SISTEM PENGUMPULAN DAN

PENGGUNAAN SEMULA AIR

HUJAN (SPAH)

Disediakan Oleh :
Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan
26 Jun 2012
1

Isi Kandungan
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.

Pengenalan
Kronologi
Tafsiran
Kajian Pelaksanaan
Strategi Pelaksanaan
Pindaan UKBS
Cadangan Pelaksanaan
Penutup
2

Isu kekurangan
air di Lembah
Klang pada Mac
1998

Beginilah apabila
kekurangan air
StarMetro
7 June 2012

Terlalu banyak
permintaan,
air tidak
mencukupi..
StarMetro
7 June 2012

Koronologi
29 April 1998 Mesyuarat Jemaah Menteri mengambil
maklum agar rekabentuk rumah baru mempunyai gutter
untuk memanafaatkan sumber air
29 Jun 1999 KPKT telah mengeluarkan Garis Panduan
SPAH untuk Semua Kerajaan Negeri untuk dilaksanakan
oleh semua PBT.
16 Julai 2003 Mesyuarat Jemaah Menteri
dimaklumkan pelaksanaan SPAH kurang memuaskan
9 Ogos 2003 KPKT mengeluarkan Pekeliling kepada
semua kerajaan supaya:(i) PBT perlu aktif menggalakan pemasangan SPAH
7

Kronologi (sambungan).
(ii) Memasang SPAH di bangunan Kerajaan yang
sesuai.
27 Mac 2007 YAB Perdana Menteri dalam Majlis
Sumber Air Nasional telah mencadangkan agar
pemasangan SPAH di masukan dalam UKBS 1984
22 Jun 2007 Mesyuarat MNKT ke 58 bersetuju secara
prinsip cadangan pelaksanaan SPAH, KPKT diminta
mengkaji dari aspek teknikal, rekabentuk dan kesihatan.
21 November 2007 Mesyuarat Jemaah Menteri
bersetuju dengan cadangan SPAH: (i) Diwajibkan pemasangan SPAH bagi pembangunan baru
melalui pindaan UKBS 1984
(ii) Bangunan Lama digalakan pemasangan SPAH.

Kronologi (sambungan).
9 April 2010 Mesyuarat Jemaah Menteri bersetuju
supaya KPKT menyusul: (a) Kerajaan negeri melaksana projek perintis SPAH
termasuk di Felda dan di Sarawak terutama di
kawasan yang mengalami masaalah bekalan air.
(b) Berbincang dengan pemaju perumahan untuk
melaksanakan SPAH dan diberi insentif supaya
pemasangan SPAH mendapat sambutan dari
pembeli.
27 April 2011 Mesyuarat Jemaah Menteri bersetuju
dengan cadangan mewajibkan pemasangan SPAH
melalui pindaan Undang Undang Kecil 2, 10 dan 115 di
bawah UKBS 1984.

Kronologi (sambungan).
23 Mei 2011 Mesyuarat MNKT ke 64 telah bersetuju: (i) mewajibkan pemasangan SPAH dalam pembangunan
melalui pindaan Undang-Undang Kecil 2, 10 dan 115 di
bawah UKBS 1984.

(a) Bangunan yang diwajibkan adalah bangunan

kediaman iaitu rumah banglo dan rumah
berkembar.

(b) Semua Kategori bangunan berasingan seperti

Bangunan Kerajaan, institusi, komersial,
industri dan lain-lain.
10

Kronologi (sambungan).
Berita Harian:
14.6.2011
Wajibkan SPAH
pada bulan Sept.
Dato Wira Chor
Chee Heung
Menteri
Perumahan dan
Kerajaan
Tempatan
11

TAFSIRAN
Maksud SPAH
Sistem Pengumpulan dan Penggunaan Semula Air Hujan
di mana air hujan di kumpulkan daripada bumbung dan
kemudiannya disalurkan ke tangki penyimpanan air hujan
sebelum digunakan.

