yaptm oyuncaklarn en krallar var plastikten.
All morlu, iekli bcekli arlar, pazarlar azna kadar dolmu Tam
anlamyla renk cmb O zamann insanlar, renklerin bysne mi
kapldlar desem, akllarn m yitirdiler desem, hazine bulmular gibi
saldrdlar plastik eyalara. Kim bakar benim yaptklarma? rk tahta
ivi tutar m? Tutmaz tabii Ya da atal kazk yere batar m? Neye el atsam
elimde kald akas. Atlyem, makinelerim, neyim varsa, keserine ivisine
kadar elimden kt. Btn bunlar yetmezmi gibi bir de eve haciz gelmesin
mi? Eyalar gtrlrken, lseydim de bu rezillii, bu kepazelii grmeseydim,
dedim. Ben utancmdan yedi kat yerin dibine batmken, karmn gzyalar
da sular seller gibi akt yanaklarndan. Gzmn iine baka, baka kahretti
kadncaz. Bana m kst, dnyaya m kst anlayamadm.
Bu hikyeyi her dinleyiimde sknt basar iimi arkada. Benim
bile iimi ok kt yakar bu hikye. Ben de insanm be birader! Benim

iim yanm tutumu zaten. Yangna krkle gidilir mi ya? Of, of!
Grdn ya Bykl, insann iini ok kt actr Topukunun hikyesi
Bir de azn at m, artk kimse kapatamaz enesini bunun. Dedi
Kopuk.
Kim ne derse desin Topukunun umurunda bile deildi artk.
indeki ban deilmiti bir kere. Yarasnn irini boalmazsa, ona uyku
yoktu btn gece.
... Laf daha fazla uzatmayaym. Baksana, birileri lafmn nne ta
koymaya balad. Neyse denmemi kiralar birikince evden de atldk.
Oradan, iki gzmz iki eme, iki elimiz brmzde, iki gz bir
gecekondu bulup elimizde kalan eski psk, pl prtyla tandk oraya.
Benim, gzmn nuru, alnmn ak, iimin atei, karmn ok gcne gitti
bu durum. Eve her geliimde baktm, benim hanmn kara gzleri ackl bir
ak romannn sayfalarndan km gibi pslak Baklar dersen krgn
Aac kurt, insan dert kemirir derler ya, da gibi karm gnbegn eridi,
eridi, kak kadar kald. Ardndan da amansz bir illete yakaland. nce hac
hoca, frk mfrk Ardndan hastane kaplarnda srttk gnlerce
Doktor: hazrlkl ol ok uzun srmez, dedi. Adamn grtlan skasm,
nme gelenin de ensesine tokat, arkasna tekme atasm geldi. Hani insanlar
sevelim diye bas bas barrlar ya; bir baktm ki, ben de, insanlar sevecek
ne yrek kalm, ne de sevginin krnts Onun yerinde ne var derseniz,
tonlarca arlkta koskocaman bir boluk!
te yandan, delik byk yama kk. Bendeyse; cep delik cepken
delik, cebimde yok metelik! Eskiden olsa, be kuru bor alacak
birileri bulunurdu. Nerede bu insanlar diye sorarsan, hepsi bankerlerin
kapsnda kuyrukta Uzun szn ksas, sonunda o ac gn geldi.
Eli elimde, dargn gzleri gzlerimde, gzyalarm yanaklarmdan
szlrken, benim sevgili eim, canm cierim, hayat arkadam, o
gzelim kara gzlerini yumdu hayata

93

94

Hikyesinin altnda ezilmi, kendi arl da buna eklenince yamyass

oluvermi gibi acyla kasld yz. Gemii, bir leke ve hastalkl sar bir
renk olarak gelip yzne oturdu.
Onlar, aslnda, dinlemekten ok, aclarla kucaklaarak dnmeyi
ve dndke de kahrlanmay severlerdi. Urun, urun yanarlar;
nefesleri, ikiden ok yank kokard bu yzden. Kendi aclarnn stne
bir de, Topukunun yrek paralayan yks Eh artk!
Ben demedim mi sana Bykl, bunun hikyesi ok ackldr diye,
bu acy benim bile iim kaldrmyor arkada! Dinledike bunalma
giriyorum ya, dedi Kopuk gzleri dolu dolu.
Ah ulan ah! Gel de ime imdi! Deyip, saldrr gibi kapt ieyi, dikti
bana Topuku. Dierleri de bu an bekliyorlarm gibi kprdandlar.
ieler havaland, tokuturuldu.
Dedim, o, Tanrya ulat, dars benim bama Can gvdeye konuk,
dedim; tuttum bedenimden aldm hncm. Yemedim, imedim, leyim diye.
Kafam duvarlara vurdum. Kendimi yerden yere atp debelendim Ne
yaptysam bir trl lemedim arkada
Topuku sustu bir sre. Cebinden bir resim kard, bakt. Acyla
burutu yz. Yanaklarndan szlen gzyalarn sildi. Sonra da
burnunu ekerek konumasn srdrd:
Acl bata akl olur mu? stm bam yrtk prtk, Medine fukarasna
dnmm. Kafamn iinde ar kovan Baktm, ben istedim diye de
can kmyor bedenden Bir abam var atarm, nerde olsa yatarm deyip,
sokaklara vurdum kendimi. Sokaklarda, parklarda, orada burada, Mecnun
misali, gn oldu tozdum tozuttum, gn oldu srm srm srndm
Avunsam ya! Acm unutup da canmn derdine dsem ya! Ne gezer? Baktm,
kendi canm kendi gzmde be para bile etmiyor, braktm felein sopasna
kendimi. Daha da kt oldum tabii. Allahn ondurmadn peygamber
sopayla kovarm, derler. Bir lokma ekmei bile bulamadm gnler oldu.

Halsizlikten, alktan yere ylp kalmm bir gece vakti. Yanmdan gelip
geenler stme basmamak iin yollarn deitirdiler. Gz ucuyla baktm hi
tnmadan gelip geenlere: Bylesine sevgisiz bir dnyada yaasam ne yazar,
yaamasam ne yazar, dedim. Sonra baylmm. Serilmiim yere upuzun
Gzlerimi bir atm ki, karmda, okumadm bir masal kitabndan km
aksakall bir dede! Evliya sandm nce Ben kesin ldm, deyip sevineceim
sra, anladm ki bu dede baka dede Bu dede, ryalara giren aksakall bir
dede deil de, bizim anl anl, gariban dostu ha bu Sakallym meer
Topukuyu yerden kaldrp srtlam Sakall, ayaklarn srterek,
kna skna, dili darda soluyarak, cann diine takp getirmi kald
yere. Ona bakm. Yememi yedirmi, imemi iirmi. Erilerini bulmu
nce, sonra bkp dorultmu. Sakallnn karlksz sevgisi derman
olmu acsna Byle bir dostluu grnce; Topukunun kurumu
yreinde bir kprdanma oluvermi. Ilk bir eyler akvermi iine.
Bir holuk yaylm tm bedenine Ardndan kendini, scack, yrek
gibi arpan, iinden taan sevgisini koyacak yer bulamayan biri olarak
hissetmi. Bandan geenleri en ince ayrntsna varncaya dek anlatm
Sakallya.
Sakall, alm onu karsna: Bak iyi dinle beni Topuku, demi.
Topuku adn da o takm ona. nsanlar, sevmeye de, sevilmeye de
muhtatr. Biz de yleyiz Seven insan ycedir. Sevilmeyense bir
zavalldr. Kalabalkta bile yalnzdr bunlar. Biz, burada, hznmze
hzn katmaktan ok, yalnzlmzdan kurtulmak, daha ok sevmek,
sevilmek ve yeni dostlar edinmek iin bir araya geldik, demi. Biz
aclyz diye kimsenin ktln dnmeyiz. imizde ne varsa;
sevgilerimizi, aclarmz, yalnzlmz ve zmzde var olan, ortaya
koyar, paylarz. Eer sen de bizim gibi olacaksan ho geldin aramza,
demi.
95

Ben bylece, yeni bir yaamn ve bu yaamda yeni bir dostluun

kapsnda buldum kendimi. ok duygulandm. Sakall, gngrm adam
Bana gre akn ve tutkunun kitabn yazm adam Gnl eri te
ben, bu arkadalarmn bana sunduklar sevginin gcyle teselli buldum,
iyiletim. nsanlk mektebinde mertebem ykselmi, o mbarek azyla yle
syledi Sakall bana. O gn bugndr, canmn bende kalan parasdr
arkadalarmn her biri. Ksacas, kendi kabmdan boaldm, dost kabnda
yer buldum imdi.
Birden sustu Topuku. Daha fazla hznlenmemek iin belleinin
kaplarn kapatt hemen. Bitti Dedi ieyi bana dikti yeniden.
Bak Bykl, bu Topuku var ya, az buz deil, bu da olduka okumu
bir adamdr ha Yolda giderken yere para drse, eilip almaz ama
yazl bir kt grse yerde, eilip alr ve okur onu. Belki de bu yzden
bunun az da bizim Sakall gibi iyi laf yapar ha, dedi Kopuk
Bu kez Sakall, ar bir mezar ta gibi doruldu yerinde. Anlatmaya
balad:
Eskiden bu sokak byle deildi Bykl. Sen de hatrlarsn Evlerin
hemen tamam, iki ya da katl olup cumbalyd. Evlerin gzleri olur mu?

