Nieuwsblad van het Noorden, 24 mei 1997, blz.

35

Hij

was als anti-communist

Karadzic met op

zijn

slapendekleinzoon
onder Tito een dissident
eigen

land Nu

hele wereld

van de
tect
het

is hij

architect

van de gruwelen van

Bosni-in-burgeroorlog

Radovan Karadzic de
chiater die
ger

En daarom hebben
"Vanzelfsprekend
ben we het bevel uitgevaardigd om
onze mensen te berechten als ze
iets hadden gedaan Maar dan moeten
ten de commandanten ter plaatse
wel weten wat er gebeurde Een
commandant kan niet 24 uur per
dag de gangen nagaan van elk van
zijn duizend militairen

de paria
de

psychiater

U Mladic en de commandanten
hadden het besef moeten hebben
dat uw soldaten er op uit waren
om zich te wreken
"Vraag het de commandanten en ze
zullen zeggen We hebben alles gedaan
daan om het te voorkomen Nogmaals

oorlogsmisdadiger

de meest gezochte

werd

te

man sinds 1945

Onze speciale GPD-verslaggever

maals
het

individuelegevallen weet
Maar dat kan niet de
verantwoordelijkheid
zijn van Mladic
dic laat staan van mij Mij hebben
rapporten
geen
bereikt dat onze soldaten
daten systematisch misdaden hebben
ben gepleegd
je

gever kreeg een exclusief

vijf uur

durend interview

met de gewezen Servische

president Die nog geenszins
de

hand

steekt

in

buik zijn
/ ' GPD

in

Een commandantis verantwoordelijk

delijk voor zijn manschappen ook
al weet hij niet exact wat ze doen
Dat ligt aan de basis van n van
de zwaarstebeschuldigingen
van
jegens u en
het Oorlogstribunaal

eigen boezem

"De gijzelingvan de

VN-militairenwas ab-so-luut

Mladic
"Ja en morgen beschuldig

gerechtvaardigd

e gepantserde Audi 100 raast

langs overbevolkte kerkhoven
ven Kleurige grafbloemen
tussen het ontluikende groen In de
verte de bergen bij Sarajevo met anderhalve
derhalvemeter sneeuw De lente is

laatdit jaar

Ons doel Radovan Karadzic De

psychiaterde dichter de leidervan
de ServischeDemocratische
Partij
(SDS de gewezen president van de
BosnischeServirsen niet in de
laatsteplaats de meest gezochte
oorlogsmisdadigerna 1945
Sinds Karadzic als gevolg van het
Dayton-akkoord van het politieke
toneel verdween laat hij zich nauwelijks
welijks nog in het openbaarzien
Interviews
waren jaren eerder al uit
den boze Maar in de halsstarrige
republiek
Srpska lijkt een kentering
Opkomst Het was Karadzic zlf die
zich bereidtoonde tot het geven
van een interview Bij hem thuis
Zonder slag of stoot ging dat overigens
gens niet In Pale zo werd ons later
duidelijk waren ze het er allerminst
over eens of er een interview moest
wereldopinie
komen De bevooroordeelde
reldopiniehet beklaagdenbankje
waarinde BosnischeServirsbij
voorbaatzijn geplaatst het negatieve
ve imago van de gewezen president
("Ik ben de griezelvan de wereld
zegt hijzelf - dan kun je je maar beter
tergedeisdhouden oordeelde een
meerderheidvan zijn adviseurs
Het was Karadzic zelf die zoals
bruikelijk
de doorslag gaf "Ik ben
door en via de media veroordeeld
zo zal ik mij ook verdedigen

in

niet

ben

Ik

voor

Er zijn nog steeds duizendenmoslims

lims uit Srebrenica vermist
"Achtduizendzeiden ze zelf Waar
zijn de massagraven Tijdens de
verkiezingen voor de gemeenteraad
vorig jaar stonden er drieduizend
vermisten als kiezer te boek Waar
kwamen die opeens vandaan En
verder hebben ze nagenoegiedere
soldaat gerapporteerd die is gedood
tijdensde gevechten van 1995 en de
jaren daarvoor