12

Pengenalan SPAH
Negara-negara yang telah mewajibkan sistem
SPAH adalah:Negara Bermuda di laut Caribean
China, India, Australia dan Brazil

13

Kajian Pelaksanaan SPAH

JKT/KPKT telah mewujudkan kumpulan kerja bagi tujuan
membincangkan pelaksanaan SPAH (Tahun 2000).
Anggotanya terdiri daripada:

Kementerian Kesihatan Malaysia,

Jabatan Pengairan dan Saliran (JPS),
Majlis Perbandaran Seberang Perai,
Majlis Perbandaran Sandakan,
Perbadanan Kemajuan Negeri Selangor (PKNS),
Institut Penyelidikan Hidraulik Kebangsaan Malaysia
(NAHRIM),
14

Kajian Pelaksanaan SPAH (Sam..)

Persatuan Pemaju Hartanah dan Perumahan

Malaysia
(REHDA),
Syarikat Bekalan Air Selangor Sdn. Bhd.
(SYABAS),
Pertubuhan Arkitek Malaysia (PAM),
Institut Jurutera Malaysia (IEM),
Pertubuhan
Jurutera Perunding Malaysia
(ACEM),
Persatuan Pengurusan Kompleks (PKK).
15

Kajian Pelaksanaan SPAH -

(samb)

Antara isu-isu yang dibangkitkan:-

kegunaan yang sesuai bagi air hujan

peningkatan kos rumah akibat pemasangan SPAH
pelaksanaan dari segi undang-undang
ruang laman rumah yang terhad bagi meletakkan tangki
SPAH
pencemaran akibat percampuran air bersih dan air
hujan didalam sistem paip bekalan air awam
penurunan nilai estetika sesuatu bangunan akibat
pemasangan SPAH
16

Kajian Pelaksanaan SPAH (Sam..)

Namun faedah pemasangan SPAH adalah:(i) Pemasangan SPAH di bangunan akan dapat
mengurangkan permintaan bekalan air
awam.
Dari penyelidikan NAHRIM, kualiti air hujan
adalah kelas IIB dan sesuai untuk penggunaan
rekreasi dengan sentuhan badan.
17

Kajian Pelaksanaan SPAH (Sam..)

(ii) SPAH akan dapat membantu membekalkan
air jika terdapat krisis bekalan air awam.
(iii) SPAH dapat mengurangkan air larian
permukaan
(surface
runoff)
daripada
memasuki sistem saliran awam.

18

Kajian Pelaksanaan SPAH - (samb)

(iv) Pihak berkuasa bekalan air dapat
menjimatkan operasi pemprosesan air di
loji-loji air, sekali gus dapat menjimatkan
tenaga elektrik dan meningkatkan
kecekapan tenaga negara.

19

Kajian Pelaksanaan SPAH - (samb)

Setiap penghuni rumah menggunakan
purata 50 gelen air sehari

20

Strategi Pelaksanaan SPAH

(i) SPAH sesuai untuk rumah kediaman jenis
banglo dan berkembar. Rumah teres adalah
dikecualikan kerana kurang ruang untuk
meletakkan tangki air SPAH.
(ii) SPAH juga sesuai bagi semua kategori
bangunan berasingan seperti bangunan
kerajaan, institusi, komersial, industri, dan lainlain.
21

Strategi Pelaksanaan SPAH

(sambungan)

(iii) Kegunaan air hujan adalah hanya untuk mencurah

tandas, menyiram tanaman, mencuci kenderaan serta
bangunan tetapi tidak sesuai untuk kegunaan minuman,
mandian dan membasuh pakaian.

(iv) Air hujan boleh dielakkan daripada bercampur

dengan air bersih dengan dilengkapkan dengan suatu
injab penahan aliran balik sehala atau mana-mana
kaedah rekabentuk yang sesuai.
(v) Paip air hujan juga diwarnakan hijau.
22

Strategi Pelaksanaan SPAH

(sambungan)

(vi) Mengadakan Garis Panduan Pelaksanaan SPAH

oleh KPKT. Disamping itu pihak JPS juga telah
mengeluarkan manual untuk merekabentuk SPAH.
(vii) Dengan kegunaan air hujan yang terhad,
pertambahan kos akibat pemasangan SPAH pada
rumah banglo dan berkembar dianggarkan
sebanyak RM 3,000.00 hingga RM 5,000.00 sahaja.
Kos ini merupakan sebahagian kecil kos rumah
berkenaan.