96

Olmaz m? Kulaklar bile olur. Evlerin, glen gzleri ve iiten kulaklaryd

bu cumbalar. Komular birbirlerine buradan seslenirler, konuurlar,
akalarlar ve dedikodu yaparlard. Sokaktan gelen geenler, evlere giren
kanlar, ie gidenler, iten dnenler grlrd buralardan Sokak satclar
bile cumbalara bakarak barrlard. Cumba pencerelerinde, siyah, kahve,
mavi ve yeil gzler Glerken o gzler bir baka siyah, bir baka mavi,
bir baka yeil olurdu. Cokularnn doruundayken hep birlikte gzelleirdi
insanlar. Neeleri sokaa taard.
Anlatt da anlatt Sakall:
Cumbalardan cumbalara gerilen amar ipleri gibi gnllerden
gnllere kprler kurulurmu eski gnlerde Sevgi rmak olup

alayanlar yaparak evlerin kaplarndan, pencerelerinden sokaa

fkrrm. Her dinden ve her rktan, yrekleri sevgi dolu, gzel insanlar
yaarm bu sokakta. Her akamst ve pazar gnleri, hava gzelse;
evin bulunduu merdivenli sokaktan, sakann katr dnda, hibir
ara geemediinden; tm sokak sakinleri gibi Sakall da, kap eiine,
basamaklarn zerine oturur, mutlu anlar geirirmi komularyla. ie,
dosta, kardee Sokaklarn kendine zg, komuluklar diri tutan,
insanlar birbirine kaynatran bir zelliiymi bu Bir de bu cumba
pencerelerindeki sakslarda, gz alc renkleriyle sardunyalar, karanfiller,
mevsim iekleri ve fesleenler bulunurmu. imdi yle miymi?
O gzelim cumbalarn yerine, oras buras sklp sarkm krk
dkk pencereler, khne evlerden uzanan bakmsz ve pasakl kadn
balar varm imdi Kendileri gibi sarholar da ite byle, sokan
rmlne bakarak, gagalarn nlerine drp kahrlanarak eski
gnleri dnedururlarm duvar diplerinde
Sakall yeniden konumaya balaynca, biz buradaki tuzan kokusunu
aldk, kim bilir biz bu hikyeyi ka kez dinledik, dercesine yerlerinde
kprdandlar.
Duvarc dem Sokayla, imdi bizim bulunduumuz klar
Sokann kesitii kede, kaldmz binann cephesiyle ayn hizada bir
bakkal dkkn vard. Sahibi Rum. Sula ve ailesi de bu dkknn zerinde
otururlard. Sula, benim sevdiim Rum kz ve romantik akmd. Bizim
kap eiinden bakldnda; onlarn evlerinin iekli cumbas ve cumbann
bize bakan krmz kadife perdeli penceresi grnrd.
Sen de, Bykl gibi, gzn hi krpmadan dinleyen birini buldun
ya, ayn hikyeyi anlatr durursun artk. Dedi Kopuk. Ardndan:
Desene sen una! Btn gece iimiz kararacak, glmek yasak olacak
bize, desene! Diye szland.
Sakall bozuldu, yal bir yk beygiri gibi dudan sarktt. Gcendi.
stediim gibi yontamadm gitti u odunu, dedi iinden. Ardndan

97

efkrlanp bir sigara yakt. Dumann savurdu havaya, duman dumana

ekleyip gemie kpr kurdu. Bir yandan homurdanrken, dier yandan
kendi sesinin iinde yuvarlanmaya balad:
Sula gz olup bakard bana oradan. Bir de ok sk bakkala inerdi.
Ben de yel yepelek koardm bakkala. Hani, Rum kzlar cilveli olur denir
ya, Sula da beni tanmazm gibi davranr, kaamak bakard. Sonra da
salarn burnuma dedirircesine yakn dururdu nmde. Benim de iimde
bir alkant, bir gmbrt, bir patrt, bir atrt, bir curcuna! yle ki,
kalbimin sesinden iimde oluan depremin grlts duyulur diye tedirgin
olurdum
yksn gnlne yazmt yllar nce. Okuyup, okuyup
dertlenirdi yalnz kald gecelerde. O denli ok okudu ki, ezberledi.
Sonra da sular seller gibi anlatr oldu. Belki daha etkili olur dncesiyle,
genlikteki yzn yerletirmeye alt suratna. Eskisi gibi azn
arptarak glmsedi. Eskiden akll ve bilgili olduunu gstermek
iin yapt gibi kalarn yukar kaldrp gzlerini belertti. Dinler
gibi grnp krpan gzlerle baktlar ona. Aslnda, kendi dnyalar
yetiyordu onlara Aclarn en youn kendi ilerine bzldklerinde

duyabiliyorlard. Ancak, iseslerinin batanda boulmamak iin, arada

bir, kendiliklerinden, Sakallnn hikyesini dinlemeyi yeledikleri olurdu.
Geri, onunki de kabak tad vermeye balamt ya, varsn olsun
Anlatan Sakall olduktan sonra ekilirdi yine de stelik dinleye,
dinleye ezberlemilerdi onun yksn Yine de gzleri ve kulaklar
Sakallya dikilmiti. Bir baba gibi sever ve sayarlard onu. Kimi zaman,
parldayan renklerle bezenmi sevgi dolu, aydnlk ve ok ho szler
sylerdi Sakall. O hikyesini anlatlrken, ezberleri daha da glensin
diye onunla birlikte mrldanrlard. Bazen:Oras yle deil yle, diye
kar durduklar bile olurdu.
98

eitli marka kolonya ieleri ve mis kokulu sabunlar bulunurdu

Rumun dkknnn raflarnda. Bir de camdan, musluklu, biri limon, dieri
lavanta kolonyasyla dolu iki byk kavanoz eri girdiimde mis gibi bir
koku arpard burnuma. Bu kokuya benzer fakat bambaka, kendine zg,
ok ho bir kokusu vard Sulann. Hele o ensesinden yaylan teninin kokusu!
Krlarda baharn kokusu sanki Salarn savurarak dnerken nmde, o
koku iime dolar, aklm bamdan alrd. Salarn okayasm, kokusunu da
iime doldurasm gelirdi.
Burunlarn yukar kaldrp hep birlikte havay kokladlar.
Sonraki yllarda Sakall, nce bakkallarda, sonra eczanelerde, daha
sonra da yalnzca kolonyaclarda bulunan bu kavanozlar grdke, derin
bir ah eker, havay koklard. Bir daha bir daha Sulann ona hatra
kalan kokusunu arard burnu. yle ki; kemikleri kurumu bir aacn
krlgan dallarna benzemiken, beli bklmken, srt kamburlamken
bile Sulann kokusu burnunda kald yllarca
Bir gn, akamst, Sula orada diye soluk solua komutum bakkala.
peksi salar, tavan lambas nda, gne gibi parlyordu. Bu arada
syleyeyim; Sula, Rumcada gne demektir Salar, yrdke, dndke
ve bann devinimleriyle savrulup uuuyordu. Kokusunu iime doldururken
soluumu tutuyordum, saldmda salar titreiyordu. Sula yavaa
dnd, gzel ve ocuksu yznn tmyle bana glmsedi. Baklarnda
bana vermeye hazrlad bir mutluluk vard sanki Yreinde ne varsa
baklarna yansmt.
Birbirlerine bakp, sanki o baklar kendilerine ynelmi de onlar
da mutlu etmi gibi, ikiden yamulmu azlaryla, arpk urpuk
gltler:
Kavanoz dipli dnya! Akn bylesine de apka karlr valla! Dedi
Kopuk.
Hey erenler, bu byk akn erefine ielim, haydi! elim de
alalm! Dedi Topuku.

99

100

Sakall cotu. Demek ki arkadalar can kulayla dinliyorlard

kendisini:
Sula, beni baklarmdan tutmu, iine ekmiti sanki. evredeki
tm boluklar onunla doldu bir anda. Artk nereye bakarsam bakaym, onu
gryordum. Ben de baklarm daldrdm gzbebeklerine, yeilin buusuna
tutunup utum bir sre Elimden gelse zaman durdururdum. Nedense,
gelecein gelmesini istemez gibiydim o anda
Biri kendi gemiini anlatrken, bir dieri istemeyerek de olsa, kendi
gemiine srklenir. Kopukun heyheyleri mt beynine O
anda orada yalnzca kendisi vard. evresinde pis bir sinek dolanyormu
ve onu yakalamay kafasna koymu gibi salam elini kavisler izerek
savuruyordu havada. Gerekte arad bakayd. Dev makineler vard
karsnda. Koca dili, azman, demir yn canavarlar! Horuldayan,
hrldayan Cehenneme nereden gidilir, diye sorulmad halde;
bunlardan biri, en korkuncu, en kocaman azls, yakalamt kolundan
onu. te o anda, ancak kyamette kacak seslere benzer sesler; bunca yl
gemesine karn, henz soumam ve bir alev topu gibi asl kalmt
havada Bolukta yanklanan o seslerden birini ekip ald Kopuk.
Bakt O ses, kendi lyd. Cayr cayr yand bir anda ii teki
eliyle kesik kolunu ovalad, ovalad; sonra da acyla karard yz:
Ulan, anasn sattmn ans Dedi nce. Bir sre sonra durdu,
birka yudum iti ieden Bak, dinle Bykl, biraz da beni dinle
arkada! Bunlar var ya bunlar; seni, gkn bile karmadan dinleyen
biri diye bellediler ya, eneleri hi durmad bu yzden. Onlar dinledin,
imdi bir de beni dinle arkada! Benim azm onlar kadar iyi laf yapmaz
ama ben de yreimden geenleri birine anlatmasam, var ya, vallahi, at
diye atlar, gm diye patlarm im sknca da, avazm ktnca
barasm gelir.
Kem km ederek konutu Kopuk.

Deniz dalgasz, gnl sevdasz olur muymu? O zaman, genmi

yakklym evvel Allah! elik gibi, kimsenin bkemedii iki kolu
olan bir yiitmi. Bir de yavuklusu varm mahallede Her ey byle
hoken; u dnyada sevgiyle, sevdayla yaamak ne gzelmi derken;
her yan tozpembe gzkrken; ne mi olmu? Ne olacakm, felein
sillesini yedikten sonra, bir daha iflah olur muymu insan? Onunki de
o hesapm Baksalarm u torba az gibi bzlm kesiin ucuna!
te orada, tuttuunu bken, vurduunu deviren, mengene gibi bir kolu
varm eskiden. te o kol, dur ya dur, nereye gidiyorsun, demesine
kalmadan, gz ap kapayncaya dein bir canavarn dilerinin arasnda
ezilip kopuvermi. Meer ne marifetli, ne hnerli bir kolmu onun
rahmetli kolu Tm aklarn da, sevdalarn da, tm duygularn da
o tarm avucunda Kol kopup gitmi, ortada ne k kalm, ne de
mauk!
Ona Kopuk takma adn Sakall takm. Kopuk: kopmu anlam
dnda, isiz, gsz, serseri anlamna gelirmi daha ok Sakall ok
ince ve duygulu bir adamm. Bir kusur gibi gstermek istememi onun
zrn. Bu takma ad, iyi uymu ona, ok da yakm.
Kopuk sustu kald. Boaznda dmlenmiti anlatacaklar. Az
arpld, dudaklar kilitlendi; sylemez oldu dili. Beklemek bounayd.
Bir sustu mu kimse aamazd azn.
Kopukun dilinin tetii bozulunca, Sakall kald yerden konumasn
srdrd:
Bilmece gzleri vard Sulann. Soraca sorular dizip biriktiren
dudaklar vard. Ben Sulay byle severken; onun ahsnda, baka dinlerden,
baka rklardan olan tm insanlar da sevdim. Yetmi iki milleti bir grdm.
im insan sevgisiyle doldu tat. Ne olmutu bana bilmiyordum. D myd,
gerek miydi, onu da bilmiyordum. Gzlerimizle, birbirimize, bara bara
sevgi szckleri haykrrken, sessizce bakrdk. Sula, dudaklarnda yerleip

