SLEYMNYYE

Seri Nu: 8
Sivas
Nisan 2015

Sleymniyye
Prof. Dr. Hseyin Akkaya

Sivas Belediyesi Yayn Kurulu

Prof. Dr. Recep Toparl
Prof. Dr. Hseyin Akkaya
Prof. Dr. Alim Yldz
brahim Yasak
Kapak Hatt
Cafer Kelkit
Kapak ve Dizgi
Ajans Simendifer

ISBN:

Bask:

SLEYMNYYE

HAZIRLAYAN

Prof. Dr. Hseyin Akkaya

NDEKLER
Takdim

Hayat

Tarikati

12

Edeb ahsiyeti

13

Eserleri

16

Sleymniyye

27

Sleymniyye (Metin)

31

TAKDM
Anadolu'nun en kadim ehirlerinden birisi olan Sivas,
yzyllarn birikimiyle oluan tarih ve kltrel zenginlie
sahiptir. Selukludan Osmanlya ve Cumhuriyet'e uzanan
medeniyet yolculuunda, Sivas hem lkemizin en nemli
ehirlerinden birisi hem de bu topraklarda yaayan
insanlarmzn mreffeh ve huzurlu bir hayat srmelerinin
mekn olmutur hep.
nanyoruz ki; ada kent ynetimlerinin fonksiyonel
amalar arasnda ehirleri fiziksel ehreleri ve altyaplaryla
yaanabilir meknlar yapmaya uramalar kadar, zerinde
yaayan insanlar, kltrel damarlarndan besleyecek kanallar destekleyerek, an gelien imknlaryla buluturan ortam ve imkn salamaya ynelik grevleri de bulunmaktadr.
Bu erevedeki belediyecilik anlaymz ierisinde,
tarihten gelen kltrel mirasmz yeni kuaklarla buluturmak ve zellikle bugnn ve gelecein daha yaanlabilir
bir ehrine hizmet etmek gayesindeyiz. Gzel ehrimizin
tarih dokusunu korumaya ve n plana karmaya ynelik
projelerimizle birlikte, insanmzn yaad corafya ile
bark olmas iin nezih ve estetik iskn meknlar ve sosyal
donatlar, ulam imknlar ve yeil alanlar oluturmann
gayreti ierisindeyiz. Bunlara ynelik geni kapsaml
projelerimizi uygulamaya koymaktayz.

Yine bu ehrin insanlarnn kltrel ve sosyal ihtiyalarn gidermek amacyla konserler, iir dinletileri dzenlemekte, panel ve sempozyumlar yapmaktayz. Ayrca bu
ehrin gemiteki deerli ve yol gsterici ahsiyetlerinin
eserlerini gnmze aktarmann abas ierisindeyiz.
te bu kitapla, kltrel almalarmzdan bir rnei
daha sizlere sunmann mutluluunu yayoruz.
emseddin Sivas Hazretleri ehrimizin nemli bir
deeri ve ahsiyetidir. Gerek yaad dnemde gerekse be
yz yl akn bir sredir bu corafyada sayg ile anlan
mmtaz bir velidir. Gerek Meydan Camisi'ndeki iratlaryla
gerekse kaleme ald 40 civarndaki eseriyle insanlarn huzur
ve saadeti iin nemli bir grevi ifa etmitir. Sivas Belediyesi
olarak ehrimizin mutasavvf ve ilim adam olan emseddin
Sivas'nin eserlerini bir klliyat olarak yeni kuaklarla ve ilim
dnyasyla buluturmann sevincini yayoruz. "emseddin
Sivas Klliyat" projesinin hazrlanmasna nclk eden
Yayn Kurulu'na ve "Sleymniyye"yi hazrlayan deerli
hocamz Prof. Dr. Hseyin Akkaya'ya teekkr ediyorum.
Gzel ehrimiz iin daha nice eserler yaymlamak
dileiyle
Sami AYDIN
Sivas Belediye Bakan

EMSEDDN SVAS
Hayat
Tokatn Zile kasabasnda 926/1520 ylnda domutur.
Ad Ahmet, knyesi Ebs-sena, lakab emseddin, iirde
kulland mahlas emsdir (Muhammed Nazm, vr. 32a).
Esmer olduu iin Kara ems diye mehur olmutur. Tannm bir Halvet eyhi ve velut bir mellif olarak hayatnn en verimli alarn geirdii Sivasta ems-i Azz lakabyla da anlr. Babas Muhammed Ebl-Berekt, Halvet
eyhlerinden Amasyal Hac Hzrn halifelerindendir. Muharrem, brahim ve smail adnda kardei vardr. Bunlardan Muharrem ve brahim kendisinden byktr. lim
olmalar sebebiyle bu iki aabeyin, onun yetimesinde byk emekleri gemitir.
emseddin Sivas yedi yanda Zilede ilk tahsiline balar. Bilahare Tokata aabeyleri Muharrem ve brahim
Efendilerin yann gnderilerek orada devrin byk limlerinden Arakiyecizde Mevlna emseddin Efendinin derslerine devam eder. Ksa zamanda nakl ve akl ilimlerde byk baarlar kazanr. Daha sonra stanbula giderek tahsilini tamamlayp Sahn medreselerinden birine mderris olur
(Mstakimzde, vr. 11a-12a, Bursal 1318: 7-8).
emseddin Sivasnin mderrislii ok ksa srmtr.
Bir gn kazaskeri ziyarete gittiinde mevki ve makam isteyen baz mderris ve kadlarn bu istei dile getirirken nasl
kldklerini grp tiksinmi ve bunun zerine mderris-

10 emseddin Sivas'nin Hayat

lik grevini brakmtr. stanbuldan ayrlp hac vazifesini

yerine getirmek zere Hicaza gitmi, hac dn Zileye
yerleerek halka vaaz vermeye ve renci okutmaya balamtr. hreti yava yava evreye yaylan emseddin
Sivas, Amasyaya otuz kilometre mesafedeki Azinepazar
kyne giderek babasnn eyhi Amasyal Hac Hzrn halifelerinden Muslihuddin Efendiye baland. eyhinin vefat zerine nce Tokata, bilahare Zileye dnerek renci yetitirmeye devam etti. Bir mddet sonra Tokata gelen Halvet byklerinden eyh Mecdddin irvanye intisap etti.
Mecdddin irvanye on bir yl hizmet eden emseddin Sivas, seyr-i slukunu tamamlayarak hilafet aldktan sonra Zileye dnp halk irat etmeye balad. hreti
yava yava evre illere yayld. Bu esnada Sivas valisi Hasan Paa (?-974/1567) Sivasta 972/1564 ylnda bir cami yaptrm, gnmzde Meydan Camisi diye anlan bu camiye
vaiz ve halk irat etmek zere bir eyh arayna girimiti.
Hasan Paa aratrmalar sonunda emseddin Sivasyi bu i
iin en ehil aday olarak grp Sivasa davet etti. Bu daveti
kabul eden emseddin Sivas, ailesi ve bir ksm talebeleri ile
birlikte Sivasa gmtr. Kendisi iin yaptrlan dergha
yerleerek orada zahir ve batn ilimleri retmek suretiyle
pek ok talebe ve mrit yetitirmi, Meydan Camisinde
verdii vaazlarla halk aydnlatmtr.
emseddin Sivas, ems-i Tebriz ve Ak emseddin ile
birlikte Trk tasavvuf tarihindeki emsten biridir. Sivasta yaamasna ve eserlerin ounu burada vermesine
ramen hreti stanbul'a kadar ulamtr. Sultan III. Mehmet ile 1005/1596 ylnda Eri Seferi ve devamnda yaplan
Haova Meydan Muharebesine katlmtr. Peev Tarihi ha-

emseddin Sivas'nin Hayat 11

ri, emseddin Sivas ile ilgili bilgi veren tarih kitaplar ve

onun hakknda yazlan menakpnamelerin hemen hemen
hepsi savatan nce padiaha zaferi mjdelediini, bunun
zerine sultann arzusu ile savaa katldn, bir ara harbin
en iddetli annda ordunun bozulma ihtimali ba gsterince,
duas ve stn gayretleri sonucunda savan kazanldn
kaydederler (Muhammed Nazm, vr. 58a-61b; Mstakimzde, vr. 20a-21b; Peev 1283: II/200, 290; Nam 1281: I/372;
Hammer 1333: VIII/40-41; Uzunarl 1983: III-I/78).
emseddin Sivas, Haova Zaferinden sonra stanbulda biraz istirahat edip Sivasa dner. Ksa bir mddet
sonra Rebiylevvel 1006/Ekim 1597de Sivasta vefat eder.
Naa Meydan Camisinin kuzey tarafnda, k kapsna
drt adm mesafede, salnda camiye gidip geldike biraz
durup dua ettii yere defnedilir. Cenaze namazn damad
eyh Recep Efendi kldrm olup cenazesine Sivas ve evresinden bata devlet adamlar, eyhler, limler, salih kiiler
olmak zere altm binin zerinde insan katlmtr.
Vefat iin pek ok tarih manzumesi kaleme alnmtr.
kinci msrasnn harflerinin toplam ebcet hesabyla 1006 yln veren,
Kadriy trh-i fevtini dedim
Nh felek emsi tulundu nr ile (1006/1597)
Ey Kadr! lm tarihini yle dedim: Dokuz felein gnei, nur ile batt.
beyti kaynaklarda yer alan bu tarih manzumelerinin en
yaygn olanlarndan birisidir. emseddin Sivasnin vefatndan yl sonra kabri zerine yaptrlan trbesi Meydan
Camisi avlusunun kuzey ksmnda bulunmaktadr. Yapld gnden bugne kadar Sivas ve evresinde halkn

12 emseddin Sivas'nin Hayat

nemli bir ziyaret yeri olan bu trbenin kaps douya

bakmaktadr. Kapnn zerine sls hatla yazlan ktann
drdnc msras ebcet hesabyla trbenin yapl tarihini
vermektedir. Trbenin tarih msrasn da ieren kitabesi
yledir:
ehr-i Sivs ire cn ibudur
eyh emsddn Kutbun mehedi
Dedi Kadr knbedi trhini
Nrla olsun musaff merkadi (1009/1600)
Ey can! Sivas ehri iinde eyh emseddinin yatt yer burasdr. Kadr, kmbedinin tarihini yle dedi: Mezar nurla tertemiz olsun.
Tarikati
emseddin Sivas, Zile ve evresinde nemli bir vaiz ve
mderris iken Halvet tarikatna girmi, mehur Halvet
eyhlerinden Muslihuddin Efendiye, onun vefatndan sonra Tokata gelen Halvet byklerinden eyh Mecdddin
irvanye balanm, onlarn nezareti altnda manevi merhaleleri ksa zamanda aarak tesiri gnmze kadar devam
eden nemli bir Halvet eyhi olmutur. Halvet tarikat ierisinde yeni bir ube kurmu, iirde kulland ems mahlasna izafeten kurduu ube, emsiyye ad ile anlmtr.
Sivas ve evresinde yaygn olan emsiyye ubesi, yeenleri
Abdlmecid Sivas ve Abdlahad Nuri vastasyla
Sivasiyye adn alarak stanbulda da yaylmtr.
emsiyye ubesinin tac, para sar uhadan meydana gelmektedir. Tacn st ksmnda tepeye doru klen
daire ile tepede bir dme yer almaktadr. emsiyye ubesinde ak zikir(cel zikir) esas olup zikir yaplrken halka-

emseddin Sivas'nin Hayat 13

lar oluturularak deveran yaplr. emseddin Sivas, Halvetlikte Esm-i Seba denilen Lilheillallah, Allh, H, Hak,
Hay, Kayym, Kahhr esmlarna Kdir, Kav, Cebbr, Mlik,
Vedd isimlerini ilave ederek zikre esas olan Esm-y Hsny on ikiye karmtr. emsiyye ubesinde halvet, riyazet, mcahede ok etin ve kuvvetlidir (Sdk Vicdn 1990:
251; Glpnarl 1979: XI/423).
Edeb ahsiyeti
iirlerinde ems mahlasn kullanan emseddin
Sivasyi divan edebiyatndan ziyade tekke edebiyatna
mensup airler arasnda deerlendirmek daha doru olur.
O, Halvet tarikat ierisinde emsiyye kolunu kurmu, hreti stanbula kadar yaylm bir mutasavvftr. Pek ok mutasavvf mellifte de grld gibi onun gayesi, edeb
eserler vermek ve bu eserlerle hrete kavumak deil, tasavvuf grlerini geni halk kitlelerine ulatrmaktr. Bu
sebeple eserlerinde didaktik taraf ar basmaktadr. Tasavvuf onun eserlerinde bir ss, bir estetik motif deil, deta o
eserlerinin var olu sebebidir. Camide vaazlar, tekkede
sohbetleri ile halk irat ettii gibi, ayn zamanda yazd
manzum ve mensur eserlerle edeb ve ilm seviyesi yksek
olan sekin tabakay da aydnlatmtr.
Yer yer Arapa, Farsa isim ve sfat tamlamalarna tesadf edilse de emseddin Sivasnin iirleri sade bir Trke
ile kaleme alnmtr. Onun iirlerinde Arapa ve Farsa zincirleme terkipler, anlalmas zor girift ifadeler, i ie girmi
edeb sanatlar, deta bilmeceyi andran mazmunlar fazla
grlmez. Tevhid, mncat, naat vb. gibi din muhteval
trlerde dil arlasa da bu zellik onun iir dilini anlal-

14 emseddin Sivas'nin Hayat

maz hle getirecek kadar deildir. Dili ak, yapmacksz ve

przszdr. Didaktik yn ar basmakla birlikte iten ie
tasavvuf yn dikkati eken bir lirizm grlr.
emseddin Sivasnin edeb kiilii ile ilgili dile getirilen
bu zellikler tasavvuf muhtevas, samimi ve lirik ifadesi ile
ok sevilen aadaki iirde apak grlmektedir. emseddin Sivasinin Divannn pek ok yazma nshasnda bulunmayan, Bursal Mehmet Tahirin Osmanl Mellifleri
(1333: I/95), Hocazade Hilminin Ziyret-i Evliy (1325: 9293), Sadettin Nzhet Ergunun Trk Musikisi Antolojisi (1943:
210) vb. gibi sonraki kaynaklarda baz farklarla kaydedilen
bu iirin iki yazma Divan nshasn (Dvn- ems, Sleymaniye Ktp. Uk Tekkesi Bl. Nr. 95. vr. 79b; Sleymaniye
Ktp. H. emsi F. Gneren Bl. Nr. 30. vr. 12b ) karlatrarak
tespit edebildiimiz ekli yledir:
Vsl olmaz kimse Hakka cmleden dr olmadan
Kenz almaz ol gnlde t ki pr-nr olmadan
Sr kar gayr gnlden t tecell kla Hak
Pdih konmaz sarya hne ma'mr olmadan
Mest olan mestne geldi t ezelden t ebed
tiler akn arbn b- engr olmadan
Mest olanlarn kelm kendiden gelmez vel
Pes Enel-Hak nice syler kii Mansr olmadan
"Mt kable en-temt" srrna mazhar olan
Bunda grd har [] neri nefha-i sr olmadan

emseddin Sivas'nin Hayat 15

Hak cemlin Ka'be'sini kld klar tavf

Yerde Ka'be gkyznde Beyt-i Ma'mr olmadan
Bir aceb sevdya dm tutuur ems mdm
Hakk'a makbl olmak ister halka menfr olmadan
iirleri, saf iir asndan deerlendirildiinde
emseddin Sivas, devrin Fuzul (888/1483-963/1556), Bak
(933/1526-1008/1600) gibi birinci snf airlerinin yan sra
ikinci snf bir air saylabilir. Bir sanatkr olarak emseddin
Sivasnin dikkate deer taraf mesneviciliidir. Bu husus
gnmze kadar tezkirecilerin ve edebiyat aratrmaclarn
dikkatlerinden kamtr. lk olarak Hseyin Akkaya onun
bu ynn dile getirmitir (1997: I/133). Tespit edilebildii
kadaryla muhtelif ktphanelerde bulunan on bir manzum eserinden dokuz tanesi mesnevidir. Manzum eserlerinden Divan ve Terceme-i Kaside-i Brde haricindeki
Sleymniyye, bret-nma, Mevlid, Glen-abad, Het-Bihit,
Mir'at'l-Ahlak, Menakb- mm- A'zam, rad'l-Avam,
Umdetl-Huccac isimli mesnevileri nazar- dikkate alnnca
onun hamse sahibi bir air olduu grlr. Hatta bu dokuz
mesneviye Divan da eklendiinde onu iki hamse sahibi air olarak kabul etmek gerekir. Trk edebiyatnda saylar snrl olan Ali ir Neva (845/1441-907/1501), Hamdullah
Hamd (853/1449-909/1503), Talcal Yahya (. 990/1582) vb.
airlerin yannda emseddin Sivasyi de hamse sahibi bir
air saymak lazmdr.
emseddin Sivasnin iirleri musikiinaslar arasnda da
rabet bulmu, divanndan seilen baz eserleri bata Neyzen Dervi Mehmed (XVII. asr), Ali irugan Dede (.

16 emseddin Sivas'nin Hayat

1126/1714), Hammamzade smail Dede Efendi (1191/17781262/1846) vb. gibi mehur bestekrlar tarafndan bestelenmitir. Farkl sanatkrlar tarafndan 9 defa bestelenen Vsl
olmaz kimse Hakka cmleden dr olmadan msrasyla
balayan iir, bestekrlarn en ok rabet ettikleri iirdir.
Cnn ilinin gllerinin b grnd msrasyla balayan
iir ise 7 ayr beste ile onu takip eder. emseddin Sivasnin
toplam 21 iirine 48 beste yaplmtr (Trabi 2010: 16).
emseddin Sivasnin iirlerine en ok beste yapan bestekr
ise onun yedinci gbekten torunu ve Sivastaki emsiyye
Derghnn on birinci postniini eyh Hseyin Efendidir
(. 1279/1862). eyh Hseyin Efendi, emseddin Sivasnin
12 ayr iirine 14 beste yapmtr (Gneren 2000). Bir gfte
airi olarak emseddin Sivasnin etkisi gnmzde hl
devam etmektedir. Erol Baara (d. 1955), Selahattin Eyyubi
Iksal (d. 1957), Mustafa Hakan Alvan (d. 1970) vb. gibi yaayan pek ok bestekr, onun iirlerine yeni yeni besteler
yapmaktadrlar (Akkaya 1997: I/134; Trabi 2010).
Eserleri
emseddin Sivas, ou din, tasavvuf sahada olmak
zere manzum ve mensur yirmi drt eser vermitir. Bu
eserlerden on ikisi manzum, on ikisi mensurdur. Manzum
eserlerinin tamam Trke olup mensur eserlerinden iki tanesi Arapa, dierleri Trkedir.
Manzum eserleri unlardr:
1.

Divan: Divan- Arifane, Divan- lahiyat, Divan- lahiyat ve

Gazeliyyat adlar ile de anlan bu eser bir divandan zi-

emseddin Sivas'nin Hayat 17

yade divane mahiyetindedir. Drt yazma nshaya dayanlarak yaymlanmtr (Toparl 1984). Bu yaynda
murabba eklinde bir tevhid, gazel tarznda be naat,
doksan dokuz gazel, drt murabba, iki muhammes, bir
kta ve sekiz mfred vardr. Drt manzume hece vezniyle, dierleri aruz vezniyle kaleme alnmtr. Divandaki iirlerin hemen hemen tamam din-tasavvuf
mahiyettedir.
2.

Sleymniyye: Sleyman Peygamber ile Sebe Melikesi

Belks arasnda geen kssay Kuran- Kerimdeki anlatmyla ileyen 1684 beyitlik mesnevidir. Eser, Trk edebiyatnda Sleyman Peygamber ile Sebe Melikesi Belksn kssasn mstakil olarak ileyen yegne mesnevidir. Sleymniyye yaymlanmtr (Akkaya 1997).

3.

bret-nma: ranl mehur mutasavvf air Feridddin

Attarn (?-618/1221) lahi-name isimli mesnevisinin serbest tercmesi mahiyetinde 4890 beyitlik bir mesnevidir
(m 2010). Eser; peygamber kssalar, evliya menkbeleri ve slam tarihinden seilmi 100 hikye ve bu hikyelerden sonra bret bal altnda kssadan hisse
zelliindeki tleri ieren blmlerden olumaktadr.

4.

Mevlid: Hz. Muhammedin doumundan vefatna kadar hayatnn nemli safhalarn, faziletlerini, mucizelerini konu alan 1217 beyitlik mesnevidir (Aksoy 1980).

5.

Glen-abad: emseddin Sivasnin en dikkate deer

eserlerinden biri olup 557 beyitlik kk bir mesnevidir
(Aksoy 1986). Temsil mahiyette bir eserdir. Gl, eyhi;
dier iekler de mritleri temsil etmektedir. Vahdet-i
vcud ve daha baka tasavvuf meseleler iekler ara-

18 emseddin Sivas'nin Hayat

snda geen konumalarla anlatlmtr. emseddin

Sivasnin didaktik ifadeden kurtularak iiriyeti yakalad mesnevilerinden biridir.
6.

Het-Bihit: Drt makam ve her makam ikier ravzaya

ayrlarak tertip edilen 2882 beyitlik mesnevidir (Buluz
1997). Birinci makam adil devlet bakanlarna, ikinci
makam ilmi ile amil limlere, nc makam cmert
zenginlere, drdnc makam ise fakirlere ayrlmtr.
Zaman zaman ele alnan konu ile ilgili hikyelere de yer
verilmektedir.

7.

Mir'at'l-Ahlak: Nasihat-name trnde 4520 beyitlik din, tasavvuf bir mesnevidir (Toker 2010). Eser, gzel
ahlakn anlatld on bab ve kt ahlakn ilendii on
fasldan meydana gelmektedir.

8.

Menakb- mam- A'zam: Hanef mezhebinin kurucusu

mam- Azam Ebu Hanifenin (80/699-150/767) hayatn,
menkbelerini anlatan bir mesnevidir. lk basks
1291/1874te stanbulda yaplan bu matbu nshaya gre 2913 beyittir. Bu mesnevinin kaynaklarda geen dier ad Kitabl-Hiyaz min-Savbi Gamamil-Feyyazdr
(Ktip elebi 1972: II/1839; Badatl 1951: I/150;
Glpnarl 1979: XI/423).

9.

rad'l-Avam: Din, tasavvuf nasihat-name trnde

255 beyitlik kk bir mesnevidir (Akkaya 2003a).

10. Umdetl-Huccac: Hac farizasn yerine getirmek isteyenler iin yazlm, ierisinde gazel ve murabba nazm ekilleri ile kaleme alnan manzumelerin de bulunduu
757 beyitlik bir mesnevidir. smi kaynaklarda Menasik-i
Hac, Menasikl-Hac, yazma nshasnn banda Kitab

emseddin Sivas'nin Hayat 19

Menasikil-Huccac eklinde kaydedilmi ise de eserde

geen Umdetl-Huccac vurdum buna nm msrasnda da grld gibi (Toker 2009: 996) emseddin
Sivas bu mesneviye Umdetl-Huccac adn verdiini
sylemektedir. Eserde haccn umdeleri, nasl yaplaca
mesnevi nazm eklinin imknlar ierisinde anlatlr.
11. Terceme-i Kaside-i Brde: mam Busrnin (?-694/1295)
Hz. Muhammed ve sahabelerini konu alan mehur Kaside-i Brde isimli eserinin manzum tercmesidir. Eser,
kaside nazm ekli ile kaleme alnm olup 161 beyittir
(Albayrak Sak 2014).
12. Pend-name: Kaside kafiye dzeni ile kafiyelenen 69 beyitlik kk bir eserdir. Aruz vezninin Mefln
mefln feln kalbyla yazlmtr. Eserde yazld
dnemin anlayna uygun olarak din, sosyal ve ahlak
birtakm tler iir dili ile ifade edilir.1
Mensur eserleri unlardr:
1.

Menakb- ehar-yar-i Gzin: Eser kaynaklarda

Menakbl-Hulefa (Ktip elebi 1972: II/1841), RiyazulHulefair-Raidin (Badatl 1951: I/150) adlaryla da gemektedir. Bata drt halife olmak zere sahabelerin ve
ehl-i beytin menkbelerini anlatan hacimli bir eserdir.
Menakb- ehar-yar-i Gzin ok sevilmi ve okunmu-

emseddin Sivasnin Pend-name isimli eserini tespit ederek hazrlad makaleyi yaymlamadan bize gnderip faydalanmamz salayan deerli meslektam ve dostum Prof. Dr. lim Yldz Beye
teekkr ediyorum.

