H

YARGITAY KARARLARI III ALTINDA

NN GVENLN TEHLKEYE DRMES
VEYA YERNDEK MALLARI ZARARA URATMASI
NEDENYLE SZLEMESNN DERHAL FESH
Ara. Gr. Seda Arslan*
1. Genel Olarak
szlemesi ile ii, iverene kar yklendii ii zenle yapmak, iverenin menfaatinin korunmasnda sadakatle davranmak ve ii ifa ederken tm
mesleki bilgi ve deneyimini, dikkat ve yeteneklerini kullanmakla ykmldr.
inin zen borcunun kapsamn nceden belirlemek gtr. 6098 sayl yeni
Borlar Kanunu m. 400de ifade edildii gibi, iinin zen borcunun belirlenmesinde, iin tehlikeli olup olmamas, uzmanl ve eitimi gerektirip gerektirmemesi ile iinin iveren tarafndan bilinen veya bilinmesi gereken yetenek ve
nitelikleri gz nnde tutularak her somut olaya gre deimektedir. i, iverene ait makineleri, tesisat veya baka eya ve maddeleri usulne uygun olarak kullanmak ve bunlarla birlikte iin grlmesi iin kendisine teslim edilmi
olan malzemeye zen gstermekle ykmldr1.
inin i gvenliini tehlikeye drmesi veya iyerindeki mallar zarara
uratmasnn dzenlendii K. m. 25/II () son bendinde belirtilen fesih sebebi
de aslnda iinin zen borcuna aykr davrannn bir sonucudur2. Bu sebeple
iverenin, iiyi kiisel bilgi ve ehliyeti dnda kalan ileri yapmaya zorlamamas, iiden bunlar yapmasn beklememesi gerekir. Sz konusu bu bende
gre, inin kendi istei veya savsamas yznden iin gvenliini tehlikeye
drmesi, iyerinin mal olan veya mal olmayp da eli altnda bulunan makineleri, tesisat veya baka eya ve maddeleri otuz gnlk cretinin tutaryla
deyemeyecek derecede hasara ve kayba uratmas halinde sresi belli olsun
veya olmasn iveren, i szlemesini srenin bitiminden nce veya bildirim
Hakem denetiminden gemitir.
* ukurova niversitesi Hukuk Fakltesi, ve Sosyal Gvenlik Hukuku Anabilim Dal
Aratrma Grevlisi.
1 Haluk Hadi Smer, Hukuku, Onaltnc Bask, Konya, Mimoza, 2011, s. 69.
2 nal Narmanlolu, Hukuku Ferdi likileri I, Geniletilmi ve Gzden Geirilmi
3. Bs., zmir, 1998, s. 376; Sarper Szek, Hukuku, 6. Bs., stanbul, Beta, 2010, s.
644; Hamdi Mollamahmutolu, Hukuku, Gzden Geirilmi Yenilenmi 3. Bs., Ankara, Turhan, 2008, s. 636-637; Smer, Hukuku, s. 113; Serkan Odaman, verenin Hizmet Szlemesini Ahlak ve yiniyet Kurallar ve Benzerlerine Aykrlk Nedeniyle Fesih Hakk, Ankara, Kamu letmeleri verenleri Sendikas, 2003, s. 188;
Cevdet lhan Gnay, Kanunu erhi, C.1, 2. Bs., Ankara, Yetkin, 2006, s. 1091; smet Polatcan/Nejat Can Polatcan, Szlemesinin Sona Erdirilmesi Usulleri ve Sonular, stanbul, Bayrak, 2004, s. 110; Mustafa Klolu/ Kemal enocak, Kanunu
erhi, C. 2, Gncellenmi ve Geniletilmi 2. Bask, stanbul, Legal, 2008, s. 326.
H

48

Seda Arslan (HFM C. LXXII, S. 2, s. 47-58, 2014)