verantwoordelijk
burgers
daden van

niet
de

misdaden nooit toegestaan Ik heb

ze strikt verbodenen de orders zijn
door mij meermalen nadrukkelijk

ik u

troepen vandaan halen en op n

punt concentreren
"De verovering van Srebrenica was
Hoe kunt u rechtvaardigen
dat u
voor ons zeer onverwachten verrassend
270 VN-mensen hebt gegijzelden
herhaald Ik ben er redelijkzeker
rassend Srebrenica mt het moslim-leger
aan bruggen en installatieshebt
van dat de commandanten in het leger
lim-legerwas nooit gevallen Dat
te voorkomen
ger oorlogsmisdaden
niet toestonden
geketend
granaataanvallen
afkomstig
U bent als vijftienjarige
jongen
den laat staan dat ze er opdracht
was militaironmogelijkWe konden
"Wat bedoelt u met het woord gegijzeld
"Het triestevan alles is dat het
Daarmee zijn de beruchte
zeld
sabon-akkoordveel leek op Dayton
toe hebben gegeven
aanvallenop de markt en de
niet meer doen dan de aanvallen
komstiguit Montenegro in 1960
naar Sarajevo gekomen Toeval
ton Waarom hebben we dan vier
"Ik durf de verantwoordelijkheid
vanuit de enclave afslaan Pas later
broodrij niet goed te praten
op
Ze hebben zich bepaaldniet vrijwillig
"Een bewustekeuze Het was dichter
jaar oorlog gevoerd De moslims
snapten we waarom de verovering
me te nemen wat het legeren de
"Het is toch duidelijkwat daar is
zouden
ter bij mijn geboorteplaats dan
hebben Lissabon geaccepteerd de
politiemogelijkerwijs gedaan
gebeurd De moslimsbeschoten
opeens mogelijk bleek Een belangrijk willig vastgeketend
laten
moslimleger
"Het waren geen burgers dus kunnen
den kunnen hebben Maar ik kan
hun eigen stad om de wereld te
rijk deel van de BiH (het
voorbeeld Belgrado Het deel van
Kroaten hebben het geaccepteerd
nen het geen gijzelaarszijn Het waren
zijn voor wat
ten zien hoe de Servirsweerloze
Montenegrowaar ik ben geboren
en wij hebben het geaccepteerd De
niet verantwoordelijk
leger red had de enclave op bevel
ren hun commandanten die opdracht
van de moslim-leiding verlaten Ze
behoordevroeger tot Bosni Het
moslimsafslachtten Zo hebben ze
moslims en ook de Kroaten hebben
burgers elkaar onderling aandeden
dracht hebben gegeven om Servirs
het vaker gedaan en de wereld trapt
moesten door onze linies zien te
werd toegevoegdaan Montenegro
ben het daarna van tafel geschoven
Dat was een voortzettingvan de
bereiken
breken en proberen Tuzla te
te bombarderen Hoe kunnen ze
onder invloed van de Amerikaanse
er elke keer weer in
tijdensde Turkse bezetting
Tweede Wereldoorlog Het waren
opgegeven peacekeeper
uitgevochten
zijn en tegelijkertijd
naar
bezoek
van
ken
Ze
hebben
zlf
ambassadeurWarren Zimmermann
vetes en wraakacties die werden
"Kijk eens
het
de
Srebrenica
ons bombarderen Het waren gn
gegeven
Dus u ziet zichzelf niet als Montenegrijn en uw eigen Hans van den Broek
gevochtenChaos pure chaos Een
Paus aan Sarajevo kort geleden
gijzelaars
zin
negrijn maar als Bosnir
Ze wisten dat er oorlog zou komen
Langs de weg die de pauselijkemobiel
burgeroorlog In de letterlijke
"Ik zie mijzelfals een Servir uit
biel zou volgen lagen 25 anti-tankmijnen Bent u door generaal Mladic persoonlijk
als Bosni zonder akkoord werd erkend van het woord burgers die tegen
verantwoordelijk
Het komt er op neer dat u ze hebt