20 emseddin Sivas'nin Hayat

tur. Bu sebeple ilk basks 1258 [1842] olmak zere stanbulda defalarca baslmtr.
2.

Menazil'l-Arifin: Drt blm hlinde; Allah, nefs, dnya ve ahiret konularn anlatan bir eserdir. Yer yer konularla ilgili rubailer de vardr

3.

Umdet'l-Edib fi't-Ta'allmi ve't-Te'dib: Farsadaki edat

ve harflerin grevlerini aklayan gramerle alakal kk bir eserdir. Umdetn fi-Lgatil-Frs (Ktip elebi
1972: II/1171; Bursal 1318: 12; Hocazde 1325: 92),
Umdetd-Dini f-Kavaid (Badatl 1951: I/150) adlaryla
da anlmaktadr.

4.

Emr-i lahi ve Hccet-i lahi: Emr-i bil-maruf konusunu

tasavvuf adan ele alan kk bir eserdir. Kaynaklarda Hccet-i lahiyye (Bursal 1318: 12; 1333: I/95), ElHccetl-lahiyye (Badatl 1951: I/150) adlaryla da gemektedir.

5.

Es-Safayh f-Tercemeti'l-Levayh: Molla Caminin (?898/1492) tevhid ve vahdet-i vcudla alakal Levayih
isimli Farsa mensur eserinin tercmesidir. Bu eser
kaynaklarda Es-Safayhu fit-Tevhid (Ktip elebi 1972:
I/1079; Hocazde 1325: 92), Safaihun-Nevaihi fit-Tevhid
(Badatl 1951: I/150), El-Fesayih f-Tercemeti'l-Levayh
(Bursal 1333: I/95), El-Fesayih fit-Tevhid (Bursal 1318:
12) olarak da geer.
Bu eser, Bursal Mehmet Tahirin Meayih-i Osmaniyeden
Sekiz Zatn Teracim-i Ahvalinde manzum veya mensur
olduu belirtilmeden El-Fesayih fit-Tevhid adyla kaydedilmi, yine ayn yazarn Osmanl Mellifleri isimli

emseddin Sivas'nin Hayat 21

eserinde El-Fesayih f-Tercemeti'l-Levayh balyla manzum eserler arasna alnmtr. Ktip elebi ve
Hocazde Hilmi Es-Safayhu fit-Tevhid adyla, Badatl
smail Paa ise Safaihun-Nevaihi fit-Tevhid adyla manzum veya mensur olduuna dair bir gr belirtmeden
zikretmilerdir. Eser manzum deil mensurdur.
6.

erh-i Gazeliyyat- Sultn Murad- Salis: Sultan III. Muradn (953/1546-1003/1595) Farsa baz gazellerinin
erhidir.

7.

Nakd'l-Hatr: Musa Peygamber ile Hzrn, Kehf suresinde geen kssasnn tasavvuf adan tefsiridir. Eserde, mevzu ile alakal beyit, mesnevi ve rubailer de bulunmaktadr. Bu eserin ad kaynaklarda Kssa-i Musa ve
Hzr olarak da gemektedir (Bursal 1318: 12; 1333: I/95;
Hocazde 1325: 92; Badatl 1951: I/150).

8.

erh-i Terceme-i Ecvibe Ali bin Eb Talib li-Es'ileti Kmeyl

bin Ziyad: Bu eser Mahmud bin Ali bin el-Knin (?735/1335) erhu Suali Kmeyl bin Ziyad isimli iki yapraklk Arapa eserinin geniletilmi tercmesidir. Daleb-i
Yeman ile Kmeyl bin Ziyadn sorularna Hz. Alinin
tasavvuf ve kelam alardan verdii cevaplardan oluan ksa bir eserdir (Akkaya 2003b: 27-1/47-58). Kaynaklarda erh-i Kelimat- Kmeyl bin Ziyad adyla da anlmaktadr (Bursal 1318: 12; 1333: I/95; Glpnarl 1979:
XI/423).

9.

Dairet'l-Usul: lm-i usule dair bir eserdir. emseddin

Sivas ilm-i usul konusunda bir eser yazdn bizzat
kendisi haber vermektedir (emseddin Sivas, 1278:

22 emseddin Sivas'nin Hayat

163). Bu adla bir eser kaynaklarda da zikredilmektedir.

Gnmze kadar bu eserin yazma nshas tespit edilememitir.
10. Abdlvehhab- Gazi Menakb: emseddin Sivasnin
Abdlvehhab- Gazi Menakb adyla iki varaklk Trke
mensur bir risalesi Prof. Dr. lim Yldz tarafndan yaynlanmtr (Yldz 2013: 5-10). Bu kk risalede Sivasn manevi bekisi olarak kabul edilen ve Hz. Muhammedin sancaktar olduuna inanlan Abdlvahab
Gazinin menkbesi anlatlmaktadr.
Arapa eserleri unlardr:
1.

Hall Maakdil-Kavaid: bn Hiamn (?-762/1360)

Arapa nahiv (sentaks) kaidelerine dair Kavaidl-rab
isimli eserinin erhidir.

2.

Zbdetl-Esrar fi-erhi Muhtasaril-Menar: Nesefnin (?710/1310) usul-i fkha dair Menarl-Envar isimli eserinin Haleb (?-956/1549) tarafndan Muhtasarl-Menar
adyla yaplan muhtasarna yazlm bir erhtir.

Kaynaklarda emseddin Sivasnin manzum eserleri

arasnda zikredilen Terceme-i lahi-name-i eyh Attar, Tercemei Mantkut-Tayr-i eyh Attar adlar ile geen eserler (Bursal
1318: 12; 1333: I/95; Hocazde 1325: 92; Badatl 1951: I/150;
Glpnarl 1979: XI/423) ayr ayr eserler olmayp
Feridddin Attarn lahi-namesinin manzum serbest tercmesi olan bret-nma isimli eserin farkl farkl adlandrlmasdr. Yine yukardaki kaynaklarda emseddin Sivasye

emseddin Sivas'nin Hayat 23

izafeten Terceme-i Pend-name-i eyh Attar isimli tercme bir

eser daha zikredilmektedir. Bu eser de Feridddin Attarn
Pend-name isimli eserinin manzum tercmesi deil
emseddin Sivasnin Pend-name adl telif eseri olmaldr.
Yine Bursal Mehmet Tahirin Miratl-Evak adyla manzum olarak kabul ettii eser (Bursal 1333: I/95) aslnda
Miratl-Ahlakn yanl adlandrlmas ile ortaya km bir
eserdir. Badatl smail Paa, Risalett-Tevil adyla manzum mensur kark olarak kaleme alnm bir eserini daha
zikretmektedir (Badatl 1951: I/150). Gnmze kadar ktphanelerde emseddin Sivasye ait bu adla bir eser grlmemitir. emseddin Sivasnin yukarda zikredilen
mensur eserlerine ilaveten kaynaklarda u eserler de zikredilmektedir: Cilau Uyunil-Araisil-Muhaddara (Bursal 1318:
12; 1333: I/95; Badatl 1951: I/150), lcamn-Nfus (Bursal
1318: 12; 1333: I/95; Glpnarl 1979: XI/423), Letaifl-Ayat ve
Nkuul-Beyyinat (Bursal 1318: 12; 1333: I/95; Badatl 1951:
I/150), Meclis (Bursal 1333: I/95), Drerl-Akaid (Glpnarl
1979: XI/423), Esrar-name erhi (Uzunarl 1983: III-I/114).
Bu eserlerden Drerl-Akaid emseddin Sivasye deil, yeeni Abdlmecid Sivasye (971/1563-1049/1639) aittir
(Gndodu 2000: 222). Dierlerinin yazma nshalar gnmze kadar ktphanelerde tespit edilememitir.*

emseddin Sivas'nin hayat Prof. Dr. Hseyin Akkaya tarafndan

hazrlanmtr.

Kaynaka
Akkaya, Hseyin (1997). The Prophet Solomon in Turkish Literature and
the Sleymniyye of emseddin Sivs (Osmanl Trk Edebiyatnda
Sleyman Peygamber ve emseddin Sivs'nin Sleym-niyyesi),
Part 1: Textual Analysis, Harvard, Part 2: Critical Edition and
Facsimile, Harvard, 1997.
Akkaya, Hseyin (2003a). emseddin Sivas'nin rd'l-Avm simli Eseri Cumhuriyet niversitesi lhiyat Fakltesi Dergisi, C.
VII/II s. 1-30.
Akkaya, Hseyin (2003b). emseddin Sivas'nin Terceme-i Ecvibe-i
Al bin Eb Tlib simli Eseri Journal of Turkish Studies, Gnay
Kut Armaan I, C. 27/1, (Harvard 2003b), s. 47-58.
Aksoy, Hasan (1980). emseddin Sivs, Hayat, Eserleri ve Mevlidi, stanbul, T. C. stanbul Yksek slm Enstits retim yelii
Tezi, 1980.
Aksoy, Hasan (1986). emsnin Glenbd Mesnevsi, Marmara
niversitesi lhiyat Fakltesi Dergisi, S. 3, (1985), stanbul.
Badatl smail Paa (1951). Hediyyetl-rifn, Haz. . M. K. nal- Kilisli Rifat Bilge, C. I, stanbul, Milli Eitim Bakanl Yay., 1951.
Bursal Mehmed Thir(1318/1900). Meyih-i Osmniyeden Sekiz Ztn
Tercim-i

Ahvli,

stanbul,

A[rtin]

Asaduryan

irket-i

Mrettebiye Mat.
Bursal Mehmed Thir (1333/1915). Osmanl Mellfleri, stanbul, C. III, Matbaa-i mire.

emseddin Sivas'nin Hayat 25

Buluz, Nermin (1997). emseddin Sivsnin Het-Bihit Mesnevisi (nceleme-Karlatrmal Metin), Sivas, Cumhuriyet niversitesi
Sosyal Bilimler Enstits Yksek Lisans Tezi.
m, Erol (2010). emseddn-i Sivsnin bret-Nm Adl Mesnevisi
(nceleme-Metin), Trkiye Diyanet Vakf Yay., Ankara.
Ergun, Sadettin Nzhet (1943). Trk Musikisi Antolojisi, C. I, stanbul,
stanbul niversitesi Edebiyat Fakltesi Yay.
Glpnarl, Abdlbki (1979). emsye, slam Ansiklopedisi, C.XI, stanbul, Milli Eitim Bakanl Yay.
Gndodu, Cengiz (2000). Bir Trk Mutasavvf Abdlmecd Sivs, Ankara, T. C. Kltr Bakanl Yay.
Gneren, Hseyin emsi (2000). Tasavvuf Msiksinde Sivs lhileri,
Haz. M. Fatih Gneren, [stanbul], Seil Ofset.
Hammer [-Purgstall, Joseph von] (1333/1917). Devlet-i Osmniyye Trhi, C. VIII, stanbul, Matbaa-i mire.
Hocazade Hilmi (1325/1907). Ziyret-i Evliy, stanbul, Cihn Ktphanesi Mat.
Ktip elebi (1971-1972). Kefz-Znn, Haz. erafettin YaltkayaKilisli Rifat Bilge, C. I-II, 2. bs., stanbul, Milli Eitim Bakanl
Yay.
Muhammed Nazm. Hediyyetl-hvn,Millet Ktp., Ali Emr Efendi
eriyye Bl., nr. 1128.
Mustafa Naim (1281(1864-65). Trh-i Nam, C: I, stanbul, Matbaa-i
mire.
Mstakimzde Sleyman Sadeddin: Hlsatl-Hediyye, Millet Ktp.,
Ali Emr Efendi eriyye Bl., nr. 1082.
Peev brahim Efendi (1283/1866). Trh-i Peev, C. II, stanbul, Matbaa-i mire.
Sdk Vicdn (1990). Tarikatler ve Silsileleri (Tomr- Turk- liyye),
Haz. rfan Gndz, stanbul, Enderun Yay.

26 emseddin Sivas'nin Hayat

Sak, Vesile Albayrak (2014). emseddin Sivsnin Kaside-i Brde
Tercmesi, Turkish Studies, International Periodical For the
Languages, Literature and History of Turkish of Turkic, Volume
9/3 Winter
emseddin Sivas (1278/1861). Menkb- mm- Azam, Tevfik Efendi
Mat.
emseddin Sivas, Dvn- ems, Sleymaniye Ktp., Uk Tekkesi
Bl., Nr. 95.
emseddn Sivas. Dvn- ems, Sleymaniye Ktp., H. emsi F.
Gneren Bl., Nr. 22.
emseddn Sivas. Dvn- ems, Sleymaniye Ktp., H. emsi F.
Gneren Bl., Nr. 30.
Toker, Birgl (2010).

emseddn-i Sivas, Mir't'l-Ahlk (inceleme-

Tenkitli Metin),Trkiye Diyanet Vakf Yay., Ankara.

Toker, Mustafa (2009). emseddin-i Sivasnin Mensikl-Huccc
veya

Umdetl-Huccc

Adl

Eseri,

Turkish

Studies,

International Periodical For the Languages, Literature and History

of Turkish of Turkic, Volume 4/2 Winter.
Toparl, Recep: (1984). emseddin Sivs Divan, Sivas, Gurbet Yay.
Trabi, Ahmet Hakk (2010). Sivs lhileri, Sivas, Asitan Yaynclk.
Uzunarl, smail Hakk (1983). Osmanl Tarihi, C. III/I, 4. Bs., Ankara, Trk Tarih Kurumu Yay.
Yldz, lim (2013). emseddin Sivsnin Abdlvehhb Gzi Menkb, C.. lahiyat Fakltesi Dergisi, Cilt: XVII, Say: 2.

SLEYMNYYE
Trk edebiyatnda Sleyman Peygamberin kssalarn, mucizevi hayatn, Sebe Melikesi Belksla aralarnda geen hikyeyi veya Kanun Sultan Sleymann
(900/1494-974/1566) Kefe valiliinden balayarak yapt savalar, kazand meydan muharebelerini, fetihlerini konu alan manzum ve mensur eserlere genel
olarak Sleymanname ad verilir. Klasik edebiyatmzda
Sleyman Peygamberle Sebe Melikesi Belks arasnda
geen kssay konu alan ve gnmze kadar ulaan
yegne manzum eser emseddin Sivasnin
Sleymniyye isimli eseridir. Kaynaklarda Sirozlu Sadnin (XV. asr) Sleyman Peygamberle alakal 3500
beyitlik bir mesnevi yazd yer almakta ise de bu
manzum eser henz bulunamamtr.
Sleymniyye, 1684 beyitlik bir eser olup mesnev
nazm ekli ile kaleme alnmtr. Yalnz yirmi alt beyitlik bir naat ile sekiz beyitlik Kanun Sultan Sleyman methiyesi kaside nazm ekli ile kafiyelenmitir.
Aruz vezni ile yazlan eserin yaklak olarak te biri
hezec bahrinden mefln mefln feln, dier ksm
ise remel bahrinden filtn filtn filn kalbyla yazlmtr.
Klsik tertip hususiyetlerine gre nazmolunan
eserde srasyla tevhit, mnacat, naat ve meth-i
Hulef-y Ridn blmleri yer alr. Baz manzume-

28 Hseyin Akkaya

lerde tevhit ve mnacat trleri i iedir. Bu blmleri

sebeb-i telif denilen eserin yazl sebebinin anlatld
ksm takip eder. Burada mellif eserini aabeyi Muharrem Efendinin tavsiyesi ile kaleme aldn belirtir.
Bilahare eserin asl mevzuu olan Sleyman Peygamberin kssasna geilir. Sleyman Peygamberle Sebe Melikesi Belks arasnda geen kssa Kurandaki anlatm
srasna gre ilenir. Hikyenin balamas ve safha
safha gelimesi Sleyman Peygamberle alakal
Kuranda zikredilen kssalarla uygunluk ierisindedir.
Hareket noktas Kuran olmakla beraber mellif, bu
kssay tefsir kitaplarndan faydalanarak daha da geniletmitir. emseddin Sivas faydaland mfessirlerden Mcahid (. 103/721) ile Zemahernin (.
538/1143) isimlerini anmaktadr.
Eser Htimetl-Kitb blm ile son bulur. Bu
blmde Sleymniyenin 964/1556 ylnda Zilede yazld belirtilmitir. Eserde ayrca mesnev ve kaside
nazm ekilleriyle kaleme alnm iki ayr Knun Sultan Sleyman methiyesi bulunmaktadr.
Sleymniyye tercme olmayp telif bir eserdir. air, Sleyman Peygamberin hikyesini dorudan doruya Kuran- Kerimden almtr. Eserini ayet ve hadislerle zenginletirmitir. Hz. Sleyman ile Sebe Melikesi Belksn kssasna geni olarak yer veren Neml
suresinden alnan pek ok ayet bazen hikyenin akna uygun olarak beyitlerin arasna tam olarak yerletirilmi, bazen ayetlerden bir veya birka kelime beyitlerin ierisine iktibas yoluyla alnmtr. Ayetlerde olduu gibi hadislerde ayn usul uygulanmtr.

Sleymniyye 29

Mellif bu manzum eserinde Hz. Sleyman kssasn ilerken hikyeyi kuru kuruya anlatmakla kalmam, baz beyitlerde kssada geen ahslar, varlklar,
yerleri, nesneleri ve mefhumlar temsil olarak tasavvuf adan yorumlamtr. Bu yorumlara gre Allahtan gelen insan ruhu Hz. Sleyman, beden onun
tahtn, nefes ise o taht havada tayan yeli sembolize
eder. Ebed olmayan vcut binas yel zerine kurulmu bir ev gibidir. Bir gn Sleyman, hkmdarln
sembol olan tahttan indii gibi beden tahtndan da
inecektir. Hz. Sleymann her eye hkmetmesini salayan yz mellife gre imandr. eytan her an o
iman yzn almaya almaktadr. nsan onu aldrmamak iin uyank olmal, daima tetikte durmaldr. Bu temsiller dnyasnda htht akl, Yemen cisim
lkesini, Belks da nefsi remzeder. Akln (htht) en
nemli vazifelerinden birisi de nefsin (Belks) ahlaka
ve insan tabiatna aykr kt niyetlerini ve ilerini ruha (Sleyman) haber vermektir.
Sanat endiesinden ziyade ders vermek amac n
planda tutulduu iin eser tasannudan uzak, olduka
sade bir Trke ile kaleme alnmtr. Tevhit ve naat
blmlerinde iledii konulara uygun olarak dil biraz
arlar.
Sleymnyiyenin alts Trkiyede biri Almanyada
olmak zere toplam yedi yazma nshas vardr.
Netice olarak diyebiliriz ki Sleymniyye,
emseddin Sivasnin manzum eserleri arasnda nemli bir yere sahiptir. Din, talim mahiyette, yer yer tem-

30 Hseyin Akkaya

sil zellikler tayan sade bir dille kaleme alnm telif

bir eserdir. Konusuyla orijinal olup Trk edebiyatnda
Hz. Sleyman ile Sebe Melikesi Belksn hikyesini ele
alan ve gnmze ulaan yegne mesnevidir.

SLEYMNYYE (METN)

HZ KTB SLEYMNYYE
Mefln mefln feln
Ey men-celle an-zikr Tel
Kir yed ki gyed zikr-i Mevl
Vel zikr eylemek n oldu vcib
Kusr- abd ana olmad hcib
Analm evvel nm- Hudy
Ki ansz h eder ansa gedy
Ann nmyla balanmasa kra
Olur fikrin senin eksiz figra
Ann nmyla balanmasa bir i
Aceb olmaz ol i olursa yanl
Zebna per olcak zikr-i Rahmn
Marif kiverinde ede tayrn
zikr-i Hakk ola bir murga dne
Dp dma erer mi ol ziyna
Lisnn zikre mens etse insn
Sz teslm olur b-pend-i ihvn

34 Hseyin Akkaya

Dernu her kimin kim zikr-i Haktr

Ana her zerre bir kll sebaktr
Nazar kl kevni cd eyleyen ol
Vcd- insi bnyd eyleyen ol
u Vhibdir atsnda yok irz
u Haydr ki haytnermez emrz
u Vcibdir ki ana vcib olmaz
u Sultndr ki kimse hcib olmaz
u Bkdir ki bk cmle hlik
u Vristir ki cmleye o Mlik
u Evveldir ki ann hiri yok
u Glibdir ki ann khiri yok
u Ekberdir deil kibri izf
u Sdktr deil vadi hilf
u Kddr ki hctn fakrin
Sem olur mnctn hakrin
Erer andan kifyet her mhimme
Yeter andan inyet her mlimme
Cihn pr olmu iken varlndan
Nihn oldu kat zhirlndan

Sleymniyye 35

Gzkrken kamuya olmad f

Zir dymez ana her em-i huff
Kamu senden nin sen b-ninsn
Bedende cn u cn ire nihnsn
Seninle grrm cmle cihn
Vel senden gremezem nin
u Zhirdir ki grmez kimse an
u Btndr ki gizlenmez nin
Bedet bihticbin vahtefet bi-mezhir
Al-sbat-tekvni f-klli berzeh
Erimez knhne n akl u idrk
Dediler biz-zarr m-arafnk
Bu meydna uamaz hdhd-i akl
Ann krdr ancak Belks nakl
Nice anlayabilsin gizli srdan
Zr miskn geemez bl perden
Gerek bir rh Sleymn-ve sft
Fid ede yolunda sfint
Ki hil olmayana tarfetl-ayn
hd ede murd ettikte bil-ayn

36 Hseyin Akkaya

Dne davet ede Belks- nefsi

Komaya hline ibu hassi
Geire an ez-mabd- btl
Ki evvel olmu idi ana mil
Boza ann vcdu arn ol dem
Mselmn ola kr ede dem--dem
Murd ola imdi ar- Rahmn
Nisr ede o yolda cism ile cn
lh bize rehber eyle tevfk
Ki meslek ola rha rh- tahkk
Bizi cezb et kemend-i cezbin ile
Sana lyk kapnda bende eyle
Senin tevfkin olmasayd bir kul
Varamaz idi sana bir adm yol
Kime kim gel dedinse mukbil oldu
Hidyet b ire blbl oldu
u kim bulmad senden by- tevfk
Ne vech ile grr ol ry- tahkk
Nazar etsen gedya h edersin
Sadet gklerine mh edersin

Sleymniyye 37

Derse ger nazardan ahs- ekmel

Makm olusar ana derk-i esfel
ular ki anlad bu mcery
Brakt cmle elden msivy

Der-Tevd-i Efl
Bu hikmetlerde hayrn cmle dn
Kimin efkar eder kimin tvn
Kimisin bir pula muhtc eder ol
Gdsn az veriben a eder ol
Kimine mlk ediptir ark u garb
Kanat vermez eder darb u harb
Kimini a eder ol kimini sr
Kimi bulmaz cihnda yatacak yer
Kimisi bulamaz giye aby
Kimisi r eder giymez diby
Kimin bulmaz aya alt naln
Kiminin altn eder at naln
Kimin chil kimin dn ediptir
Kimin l kimin edn ediptir

38 Hseyin Akkaya

Kimi fark eylemez arz u semy

Kimi anlar Sreyydan sery
Kimin ters eder kimini mmin
Kimisi rayb eder kimisi mkn
Kimin slih eder eyler ibdt
Kimin tlih eder iler fesdt
Firiteyken kimin zndk eder ol
Kimin put-hneden sddk eder ol
Kimi hayvn-sfat maksd- mer
Demez ki nolusar der-hl ferd
Ne bulursa hemn yer hazmn anmaz
Gly iitir isrfn anmaz
Bu dnyy hemn otlak sanar ol
Verir mrin vel aylak sanar ol
Mlevves eylemi dny dimn
Drr dnesin grmez duran
An mest eylemitir hamr- gaflet
Ayldkta doyusar nola sohbet
Kimisin eylemi kendiye k
Gulm olmaz ana Azr v Vmk

