ZATITA OD POARA U

GRADITELJSTVU

1. Ponaanje graevnih
materijala u poaru

Brzina irenja poara te vrsta i koliina produkata

izgaranja ovise o vrsti graevinskog materijala koji
je ugraen u konstrukciju objekta.Taj materijal
takoer utjee i na samu vatrootpornost
graevinske konstrukcije ,te na veliinu poarnog
optereenja.
Ponaanje graevinskih materijala u poaru
uvjetovano je :
vrstom,oblikom,presjekom,dimenzijama,specifinom povrinom materijala, nainom obradivosti
te spojevima sa drugim elementima.

Poznavanje ponaanja tih materijala je bitno jer su

oni u poaru podvrgnuti fizikalno - kemijskim
promjenama koje utjeu na njihova osnovna svojstva
te na taj nain i na stabilnost objekta .

1.1. Podjela graevnih materijala

prema gorivosti:

Graevni materijali prema gorivosti se dijele na gorive i

negorive materijale.
S obzirom na njihovo ponaanje pri gorenju te stupnjem
opasnosti klasificiramo ih prema Euro klasi :

A1 = materijal koji ne doprinosi poaru

A2 = materijal koji zanemarivo malo doprinosi poaru
B = materijal koji u fazi razvoja poara vrlo malo dopri
nosi razvoju poara

C= materijali koji imaju mogunost zapaljenja te kod

poara vrlo ogranieno irenje i oslobaanje energije
D = materijali koji imaju mogunost zapaljenja ,te
kod poara ogranieno irenje i prihvatljivo
oslobaanje energije
E = materijali koji kod izuzetno malog poara ( plamen
ibice ) imaju zapaljivost i irenje plamena
F = materijali bez zahtjeva glede ponaanja u poaru
(lako zapaljivi materijali )

1.2.Ponaanje graevinskih
materijala u poaru :

KAMEN

Kamen je prirodni materijal koji ima vrlo iroku

primjenu u graditeljstvu .Njegova otpornost u poaru
ovisi o vrsti i podrijetlu kamena.
Proces raspadanja kamena kod povienih temperatura ( 900 C ) zahvaa samo povrinski sloj koji
djeluje kao toplinski izolator na taj nain spreava
prodiranje topline dublje u kamen i njegovo
razaranje.
to je konstrukcija masivnija to je otpornija na
poar.

DRVO

Drvo je prirodni gorivi materijal koji ima vrlo iroku primjenu u

graditeljstvu.
Ponaanje drva u poaru ovisi o :
- vrsti drva (meko tvrdo )
- gustoi , vlanosti , presjeku
Prosjena temperatura zapaljenja je oko 280 C,nakon
zapaljenja povrinski sloj drveta pougljeni. Pougljenjeni dio se
ponaa kao izolator te odreeno vrijeme titi jezgru drveta od
visokih temperatura.

Potrebna otpornost na poar postie se poveanjem presjeka i

raznim zatitama .

CIGLA

Cigla je graevinski materijal koji se dobiva peenjem gline

na temperaturi od 900 1000 C, raznog oblika ovisno o
tehnologiji i njenoj primjeni .

Ona se uglavnom koristi kao konstruktivni materijal u

zidnim konstrukcijama ,gdje podnosi tlana naprezanja.
U poaru prvo stradaju povrinski slojevi opeke koji su
izloeni vatri.
Kod gaenja trebamo voditi rauna o temperaturnom oku ,
zid se savija na onu stranu koja je izloena vatri .

BETON

Beton je smjesa agregata, hidraulinog veziva

(cementa ) i vode , koja tijekom vremena ovrsne.
Beton vrlo dobro podnosi tlana naprezanja ,ali kod
povienih temperatura izmeu 300 i 360 C ona
naglo padaju . Zbog toga veliina poprenog presjeka
utjee na otpornost betona u poaru, to je on
masivniji to je otporniji u poaru.
Betonske konstrukcije zahvaene poarom i nakon
prestanka zagrijavanja gube vrstou jo do 20 %opasnost od uruavanja .

ELIK

elik je graevinski materijal koji ima iroku primjenu u graditeljstvu, kao

materijal za eline konstrukcije ili kao armaturni elik u AB.
konstrukcijama.
Vrlo dobro podnosi tlana i vlana naprezanja. Uslijed povienih
temperatura dolazi do deformacija konstrukcije , odnosno do termike
ekspanzije produljenja elemenata. Na taj nain moe doi do ruenja
kruto vezanih konstrukcija, jer kod 550 C dolazi do velikog rastezanja i
vitoperenja elinog elementa konstrukcije.