sresini beklemeksizin feshedebilir. 1475 sayl eski K.nda iinin on gnlk cretinin tutar, 4857 sayl K.nda isabetli olarak ii lehine deitirilerek, iinin otuz gnlk cretinin tutaryla denemeyecek derecede iyerindeki
mallar zarara uratmas halinde iverenin hakl fesih hakknn doaca belirtilmitir. Eer iinin kusuruyla iverene verdii zarar, otuz gnlk creti tutarndan az olmasna ramen, meydana gelen zarar dolaysyla iyerinde olumsuzluklar meydana gelmi ise hakl neden sz konusu olmayp, geerli nedenin
varlndan bahsedilebilir3.
Nitekim 1 Temmuz 2012de yrrle girecek olan yeni Borlar Kanunu
m. 400/IIde iinin iverene kusuruyla verdii her trl zararlardan sorumlu
olabilmesi iin, iin tehlikeli olup olmamas, uzmanl ve eitimi gerektirip
gerektirmemesi ile iinin iveren tarafndan bilinen veya bilinmesi gereken
yetenek ve niteliklerinin gz nnde tutulmas gerektii belirtilmektedir. inin
bu gibi ileri iverenin basks sonucu yapmas halinde de iinin zen borcunu
yerine getirmedii sylenemez ve bu sebeple yaplacak olan fesih de haksz saylacaktr4. Yine ayn ekilde ihmalin veya kastn byk bir blmnn iverende olmas ya da iinin acemilii veyahut zorlayc sebep (mcbir sebep) ile
maln zarara uramas gibi hallerde yaplan fesihlerin hakl nedene dayandndan bahsedilemeyecektir5.
verenin bu bent kapsamnda i ilikisine hakl nedenle son verebilmesi
iin; ya iinin i gvenliini tehlikeye drmesi, ya da iinin iyerindeki
mallar zarara uratmas gerekmektedir.
2. inin Gvenliini Tehlikeye Drmesi
a. inin Gvenliini Tehlikeye Drmesi Gerekir
i, her eyden nce yapt iini aksatmamak, iyerinde alan dier
iilerin saln, yaamlarn ve i gvenliini tehlikeye drmemek zorundadr6. Aslnda i gvenliini ve iilerin saln korumak, iverene yklenmi
bir devdir; ancak iiler de iverenin salad bu ortam korumakla ykmldrler. Nitekim K. m. 77/Ide de bu durum aka, iiler de i sal ve
gvenlii konusunda alnan her trl nleme uymakla ykmldrler. eklinde

3
4

Szek, Hukuku, s. 524.

Szek; Hukuku, s. 645; Nuri elik, Hukuku Dersleri, Yenilenmi 23. Bs., stanbul, Beta, 2010, s. 276.
Narmanlolu, Hukuku, s. 378; Kazm Ycel Dnmez, Hukunda Tazminatlar, 2.
Bs., Ankara, Yetkin Yaynlar, 2008, s. 487; ayn ynde, Yarg. 9. H.D., 19.09.1989 T.,
1989/4230 E., 1989/7045 K., Davac iyerinde deirmen operatr olarak vardiyal
almaktadr. Kendinden nceki 0-8 saatleri arasndaki vardiyada imento ten deirmenin ya pompas arzalanmtr. Durum ilgililere bildirilmitir. Fakat ilgililerce gereken tamirat yaptrlmamtr. Bu arza 8-16 vardyasnda da giderilmemitir. Davac
16-24 vardiyasnda iba yapmtr. Arza giderilmedii iin dilide bir parlama olmutur. veren buna dair gerekli tespiti yapm, fakat zarar miktarn belirtmemitir.
Davacnn i akt, arzal olan ya pompasn altrmas nedeniyle feshedilmitir
Olayda ise anlatlan biim itibaryle iverenin ihmali sz konusu olmak gerekir. Davac
daha nceden haber verildii halde iverence arzas giderilmeyen ite almaya sevk
edilmitir. Arzann giderilmesi davacnn yetkisi ve grevi dahilinde olmad da anlalmaktadr. hmalin byk bir blm iverende olmas itibariyle i aktinin feshinde hakl
nedenin bulunduunu sylemek mmkn olamaz, (evrimii) http://www.kazanci.com.
Narmanlolu, Hukuku, s. 376.

Yargtay Kararlar I Altnda

inin Gvenliini Tehlikeye Drmesi veya yerindeki Mallar
Zarara Uratmas Nedeniyle Szlemesinin Derhal Feshi

49

ifade edilerek i gvenlii konusunda iilere den ykmllkler belirtilmitir. O halde iinin i gvenliini kusurlu davranlaryla tehlikeye drmesi
halinde, K. m. 25/II- uyarnca iverenin fesih hakk doacaktr. Burada ncelikle ifade etmemiz gerekir ki, iverenin fesih hakkn kullanmas asndan
herhangi bir zararn domas art olmayp; iinin, i gvenliini tehlikeye drecek davranta bulunmas yeterlidir7. Ancak hangi tehlikenin i gvenliini
etkileyici nitelikte olup olmad her olayn artlarna gre ayr ayr deerlendirilecektir. Nitekim Yargtay, iyerinde yangn meydana gelmemesine ramen,
iinin yangn tehlikesi douracak ekilde sigara ime yasa olan yerde sigara
imesini, iyerinin gvenliini tehlikeye drd gerekesiyle hakl fesih
sebepleri arasnda deerlendirmi8; daha eski bir kararnda ise, iinin iyerinde uyumu olmasnn, i gvenliinin iinin bu eylemiyle tehlikeye dp
dmediinin ncelikle belirlenmesi gerektiini sonra fesih yoluna gidilmesi
gerektiini9; temizlik ve ay servisinde grevli iinin de hastal nedeniyle