Sleymniyye 39

Kesip gnln cmle msivdan

Gelir semine her dem h hevdan
Neye bakarsa grr anda Hakk
Eder Hakk ile ol bzr- zevki
Gzne pe gelmez ibu varlk
Alr dim bu varlna yokluk
Ged-sret olur mande sultn
Nice sultn olur cn mlkne cn
Kimi efgn iinde kimi hande
Kimini h eder kimini bende
Kimin sa eylemi bilmez bely
Unutmu nimete hamd seny
Gerer gsn dayanr kuvvetine
Olur kfir Hudnn nimetine
An bir hadde irgrm gurru
Ycelmi yan yaklam hurru
Kimisin eylemitir zr u haste
Yatar klhan bucaklarnda beste
Katna kimse varmaz sora hlin
Yanar bu derd ile bilmez melin

40 Hseyin Akkaya

Eder bu hl ile hamd seny

Demez ki bana ektirdin bely
Senindir cmle i ey ferd-i b-n
Kimin ne zehresi var diye niin
Kamunun hikmetin sen pek bilirsin
Ne ki ol ye durur yle klarsn
Senin nn bilenler skit oldu
Diyesin nutku yoktur smit oldu

Dil ile Hakk gerek manada kim tarif edebilir. (Kelamkibar)

Bu bir srdr kimesne an bilmez
Muammdr ahad knhne ermez
Bu gayretten cierler kan oluptur
Bu ite niceler hayrn oluptur
ular kim duydular bu mcerdan
Fergat ettiler n u irdan
Tark-i hakla ems stvr ol
Bu iin her birinden hissedr ol

Sleymniyye 41

Mnct- Kdiyyl-Hct
Ey men-kne yd fil-bely
Eteyt silen nerc aty
i gyem b-t ki men b-zebnem
T dny dernem ki i cyem
Dilime fer verip sylet kelmn
Erer bu cnma her dem memn
Muattar ola t cnm dim
Annla ede gayrdan fer
Basret nru ver Hak-bn olam t
Diyem dim ki yoktur sana hem-t
Mahabbet mli ek b-em-i mesbl
Ola kuhl- sadet birle mekhl
Yumam t gzm halkn yznden
Nice bir dolusar gayrn tozndan
Vurur semime srrndan eserler
Nice bir dola efsne haberler
Bu aklma izl etme hevy
Nice bir fikr edip b u hevy
Hevn ile uur pervz olam t
Hev ban kesip ser-bz olam t

42 Hseyin Akkaya

Kohur bu rhuma reyhn- kurbet

Nice bir ekeyin hicrn u firkat
Ezel cmndan eyle an ser-mest
Bragam t ki dny kesin ez-dest
Ebed bezminden eyle an ser-ho
Nite bir msivdan ola b-h
Erer srrma sr serden geirgil
Bana rhn perler ver uurgil
Kabln byu birle eyle mesrr
Nice bir bu kafesde ola mehcr
Ediptin n ezelde murg- lht
Ne yerimdir benim bu cism-i nst
Kadm iyne yinevinde
Nice bir olayn ayr elinde
Eger lyk deil bu hk-i tre
Tapuna lyk olup kurba ere
Velkin kendi fazlndan lh
Edipsin ana kerremn klh
sen terf edipsin etmegil hor
Biy dedin kapndan eyleme dr

Sleymniyye 43

Senin terfin olan hor yaramaz

Senin gel dediine dr yaramaz
Ne sz diyem ben ey Vehhb- Rc
Velkin syletir achtiyc
Ki sen mutlak gan kullarn a
Kapna geldi alar lutf edip a
Dediin ben ganyim ben de muhtc
Der-i cduna vergil bize minhc
Ne yere varalm kapndan zge
Kime yalvaralm tapndan zge
yi yavuz Hudy biz de kuluz
Muvahhidlerdeniz mnkir deiliz
yiler hrmetine bizi hs et
Bu nefsimiz hevsndan hals et
Seg-i Ashb- Kehf oldu kabln
Alu klma bizandan biz de kulun
Ne var uyduysa o Ashb- Kehfe
Biz etbz Habbin yr- kehfe
Habbin hrmetine bizi kl dost
Nice bgne dost iin olur dost

44 Hseyin Akkaya

Habbin eiinde bizi seg et

Atn seglerine sthn et
lh bana derdini dev kl
Fakrim bana virdini rev kl
Nice bir yryem b-derd dermn
Bana derd ile dermn eyle ihsn
Nice bir aldanrm hb u horda
Beni irgr Hudy zerre derde
Beni evknla pr-evk eyle y Rab
Senin zevknla pr-zevk eyle y Rab
Dernum pr-saf kl fikrin ile
Birnum ana uydur zikrin ile
Seni bildir yolunda fn eyle
Ne ki sana yararsa an eyle
Men mdan beni y Rab geirgil
Bana vahdet arbndan iirgil
Seninle greyim her ne grrsem
Seninle yryem t ki yrrsem
Seninle syleyem senden iidem
Gnl kandlini senden dam

Sleymniyye 45

Gide zulmet gele yerine envr

Ola ferrr iken syuna tayyr
Ne var olduysa kalbim pas- vesvs
Art kalbimi virbi ana kenns
beytindir yine sen sakla an
Harmindir eh sen bekle an
Ev issi hnesin bulsayd n-pk
Ardr an yakp eylemez pk
n-pk oldu kalbim yakma art
Siyeh ryuma bakma sana yr et
Nice yl oldu Kabe beytl-esnm
beytn idi h olmad bed-nm
Sanemden an pk ettin kemh
Ki oldu hs u mn kblegh
Art kalbimi gayrndan Hudy
Keml-i lutfun irgr bu gedya
Ne yz birle edem sana mnct
Ne dil birle edem y arz- hct
Yzmn nice yz vardr sevd
Yz yoktur katnda ey Rabb-i hd

46 Hseyin Akkaya

Dilimden nice dil rencde oldu

Bilip crmn henz er-dde oldu
Gzm havz mehrimloldu mehn
Revdr dolsa yam rub- meskn
syundur dunn kblegh
Nice etsin gzm ana nigh
Elim tuttu hevda n innm
Be-nm oldu annla her bennm
Eli yok ki aa derghna el
Haclet bestesidir olmad hal
Kulam n mesvle mem
Hevtiften nice anlar fehv
Yedinde bir kalem yok pk thir
Ki andan sad gnh olmaya zhir
Bu telvs ile ben sen zt- akdes
Yarar sylemeyem olam ahres
Velkin b-haylkta nihyet
Buluptur cmle uzvum hadd gyet
Utanmadm lutfun oldu marr
Umarven cmle aybm ola mestr

Sleymniyye 47

Hev v nefs bana n vurdu zencr

Esirge beni y Rab dest-i men-gr
Hals et beni bend-i msivdan
Hevn vir geir fsid hevdan
Ezelde senden oldu inlk
Geri senden umaram rinlk
u dem ki murg- cn ibu kafesten
Boana geiben cmle hevesten
Ann egninden alma hilatini
mslim idi bozma hilkatini
Egeri lyk isem buna h
Yaramaz lutfuna h lh
sen bahi edipsin alma an
Azz etmi iken hor etme an
O dem lutfun karn eyle lh
sensin lemin pt penh
Ne var kessem mdim cmlesinden
Yeter nki havyic cmle senden
O dem telbs-i eytndan emn et
Bana mn u Kurn karn et

48 Hseyin Akkaya

Dell et cnma nr- hidyet

Kulavuz eyle hem senden inyet
Dilime eyle tevhdin revne
Murd olmaya senden zge cna
Revnm son nefeste ho-dem eyle
Bu cnm lutfun ile hurrem eyle
u dem ki bu havsm ola muhtel
Gzmn nru gidip ola mbtel
Erip sekrin yili aklm dada
Kuv-y cism ola ol dem remde
Umar ibu fakrin sen Ganden
Ola ho-dem sad-y irciden
u dem kim ine tahtndan Sleymn
Nefes yeli de tutmaz ola fermn
Bu mlkn ahlndan ola mazl
Ola mlk-i dier emrine megl
Bu mnm nigni rahmetindir
Ezelde hem nvit-i kudretindir
An eytn eline verme y Rab
Revnm rahmetinden rma y Rab

Sleymniyye 49

Eritir lutfunu irgr necta

Cem-i mminni mminta
u dem ki ola ems gark- isyn
Demidir ki erie bd- gufrn
Koma hayrette bu flk-i vcdu
Hals eyle yetitir lutf- cdu
Hidyet eylegil ann dmenin
nyet eylegil hem rsmnn
efat srrn ana ir et
Yetitir bd- cezbi b-niz et
Ulatr shile irgr necta
Karn eyle Resl-i kinta

Der-Nat- Rislet-Penh Muhammed Mustaf Sallallhu Tel Aleyhi Ve Sellem

Ey men-yrtec minh-efah
Ledel-ehvli f-yevmil-kymeh
Zi-behr-i k- t bd arz u eflk
Hud der-hakk- t goftest levlk
El ey melce-i makbl s
Olur kmil sana uysayd ks

50 Hseyin Akkaya

Cihn zulmetle dolmuken ser--ser

Doup emsi dnin etti mnevver
Senin-ndr zamn- l-maallh
Sana uyan olur hsn- dergh
Sana olduka eltf- lh
Der idin erinel-ey kemh
Bertna nindr kum fe-enzir
Abnn kadrini syler fe-tahhir
Egeri b u gildendir vcdun
Velkin madinidir cmle cdun
Beer-n geri kim b oldu dem
Ebl-ervh okunurdun sen ol dem
Fez-y ara gerdin kuhl- mergb
Aceb midir ki ztn Hakka mahbb
Egeri sana meskendir bu edn
Hakkatte makmndr ev-edn
Egeri nmn olmutur yetm
Vel makbl olur drrn yetmi
Elem nerah erhi oldu sadrn
Rafandan bilenler bildi kadrin

Sleymniyye 51

Senin-n psbndr imdi s

Bile kadrin diye her gebr ters
Kelmndan Kelm olmutu Ms
Deminle kld iy dem-i s
Kitbndan ederdi dersi drs
Fid kld yolunda cn Circs
Seninle buldu brhm hullet
Ne var olursa ztn kevne illet
Senin evkndan erdi Nha nevha
Seninledir mzeyyen b u devha
Cemlinden alptr hsn Ysuf
u kim grmez yzn etsin teessf
Senin nsnle Ynus buldu dermn
Senin-n indi smle kurbn
buldu Dvud elhnnla elhn
idenler ann-n verdiler cn
Senin sultnlndandr Sleymn
Tutar hkmn seninle ins ile cn
Cem-i enbiynn her kemli
Bulunur sende hep hl meli

52 Hseyin Akkaya

Cemin mucizt sende mevcd

Ann-n nm- ztn oldu Mahmd
Bu cmle kinta zerre zerre
Seninle eriir her eye behre
cdundur senin ebnem misli
Alr her b-nev andan nevli
Sana n tc- levlk oldu efser
Dedi s v Ms Allh ekber
Sana mmetlie n etti rabet
Hayt ile ann-n buldu rifat
Dururlar zmre-i mrsel meddeb
Senin katnda hem-n tfl- mekteb
Senin nn celdir cmlesinden
Ann-ndr umarlar cmle senden
Sem ayn ger ehl-i zemndir
Kamusu hrmeninde he-ndir
Rislet tahtnn sultn sensin
D lem cism oluptur cn sensin
Umar senden kamu an v efkar
Sehvette sensin h- ekber

Sleymniyye 53

Sehvette olur mu bundan azam

Ki dersin mmet ol gnde b-gam
Habb mmetinden bir zafim
Hakr hor u muhtc u nahfim
Hev yolunda ser-gerdn u hayrn
Marzim kl tabbim bana dermn
Ne ilmim var ne zhdm var ne takv
Cihn pr-nr velkin emim am
Szm takv iim fetvya uymaz
Dm slih dernum kimse dymez
Eger var ise zhir vaz u tedrs
Kamusun eylemiim dm u telbs
Adm mmet vel snnette gfil
Sanarlar limim mande chil
Elim tut y efim gilde kaldm
Bana talm-i hl et dilde kaldm
Nazar kl kalb-i trm rin kl
Ne var bgne isem in kl
Egeri sana lyk hasletim yok
Bu fn evde bir ho hizmetim yok

54 Hseyin Akkaya

Bi-hamdillh hele sensin penhm

Gnhmdr tapunda zr-hhm
Yine sen gsteriver sana rh
Ki sensin sye lutf- lh
Varldkta huzr- Hakka ol dem
Siyeh-r v teh-dest gz nem
Silip gz yan etsen efat
Ne var oldu ise ehl-i inat
Bu ems olduu dem zr u haste
Haclet ritesiyle py beste
Pern hline ann nigh et
efat ktasn ana klh et
Beni korsan o gn tuyn iinde
Ebed kalsaram hicrn iinde
Kimim var yalvaracak senden zge
Kesim yoktur varacak senden zge
Sen efaksn atamdan etme nevmd
Hem erfaksn anamdan sensin mmd
efat hnn cmleye mm et
Kamu nkslar anda tamm et

Sleymniyye 55

Ayakta kaldm ey hm elim tut

Ykm ardr ey mhm belim tut
Benim sen olmaycak dest-grim
Cehennem derkesidir anda yerim

Kasde F-Medhin-Nebiyyi Sallallh Aleyhi VeSellem

El ey nr- lem h- Esr
Lisna fer szndr kalbe zikr
Yolunda her ki kurbn etse cnn
Vislinle bulur ol d-i edh
ular kim olmad bmr- kn
if bulmaz yrrler yle merz
Senin kn meyinden etmeyen n
Aylmad hevdan kald sekr
u kim yanmad evkn teinden
Vcdu kald ann seng-i serm
Doludur geri lem nr- feyzin
Nasb olmaz velkin emim am
Senin fermnna kim l dediyse
Yok oldu varl n h- Kisr

56 Hseyin Akkaya

Ul eden tapunda shib-efser

Olup b-ser be-gyet oldu edn
Hakrl-hl olup edn olanlar
Sana uydu v buldu kadr-i al
Kazys kiinin mntic olmaz
Sana uymasalar sur v kbr
Senin fazln h kimse bilmez
Seni bilen geri ol Rabb-i Al
rahmet gnderildin lemne
Mnevver oldu nice kalb-i aks
Helk ettirdi kavmin Hazret-i Nh
Hidyet buldu senden kavm-i ad
Yed-i Ms ne var olduysa rahn
Yedinden kand nice nefs-i at
Ne var mr olsa Msnn ass
Mut oldu sana ok kavm-i as
Deminle mrde diller oldu zinde
Ne var ihy ederse cismi s
Sleymna haem olduysa dvler
Hademdir sana kerrbn-i al

Sleymniyye 57

Ne var yeller gtrse tahtghn

Sana Refref verildi Leyl-i Esr
Gnl gzne hk-i ttiydr
u yerin koldu sana tb-i mesv
Ull-r izine srmei yz
Edindiler kamu maksd- merm
tfl idin tufeylin idi lem
Dehnndan akard ilm-i ahr
Yarm dem ire ger Aksya erdin
Vel ol seyrine olmad aks
Yetitin kbe kavseyne ev edn
Bil-harfin sana ok oldu h
Senin vasfnda cmle oldular ll
Egeri medh eder l v uhr
Ne sz syler senin nnda ems
Kamudan olmu idi nki edn
Budur maksd vel medh eylemekten
Erie nna t kadr-i ibh
M in medaht Muhammeden bi-maklet
Velkin medaht maklet bi-Muhammedin

58 Hseyin Akkaya

Ne haddim var seni medh eyleyem ben

Senin nnda y sz syleyem ben
Bu gsthne vazm eyle mazr
Zir lutfun ediptir beni marr
meddhn ola Allhu Deyyn
Ne vech ile seni medh ede insn

Der-Nat- Hulefr-Ridn Rdvnullhi Aleyhim

Ecman
Olar ki olmu idi l ashb
Selm olsun olara eyh eger b
Oluptu her birisi dn iin sed
Olarn fazlna yok hadd ile ad

Der-Nat- Eb Bekr- Sddk Radyallhu Anh

Huss kim birisi yr- grdr
Ann fazl hezr-ender-hezrdr
nnda geliptir sn isneyn
Ululuuna hid oldu kevneyn

Sleymniyye 59

Der-Nat- merl-Fruk Radyallhu Anh

Birisi dah ol shib-adle
merdir hfz- dn iin havle
Dedi vasfnda ol sultn- efdal
Ben olmasam mer olayd mrsel

Der-Nat- Osmn- Zin-Nreyn Radyallhu Anh

Birisi dah ol bbl-haydr
Sadeftir kendisi anda hay dr
Raslullh ann hakknda tervc
Edip nreyni etti ana tezvc

Der-Nat- Hayderl-Kerrr Radyallhu Anh

Birisi dah ol r-i Huddr
Ad lahmi ana gy gddr
Geliptir hel et nnda ann
Denildi l-fet nnda ann

60 Hseyin Akkaya

Sebeb Telfi Hzihil-Kssati Belks

Yatardm bir seher gaflette ngh
Yrekten zhir oldu derd ile h
Gnlde hsl oldu bir harret
Mezk- ma erdi merret
Smh- cna erdi bir nid ho
ittim ol nidy eyledim c
Teemml eyledim bu nefs-i hasr
Bu dny merhalinde msfir
Bu menzilde kamu lem dirilmi
Sad-y er-rahle muntazrm
Kimisi rhlet esbbn mheyy
Edip almak iinde zd- takv
Kiminin yimek imek hevs
Erimez semine gmek sads
Vcdum yokladm bir b-nevym
Amel yok habbesiz kh- hevym
Tefekkr eyledim pes hasb-i hlim
tzmm kmra res-i mlm

Sleymniyye 61

Vel yk balamm ez-mas

Dedim y Rab ki sen eyle hals
bildim ykm ar merkebim leng
Gneh bisyr u gyet mehrebim teng
Teessf birle oldum gark- fikret
Bamdan at ol dem bahr-i hayret
Bu hayretteyken ilhm erdi cna
Dedi yatma bu gafletten uyan a
Lisnnda var iken sze kudret
Dri bir kr iinde eyle gayret
u gn gelmezden ndin ki zebnn
Olur ebkem geer devr-i zamnn
Anlmaz resm nmn er eger ge
Cihn iinde yan var mdn hi
De bir sz kola ahbr- lh
Nice bir sylenir dilde menh
u sz yaz ki ola nakl-i tefsr
Karmam ola kizb ile tayr
Hads ola ya sr- sahb
kar man szp glden glb

62 Hseyin Akkaya

Sebeb ola duya t kymet

Ere andan sana yed sadet
Diline ho gele bir ehl-i hlin
Dus birle hb ola melin
Annla zinde ola resm nmn
Du ola okunduka kelmn
Tecesss eyledim Kurn iinde
Hikyet aradm Brhn iinde
Ki t nazm eyleyem yettike tkat
Verirse ol lhum istitat
Bulundu ekser mensr u manzm
Yazlm her kitba oldu malm
Sleymn- Nebnin kssasn yd
Edip etmek diledim sze bnyd
i ger kalbim ederdi ztrb
Vel aczin terhle cevb
Bu esnda yrrken bir aceb hl
Olup ol hli bildim bana ho-hl
Karndam var idad Muharrem
Hud etsin an dreynde hurrem

Sleymniyye 63

Hem stdm idi hem ulu karda

Gammda gam-gsrm yolda yolda
Varp bir gn ann halvet katna
Hrdr olmu idim sohbetine
Dedi ey nr- emim nola gelsen
Bu fn evde sen de bir i etsen
Sleymn- Nebnin kssasn
Getirip nazma desen hissesini
Dah hdhdle mrun mcersn
Desen tefsr iinden mversn
Dedim yoktur buna bende liykat
Neb ahvlin anmaa bidat
Dedi kudret vere ol Rabb-i Mabd
Kerem kl kl bu yolda bezl-i mechd
Dedim seman ve ta dde nru
Vilyet eyledin snem srru
Nice gndr bunun hemmindeyim ben
Hud bilir bunun gammndaym ben
bis oldu ettim sze in
Tekeffl eyledim Allh in-

64 Hseyin Akkaya

Hudnn avnine ettim tevekkl

Habbi feyzine dah tevessl
Velkin ehl-i sz katnda mazr
Olup ayb umarven ola mestr
Kerme lyk olan pes keremdir
u kim ndn ola anda ne gamdr
Bilir dr kadrini n cevherler
Cev str har olanlar drri neyler
Salha haml eder slih olanlar
Fesdn cst eder tlih olanlar
Hasda nki sedd olmaz meseldir
Adya semm ahbba aseldir
Budur maksdumuz ehl-i safdan
Bizi yd edeler slih dudan
Hudy unlarn d eyle cnn
Ki yd ede olar nzm revnn
Olardan bize geldike hedya
Bin artuk eyle anlara Hudy
Kerm anlar iin eyle efkat
Diyeler vlideynine de rahmet

Sleymniyye 65

ular ki olmu idi bize std

lh anlarn kabrin kl bd
Hayt zre olanlarn dim
Rz-y hazretinde eyle kim
lh her kim okur bu kitb
Gider harfi sanca gnh
Dah her kim ederse buna rabet
Kemlinden sen eyle ana rahmet
Dah bundan yazarsa kim ki bir beyt
Cinnnda nasb et ana bin beyt
Garaz budur dudan ftihayla
Sevb ems miskne denile

Matla- Kssa-i Hazret-i Sleymn Al-Nebiyyin Ve

Aleyhi Salavtr-Rahmn
Terennm eyle ey mr- zaf
Tefsr ire al kavl-i mnfi
Olup bu vd-i gayrette pk
Sleymna szn kand eyle nzk
Bu akln hdhdn eyle b-kayd
Man Belksn eylesin sayd

66 Hseyin Akkaya

Shan-glkde yoktur sende n zr

Terennm eyle azr ile n mr
Ki zr ile olur helva cev-i nn
Dah makbl olur nezd-i kermn
Cerdn riclini algl dehna
Sleymn-tab olan etmez bahne
Man eline sal murg- akl
Getirsin meclis ire nukl-i nakli
Sleymn- Nebnin kssasn yd
Edip meclis diyrn eyle bd
Avmn tab nki kssa ister
Beyn eyle havssa hisse gster
Deimez kra lbb ehl-i irfn
Nider sengi var iken drr mercn

gz- Kitb- Mstetb

Meger gnlerde bir gn eh Sleymn
Tamm etti Bin-y Kudsi ey cn
Bu dem etti o server hacca azmi
Sefer esbbn itmm etti cezmi

Sleymniyye 67

Diledi bir yere cem ola leker

Biline evvel hir ola defter
Nebnin askerinin t cinsi
Biri tayr u biri cin biri ins
Sleyman'n, cinlerden, insanlardan ve kulardan mteekkil ordular topland; hepsi
birarada (onun tarafndan) dzenli olarak
sevkediliyordu. (Neml 27/17)
Var idi her birinin kr- hs
Edip olmazlar idi ha s
Bu leker zre serheng idi cinler
Yelerdi hizmetinde hn anlar

Beyn- Taht- Sleymn Al-Nebiyyin Ve AleyhisSelm

Var idi ol Nebnin tahtgh
Sefer etse annlederdi gh
Ana Hak vermi idi ok acib
Velkin cmlesinden bu garib
Yaplmt hevda ulu meydn
Dururdu halk- asker anda yeksn

68 Hseyin Akkaya

Tamm yz fersah idi arz u tlu

Budur Kefda sz sanman fuzl
Var idi her birinin bir mekn
Tecvz etmez idi asl an
Yaplmt bu meydn zre bir ehr
Bins mermer ykt- ahmer
Hem anda bir ulu matbah yaplm
i env- nimet birle dolmu
Kazanlar var idi anda muazzam
Pierdi anda onar deve b-hem
ekilirdi simt subh eger m
Yer idi ins tayr hs eger m
Konard her simta drl nimet
Yiyip ederler idi Hakka minnet
Dzlm anda hem bir ehr-i ahsen
Grenler der idi b u ahsen
inden grnrd tara yan
Grnmezdi ii ho sun- bn
Gne birle berberdi safda
Kamerle tevemen idi ziyda