soonlijk op de hoogte gesteld dat
Bosni
kend Zij zijn evengoed
burgers vochten Families die leden
mijnen En de Servirs kregen de
gebruikt als menselijk schild
Srebrenica zou vallen
woordelijk voor wat er is gebeurd
van andere familiesin de Tweede
schuld Hoe is het in vredesnaam
verwacht
"En dat was absoluut gerechtvaardigd
want
hadden
dus
vermoord
mogelijk
om
met
een
vrachtwagen
"Nee
we
niet
U woonde met uw familie in een
hadden
Wereldoorlog
digd Ab-so-luut gerechtvaardigd
multi-etnisch Sarajevo Uw buren
Wanneer realiseerde u zich dat
deden dat nu weer of andersom
vol mijnen een gebied in te rijden
wacht dat we Srebrenica knden
Enkelenvan hen waren vooruitgeschoven
veroveren Overigens werd ik niet
waren Kroatenen moslims de
Maar ik heb dat niet toegestaan
dat volledig is gedomineerddoor
oorlog in Bosni onvermijdelijk
schovenposten die de bommenwerpers
dagelijksdoor Mladic genformeerd
peetvadervan uw broer is een
was
Oorlogsmisdadigers
moestenworden
het moslimlegerDe moslimskonden
Mladic
ontmantelen
pers naar hun doelen leidden Dan
den de mijnen in 20 minuten
moslim
"Het belangrijkstewas de algehele
den berecht
Op een gegeven moment belde
zijn het geen burgers dan zijn het
dic mij Hij vertelde me dat-iein
mobilisatiedie Izetbegovic op 4
mantelen Ik verzeker u onze beste
"Ja hij werd later een echte hardliner
geen neutrale VN-ers Dan zijn het
april 1992 afkondigdeIk heb hem
experts zouden er minimaaltwee
Srebrenica stond Waar is de Armija
ner een anti-Servir
Dat gebeurdedus niet vaak genoeg
vijanden In dit geval (hij pakt een
uur mee bezig zijn geweest
BiH dan vroeg ik hem Hij vertelde
directgebeld en gezegd Je maakt
noeg
krant zijn twee burgers bij een brug
de dat het moslim-leger was vertrokken
"Dat gebeurdeheel vaak Onze
een verschrikkelijkefout Waarom
... en een paar jaar laterslachten
oorlog
om het leven gekomen De brug
trokken Er werd overal gevochten
heb je het gedaan Je weet wat het
rechtbankenhebben tijdensde
Heeft u bevolen om de safe haven
jullieelkaar af
zuiveringen
uitgesproken Srebrenica aan te vallen
Karadzic
werd
gebombardeerd het vliegtuig
zei
maar
in
bergen
en
dat
was
de
betekent
als
de
moslims
de
hebben
de
etnische
vijfduizend
vonnissen
n Pale het dorp dat door
hij
log
"Wij
hun auto
keerde om en doorzeefde
Natuurlijk hadden we in de gaten
ken en 4500 betroffen Servirs Ik
"Srebrenica is nooit een safe haven
zic hoogspersoonlijk werd uitverkoren gen in Joegoslavi niet uitgevonden Kroaten onder de wapenen gaan Je
Voordatwe het deden zijn driehonderd
weet hoe de Servirs dat zullen opvatten ken niet alle vonnissenMaar ik
dat het allemaal zeer ongewoon
geweest
Dat hebben de Kroaten tijdensde
koren als de hoofdstad van
tussen
enkele
honderd Servirsdoor die luchtaanvallen
vatten Ja zei hij maar ik kan er
was We snapten het niet Maar
Tweede Wereldoorloggedaan En
weet dat er aanzienlijkestraffen
Bosnisch-Servivolgt de auto
vallen om het leven gekomen Daarna
toen wisten we nog niet dat de BiH
niets meer aan doen Het is al aangekondigd sen zittenvan tien vijftien
iedereen weet dat moslim-leider
jaar of
Dat was het wel
kele minuten een hobbelig zandpad
na geen enkele meer Kunt u nagaan
gekondigd ik kan het niet meer