Yine iverenin iiyi herhangi bir uyarmas veya hatrlatmas olmasa dahi, iinin i
gvenliini tehlikeye drmesi halinde iverenin fesih hakk domaktadr, ahin il,
4857 Sayl Kanunu erhi, 2.C., Gzden Geirilmi ve Geniletilmi 2. Bs., Ankara,
Turhan, 2007, s. 1837; Emine Tuncay Kaplan, verenin Fesih Hakk, Ankara, 1987,
s. 161; Szek; Hukuku, s. 644; Narmanlolu, Hukuku, s. 377; Ercan Akyiit, tihatl ve Aklamal 4857 Sayl Kanunu erhi, C.1, Gncelletirilmi ve Gelitirilmi 3. Bs., Ankara, Sekin, 2008, s. 1292; Odaman, Fesih Hakk, s. 191; Smer,
Hukuku, s. 113; Mollamahmutolu, Hukuku, s. 638; Gnay, erh, s. 1091; Kenan
Tunoma/ Tankut Centel, Hukukunun Esaslar, 5. Bs., stanbul, Beta, 2008, s.
217; Polatcan/Polatcan, Szlemesinin Sona Erdirilmesi, s. 111; Klolu/
enocak, erh, s. 327.
Yarg. 9. H.D., 02.11.2004 T., 2004/1834 E., 2004/24692 K., Davac iinin iyerinde yemekhaneye giden yolda sigara itii dosyadaki bilgi ve belgelerden anlalmaktadr. yerinde bu i iin ayrlan zel blm dnda sigara iilmesinin yasakland da
gvenlik talimatlaryla sabittir. Mahkemece iyerinde keif yaplm ve itfaiye grevlisi
bilirkii raporunda, davacnn sigara itii alanda parlayc maddelerin bulunmad,
ancak sigarann yaknlardaki straforlarn bulunduu blme atlmas durumunda
yangn tehlikesinin olabilecei aklanmtr. Yine davacnn sigara itii yerin yaknlarnda gaz odasnn bulunduu bilirkii raporundan anlalmaktadr. Olay yerinin gsterildii krokide de fabrika binas dnda ancak fabrika sahas ierisinde bir sigara
ime yerinin bulunduu grlmektedir. Ancak davac ii iverence tahsis edilen sigara
iilen blm dnda ve yangn tehlikesi tayan bir blgede sigara imitir. Bu durumda davac ii tarafndan bu i iin ayrlm zel blm dnda sigara iilerek iyeri
gvenliinin tehlikeye drld dosya ierii ile sabit olmutur. Daval iverence
iinin i szlemesinin feshi 1475 sayl Kanunu'nun 17/2-h maddesi (imdi m.
25/II-) uyarnca hakl bir nedene dayanmaktadr. Belirtmek gerekir ki, davalya ait iyerinde eitli tarihlerde yangn olaylarnn yaanm olmas da ivereni bu konuda
daha duyarl davranmaya itmitir. Byle olunca, ihbar ve kdem tazminatlarna hak
kazanlmasna olanak bulunmamaktadr. (evrimii) http://www.kazanci.com.
Yarg. HGK, 01.03.1989 T., 1988/9-908 E., 1989/109 K., Yargtay 9. Hukuk Dairesi'nin 20.9.1988 gn ve 6178/8385 sayl ilam: ".. Davacnn iyerinde uyumas nedeniyle iin gvenliinin tehlikeye drlp drlmedii, yeterince aratrlp incelenmeden, bunun ne gibi bir tehlike yaratt karar yerinde aklanmadan sadece uyumu olmasnn tehlike yarattndan bahisle, feshin hakl olduunun kabulyle, kdem
tazminat isteinin reddi doru bulunmamtr.." gerekesiyle bozularak dosya yerine
geri evrilmekle, yeniden yaplan yarglama sonunda, mahkemece nceki kararda
direnilmitir. Hukuk Genel Kurulu'nca da benimsenen zel Daire bozma kararna