Sleymniyye 69

Dzlm anda bir hne mnevver

Kamu etrf olmutu msevver
Nebnin var idi hatunu yz
O ehr ire olurdu gece gndz
Yedi yz var idi dah cevr
Ceml-i hb ile cmle havr
Musanna anda bir ak kubbe-bl
Dikilmi bir alem stne hamr
Gece olsa ziy verir tamm
Ziy bulur annla hs u m
Yo idi kimsenin em ihtiyc
Hemn gndz olurdu leyl-i dc
O ehrin istabl olmutu alt
O yerde balanrd cmle at
u vaktin kim konayd taht u eyvn
Binip atlara eylerlerdi seyrn
O ehrin bir yannda hl meydn
O meydn sahn ire cy- dvn
Yaplm yle kim gz grmemitir
Bu izzetlere kimse irmemitir

70 Hseyin Akkaya

Bist var idi ann mlevven

Gm altn srmayla mzeyyen
Dokumu idi an Abkar cin
Yazpt anda her nakn iyisin
Derlerdi an dvna her gh
Acebler yaradr ol Kdir Allh
ki fersaht ann tl u arz
Ruhm ile denmi idi arz
Kurulur minber ann ortasna
Dzerlerdi kers evresine
Otururdu o minberde Sleymn
Kersde nebler nedmn
Sleymnn zamnnda dediler
Var idi hazret ile ok nebler
Gm krslere lim olanlar
Otururdu Zebr hem bilenler
Bularn evresinde sir insn
Olarn yresinde dv ile cnn
Olurdu syebn anlara kular
Aceb midir peyamberden bu iler

Sleymniyye 71

Bu tertb n tamm olurdu ey cn

Zebr okurdu anda bir ho elhn
Saf hsl olurdu lezzetinden
Niceler mest olurdu selvetinden
Var idi bin kesi taht- hn
Aceb vaz var idi tahtghn
Kaan kim dilese taht ile seyri
Eder her rkn iin on dve emri
Yeter add- dv on bin tamma
Erer taht ehin evc-i gamma
Kaan etse o server emri yele
Gelirdi b-tahallf yele yele
Gtrp seyr eder sahr v deti
Gider lekerle san deryda ket
Seherden t zevle seyr ederdi
Bil-naksn bir aylk yol giderdi
Kys eyle buna nsf- ahri
Ederdi hem bir aylk anda seyri
Sakn sanma bu sz lf- ir
Kelmnda buyurdu Rabb-i Kdir

72 Hseyin Akkaya

Sabah gidii bir aylk mesafe, akam dn

yine bir aylk mesafe olan rzgr da Sleyman'a (onun emrine) verdik. (Sebe, 34/12)
Binerdi halk- asker hs u m
Gtrp seyr ederdi her makm
i ger vermi idi Hak bunca kudret
Gurr etmezdi ol shib-nbvvet
Gedlarla mushib idi ol h
Olarn hlini yoklard her gh
Gece gndz olurdu bil-meskn
Yarar derdi miskn b-meskn
Ederdi hna anlarla tenvl
Olarnla ederdi ho tekvl
Geerdi bil-meskn subh u m
Olurdu anlara inm- m
Aceb mi etse etmese tekebbr
Mushib idi mra b-tefahhur
Rivyettir ki bir gn eh giderken
Biniben tahtna ho seyr ederken

Sleymniyye 73

Grben an bir dihkn raktan

Tahassr eyleyip dedi yrekten
Aceb kudret veriptir Rabb-i Mabd
Ki bu mlke yetiti l-i Dvud
Acebdir hl-i dny kimi yerde
eker zahmet kimin taht seyirde
dihkn ibu sz etti ind
Getirdi semine hn o dem bd
Ana Hak vermi idi ok hsli
Buluptu ann ile her kemli
Ne sz sylense idi n- ehde
An yel irgrrd hem o demde
Dah sz her ne dilce kim olurdu
ittkte murdn eh bilirdi
Nebden vki olsa emr-i hrk
An tasdk iindir halk- Hlk
Kelmn nki dihknn iitti
Cevb iin ana bir ho i etti
Buyurdu bda taht yere indi
O dihkna yakn arada kond

74 Hseyin Akkaya

Piyde vard dihknn katna

Selm edip kud etti yanna
Dedi ki ben kimim ey pr-i dihkn
Dedi ol pr ana sensin Sleymn
Dedi mlkme meyl ettin ola m
Dedi nicetmeyem grgil anm
Dedi ey pr rek etme bu mlke
Der girdba giren ibu flke
Yetimez benden zge ibu mlke
Demiven ben ki Rabbi hebl mlk
Hud katnda bir tesbh-i makbl
u tahttan ye durur ki sonu mazl
dihkn anlad ki sonu lmek
Dedi ey eh erhallhu hemmek
Beni sen eyledin ey eh dild
Seni Hakk eylesin kaygdan zd

Hisse Ez-Kssa
Bu mecliste okundu nki kssa
Aceb erdi mi bundan sana hisse

Sleymniyye 75

Zevhirden durur semin fthu

Vel lbbdr ann hazz- rhu
Kulak n hazzn ald zhirinden
Taleb kl hazz- rhu btnndan
Dernunda eger yo ise eskm
Eriir kalbine Haktan bu ilhm
Senin ola tutalm taht u eyvn
Gtre yeller an ede seyrn
Ne rabet n bins ola berbd
Olur mu hi bin bd zre bd
Hav zre kurulmutur bins
Ann-ndr mheddir fens
u yeller ki gtrr idi tahtn
Savurur topran n dne bahtn
Yele dayanmagl eyle yaran
Syndrr bu yel bir gn ern
Kimi kim gldrr bir iki gn bu
Nice yl ektiriser ana kaygu
Ne denli d u hurrem olsa dem
irir ana hir zehr-i mtem

76 Hseyin Akkaya

Kime kim giydirirse dir-i hen

Kefen bizden eder ana pirhen
Kime gsterdise rh nat- dny
An mt eyleyiben kld rsv
Kime yedirdi ise bir ki dne
Drd dma hir kyd cna
Kimin kim hnesin etmiti bd
Harb etti v an kld berbd
Kime imm ediptir gl-bahr
Ki ektirmedi ana zahm-i hr
Kime iirdise cm- hayt
Ana sonra sunar semm-i memt
Kimin kim tkn etti hb ren
Ana kabr oldu hir nr u klhan
Kime kim verdi mansb etti bezli
Ana mansbe etti ahz u azli
Kime verdi ise bir mtehy
Ana ektirdi sonra sad bely
nen aldanma hce esb-i tza
Olur merkeb sana bir gn cenze

Sleymniyye 77

Deger mi gamm bunun dsine

Koyar env- gamla d-sne
Niceyi aldam bir pre-zendir
Sonu her dnin l-bd hazendir
L-tahsebenne srran dimen ebed
Men-serrah zemenn seth ezmn
Sakn ey ems olma buna marr
Buna mesrr olandr sonra mesbr
Ann-n mmine zindn oluptur
Egeri chiln ferhn oluptur

Hisse-i Dger Zi-Evvel-i Bihter

Bu szlerden eger aldnsa ibret
Kadem bas gel ieri eyle gayret
Sana bir sz diyelim bundan ince
Kulak tut kim duyasn an nice
Sana temsl edelim hasb-i hlin
Bilesin sen de neydn kemlin
Vcdun oldu bu tahtn misli
Hemn gezmek deil ann kemli

78 Hseyin Akkaya

Bu rhundur o taht zre Sleymn

Verilmitir eline mhr-i mn
Nefestir gtren taht- vcdu
Gurru ref edip eyle scdu
Sakn ol mhrn almaya eytn
Gidicek mhr olursun ehl-i hsrn
Annladr eref bulduu insn
Gidicek olur inmyla yeksn
Edinmez kimse an ehl-i hirfet
Meger ki sayd- mh ola sanat
Elinde olduunca mhr-i rahn
Mut olur sana nefs ile eytn
Velkin ger hledir inkyd
Diyelim dim Allh hd
Vcdun nki bd zre ess
Karr etmek muhl oldu bins
Bunun tamrine harc etme mr
Sana l-bdd sarf et anla emri
Hevyile nice bir geze tahtn
Sanr msn ki dim ola bahtn

Sleymniyye 79

Hevdan ge kadem bas arz- Hya

Gzn a kim gelipsin cst cya
Demidir zikr eyle Hakk her dem
demdir geldi bir dem gitti bir dem
Deminle zd- rh alsan demidir
Gzken kiinin ancak demidir
Bu demden key sakn fevt etme bir dem
Geir hizmette eyle emi pr-nem
Bu taht zre edegr ho ticret
Ki t ekmeyesin andan hasret
li gr ol met kola mergb
Varcak olmayasn anda merb
Beden tahtnda sbit sanma h
Kimi grdn tulunmaz mr-i mh
Gelir bir dem iner tahtdan Sleymn
Gider enlik kalr bir kuru eyvn
Yklr dzeni gider met
Kalr sana hemn kuru sud
Klh eylerse mihri sana gerdn
Verir hir bu tastan zehr-i efzn

80 Hseyin Akkaya

Eger zerden dzersen bunda hne

Ykp hk ediser devr-i zamne
rif anlad yoktur sebt
Ann-n etmediler iltift

Hazret-i SleymnuN Sallallhu Al Nebiyyin Ve

Aleyh Kuds-i erften Yemen Kasdna Sefere ru
Filtn filtn filn
nki Kudsten gt ol taht- revn
Taybe oldu anlara menzil hemn
Davet etti eh Medne kavmini
Dedi mebzl oldu lutfum hrmeni
nki bu vech ile olmutu nid
Bir yere cem oldu hep bay u ged
Etti anlara o dem inm- m
Balad lutf ile sylerdi kelm
Dedi ki bu ehre kimler geliser
bu buka dr- hicret olusar
Yan Mekkeden kopa bir ho hsl
Eyleye ann ile kavmi cidl

Sleymniyye 81

Bilmeyeler kadrini ol serverin

Duymayalar nn ol rehberin
Zra gne gze olsayd yakn
Gremez an bile t neydgin
Ke-emsi tazher lil-ayneyni min-buudin
Saraten ve tkillt-tarfe min-ememin
Bazs anlaya ann nn
Ann iin terk ede evtnn
nki rencde ede kavm-i irr
Hicret ede etmeye anda karr
bu ehri gele pr-nr eyleye
Ehl-i kfr buradan dr eyleye
Bahtl ol kimse kim an gre
Grmez ise bri mn getire
Ann addr Muhammed Mustaf
Ann ile bulusar lem saf
Olusardr htem-i peygambern
Kta-i nali ann tc- sern
Taybe halk n bunu g eyledi
Gnl her zevk ehlinin c eyledi

82 Hseyin Akkaya

Her biri der idi dilden ey Hud

Nola ersem ol zamna ben ged
Cn ile Ensr olaydk biz ana
Mlmz sr edeydik biz ana
n bulara eh tamm etti kelm
Pes ved ile selm etti imm

Medne-i Mnevvereden Rhlet Edip Mekke-i

Mutahharaya Nzl Buyurduklardr
Tahta binip ettiler azm ol zamn
Mekkenin kurbuna erdiler hemn
n grnd anlara Beytl-Harm
Kondu taht verdiler rkne selm
Durdu anda haccn itmm eyledi
Mekke ehline ok ikrm eyledi
Rvler durduka dedi ol hmm
Nahr eder be bin deveyi bit-tamm
Hem dah be bin bakar kurbn eder
Hem yigirmi bin koyun b-cn eder
Sanmanz bunu Sleymndan bad
Shib-arkeyn idi n ol sad

Sleymniyye 83

Mekke halk lahm u ahma oldu sr

Pes Tihme ire kalmad fakr
Ol diyrn hergiz ac kalmad
Nice yllar ihtiyc kalmad
Bad-ez-n cem eyledi erfn
Bunlara dedi Resl evsfn
Dedi bundan kopusardr bir Neb
Lk an anlayamaz her gab
Ol kabil zbdesinden olusar
Himle hem Kureyden geliser
Hakk ana vermi durur hulk- azm
Hem bulusar Haktan ol nasr- delim
arka garba eriser hkm ann
Derdlere olur dev hilmi ann
Tbi olanlar ana izzet bula
Kim ki mnkir olusar zillet bula
Pv-y enbiydr ol Emn
Ann ile nesh olusar cmle dn
Geliser hir zamnda ol imm
Ann ile bulusar lem nizm

84 Hseyin Akkaya

Ho sadetli kiidir ol kii

Kim ana uyup ona ann ii
Ann evsfna n yoktur hisb
Diyelim vallh alem bis-savb
Mekke ehli dediler ki y Resl
Nice yldan geliser shib-usl
Dedi bin yldan gelir shib-lem
Nra lem gark olup gider zulem
bu sz n olar kldistim
Geldi evke her biri kld sim
Kavm-i Mekke dediler klp rec
Kki benden gelse ol nr- dc
Lutf- Haktr her kime hem-ser ola
B-ser iken leme server ola

Hazret-i SleymnN Mekke-i Muazzamadan

Gp Vdn-Nemle Nzl Buyurduklar
Gel beri ey mr- b-dil olma dn
Himmet eyle t olasn z-fnn
Hne-i kalbini halvet eyle tz
Davet et man Sleymnn hz

Sleymniyye 85

Ger shan nazmnda yoktur sende zr

Lk zr eyle sen de hem- mr
Sz cerd riclini al der-dehn
zr edip her rife eyle fign
T Sleymn- kelm ede kabl
Dv-asl olan ne gamm etse fodl
Rhlet etti Mekkeden taht- revn
Pes Yemen kasdn ettiler hemn
Gider iken bir yere erdi mrr
Derler idi ol araya vd-i mr
Karyesiydi ol dere karncann
Kurda benzer cssesi her birinin
Bazlar demi dah bykt ol
Lki mehr imdiki gibidir ol
lerinde var idi bir beleri
Rey tedbr ire gyet yeleri
Nm Thyye idi ol nemlenin
Mlikeydi emrine ol cmlenin
Bazlar demi ad Harm idi
Bir aya yo idi arc idi

86 Hseyin Akkaya

Yan aksak idi ol mr- zaf

Grd kim gelir Sleymn- erf
Tahtn yeller hev zre srr
Kanda kim azm etseler anda erer
Anlad ki ol araya konalar
Vd-i neml ire yan ineler
Kavmini tahzr edip kld nid
Ho feshatla sz etti ed
Dedi kim geldi Sleymn- Neb
Saknn girin ine olman gab
Askeri ok kendisi h- kebr
Durmasn yolunda mrn- hakr
Bilmeyiben inemeyeler sizi
Haddiniz anlan yrn tutun sz
Nihayet Karnca vdisine geldikleri zaman,
bir karnca: Ey karncalar! Yuvalarnza girin;
Sleyman ve ordusu farkna varmadan sizi
ezmesin! dedi. (Neml, 27/18)
Bu sz kim anda sylerdi o mr
eh an cmle iitti b-kusr

Sleymniyye 87

Hakk ana vermi idi ok hasleti

Ann ile bulmu idi rifati
Her ne sz sylense hakkna ann
Semine ilk ederdi yel ehin
Dah her ne dilce sylense kelm
Anlar idi cmlesini bit-tamm
Vah u tayr cinn hayvn- sib
Szlerini anlar idi b-niz
n raktan anlad mrun szn
Dhk ile etti tebessm ol gzn
Dedi ey kdir tvn pdih
Cmle halka lutf eden b-itibh
Bana tevfk eyle krn eyleyem
Kim bana v aslma verdin niam
Dah tevfk et bana ey zl-at
leyem ok ok ameller b-riy
ol amel kim klarm ben ey Hud
Rz olmazsan olur cmle heb
Rahmetinle dah slih kullarn
Zmresinden eyle y Rab anlarn

88 Hseyin Akkaya

(Sleyman) onun sznden dolay glmsedi ve dedi ki: Ey Rabbim! Beni, gerek bana gerekse ana babama verdiin nimete kretmeye
ve honut olacan iyi iler yapmaya muvaffak
kl. Rahmetinle, beni iyi kullarn arasna kat.
(Neml, 27/19)
Rvler nakl eylemiler ki Resl
Davet etti nemleyi ol pr-usl
Geldi nemle ho ana verdi selm
B-edeb kld huzrunda kym
Dedi mra ben deil miyim resl
Kavmini tahzr edip oldun fodl
imdiye dek kime klmm sitem
Kim sana y kavmine zulm eyleyem

Cevb- Mr
Ol zamn at zebn ol h- mr
Eyleyip ha senlar b-ftr
Badeh dedi i eh etme itb
kidir buna cevbm b-savb
Evveli budur ki ey h- cihn
Hak nebsin sen bilirim b-gmn

Sleymniyye 89

Kime zulm eyleye kavm-i mrseln

Ann iin demiim l-yeurn
Yan bilmedin sizi kesr edeler
Bilseler hod an kanda edeler
Bu ie ikinci zrm bu idi
Hatm- nefs deildi hatm- kalb idi
Yan bu idi murdm ki bular
Askerinin znetin grmeyeler
Korkarm ki kalbleri meksr ola
Ann ile zikr-i Haktan dr ola
sterim her dem salhn bunlarn
Dilerim Haktan felhn bunlarn

Tafsl-i zr-i Nemle

n bular oldu rey ben imm
Cmle benden sorulur yevml-kym
Hizmetimdir bunlar ben saklamak
Dim ahvlini ho yoklamak
Geri olmuum bularn beleri
Lki mande benim hdimleri

90 Hseyin Akkaya

Hak beni r komu bunlar koyun

Kurd elinden almasam olur zebn
Ger obn koyuna irgrse hat
Mstehkk olmaz o r crete
Lykm bu yolda ger giysem ab
T ki rz- har iidem merhab
sterim ki y Neb yevml-cez
Har ede diller ile ol Hud
Mmine bundan eed r olmaya
Zlim ile har ola dr olmaya
Geri kim mrum zafim haste-dil
Lki gayretle olurum hem- pl
Gayret ile nki balandm kemer
Bana olur m mudil hi kem er

Hisse Ez-Kssa
Mr- dn n bu sz syledi
n nasyih remzin if eyledi
Dinle mrun szn merdnedir
rife her bir sz drdnedir

Sleymniyye 91

Zerreden kl odur ki pend ala

Syleyen sz kim olursa ola
Gr ki nice adl ediptir mr iken
imdiki beler oluptur dil-iken
Sreti insn man grg-misl
Anlamaz i nolusar yevms-sl
bu dnydan hemn zhir bilir
Yer yzinde kendiyi khir bilir
yle mest etmi bular devleti
Ekser bir mrca ekmez gayreti
Hkm ile tmr edinmi bir ili
Mra saymaz nice merd-i kmili
Zum eder ki kendiye tmr olur
Anlamaz zulm ile zehr-i mr olur
Mltefit olmaz rey hline
Lki mildir bularn mlna
Gelenin kurd olsa oban i h
Ol srnn varl olur tebh
Dinle szm ey zamne beleri
Dirilenler cmle halkn yeleri

92 Hseyin Akkaya

Gel bu drre kalbini eyle sadef

h- mazlma sakn olma hedef
Tr-i mazlm hdr olma nin
Gfil olma dokunusar b-gmn
Hakk gfil sanma zulmnden senin
Hikmeti var ibu hilminde ann
Grre olmaz mehle kl saknr
nki Kurn ire tehs oknr
(Reslm!) Sakn, Allah' zalimlerin yaptklarndan habersiz sanma! Ancak, Allah onlar
(cezalandrmay), korkudan gzlerin dar frlayaca bir gne erteliyor. (brahim, 14/42)
nki mehli var Hakn ihmli yok
Bulusar zulmn zlim az u ok
Hz. Peygamber yle buyurmutur: phesiz ki Cenab- Hak zalime mhlet verir ama
ihmal etmez.
Kmet-i mazlm zulm etmi kemn
Gzleri ya kiri olmu hemn
Ol kemna hn tr eylemi
Halka-i emini zih-gr eylemi

Sleymniyye 93

yle kim hzr oluptur dopdolu

Sanma ki atlmaya ey bahtl
Atsar bir gn an dest-i kaz
Ana zlimler nin olmak sez
Kefr ile olur vilyette nizm
Bir ky ire zulm ile olmaz kym
Bu durur maksdum ey halk-fern
Bizi ol zlimlere klma karn

Du-y Pdih- slm Ebbedehllh l-YevmilKym

Nice dil dah vardr der-cihn
Sye-i Hakk olan anlardr hemn
Anlar olmasayd ber-ry- zemn
Yklrd cmleten dny v dn
Olmasa mazlm iinde zll- hn
Mm eder mazlmu zulm-i zlimn
An zll- eh Sleymn- zamn
Kim odur mazlm iin kehfl-emn
Nitekim mazlma avn eder o hn
Hak muni olsun ann her zamn

94 Hseyin Akkaya

Sret eh lki hulku enbiy

Her kaan grse gedy dir biy
Lutf- hulkuyla mzeyyen ho-hsl
Zr-i destinde olan sde-hl
Himmeti bu kim raiyyet kayrr
Zra kim Rabbisi yle buyurur
Syesinde ho geer bay u ged
Kendiye lzm budur klur ed
yle kuanm klcn der-cihd
Gazv ile mehr oluptur fil-ibd
Drra-i mmer elinde her zamn
Yiyiser andan vel yoldan sapan
Pes ann-n vcib olmutur du
Cmle halka ger gan v ger ged
Bu durur virdim ki ey Rabb-i Kerm
Ermesin dillere mekr-i lem
Dn dnysn mamr eylegil
Hem adsun dah makhr eylegil
Kim olarn syesinde her zamn
Dn dnymz oluptur b-ziyn

Sleymniyye 95

Kuvvet kudretlerin eyle fzn

dilnin mrn eyle uzun
Hizb-i Haktr glib eyle btla
Btl etme mudil dile

Hisse Ez-Kssa
kl isen anla ibu kssadan
Lki mahrm olmaygr hisseden
Tbi beyninde herkes rdir
Kavl-i Ahmed ibu sze ddir
Hz. Peygamber yle buyurmutur: Herkes
obandr, eli altndakilerden mesuldr.
Rayesinden her kii mesl olur
Ol dem ire nice ehler kul olur
Her kii hlince adl etmek gerek
kla ibret yeter mr- zirek
nki adl eyleye hayvn- sar
Etmese insn olur andan hakr
Hak huzrunda cevb imdiden
Vermesin fikr et gelir tz irteden

96 Hseyin Akkaya

rif oldur ki an fikr eyleye

Girmedin kmasn zikr eyleye
Hz. Ali yle buyurmutur: Girmeden k
yerini hazrlayn.
Sonunu sanmayp i etse kii
Tiz helke eriir ann ii
n mesel badel-kelm eyler yn
Syle bir ho kssay etsin beyn

Hikyet-i Mnsib-i Hl Makl

Bir zamn iinde rbh u el
ttifk etti ol iki bed-fil
Kim girip b ire yiyeler zm
Hisse var bundan onat dinle szm
Seyr edip bir su delii buldular
Dard zahmet ile andan girdiler
Bbndan b hl sandlar
Baladlar salkma di sundlar
tih vf ineb vfir idi
Say idben her biri andan yedi

Sleymniyye 97

Yiyerek dilki delii fikr eder

Dar idi der kmasn zikr eder
Dedi ok yersem zmden b-gmn
Az nefiden ok ekiserven ziyn
Dah yersem delie smaz ikem
Boaz ucundan ne lzm gam ekem
Asl budur kim hemn kni olam
Havfm bu ehvete mni klam
n el megl oluptu lezzete
Gr ki nice uraysardr lete
Mltefit olmaz delik ahvline
Sayi durmadan boaz mline
Dde-i akln ehvet brm
Mahrecin anlamam n kr imi
Bm-i cna glib olmu ehveti
Batn doldurmaa cell-i himmeti

tirz- Rbh B-egl

Pes ele dedi rbh- zrek
Yediini kii hazm etmek gerek

98 Hseyin Akkaya

kacan sukbeyi fikr eylegil

Ger sarsan yok szm durma yegil
Dne iin dme dma kl fer
imdiden geri hurca kl yara
Vaktidir kim gidelim bvn duyar
Ger delie smasan postu soyar

Cevb- egl B-Rbh

Dnd rbha el verdi cevb
Pr-hat idi vel sand savb
Dedi imdi fursat el verdi bize
Gel yiyelim bizi bunda kim seze
kl olan fursat fevt eylemez
imdi korkuyu yarn kt eylemez
Fursat fevt eyleme gavgy ko
Olmu zmden ye hm sevdy ko

