Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 27

Khoa Cng ngh Sinh hcThc phm- Mi trng

Cng ngh enzyme:

LIPASE

TS. Nguyn Hoi Hng


SVNC: 11dsh05
1. L Tr King
2. Tuyt Mai
3. L Th Kiu Hu
4. L Th Tiu Phng
5. Trn Th Thu Tho
6. Trng Th Thi Ho
0

MC LC
ENZYME LIPASE ______________________________________________________________ 3
I.

Tng quan v Lipase ____________________________________________________ 3


1.

Tn enzyme ________________________________________________________ 3

2.

Cu trc enzyme Lipase _______________________________________________ 4

3.

C ch sinh tng hp lipase. ___________________________________________ 5

4.

Phn loi enzyme ____________________________________________________ 6

5.

Thng s : nhit , pH, cofactor, coenzyme. ______________________________ 7

II.

Sn xut enzyme Lipase ________________________________________________ 13


1.

Quy trnh tng qut thu nhn enzyme ngoi bo t VSV. ____________________ 13

2.

Quy trnh c bn thu nhn enzyme t ngun ng vt, thc vt. _____________ 14

3.

Quy trnh c bn thu nhn enzyme lipase ngoi bo t VSV. _________________ 15

4.

Quy trnh sn xut lipase ngoi bo t Cadida rugosa_______________________ 16

5.

Tinh sch enzyme bng k thut sc k ct. ______________________________ 17

III.

Phng php c nh enzyme lipase ______________________________________ 17

IV.

Phng php xc nh hot tnh enzyme lipase _____________________________ 17


1.

i vi c cht dng lng _____________________________________________ 18

2.

i vi c cht dng kh _____________________________________________ 18

V.

ng dng ___________________________________________________________ 19
1.

ng dng ca Lipase trong cng nghip _________________________________ 19

2.

ng dng ca lipase trong cng nghip thc phm ________________________ 20

3.

ng dng lipase trong cng nghip ty ra _______________________________ 20

4.

ng dng lipase trong cng nghip thuc da, dt, giy _____________________ 21

5.

ng dng lipase trong qun l mi trng _______________________________ 21

6.

ng dng lipase trong cng nghip ha cht _____________________________ 21

7.

ng dng lipase trong ha sinh dc v y t _____________________________ 22

8.

ng dng lipase trong nng dc ______________________________________ 22

9.

ng dng lipase trong m phm v cng nghip nc hoa __________________ 22

10.

ng dng lipase trong sn xut biodiesel ______________________________ 22

11.

ng dng lipase trong biosensor (cm bin sinh hc) _____________________ 23

12.

Quy trnh ng dng ca Lipase chuyn ha Biodiesel t du u nnh _______ 23

13.

Quy trnh ng dng ca Lipase trong sn xut ph mai ___________________ 24

14.

Ch phm enzyme ________________________________________________ 25

Ti liu tham kho ___________________________________________________________ 26

LI NI U
S pht trin nhanh chng ca cng ngh enzyme mang li s
quan tm ng k n vic ng dng enzyme lipase trong ngnh cng
nghip du bo. Cc phn ng s dng enzyme lipase mang li nhiu li ch
hn cc phn ng ha hc thng thng. Lipase c th s dng mt cch
hiu qu v kinh t trong iu kin n ha. y l c im quan trng, bi
v iu kin khc nghit s gy ra cc phn ng trng hp cht bo v sinh
ra nhiu sn phm ph. Do vic s dng lipase s lm gim nhu cu loi
b cc hp cht mu v sn phm ph bng phng php tn km nng
lng.
Do nhm chng ti xin gii thiu n cc bn v loi enzyme vn
c xem l cht xc tc linh ng nht ny thng qua cc phn sau y:
1.
2.
3.
4.
5.

Tng quan v lipase


Sn xut lipase
Phng php c nh lipase
Phng php xc nh hot tnh
ng dng lipase trong i sng v sn xut

ENZYME LIPASE
I. Tng quan v Lipase
1. Tn enzyme
Lipase (EC 3.1.1.3) cn c tn khc l Triacylglycerol lipase.
Thuc nhm enzyme hydrolase, ct c hiu cc lin kt ester.