23

Strategi Pelaksanaan SPAH

(sambungan)

(viii) Pemaju dan perekabentuk boleh

merekabentuk takungan air hujan yang kreatif
agar tidak menjejaskan nilai estetika sesuatu
bangunan.
(ix) Meminda Undang-undang Kecil Bangunan
Seragam (UKBS) 1984 bagi mewajibkan
pemasangan SPAH

24

PINDAAN UKBS 1984

SPAH - Pengumpulan dan Penggunaan Semula Air
Hujan diwajibkan melalui Undang Undang Kecil 2, 10
dan 115 di bawah Undang-Undang Kecil Bangunan
Seragam 1984 (UKBS 1984)

Undang-undang kecil 2, - Tafsiran

SPAH bermaksud "Sistem Pengumpulan dan
Penggunaan Semula Air Hujan" di mana air hujan
dikumpul daripada bumbung dan kemudiannya
disalurkan ke tangki-tangki penyimpanan air hujan
sebelum digunakan.
25

PINDAAN UKBS 1984 (Sam)

Undang- Undang 10,

- Pengemukaan Pelan-Pelan
Untuk diluluskan
10. (1) (a) (x) lokasi tangki air hujan.
Pelan lokasi tangki air hujan (SPAH) dalam bangunan
perlu ditunjukkan dengan jelas untuk memudahkan
penyemakan dan kelulusan oleh Pihak Berkuasa
Tempatan.

10. (1) (a) (xi) Elemen SPAH seperti sistem perpaipan,

tangki air hujan, pam air dan sebagainya (yang
diperlukan untuk memasang SPAH) yang berkaitan
perlulah di tunjukkan dengan jelas di dalam pelan bagi
jenis-jenis bangunan seperti berikut :

26

PINDAAN UKBS 1984 (Sam)

berhubung dengan bangunan kediaman, SPAH perlu
dipasang hanya untuk rumah banglo dan rumah
berkembar yang mempunyai kawasan bumbung sama
atau melebihi 100 m2 sahaja; dan

berhubung dengan semua kategori bangunan

berasingan yang mempunyai kawasan bumbung sama
atau melebihi 100 m2.
Semua kategori bangunan berasingan seperti
bangunan Kerajaan, institusi, komersial, industri dan
lain-lain.
27

PINDAAN UKBS 1984 (Sam)

Undang- Undang 115 - Kehendak-Kehendak
Pembinaan
115. Penutup Bumbung dan Saliran
Semua bumbung bangunan hendaklah dibina supaya
boleh disalurkan dengan berkesan kepada saluran,
talang, pelongsor atau palung dan SPAH (bagi
bangunan yang dikehendaki untuk memasang SPAH)
yang mencukupi yang hendaklah disediakan mengikut
kehendak-kehendak Undang-Undang Kecil ini bagi
menerima dan membawa semua air yang mungkin
jatuh di atas dan daripada bumbung itu.
28

PINDAAN UKBS 1984 (Sam)

Bagi bangunan yang dikehendaki memasang
SPAH, rekabentuk dan pembinaan SPAH
hendaklah mengikuti keperluan seperti berikut:

air hujan tidak boleh memasuki tangki bekalan

air awam. Air daripada bekalan air awam boleh
memasuki tangki air hujan dengan dilengkapkan
dengan suatu injap penahan aliran balik sehala
atau berakhir sekurang-kurangnya pada 225mm
di atas paras limpah tangki simpanan SPAH;
29

PINDAAN UKBS 1984 (Sam)

alur keluar SPAH hendaklah ditanda "Bukan

Untuk Tujuan Minuman atau Mandian"
dengan jelas;
palong yang digunakan mempunyai kecerunan
yang secukupnya supaya air tidak bertakung;
dan

paip air hujan hendaklah berwarna hijau.

30

CADANGAN PELAKSANAAN SPAH

KAEDAH PELAKSANAAN SPAH

Pemasangan SPAH diwajibkan melalui pindaan

kepada Undang-undang Kecil Bangunan Seragam
1984 (UBBL) supaya:

(i) Pemasangan SPAH diambilkira ketika

proses rekabentuk yang akan disemak sebagai
syarat kelulusan pelan bangunan.