Cevb- Rbh-I gh
Dedi rbh ana ey miskn el
rif olan hli kor anlar mel

Sleymniyye 99

Aldanrsn geri cz lezzete

Anlayasn tu olcak mihnete
Boaz ucundan kimesne kuyuya
Dmei lyk grp kanda diye
bu resme ana ok pend eyledi
Semini lkin tama bend eyledi
Dilki syler muttasl yerdi el
Duydu bvn dinle imdi noldu hl
Kodu bvn n bular sukbeye
Vy ana kim ayanda olmaya
n sebk-br idi dilki erdi tz
Ol delikten kmaa eyledi hz
Evvel endz ile yemiti a
Srat ile kt kurtuldu ba
nki ifrt ile yemiti el
Kalmamt ana kamaa mecl
Srerek yklarak geldi bu da
Yedii kt gzinden ey dede
Ban soktu delikten ieri
Lki karn tok idi kald geri

100 Hseyin Akkaya

Eriben bvn ana vurdu as

Der idi hz cez men-as
Pes as darbn yedike el
enleyi dilkiye arz eylerdi hl
Taradan der ana rbh- zarf
Sacanca yiyeydin ey nahf
ol kadar vurdu amdu ey sad
yle kim yemezdi an tabl- d
Her taraftan yediin kusturdular
Seng-i lanetle an bastrdlar
Bu hakretle an ldrdler
Nice alar ana gldrdler

Kssa- egl-i Bed-Filden Hisse-i Mel-i Shib-i

Kemldir
Semina erdi mi bu ibret-nm
Dde-i ibretle bak olma am
Anlar isen hasb-i hlindir senin
Ol delik kabr-i melindir senin
Ol el nefsin durur b bu cihn
ok yedirmekle sakn klma muhn

Sleymniyye 101

Bu cihn ire mehrimdir hm

Koruya girmekten eyle ihtim
er ipin tak nefsinin gerdnna
T ziyn ermeye ann cnna
Bala ol yerde ki izn-i er olur
An bo etme ki bildiin klur
B hl sanma vardr shibi
Kadr-i hcetce yiyigr ey eb
Key sakn cem eyleme hill harm
Varcak kabre ekilmeye garm
Ml-i dny mr durur sanma asel
Son pemn ass etmez fil-mesel
Nakl akla tbi ol pend eylese
Pend ile her keyi bend eylese
tirz etme sakn hem- el
Uy savba tutmagl rh- dall
B-edebden dediler ren edeb
Bak alin hline ekme taab
Hrs ile hor olmasn nefs-i nefs
Pes tama birle nefs olur hass

102 Hseyin Akkaya

Hem- rbh bulmak istersen reh

Cehd edip bunda sebk-br ol eh
Yklenirsen bunda ger vizr-i sakl
Mkil olur kabre smak ey ceml
Ho meseldir ho mnsib kssadr
kla her harfi kll hissedir
Pes kelm- gayb idi geldi dile
Kadrini ancak bunn rif bile

Hazret-i Sleymn Shib-i Zebr ken r Etmeyip

Mr- B-Zrdan Vaz u Nashat Taleb Eyledikleri
Mr- dn ha n verdi cevb
Cmle sz hb u matb u savb
Dedi ol eh szn kand eylegil
Bana bir ka vech ile pend eylegil
Kim senin pendin ile mil olam
Olmaya ki her ie gfil olam
Zerreden rif odur ki pend ala
r- nefsi t ki ann kand ola
Dedi ol mr ey Sleymn- Neb
He kim ola peyamberler gab

Sleymniyye 103

Hak sana kld musahhar yelleri

Kat edersin nice aylk yollar
Tahtn her dem gtrr ol revn
Kanda istersen ulatrr devn
Pes irettir ki dny yel ola
Yelenin destinde ancak yel kala
kl olan kimse dayanmaz yile
Dayanrsa dt vaktin bile
yle bil ki ibu dny yel durur
Shibini bir nice gn yldrr
Her kimi etse Sleymn bu cihn
Mhrn alr elinden bir zamn
Gnln vermez buna kl olan
Kendiyi kul eylemi gfil olan

Hazret-i h Nashat- Mrdan Tamm Hazz Edip Ziyde Taleb Ettikleridir

Dinledi eh dedi dah kl ziyd
Kim nashat birle hsldr murd
At azn dedi ey shib-Zebr
Key sakn kalbini gelmesin gurr

104 Hseyin Akkaya

Hak sana vermi durur bir htemi

Ann ile zabt edersin lemi
Pes irettir ki cmle bu cihn
ki dirhem taa demez b-gmn
nki dny devletinin sonu let
kl olan ana etmez iltifet
n Sleymn ibu pendi dinledi
Eltaf- vech ile tahsn eyledi

Hazret-i Sleymnn Mr- Zafe Lekerinden Sul

Ettiidir
Diledi kim ola hlinden habr
Azn ap sat misk ile abr
Dedi kim ey h- mrn bir sul
Eylesem var m cevbna mecl
Dedi ey eh her ne buyursan sez
eh hitbndan eref bulur ged
Dedi mra syle hlin bilelim
Askerin mi ok ola yhud benim

Sleymniyye 105

Cevb- Mr- Zaf

Dedi ol mr lekerim artk durur
bu hli Hak bilir tank durur
idip dedi Sleymn- zamn
Gzlerimle greyin gitsin gmn
Emr kld lekerine mr-i mr
kt bir cinsi ininden b-ftr
Doldu sahr v dereler da u ta
Sanasn mr oldu cmle kuru ya
Bunu grd v Sleymn tanlad
Lekerinden dah kald m dedi
Dedi bir cinsi durur bu y imm
Hak bilir ki dah kmad tamm
Bunclayn dah yetmi cinsi var
Ger kar anlar dah kanda sar
nki ha hl-i mr oldu yn
Syledi bu sz anda der-miyn
Cevb Ber-Sebl-i nsf
Ger garmin mr ola merdne bak
Okuyugr her birinden bir sebak

106 Hseyin Akkaya

Herkese etme hakretle nazar

Man gzle olma sakn b-basar
Anca mr anladn merdn olur
Nice grbe bildiin rn olur
Her kii mestr olur tahtel-lisn
Sylese hli bilinir ol zaman
Hz. Ali yle buyurmutur: nsann ahsiyeti dilinin altnda gizlidir.
nki bunda oldu bu szler tamm
Diledi ki ge andan ol hmm

MruN Hazret-i Sleymn Ziyfetine Davetidir

Bir rivyet dah var beynel-enm
hreti var syler an hs u m
eh Sleymn nki gmek diledi
Ahsen-i vech ile ol mr syledi
Dedi kim ey revnak- ry- zemn
Nola terf eylesen derv evin
Yan ben miskne mihmn ol eh
Csse-i b-cnma cn ol eh

Sleymniyye 107

Geri kim mrum hakrim kara yz

Lki cmle bir ehin kullaryz
Hak seni h etti bizi zr-i dest
Sana bir olmak gerek bl v pest
Menzil iken emse eflk brc
Her gednn beytine eyler vlc
Naksa varmaz ann ile rifati
Artk olur belki her gn rabeti
Ben gednn htrn eyle d
Hak seni d eylesin yevmet-tend
Bana bu izzet yeter kim denile
Sohbet etmitir Sleymn mr ile
Davetin bu vech ile etti tamm
mtihn etti an ol dem imm
Dedi lutf ile ana ey mr- mr
Lekerim oktur olursun b-huzr
ns cinn vah hem hayl haem
Bunlara lzm durur vf niam
Anlad ki ibu szdr imtihn
Gr ne der lutf ile nemle ol zamn

108 Hseyin Akkaya

Dedi ana ey Sleymn- Neb

Bu gam unlar yesin kola gab
Geri kim konukladm htr
Gam yemem zr veren Allhtr
Neye kdir ola mr- b-mecl
Lki avnullha ettim ittikl
Bilirim cmleye oldur rzk-dd
unu kim yazd ezelde b-midd
Rzk iin gam yer mi hi kl olan
Derdine dm yeler gfil olan

Davet-i Mra cbet-i htr

Dinledi eh anda n mrun szn
Pes icbet syuna tuttu yzn
Ho konuk oldu Sleymn- zamn
Gitti ini ire ol nemle devn
Kasd bu ki m-hazar ihzr ede
zr ile az nesnesin iksr ede
Kavmine dedi ki mjdolsun size
Hak konuk verdi Sleymn bize

Sleymniyye 109

Srat eylen m-hazar ihzr edin

Her birin bir vech ile izr edin
G edip bu sz handn oldular
Say ile her biri endn oldular
Kopt ol dem ilerinde bir nefr
Def-i ihzr eylediler ok ar
Ydlar meydn iinde b-umr
Mr- b-dilden bu ii kim umar
Bu cevi der kandan aldn anda hn
Dedi budur fazla-i esb-i ehn
Kendisi dah cerdn riclini
Azna alm grn neyler an
n getirdi haclet ile ol butu
zzet ile hn nnde kodu

tizr- Mr- Zaf

Ho feshatla terennm eyledi
yle kim ol eh tebessm eyledi
zr ediben dedi ey h- kebr
Sen Sleymn u benim mr- hakr

110 Hseyin Akkaya

Ben kim olam sana lyk nem ola

Sana nisbet nice yem ebnem ola
Pes karnca ne ola a nola
Lki maksdu budur inola
n eh mhd olan karncadr
Herkesin ihds mikdrncadr
Terennemet bi-fashil-kavli ve-matezerat
nnel-hedy al-mikdri mhdh
Pes bu minvl zre ok dedi kelm
Hsn-i vech ile kabl etti imm
Emr kld aldlar bundan kamu
Doydu asker halk bunla ey am
Sanasn kim kimse bundan almam
Ot u arpa hep durur eksilmemi
Zra ol mr anda etmiti du
Ann iin Hakk ana verdi nem
Pes demiti anda ey Rabb-i Cell
Sen beni etme Sleymna hacl
n murd-bah pdiehtir ol Hud
Ol dusn nemlenin kld rev

Sleymniyye 111

Tamm- Ahvl
Kim ki ol dergha kld iltic
Rz ren olusar leyli dc
Her kimin kim kr olsayd asr
Ana arz ile olur gyet yesr
Lki arz etmekte herkes bir deil
Kalb-i sfde biter reyhn u gl
Sz ile atlsad tr-i du
Eriir ana nin olsa Sh
Kavl-i acm olcak byle mcb
Ola m insin dusna hicb

Hisse Ez-Kssa
Yine bu iten bize ok hisse var
rif isen gel olugr hissedr
Gr ki kadrince karnca himmetin
Say edip ileri iltr gayretin
Gayret ile olduu-n ol devn
Ana mihmn oldu ol h- cihn

112 Hseyin Akkaya

Her kii sayince bulur devleti

Say edegr t bulasn izzeti
det etse kii nefsine kesel
Yemez ol kes rh- nahlden asel
Buna hiddir kelm- zl-at
Leyse lil-insni ill m-se
Rh- Hakta s ol etme zhl
Cebre meyl etme sakn hem- cehl
Dediler ol nemleye sad fern
Say ile oldu Sleymna karn
Hem dah gr ki o h- memleket
Rifat-i n ile etti meskenet
Nimetine gark iken her mr u mr
Nemleye oldu konuk etti karr
h iken mrun szn redd etmedi
Gitme dedi konuk oldu gitmedi
Nezd-i Hakta olmak istersen ulu
Mr ile mr ol sakn etme ul
Kibr kbrn nki birdir sreti
Kibri terk et t bulasn devleti

Sleymniyye 113

Hazret-i Sleymn Sanya Kondukta Hdhd

Bulunmayp Ukb Ardnca rslidir
Gel beri ey hdhd-i akl zek
A gnl evrkn andan oku
Perr-i himmet ap z eylegil
Gir seb-y evka pervz eylegil
Marifet tcn vurun ol kssa-hn
Ver bize Belks-i manden nin
ide an Sleymn- zamn
Rite-i slma nazm ede hemn
n konukluun tamm etti o mr
Diledi ol h ede andan ubr
Yel gtrd tahtn oldu revn
Erdiler Sanya anda ol zamn
Grdler bir ho makm- mstev
Bitmi anda hem nebt- hzrev
Diledi anda konup kla namz
Hem gd edip ede kr niyz
Pes henz olmu idi vakt-i zevl
Ol araya kondu ol shib-ceml

114 Hseyin Akkaya

n vd iin Neb su diledi

Ann iin yokladlar hdhd
Hdhd komutular su stne
Yan su bulayd kanda istene
Zra bir yerde bulunmasayd su
Hendeseyle an ho bilirdi o
Yerin altnda bilirdi b-niz
Der idi hem anlara kadr zir
Kazar idi dvler anda bir kuyu
karrlar askere yeter suyu
Yer ana olmazd hil grmeden
Nitekim sizler grrsiz sradan
Bazlar demi ki ol h- cihn
stne kular olurdu syebn
n Sleymn zre dt ftb
Kular yoklad bir birden hisb
Grd kim hdhd grnmez cy bo
stedi eyhut-tuyrdan an ho
Kerges-i eyhut-tuyru okudu
Gremezem hdhd noldu dedi

Sleymniyye 115

Bana noldu ki gremezem an

Yoksa gaybet meyledi benden teni
Dedi elbetde azb edem kat
Y boazlayam an yene eti
Y bana ey-i acb ile gele
Kim ann bu crmne hccet ola
(Sleyman) kular gzden geirdi ve yle
dedi: Hdhd' niin gremiyorum? Yoksa
kayplara m kart? Ya bana (mazeretini gsteren) apak bir delil getirecek ya da onun cann iyice yakacam yahut onu boazlayacam! Neml suresi, 27/20-21.
Dedi kerges y Neb ben bilmezim
Dah kanda oldun anlamazm
Lki ukkba sorun yed ola
Hdhdn kanda idgin ol bile
Okdlar pes ukb geldi ol
Dedi an ben getirem y Resl
Gitti tavancl hevnn yzne
Gel beri bu defa hdhd szne
Grd hdhd ki konar h- cihn
Diledi seyr ede sy- smn

116 Hseyin Akkaya

Bir zamn etti sud- ber-hev

Bakt yer yzne grd bir fez
Kim ann gibi emen grm deil
Anda ok bitmi idi reyhn u gl
Ho glistn u akard selsebl
Deme blbl ana bulmazd sebl
Belksun bostn idi ol fez
Ana meyl eyledi hdhd ez-kaz
Yumdu perrini v szld hemn
ndi ol bostna kondu ber-zemn
Grd bir hdhd durur Anfr ad
Bu varan hdhd ad Yafr idi
Pes Yemen Anfri m Yafruna
Dedi kandan geldiniz memr ne
Dedi imdi Mekkedendir gelmemiz
Kiver-i mdr velkin ilimiz
eh Sleymn kondu Sanya bu gn
Cmle h ann katnda ser-nign
Ben ann hdimlerinden biriyem
Ana nisbet katre olmaz nice yem

Sleymniyye 117

Yer yzinde ins cin sultndr

Vah tayra hkm eden fermndr
Der ana Anfr Sleymn kim iki
Yer yzinde pdih var m iki
Dedi kim Yafr Sleymn- Neb
Kim Neb Dvud durur ann ebi
Hem neb durur o hem h- cihn
Tahtn yeller gtrr her zamn
Mecmaal-bahreyndir ol shib-krn
Mye-i devlet olur ana krn
Kavl-i Allh birle ol hkim durur
Pes ana t olanlar kim durur
Ol Sleymn ola ben hdhd-nahf
Nicesi vasf edem an ben zaf
Dnd ana dedi ey murg- zarf
Kim durur hn senin olgl arf
Dedi Anfr bu ehirden bir kuam
Sye-i Belks ile hli hoam
Dedi Belks kim durur bildir bana
Dedi diyem bir bir evsfn sana

118 Hseyin Akkaya

Dedi Belkstr bu yerde melike

Pdihlkta buluptur meleke
Cmleten arz- Yemen zabtndadr
Anclayn pdihd kandadr
On iki bin beleri vardr tamm
Her biri yz bine kdir ves-selm
Geri kim srette avrettir o eh
Lki ehler ire olmutur meh
Ger gne doayd ez-ufk- sem
Mh u encm olusarlar b-ziy
Saltanatta yle bulmutur keml
Pes kamu ehler katnda bir hill
Berr bahr iinde bunun adli var
Kim diye dnyda bunun adli var
Gel sana gstereyin kkn ann
Hem dah gr nicedir mlkn ann
Bir murassa kasr vardr key ulu
Her ebin anda yatar ol bahtlu
Dedi Yafr gideli elenmiim
Hem bu cya b-iczet gelmiim

Sleymniyye 119

yed ola yoklaya h- cihn

Bulmayalar nefsime ere ziyn
Pes iczet ver ki edeyin rc
Varayn ol h nne b-huz
Dedi Anfr ana kim ey ho-siyer
Pdiha iltigr bir ho haber
Bu haberler belki ha ho gele
Hem senin tehrine bir zr ola
Bu sz tahsn edip Yafr o dem
Seyr-i Belks iin vurdular kadem

Ez-n-Cnib Sfat- Ar- Belks

Grd anda bir aceb kasr- azm
Olmam ann gibi misli adm
Drt direk zre yaplm bir bin
Kadruh sebne zeran fil-hev
Bir direk ykt- ahmerden idi
Birisi ykt- ahdardan idi
Birisi dah zmrrdden ann
Rbiincisi idi drden ann

120 Hseyin Akkaya

Ann evsfnda ksrd zebn

Ann iin kasr- kasr ettik hemn
Belks v kasrn seyr eyledi
Zabt edip ahvlini gr neyledi
Dedi Anfre o dem ey murg- ho
Gel benimle bile edelim hur
T bilesin ki Sleymn- zamn
Yer yznde olmu ol h- cihn
Atlar perrini bunlar ber-vifk
Grdler ukkb gelir ittifk
Ferr-i perrinden sad dolmu cihn
Rinin her birisi eyler fign
Anlad hdhd ki kasd eder o dem
Yalvarp ukkba pes verdi kasem
Dedi ey hut-tuyr kyma bana
ol Hud hakk ki fer verdi sana
n Hud nmn iitti ol Harf
Titredi her ri san berk-i harf
Dedi ey murg- zaf akln kan
Kendi destinle helk ettin seni

Sleymniyye 121

ok vad etti Sleymn- zamn

Bana dar olusardr gin cihn
Dnd ukkb ile utular revn
Vakt-i asr olmu idi hem ol zamn
Erdiler pes arz- Sanya o dem
Hdhd alm idi efkr- gam
Cmle kular karlad bunlar
Unf ile sylerdi ann her biri
Kimisi der ki keser ban senin
Aksardr ddeden yan senin
Kimisi dir ki yolup uryn eder
te-i tbn ile biryn eder
Brar ol ss gnde gnee
Vy ana kim bu azba sataa
Kimisi der ki yolar rin senin
Beyt-i mr ire biter iin senin
Kimisi der ki hilf- cins ile
Emr ediser nice mddet habs ile
Gamm zre hdhdn gamm vurdular
Derdine vakt-i dev semm vurdular

122 Hseyin Akkaya

bret-i Murgn
nki dma de bir murg- zirek
Pes temdr ile ancak gerek
Cem olup cmle temc olur
Ellere seyr bana ac olur
Kimisi gler kimi yol gsterir
Kimisi sa u kimi sol gsterir
Kimisi levm kimi takr eder
Kimi ardnca kimi tasrh eder
Kimisi ho oldu der kimi gler
Kimse bulunmaz gz yan siler
Kimse bulunmaz ana ol dem sadk
Bahr-i gurbette kalr yle gark
Dah bulunmaz imi nn u nemek
Geri oktur in vakti yemek
in oldur kola sbit-kadem
Dest-gri oladr d v gam
Birisi demez giriftr oldu ol
Sen hals eyle an ey lutfu bol

Sleymniyye 123

Byledir hli zamne halknn

Yolulu arma y Rab kimsenin
lem ire olmaya bundan elm
Gle ad de girdba halm

Racan lel-Kssa
Bunlar g etti hdhd-n-tvn
Her azb fikr kld bir zamn
Terk-i ser etmek dedi sn ola
Pes nihyet bu ki ten b-cn ola
Hem kolaydr bu dah uryn olam
te-i tbn ile biryn olam
Cmlesine rz oldum ben zebn
Lki n-cinse rz vermez dern
Nezd-i kl gayrs sn olur
Sohbet-i n-cins azb- cn olur
Der idi dilden ki ey halk-fern
Sen beni n-cins ile klma karn
Bundan zge olmaya dzah terin
Kim kii n-cins ile ola karn

124 Hseyin Akkaya

Hisse Ez-Hisse
Gel sana bu kssalardan hisse var
rif olanlar olurlar hissedr
Kssann aldanma zhir krna
Krn kesr et eresin lbbne
T sana hsl ola zevk-i dern
Aldanr krna her n-dn- dn
Mazn al tuma-i rh et i cn
Krn alsn alaf etsin hasn
Bil ki aslndr senin nr- resl
Ricat eyle aslna olma fodl
Aslna meyl eyle dim ey cvn
Aslna vsl ola t kim bu cn
Bil senin cinsin deil eytn u gl
Rhunu niin edersin ana kul
Blbl-i rhun yeri glzr iken
Nice mesken ola her glsz diken
Asl nki blbl-i rhun nefs
Yarar m pes ana z- hass

Sleymniyye 125

B- kudsden geliptir dnyeye

Zg ile konmak der mi cfeye
lem-i aslden etmisin zhl
Nefsine ho geldi dny ey cehl
Pr-muattarken dimn by-
Ho mlevves eylemi irkin kohu
Anladn m nereden erdi halel
By- srkn ho gelir hem- cual
Zra n-cins ile oldun hem-nefes
Pes karn-i filin iler cmle kes
Verdi hdhd hrmen-i cismi yele
T mushib olmasn n-cins ile
Sen ki insn- mkerrem olasn
Pes niin n-cinse hem-dem olasn
Yarar m merteben insn ola
Z ile tt sana yeksn ola
Ger ulatn ise ibu hisseye
imdiden geri gelelim kssaya

126 Hseyin Akkaya

Ez-n-Cnib Kelm- Hdhd ve Ahvll-Kssa

Dnd hdhd dedi yrn- saf
Ben vef umdum yedim seng-i cef
Ben garbe nki etti eh vad
Dah sz dedi mi t tutam md
Kim o sz imdi bana ola mens
Hem bu nefs-i b-kesim bula hals
Dediler ki syledi bir sz Resl
Ol mrvvet madini shib-usl
Budur ol dedi meger vere cevb
Ol cevb ola savb-ender-savb
idip hdhd bunu oldu ferh
Dedi mercdur gide benden terah
Geldiini duydu n ol ftb
Okudular hdhd ol dem itb
Krs kodular o ha ol zamn
Pes sud etti o dem shib-krn
Pr-mehbet oldu meclis ey dilr
n oturdular ulular yer yer

Sleymniyye 127

Emr kld ki Sleymn nideler

Vah u tayr cmle ihzr edeler
T grben cmlesi ibret ala
Her birisi hizmetinde cst ola
n siyset birle zabt olur cihn
Lyk oldur ki ede h- zamn
Kang ehde ki siyset olmaya
Ol vilyet ire revnak kalmaya
Urunun mln ala nki emr
Filine tahrk edip olur zahr
Ml ile n mcrim olan kurtula
Gayrya crm etmee cret gele
Ol sebebden dola lem err r
Balaya yer yer ede fitne zuhr
Pes azb etmek gerek hdhd-misl
Gayrya isyna kalmaya mecl
n getirdiler huzra hdhd
ok tahiyyt senlar okudu
Lki havfndan gidipti zehresi
Hep temc oluptu evresi

128 Hseyin Akkaya

Bast edip yere cenh- zllini

Meskenetle hem srrd zeylini
Sryrek kanadn vardileri
h- lem dedi dah gel beri
n karb oldu u mikdr yanna
Hdhdn yapt ol eh bana
ekti kendiden yana dedi ana
Kanda idin ok azb edem sana
Dedi hdhd y Neb rahm eylegil
bu ku cnna az zahm eylegil
ol gn yd et geliser ey Neb
Duracaksn sen dah hdhd gibi
Cmle eye anda bir sultn olur
h ile ol gn ged yeksn olur
Hak huzrunda vukfun yd edip
Nola gesen ben kulun zd edip
imdi kdirsin ne etsen ben garb
Lki ilm-i Hak bize bizden karb
n iitti eh Sleymn bu sz
h ediben ya ile doldu gzi