EC 3. Hydrolase
Nomenclature

EC 3.1. Acting on
ester bonds
EC 3.1.1. Carboxylic
ester hydrolases
EC 3.1.1.3
triacylglycerol lipase

L enzyme tan trong nc xc tc phn ng thy phn triacylglycerol


khng tan trong nc to thnh cc glyceril v cc acid bo tng ng nh
hot ng ca n trn b mt phn pha du-nc.
Lipase xc tc phn ng thy phn ct t ln lt cc lin kt -ester ch
khng ct cng mt lc 3 lin kt. Qu trnh xc tc thng chm hn so
vi cc enzyme khc nh protease, amylase

Hot ng mnh trong h nh ha, c bit l h nh o. Ti b mt phn


cch gia pha nc vi cc pha khng ha tan cha c cht.

Phn ng thy phn triacylglycerol thnh glycerol v cc acid bo

2. Cu trc enzyme Lipase


Tm hot ng ca lipase l b ba: Serine, Histidine v Aspartate/Glutamate.
Pha trn trung tm hot ng c vng k nc c hnh thnh sau khi lipase c
hot ha. Ngoi tr cc im chung v kh nng xc tc thng dng th lipase t nhng
ngun khc nhau c rt t im chung cp amino acid. Do , s hin din ca
serine tm hot ng c xem l c tnh bo tn cao v thng xut hin trong
chui pentapeptide Gly Xaa Ser Xaa Gly.

3. C ch sinh tng hp lipase.


Ging nh s tng hp protein, lipase s c hnh thnh khi tri qua cc qu
trnh phin m, dch m v sau dch m. Tt c cc qu trnh thc hin bn trong tb
cht ca VSV.
u tin l s phin m. Qu trnh ch xy ra khi on gen tng hp nn lipase
phi c hot ha trc bng cht cm ng. Cht ny s gip gii phng enzyme RNA
polymerase thot khi s km hm ca cht c ch bng cch kt hp vi chnh cht
c ch . Bn cht ca cht cm ng chnh l c cht chu s xsuc tc ca lipase.
Kt thc qu trnh phin m din ra trong nhn t bo sn phm s l phn t
mRNA, nhng phn t ny rt d b thu phn trong mi trng t bo cht. Bn cnh
, nhng kt qu nghin cu gn y cho thy phn t siRNA (short interference RNA)
c hnh thnh trong qu trnh phin m c tc ng km hm s dch m hoc thc
y s phn hy nhng phn t mRNA. V vy s lng enzyme c tng hp s gim
i ng k.
Tip theo, qu trnh dch m s s dng thng tin m ha trong mRNA to
thnh mch protein c th t acid amin chnh xc. Tuy nhin, chui polypeptide ny
rt d b thy phn bi enzyme peptidase. Qu trnh ny cn mt loi protein chuyn
giao ti s dng cc acid amin ca protein c cu trc gp khc (folded protein)
m khng cn s dng c na.
Khi nhng polypeptide enzyme c tng hp kh nhiu th nhng
polypeptide gn nhau s tng tc vi nhau to thnh cu trc gp khc lm cho
khi enzyme tr nn khng tan. iu ny lm cho enzyme mt i hot tnh sinh hc.
Qu trnh ny c iu khin bi chaperone, l mt on polypeptide c chc nng
lm gp khc cc enzyme trong ni bo trc khi nhng enzyme ny c vn chuyn
qua mng mmebrane. i vi pro-pro-enzyme ngoi bo, l enzyme tng hp trong t
bo cht nhng cha c cu trc hon thin, cu trc phn t khng c gp khc
trogn sut qu trnh vn chuyn qua mng membrane. Do , mt s protein khc
h tr enzyme ngoi bo ny chng li s gp khc trong t bo cht khng hnh
thnh khi protein khng tan v chng li thy phn ni bo.
Hot tnh ca enzyme cn ph thuc vo cofactor l nhng ion kim loi. S cung
cp khng nhng ion ny trong t bo cht s lm gim i hot tnh ca enzyme. V
vy phi m bo nng bo ha ca cc ion i vi enzyme phi thp hn nng
cc ion trong t bo cht.
i vi pro-pro-enzyme, khi khng cofactor m bo hot tnh cng nh
s vn chuyn qua mng membrane th mt lng enzyme ny b gi li trong t bo
cht lm nh hng hiu sut sinh tng hp enzyme.
Sau khi c vn chuyn qua mng membrane, enzyme ngoi bo vn c th b
phn hy bi enzyme peptidase trong khng gian chu cht. Trong giai on ny proenzyme, l enzyme ngoi bo trong khng gian chu cht cha c cu trc hon thin,
vn tip tc hon thin cu trc ca n nh nhng phn ng thy phn.