101

102

kalm minik bir tebessm, ok gzel susard. Sussa da ok gzel eyler sylerdi
gzleri Onu byle suskun grnce, kalbim gsm tekmelerken ben de
susardm. ok da gzel glerdi. Glerken de ok anlaml, aka bulanm,
ok ho szler sylerdi yanandaki gamzesi. Benim de glm, suratma
smaz, yzmden taard o zaman.
ieden akan arap azna smayarak dudaklarndan szd Sakallnn.
tekilerin gzleri kzgz gibi byd. Dilini dar karp arap akp
da ziyan olmasn diye yalad. Yine de ou akt krl sakalndan aa
doru. Eliyle svazlad sakaln, slanan parmaklarn yalad bu kez. Bir
damlasn bile yere drmemiti ite! Baarmln kurumuyla bakt
arkadalarna. Baklarnda kendini de grd. Onlar, sk sk kendilerini
uzaa frlatp oradan bakarlard kendilerine. O arkadalarnn asllarna
ve kendine byle bakarken, sokak lambasnn lgn nda, birtakm
glgelerin de, yal yal titretiini grd duvarda
Herkesin birbirini kucaklayp pmek istedikleri bahar gnleriydi
Sevgi, tomurcuklanp iek amt sevdallarn gnllerinde Sonunda biz
de uzaktan sevmekle yetinmeyip bulutuk Konutuk. Hayallerle sarma
dola, yeni bir dnya kurduk kendimize. Birbirimizin zerine eriyip aktk
Ska buluup geleceimizden konutuk.
lerde, iki ayr rktan olsalar bile, tm engelleri aarak evlenebiliriz,
demiler. ki kii birbirini sevmise kim kar durabilir buna, demiler.
Sonra baklaryla iletilebilecek ne kadar ince ve yrek yakc duygu
varsa, onu annda akn diline evirerek el ele tutumular. Bir yandan,
dili sylerken ak, dier yandan da byle bir gzellii yaratt iin
gnl, Tanr sevgisiyle dolup tam Sakallnn. Srlsklam k
olduunu anlam. Yunus Emrenin syledii gibi: Dtm akn oduna
tututum da yandm ben, demi. Gnlerce bu duygunun sarholuuyla
dolanadurmu.
Henz renciydim o yllarda. Mezun olmama bir buuk yl kalmt.
imdeki duygu, o gnlerde, gerek gibi grnen ama gerek olamayacak

kadar olaanstyd. Bir nseziydi belki de; ok honut olmam gerekirken,

mutluluumun arlndan yreim eziliyordu.
ok ksa srede ieler boalmt. Anlar krld, dkld zaman
getike
Sakall, sa ayakkabsnn ucunu duvar yknts zerine basm,
kendi dndan bakarak, arkadalaryla nasl bir btne benzediklerini
anlamaya alyordu. Gerekte kendileri uzaktayken, bedenleri orada
kalm; donuk, kmltsz, kabaca yontulmu; zamann hrpalamasyla da
anm, ptrlemi, birer lka Tanr Heykeline benzemekteydiler.
Sokak lambasnn titrek nda, arap iesini balarna dikerlerken
canlanyor, sonra ilerine alan tm kaplar kapatp yeniden ta
kesiliyorlard.
O anda orada, arkalarnda, onlar kadar yorgun, hznle svanm
khne evlerin duvarlar vardr. Bir zamanlar, zellikle Sakallnn genlik
yllarnda, anlar birbirine yaslanm bu evlerde; kokular, renkleri
birbirine karm, yoksulluklar birbirine yapm insanlar yaarlarm.
Yllar gese de, o evlerde yaamlarn titrek glgeleri dolar duvarlarda
geceler boyu. Onlar, sevgiyle birbirine sarlm bu glgeleri kendilerinin
sandlar ve birdenbire duvarn dibine meldiler. Sanki duvar onlar
enselerinden tutup kendine ekmi ve temeline koyaca bir ta gibi
dibine atvermiti. O gn bu gndr duvarn ayrlmaz bir paras
oldular. Dostluklar, sevgileri; baba oul sevgisine edeer bir hsmlk
duygusuna bile dnt ou zaman. Ruhlar bir dieriyle sarma dola,
ama dikenlerini birbirlerine dedirmeden sokulup bztler. Szlerinin
bittii yerlerde de sustular.
Yaadm o gzel anlar, en gzel yerinde uyandrldm olaanst
gzel birer d olarak ylece kald belleimde.
Azlar yamulmu, dilleri pelteklemiti.
103

Ykntsna sndklar duvar kesinin korunakl, birliktelikleri

ve birbirlerine olan dostluklar dnda ne varsa; anlamszlavermi,
deersizleivermiti bir anda. ok iyi biliyorlard ki, Sakallnn bundan
sonra syleyeceklerinde hzn vard, dayanlmaz aclar vard. Srekli
kanayan yaras vard yreinde En kts, en yakcs, en actan,
en kanls, ayrlk acsyd Birinin acs hepsinin acsyd. Bunca ac
ekmelerine karn, neden aclar azalmyor da oalyordu? Oysa
Aclar deil miydi onlar birbirlerine yaknlatran, paylamay,
ardndan da karlk beklemeden sevmeyi reten? Sakall, ienin azna
yaptrd dudaklarn. O dudaklar ki dokunduu her eyi bir baka eye
dntryordu. Bir pce rnein Sonra pckler pcklere
ekleniyor, yllar ncesine kurulan kprlere, kprlerden geerken, bir
anlk da olsa, eski gnlerde yaanm sevinlere dnyordu. Ancak ok
ksa sryordu bu. Sonra sevinlerden hznlere, oradan da bir duvar
dibinde, bir kuytuda, ykntlar iinde, szmaya kadar varan uykulara
dnyordu.
Sakallda btn ipler koptu bir anda. Koparken de gemile tm
balar kesilir gibi oldu. Gemii, tonlarca arlyla, belleinin zerine

104

gt Gz kapaklarna ta aslym gibi yorgun ve uyumu bakan

arkadalarnn zerinde gezdirdi gzlerini. Kendi hikyesini anlatrken
susup kaldn anlad. Anmsayabilmek iin de, nce yalad parmak
ularn, sonra iindeki defterin sayfalarn evirdi, evirdi; arad yeri
bulup; satrba, dedi:
yle gnlerim olmutur ki, ne kadar terslik, aksilik varsa; biz de seni
aryorduk deyip gelip ullanmlardr zerime. Uan kular bile, ite aada
zerine pislenecek biri, deyip bama etmilerdir. En kts de ne biliyor
musunuz? Yerin dibine batsaydm da bunlar grmeseydim, dediimiz
utan gnleridir. Hi unutmam, 1964 ylndaki bir gn, ite yle bir gnd.
Uursuz bir gnd. Bfeden aldm bir gazeteyle dnyam kararmt.

Birinci sayfada, iri puntolarla, benim bile sam bam yolduracak bir haber
vard:
Yunan uyruklu Rumlar, snr d edilecek!
Sakall sustu. Sula ve ailesinin snr d ediliindeki ayrlk sahnesi
amur gibi arpt yzne. Dnceleri utanca bulanm bir bak olup
yreine sapland. Hem bu duygularn basks, hem de yknn en ackl,
en can alc yerinde, arkadalarnn dinlemediklerini sanmas zd onu.
O, onlarn da kendi gibi yrek acs ekmelerini isterdi. Ka kez sylemiti
onlara: Sevgi, kendinde var olan paylamadr, demiti. Sevgide; sevinte
olduu gibi, aclar da paylamalar gerekmiyor muydu? Gcendi, sesine
iri kym bir adamn sesini katp barmak istedi. ncitirim korkusuyla
fkesini, gerektiinde almak zere, bir kenara brakverdi. Oysa byle bir
davrana gerek yoktu. Kader arkadalar, bir yandan kendi sorunlaryla
bouurken, kendi gemileriyle didiirken, bir yandan da kulak ucuyla
da olsa onu dinlemekteydiler. Sanki Sakallnn iinden geenleri
duymulard:
Ah ulan ah! Kavanoz dipli dnya, gel de ime imdi! Diye bartlar
hep bir azdan.
Sakall dilini birka kez dar karp ieri ekerek dudaklarn slatp
yaland:
Sula ve ailesinin de snr d edilecekler arasnda olduunu Rum
bakkaldan rendim. Bakkal da gidiciymi Yalnzca babas Yunan
uyruklu olduu halde, asrlardr stanbulda yaayan bir soydan gelen, Sula
ve annesi de, aile paralanmasn diye, gitmek zorundaymlar Dnya
bama gmt o anda. Darmadan olmutum.
Gnl ferman dinlemez, sz zrt tesellisiymi aslnda Laf ola
beri geleymi o sz Bu ferman, byk yerdenmi Devlettenmi
Devletin karsnda gnl dediin neymi ki? Dermana gelince, derman
Allahtan demenin de yarar yokmu. Ne yazk ki, bu fermann hi

105

mi hi, derman yokmu Zamann hkmetinin ald politik bir

kararm Gerekesi Kbrsm Yanl ya da doru olsa ne yazarm?
Emir demiri kesermi. Devlete kafa tutulur muymu? Boynumuz kldan
ince, demekten baka areleri mi varm? Sonuta, Sula ve ailesinin de
aralarnda bulunduu on be bini akn Rum, srgn edilmi o yl
Neyse Biz, daha ne olduumuzu anlamadan; bir akn lmn bildiren
ayrlk anlar almaya balamt. Sulayla birbirimizden koptuumuzu ve
evrende, baka zamanlara doru kaydmz anladm. Buruk bir ac sarmt
iimi. Vck vck bir hzne batm ve ylece kalakalmtm. im iimi yerken
dudaklarm da kemiriyordum. Aclar yumruk olup tkamt boazm.
Hem de yumruklarn en imanszlarndan En kts de utancmdan yerin
dibine batm, onlar giderlerken yaknlarna bile sokulamamtm. Hangi
suratla bakacaktm yzlerine? Onlar lkeden kovanlarn safnda deil
miydim ben de?
Bakn deerli arkadalarm bakn, buras ok nemli!
Sz etkisini gstermiti. Gzlerinin nne kan krmz arap ieleri
dizilmi gibi canlandlar. Dinlediklerini gstermek iin de balarn
sallayp mrldandlar:

106

Evet, yle ya, byle bir durumda sen, hangi suratla bakacaktn
onlarn yzlerine,
Uurlayclar sokan banda toplanmt. zm salkmna
benzer insan kafalar cumbalarn pencerelerden sarkmt. Sokakta da
konu komu Olanlara bir trl anlam veremeyen ve gzbebeklerinde
birikmi yzlerce soru, tm akn gzler, gidenlerin zerlerine ylmt.
Ben de, bir kede sinmi, yine de Sulann bakn yakalamaya
alyordum. Son bir kez, uzunca ve her zamankinden farkl, ii gzya
dolu, yeil gzlerle bakt bana Bir bakt bin syledi. yle bir bak
bakt ki; beni ezdi, ufalad, ufalad, darmadan etti
Bu, krlm ve darlm bir bakt