Toka taljenja elika je od 1450 C , on ima visoku termiku vodljivost.

Kako bi poboljali svojstva elinih konstrukcija u poaru provodimo

zatitu ( obzidavanje ,ubetoniravanje , premazivanje ).

ALUMINIJ

Aluminij je materijal koji se sve vie susree u

graditeljstvu ,jer je lagan te ima iroku primjenu .
Toka taljenja mu je 660 ( nezatien ne moe
izdrati ni poetne poare).
Aluminij ako se koristi kao konstruktivni materijal,
mora se dodatno zatititi , a najee se koristi kao
sekundarni za graevne elemente ( prozori,vrata,
ukrasni profili ).

ARMIRANI BETON

Armirani beton je materijal koji nastaje sprezanjem betona i

graevinskog elika . Beton preuzima tlana naprezanja ,dok gra.
elik vlana naprezanja.
Zagrijavanjem tih materijala dolazi do naruavanja njihovog
meusobnog djelovanja ,gdje iznad 100 C dolazi do stezanja betona
a elik se nastavlja rastezati pa dolazi do pucanja elemenata .
Pravilnom debljinom zatitnog sloja betona ,koji titi eline ipke
produljuje se njihova izdrljivost .
( AB.ploe = 1,5 cm
AB. stupovi i grede = 2,5 cm )
Takoer na ponaanje u poaru utjeu i dimenzije presjeka, vrste
materijala betona , poroznost betona,vlanost betona,postotak
armiranja, veliini optereenja .

Ako je AB. konstrukcija pravilno izvedena , pri povienim

temperaturama stradat e samo povrinski sloj ,dok e jezgra
presjeka sa zatienom armaturom ostati nosiva .

1.2.8.

STAKLO

Staklo je materijal koji se dobiva topljenjem kvarcnog

pijeska kod temperature od 1700 C , a raznom
tehnologijom obrade dobivamo razne vrste stakla.
PROZORSKO JEDNOSTRUKO STAKLO = ono vrlo brzo
puca kod povienih temperatura , te na taj nain
omoguuje dovod svjeeg zraka koji pouspjeuje
gorenje,izlaz dima i vatre iz prostorije.
IZO STAKLO = sastoji se od dvije ili vie staklenih
povrina a izmeu kojih se nalazi zrani sloj .Ponaanje
u poaru je slino kao i kod jednostrukog stakla .

VATROOTPORNO STAKLO = prozirno vieslojno staklo

,iji se slojevi kod povienih temperatura ire i pretvaraju
u vrsti i kompaktni tit , koristi se u svim objektima koji
moraju osigurati vatrootpornost.
STAKLENA OPEKA = sve vie zauzima mjesto kao
dekorativni materijal
KALJENO STAKLO = proizvodi se kaljenjem na odreenoj
temperaturi , a prilikom visokih temperatura mijenja
strukturu i te kod razbijanja se mrvi u u manje komadie
a ne u krhotine (smanjuje mogunost ozljeda ) .

AZBEST

Azbest je negorivi materijal , ali zbog

svog tetnog karcinogenog djelovanja
danas se zabranjuje njegova primjena .

PLASTINE MASE

Materijali koji nalaze svoju primjenu u graditeljstvu kao

razne obloge ili kao izolatori na raznim instalacijama i
materijalima . Oni se takoer pojavljuju kao razni predmeti
te predstavljaju odreeno poarno optereenje .
Plastine mase ili polimeri se dijele na :
- prirodne ( ceuloza , prirodna guma )
- umjetne (sintetski materijali ili plastika )
Plastine mase se tretiraju kao krutine,meutim neke se na
povienim temperaturama tale i oslobaaju pare i plinove =
spadaju u poare razreda B

PODJELA :
- plastomeri = kod povienih temperatura
mekaju i tale se, gorenjem nastaje dim i
kruti ostaci. (elektroizolacija,kuanski pribor,vreice,igrake, materijali za

toplinsku i zvunu izolaciju,najlonske folije )

- elastomeri = oni omekaju ali se ne tale .