4. Phn loi enzyme

Lipase c thu nhn t nhiu ngun khc nhau : lipase t thc vt, lipase
t ng vt v lipase t vi sinh vt, c bit l t vi khun v nm, c mt vi
lipase thu nhn t vi sinh vt c gi tr thng mi.
Lipase t thc vt nh ng cc trong giai on ny mm. Lipase t ngun
thu nhn ny hn ch v hot tnh ln kh nng bn nhit, ng thi nng
enzyme l khng cao.
Ngun lipase t ng vt quan trng nht l t ty tng ca b, cu v ln.
Lipase t ty tng ln l mt trong nhng lipase c bit n sm nht
v kh thng dng. Hn ch ca lipase t ty tng l chng cha nhng hp cht
c mi v v kh chu nh trypsine, to v ng nn khng c a chung.
Bn cnh , ngun lipase ny cn c kh nng ly truyn virus t ng vt sang
ngi nn hin nay xu hng s dng lipase t vi sinh vt ang c a chung
do c tnh a dng, d tch chit v nguyn liu v hn .
c hiu v tr:
o Nhng enzyme khng c hiu vi v tr hoc cu trc gc acyl trn mch
triglyceride (C.rugosa).
6

o Xc tc c hiu v tr 1,3 trn phn t triacylglycerol (A.niger).


o Ch xc tc c hiu 1 s acid bo nht nh (Geotrichum candidum).
c hiu c cht: c cht c kh nng kt hp vo trung tm hot ng ca
enzyme v b chuyn ha di tc dng ca enzyme. (C.rugosa, A.niger,
M.miehei )

5. Thng s : nhit , pH, cofactor, coenzyme.


a) Nhit , pH ti u
Lipase chit xut t ty tng b mt hot tnh 400C, nhng mt s lipase vi
sinh vt li c tnh bn nhit.

b) Cofactor
Enzyme lipase hot ng khng cn cofactor, tuy nhin s hin din ca mt s
cc cation kim loi nh Ca2+, Na+ s lm tng hot tnh ca lipase. Hot tnh ca lipase
b bt hot bi Co2+, Ni2+, Hg2+ v Sn2+, b km hm nh bi Zn2+ v EDTA:
i vi Bacillus sp
Mg2+ lm tng hot tnh enzyme.
Ca2+ tng tit enzyme ngoi bo, tng hot tnh enzyme.
i vi Geotrichum sp:
Ca2+ 1mM c tc dng lm tng 6% hot tnh enzyme.
Hot tnh lipase mt gn ht vi Pb2+ 10mM.
Tween 20 lm tng 10% hot tnh lipase.
Cht ty ra SDS kim hm lipase hon ton.

c) C ch xc tc
Hot tnh t cc i khi n c phn tn vo gia b mt phn pha
du-nc => qu trnh hot ha phn pha.
Lipase xc tc cho nhiu phn ng khc nhau bao gm: phn ng thy
phn, phn ng tng hp ester, phn ng chuyn ester v phn ng amin
ha (aminolysis) .
Cc phn ng do lipase xc tc u l cc phn ng thun nghch v
chiu hng ca phn ng ph thuc vo lng nc tham gia vo phn
ng.

V d v c ch xc tc phn ng thy phn:

Do lipase ch hot ng b mt phn cch gia hai pha du - nc,


nn lng du tn ti mt phn cch s quyt nh hot tnh ca
lipase. => l hot tnh b mt ca enzyme.
10

Do , cn p dng phng php nh ha thch hp lm tng din


tch tip xc ca cc t bo nh ha.

d) C cht t nhin.

Natural Substrates
Peanut press cake

Organisms
Neurospora sitophita, R.oligosporus

Wheat bran

Several filamentous fungi

Coconut oil cake


Rice bran, wheat bran

Candida rugosa
Candida sp.