Evet, byle bir bak, ancak, krlm ve darlm bir bak olabilir,
diye bartlar.
O anda Sakall; baklmadan unutulmu, yllar sonra sararm, siyah
beyaz bir fotoraf iinde skm, erevesinden arkasndaki duvara
ivilenmi, kprtsz ve ezberi bozulmu gibi donup kalm grd
kendini. Sonra: Nerede kalmtk? Diye sordu.
Burgulu murgulu, delikli melikli bir yer vard orada kaldn, dedi
Kopuk.
Kskn baklar burgu olmu, yreime saplanm, beni delmi,
burmu, burmu; koskoca bir delik amt iime Yine de son
kez glmsemek istedi. Alan bir bak yaras gibi acyla araland
dudaklar. Bu grnt, bir veda pc gibi yapt kald belleime.
Glmsemesindeki o ackl krkl ve ardndan aladn grnce;
bulutuumuz gnlerde, hayallerimizde oluturduumuz ve geleceimizi
gsteren ne kadar aynamz varsa, tm krlm, tuz buz olmutu
iimde.
O gnden sonra, o ayna krklar hep yreimi kanatt benim
Bykl, sevdiinin srklendii gece yaamna ok zlyor ve elinden
bir ey gelmedii ve grmezden gelmeyi alkanlk haline getirdii
iin de yiyip bitiriyordu kendini. Bir sre ayakta eleti. Sakallnn
anlatacaklar bitmi olmalyd. Baklarn bir noktaya ivileyerek ylece
durdu. Sonra birden kmldand. Benden bu kadar, bu Sakall, bundan
sonrasnda kendi sylesin kendi dinlesin, dedi. Kararlyd. Sakall gibi
ayrln acsyla kafasn yumruklayacana, ah vah edeceine, i iten
gemeden, gidip sevdiine iini dkecekti: Ben, imdi hemen gitmek
zorundaym, birini greceim deyip ayrlmak istedi. Ayrlmay da
ayrlmak szcn de sevmezlerdi. Ayrlmak demek sevdiklerinden
uzaklamak demekti. Gitmesini istemedikleri iin, elme takan gzlerle
baktlar ona.

107

Eski evlerin nnden geerken, bir mrn anmasna, oyulmasna

benzeyen, kararm eik talarnda gemite kalm anlarnn izlerini
grd Bykl. Yrd O yrdke, eskiden sokakta yaam olan
sevdikleri insanlar, konu komu, hsm akraba, oluk ocuk, yan sra
yrmeye baladlar. Yal bir nine onun ocuk ban okad. Cumba
pencerelerinden bakan o gnlerin teyzeleri, ablalar, pck frlattlar
ona. pckler utular, utular gelip kondular pembe yanana.
Sevdikleri olmaynca sokak ona, Orta adan kalma izbe, rktc,
lm kokan, hayaletlerin dolat ve veba yznden terkedilmi bir yer
gibi grnd. Bir zamanlar k saan, camlar sarslarak kahkahalarn
nlad, arklarn, Trklerin sokaklara tat pencerelerin yerini,
imdi karanlk boluklar; glen seslerin yeriniyse, yallarn inlemeleri
ve birbirine sven kadnlarn yrtk sesleri almt. i yle skmt
ki, onlarn acl ve yrek paralayan seslerini sesine katarak avaz kt
kadar barp nara att. Sevdiinin, u sralar alt pavyona gitmek
zere olmas, gece boyunca da bakalarna iki iirmek iin cilve ve
sahte de olsa glckler yapmak zorunda kalacan dnmesi, erimi
kurundan bir kskanlk olup akt iine. Anlarnn arl da eklenince
buna, bacaklar birbirine doland. Yrdke kendi glgesi, iki de bir,
elme takt ayana.

108

Sakallnn, iyice yayvanlaan bir azla ve ilerini bayarak

konumasyla, arkadalar dayanamayp, pl prtlarn toplayp
sessizce svmay, szdklar kuytularna ekilmeyi dnyorlard.
Kzacan bilmeseler yaparlard belki de Srtlarn dayadlar duvara
Kapaklarna kurun arlklar asl gzlerini, ksa sreliine kapatp,
hikyenin bildikleri sonunu, Sakallnn sesiyle, ilerinden bir kez daha
mrldandlar:
Giderayak komularla sarma dola vedalamlard. Burunlarn
ekerek, yzlerinde kederin glgesi, gzyalar yanaklarndan szlerek son

bir kez daha bakmlard evlerine. nsanlarn haykrarak, bararak sylemek

istedikleri sesler, gzya olup ilerine akyordu. Kaderin hzlandrlm bir
evresini yaarlarken, bir yandan da ellerinden kayp giden gemie tutunmaya
alyorlard. Benim de kafam duvarlara vurmak isteyen bir fke belirmiti
iimde. nsanlarn, ayrlrlarken birbirlerine sarlm glgeleri bir leke gibi
yllarca kald belleimde. Kafasnda yantsz sorular, slak gzleri ve acl
baklaryla, dahas burnunda stanbulun kokusu; kendi kokusuyla birlikte,
beni de benden koparp, ekip gitmiti Sula.
Henz evden kmam olmalyd sevdii kadn Byklnn. Kavurucu
bir yel esti iinde. Evden kn bekleyecek ve ne yapp edecek, eer bu
kafayla ayakta durabilirse; ona sevdiini syleyecekti. Eve yaklatnda
duygularnn younluundan safras kabard. Bir duvar dibine bklp
kustu. Alr gibi olsa da birden gzlerinin n karard. Sarhoa
dokunma, brak kendi yklsn, denir ya, o da bir evin eiine yld
kald.
Yasemin takma adndaki bir gen kadn, pavyondaki iine gidiyordu.
klar Sokann banda taksiye binecekti. Sokan alacasnda, lm
sessizliinde, demir keli ayakkablarnn topuklarn merdiven
talarna vurduka, kard sesler houna gitti. Yalnzca kendi ayak
seslerini ve kendini dinlerken, gzleri terkedilmi ve ksmen yklm
bir evin eiinde yatan bir karaltya takld. rkildi. Tavan gzlerle
durup yatan adama baknca, koca bir balonu havasyla birlikte yutmu
gibi ii iti. Yerde yatan kii, herhangi biri deil, Byklyd. Gizliden
gizliye sevdii kiiydi. k olduu erkekti. Gnlnn aas, paas,
sultan, padiahyd. Hemen kotu. nce birka kez seslendi. Duysa
da hnzrlndan ses vermedi Bykl. Onun azndan kan sevgi
szcklerini sinsi bir kedi gibi dinledi. Eildi gen kadn; ah benim canm,
ah benim cierim, diyerek elini boynunun altna sokup dorultmak istedi.

109

Bykl, baylm da yeni aylyormu gibi, mzmzlanarak homurdand.

Yzn buruturarak krptrd gzlerini nce, sonra yalancktan
aralad Gzlerini tam anca, byle bir kadn ve byle bir gzellii
ilk kez gryormu gibi aknca ve hayranlkla baknd. Gzel mi gzel
bir kz baucunda gzya dkyordu. Bir kzn aladn gren biri,
eer Byklysa; lm olsa bile dayanamaz, dorulurdu. O da doruldu.
Devrilmemek iin srtn basamaa dayad. Ban ellerinin arasna ald.
Tayamayaca kadar byk bir ba, azna kadar tka basa sevgiyle,
akla dolmu koskocaman bir yrei vard o anda.

110

Aradan bir ay gemiti ki; Bykl elinden tuttuu Yaseminle birlikte

arkadalarnn yanna, duvar dibine vard. ileke, birbirlerinden
bamsz yorgun yaratklar gibi oturduklar yerlere pelte gibi ylmlard.
Beklemedikleri bir durumla karlamlar da aknlklarndan ne
yapacaklarn bilememiler gibi alk alk baktlar nce. Sonra olan
biteni kavrayp yerlerinden frladlar. Dizildiler yan yana. Byk bir
salonun kapsnda, davetlileri bekleyen asilzade ve zengin ev sahipleri
gibi, kopalar kopuk, eski psk ceketlerini iliklediler szde. Sonra da
centilmence eildiler. Eildiklerinde de ilerinden dklen sevgilerini
krmz bir hal gibi, ayaklarnn ucuna serdiler Yaseminin. Bykl,
ceketini karp duvar ykntsndaki bir yere yayd. Oturttu sevdiini,
sonra pelerinini savurur gibi yapp bir valye kurumuyla diz kt
Yaseminin nnde. Kabaday azyla, evlenme telifi mi, yoksa bir erkein
bir kadna buyruu mu; neye benzedii anlalamayan szler etti. Eveledi
geveledi. Birdenbire silkindi Yasemin. Beklemedii bir anda bandan
aa kaynar sular dklmesine kpkrmz kesildi. Sonra yznde,
gzel glen kadnlara zg, bir glck, kollarn ap, ilk tandndan
beri iinde biriktirmi olduu akyla kucaklad Bykly. Dostlar,
sonunda, kendilerinden biri saydklar birinin mutluluunu grmekten

ok honut oldular. Bir len havasnda cokunca alkladlar bu an.

Aylmlard. Byklnn beraberinde getirdii ieler ald hemen.
Tokuturuldu. Kutlama gece boyu, aile boyu srd.
Benim anlatacak ok ili, ok acl bir hikyem var, ama sras deil
imdi. Belki sonra Dedi Topuku. Gemi gemite kald Bo
ver! nemli olan, sizin mutluluunuz. Bunu grdk ya, bizden mutlusu
yok bu gece, diyerek gnl ald.
Kopuk, nce szlanmak istedi. Sonra: Evet, bizden mutlusu yok bu
Bir gn sana da anlatr kafan tlerim, eskiden, Sula vard bu sokakta,
Rum kz, snr d edilmeseydi biz de evlenecektik, dedi Sakall, gen
kadnn kulana eilerek.
Bu da, durur durur, hep ayn hikyeyi anlatr, diye bartlar
glerek.

111

4. TEVK

B
B D
S S
LYORUM,
EN

EN

EVYORUM

rim Tutku INAR

112

Yaama dair olan her eyin uup gitmesini izledim bir sre.
Yangnn her eyi alp gtrmesini... Yuvamn yok oluunu Varlm
amaszd orada ama umaya devam ediyor, ac ac baryordum. Ta ki
kanatlarmdan birinin acyla kvrlmasna dek Daha sonra olan ise
benim iin bir mucize bir inan ve bir tr sevgiydi.
~
Her ey o yangnla balamt. nsanoullarnn yaratt garip
anlamsz o yangnda. Alevler her tarafmz sarmt. Bize glyorlar ve
danslarna devam ediyorlard. Kl oluyordu ayaklar altndaki her ey.
Hzla uup kaabilen tek ben olmutum. Kanatlarm rptm her an
kalbimin acyla barmasn dinliyordum. Yangnn iine atlayp her
eye son vermek istedim o an ama yapamadm. Bunu yapacak cesaretim
yoktu.
Kanatlarmla elimden geldiince, dumana yakalanmadan, yangnn
yaknnda uuyordum. Ailemden gelen bir kii olur diye. Yoktu ve
olmayacakt da. Dumann bana doru savrulan ellerinden kap yaral
kalbimle umaya baladm. Kanadmdaki yara, canm her ne kadar
actyorsa da bir mazoist gibi umaya devam ettim; ta ki onlarn
blgesine girdiimi fark edene dek. nsanoullarnn blgesine...
Pembe apkas kafasndan decek gibi durmasna ramen kafasn
kaldrm bana bakyordu. Gm gzleriyle beni izliyordu. Attm
lklar dinliyordu. Normal bir zaman olsa o kza yaklardm ama
iimdeki acy bulutlara atyordum o zaman. Yorulmama ramen
uuyordum. lene kadar umaya devam edecektim ancak bedenim
izin vermedi bir sre sonra. Aa derken tek umudum sert derek
lmekti.
Kaldrm yerine slak imenler yakalad beni. Onlar da acm hissetmi
gibiydiler, sarmalyorlard bedenimi. Gzlerim akt. Yaramdan
kan akyordu byk ihtimalle. lecektim. Keyifle glmsedim onu
grmeden nce.