Izetbegovic een Duits uniform heeft
had besloten om zich terug te trekken
zelfs nog langer Ik kan u een zaak
"Dat was het niet Het was de bedoeling
JEr zijn twee roadblocksbewaakt
haven
gaan hoeveel van onze mensen waren
veranderen
gedragen Voor de oorlog in Bosni
ken
laten zien Het ging om een groep
floor zwaarbewapendemilitiesen
doeling dat Srebrenica een safe
waarin
ren gedood als Mladic het niet had
"Toen wij in Srebrenica kwamen
heeft hij een boek geschreven
moslimsin Prijedor die tegen betaling ven zou worden Als u mij niet gelooft
latervernemenwe dat in de huizen
gedaan Het was een wanhopige poging
waren er geen moslim-soldaten
in hij verteldewat we konden verwachten
De moslims beweren Het Joegoslavische
looft vraag het dan maar aan Boutros
en bosjesspiedende ogen elke beweging
ling naar Joegoslavi zou worden
meer Alleen de bevolking en de
wachten als Bosni eenmaaleen
slavische federale leger (fNA werd
ros Ghali Die heeft zelf meermalen
gesmokkeld Onze mensen hebben
ging van ons tegen een enorme
weging volgen
VN-militairen Izetbegovic overmacht
moslim-staat zou zijn met een islamitisch gedomineerddoor Servirs en gestuurd
gezegd dat Srebrenica een moslimvesting Nederlandse
het geld aangenomen Ik weet niet
Als de auto stopt voor een gewoon
govic is daar in eigen kringen later
mitisch regime Zijn woorden waren
stuurd vanuit Belgrado Zij hadden
precies wat er onderweg is gebeurd
huis temidden van gewone huizen
vesting was en dat er voortdurend
gewapend
veiligheidsfunctionarissen
ren duidelijk hij zei het recht voor
den zeker na de bloedige gevechten
maar de moslimswerden vermoord
hard op aangevallen Hij heeft Srebrenica Bent u bang om gearresteerd te
aanvallen op de omliggendeServische
worden
brenica opgegevenom extra troepen
sche dorpen werden ondernomen
ten in Kroati alle reden om bang
Was dat een etnische zuivering
pend met pistolenen walkie-talkies zijn raap
"Nee ik denk er ook geen moment
"Toen Izetbegovic met Tudjman een
te zijn voor het JNA
voor Sarajevo te krijgen en een
"De laatstemaanden van de enclave
Nee want die mensen wilden zelf
uit het niets opduikenen chauffeur
ternationale
"Het JNA was absoluut niet betrouwbaar
Ja
militaire
interventie
uit
is
er
in
de
van
Srebrenica
Rade gebaart om uit te stappen blijven bondgenootschapvormde was het
uit
Bosni
Was
het
moord
omgeving
weg
duidelijk Dat was niet bedoeld tegen
trouwbaar Het was drukker bezig
en daarvoor zijn onze mensen veroordeeld elke dag een Servir door aanvallen
ven we onwillekeurig zitten
te lokken Hetgeenlater eigenlijk
ook is gebeurd
Totdatde huisdeur opengaaten Radovan gen de Duitsers de Russen of wie
U bent hier goed beschermd zagen
met zich terug te trekken Bovendien
oordeeld tot twintig jaar gevangenisstraf en terreur-acties
gedood Elke dag
gevangenis
we bij aankomst Kunnen ze u arresteren
minstens n Servir in totaal 1260
dovan Karadzic verschijnt tot in
dan ook maar tegen de Servische
dien zag het JNA ons allemaal als
nisstrafOvertreders gingen de
Nederlandse
soldaat
resteren
Mladic
en
nationalistenen anti-communisten vangenis in hoewel we iedere
Generaal
u worden
doden De VN weten het De
de deuropening Op bevel van zijn
bevolking Alle Servirswaren
verantwoordelijk "Wel