Sleymniyye 129

Titremek tuttu hemn sat an

Srat ile tiz koyuverdi an
Bir zamn durdu teemml eyledi
Dnd rfk ile ana ho syledi
Dedi sana noldu kim tiz gelmedin
Vakti birle hizmete bulunmadn

HdhdN Hakkat-i Hli ve Cevb Verdiidir

Gitti havf dedi hdhd-tcdr
Ho feshatla ana ey gl-izr
Bir aceb nesne ihta eyledim
Sana demeklik iin hfz eyledim
Bir haberdir ki dah sen bilmedin
T ilel-n ana vkf olmadn
Ol sebebden ksr oldum hizmete
Dilerim kim diyem an hazrete
Der Sleymn ana ey murg- zarf
Grdn bildir nedir olgl arf

130 Hseyin Akkaya

ehr-i Seby ve Havsn Medhdir

Dedi hdhd ana ey kalbi saf
Varmm bir ehre kim ad Seb
Bir ulu ehr bins key acb
Nicesi vasf edem an ben garb
Her faslda itidl zre hev
Kaml brgs u baz olmaz eh
Taradan gelseydi ibu cmleden
ehre girdkte lrler cmleten
Cmle bostn ire var tk u kemer
Sanki Tb anda her h- semer
yle kim vasf etse vassf- cihn
Binde birin diyemezler b-gmn

Belksn Akl- Kiysetin Vasf Edip ha Hem-Ser

Olmaa Liykatin Tarftir
Ol vilyet pdih bir hatun
Nice merdi bak alr satun
Kendinin bir ar var gyet azm
Yetmi arn boy var misli adm

Sleymniyye 131

Birbiri iinde yedi kasr var

l sruyla havl hasr var
Pes sekizinci idi ar ann
Sm ile zerden idi feri ann
Lal ykt idi cmle seng ht
Kim grrse der ana het bihit
yle kim vasfnda cizdir dilim
Binde birisi deildir bu belim
Hem dah esbb- h her ne var
Cmlesi anda bulunur b-umr
Rey tedbr ire yoktur bendei
Kfv bulunmam ana hi bir kii
Bir gherdir sf v n-sftedir
Rite-i ha yarar yle dr
Nm Belks sreti gyet latf
Akl kmil cmle evz zarf

Belksn Mderi Cinn OlduunuN Asln Beyn Eder

Hem dah asln sorarsan ey Neb
Mderi cinn imi ins ebi

132 Hseyin Akkaya

Hem atasnn ad erhl idi

Kuvvet-i cismde sanki fl idi
Key ulu h idi n ol nmdr
Diledi ki alad bir gl-izr
h- fkn kzn beenmedi
Kendinin marzyyesi bulunmad
Ol zamnn hli bu idi hemn
Cinn ile insn grrd birbirin
Birbiriyle syleirlerdi murd
Ho olurdu her taraftan ittihd
Sz budur tefsr iinde tutma rayb
nki lem fitne oldu oldu gayb
Buldular bir cinni key hasn idi
Nm Reyhna vel ran idi
Diyesin kim cin deildi cn idi
Nicelere belki ol cnn idi
Pes nasb oldu ana akd-i nikh
Hill ile cem oldu olmad sifh
Bir gece dokundu tri b-hedef
Katre-i nsna c oldu sadef

Sleymniyye 133

n vcda geldi Belks bad-ez-n

Sanki Zhre tli oldu ol zamn
Bu idi nki o meh buldu keml
Gn-be-gn efzn idi hsn-i ceml
Sl r-deh erdi hsn ayna
Oldu zevk ehline hsn yne
Nice ehler ana gnderdi resl
Dilediler olmad biri kabl
Kimseye vermez rz amaz dehn
Amad ol kuflu mifth- ehn
Umarm ki ol ola msbh- h
Aa ann kufln mifth- h

Belksn Babas erhil Rhlet Edip Belks Yerine h

Olduudur
n budur kide-i leyl nehr
Geh hazn olur cihnda geh bahr
Dodu nki tulunur her ftb
Pes nedir dny iin bunca itb
Y niin marr ola shib-keml
n kemli durur esbb- zevl

134 Hseyin Akkaya

Tekyegh olsa sana zerrn serr

Merkadin olusar hir kuru yer
n erhil pdiehti ok zamn
Erdi bir gn mr bna hazn
nki bu dny deil dr- makar
Hayli mr eyledi bundan sefer
Yo idi ferzendi Belks oldu h
Kavminin iine dt itibh
Kimisi eh-zdedir etti kabl
Kimisi zendir diye etti nkl
Pes hilf edenler etti ihtiyr
Bir kiiyi pdih ey bahtyr
n niz oldu ara yerde hemn
Her taraftan ehl-i tedbr b-ziyn
Cem oluban hsn-i tedbr ettiler
Sulh iin tedbrlerin bir ettiler
Pes msv buldular ol kiveri
Hissesine hkim oldu her biri
Geti bunun zre nice sl mh
Zulme meyl etmee balad o h

Sleymniyye 135

nki bed-asl idi oldu kr bed

Bed-asldan ye demiler mr- bed
Zulm tas semm ile dolmu tamm
yle kim imiti andan hs u m
T u hadde kim rey ehline
El uzadrd cinyet kasdna
Zen ki dil olsa yedir b-gmn
Merd-i zlimden ki ettirir fign
Hssa kim ol zlim ola ecneb
Ecnebye eh demez ill gab
h odur ki ola anda nesl-i hs
Saltanat emri gtrmez is pas
Her ii ehline sevk eder Hud
eh mi olusar ya ferzend-i ged
Demek ile eh mi olur tekke-n
h odur ki ileye ehler iin
Halk- lem nki rencdoldular
Cem olup Belksa ekv kldlar
Dedi Belks her ne kim etse olur
hnzdr nki elden ne gelir

136 Hseyin Akkaya

Bu sz geri demiti srete

Lki yanmt dernu gayrete
Erde kim olmasa gayret hem- zen
Rayesi l-bd olur shib-hazen

Belksin Hle le Ol Zlim Hkimi Ele Getirip Katl

Ettiidir
Zr ile n fitne elvermez ie
Hle krdr den ancak baa
Yazd tiz bir nme gnderdi ana
Kendisini anda arz etti ana
Dedi cem et lekerim erfn
Hutbe edip iste anlardan beni
Rz oldum ben sana varsam gerek
bu kr etme tehr ey zirek
Senden zge nefsime yoktur sez
Ann iin ben sana verdim rz
n okudu nmeyi ol nmver
Gremez hazzndan ol zr zever
Ksda hilat giyrdi b-kern
Oldu gnlnden gy kev ehremn

Sleymniyye 137

Yazd bu dah ana bir nme ho

Ne demitir an dah eyle g
Gil gibi biraz ezildi samrad
Kendi kendiye sevindi gmredi
Dedi maksdum idi oktan bu kr
Gelmeye derdim bana ol gl-izr
nki ciz ola gelmeklik bana
Yzm zre srn varam ana
Ben buna demezdim ihsn ettiler
bu mkil ukdeysn ettiler
Bilmedi ki uraysar mkile
Anlamaz miskn ki baa ne gele

Ol Zimin Belks Dilediidir

Hutbe esbbn mheyy eyledi
Belksn kavminden an diledi
Dediler ki emr ann biz bilmeziz
bu ite biz ana sz klmazz
Dedi kendi nme gnderdi bana
Lzm olmutur anasz siz ana

138 Hseyin Akkaya

Andlar pes dedi kim verdim rz

Zra an kendime buldum sez
Kavm-i Belks birbirine dedi hep
Rst dndr gelmez ise sonu ep
Kimse bu srra deildir ehl-i rz
Cmlesinden eder idi ihtirz
ki batan bir yere geldi vekl
Pes nikh olundu b-vech-i ceml
ok nisr ettiler anda sm zer
Ho gnya erdi nice der-be-der
Muhtasarca pes dn oldu d gn
Kimse bilmez olusar cna dn

Bades-Sr Gyeg Olduudur

Askeriyle geldi Belks ehrine
Verdiler nice yk altn mehrine
M-hasal n hl ettiler sary
Dediler dmda gel hm der-y
Ho oturmu idi Belks arna
Sreti aks etmi idi ferine

Sleymniyye 139

emse c olmu idi burc- hamel

Rifatinden dememiti ana el
Ho tavler getirdiler an
vdiinden klca kalmad cn
Bir nice derden ieri girdiler
Pes harm-i ara ol dem erdiler
Bakt ara grd domu ftb
Bb- mekrinden yazar hsn kitb

arb le Mest Harb Edip Emrin Tamm Ettikleridir

nki grd hsnn oldu harb
Dedi Belks eyleniz bezm-i arb
Meclis ehli cmlesi duhter idi
Her birisi berk-i glden ter idi
Sk oldu cmlesinden bir gzel
Zer kadeh tutard anda sm el
Pes yrttler aya bir zamn
Hlet-i hamr oldu bunlarda yn
Gyegye oldu n vakt-i medd
Remz ile der skye hel min-mezd

140 Hseyin Akkaya

Verdiler dolu ana at ayak

Esb-i akl gitti v kald yayak
Kesti ban o demde akt dem
Buna gam Belksa oldu dem kadem
Kasrnn burcuna astlar ba
Zhir oldu n bitirdiler ii
in sabh oldu asker yer yerin
Durdular meydn- kasra yer yerin
T grp h mbrek diyeler
Her biri yolunca hilat giyeler
n gne dodu ziy doldu cihn
kre oldu olmular nihn
Grdler ba aslm burcuna
Bildiler dokunmam el drcne
Anladlar ki bu kr mekr imi
Geri hatundur vel pr-fikr imi
Kimse vkf olmamt bu ie
Cmle lem duydu n erdi baa
Bu iki leker kopardlar sad
Dediler ki sana h olmak rev

Sleymniyye 141

B-taab n dmene kldn gaz

Heft kiver ahl sana sez

bret
l ile gr nice etti ri m
Her emirde bil gerektir fikr h
Gc ile nki tutulmam gcen
Rey ile sayd et ne incin ne gcen
Zr ile etmez iin insn olan
Unf ile iler iin n-dn olan
n teenndir her ite ez-lh
Fikr ile et olmayam dersen tebh
Hz. Muhammed yle buyurdu: Yava ve
temkinle hareket etmek Rahmandan, acele
etmek ise eytandandr.
nki Belks dmene buldu zafer
Cmle fka yayld hep haber
Halk- lem nki olmutu bzr
Okudular cnna lan-i hezr
Pes it-y zulm idi leyl nehr
ems-i adl douban oldu bahr

142 Hseyin Akkaya

Yo idi bir kimse hayf oldu diye

Zlime kim ola kim bunu diye
dilin bir myu dse cmle ns
Vcib oldur ki edeler ana yas
Belki myu dmeden bir dilin
Ba dmek ye durur bin zlimin
dil iin ddir bay u ged
Zlime insfn versin Hud

Belksn ftb-Perest Olduunun Sebebin Beyn

Eder
Emn ile doldu kamu arz- Yemen
Belks iin oldu hep b u emen
Adl ederdi geri Belks mlkne
Lki zulm ederdi kendi nefsine
Zra kim emse tapard ol sanem
Bilmemiti dn mn u iyem
Bu idi ana sebeb ki ibtid
Davet etti belerin kld nid
Dedi ecddma kim idi lh
Grnr mi gzlere yoksa penh

Sleymniyye 143

Syleniz mabd- ceddim bileyim

Bende olup ben de secde klaym
Dediler kim yer g halk eden
Nimetine kullarn gark eden
Fikr edip dedi grnmez ol bana
Nicesi secde klarm ben ana
Lk emstir lem ire pr-ziy
Cmleye andan erer nev nem
Pes bana lyk ki bu mabd ola
Ben ne dndeysem size maksd ola
Hz. Muhammed yle buyurdu: nsanlar
meliklerinin dini zeredirler.
bununla cmle emse taptlar
kre rh- Haktan saptlar
Grd eytn bunu tahsn eyledi
Bunlara filini tezyn eyledi
Btl Hak sretinde anlad
Nr deycre vesle eyledi
Onun ve kavminin, Allah' brakp gnee
secde ettiklerini grdm. eytan, kendilerine
yaptklarn ssl gstermi de onlar doru

144 Hseyin Akkaya

yoldan alkoymu. Bunun iin doru yolu bulamyorlar. Neml suresi, 27/24.
Yok durur bir kimse kim telkn ede
Dn-i slm neydin tebyn ede
Ger iret olsa ana czce
Kfr ile yatmaz idi ol bir gece

bret
Ger ekvet kiiye hem-rh ola
Doru yolu grmeyip gm-rh ola
Rh- renken Hudya ftb
Nak ana nakktan oldu pes hicb
una kim Hak vermeye nr- yakn
Nr- ems ile grr m ry- dn
yet-i mn iken ems-i duh
Zulmet-i kfre sebeb olur zek
D-i akvet olsa dilde ey azz
Vcibi mmkinden etmez ol temiz
Emr-i Hak ren ne lzm sylemek
Mmtenidir mmkine vcib demek

Sleymniyye 145

Hdhd Mcery Takrr Ettikten Sonra Nme le

Belksa Gnderdiidir
nki hdhd sz takrr eyledi
Grdn cmle tahrr eyledi
Dedi ol dem ana ol h- cihn
Grelim gerek misin yhud yalan
(Sleyman Hdhd'e) dedi ki: Doru
mu syledin, yoksa yalanclardan msn,
bakacaz. (Neml, 27/27)
Yazd eh bir nme ki gyet kerm
btid Bismillhir-rahmnir-rahm
Dah anda yazd ol nr- dc
Ves-selm al-menit-tebeal-hd
Slisen dedi ki ey h- Seb
Kibr kfr zre kalp olma heb
Gel mselmn ol ki slim olasn
Olmaz isen hl malm nolasn
Hatmi birle nki hatm oldu kitb
Badeh eh hdhde kld hitb
Dedi ey hdhd gel imdi perrin a
Mhmil olma ibu ite ferrin a

146 Hseyin Akkaya

Bu kitbm yr ilk et ana

Hzr ol gr ki ne der anda bana
u mektubumu gtr, onu kendilerine
ver, sonra onlardan biraz ekil de, ne sonuca varacaklarna bak. (Neml, 27/28)
Ald minkrna hdhd nmeyi
Vurdular tc u giyindi cmeyi
At perrini hemn oldu revn
Mlk-i Belksa eriti ol zamn
Vard ol dem kasrnn kapsna
Diledi girmek ann tapusuna
Cmle ebvbn grr mulak kat
Bu imi yattkta ann deti
Girmek iin buldu bir ho revzeni
Grd yatar zahr zre ol zeni
Nmeyi sadrna ilk eyledi
kt revzenden gr imdi neyledi
Uyanban nki grd nmeyi
Giyinemez dehetinden cmeyi
Mhr-i ehte Hak komutu hasleti
Her gren an ederdi deheti

Sleymniyye 147

Durdu oturdu biraz fikr eyledi

Korkusundan Rabbisin zikr eyledi
Eline alp dedi kim bu biti
Deme kiinin deildir devleti
ltift edip kitb okudu
Nefsine g geldi biraz zazd
Fikr edip dnd okd mhrn
Sy- slma drd mihrini
Hteminden bildi kim shib-kitb
Key uludur ana kim eyler hitb
Meveret etmee pes etti r
Meveret birle eder devlet tul

Beyn- Fevid-i Meveret-i Mcib-i Meserret

Meveretle ilenen i sa ola
Meveretsiz ilenen pr-d ola
Her kime kim meveret det ola
Hdimi dim ann devlet ola
Meveretle hsl olur her murd
Dedi virhm bize Rabbl-ibd

148 Hseyin Akkaya

Meverettir mye-i feth u zafer

vir buyurdu srrdur haber
Lk etmen meveret her n-kese
T gln olmayasz hr u hasa
Meveret eylediin kl gerek
Her iinde t ola cst zirek
Meveretcin lim dn ola
Olmaya ki chil edn ola
Hem dah deyyin olup slih ola
Olmaya ki fsk u tlih ola
Zra kim fsk kii muvec olur
Muvecin ird dah g olur
Meveret etmen dah hem avrete
Ger edersen aksi gelsin srete
Zra kim hilkatte bunlar eridir
Hlifhnneyi dinle yeridir

Racan lel-Kssa
Dinle imdi davet etti belerin
Rey tedbr ire cmle yelerin

Sleymniyye 149

Kendi taht zre oturdu km-rn

Geldi beler her biri r-i jiyn
yz on ehl-i reyi var idi
Rey iinde her biri sehhr idi
Ger hev yznde olsa bir hisr
Top- rey ile alrlar an zr
Her biri geldi oturdu yer yerin
Dil-nvzlk birle and her birin
Dedi Belks ey benim kllarm
Rey iinde her biri kmillerim
Bana bir nme eriti key kerm
Evveli Bismillhir-rahmnir-rahm
Gel mselmn ol demi pes sniy
Olmaz isen ok ekisersin bel
Kibri terk edip mselmn olasn
Gebr olursan vakte hzr olasn
Hem Sleymn imi ol shib-kitb
Pes dellet eyleniz vech-i savb
Ben bunu kat etmedim bir vech ile
T ki sizin cmleniz hzr gele

150 Hseyin Akkaya

Bu emirde pes nedir vech-i savb

ttifk ile verin bir ho cevb
(Sonra Melike) dedi ki: Beyler, ulular! Bu
iimde bana bir fikir verin. (Bilirsiniz) siz yanmda olmadan (size danmadan) hibir ii
kestirip atmam. Onlar, u cevab verdiler: Biz
gl kuvvetli kimseleriz, zorlu sava erbabyz; buyruk ise senindir; artk ne buyuracan
sen dn. (Neml, 27/32-33)
Dediler ey pdih- hb-ceml
Kuvvet-i bes ile bulmuuz keml
Lekerinin kesretine yok aded
B-ecat her biridir bir esed
Askerin gnl v arkasola dz
Bire yz olsa da dndrmeye yz
Bizde hem kesret ola hem ittifk
Mnhezim olur bize kim olsa k
Ger bizim emrimiz rahn ola
Korkusundan niceler b-cn ola
Lk fermn- kavdr emr-i h
Sz senindir ne desen b-itibh

Sleymniyye 151

Sen buyur ki bende-i fermnnz

Rey-i h dinin kurbnyz
Evvel n harbe tarz ettiler
Sniyen emrine tefvz ettiler
Melike: Hkmdarlar bir memlekete girdiler
mi, oray perian ederler ve halknn ulularn
alaltrlar dedi. (Neml, 27/34)
Dnd Belks bunlara kld hitb
Dedi unu ki bilir an savb
Ger gire iklme bir yd pdih
kl olanlar bilir b-itibh
Ol vilyette zuhr eder fesd
Dah ok iler olur ey ho-nihd
Nice merdin rz olur py-ml
Zillete der nice shib-keml
Nice izzette olan olur zell
-i vsatte olan bulmaz kall
Ey nice kul kullanan kul olusar
Nice kadri zer olan pul olusar
Braalar izzet ehlin zillete
Dere rhat hem mihnete

152 Hseyin Akkaya

Nice server yryen b-ser ola

Ey nice p olmayanlar ser ola
Byledir hl bunu bilmez chiln
Dedi Kurn ve-kezlik yefaln
Ben (imdi) onlara bir hediye gndereyim de,
bakaym eliler ne (gibi bir sonu) ile dnecekler. (Neml, 27/35)
Pes hediyye gndereyim evvel
Greyim elim benim neyle gele
mtihn eyleyeyim ol kimseyi
Grelim yatl mdr yhud iyi
Hem bilelim eh midir yhud neb
Olmayam bu ite t blh gab
Gnderelim ana p-ke b-kern
Ann ile eyleyelim imtihn
Pdih ise alur bu p-kei
Biz de ana gre edelim ii
P-kei almaz neb olsa eger
Tbi olmak ister almaz sm zer
Kavmine n reyini kld hitb
Pes dediler cmleten hz savb

Sleymniyye 153

Pes tedrik etti p-ke emrini

Emr edip at hazin mhrn
ol tuhaflar verdi kim misli adm
Saklamt an hn- kadm
Misk-i anber verdi dah nicesi
Her ne var ise metn zbdesi
Dah verdi nice altn kerpici
Deme hn ana yetmezdi gc
Her metn zbdesinden nice yk
Tuhfe etti kimi kk kim byk
Abkar sanat idi sbg- Yemen
Gl sanayd gricek murg- emen
Nice yz verdi cevr ki eger
Grse an kzarayd verd-i ter
Burc- kasrndan doayd ger biri
Hsnne meh ola kzgn mter
Mh eger mihrinde bulsayd keml
Muttasl seyr zre olayd hill
Dne-i hlini grseydi hm
Dm- zlfine deydi b-him

154 Hseyin Akkaya

ihre-i rengnini grseydi gl

Gzlerinden her seher dkeydi ml
Nice yz dah bile verdi gulm
Cebhesi nruyla rendi zalm
Nisve-i Ysuf greydann birin
Ik bayla keseydi ellerin
Sret bende vel zdeler
Niceyi kul eylemi eh-zdeler
Dah verdi nice esb-i tzler
Yrseydi teng olurdu yazlar
Ziyyi cmle zer idi hem- licm
Cevher talarla bulmutu nizm
Cmle esbb murassd kamu
Nice sanatla dzlm ey am
Verdi bir tc- murassa ana hem
lemin ml ana olmaz be-hem
Verdi hem drc ile bir drr-i yetm
Kimse grmemi an misli adm
yle sf vurmam hi kimse el
Dest-i hakkk ile olmam epel

Sleymniyye 155

Cinn insten an kimse delmemi

Delmesine kimse hi yol bulmam
Dah verdi bir harez meskb idi
Berki necme tan eder mergb idi
Lki ann sukbesi muvec idi
Rh- bls gibi yan kec idi
Bir nice gn grdler yat u yarak
Verdi kol- krnaa at- yarak
Giydiler anda cevrler hulel
Vaz u slbu kamunun b-halel
Taktlar sm gerdene tavk- zeheb
Her gren cnna salard leheb
Taktlar kulaklarna gevhern
Sanki Pervn mh ile buldu krn
Pya halhl u kola vurdu sivr
Her biri bir remee oldu svr
Dah glmn donatt ol zamn
Verdiler her birine seyf kemn
Bata dlbend miynnda kemer
Yzlerine rek eder ems kamer

156 Hseyin Akkaya

Binip ata aldlar deste oyan

Pes elinden grenin dt inn
Drr boncuu kodu drc iine
Mh u Pervn girdi san burc iine
Cmlesin hne tertb eyledi
Kimi cevher kimi tezhb eyledi
Kodu sandk- zer ire bular
Vurdu hem azna kufl- cevheri

Rivyet-i Dger
Bir rivyet dah vardr eyle g
Muteberdir nakl edelim an ho
P-kei dzd irsl kasdna
Dinle imdi ibu iten kasd ne
Koydu ol kzlar olan ziyyine
Yan olan sana bakan yzne
Hem giyrdolanlara kz cmesin
Anlara talm kld neydesin
Mahzarna ol ehin n varasz
Hizmetinde ayak zre durasz

Sleymniyye 157

Ger size etseydi bir eyden sul

Her biriniz eyleniz tayr-i hl
Yan kz olan u olan kz gibi
Sylesin ki sizi bilmeye neb
mtihn etmek durur fikrim an
Siz an eylen ki ben dedim an
Dah ok sz syledi zhir nihn
Pes murd bu ki ede imtihn
Diledi kim yaza p-ke nshasn
det zre bildire hem cmlesin

Belksn Hazret-i Sleymna Nme Yazddr

Evveline yazd pes nm- Hud
Sniyen dedi ki ez-h- Seb
Medh ile tahsn okudu bad-ez-n
zr ile dedi ki ey shib-krn
Ben kim olam sana lyk nem ola
Sana nisbet nice yem ebnem ola
Lk indimde azz olanlar
Sana gnderdim kabl et anlar

158 Hseyin Akkaya

Sen Sleymn olasn ben mr olam

Umarm ki ben dah mazr olam
Hem demisin ki nebyim der-zamn
Dilerim ki an edem imtihn
Drc iinde neydin eyle yn
Azn amazszn klgl beyn
Nmeyi bu vech ile kld tamm
Mhrn ol nmeye kld hitm