113

114

Pembe apkal kz, bana doru yryordu. Kamak istedim Brak

beni! demek istedim. Ama gcm yoktu. Scack, hi kirlenmemi,
przsz ellerine ald beni. Bir piyaniste ait olan uzun ve zarif
parmaklaryla yaram okad. Gm gzleri merakla beni izliyordu.
Gzleri, masum bulutlara benziyordu; hibir zaman kirlenmeyecek olan
masum bulutlara Hzla arkasn dnp komaya balad. Her admyla
bedenim sarslyordu. Baka insanlara gtrd ve gsterdi beni.
ncecik, zarif, kulaa mzik gibi gelen sesiyle, kardaki insanlarla
konumaya balad. Bunu istiyorum anne. Annesi hafife eilerek
burnunu krtrp bana bakt. Ama bu lm. Brak elinden o yarat
ve gel, ellerini temizleyelim.
Gen kz bana hafife eildi. Dmdz, kumral salar omuzlarndan
dkld. pekliini hissettiim salar syrd geti beni. Baklar
merakla doluydu. Ciddi bir ekilde, sanki bilim adamym gibi inceledi
beni bir sre. Kararn verdii zaman gm gzleri bir kla parlad.
Annesine dnp kararl sesini kulaklarma tad.
Hayr lmemi. Yaral olabilir ama lmemi.
Yaral ama o.
Kz, gzel kalarn havaya dikip annesine kzgnlkla bakt.
Ve?
Pis Ayrca o bir blbl. Yeri orman
Ve?
Bunu brakp sana gzel bir ku alabiliriz.
Gen kz hzl admlarla annesinden uzaklat. Kafasn arkaya evirip
annesine bakt.
Bunlardan hibiri, onu gtrmeme engel olmuyor ama. Blblse de
iyileince brakrm onu.
Annesi hzl admlarla gelip kzn kolunu tuttu.
Sen daha kendine bakamazken nasl buna bakmay dnyorsun?
Sorumsuzluundan lp gider zavall hayvan!
Gen kz, elini annesininkinden kurtarp yrmeye devam etti.

lmeyecek nk o bana Tanrnn hediyesi

te byle balad hikyem. O kz tanmama; en yakn arkadam
olmasna bir adm atmt o. Onun ellerinde gtrlrken tek
dndm leceim ya da hapsedileceimdi. Doal olan buydu ve
gereklemesi gereken de...
~
Gzlerimi atmda ilk algladm ey, yattm yerin yuvamdan
daha yumuak olmasyd. Yuvamdaki allar bazen rahatsz ederdi beni.
Aslnda bu yuvann ne kadar iyi yapldyla alakalyd. Annem her
zaman benden daha iyi yapard. nk ben gentim. Daha renecek
ok ey vard; tabii hayatta kalabilirsem.
Pembe apkal kzn odasndaydm; bir kutunun iinde yastn
zerindeydim. Hemen etrafma bakndm. Korkuyordum. zgr
deildim ve tanmadm bir ortamdaydm. Baklarm kz buldu. Kz
nmdeydi ve elinde ktlardan oluan bir ey tutuyordu. Aalardan
yaplm bir yksekliin zerinde duruyordum. O sayfalardan olumu
ey de ykseklikte duruyordu. Kz ise ban emi o eye odaklanmt.
Salar nne dyordu. Bana lm yapraklar anmsatyordu salar.
Gri gzlerini, o kt paralarnn topland eyden kaldrd ve bana
bakt. Uyandm grnce glmsedi.
Gnaydn uykucu Kanadn, gidip veterinere baktrdm.
yileeceini sylyor ama ok fazla hareket ettirmemen gerekiyormu.
O yzden hareket etme; abuk iyilemek istiyorsan.
Ban o eye ynlendirdi. Sonra tuhaf bir bak att bana. Sanki
anladm grnce arm gibiydi.
Niye bakyorsun bana? Yoksa ne okuduumu mu merak ettin?
Aslnda onun gibi konuabilsem Hayr derdim ama gen kz ona
bakmam evet gibi kabul etti.
Bu elimdeki kitap ve seninle ilgili...

115

116

Elini hafife sallayp trlerimizin hepsiyle ilgili olduunu ekledi.

Garip gelmiti. nsanlar niye bizi merak ediyorlard ki? O kitap denen
eye bizimle ilgili ne yazyor olabilirdi ki?
Gen kz aklm okumu gibi cevaplad beni.
Seninle ilgili her ey yazyor burada. Senin hakknda bilgileniyorum
da. Sana nasl davranacam bilmek iin.
Elini korkutmadan yavaa kzl tylerimde dolatrd. Korkmadm
grnce glmsedi. O gen yzne glmek baka bir hava katyordu.
Daha sonra yavaa kaldrd beni. nme su dolu kap koydu ve imemi
izledi.
Okuduuma gre geceleri tyormusun. Uyuyamayacam
anlalan.
Onu umursamayp nme konulan solucanlar yemeye baladm.
Nasl yiyorsun onlar? ren.
Kzgnlkla ona dndm ve glmeye balad. Azmda bir solucan
vard; gagamn yanlarndan sarkyordu. Gen kz hemen bir ey alp
getirdi. Kare eklindeydi ve alrken ses karyordu. aknlkla ona
bakarken bir dmeye bast ve nmde bir k patlad. Gzlerimi
kapatp bam edim. Nasl bir canlyd o k saan ey? Gzlerimi
ap yemeime devam ettim. Gen kz ise konumaya devam ediyordu.
Uykum gelmiti. Sesi ok gzeldi ayn bizim gibi. Ormanda bizim
sesimiz en gzel oland. Hep de en gzel olacak oland. Yemeimi
brakp yumuak yasta braktm kendimi ve gzlerimi kapattm.
Gen kz beni grnce sessizce geldi ve stm kk bir bez
parasyla rtt. Sonra odadan kp gitti. Benim dnyamda deersiz
olan bu insanolunun dnyas nasld acaba? Nasl bilebilirdim ki onun
dnyasn?
~
Odadan kmak istemiyordum aslnda. Ama o kk kuu rahatsz
etmemem gerekiyordu. Ona, anneme inat olsun diye bakyordum. Eer bu

ku uup giderse anneme kar bir zaferim olacakt. O sadece kutu ve benim
zaferimin parasyd. Uup gitmesi gerekiyordu.
Ayaklarm srkleyerek mutfaa gittim. Annem bir eyler hazrlyordu
yine. Beni grnce yznde kibirli bir glmsemeyle bana dnd.
Yoksa ld m o blbl?
Bam iki yana salladm ve kumanday alp mutfak sandalyelerinden
birini ekip oturdum. Her zamanki umursamaz, mutsuz yzmle kanallar
arasnda gidip geldim; amasz hayatma ama katabilecekmiim gibi. Hibir
ey yoktu. Ayaa kalktm, anneme isteksiz bir pck kondurup odama
gittim.
Yavaa odamn kapsn atm ve onu grdm; kzl tyleriyle uyuyan
blbl... Burada yaad orman yangna kurbana gitmiti. Merak
ediyordum ailesi kurtulmu muydu? Can acyor muydu? Beni anlyor
muydu?
O bir sr gibiydi benim iin. Kim bilebilirdi ki? O sadece kutu. Cvldayan
bir kutu ite. Basitti, aklszd, hibir eyi anlamazd. Anlamayacakt.
Ama orada oturup onu izlemekten alkoyamadm kendimi. Kzl tyleri
ylesine gzeldi ki. Kahverengi tylere sarlmt kzllar. O anlaml bakan
gzleri kapalyd. ylesine anlaml bakyordu ki karmda beni anlayan
birisi var sanmtm ilk bata. Mantm her ne kadar o sadece bir ku dese
de yreim dinlemiyordu.
Baklarm yavaa onun hzla atan kalbinden kitaba evirdim ve
okumaya devam ettim. Onu anlamak iin okumam gerekiyordu. Ve bunu
zevkle yapyordum.
~
Dakikalar sayfalara yapp her sayfa deitiriimde akarken bir
kprdanma oldu masamda. Hemen kafam evirip kua baktm. Hl
uyuyordu. imden bir ey koptu sanki makineyi alp bir sr fotorafn
ektim.

117

118

Bu seslerden uyanacan bilsem aslnda hi almazdm elime makineyi.

Anlaml koyu gzlerini ap bana bakt. Korkmamasn salamak iin
yavaa makineyi elimden braktm ve ona baktm.
Bana bak garipti. Ona da garip gelmitir bakm. Birbirimizi
yle sessizce izlerken bir sre yemek yemeye balad. Sarlm kanadn
oynatyordu arada bir. Oynattka yemek yemeyi brakyordu bir sre. Sonra
tekrar balyordu. Can acyordu fark etmitim bunu.
Sesini duymak iin yavaa kalktm ve piyanoya oturdum. Benimle
ilgilenmiyordu ilk bata. Ama ne zaman parmaklarm tulara basnca
kafasn kaldrp bana bakt. Elik edeceini umarak bir sre devam ettim
almaya.
Piyanoya her dokunuumla daha dikkatli dinliyordu ama elik etmiyordu
bana. O an anlamtm; kendince yas tutuyordu. Kafam evirip iimden
Sadece ku deyip getim. Kendimi tamamen arkya verdiimde
hayatmdaki amaszlk kayboldu bir an.
Aldm nefesler anlaml ve gzel hale geldi. Mzik bendim sanki.
Parmaklarmn piyano stnde dansn grmekten ok hissediyordum.
Mzik alyordu usul usul ve ben dansm srdryordum.
~
Onu piyano alarken grdmde o kzn mzie ait olduunu
anlamtm. O mzikti; mzik ise o. Birbirleriyle btnlemi gibiydiler.
Biraz nce grdm kzdan ok farklyd u anki grdm. Bir ruh
olmutu ve mziin her tonuyla dans ediyordu. Belki de ilk defa ona
dikkatli bakmam salayan ey grdm ruhtu. Onda hayatmn her
parasn gryordum. Yaamm onun ruhunda geziniyordu.
Bu aptal insanoullarndan byle bir ruh beklemezdim. Mzikte
dans eden sadece onun ruhu olmamalyd. Mzii dinledim bir sre.
Ve elimden geldii kadar elik ettim arkya. Beni fark etmedi bir sre.
Sonra hzla dnp bana bakt. Gmi gzlerinde bir sr duygu
geerken merak ettim; acaba benim gzlerim de byle anlaml myd?
Yoksa bir aptal gibi mi bakyordum?