Wheat bran
Rice bran

A.niger
C.rugosa

11

e) Mi trng nui cy ti u sinh tng hp Lipase


Mi trng nui cy Cadida rugosa
KH2PO4: 15 g; K2HPO4:5,5 g;(NH4)2SO4:4g; MgSO4:1g; FeCl3:10m g; inositon:
0,004mg; biotin: 0,008mg; Thiamine.HCl: 0,2mg; du oliu: 1%; axit palmitic: 1.2 g;H2O:
1000ml.
S t bo nm men cy ban u 2,6x10-6 cfu/ml mi trng nui cy.
Thi gian nui cy 40 gi.
Mi trng nui cy Bacillus sp
Mi trng BMGY vi thanh phn: 1% (w/v) cao nm men, 2%
(w/v) bacto-peptone, 100mM kali phosphat, pH 7.0, 4x10-5% (w/v) biotin v
1% (v/v) Methanol.
Nhit 30oC. Lc 220 rpm.

12

II. Sn xut enzyme Lipase


1. Quy trnh tng qut thu nhn enzyme ngoi bo t VSV.

13

2. Quy trnh c bn thu nhn enzyme t ngun ng vt, thc vt.

Nguyn liu ng vt,


thc vt

Nghin bng phng


php thch hp

Trch ly vi dung mi

Kt ta

Lc thu ta

Tinh sch enzyme theo


mc ch s dng

Enzyme

14

3. Quy trnh c bn thu nhn enzyme lipase ngoi bo t VSV.

Canh trng ln men VSV

Ly tm 4000 rpm/15min
thu dch trong

Ta protein bng
Amonisunfat

Lc thu kt ta

Tinh sch enzyme theo mc


ch s dng

Enzyme
15

4. Quy trnh sn xut lipase ngoi bo t Cadida rugosa

Cadida rugosa
Nm si

PDA nghing

Si nm
Tin x l vi HCl 2%
Cht nn (sy
60oC kch thc
ht mn)

Bo qun trong
iu kin chng
m

Ln men

Lc hoc ly tm thu dch


trong

Thu lipase th

Erlen 250ml
Thu bo t nm

-Lc: Thm nc ct t l 1:10


so vi th tch canh trg, lc
120rpm trong 30 pht, sau
lc bng mng thch hp
-Ly tm 10000rpm/15p, 4oC

Ta vi sodium sulfat

m bng Tris-HCl 0.2M (pH=8)

m phosphate pH 6.5

Thm tch tch mui

Lc gel

C c, tinh sch enzyme

enzyme

16

5. Tinh sch enzyme bng k thut sc k ct.


Do ngun thu lipase t ng vt km bn nhit, li c mi hi, sn xut mt
nhiu cng sc v tn km. Hn na, vic ly nhim virus ng vt l mi lo ngi
hng u.
Nn vic ch ng nui cy v tch chit lipase t VSV ngy cng chim u th.
Ngi ta s dng sc k i lc cho tinh sch cao nht, nhng phng php
ny tn km, do ct c tin, li khng bn. Do nguyn nhn ct hot ng trn
nguyn tc s bt cp gia enzyme v c cht, to nn phc hp E-S. Nhng
bn thn c cht ca enzyme c nhi vo ct l protein, l nguyn nhn
m c cht d b bin tnh v mt kh nng kt hp vi enzyme.
T , cc nh khoa hc s dng DNA ti t hp biu hin trong E.coli bng cch
thit k gen m ha tng hp lipase gn thm cc trnh t m ha 6 gc His
u C (6His lk c hiu vi Ni++ trn ct sc k i lc). M vic nhi ct Ni++ tng
i d dng, ct bn, s dng rt lu. T m thnh enzyme gim, to iu
kin cho vic ng dng lipase rng ri hn. Bn cnh , mt s nghin cu cn
dng phng php gy t bin, lm tng kh nng biu hin gen, nng cao
hot tnh lipase.