Mnzir-Nm Nmdr Kimesnesini Eliye Ba Edip

Gnderdiidir
Bir bei var idi key mr-i kelm
Diyesin kim ana Efltn gulm
Ad Mnzirdi vel ber idi
Hle v harb ire pr-efkr idi
Sylese drler dkerdi ez-dehn
Hokka-i fikr idi ad der-miyn
Szde sihr etmek hell idi ana
Bu makle kim keml idi ana
Drr-i sze yle verirdi nizm
Utanrd an grseydi Nizm

Sleymniyye 159

ehler nnde ana sz sylemek

yle idi fil-mesel helva yimek
Krp an getirdi ol zamn
Enine hilat giyrdi b-kern
Dedi kim ey szde Sahbnm benim
Vrid oldu sana fermnm benim
Eliye ser ol bitir sen bu ii
eh Sleymna iletgil p-kei
Ho synet kl varnca t ana
Lutf- b-hadd ola geldikte sana
Kodu Mnzir yere hizmet yzn
Balad rfk ile syler szn
Dedi iin hande olsun sl mh
Eiinde bende olsun nice h
Mh- mrne erimesin ksf
Talatn kamrine ermesin hsf
Her ne dersen bende-i fermnunum
Yoluna ban komu kurbnunum
Sz ehindir bendeye dmez kelm
Hizmete bel balamm ves-selm

160 Hseyin Akkaya

G edip Belks tahsn eyledi

Ana baz nesne telkn eyledi
Dedi vardkta nazar kl yzne
Dikkat ile hem kulak vur szne
Ger yz tnd sz fazz u galz
Ola havf etme benim andan azz
Pdiehtir bilesin olmaz neb
Pes neb sanar raktan her gab
Ger sz leyyin yz bessm ola
ns cinn emrine ann rm ola
Bilesin kim ol nebdir b-mir
Eylemez mrsel Hudya iftir
Her ne sorsa ver cevb b-savb
Hilm ile rfk ile syle der-hitb
Rfk ile sylense sz memdh olur
Lutf ile kim gelse der mefth olur
Dah her yzden buna pend eyledi
Pend ile her geyi bend eyledi
Hem kard askerinden ok kii
Mnzire kotu bular p-kei

Sleymniyye 161

Belksn nnde Mnzir kodu ba

Leker-i eliye nki oldu ba

Hdhd Bu Cmle Ahvle Vkf Olduktan Sonra Pusudan kp Haber Ettiidir

nki bunda oldu bu iler yn
kt hdhd pususundan ol zamn
Dinlemiti ol ki Belks syledi
At perrini gr imdi neyledi
Sy- ha yle ki oldu revn
San hamme ferhine gider devn
Erdi h nnde kodu yz yere
Dedi kim ey h olan bahr bere
Hak Tel mrn klsn mezd
Tliin sad ola her rz- cedd
Flk-i kevne lenger etsin syeni
Mh u meh klsn heme dyeni
ker olsun eiinde cmle h
Halka-ber-g bendin olsun mihr mh
Emrine b olan bal ola
Hkmne t olan dal ola

162 Hseyin Akkaya

Dim dmenlerin makhr ola

Dostlarn her hl ile mesrr ola
Tkatim yettike ettim hizmeti
Hazretine eylerim ok minneti
Nmeyi Belksa ilk eyledim
Her ne kim sylerdi an dinledim
M-cery cmle takrr eyledi
P-ke ahvlini tahrr eyledi
Cmlesin erh etti nki bir birin
Eyledi eh hdhde sad fern
Manev hilat giyrdi hem cedd
Eylediler hem dah tcn mezd
Cmle murga an rehber kldlar
Zmre-i murg an ehper bildiler

Hazret-i Sleymn Mehbet zhr-n Dvlere

Tertb Emr Ettiidir
Elinin n eh kudmun anlad
Zmre-i cinne pes ilm eyledi
Dedi ey ebn-y te tiz durun
Himmetiniz klhann kzdrn

Sleymniyye 163

Sm zerden kerpi eylen b-umr

Hem dokuz fersah yere eylen hisr
Alt meydn ola st ar ola
Sm zer kerpiten ana fer ola
Dediler seman ve ta cmleten
Sratinden te oldu cmle ten
Vurdular n bunlar el sm zere
Dediler an nh fersah yere
Sm zerle feri n oldu tamm
Kalmad bir yer ki ola n-tamm
Cmle cem oluptu burda zerle zr
Vurdular etrfna bir l sr
Cmle altn u gmtendi ref
Hem cevhirle bezenmiti guref
nki meydn emri de oldu tamm
Dvlere emr etti anda ol imm
Berr bahr iinde hayvn- acb
Grdnzse ki ola gyet mehb
Tiz getirip anlar ihzr edin
Bulmasnda sayiniz iksr edin

164 Hseyin Akkaya

Dvlerin Bahr inde Hayvn- Acb hzrn ltizm

Ettikleridir
Dediler bahr ire hayvn- azm
Grmzdr yok durur andan cesm
Hem kanatldr uar hem yrr
Srat ile hem seirdir hem yrr
Sreti kablan gibi menkttur
Ekser elvn ile menttur
Hem yelesi vardr ann esb-misl
Kasa idi pek uar hem- hayl
Cnver hi grmedik bundan aceb
Edelim h emrile an taleb
Pes bular sratle bahre daldlar
Kar- yemde bir nicesin buldular
Avlayarak bunlar sayd ettiler
Silsileyle her birin kayd ettiler
eh huzruna ilettiler hemn
Pes grp etti taaccb bir zamn
Dedi meydn ire balan bunlar
A u susuz olmasnlar her biri

Sleymniyye 165

Balad dvler bular sa u sol

Verdiler her ne ki yerler az u bol

Cinn V Perler Evld u Ensb le hzr Edip

Mretteb Durduklardr
Cinlere emr eyledi hem bahtyr
T gele evld u ensb her ne var
Tz eriti cinnden cem-i kesr
Dvler ile oldular cemm-i gafr
Dah emr etti ki hayvn u sib
Cmle vah u tayr edeler ittib
Yan her biri geleler emr ile
Eliye heybet satalar remz ile
Cmle memr doldu meydn iinde
Grenin korku derdi iine
Askerinden inse de emr eyledi
eh katnda t bular saf balad
Cmle meydn ire saf saf doldular
Bata dvler dah saf saff oldular
Cins-be-cins durdu bular tertb ile
Hem per cemiyyeti dah bile

166 Hseyin Akkaya

Her birinden zhir oldu bir nid

Doldu meydn ire pes st sad
Her biri bir dilce ho tesbh eder
Ann ile gnln tervh eder
yle tertb oldu kim olmu deil
Mlk-i dnyda ahad grm deil
Sadr- meydn ire hn krssin
Dah drt bin krs kim her birisin
Sa u sola yle tertb ettiler
Eliyi vaz ile terhb ettiler
Krs zre nki eh etti karr
limn durdu yemn ile yesr
Ol zamn emr eyledi gr nittiler
Yollara yer yer cevhir dkdiler
Dah emr etti ese bd- sab
Misk anberle dola t kim hev
Emr-i eh n vrid oldu ol yele
T Hutenden geldi ol yele yele
Esmee balad ol dem rfk ile
Doldu lem ii by- misk ile

Sleymniyye 167

yle kabz etti memn herkesin

Dymedi ana dim her hasn
Dah kular syebn oldu tamm
Her biri bir reng ile misl-i gamm

Tertb Tamm Oldukta Eliyi Davet Ettikleridir

nki znet emri de oldu drst
Eliye gnderdiler serheng-i cst
n bular meydna oldular karb
Vki oldu anlara emr-i garb
Grdler yolda cevhir b-kys
Kimse rabet eylemez ez-cinn ns
ol cevhirler ki yoktu anlarn
Tuhfesi iinde misli bunlarn
Grd Mnzir emi oldu pr-gher
Bildiniz mi der nedir bundan iber
lticek biz ha tuhfe cevheri
Korkarm ki thmet eyler her biri
Yoldaki cevherleri pes aldnz
Dzd oluban bize tuhfe kldnz

168 Hseyin Akkaya

Hem adumuz ur hem merdd ola

Bb- rabet urya mesdd ola
Dktler cevherlerini hem- seng
bu iten oldular hayrn u deng
Dediler cevher dkldyse ne gam
Misk anber nki bizimle be-hem

Hazret-i Sleymn Vilyetinin Havs Misk Abr

dgin Grp Misklerin Dktkleri
Yrdler ha doru cmle ho
Bir aceb i dah oldu eyle g
n bularn p-keinin bazs
Misk ile anberdi gyet zbdesi
Bb- meydna yakn geldiler
By- miske cmleten gark oldular
Sordular serhenge n bdan eser
Tb ile bu dah verdi ho haber
Dedi Hakk emrinde klmtr yeli
Ann ile ho ediptir bu ili
Her kaan kim emr ede bd- sab
Misk anber saban dolar hev

Sleymniyye 169

nki bdan bunlar aldlar haber

Kendilerden bilmez oldular haber
Yokladlar misklerini hufyeten
Grdler gitmi kokusu cmleten
Glib olmu byuna tb-i hev
Hna dnm san met- b-nev
Hn idi n asl yine oldu dem
Hsn-i tedbr etti Mnzir pes o dem
Dedi n bd bu hn misk eser
Kalmam bizimkide bdan eser
Mkil oldu buna varmaz mk ile
Kendi mkmzle dtk mkile
Mklerin bunlar yabna attlar
Kimseye bildirmeyiben gittiler

Elinin Sr- Sleymna Dhil Olduklardr

Geldiler sra denildi dhul
Grdler pes ieride bir gul
Girdiler ferine kldlar nazar
Grdler altn gm fer kemer

170 Hseyin Akkaya

Ta yerine olmu anda sm zer

Grd Mnzir emi oldu pr-gher
Bir tarafta grd bal cnver
Hem alef yer stne hem gmreler
Kavmini cem etti Mnzir bir yere
Dedi dinlen ey grh- mashara
Bizde key var drt aded kerpi hemn
Ho harrler ire tutarz gzn
Bunlarn katnda bir seng ile zer
Kum yerine dklr drr gher
Dmz halk ire turfa mhiye
Her gren bizi diyiser m-hiye
Vechi budur ki atavuz kerpici
ltiben hor olmayavuz son uc
Cmlesi bu reye rz oldular
Kerpici defi yabna saldlar

Der-Beyn- Rivyet-i Dger

Bir rivyette demiler ki Resl
Fer-i meydn ile emr ettikte ol

Sleymniyye 171

Bunlarn kerpileri sdka yer

Hl kon diye buyurmutu emr
Nice kim buyurdu yle ettiler
Eliler n bu araya yettiler
Girdiler meydn hli grdler
Lk bir yann hl grdler
Dedi Mnzir bildiniz mi kssay
Aldnz m ibu iten hisseyi
Ger bu yer hl durur ml deil
Lk thmetten bize hl deil
P-kei iltip ger etsek himmeti
Anlarm bize ederler thmeti
Kim diyeler bu bizim meydnmz
Feridir siz bunu kandan aldnz
hid ola ana bu rahne tamm
Olusarvuz halka biz rsv-y m
Rey ile bir hsn-i tedbr edelim
Kerpici bunda koyuban gidelim
n murd- Belks olmad tamm
Def-i darrna edelim ihtimm

172 Hseyin Akkaya

Eylediler n bu reye ittifk

Ol gediklere kodular ber-vifk
yle kim geldi mnsib ol yere
Gayrdr demez an her kim gre
Gitti cevher gitti anber gitti zer
Gnl oldu bunlarn zr zeber
Yrdler eyleyip bunlar nigh
Grdler her gede sun- lh
Grdler ok anda hayvn- acb
Grd yok hi birinin key mehb
Sandlar kendileri ihlk eder
bu korhu kalblerini k eder
nki serheng bu ie kld nigh
Dedi havf etmen size yoktur tebh
Yrdler grdler bundan garb
Kavm-i cinn anda dururlar key mehb
yle kim saf balamlar b-umr
Sa u sol bunlar etmiler hisr
Bunlarn pes kalbi doldu havf ile
Dedi serheng bunlara ho rfk ile

Sleymniyye 173

Zmre-i cindir bular havf etmeniz

Sy- ha tiz yrn elenmeniz
Fer-i altn zre bunlar gittiler
Mlk-i h ho taaccb ettiler
Bir tarafta yle kim saff- sib
Grmesinden nefret ederdi tb
Bir tarafta dah saff- dv durur
Heybet ile her birisi haykrr
Bir tarafta hem vuh ile hevm
Saf tutuban yle klmlar kym
Bir tarafta dah hn lekeri
eh katnda saf tutuptu her biri
Pes bu ahvli bunlar grdler
Varmadn ol ha mlzem oldular
Muhtelif ecnsdan ettiler ubr
eh huzruna eriti n mrr
Grdler minber kurulmu ser-firz
Oturur anda o h- dil-nvz
Sa u sol krsler zre limn
Anlara uyan olusar slimn

174 Hseyin Akkaya

Ho mehbetle oturmu her biri

Grd kfir oldu aklndan ber
Bunlar kabz etti slm heybeti
Kalblerine dt hn savleti
evketinden yle b-h oldular
Gitti varlk sanasn bo oldular

Eliler Hazret-i Sleymnn Huzruna Erip

Tarafeynden Mklemedir
Cem edip akl n oldu ihtimm
Ettiler hun huzrunda kym
Bakt eh bunlara gyet rfk ile
Anlara etti hitb lutf ile
Grdler lutfunu mesrr oldular
Meyl edip slma pr-nr oldular
Sundu Mnzir Belksn mektbunu
Lutf ile at okudu eh an
nki bildi mfredt- tuhfeyi
Der getirdin p-ke ire hokkay
Sundu ha hokkay Mnzir hemn
Peyk-i Hak Cibrl eriti ol zamn

Sleymniyye 175

Hokkann iinde dedi neydgin

Irgadptr hokkay h- gzn
Hokkann iinde olan ikidir
Birisi boncuktur ann biri dr
Lk b-sukbedir ol drr-i yetm
Ol harez eri delikli ey zam
Dedi Mnzir ha gereksin ey h
Lk del inciyi gitsin itibh
Dah ol boncuk ki eri mesleki
Ana ip tak gide Belksn eki
Dest-i ehde durdu ol drr harez
Sordu kavmine bunun hlin biraz
ns cinden kimse olmad gele
Yan drre el vurup an dele
Cmlesi dedi bu ilmi bilmeziz
unu kim bilmeziz an klmazz
Dnd bu kez dvlere kld nid
Dediler biz de idemeziz ed
Lki yer kurdcuaz bu hizmeti
Eylemek var ana eylen himmeti

176 Hseyin Akkaya

Ddeye emr eyledi eh geldi tz

Azna bir kl alban etti hz
Yiyerek ol drr tiz geti te
eh dedi kim lyk oldun crete
Hcetin neyse sul eyle bana
T ki hsl eyleyip virem sana
Dedi ey eh bana eyle bir du
Rzkm vire ecerden ol Hud
eh du edip kabl oldu murd
ol aa kurdu odur ey ho-nihd
Ol harez ki sukbesi muvec idi
Buna dah rite kim akar dedi
Geldi bir ak kurdcuaz der ey Resl
Emr edersen ben ana edem duhl
Ald bir iplik ucunu azna
Eri br gitti boncuz mazna
Bir taraftan kban etti ed
eh grben pes ana kld nid
Sen de arz eyle murdn her ne var
Dedi maksdum durur ey eh simr

Sleymniyye 177

Yan rzkm benim de ol Gan

Hb yemilerden kla yiyem an
eh du edip rev oldu o da
ol yemiler kurdu oldur ey dede

Glmn Cevrden Temyz Ettiidir Hazret-i

Sleymn Aleyhis-Selmn
Arz olundu ha glmn u cevr
Peyk-i Hak Cibrl o dem erdi svr
Emr edip altn leenler ey ulu
Hzr oldu cmle su birle dolu
Dedi yusunlar bular dest yz
Syleyelim sniyen biz de sz
n leeneden alr kzlar suyu
Pes kadmi budur anlarn huyu
Bir elinden bir eline suyu tz
Koyuban yz yumaa eylerdi hz
n leeneden alur suyu gulm
Ol eliyle yzn yur ey hmm
Geri yunmasa da yunmutu bular
Lk bu yzden bunu bilmek diler

178 Hseyin Akkaya

bu vech ile eh istidll edip

Mnzire verdi cevb ll edip
Ho temz etti bular bir birin
G edip Mnzir dedi sad fern

P-Kein Bksi Arz Olundukta Redd Edip Kabl

Etmediidir
Bksin ekti Mnzir zer-klh
Cmlesin redd etti almad o h
Der hm muhtc olur mu b-meges
Himmet ehli mla eyler mi heves
ol ki verdi bana ol Rabb-i Gan
Vermedi dnyda kimseye an
Dn dny bende bulmutur keml
Sanman ancak bana dnydr ke-ml
unu kim verdi bana Rabb-i Mun
Size verdiinden ol yedir yakn
Mla meyl etmez kavm-i mflihn
Belki siz bu tuhfenizle tefrehn
Zhirin anlarsz ancak dnyeden
Gfil olmusz gelecek irteden

Sleymniyye 179

(Eliler, hediyelerle) Sleyman'a gelince yle dedi: Siz bana mal ile yardm m ediyorsunuz? Allah'n bana verdii, size verdiinden
daha iyidir. Hediyenizle (ben deil) siz sevinirsiniz. (Neml, 27/36)
Ml ile gstermezem size rz
Sizde olduunca kfr-i n-sez
Dn geri Belksa ilk et sz
Nra ihrk etmesin nzk yz
Ho mselmn oluban gelsin bana
Yoksa askerle varam tizcek ana
Bana harb ile yoktur tkati
Kfr koyup Hakka etsin tati
Yoksa ihrc edem ez-ehr-i Seb
Tozunu perrn ede bd- sab
ehrini vrn ehlini esr
Eyleyem bendem ola her bir emr
(Ey eli!) Onlara dn; iyi bilsinler ki, kendilerine asla kar koyamyacaklar ordularla gelir, onlar muhakkak surette hor ve hakir halde
oradan karrz! (Neml, 27/37)

180 Hseyin Akkaya

nki Mnzir bu sz g eyledi

Ermek iin Belksa k eyledi
P-ke ile erdi Mnzir Belksa
Grdn bir bir dedi her ne ise
M-cery cmle takrr eyledi
yle kim Belks tahyr eyledi
Mlkn v hkmn v rfkn
Dah tahrr etti ana hulkunu
Ser-gzetini dah etti beyn
Her vakyi Belksa oldu yn
Dedi Belks ol deildir pdih
Hak nebdir eylemezven itibh
Bildim an kim nebdir b-mir
Szi gerektir eder mi iftir
Pes nebden gayrda olmaz bu hl
Dn ile dnyda ol bulmu keml
nki Hakk emri ile oldur neb
Ana t olmaz ill ki gab
Yazd tiz bir nme dedi ol zamn
Emrine mahkmum ey h- cihn

Sleymniyye 181

Askerimle eiine yz srem

Her ne kim fermn olur an grem
Ksd ile nmeyi gnderdi cst
Kavmini bir yere cem etti drst
Leker ile doldu sahr v emen
On iki bindi kamu mr-i Yemen
Her biri kdirler idi yz bine
On iki bin kerre yz bindir hele
Rhlet esbb grld pes hemn
Sy- ha oldular cmle revn

Hazret-i Sleymn Belksn Kudmun Anlayp

Kendi Gelmedin Arn hzr Ettiidir
Gnler ire ol Sleymn- zamn
Krs zre otururdu km-rn
Grd kardan belirdi bir gubr
yle kim dolmutu sahr v kenr
Sordu aslndan gubrn ol selm
Dediler Belks hem halk- delim
Lekeriyle geldi teslm olmaa
Kfr koyup dn talm almaa

182 Hseyin Akkaya

Ara yerde grd bir fersah zemn

Der aceb gelmi bize Belks yakn
Badeh kavmine eyledi nid
Dedi vardr bir murdm kim ede
Kim getirir arn ann bana
Kendi gelmedin dell olsun ana
Bizi ol hlince etti imtihn
Mucize olsun ana bizden yn
Bazlar demi murd ol ehin
Arn evvel getirmeden ann
Bildi kim geldkte mslim olusar
Mslimin mln kanda alsar
Diledi gelmezsizin an ala
Ml-i magnemdr guzta hill ola
(Sonra Sleyman mavirlerine) dedi ki: Ey
ulular! Onlar teslimiyet gsterip bana gelmeden nce, hanginiz o melikenin tahtn bana
getirebilir? (Neml, 27/38)
Tz ileri geldi bir cinn-i merd
Kuvvet ile cinnler ire ferd

Sleymniyye 183

Ho kav cinn ad frt idi

Sratinden sanasn kibrt idi
Bazlar Kevz idi dir ana ad
eh murdnda yelerdi hem- bd
Bazlar demi ad Zekvn idi
Kh mm etmek ana sn idi
Dedi ey sultn- lem ger bana
Emr edersen hzr edem ben sana
yle kim sen meclisinden durmadn
Yan kalkban sarya girmedin
deti bu idi ol hn mdm
Ez-seher krsde eylerdi kym
Eyler idi anda pes fasl- kaz
T eriince ana vakt-i duh
Pes budur frt murd bil szn
rgre an duh olmazszn
Hamline ann kavyim b-ftr
Hfzna ann emnim b-kusr

184 Hseyin Akkaya

Cinlerden bir ifrit: Sen makamndan kalkmadan ben onu sana getiririm. Gerekten bu
ie gcm yeter ve bana gvenebilirsiniz, dedi. (Neml, 27/39)
Dinledi eh bu cevb ey ah
Dedi getir tiz gerek bundan dah
leri geldi u kim ilm-i kitb
Bilir idi eyledi ha hitb
Dedi ey h emrine fermn-berem
Tarf- ayn iinde an irgrem
Kitaptan (Allah tarafndan verilmi) bir ilmi
olan kimse ise: Gzn ap kapamadan ben
onu sana getiririm, dedi. (Neml, 27/40)
Bunda ok sz sylemiler rvler
lm-i trh ire bahri hvler
Bazlar demi melekti bu kii
Virbidi grmeklie Hak bu ii
Bazlar demi ben demdi ol
Ho kermet ehrine bulmutu yol
Dedi bazlar Hzrd ol kav
Bazlar demi Sleymn- Neb

Sleymniyye 185

Bazlar demi ki Cibrl-i Emn

Bu ii grmee gelmiti hemn
Cmlesi Kefta merv b-mir
Lk eher bu saf bin Berhy
ok zamn ol ha olmutu vezr
Her umrunda ann oldu mr
ok yaamt v gyet pr idi
Lki kuvvetde sanasn r idi
Her emirde kl u dn idi
Kalbi sf himmeti al idi
Hem diynet hem firset hem hner
Hem sehvet hem ecat r-i ner
sm-i azam neydgin bilirdi ol
Ann ile ok hner klard ol
Ann ile her neye klsa du
Redd olunmazd olurdu olurdu tiz rev

186 Hseyin Akkaya

sm-i Azamn Hsiyyetin Beyn Eder ve sm-i Azam

Ne dgin Iyn Eder Alel-htilf
Hem ol ismin bu durur hsyyeti
Bir kimesne etse hlis niyyeti
tikd- pk czim kalb ile
sm-i azamla du her kim kla
Redd olunmaz yoktur ol rayb etmeye
Lk n-mer yere ayb etmeye
Bu durur iksr-i azam dnyede
Seng-i kalbe al ki an zer ede
Dedi saf ey Sleymn- zamn
A gzn ben du edem hemn
Gzn ap bakt eh nahvel-Yemen
Okudu saf du endek zemen
Yummadn gzn hzr oldu ar
Pes du birle durur ar ile fer
sm-i azam birle n oldu du
ok melek gnderdi ana ol Hud
Tarfetl-ayn ire ez-taht- zemn
eh huzruna yetirdiler hemn