als je wilt kun je iedereen
derlandse commandant van Dutchbat door het Oorlogstribunaal
veiligheidsdienst
mag hij geen centimeter doodsbang dat het tot een herhaling Voor hen was er geen enkel verschil daat aan het front heel goed konden
resteren en iedereen doden En het
meterverder De gebruikelijkevolle
zou komen van wat er in de Tweede
woordelijk gehouden voor een
bat weet het ook
tussen Izetbegovic Tudjman of Karadzic den gebruiken
zou voor de internationalegemeenschap
en warrige haardos pantoffels een
massamoord in Srebrenica
Wereldoorlogis gebeurd Toen hebben radzic
wollenvest Bretelshouden zijn
ben ook wij besloten om een eigen
En dus gaf u de order om Srebrenica "Ik ken Mladic als een zeer strikte
"Pas toen het JNA zich eind mei
Bent u veroordeeld
schap beter zijn om me te doden
politiek
veroordeeld
dan me naar Den Haag te brengen
man
kan
over
veel
dingen
aan
broek omhoog
1992 terug had getrokkenuit
Zowaar een lachje "Ik ben
Ik
wat
ca
te vallen
partij te vormen Ik was geen
Daar krijgen ze veel meer problemen
hem betreftklagen maar ik weet
tiek dier Ik was gelukkig op dat
"Dat hoefde niet Er was een permanent
Dat verrastons Onwillekeurig
had
Bosni hebben we een eigen commando deeld door de extremisten in mijn
zeker dat hij een soldaat persoonlijk men met me
zich toch een beeld gevormd van
moment We waren een succesvolle mando gekregen Daarvoorhebben
manent order to attack Elke uitval
partij die me te soft vonden
zal runeren als hij zou weten dat
of aanval werd door ons beantwoord
feen heuse residentie een comfortabele
familie we hadden goedlopende
we geen enkele invloed gehad Ik
n van zijn mannen iemand had
Zou u niettemin bereid zijn om u
praktijken en genoeg geld Maar we
Hebt u ooit legerof of politie-commandanten woord met een tegenaanval Zo
bele villa op een strategischeplek
ben op 12 mei gekozentot president
deden
benoemd
beschuldiging
omgeven door dikke muren Met
te verdedigen voor het Oorlogstribunaal
verkracht
of vermoord Hij is zeer
dat
ook
begin
juli
1995
We
konden onze mensen in Bosni niet
dent daarna is Ratko Mladic
mandanten in staat van
ging
den
een
tegenaanval
en
bunaal
een zwembad wellicht of andersoortig
zonder politiekebescherminglagedisciplineerd
en
zou
dat
nooit
omdat
zich
niet
noemd tot bevelhebberHij was een
gesteld
ze
plotseling
diging
daarvan
"Ja
hebben toegestaan noch er blind
boektenwe terreinwinst Omdat
generaal zonder leger Het heeft ons
hielden aan uw orders
soortig comfort Maar niets
van De buurvrouwlinks sprokkelt
zoals later bleek Izetbegovic zijn leger voor zijn geweest
de rest van 1992 gekost om al die
"Dat was mijn functie niet Ik gaf de
ger had bevolen om Srebrenica te
De oprichting van de SDS luidde
groependie overal vochten onder
hout de buurvrouw rechts ploegt
orders door aan generaal Mladic
Okay laten we gaan
verlaten
"Onder de voorwaardedat het Tribunaal
Laten we het niet over aantallen
uiteindelijkslechts een verdere
een gezamenlijk commando te krijgen
van
de harde grond van de vroege lente
Hij was tenslottebevelhebber
Tribunaal
duidelijk
bunaal
hebben
maar
n
in
gen
leger
is
Toch is het slimmer dan het lijkt Er
Dat
was
mijn
eerste
daad
als
het
onpartijdigis dat het
ding