III. Phng php c nh enzyme lipase


Tuy lipase c kh nng xc tc nhiu phn ng c gi tr trong thc phm, y hc,
mi trng, cng nghip da nhng vic ng dng cn hn ch bi chi ph cao. C th
khc phc vi pp c nh enzyme vi mc ch thu hi v s dng nhiu ln, khng tn
chi ph cho qu trnh tch b enzyme sau khi thu hi sn phm. C 3 pp c s dng:
PP hp ph vt l: Dn xut enzyme lipase t C.antarcrica B c nh trn
Octadecyl-Sepabead gi c 100% hot tnh sau khi 200h/50oC/pH=7. Lipase
c hp ph trn cht mang k nc rt n nh vi nhit v s v hot
ca dung mi hu c. Mc d phng php ny n gin nhng dn xut ca
enzyme ny c tnh n nh nhit hn cc phng php khc.
PP lin kt cng ha tr: Lipase c c nh thnh cng nht trn cc cht
mang l chitosan, agarose, lm tc nhn hot ha nhm cacboxyl ca cht
mang khi c nh enzme lipase t C.Rugosa. u im ca carbodiimide l kh
nng hot ha cao, c tnh vi enzyme thp.
PP nht/bao gi: Dng cc polymer dng ht: chitosan(hiu sut 50%), agarose,
alginate

IV. Phng php xc nh hot tnh enzyme lipase

Hot tnh enzyme lipase c xc nh da trn lng acid bo t do c gii


phng. i vi lipase, 1 n v hot U l lng enzyme cn thit xc tc
to thnh 1mol acid bo trong 1 pht iu kin xc nh. Mt s phng
php thng dng nh:
PP chun (titrimetry)-pH-stat
PP quang ph (Spectroscopy)
PP sc k (Chromatography)
PP phng x (Radioactivity)
PP sc cng b mt (Interfacial tensionmetry)
PP ha hc min dch (Immuno-chemistry)
17

1. i vi c cht dng lng


Du olive nh ha b phn ng thy phn do xc tc ca lipase to thnh cc
acid bo ( iu kin pH, nhit , thi gian c th cho cc th nghim xc nh yu
t c th c o trc tip) sau khi bt hot enzyme vi ethanol 99,5 bng phng
php chun acid-baz, s dng NaOH 0,1 N; cht ch th l phenolphthalein 0,1%.
Khi , hot tnh (HT) v hot tnh ring (HTR) ca lipase c tnh theo cng thc:
HT = [(a-b)*1000*0,1] (U/mL)
Trong ; a: VNaOH 0,1 N chun mu c enzyme (mL);
b: VNaOH 0,1 N chun mu trng (mL).
HTR = VHT/P
Trong : VHT: Tng s n v hot tnh enzyme/g;
P: Hm lng protein (mg/g).

2. i vi c cht dng kh

18

V. ng dng
1. ng dng ca Lipase trong cng nghip
Cng nghip
Cht ty

Hot tnh
Thy phn cht bo

Sn phm/ng dng
Loi cc vt bn du t vi

Thc phm sa

Thy phn cht bo ca sa,


Tng cng cc cht mi thm
lm chn phomat, bin i cht trong sa, phomat v b.
bo ca b.