Sleymniyye 187

Nice aylk yol iken Merible m

Subh- sdk gibi dodu ves-selm
Mucizedir ha nisbet bu yakn
safa nisbet kermettir hemn
htilf etmi rvler bunu
sm-i azam ki okurdsaf an
Hazret-i ie bu kavli dedi
Ol du y Hayy y Kayym idi
B Hreyre dedi budur ol du
Kitmi idi saf ibn-i Berhy
Asaf bin Berhya yle dua etmitir: Ey bizim
ve her eyin ilah olan tek Allah! Senden baka
ilah yoktur. Onun tahtn getirmemi sala!
Rvler ire Mchid Hazreti
Der rivyette ediben hcceti
Ol du kim saf ibn-i Berhy
El ap annla etmiti du
Asaf bin Berhyann duas yle balyordu:
Ey celal ve ikram sahibi olan Allah!
Grd eh ar nnde mstekr
Fazl- Hakla oldu ol dem mftehir

188 Hseyin Akkaya

Hamd ediben dedi hz fazl Rab

Hsl oldu ben zafe b-taab
btildr yan kim krn olam
Nimeti y bilmeyip kfrn olam
kr eden nefsine kirdir hemn
Kendiyedir nki nefi b-gmn
kr ile eder kii mevcd kayd
Hem bununla olusar maksd sayd
Kang kes kim kfir olsa nimete
Hak gandir kendi der nikmete
(Sleyman) onu (melikenin tahtn)
yanbana yerlemi olarak grnce: Bu, dedi,
kr m edeceim, yoksa nankrlk m edeceim diye beni snamak zere Rabbimin (gsterdii) ltfundandr. kreden ancak kendisi
iin kretmi olur, nankrlk edene gelince, o
bilsin ki, Rabbimin hibir eye ihtiyac yoktur,
ok kerem sahibidir. (Neml, 27/40)
nki Belks ha gelmiti yakn
Zmre-i dv ettiler telbs hemn
Dediler ey h- lem ibu zen
Akl eksiktir bilirler merd zen

Sleymniyye 189

Havf ederlerdi ki an h ala

yed andan ann olan ola
Asl cindir srrmz if ede
Ann ile nice ey in ede
T ebed teshr edeler neslimiz
Hizmetinde ola fer u aslmz
Hem dah dediler ey h- cihn
Sk klldr an tutar nihn
Plar hem har aya gibidir
Sanma kim ola o sf hem- dr
Zann- ha verdiler bunlar halel
Pes meseldir buna men-yesma yuhal
Diledi eh akln ede imtihn
Arn tebdl edin dir ol zamn
Bozdular arn tenkr ettiler
Cmle evzn tayr ettiler
(Sleyman devamla) dedi ki: Onun tahtn
bilemeyecei bir hale getirin; bakalm tanyacak m, yoksa tanyamayanlar arasnda m
olacak. (Neml, 27/41)

190 Hseyin Akkaya

Emr kld hem yapalar bir bin

Sra-i sfden ola taht m
Altna rmaklar aka b-lecc
yle sf bulmu anda imtizc
Bilmeyeler su sanalar ber-vifk
Pes ubr iin edeler kef-i sk
n vcda geldi memr ez-adem
Geldi Belks eh huzruna o dem
Byle midir dedi eh arn senin
Buna benzer mi dah ferin senin
Melike gelince: Senin tahtn da byle mi?
dendi. (Neml, 27/42)
Ol cevbnda dedi budur hemn
Demedi bu y deil etti gmn
O yle cevap verdi: Tpk o! (Neml, 27/42)
Bildi kalbinden ki ar bu durur
Sreti tayr eczs durur
Anlad kim mucizedir b-mir
Dedi Haktr Hakka etmem iftir

Sleymniyye 191

Evvel olmutu bu iler beyn

Bu beyn zre dah verdi yn
Hak nebsin an tasdk eyledim
Kudret-i Rahmn tahkk eyledim
Kalmad kalbim iinde ekk rayb
Pes getirdim Hakka ben mn- gayb
n cevb verdi cz u savb
Shhat-i aklndan ald eh cevb
Akln bildi v kald my- sk
Dedi yapld senin-n ibu tk
bu kasr ire giriben kl huzr
Kim seferden sana ermitir ftr
Diledi kim gire kasrn sahnna
Grd kim su akar ann sadrna
Su sanp kef etti skndan bular
Grmee h ana etmiti nazar
Sk u p ahsendi grd bir nazar
Lk pr-m idi ol l gher
Sarf edip andan nazar ard h
Sradr su sanma etme itibh

192 Hseyin Akkaya

Ona: Kke gir! dendi. Melike onu grnce

derin bir su sand ve eteini yukar ekti. Sleyman: Bu, billrdan yaplm, effaf bir zemindir, dedi. (Neml, 27/44)
Bildi n geti oturdu lutf ile
Etti ol dem ha birka mesele
Dedi evvel ana ey h- savb
Bana ol sudan gerek f cevb
Kim o su arz semv olmaya
eh dedi kim ola an bilmeye
Sorduun sudur senin m-i arak
Pes arak ire iidip oldu gark
n suline arak oldu cevb
Dedi ey eh szlerin kll savb
Lk vardr bir sulim an da
Edeyin virgil cevbn nde
eh dedi neyse sulin et bana
Avn-i Hakk ile cevb edem sana
Dedi bildir Rabbinin rengi neden
eh iidip kendin att krsden

Sleymniyye 193

Secde edip Hakk takds eyledi

ol sulden kan Belks eyledi
Secde ire kald ol eh ok zamn
Cem-i asker dalp gitti hemn
Secdeden ban kaldrd hemn
Geldi ol dem ana Cibrl-i Emn
Dedi ey eh Hak selm etti sana
Dedi meclis eylesin sorsun ana
Her nedir sorduu takrr eylesin
Her murdn anda tahrr eylesin
Davet etti meclise Belks h
Hzr oldu yine hep cinn siph
eh dedi kim neydi sorduun sul
Syle kim pes sana diyem hasb-i hl
Dedi su sordum sana verdin cevb
Her ne kim verdin savb-ender-savb
Dedi eh dah neden sordun bana
Dedi Belks gayr sormadm sana
Sord eh bu iki leker halkna
Gelmedi hi birisinin ydna

194 Hseyin Akkaya

Dediler iitmedik gayr sul

Pes unutturdu kamuya Zl-Cell
nki nisyn ile oldu ihticc
Kalmad anda cevba ihtiyc
Bunca yt olmu idi n beyn
Eyledi slmn ol dem yn
Dedi ey kdir tvn pdih
Kalbimi pas eylemi jeng-i gnh
Nefsime zulm eylemiim y lh
Gayr yolunda bu mr oldu tebh
Der lh gark- isyn olmuum
Mstahkk- lutf u gufrn olmuum
emse taptm bilmedim rz- ulf
ftb- rhuma ermi ksf
imdi bildim yok erkin y lh
Var diyenler olusar hir tebh
Mmine oldum seni tasdk edip
Gitti raybim ztn tahkk edip
Hem inandm ki Sleymndr neb
Pdih sanr raktan her gab

Sleymniyye 195

Melike dedi ki: Rabbim! Ben gerekten kendime yazk etmiim. Sleyman'la beraber
lemlerin Rabbi olan Allah'a teslim oldum.
(Neml, 27/44)
nki slmn tahsn eyledi
Nr- mn kalbi tezyn eyledi
Bazlar demi ki an ald h
Ho nikh olundu b-emr-i lh

Hazret-i Sleymn Aleyhis-Selm Belks Aldkta

My- Skndan b Edip Define Mberet Ettiidir
My- skndan b eyledi
Nray dvler pes in eyledi
Nra ile kalmad sknda m
Fdda-i beyzya dnd sk-
Sbk yo idi crb- sary
Bunun ile ren oldu imdi ry
Ald n eh sevdi b-hubb-i edd
Durdu yannda ehin sl-i medd
Sonra gnderdi eh an mlkne
ok eref buldu v erdi burcuna

196 Hseyin Akkaya

Gnderip dvler ile shib-fnn

Pes Yemende yaptlar nice husn
Ayda bir kerre binerdi tahtna
Varur idi anda Belks katna
Arz- mdan biner idi subh-dem
Ol gn irrdi Sebya pr-himem
gn olurdu annla det
Dodu bir olu ki hbdu sret
Bazlar der Belks h almad
Lki an gayra inkh eyledi
Hemedn h idi ol nmdr
Ald an etti annla karr
Kavm-i z-Tubbad ann nisbeti
h ile bulmutu nasr u kuvveti
Sz k lkin klnd ihtisr
bu kadr zre edildi iktisr

Sleymniyye 197

Kssadan Hisse Tarkiyle Hazret-i Sleymn AleyhisSelmn Zikr Olan Kssasn Enfse Tatbktir
Gel beri ey murg- cn ol nkte-dn
Zhirin n kssann kldn beyn
Gir marif kiverine kl sefer
Ho getir andan met- muteber
Ehl-i irfna ulatr ryegn
Geri zahmetle buluptur hcegn
Enfse fk tatbk eylegil
Tkatin yettike tahkk eylegil
Tara bakma kssay nefsinde bul
ehrini seyr et uzak olmaya yol
Rh- insndr Sleymna misl
Hdhde benzer bu akln b-keml
Nefs dah Belksa benzer fil-mesel
Gayry mabd edinmi pr-halel
Akla vcibdir ki pes gh ola
Nefs-i Belksn fesdtn bile
h- rha pes an ilm ede
Hsnn v kubhunu ifhm ede

198 Hseyin Akkaya

A gzn ey vkf- ahvl-i nefs

Anladn nki nedir ml-i nefs
Nme-i tevhdi yaz ey l-n
Hdhd-i akln eline ver revn
Sal an Belks-i nefsin eline
Kl hazer aldanma mekr line
nki nefs emmredir gayra tapar
Emre uymaz nice bir yoldan sapar
Davet et an Hudnn emrine
Mevt erimedin bu fn mrne
Nice bir emmredir memr ola
Lyk- rahmet olup mafr ola
Koma an mstakll olmaya h
Yemen-i cismini etmeye tebh
Tav ile mna gelmezse o bed
Darbe-i zikr ile tehdd et eed
Satvet-i zikr ile b-h ola t
Mihr-i tevhd ile medh ola t
Balaya tesvlini ithf ede
Sret-i hakta olup insf ede

Sleymniyye 199

Redd et ann tuhfe-i tesvlini

Azm ile kat eylegil tesvn
Ve-czze bi-seyfil-azmi sevfe fe-in tecd
Tecid nefesen fen-nefs in-cdte ceddet
T ki ihls ile ol mmin ola
ekk raybi gidiben mkn ola
Boz vcdu arn ann zikr ile
T ki bile kendiyi ol fikr ile
Nefs o dem anlar hakkat Rabbini
Bile acz ile kemh nefsini
Ar- Rahmna ede ol dem heves
Girmeye semine ann zge ses
nki tevhd ile ola mutmain
Gide rhuyla aradan n u n
kr ede slmna her dem-be-dem
Ola slmnda hem sbit kadem
Rh ile nefs izdivc ede hemn
Tfl- man doa anlardan i cn
Tfl- man doar i sn olur
Shibi dah henz insn olur

200 Hseyin Akkaya

Olur istihlf- Hakka lyk ol

Rh- hizmette olur hem fyk ol

Hazret-i Sleymnn Sallallhu Al-Nebiyyn ve

Aleyh Veftn Beyn Eder
Sz ile bir sze gz edelim
Hasret-bd ire pervz edelim
Bu meseldir ki bilirler kr
Kimseye olmaz bu dny pydr
Dnyede bin yl olursun tcdr
Tcn hir alrlar yle zr
Bir konaktr her konan bundan ger
Kprdr ki her gelen andan geer
Bir iki gn her kii nevbet gder
Nevbeti geldikte elenmez gider
rif oldur buna gnln vermeye
Gnln rh- Huddan rmaya
Kpr zre kimse yapar m bin
Ger yaparsa kalsar ancak an
d u eddd iittin mi aceb
ektiler dny iin b-had taab

Sleymniyye 201

Kpr zre saldlar nki bin

Tiz harb etti an seyl-i fen
Her bahrn hiri l-bd hazn
Her dzlen bozulur tutma gmn
Her srrun son ucu h fign
lserdir cmle mderden doan
Her nehrn hiri pes leyl olur
Her netn son ucu v-veyl olur
Her ebba eyb eriir hayf olur
Her itnn ibtids sayf olur
Her tulun n melidir gurb
Her ferahlkdan doar nice krb
L-tahsebenne srran dimen ebed
Men-serrah zemenn seth ezmn
Her ien mlden ekiserdir humr
Her deren glden yiyiser zahm-i hr
Ger kamer devrinde bulsayd keml
Ertesi l-bdd erer naks u zevl
ntihs nki tahtn tahtadr
Buna dil vermez ular ki puhtedir

202 Hseyin Akkaya

Elli e erdi n mr-i Resl

ems-i ztna karb oldu fl
Hem on yandaken olmutu h
Cmle krk yl ire oldu pdih
Beyt-i Makdiste ibdetteydi h
Bir melek eriti b-emr-i lh
Ol melek dedi ki ey h- cihn
Kald mrnden buuk sat hemn
Dedi kim ho geldin ey peyk-i Cell
Emr anndur nki buyurmu hall
Tiz mnct ediben der y lh
Kavm-i cinden mevtimi eyle penh
T bile insn ki bunlar ilm-i gayb
Bilmez imi etmeyeler dah rayb
Zra cinler derler idi ol zamn
lm-i gayb hep biliriz b-gmn
Pes garaz budur ki rehbet satalar
Kizb ile insna heybet satalar
nki mrnden kalpt nm dem
Girdi mihrb ire ho vurdu kadem

Sleymniyye 203

Emr kld yapt dvler b-lecc

stne bir hayme ez-sf-zcc
Ana ne revzen kodurdu ne kap
Ettiler bu vech ile bir ho yap
Grmee hil deildi i ta
eh ibdet kasdna kaldrd ba
Pes assn dayanp kld kym
Rhunu kabz etti ol Rabbl-Enm
Dv cinden bilmediler noldu hl
Hizmet etti her birisi b-sul
Havf ederlerdi itbndan ehin
Anlamazlard flnden mehin
Rhu kabz olduu dem bir kurdcuaz
Balad yerdi asy az u az
n bu hl zre tamm oldu sene
Geti ol dem kurd asnn yanna
Cinn dv yoklard her gn ez-penh
Hep sanrlard namz ederdi h
n as snd v dt eh yere
Sanki gkten indi ol dem meh yere

204 Hseyin Akkaya

Yoklayu gelmiti bir eytn an

Grd gitmi rhu v kalm teni
Tiz haber verdi kp ol pr-halel
Hizmetinden her birisi ekti el
Emr-i Hakla n ecel erdi aha
Hizmetinden dv cin buldu reh
Sevniiben her birisi katlar
Ekser dv kh- kfa getiler
n haber yayld geldi halk- ns
Mevt-i ha eylediler cmle yas
Haymeden tazm ile kardlar
Hem assn dde yemi grdler
Bilmediler pes o dem mevte zamn
Kodular kurdu as zre hemn
Yedi bir gn bir gece gzlerdi ns
Bksin bir yla ettiler kys
Kabz- rha bildiler bir yl tamm
Pes dediler rhuna yz bin selm
Bildiler hem ilm-i gayb cinnler
Bilmez imi kizb edermi hem bular

Sleymniyye 205

Bilseler bileydiler mevtin dah

Hizmet etmezlerdi bir yl ey ah
Sz uzak dah rivyet b-umr
Lk bu kadre edelim iktisr
T emet vermeye ehl-i dile
Hem garaz budur duda anla
Rhuna hn salt ile selm
Yeller estiince gezdike gamm
Yukarsndan kitbn t hitm
Ekserdir nakl-i tefsr ey hmm
Hamdlillh ki kitbmda dr
Elemezven umarm Haktan fr

Fasl
n Sleymn- Nebnin kssasn
Nazm ediben aldm andan hissesin
Dilerim diyem Sleymn- zamn
Vasfn kim ol durur hn ibn-i hn
Hem gcm yettikidem ana du
Dilime vsat verirse ol Hud

206 Hseyin Akkaya

Sye-i adlinde n bulduk nem

Bize vcib olmaz ill ki du
n Sleymn- zamndr ibu hn
Pes du etmekte eyle bezl-i cn

Pdih- Ry- Zemn Sultn Sleymn Vasfn

Beyn Eder
Sylegil ey andelb-i manev
Kl terennm b-kelm- mesnev
Man glzrna buldun n sebl
Syle kim murg- emen olsun hacl
Oku evsf- Sleymn- zamn
Kim odur bn-i Selm Hn ibn-i hn
Mhr-i tevhd ile ol shib-fnn
Eylemitir dv-i kffr zebn
Evvel nm- erfinde hsl
yledir ki cmlesin yazmak muhl
sminin e harfi e emre dell
Hkmne ba emeyen olsun zell
Sn selmet emrine oldu nin
Lm livn-nasra hid b-gmn

Sleymniyye 207

n dellet eyleyiptir ymne y

M-ady nefy iindir lafz- m
Nusret- Haktan nindr lafz- nn
Nola glib olsa hizb-i mminn
e cihetten n muni Hakk ola
Her taraftan dmeni alak ola
Avn-i Hak n ana her dem yrdr
Pes gaz etmek ann-n krdr
Sye-i adlinde rz cmle halk
Nice olmasn ki zt zll- Hak
Zr-i perrinde olan bay u ged
Cmle d eylemez havf-i id
Mliki olsayd bir mlkn peleng
Havf olur mu anda ez-rbh- leng
Htem-i adli ser-i engtne
Konal durmad kimse mutuna
Htemi teshr-i lem etmede
kl olanlar olur m bhede
Nice h eyvn- hkin etti bs
Cizyedr oldu Fireng ngrs

208 Hseyin Akkaya

n myesser serdir ad-y zebn

Hem musahhar hardr ol Tahms- dn
Geh ehim der ghi kk olur ile
Bir harmdir kaar girmez ele
Saklamakta kelle-i b-devleti
Sulhtan zge anlamad nimeti
Rfiz olmu iken dv-i merd
Zr-i teshrinde oldular mrd
Ger Sikender seddi Yecca bin
Seng-i ryun eyleyip ekti an
Kfr Yeccuna bunun nm sed
Hadd-i slma geemezler ebed
Syesinde kimsene ekmez ftr
Vdlerde kurd koyun ile yatar
Ehl-i dny syesinde kesb eder
Ehl-i hlin uluna ermez keder
Ehl-i ilme ok erer andan at
Eiinde bay olur nice ged
Keffi kfdir sehvette ann
Saff sfdir ecatta ann

Sleymniyye 209

Fasld-Du
emsiy imden geri depret zebn
Kbil-i add olmad n vasf- hn
Gir du glzr ire d ol
nki vcibdir duda s ol
Andelbe talm et vird-i du
Derd-i verd ile nice ister dev
Medh ederse medh-i h okusun
evk ederse evki birle aksn
Hr ile pes nice bir eyler niz
Medhin etsin ki budur lem-mut
Derd-i hrdan bulmak isterse reh
Eylesin ki ha vcibdir du
Sil gnlden jeng-i kayd hlis ol
Hne-i halvette dim clis ol
El gtr eyle du ol hn iin
Yer yznde ol ulu sultn iin
Sdk ile eyle duy b-gmn
Kim ana mn ede kerrbiyn

210 Hseyin Akkaya

Y lh hnmz hn ibn-i hn
Devletiyle dura durduka cihn
Kl murdtn myesser y Ehad
Her mhimmne irr ann meded
Kalb-i pkine irrme gamm ann
Levh-i sfna yaramaz hemm ann
Zra kim mirt- ehte bir gubr
Srdir eyler kulbu trmr
n vcdudur ann dne imd
Dmeni bana pes hk remd
Y lh bahtn tbende et
h- fk katnda bende et
Dne serverdir lh dim et
Ahter-i sadn her dem kim et
r immn r vasf bundadr
Bunclayn pdieh pes kandadr
Hind Marib hem Sfhn u Irk
Hep bilindi cmlesi yakn rak
Buna nisbet her birisi gyiy
Hizmetinde ba olur mr-i liv

Sleymniyye 211

Sdk ile B Bekre benzer fil-mesel

Unsur- pkine irgrme halel
Adl ile olmu durur gy mer
Ermesin cism-i latfine zarar
Hazret-i Osmna benzer fil-hay
Shib-i nreyn desem ana rev
Biri dni nrudur tbende-dd
Madelet nru dvm ey ho-nihd
Hazret-i Kerrra benzer ilm ile
Afv cd u hem seh v hilm ile
Hem ecat hem mrvvet kndr
Hayber-i kfre Aliyy-i sndir
Ravza-i dne hmdir o h
Sen de ann hfz ol y lh
Hazret-i Kurn eyle reh-nm
Dest-gri ola cmle evliy
Hazret-i Hzr ile eyle hem-inn
Dn dnysna irgrme ziyn
Y lh istecib minned-du
Eyle bsna rahmetle cez

212 Hseyin Akkaya

Merkad-i ecddn l-cinn

Eyleyip sen rz ol y Msten
Hr u glmn askerine server it
Zmre-i diller ile hem-ser it
Hem Habbinden efat kl sez
T ere senden ana nimel-cez

Kasde Der-Medh-i Hazret-i Sultn Sleymn Hn

Ey ki ilm ile sehvet hem ecat kndr
Hayber-i kfrn kapsna Aliyy-i sndir
Rz u eb iklm-i dni olmasn diye harb
Hfz iin Yecc- zulme sedd-i adli bndir
Saltanat kfnda ankdr raiyyet stne
Perr-i hfz yle salm cmlenin kalkandr
Ravza-i dn devletinde dim pr-mvedir
Ki o kefr etmez zarar zr ann htndr
Kelle-i ads meydn- cihnda top-ve
Dest-i meymnu bu dehr ire ann evgndr
Hem- sml o eh olduu-n teslm-i Hak
Keb-i ad cnib-i Haktan ann kurbndr

Sleymniyye 213

Pdih- tarf- lem zr-i hkmnde zebn

Sanma kim h- raiyyet ehlerin sultndr
Hfz- dn gammndadr n rz u eb ol pdih
Ann iin ibu ems ddir hem sndir
ol budaklarn y Hayy- Alm
Keyd-i dehrden ebed eyle selm
Her hnerle ztn perverde et
Ravza-i adlini hem pr-mve et
Eyle tevfkn refk y lh
Avn-i hfzn dim olsun penh
lmi rehber adli ana efser et
Her kemlt ile y Rab server et
Hem mrin dim eyle red
Tliin sad eyle her rz- cedd
Devletiyle anlara mr-i medd
Rz kl y Rab dah fazl- mezd
Saltanat drnda ol erkn- r
Devletiyle ola dim ber-karr
Bk erkn ehline y Rab bile
stikmet rz kl insf ile

214 Hseyin Akkaya

Htimetl-Kitb
Zile ehrinde denildi bu kitb
Hamdlillh kim oluptur mstetb
n kitbm hatmine olmutu c
Vcib oldur ehline edem du
Kim bular ilmin muhibbidir tamm
Dn yolunda ho ederler ihtimm
Rh- Hakta ekser nimer-refk
Ho demiler er-refk smmet-tark
Y lh lutfunu mm eylegil
Bunlara eltfn itmm eylegil
Ehl-i hline cemlinden nikb
Ref edip her birini kl mstetb
Ehl-i ilminin ziyd et ilmini
Zhd takv birle artr hilmini
Ehl-i fakrna kanat kl nasb
Gsteriver anlara rh- Habb
Aniysn kim eyle krne
Feth-i bb et kbil eyle zikrine

Sleymniyye 215

ol hev ehli olanlarna hem

Lutfun ile cezbini eyle be-hem

Trh-i Kitb
n dokuz yz altm u drde kadem
Bast hicret trhi ey zl-kerem
Evveli idi cumd aynn
hir idi rz- cuma hem ann
Hamdlillh ki kitb oldu tamm
Aybn setr eyleye kavm-i kirm
Geri eksikten tamm olmaz kelm
Ehl-i hl olan tutar lkin tamm
Lzm- nev-i beer kebb zelel
Olduun fehm eyleyen tutmaz ilel
n doar olan verirler ana ad
Hs u m ederler ann ile yd
Pes Sleymniyye olsun buna ad
Bunun ile yd eden bulsun murd
Mustafnn rhuna olsun selm
Yeller estiince gezdike gamm