ark biterken aramzdaki tm duygular uup gitmiti. Ona elik

etmemin anlaml olduunu gstermek iin bir solucanm onun yanna
braktm ve tekrar uykuya daldm.
~
Gzlerimi atmda onu uyurken buldum. armtm. Aatan
yaplm ykseklikte uyuyordu. Salar yznn yarsn kapatmt.
Arkamda gnein doduunu grdm. Onu izlemeye baladm. Gne
sanki hibir ey yokmu gibi douyordu mutlu mutlu. Kzverdim birden.
O kadar ey olmuken nasl mutlu olabiliyordu?
Kkken annemle izlediim anlardan biriydi. Bu an birlikte izlerdik
sonra o bana yemek bulmaya giderdi. Her zaman gzel olduunu
fsldard bana. Gnein ulaamayacamz bir ey olduunu anlatrd. O
ok yceydi. Annem her zaman byle anlatrd. Kzllar ve sarlarla kapl
gkyzn gzlerimin nne koyuvermiti gne. Kutudan hzla kp
gnee doru gitmeye altm. Ama bir ey engellemiti. nmde hibir
engel gzkmezken nasl gitmemi engelliyordu? Gagam her ilerlemeye
altm zaman o engele arpp canm acyordu. kardm seslerden
kz uyanmt. Bana uykulu ve akn gzlerle bakyordu. Gitmek
istememi anlamyordu. Kafam kaldrp tekrar ilerleyip bir kez daha
arptm engele.
Kz uzun uzun bana bakt. Sonra hzla kucana alp beni karanlk
yerlerden geirdi. Uzun yoldan sonra gnee engel yoktu. Kanatlarm ap
umaya hazrlandm ama bir ac sapland. Kanadm yaralyd ve gitmeme
izin vermiyordu. Bam edim ve alamaya baladm. Gzmden ilk
damla derken gen kz arm gibi bakt. Alayabiliyorum demek
isterdim. Ama diyemiyordum.
Kz ilerlemeye balad yava yava. imlere oturdu bir sre sonra.
Beni de onlarn stne brakt. Zarif parmaklar yine okamaya balad
tylerimi.

119

120

zgrln elinden gitmi deil. Sen hala zgrsn bunu biliyor

olmalsn.
Kzn fsldad szckler pek anlaml deildi benim iin. Ama
parman kalbime koyup bana tatl tatl glmsedi.
Kalbinde zgrlk Ya da ruhunda Herkesin kalbinde bu
zgrlk; sadece fark etmeleri zor
Eline srttm bam. O da anladn gsteren bir glmseme
gnderdi. Orada oturup gnein doay yeniden uyandrmasn izledik.
Sessizce izliyordu kz. Grd manzara onu bylemi gibiydi. Benim
dnyam onu nasl byleyebilirdi ki? Her gn grdm eylerdi ama
bir ocuk gibi merakla bakyordu etrafna. nsanoullarnn da bilmedii
bir ey varm.
~
O gn bana gsterdii manzara hayatma yeniden balamam gerektiimi
anlatt. Her ey o kadar gzel o kadar kusursuzdu ki nsanlarn hayat gibi
karmak dzensiz deildi. ime dolan hayat enerjiyle mutlu olmutum.
Bir ku bana ne gsterebilirdi ki? Bu sorunun cevabn almtm;
hayat
~
O gnden sonra sadece bir ay gemiti ama o ku her eyim olmutu. Onunla
arklar sylyorduk. Bir beste bile yapmtk. Aslndan birbirimizi tam
olarak anladmz zaman benim piyanoya getiim zamand. Parmaklarm
piyano tularnda dolamaya balarken ruhum mzie karrken o da
benimle oluyordu. El ele ark syleyebildiimiz tek yer mziklerdi. Bu anlar
paha biilemezdi.
O zgn olduu zaman gelip gemiti. Bir ka hafta daha gne doarken
kmtk darya. zntsn hissetmitim o zaman. Yava yava kanad
gibi kalbi de iyilemiti. Orada her zaman bir iz olacakt ama iyileecekti. Her
eyiyle mutlu olmaya balamt. O karamsar halleri biraz daha azalmt.
te o zaman elenmeye balamtk. Odamn her duvarnda bir resmi vard.
Dudaklarm ve onun da gzlerinin ii glerken

Birok ey okumutum ona. O anladn gstermek isteyince o gnk gibi

bir solucan brakyordu masama ya da parmam uzatyordum o da evetse
parmama geliyordu.
Vaktimin ounu onla geiriyordum ama mutluydum. Herkesin bize
bakp o sadece ku demelerine karn Nefes, insanlar kadar duyguluydu.
Kirlenmemiti ruhu ve kirlenmeyecekti de.
~
Bu gn ise uu denemesi iin onu parka gtrmtm. Hemen tmeye
balamt. Aalara kadar uabiliyordu ve bana pozlar veriyordu. Hayatma
yeni bir bak asn skp getirirken mutluydum. Bir aaca daha utu ve
oradan bir solucan karverdi. Glmeye baladm, bir an sonra fotoraflarn
ektim hzl hzl. O solucan bitirmesinin akabinde omzuma kondu ve
gezmeye devam ettik.
Az sonra nmze kocaman nar kt. Hemen onun dallarna umaya
balad. Daha ykseklere utuunda kocaman alk patlatyordum ona.
Uabiliyordu. yle gklere uzanamyordu daha ama uzanacakt. O zaman
onu brakmak zorunda kalacaktm.
Bunu anladmda tm duyularm kverdi. Nefes, gidecekti. Peki,
ben nasl nefes almaya devam edecektim? Bir banka oturup onu izlemeye
baladm. Kzl tyleri bir yerden bir yere uarken rzgrla uuuyordu.
zgrd o ve srf bencilliim iin bu hakk ondan alamazdm; almayacaktm
da.
Dakikalar sonra gelip omzuma kondu. Ban yanama srtt. Hemen
glmsedim ve ona dnp aklayamaya baladm duygularm.
Hzla iyileiyorsun Nefes. Bir sre sonra uabileceksin. O zaman nereye
gideceini biliyor musun?
Parmam uzattm. Hemen omzumdan parmama utu. Bu evet
anlamna geliyordu. Onu omzuma geri tadm.
Yeni bir aile de kuracaksn deil mi?
Bir kez daha parmama utu. Hemen ellerime aldm onu ve deli gibi
arpan yreini pp kokladm. Bir taneydi o. Omzuma geri koydum.

121

Tamam, aile de kurdun. Sonra beni unutacak msn?

Parmam, orada ylece duruyordu. Nefes gelmek istemiyordu parmama.
Bu kez gzlerine bakarak devam ettim.
Unutmayacaksn deil mi?
Parmama hzla gelip kondu ve bana usul usul bakmaya balad.
Burnumla gagasn drttm o an.
O zaman eve gidelim. Zaman geldi.
Omzuma tekrar utu. antam alp ayaa kalktm ve parkn kna
doru yrmeye baladm. ka geldiimizde bir eyler mrldanyordum.
Biraz dinledi beni sonra o gzel ve byleyici sesiyle elik etti bana.
~
Ona elik ediyordum. Arada srada bana dnp glyordu ve daha
yksek bir tonla devam ediyordu arksna. Mutluydu; o gzel dudaklar
srekli glp duruyordu. Bazen merak ediyordum; ben mi mutlu
ediyordum onu? Bilmiyordum ve akas da soramyordum. Ayrlma
vakti yaklatka onu daha ok inceler olmutum. Ondan ayrlmak
istemiyordum ama yapm kafeslere alkn deildi; olmayacakt da.
Eve girdiimizde annesi, garip ve mutlu glmsemeyle bakt bize.

122

Arya, bir pck kondurdu annesine ve odaya doru ilerledi. Yataa

kt hemen. Bann yanndaydm. Bir eyler okuyordu yine. Her
zaman yapt eydi bu.
Ben byle zamanlarda ya uyurdum ya bamla onu drter, bana da
okumasn sylerdim. imdi iyilemeye balayan bedenimi dinlendirmem
gerekiyordu. Bam onun kumral salarna koydum ve uykuya daldm.
Uyandmda nerde olduumu anladm. Yastn zerindeydim yine.
Aryann deyiiyle yumuak yastn orada tnekliyordum ite. Hemen
dibimde olan pencereden izlemeye baladm geceyi. Bu arada o engel,
cam denilen bir maddeymi ve buna pencere deniyormu. Arya bir ara
aklamt bunu bana.

Ay yine parlyordu; olmas gerektii gibi. Onu izlerken Arya ile

geirdiimiz zamanlar hatrladm. Doann yaratt bir kuken anlaml
bir varla arpmtm. Bu kadar kark eylerin nasl gzel olduunu
hala anlayamadm. Arya karkt. Ruhunda her ey vard. O kadar
karmakt ki bazen onun karmaklndan bkyordum.
Ben de ona basit gelecektim. Basittim ama ona benzemeye
balamtm biraz. Duygularm da ona benziyordu biraz. Doann
yasaklad bir arkadal nasl srdrebilirdik ki? Aykrydk biz. Arya
da yle dnyordu ama bu aykrl seviyordu. gdlerim ne kadar
kt dese de seviyordum, onun gibi.
Onunla tantm da yaral, ailesini kaybetmi zavall bir kutum.
Basittim. Ama ruhum onun ruhuyla ilk karlatnda basit olmaktan
kmtm. Ailemi kaybetmitim ama yeni bir dost kazanmtm. Bir
insanoluyla arkada olmutum. Dardan nasl da komik grnyordur?
Ama olmaz diye bir ey yoktu ite.
Dncelere dalmken onun varln hissettim bir an. Hemen o
scack, nasr tutmam ellerine konuverdim. Ve birlikte geceyi izlemeye
baladk.
~
Ayrlma zamann hissettiimde ondan vazgeemeyeceimi anlamtm.
Bu basit gibi gzken kutan ayrlamazdm ben ama ayrlma vakti gelmiti
ve onun zgrlne engel koymayacaktm.
Nefesle her yere gitmeye balamtm bir sre sonra. nsanlar bizi grp
aryor, daha sonra kibirli bir bak atyorlard. Onlar bana glerken bir
ey hissetmediimi sylesem ok doru olur. Bir zamanlar ben de yleydim
ama basit bir dokunu her eyi deitirmiti. nme konulan gzlkleri
takmaya balamtm. O kibirli gzlklerle grlemeyecek bir eydi Nefesin
bana gsterdii. Deien bak amla, duygularmla, anlaymla yeni bir
hayat yayordum ben.