( sintetska i prirodna guma )

-duroplasti = povrinski sloj pougljeni to

oteava gorenje .(prekidai, utikai,podne obloge,ljepila,dijelovi za
automobile,kuita kuanskih aparata )

2.POARNO OPTEREENJE

Poarno optereenje je koliina topline

koju gorenjem oslobode gorive tvari,
ona ovisi o koliini gorive tvari.
( koliina gorive tvari moe biti izraena u : kg ,m2, m3 )

Mjerna jedinica : 1 J ( Jul)

POARNO OPTEREENJE DJELIMO NA :

1. IMOBILNO POARNO OPTEREENJE
-to su ugraeni gorivi materijali : vrata ,
prozori, podne i stropne obloge, drvne
krovne konstrukcije
2. MOBILNO POARNO OPTEREENJE
- to su pokretni dijelovi : namjetaj .,
uskladitena roba , oprema

Poarno optereenje izraunavamo za pojedinu

prostoriju , grupu ili cijelu graevinu.
Ukupno poarno optereenje dobiva se
zbrajanjem imobilnog i mobilnog poarnog
optereenja .( jedinica GJ )
Specifino poarno optereenje dobijemo tako
da izraunamo prosjeni iznos UKUPNOG
POARNOG OPTEREENJA po etvornom metru
podne povrine promatranog prostora.
( jedinica je GJ / m2. )

Na osnovu specifinog poarnog

optereenja podjela :
1. NISKO POARNO OPTEREENJE
(obiteljske kue , kole , radionice , hoteli)
do 1 GJ/m2
2.SREDNJE POARNO OPTEREENJE
( prodavaonice , tvornice ) do 2 GJ / m2
3.VISOKO POARNO OPTEREENJE
(skladita gorivog materijala , drvna
industrija , biblioteka ) preko 2 GJ/ m2

Trajanje poara ovisi o poarnom

optereenju, odnosno o koliini gorive tvari
po jedinici povrine prostorije i njegovoj
toplinskoj moi .Takoer ovisi i o veliini
poarnog sektora.
Na osnovu ovoga se moe predvidjeti
trajanje poara, to upuuje na odabir
graevinskih materijala za izradu objekta
odnosno njihovu vatrootpornost. Nosive
graevinske konstrukcije trebale bi imati
vatrootpornost toliko koliko bi poar trajao.

3. VATROOTPORNOST GRAEVINSKIH
KONSTRUKCIJA I ELEMENATA

Pod pojmom graevinska konstrukcija podrazumijevamo zidovi

,stupovi, grede, meukatne konstrukcije,stubita i slino.

Graevinski elementi , su elementi koji moraju ispuniti posebne

zahtjeve glede vatrootpornosti , a to su :

protupoarni zidovi , vatrootporna vrata , vatrootporne pregrade ,

zaklopke , aluzine i slino .

Vatrootpornost graevinske konstrukcije je vrijeme izraeno u

minutama za koje ta graevinska konstrukcija odolijeva poaru , te
ispunjava zahtjeve propisane normom .
Razred otpornosti na poar :

F 30
F 60
F 90
F 120
F 180

Ispitivanjem otpornosti na poar graevinska

konstrukcija mora zadovoljit kriterije:

- kriterij nosivosti

( ne smije se uruit pod raunski doputenim optereenjem .)

- kriterij prostorne cjelovitosti

( graevinski elementi moraju

sprijeiti prodor plamena kroz pukotine i druge otvore )

-kriterij toplinske izolacije

se pregrijati na poaru neizloenoj strani

(pregradne konstrukcije i

elementi ne smiju

4. IRENE POARA UNUTAR

GRAEVINE :
Razlikujemo vodoravno i okomito irenje poara , a on se
moe proiriti direktnim plamenom ili prijenosom topline .

Toplina se moe prenijeti :

-konvekcijom ili strujanjem zraka (stvara se povieni tlak )

- kondukcijom ili provoenjem topline preko elemenata

konstrukcije ( koji su dobri vodii topline )
- zraenjem ili radijacijom toplina se prenosi elektro magnetskim valovima zagrijana povrina predaje
toplinu zraenjem i moe zapaliti gorive materijale na veim
udaljenostim )

4.1. VODORAVNO IRENJE

POARA :

Tu smatramo irenje poara unutar jedne

etae .
- preko vatro neotpornih zidova
- preko vrata
- preko prozora
- preko nezatienih otvora u zidovima

VATROOTPORNI ZIDOVI = zidovi izgraeni

od negorivog materijala , oni mogu sprijeiti
irenje poara i to onoliko vremena kolika im
je vatrootpornost.
- takvi zidovi moraju potpuno dijeliti prostor od
poda do meukatne konstrukcije .
- u objektima gdje postoji potreba izvode se
takvi zidovi koje nazivamo PROTUPOARNI
ZIDOVI .