Cc loi bnh

Ci thin mi thm

Ko di thi gian s dng

Nc gii kht

Ci tin mi hng

Cc loi nc gii kht

Bao b thc
phm

Ci tin cht lng

Mayonnaise, cc loi bao b v


cc loi ch khu

Thc phm chc


nng

Chuyn i s ester ha

Thc phm chc nng

Tng cng hng v

Cc sn phm tht v c, loi b


cht bo

Chuyn i s ester ha, thy


phn

B cocoa, margarine, cc acid


bo, glycerol, cc glyceride n,
i

Chn lc i khng, tng hp

Cc khi kt tinh, ha cht

Chuyn i s ester ha, thy


phn

Cc lipid c trng, cc cht tr


tiu ha

Tng hp

Cht nh tng ha, cht to m

Da

Thy phn

Cc sn phm da

Giy

Thy phn

Ci thin cht lng giy

Cht lm trng

Thy phn

Loi b cht bo

Tht v c
Cc cht bo v
du
Ha cht
Dc phm
M phm

19

2. ng dng ca lipase trong cng nghip thc phm


B cocoa, cha palmitic v stearic acid, khi tan chy trong ming sinh ra cm gic
mt lnh thch th nh chocolate. Cng ngh da vo lipase lien quan n phn ng
thy phn v tng hp c thng mi ha nng cao mt vi loi m km cht
lng thnh cht thay th b cocoa. Qu trnh s dng lipase t Rhizomucor miehei c
nh cho phn ng chuyn ester thay th palmitic trong du c vi stearic acid.
Alcoholysis ca du gan c tuyt c sn xut omega-3 chng li s hnh
thnh cholesterol. iu ny c khm ph khi dng lipase ca Pseudomonas (Zuyi v
Ward 1993).
Mt vi loi vi khun sn sinh ra ester to mi ng dng trong cng nghip phomai
nh sn phm mi do lipase ca vi khun Staphylococcus warneri v Staphylococcus
xylosus.
Lipase ca vi khun C.viscosum gip cho vic tch tr hng v tt hn khi tch
tr trong vng mt thng.
Nhiu hp cht hng (Yadav v cs, 2008), cht hot ng b mt phi ion (Yu v
cs, 2008), cht nh ha c tng hp nh xc tc ca lipase. Ricinoleic acid estolide
(Bdalo v cs, 2008), monoacylglycerol (Esmelindro v cs, 2008; Kittikun v cs, 2008)
c tng hp iu chnh nht ca chocolate v nh ha cho magarin. Xin v
cs (2009) dng lipase xc tc tng hp olein ferulyl c tc dng nh l cht chng
oxi ha trong thc phm ng thi c tc dng ngn chn bnh tim, chng vim v
chng ung th.
Cc polymer sinh hc c tng hp nh xc tc lipase. Cc polymer ny c
ng dng trong cng ngh thc phm lm cc mng bao k nc.
Nhiu dng enzyme c thng mi ha dng trong cng ngh thc phm nh
Freshzyme, Lipopan, Noopazyme, Palatase, Novozyme 871. Mt s sn phm
lipase c thng mi dng trong cng nghip du v cht bo: Lecitase Novo,
Lecitase Ultra, Lipozyme .

3. ng dng lipase trong cng nghip ty ra


ng dng thng mi quan trng ca lipase l lm ph gia trong cng nghip cht
ty ra v bt git gia nh. tng kh nng ty ra, cc cht ty hin i u cha
mt hoc nhiu loi enzyme nh protease, amylase, cellulose v lipase.
Vic loi b du m bng lipase c trin vng rt ln trong cng nghip cht ty
ra. Trong iu kin bnh thng ca qu trnh git ty, lipase hot ng kh tt. Lipase
b sung vo cht ty ra phi c c tnh: chu nhit, chu kim (pH khong 7.5 n 11)
v chu cc tc ng ca cc cht cu to nn cht ty ra (Jeger v cs, 1994). Lipase
kim chu nhit c dng trong cng nghip ty ra loi b cc vt triglyceride
t ngi v cc loi thc n, trc kia, vic loi b cc cht ny trong iu kin git i
bnh thng rt kh khn.
Nm 1988, Lipase c cho vo cht ty ra di tn thng mi l lipolase
100T thu t Humicola lanuginose c sn xut bi Novo Nordisk Bioindustry (Jeger
v cs, 1994).
Lipase t cc chng vi khun P.medocina v Pseudomonas alcaligenes c
sn xut v b sung vo cht ty ra cng ty Genecor international USA (Jeger v
cs, 1994; Reetz v Jeger, 1998).
Novo thng bo v loi lipase chu kim cao, c hiu vi nhiu c cht t dng
x khun Steptomyces sp. v l mt gii php hu ch trong cng nghip git i v
20

cng nghip cht ty ra, lm sch v c thng mi ha di tn Lipex, Lipolase,


LipoPrime (Pvandey v cs, 1999).

4. ng dng lipase trong cng nghip thuc da, dt, giy


Qu trnh thuc da l qu trnh kh phc tp gm loi b cht bo, r lng v lm
mm. Qu trnh thuc da thng s dng mi trng kim nn s dng cc vi khun
kim s em li hiu qu cao. Dng bacillus sp. c th pht trin trong mi trng kim
sinh tng hp lipase kim, v th chng rt thch hp cho qu trnh thuc da (Haalck v
cs, 1992; Wang v cs, 1995).
Li th ca vic dng lipase l mu sc c gi nguyn v sch. Lipase cng ci
thin tnh khng thm nc ca da v da khng b vt hoan nh s dng dung mi v
cht hot ng b mt.
Trong cng nghip giy, sp v triglyceride gy tr ngi cho sn xut nn loi b
cc cht ny l iu cn thit (Bajpai 1999). Cng ty giy cng nghip Nippon (Nht
Bn) dng lipase t nm Canada rugosa loi 90% cc cht ny c trong g.
Mt s sn phm lipase c thng mi ha dng cho cng ngh thuc da:
Greasex, NovoCor ADL, dt: Novozyme 375, giy: Resinase.