31

CADANGAN PELAKSANAAN SPAH

CONTOH CADANGAN TEKNIKAL

RUMAH BANGLO DAN BERKEMBAR

Sesuai dipasang tangki air hujan dengan

jumlah saiz minima 3 meter padu ( 600 gelen).
Lokasi cadangan di atas siling rumah (bagi
penggunaan tandas) dan di permukaan tanah
(tangki sedutan); dan
Kos pemasangan SPAH dianggarkan dalam
lingkungan RM 3,000 hingga RM 5,000 untuk
setiap unit rumah.
32

CADANGAN PELAKSANAAN SPAH

CONTOH CADANGAN TEKNIKAL
BANGUNAN PEJABAT, KOMERSIAL, INDUSTRI Dan
Lain-lain

Lokasi cadangan tangki di permukaan tanah dan di

atas siling bangunan;dan

Kos pemasangan SPAH dianggarkan seperti berikut

mengikut bilangan tandas di sesuatu bangunan.
Bil

Bil. Tandas

Anggaran Kos

1.

10

RM 10,800.00

2.

50

RM 25,000.00

3.

100

RM 45,000.00
33

SPAHs Element

34

Salor Air Hujan & Tangki

35

Penapis

Down pipe Vortex Rainwater Filter

Down pipe Rainwater Filter

36

Sistem penapis

37

Contoh pemasangan

38

SISTEM SPAH

39

Tangki
SPAH di
atas tanah

40

Tangki
SPAH di
dalam
tanah

41

PROJEK PERINTIS SPAH

PROJEK PERINTIS SPAH

Projek Perumahan PKNS di Kota Damansara (189

unit) dilaksanakan pada tahun 2001;
Projek Perumahan di Taman Utama, Sandakan,
Sabah (97unit) dilaksanakan pada tahun 2005;
Projek Dewan Serbaguna dan pasar awam Bukit
Mertajam dilaksanakan pada tahun 2003; dan
Projek Mahkamah di Seberang Perai dilaksanakan
pada tahun 2002.
Kompleks Membeli belah 1 Utama dilaksanakan
pada tahun 2003
42

PENUTUP
Pelaksanaan Sistem Pengumpulan dan Penggunaan
Semula Air Hujan (SPAH) adalah bertujuan untuk
mengumpul dan menggunakan semula air hujan bagi
menjimatkan penggunaan bekalan air awam,
menampung keperluan bekalan air awam semasa krisis
air dan dapat mengurangkan risiko banjir kilat.
Kualiti air hujan yang boleh diterima ( kelas IIB).
Untuk kegunaan luar dan kegunaan tandas
Kerajaan telah mengadakan Green Teknologi Financing
Sheme bagi membantu pihak pemaju yang mengeluarkan
produk atau menggunakan teknologi hijau.
43

PENUTUP (Sam....)

Pindaan kepada Undang-Undang Kecil Bangunan

Seragam 1984, perlu dibuat pewartaan oleh semua
kerajaan negeri sekiranya SPAH hendak dilaksanakan
secara berkesan.
Pemaju perumahan dan bangunan-bangunan lain akan
akur untuk melaksanakan pemasangan SPAH dengan
adanya penguatkuasaan undang-undang berkenaan.
Oleh
itu
wajarlah
Kerajaan-kerajaan
Negeri
mewartakan
pindaan
undang-undang
kecil
berkenaan dengan segera.
44

TERIMA KASIH

45

Q&A

PELAKSANAAN PEMASANGAN SPAH DI DALAM NEGARA

SPAH DI SEKSYEN 9, KOTA DAMANSARA

47

PELAKSANAAN PEMASANGAN SPAH DI DALAM NEGARA

i) Projek Perumahan PKNS di Kota Damansara:

96 unit rumah teres 2 tingkat telah dipasang
dengan SPAH;
Tangki SPAH di letakkan di atas siling dan
permukaan tanah dengan kapasiti 0.7m 3 (150
gelen) masing-masing;
Kos pemasangan SPAH lebih kurang RM5,000
untuk setiap unit rumah; dan
Air SPAH digunakan untuk mengepam tandas
dan pencucian am.
48

PELAKSANAAN PEMASANGAN SPAH DI DALAM NEGARA

SPAH DI SEKSYEN 9, KOTA DAMANSARA

49

PELAKSANAAN PEMASANGAN SPAH DI DALAM NEGARA

TAMAN UTAMA, SANDAKAN, SABAH

Gambar 1 : Tangki air hujan berkapasiti 400 gelen yang diletakkan di hadapan rumah.