PROTUPOARNI ZID :

Protupoarni zid je samostalna konstrukcija , koja

potpuno dijeli dva prostora po irini i visini.Njegova
vatrootpornost mora biti minimalno 90 minuta. Kada
protupoarni zid presjeca krov on mora biti
minimalno 30 cm iznad za nisko poarno optereenje
te 100 cm za visoko poarno optereenje . U takvom
zidu se ne izvode nikakvi otvori ,osim ako to nije
neophodno uz uvjet da se oni zatvaraju sa
vatrootpornim vratima ili zaklopkama . Takva vrata
moraju imati ugraen ureaj za automatsko
zatvaranje te mogunost runog zatvaranja i
otvaranja , kako bi se mogla izvriti intervencija
gaenja - ulazak vatrogasaca , ili evakuacije osoba
koje nisu uspjele izai .

irenje poara preko

vatroneotpornih vrata

-to je vodoravno irenje poara

Poar se najee iri preko vrata iz
prostorije u kojoj je nastao na ostale
prostorije u stanu ,a nakon toga prelazi na
hodnik preko ulaznih vrata te na stubini
prostor i druge stanove .

- Na granicama poarnog sektora moraju se

ugraivati vatrootporna vrata .

IRENJE POARA PREKO

OTVORA U ZIDOVIMA
- ugrauju se vatrootporne automatske zaklopke
- posebna pozornost posveuje se zatvaranju otvora
u zidnim konstrukcijama , da se sprijei irenje
poara
- otvori se izrauju od negorivih materijala , te na
povienim temperaturama ekspandiraju kablovi
- ventilacijski i drugi kanali se izrauju od materijala
koji nije goriv , te se ugrauju vatrootporne
automatske zaklopke .

irenje poara preko prozora

vodoravno irenje poara

kada pue vjetar usporedno sa fasadom tada plamen
moe zahvatiti susjedni prozor

okomito irenje poara

zbog velike razlike u temperaturi ,plamen se die i
ugroava etau iznad .

OKOMITO IRENJE POARA

preko vatroneotporne meukatne konstrukcije

konstrukcije koje su izgraene od gorivih materijala ( drvene konstrukcije ) poar

moe za 20 30 minuta zahvatiti druge etae , postoji opasnost od uruavanja ,
kao mjera od toga je izrada vatrootpornih me. konstrukcija

nezatienih otvora

preko otvora u meukatnim konstrukcijama = treba ih izbjegavati ili pravilno

izvesti vatrootporne poklopce ili zaklopke. kroz njih se poar brzo iri jer se
topli plinovi diu i ire poar .

stubita i dizala

u stubinim prostorima i oknima dizala pojavljuje se efekt dimnjak okomito strujanje zraka , najsigurnije je predvidjeti te prostore kao zasebne
poarne sektore . ( jako zadimljenje )

prozori

kroz prozore se vrui plinovi i plamen die u zrak i mogu zahvatiti gorive
obloge na fasadi .

5.

POARNI SEKTOR :

Poarni sektor je prostor ogranien graevinskim

konstrukcijama i elementima koji imaju odreenu
vatrootpornost .
( zidovi, meukatne konstrukcije,vrata ,prozori, zaklopke )

Vatrootpornost poarnog sektora jest vrijeme za

koje se nee poar proiriti na okolne poarne
sektore .

Pretpostavlja se da e u to vrijeme biti poar

lokaliziran

Zahtjevna vatrootpornost poarnog sektora ovisi o

: poarnom optereenju , vrijednosti sadraja tog
poarnog sektora, te nainu i brzini gaenja .

najveu vatrootpornost na granicama

poarnog sektora imaju u pravilu
protupoarni zidovi
Kod veih objekata graevinu treba podijeliti na vie
poarnih sektora i kao takve tretirati kod svih
razmatranja zatite od poara .