dicalisering
naal niet politiekgestuurd wordt
U zegt De val van Srebrenica was
lijk er zijn vele moslim-mannen
is geen betere bescherming
president Ze hebben later drie dagen
dan loyale
"Wij hebben alles gedaan om de
En dat k Izetbegovic en
Tudjman
niet het gevolg van een geplande
Maar u was president Hoe kunt u
gen de tijd gekregen om zich onder
gedood zonderdat er sprake was
yale landgenoten in de buurt Daar
oorlog in Bosni te voorkomen En
gedagvaardzullen worden Ja als
daar hebben we voldoendebewijzen
van vuurgevechten
dan de onophoudelijke
het opperbevel te scharen anders
kan geen veiligheidsdienst
tegen op
beschieting aanval maar puur toeval
nieuwe
Srebrenica aan die voorwaardenwordt voldaan
Lissabonakkoord
misdadigers van Sarajevo rechtvaardigen
"Van
aanval
uitsluiten
er
een
"Ik
kan
niet
dat
na
de
zen
voor
hebben
het
zouden
worden
vervolgd
geplande
met
ze
als
Karadzicleidt ons glimlachend
Wij
brenica veel persoonlijke wraakacties daan dan ben ik bereid om me te
"In Sarajevo hebben al die tijd tienduizendenwe troepen kon geen sprake zijn
akkoord geaccepteerd het verdelingsplan dadigers
woonkamerbinnen Daar worden
onderwerpenaan welke ondervraging
Ons probleemis altijd geweest dat
ties zijn geweest voor de dingen die
duizendenmoslim-soldaten
gezeten
lingsplanvan de EU Ik heb het
we voorgesteldaan zijn drie maanden
we een uitgestrektfront hadden van
de jaren daarvoor zijn gebeurd Wij
die op hun beurt Servische stadsdelen
den oude kleinzoon Nebosja(betekenis Vance-Owen-planin Athene geaccepteerd Daarmee geeft u eigenlijkaan dat
ging door wie dan dan ook
Servirs
duizendenkilometers en te weinig
hadden ook onze 1260 doden
u wist wat er gebeurde Dat
len hebben beschotenTijdens een
cepteerd Dat werd later door ons
Die ligt
kenis Wees niet bang
Met medewerking
van Vela Dibasic
manschappen In Srebrenica zaten
Maar dan waren het individuele
eigen parlementafgewezen maar ik
virs zich schuldig maakten aan
persconferentievroegen journalisten
soms tevreden ronkend op opas
wraakacties
negenduizendmoslim-soldaten
heb het geaccepteerd Ik ben uiteindelijk moorden en zuiveringen
ten de VN-generaalMcKenzie
Dan heb je minimaal40
man
delijkakkoord gegaan dat Bosni
"Natuurlijk Maar ik kan aantonen
Waarom beschieten de Servirs
hadden
Wraak of geen wraak een moord
zich zou afscheiden van Joegoslavi
dat de etnische zuiveringen geen
scholen en ziekenhuizenHet antwoord
nodig om het te veroveren Die
waarwaarom wordt er niet anders van
oorlogsoorlogsmisdaden
den we niet We konden niet overal
vi Dat was de meest riskante stap
politiekdoel waren Ik heb
woord van McKenzie was En
buik terwijlKaradzic verteltover
die ik ooit in mijn leven heb genomen
vier jaar oorlog in Bosni over Srebrenica men Daardoorwerden wij een
brenica de beschietingen van Sarajevo minderheidin ons eigen land Het
jevo over de gijzelname van VNwas ontzettend riskant maar ik
ers een bijna schizofreen tafereel
cepteerde het in een poging oorlog

accepteerde

om plaatsen moslimsartillerie
bij
scholen en ziekenhuizen Iedere
militairheeft het recht om terug te
vuren als hij wordt beschotenen
dat is wat we deden

Lissabon-akkoord

bijvoorbeeld

gebruikelijk

internationale

arresteren

radicalisering