5. ng dng lipase trong qun l mi trng


Lipase c s dng loi b cc cht cha trong cc loi ph thi nh du
oliu v cc cht ph thi t nh my du (Vitolo v cs, 1998). Qu trnh ny s dng cc
chng vi khun sn sinh lipase B.thermoleovorans IHI-91 (Reimann v cs, 2002).
Wakelin v Forster (1997) khm ph ra cc vi sinh vt c phn lp t cht thi
ca nh hng thc n nhanh loi b cht bo, du, m. H nui cy vi khun thun
khit v trn vi cht thi, vi sinh vt s sn sinh lipase v cc enzyme khc.
Ngoi ra, lipase cn c tc dng phn hy sinh hc du diesel trong t.

6. ng dng lipase trong cng nghip ha cht


Cht trung gian trong tng hp cht tr liu, ha nng v hng liu thng dng
l cc chiral. Cc cht ny kh tng hp bng phng php ha hc. ch 1 trong 2 ng
phn ca thuc c dc tnh, vic tng hp ng phn thun khit l bc quan trng
trong cng nghip dc.
C 2 loi bin i sinh hc c chn lc ng phn cht hu c c xc tc bi
lipase: phn ng cc c cht tin chiral v ng hc tan ca cc racemate (Kazlauskas
v cs, 1998). Theo truyn thng, cc cht tin chiral hoc chiral alcohol v ester ca acid
21

carboxylic c coi l 2 loi cht c bn nhng nhiu nm qua phm vi ca cc cht


nhanh chng c m rng sang c cc diol, cc acid v , hydroxyl, cyanohydrin,
chlorohydrin, diester, lactone, amine, diamine, amino-alcohol v dn xut ca v
acid amine (Kazlauskas v cs, 1998). Loi lipase xc tc cho cc phn ng ny thu nhn
t vi khun P.aeruginosa, P.flourescens v cc loi Pseudomonas khc, B.cepacia,
C.viscosum, B.subtillis (Chunyuan v cs, 2008), Achromobacter sp., Alcaligenes sp.v
serratia marcescens.

7. ng dng lipase trong ha sinh dc v y t


Lipase c s dng xc tc ester ha tinh bt sn lm cht mang dc cht v
lm vt liu trong iu tr gy xng (Rajan v cs, 2008).
Lipase l mt cht hot ha yu t ph hy t bo ung th, v vy c th s dng
trong iu tr ung th. Lipase Candida rugosa ang c dng tng hp thuc h
cholesteron huyt thanh (Hasan v cs, 2006). Lipase cn c s dng l cht kch hot
nhn t hoi t khi u v c dng trong mt s liu php cha tr cc khi u c tnh.
Lipase c th c c nh trn in cc pH/oxygen kt hp vi glucose oxidase
v c chc nng nh l mt lipid biosensor c dng trong xc nh cholesteron mu
(Hasan v cs, 2006).
Lipase c s dng kh sm trong cc liu php cha tr chng kh tiu, y hi,
d ng bi thc n,.... lipase t thc vt c dng bo cht cc loi thuc h tr tiu
ha nh Similase, Vitaline Herbal Formulas c sn xut bi Health Care
Professionals, Oregon, Hoa K.
Mt s sn phm enzyme c thng mi ha dng xc tc phn ng sinh hc:
Novozyme 388, Novozyme 435, Novozyme 525 F.

8. ng dng lipase trong nng dc


Nikkomycin-B.Mitsuda v cs (1990) dng lipase t Achromobacter thy phn
lin kt ester ca racemic a-cyano-3-phenoxybenzyl alcohol (CPBA) to thnh sn phm
(S)-CPBA, mt hot cht tr su ng phn lp th.
Lipase cng c dng hiu qu trong sn xut ng phn tinh khit (S)-indanofan,
mt cht dit c mi.