- POARNI SEKTOR = moe biti jedna prostorija , grupa

prostorija ili cijela graevina.
- FORMIRANJE POARNIH SEKTORA = ovisi o namjeni
graevine , visini poarnog optereenja , vatrootpornosti
graevine.
-VELIKI OBJEKTI : treba podijeliti na vie poarnih sektora ,
maksimalni razmak protupoarnih zidova je 40 m.
- KAZALITA : metalne zavjese , vodene zavjese
- POARNI SEKTOR = je osnovna prostorna jedinica koja se samostalno
tretira kod svih razmatranja , kako u protupoarnoj preventivi pri izradi
Procjene ugroenosti i Plana zatite od poara , tako i u vatrogasnoj
operativi kod gaenja poara .

6. ZATITA OSOBA U GRAEVINAMA :

Evakuacija je pravovremeno ,organizirano, brzo

, i sigurno naputanje graevine ili dijela
graevine dok jo nije nastupila neposredna
opasnost za osobe .
PLAN EVAKUACIJE

Kako bi evakuacija bila dobro sprovedena graevine

moraju imati PLAN evakuacije .
Taj plan se radi zato da bi evakuacija bila dobro
sprovedena i da ne dolazi do panike .

Panika je nekontrolirano ponaanje do kojeg

dolazi zbog neposredne opasnosti .

Nain sprovoenja evakuacije ovisi o namjeni

graevine , visini graevine, pokretljivosti osoba te
o vrsti i obimu dogaaja zbog kojeg se provodi
Razlikujemo :
- Potpuna evakuacija
kada osobe potpuno naputaju graevinu izvan nje .

- Djelomina evakuacija

evakuiraju se samo osobe iz prostora zahvaenog poarom i

prostora u neposrednoj blizini

- Minimalno razmjetanje

u specifinim ustanovama ( bolnice, zatvori itd. ) to se postie pojaanim

mjerama zatite od poara i formiranjem malih poarnih sektora

6.1. PUT ZA EVAKUACIJU

Put za evakuaciju je neprekinuti put , koji vodi od bilo kojeg mjesta
u graevini do sigurnog mjesta u graevini ili izvan
nje .
On ovisi o namjeni graevine , visini graevine , broju ljudi u
graevini , provedenim mjerama zatite

Put za evakuaciju mora biti to krai , jednostavan, dobro osvijetljen

i oznaen .

Puta za evakuaciju treba biti zasebni poarni sektor koji ima

vatrootpornost 60 min. a kod veih objekata poarni
put moemo podijeliti na vie poarnih sektora .

Najea dozvoljena duina puta je 45 m, ona

se moe poveati ili skratiti ovisno o drugim
indbenicima . Takoer oni moraju biti dobro
oznaeni , smjer kretanja , dobro osvijetljeni
, moraju imati takoer protupaninu rasvjetu
.
Vrata na izlazima i putovima evakuacije
moraju biti zaokretna i otvarati u smjeru
izlaenja . Ona ne smiju smanjivati efektivnu
irinu puta , a ako se nalaze na granicama
poarnog sektora moraju biti vatrootporna .

SEGMENTI PUTA ZA
EVAKUACIJU

IZLAZI = irina izlaza odreuje se prema

broju osoba u graevini , namjeni i
provedenim mjerama zatite od poara .
IZLAZNA VRATA = moraju biti zaokretna
i otvarati se u smjeru izlaenja .

HODNICI :

irina hodnika ne smije biti manja od

112 cm (dvije modularne irine ) , a
visina minimalno 230 cm, Podovi
hodnika ne smiju biti skliski , ne smiju
se pomicati (tepisi) .

STUBITA :

Glede puta evakuacije stubita se

moraju projektirati i izvesti tako da
mogu omoguiti spaavanje osoba i
gaenje poara . Graevine bi trebale
imati barem dva stubita kako bi se
osigurala to bra evakuacija , ili ako
je jedno onemogueno da postoji i
drugi izlaz .

RAMPE :

One slue za savladavanje manjih visina

a optimalni nagib je 5 % , danas se
one izvode u svim javnim objektima
kako bi se omoguilo kretanja
invalidima na kolicima .

DIZALA :

Koritenje dizala za vrijeme poara je

vrlo rizino . Doputeno je samo
koritenje takozvanog sigurnosnog
dizala koje ima vlastiti generator za
napajanje .

KRAJ