123

124

Nefes bir tutam basitlik ekmiti ruhuma. Ruhum tamamlanmt. Hayat

gzeldi ve zlmeye deecek bir ey yoktu. Onu ormana gtrrken byle
dnyordum.
Ormana yaklatka rahatsz oluyordu. Bunun farkndaydm ama oradan
zgrlne kavumas gerekiyordu. Bunu bir ekilde biliyordum.
Arabadan indik yavaa. Omzumda duruyordu ve etrafa korkak baklar
atyordu. Hzla orman iinde ilerlemeye baladm. Yangndan harap olmu
ksma geldiimde kendimce glmsedim. Yeni ekilen fideler bymt biraz.
Gne onlarn stnde parlyordu. Orman, yeni katlm bireylerle yangnn
verdii zarar iyiletiriyordu. Hafife glmsedim. aknla omzumdan
ayrld. Yeni fidelerin stnde dolat. Sonra gelip ellerime kondu ve cevap
istercesine bakt bana.
ey Seni bulduktan sonra birka aratrma yaptm ve buradan
geldiini anladm. Yangndan harap olmu bu yere yeniden fideler dikmemiz
gerektiini dndm. Bir sr arkadala her gn gelip diktik fideleri.
Belediye ile de konutum onlar da yardm edecekler bize. Ksa bir sre sonra
bu yangnn verdii ac kaybolacak, on yl sonra yine burada bir orman
olacak. ok gzel deil mi?
Bir sre sessiz kald nmde. Bana glen gzleriyle bakt. Sonra tt
birka kez. Omzuma konup ban yanama dayad. Kendimizi birbirimize
bakarken bulduumuz da iim kan alyordu.
Gitmen gerek. Her ne kadar kalbim kal dese de Nefes, gitmen gerek.
Sen buraya aitsin ya da baka ormanlara ama bana ait deilsin. Bir kurdele
yaptm. stne senin isminin ba harfiyle benimkinin ba harfini yazdm.
Eer takmak istiyorsan takaym. Takmak istiyor musun?
Krmz kurdeleyi elimde tutup bekledim. Hemen utu ve ayan
uzatt. Geveke baladm. Kurdeleye bakp bir kez daha tt. Sevindiini
anlamtm. Bir ka adm daha yrdm. Sonra ona son kez sarldm.
ptm.

Kalbim bir ey hissetmiyordu. Ruhum, kalbimin yerini almt. Sessizce

glmsyordu ayn zamanda alyordu. Bir yanm alarken bir yanm
glerken orada ylece duruyordum. Onun neler hissettiini bilmiyordum.
Amasz hayatm tamamen deitiren bu eyi nasl brakabilirdim? imdeki
o korkakln arkasna saklanm cesaret paralarn topladm yavaa. Beni
anlam gibi bir kez daha tt. Ben de ona glmsedim zorlukla. Bir an
aladn fark ettim. Bir kez daha sarldm ona. Anladm gstermek iin
tatl szleri fsldadm kulana.
Biliyorum, ben de seni seviyorum.
Bu cmle iimi yaksa da glmsemeye devam ettim. Kendi dudaklarmdan
kan bir eydi bu. Gerekti; yle gerekti ki varln ellerimle bile
yakalayabilirdim. Ellerimi hzla aa indirdim ve frlattm onu havaya.
Hava, sanki ben braktm an kapverdi onu. Kzl tyl kanatlarn ap
gkyzne doru yol ald bir sre. O kadar gzeldi ki nanlmazd ve
kesinlikle basit deildi. stmde bir kez dnd ve o gzel sesiyle bana bir
ark sylemeye balad. Hafife kendi etrafmda dnp arksna elik ettim.
Sonra hzla gkyzne baka bir hayata doru kanat rpt. Fsldadm
ona.
Hoa kal...

125

5. TEVK

KKUAI

126

Hlya EKER

IZI

Renkler, beyaz bir k huzmesinin iine gizlenir. Ik zldnde,

yedi renk kar ortaya. Doyulmaz gzelliin ana esi olarak kendilerini
gsterirler. Olmazsa olmaz bir gzellie, teslimiyeti simgeleyerek.
Renkler, insan yaamnda yer tutmak adna, sevgi ile tercih edilirler.
Yaam, biraz da renklerin iinde doya doya yaamaktr. Renklerle
renklenmek, neelenmektir. Renkler sevginin iaretleridir. Olmazsa
olmaz eleridir. Yaam tatlandran gerekelerden biridir.
Benim iinse sevginin ta kendisi!
Benim renk sevgim bir bakayd. Bambakayd nk bir rneini
daha grmemitim. stelik gkkua ile balantl, gkkuana
tutkulu.
Kendime, gkkua sevdama uygun bir ad bile edinmitim:
Gkkua Kz
Ben, Gkkua Kzydm. Baka bir unvanla deitirmeyi aklma
bile getirmediim, renklere sevgimin iareti olan bu unvan tamaktan
gurur duyuyordum.
Renklerin, gkkua iindeki ahenkli uyumuna tutkum baladnda,
ok kkt yam. Nasl baladm bilmiyorum. Henz okulun kapsna
ynelmeden, garip bir sevgi ba ile sarmt beni gkkua. Okumay,
yazmay renmeden gkkuann renklerini ezbere ve srasyla
sayabiliyordum. Bunu belli etmeye baylrdm. nk hibir yatm
beceremezdi, benden baka. Hatta byklerim bile. nemsemedikleri
iin olsa gerek.
Arkadalarmn arasndayken, nce bir bahane bulup, bu becerimi
ortaya karacak soruyu sormalarn salardm. Gerekirse enmeden
urardm bunun iin. Deiik denemelerimin sonunda byk bir
baar kazanmm gibi gelirdi bana.

127

Sorarlard.
Gkkuann renklerini sayabilir misin?
Tabii sayabilirim! Hem de srasyla!
Artk beklemem gerekmezdi, Say bakalm! istei iin.
Krmz, turuncu, sar, yeil, mavi, lacivert ve mor!
Yedi renk! Beyaz bir k demeti iinde kendini gizleyen ve ortaya
kmak iin yamurla gnein anlaml dostluunu bekleyen, bir d
gibi, birden bire grlen, yedi renk
Yamur sonralarnn gneli anlarn zlemle beklerdim, gk
kuann gizemli izgisini doya doya seyredebilmek iin. Her zaman
gereklemezdi bu beklentim. nk pek ok nedenin, ayn anda ve
kutlu bir buyrukla bir araya gelmesi gerekirdi.
Gneten yola kan klar, yamur damlalar arasndan szlecek,
krlacak, ayracak ve o esiz, doyulmaz grnt ortaya kacak.
Yukardan aaya doru sralanacak renk merdiveni. Ksa bir an belki
ylesi gzel bir armaan ki insanlar iin!
nce benim iin!
Gkkuann altndan geenlerin dilekleri kabul edilirmi!

128

ok uratm bunu baarmak iin. Gkkua, dalp yitmeden

nce, altndan gemenin yolunu aradm. Kotum, kotum! Olmad.
Uzaktayd her zaman. Benim, onu ne kadar ok sevdiimi bilse, acaba
bu kadar uzak durur muydu?
Gkkuann yedi rengi yaamma yn veren bir izelge haline
geldi, zamanla. Renkleri, haftann gnleri ile zdeletirdim. Gkkua
renklerinin says yedi, haftann gnlerinin says yedi. Bu, tesadf
olamazd. lahi bir tecelliydi. Pazartesiden balayarak, her gne karlk
bir rengi hedefledim kendime. O gn giysilerimden bir ksmn ki
btn giysilerimin o renk olmasn salayamazdm, o gnn renginden
setim. Alverie ktmzda, o gn yalnzca o renklerden satn aldm

kendime. Hatta ayakkablarm, hatta okul antama yaptrdm

kartmalar, hatta kullandm kalemleri ve silgileri, sama ilitirdiim
tokalar, her eyimi, ama her eyimi o gnn rengi ile belirlemeye
uratm. Zaman zaman tuhaflarna gitse de, byklerim, bu sevgime
engel olmaya almadlar. Ailemin maddi imknlarnn uygun olmas
da buna etki ediyordu. Glmseyerek karladlar ve bir zelliim olarak
benimsediler. nk d gcm altryor, beni mutlu ediyordu.
Gkkua kzm diye seslendii oldu annemin. Bu sesleni beni
ylesine sevindirirdi ki. Zamanla, evremde, admdan nce kullanlan
bir unvan haline geldi.
Gkkua kz!
Yalnz bana zel bir isimdi. Ben bu ismi hak ediyordum! Bu ismi
seviyordum. Gkkuan, renkleri seviyordum.
Gkkua sevgimin, beni skntya drd anlar olmad deil.
zellikle ok beendiim bir giysinin rengini, gnn rengiyle birlikte
kullanamamak, yaktramamak zerdi beni. Ya da o gn giymem
gereken rengi, dier giysilerimle uyuturamaynca iim burulurdu. Size
komik ya da biraz marklk gelebilir bu skntlarm. Oysa ben, o gn,
o rengi kullanmamn gerekliine o kadar inandrmtm ki ruhumu.
Ruhum o renge boyanyordu sanki.
Mutlu, sevgi dolu bir ocukluk yaadm. Renkler iinde bydm.
Hi zor gelmedi bymek. Yam bydke gkkua renklerine
sevgim eksilmeden srd. Tabii yamn gerei, daha dikkatli ve daha
sadeydi seimlerim. Alabildiine zgrce kullanamyordum renklerimi.
Ama kck ayrntlarla iaretliyor ve mutlu oluyordum. Gkkuann
bir rengi her zaman benimleydi. Bir zelliim daha vard. Gemite
kullandm hibir giyeceimi, kullandm eyay atmyor, gkkua
renklerine kyamyordum. Odamn bir blmnde, olduka geni bir yer
kaplamalarna sebep oluyordu bu tutkum. Zaman zaman kutular ap

129

bakmak, renklerle kucaklamak, eski dostlara kavumuasna, deiik

bir haz veriyordu bana.
lkretimi ve liseyi bylece bitirdim. niversiteye balayp ailemden
uzak bir kente gittiimde de yanmdayd gkkua renkleri. Ben,
Gkkua Kz olarak, uurlu renklerimle srdryordum yaantm.
Okul arkadalarma bu tutkumdan sz etmemitim. ok az fark
ediyordu sanrm, renk takntm. Sormuyorlard. Ben de anlatmyordum.
Anlatmak kolay deildi!
Gnlerden pazartesiydi. Okuldan erken kmtk. Dondurucu bir
k gn, karlarn zerimize dkmeye alan bulutlar, ar souk
nedeni ile bunu baaramyor, zaman zaman kendini gsteren gnete,
prl prl parlayan minik buz paralaryla oyalyorlard insanlar. Kk
renk oyunlarna taklyordu gzm.
Oh! Allahm, ne kadar gzel!
Pazartesi gnnn rengi olan Krmz hkimdi giysilerime. Krmz
mantom, krmz kakolm, eldivenlerim, antam ve berem Beyazn
etkinlii iinde ylesine belirgindim ki! Beraber olduum arkadalarmn,