9. ng dng lipase trong m phm v cng nghip nc hoa


Monoacylglycerol v diacylglycerol l cht c tng hp bi qu trnh ester ha
glycerol bng lipase, chng l cht hot ng b mt hiu qu c ng dng trong m
phm (Pandey v cs, 1999; Kirk v cs, 2002). Vic tng hp monoacylglycerol bng
enzyme monoacylglycerol lipase ly t vi khun Pseudomonas sp.
Izumi v cs (1997) ch ra rng s chuyn v trong qu trnh ester ha 3,7dimethyl-4,7-octadien-1-ol bng lipase t nhiu chng vi sinh vt khc nhau l ngun
hng hoa hng nhn to r tin v hiu qu cho cng nghip nc hoa.
Ester ca acid bo v cc ng (lauryl manose) l nhng cht hot ng b mt
c s dng nh ha trong thc phm, m phm v cng nghip dc (Wenbin v
cs, 2009).
Lipase h tr qu trnh tng hp hng liu c nghin cu c bit l (-)
menthol.

10. ng dng lipase trong sn xut biodiesel


Lipase c nh t Pseudomonas cepacia dng trong phn ng chuyn ester ha
gia du nnh vi ethanol v methanol to ra alkyl ester (biodiesel). Lipase thng mi
22

Novozyme 435 cng dng xc tc phn ng chuyn ester ha ca du nnh sn xut


biodiesel trong mi trng khng dung mi.

11. ng dng lipase trong biosensor (cm bin sinh hc)


Mt lnh vc mi y tim nng trong ng dng ca lipase vi sinh vt l biosensor.
Ngi ta s dng mu d l enzyme c nh du trnh tnh trng khng n nh
v cc cht ng v nguy him khi s dng mu d l DNA c nh du.
Phng php ny cho php chun on nhanh v chnh xc mt s bnh lien quan
n tim mch nh hm lng cholesteron trong mu. Cc lipase khng c hiu, c
bit l lipase ca Candida rugosa c pht trin thnh mu d.

12. Quy trnh ng dng ca Lipase chuyn ha Biodiesel t du u nnh

Enzym lipase c nh trn nano t tnh ng dng cho qu trnh chuyn ha biodiesel t du
u nnh

23

13. Quy trnh ng dng ca Lipase trong sn xut ph mai

B sung Lipase 0,001%


v 1 s enzyme khc

Vic b sung lipase c tc dng tng v bo v hng v c trng ca ph mai


24

14. Ch phm enzyme


Mt s sn phm enzyme c thng mi ha dng xc tc phn ng sinh hc:
Novozyme 388, Novozyme 435, Novozyme 525 F, Novozyme 375

25

Ti liu tham kho


1. Nguyn L S Thanh, Quyn nh Thi, Mt s tnh cht ha l ca lipase
ngoi bo chng geotrichum sp.DTQ-26.3. tp ch Cng ngh Sinh hc 5
(1): 31-40, 2007.
2. Nguyn Hng Thanh, Phng Thu Nguyt, Biu hin gen m ha lipase t
chng Bacillus subtilis FS2, tp ch Cng ngh sinh hc 5 (1): 41-46, 2007.
3. Trn Bch Lam, C nh enzyme v ng dng.
4. Trn Thanh Trc, Cng ngh ch bin du m thc phm.
5. L Vn Vit Mn, Gio trnh cng ngh sn xut cc sn phm t sa v
thc ung pha ch tp 1, tr273.
6. Mai Xun Lng, Phng php tch chit enzyme.
7. Rohit Shama et.al, Production, purification, characterization and
applications of lipase, Biotechnology adavances 19 (2001) 627-662.
8. Trn Bch Lam, phng php xc nh hot tnh enzyme.
9. Phm Th Hng, ng dng enzyme ngoi bo trong cng ngh thc
phm.
10. Phm Xun Ni, tng hp v c trng xc tc lipase c nh nano t tnh
ng dng cho qu trnh chuyn ha biodiesel t du u nnh.
11. Trn Th B Lan, so snh mt s tnh cht ca ch phm enzyme lipase t
cadida rugosa v porcine pancreas, tp ch khoa hc 2012:22b 210 220.
12. Trn Th B Lan, nghin cu enzyme lipase t candida rugosa v porcine
pancreas xc tc phn ng transester ha du da, tp ch khoa hc 2012:
23b 105-114.

26

You might also like