50

PELAKSANAAN PEMASANGAN SPAH DI DALAM NEGARA

TAMAN UTAMA, SANDAKAN, SABAH

Gambar 2 :

Sistem agihan air hujan daripada palong ke tangki penyimpanan air

hujan berkapasiti 400 gelen yang diletakkan di hadapan rumah.
51

PELAKSANAAN PEMASANGAN SPAH DI DALAM NEGARA

Projek Dewan Serbaguna dan Pasar Awam,Majlis

Perbandaran Seberang Perai

52

PELAKSANAAN PEMASANGAN SPAH DI DALAM NEGARA

Projek Dewan Serbaguna dan Pasar

Awam,Majlis Perbandaran Seberang Perai
Telah berjaya dilaksanakan, air hujan digunakan
untuk mengepam tandas sepenuhnya;

Kos pemasangan SPAH adalah sebanyak

RM180,000.00; dan
Tangki simpanan air hujan SPAH yang digunakan
berkapasiti 35m3 (7,600 gelen) dengan kapasiti
penyimpanan selama 15 hari.
53

PELAKSANAAN PEMASANGAN SPAH DI DALAM NEGARA

Pasar Bukit Mertajam

54

PELAKSANAAN PEMASANGAN SPAH DI DALAM NEGARA

Court House : Seberang Perai - 2002

55

PELAKSANAAN PEMASANGAN SPAH DI DALAM NEGARA

Court House : Seberang Perai - 2002

56

PELAKSANAAN PEMASANGAN SPAH DI DALAM NEGARA

Projek Mahkamah dan Food Court, Majlis

Perbandaran Seberang Perai
Telah berjaya dilaksanakan, air hujan digunakan
untuk mengepam tandas sepenuhnya;

Kos pemasangan SPAH sebanyak RM135,000.00;

dan
Tangki simpanan air hujan SPAH yang digunakan
berkapasiti 44.5m3 (9,800 gelen) dengan kapasiti
penyimpanan selama 15 hari.
57

PELAKSANAAN PEMASANGAN SPAH DI DALAM NEGARA

Kompleks Membeli-belah 1-Utama

Sistem SPAH di One Utama

58

59

PELAKSANAAN PEMASANGAN SPAH DI DALAM NEGARA

Kompleks membeli-belah 1-Utama

Kos pemasangan SPAH adalah sebanyak RM 1.2 juta;
Air hujan digunakan untuk mengepam tandas, landskap
dan untuk menara penyejuk penghawa dingin;
Tangki simpanan air hujan SPAH yang digunakan
berkapasiti 10,682 m3 (2.35 juta gelen) dengan kapasiti
penyimpanan selama 20 hari; dan
SPAH telah berjaya dilaksanakan dengan penjimatan
sebanyak RM40,000 sebulan daripada bil air bekalan
awam dan dijangkakan akan pulangan modal
pemasangan SPAH dalam masa 4 tahun.
60

KEMENTERIAN PERUMAHAN DAN

KERAJAAN TEMPATAN
WATER QUALITY CATEGORY AND USES
CLASS

CLASS I

CLASS II A
CLASS II B
CLASS III

CLASS IV
CLASS V

USES

Conservation of natural environment water supply 1practically no treatment necessary

Fishery I very sensitive aquatic species
Water Supply II- Conventional treatment required
Fishery II sensitive aquatic species
Recreational uses with body contact
Water Supply III- extensive treatment required
Fishery III common, of economic value, and
tolerant species livestock drinking
Irrigation
61
None of the above

Garis Panduan SPAH

62