130

nedense, tercih ettikleri, soluk ve renksiz giysiler, renkliliimi daha da

ortaya koyuyordu. Onlarn arasnda dikkat ektiimi fark ediyordum.
Bu da, Gkkua Kz olmamn gerei gibiydi.
htiyalarmz vard. Dolatk gnlmzce, alveri yaptk.
Kaldmz renci yurduna gitmek zere, otobse binmek iin
ana caddeye ktk. Hem akalayor, hem vitrinlere bakarak zaman
geiriyorduk ki
Tam nmde, aniden karmza kan krmz bir glge dikkatimi
ekti. Kck, minicik bir kz ocuuydu. Elinde birka tane kt
mendil, gelen geenlere onlar satmaya alyordu. ok kzarm minicik
ocuklarn, duygu smrs yaparak bir eyler satma abalarna. Onlar

buna zorlayan byklerine de kzarm. Hibir zaman alveri yapmam

onlardan. Hatta yapkanlarn, srarclarn terslerim.
Oysa bu kz ok farklyd. d, ylesine belli oluyordu ki.
Kaldrmn kenarnda duruyor, belli ki kendisine ezberletilen kelimeleri,
ancak duyulan bir sesle yineliyordu.
Kt mendil! Kt mendil
Hi kprdamyordu yerinden. Duygusal kelimeler kullanmyordu.
nsanlara ya ekmiyor, yalvarmyordu. Zaman zaman bandaki ok
eski, ama krmz baln dzeltiyor, souktan kzarm kulaklarn
rtmeye alyordu. zerinde, kendisine olduka byk gelen krmz
mantosu, neredeyse giyilemeyecek haldeydi. Ayaklarna takld gzlerim.
Eski, yazlk krmz bir ayakkabs vard. stelik ayaklarna kk
geldii iin kesine baslmt. Topuklarnda delikler olan oraplar da
krmzyd.
Caddede, ikinci bir krmz heveslisi ile karlamak ylesine
heyecanlandrd ki beni. Olabilir miydi acaba? Bir baka Gkkua
Kz ile karlam olabilir miydim? Allah karna gkkuana sevdal
bir bakasn karm olabilir miydi?
Benim kadar ansl olmayan, renkleri gnlnce kullanamayan, ama
gkkuana sevdal bir kz daha Benden baka kimse fark etmedi onun
bakaln. Ondaki scakl kimse anlamad. Neden krmz giymek
iin direndiini de Onunla ben konuabilir, ben anlaabilirdim. im
sevgi dolmutu bu kk kza kar. Sanki yllardr tandm, bildiim
biriydi.
Yavaa yaklatm yanna. Sat yapan kk ocuklara olan
kaytszlm bilen arkadalarm ardlar halime. Biraz uzakta
durdular.
Il l parlayan gzleri ile bana bakt kk kz. Daha dorusu
zerimdeki krmz giysilere ylesine bir bakt ki, benimle, yalnz
ikimizin bildii bir srr paylatn belli etti. Bir eyler syleyecektim.
Benden nce davrand.

131

132

Krmz! dedi. Sonra zerindekileri iaret etti, Benimkiler de

krmz!
Gryorum! dedim, Bugn krmz giydim. Sen de krmzy ok
seviyorsun galiba?
Onun renklere ilgisini, tek bir renkle snrlamak kolayma gelmiti.
Belki, yaayan tek Gkkua Kz olmaya devam etmek istiyordum.
Btn renkleri severim! dedi kz.
Hangi renkleri?
Alacam cevap ok nemliydi. Gkkua renklerini hemen sayverdi
kk kz. Hem de srasyla!
Krmz, turuncu, sar, yeil, mavi, lacivert ve mor!
ardm! Yzndeki glmseme, souktan kpkrmz olmu
yanaklarn aydnlatyordu.
Ama bunlar gkkua renkleri! diyebildim!
Evet! dedi Srasyla sayabiliyorum onlar! Ben gkkuan ok
seviyorum.
Bunu bir stnlk olarak gryordu. Ben de yle grrdm. Alt
veya yedi yalarnda olmalyd. Yarmak gemedi deil aklmdan.
Ben de sayabiliyorum! Hem de ok kkten beri demedim.
Onun yerine daha ilgin bir yntemle denemede bulundum.
Bugn krmz! dedim.
Evet! dedi glerekYarn turuncu! Sonra yz asld birden Benim
turuncu renk hi bir eyim yok!
ylesine zgnd ki. Yoksulluk, onun gkkua renklerini doyasya
yaamasna izin vermiyordu. im titredi.
Adn sormadm. Ona nasl hitap edeceimi biliyordum.
O, Gkkua Kzyd! Benim gibi! Baka bir ad kullanmam
gerekmiyordu.
Gkkua Kz! dedim Beni iyi dinle! Seni yle anlyorum ki!
nk ben de bir Gkkua Kzym. Hi merak etme olur mu? Yarn!

Yarn yine burada ol! Ben sana turuncu, hatta dier renklerden bir eyler
getireceim. Merak etme! Bundan sonra yalnz deilsin! Doya doya
yaayacaksn gkkuan!

Sevindi minik kz. Glmsedi. Sylediklerim stm, souu

unutturmutu ona. Bana kt mendil satn almam nermemiti, o ana

kadar. Biz, yalnz ikimizin bildii bir gizem iinde tanm, anlamtk.
Dostumu, Gkkua Kzn ylece brakamadm. Orada beklemesine,
daha fazla mesine gnlm raz olmad.
Ka tane mendilin var?
Yedi tane kald!

Hadi hepsini ver bana! dedim. Parasn deyip aldm kt

mendilleri. Sonra yineledim.

Yarn mutlaka burada ol! Tamam m? Sana gkkua renklerini

yaatacak eyler getireceim!

Mutlu mutlu ban sallad.

Elimde

kt

mendiller, olanlar

inanlmaz

gzle

izleyen

arkadalarmn yanna dndm. Soru sormalarna izin vermedim.

Anlamayacaklarn bile bile, O bir Gkkua Kz! dedim, ok

ihtiyac var gkkuana Renkleri tamamlamas, renklerle yaamas

gerek! Yoksa asla mutlu olmaz!

Gzlerim dolmutu. ki Gkkua Kz iki ayr kader izgisinde,

ayn sevgiye tutunmutuk. Ben doya doya yaamtm sevgiyi renklerle,

o ise

Onun iin yapacak bir eylerim vard elbette.

ocukluumdan beri benim olan gkkua renklerini, o minik kzla

paylamak hi zoruma gitmeyecekti. Evde, sakladm giysilerimin ve

eyalarmn ou bu minik kza uyard. yi ki atmamtm. Bu gn,

baka bir gkkua sevdalsn mutlu etmeyi bekliyorlard. Hemen

133

eve telefon edecek ve annemin bile dokunmasna izin vermediim

gkkua renklerini, kargo ile gndermelerini isteyecektim. Sonra,

burada, dolabmda bulunan gkkua renklerinden minik kza

uyabilecek olanlar, yarn iin zellikle turuncu renk tayan bir giysimi,
sz verdiim gibi sabah erkenden yetitirecektim ona.

Biliyorum, bir umut oldum onun iin. Biliyorum, yarn, beni, drt

gzle bekleyecek. Renklerin sevgisiyle yeniden sarlacak yaama. Belki

bir eyler deiecek yaamnda. Beni rnek alacak!
Gkkua Kz

Onun, benden daha ok ihtiyac vard gkkuana! Onu yalnzca

bir kez grm, yeni tanmtm. nemli deildi. Bir Gkkua kz

olmas, bana yetiyordu.

134

YUNUS EMRE ANISINA

SEVG KONULU YK YARIMASI
Eskiehir Valilii ve Eskiehir Osmangazi niversitesi tarafndan
2011 yl Yunus Emre Haftas Etkinlikleri kapsamnda YUNUS EMRE
ANISINA SEVG KONULU YK YARIMASI dzenlenmitir.

YARIMAYA KATILIM ARTLARI

1.Yarma yk trnde olup btn Trkiye Cumhuriyeti vatandalar

katlabilir.
2.Yarmaya gnderilecek eserlerin daha nce hi bir yerde
yaynlanmam, yaynlanmak zere verilmemi veya baka bir yarmaya
katlmam olmas gerekir.
3.Yarmaclar yarmaya ancak bir eserle katlabilirler.
4.Yarmaya gnderilecek eserler en ok 7000 szckten oluabilir.
5.Genel ahlaka, yasalara ve yarma konusuna aykr ierik barndran
eserler yarma d braklr.
6.Eserler 12 punto, 1,5 satr aral ve Times New Roman
karakterinde A4 kda 6 nsha halinde hazrlanacaktr. Eserler elden
veya posta yolu ile Eskiehir Valilii l Kltr ve Turizm Mdrlne
teslim edilecektir.
7.Yarmaya gnderilecek eserlerde yarmaclar belli edecek hibir
iaret konmayacak yalnzca bir rumuz eklenecektir. Yarmacnn
kimlii, ak adresi, telefonu, ksa zgemii ve bir fotoraf ayr bir zarfa
konularak zerine yalnzca rumuz yazlacak ve eserle birlikte byk bir
zarf iinde gnderilecektir. Ayrca eserlerin kaytl olduu bir CD de bu
zarfn iine konulacaktr.
8.Yarmaya gnderilen eserler hibir ekilde geri gnderilmeyecektir.
Eser sahipleri hibir hak iddia edemeyeceklerdir.

135

9.Yarmaya katlp dl kazanan eserlerin her trl yayn hakk,

yarmay dzenleyen kurumlara aittir. Sz konusu eserlerin yaynlanmas
halinde ayrca telif creti denmeyecektir.
10.Yarmada birincilik, ikincilik, nclk ve be adet de tevik
dl verilecektir.
11.Yarmaya katlanlar, bu artlarn tamamn kabul etmi saylrlar.
12.Yarmaya Eskiehir Valilii ve Eskiehir Osmangazi niversitesi
alanlar ile jri yelerinin birinci dereceden yaknlar katlamazlar.
YARIMA TAKVM
YARIMANIN LANI......................................................1 Ekim 2010
ESERLER SON GNDERME....................................1 Mart 2011
JR YERNN DEERLENDRMES.................1 Nisan 2011
SONULARIN LANI VE DL TREN..........6 Mays 2011
JR YELER
1.Prof. Dr. Turan KARATA (Karamanolu Mehmetbey niversitesi)
2.Prof. Dr. Erdoan BOZ (Eskiehir Osmangazi niversitesi)
3.Do. Dr. Hilmi UAN (Afyon Kocatepe niversitesi)
4.Do. Dr. Mehmet NARLI (Balkesir niversitesi)
5.Sadk YALSIZUANLAR (Eletirmen,Yazar)
DLLER
BRNC
KNC
NC
TEVKLER

136

: 3000 TL
: 2000 TL
: 1000 TL
: 5x500 TL