50

Seda Arslan (HFM C. LXXII, S. 2, s. 47-58, 2014)

uyumu olmasnn iin gvenliini tehlikeye drecek nitelikte bir eylem olmadn10 ifade etmitir. Bununla birlikte iinin i gvenliini tehlikeye drecek davranlarda bulunmas halinde olas zararlardan nc kiilerin deil
de, bizzat iinin kendisinin etkilenmesi halinde de -zellikle iinin vcut btnlne ynelik olduu durumlarda- iverenin fesih hakk bulunmaktadr11.
Yine Yargtay, iinin yanc madde ile alan arkadann yannda sigara yakarak, onun kolunun yaralanmasna sebep olarak iin gvenliini tehlikeye drmesini12, sentetik iplik iyerinde forklift iisi olarak alrken yangn tehlikesi olduka fazla olan bir yerde -sfr kodunda- iinin sigara imesini13, gvenlik grevlisi olan iinin nbet yerini terk etmesini14 iinin i
gvenliini tehlikeye drmesi olarak nitelendirerek iveren tarafndan yaplan fesihlerin hakl sebebe dayandn belirtmitir.
b. Tehlike inin Kusurlu Bir Davrannn Sonucu Domaldr
Kanun maddesinde aka iinin kendi istei veya savsamas yznden iin gvenliini tehlikeye drmesinden bahsedilmi olup, sz konusu
hkmn uygulanmas asndan iinin kusurlu olmas aranmtr. Yani iiuyulmak gerekirken, nceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykrdr, (evrimii)
http://www.kazanci.com.
10 Yarg. 9. H.D., 09.05.2006 T., 2005/35025 E., 2006/13120 K., yerinde temizlik ve
ay servisinde grevli davacnn hastal nedeniyle uyumu olmas iin gvenliini
tehlikeye drecek bir eylem olmad gibi yasann arad fesih nedenlerinden de saylamaz. Bu durumda ihbar ve kdem tazminatlarnn kabul gerekirken yazl ekilde
reddi hataldr. (evrimii) http://www.kazanci.com.
11 Odaman, Fesih Hakk, s. 194.
12 Yarg. 9. H.D., 09.04.1992 T., 1991/16257 E., 1992/3937 K., Davac, alt oto
koltuk imali iyerinde, dier bir iinin elini solventle temizlemekte iken, sigarasn
yakmak zere akman akt srada yanc maddenin alev almas sonucu arkadann kolunun yaralanmasna sebebiyet verdii ve iin gvenliini tehlikeye drd
anlalmaktadr. Disiplin Kurulunca da bu eyleminden dolay oybirlii ile iten karlmasna karar verildii grlmektedir. Bu durum, 1475 sayl Kanununun 17/II-h
fkrasndaki (imdi m. 25/II-) fesih sebebini oluturur ve buna gre iveren hizmet
aktini fesihte hakl olur. Byle olunca, davac ihbar ve kdem tazminatna hak kazanamayacandan davann reddine karar vermek gerekir. (evrimii) http://www.kazanci. com;
Szek; Hukuku, s. 644.
13 Yarg. 9. H.D., 15.02.1999 T., 1998/19723 E., 1999/2073 K., Davac iinin davalya
ait, sentetik iplik iyerinde forklift iisi olarak alrken yangn tehlikesi en byk
olan bir yerde yani sfr kodunda sigara itii ierken de amiri tarafndan grlerek iverene bildirildii ve bunun zerine disiplin kurulu karar ile iine son verildii anlalmaktadr. Dosya ieriine gre iyerinin tehlikeli olmayan blmlerinde sigara tiryakileri iin amirlerinden izin almak kouluyla sigara iebilme olana vardr. Ancak davac ii bu yola bavurmam ve tehlikeli olmayan bir yerde sigara imi deildir. Yine
dosya ieriine gre, sigara iilmesinin yasak olduu yerlerde ikaz levhalar bulunmaktadr. Dinlenen gerek davac gerek daval tanklar olay dorulamlar ve TS de sigara iilmesi yasa olan yerlerde iilme halinde bunun karl cezann ihra olduu
ngrlm bulunmaktadr. Bu maddi ve hukuki olgular dikkate alnarak daval tarafa gerekletirilen feshin hakl olduu sonucuna varlarak ihbar ve kdem tazminat
isteklerinin reddine karar verilmesi gerekirken bunlarn hkm altna alnmalar isabetsizdir. (evrimii) http://www.kazanci.com.
14
Yarg. 9. H.D., 21.01.2009 T., 2007/34191 E., 2009/554 K., (evrimii)
http://www.kazanci.com.

Yargtay Kararlar I Altnda

inin Gvenliini Tehlikeye Drmesi veya yerindeki Mallar
Zarara Uratmas Nedeniyle Szlemesinin Derhal Feshi

51

nin bu bent kapsamnda iine hakl nedenle son verilebilmesi iin, iinin
kendi kasd (istei) veya ihmali (savsamas) sonucunda i gvenliini tehlikeye
drm olmas gerekmektedir. Aksi halde iinin kusuru olmakszn ortaya
kan zararlar nedeniyle iverenin fesih hakk yoktur. Bu hkmn uygulanabilmesi iin, iinin ihmal niteliindeki i gvenliini tehlikeye atan davranlar yeterli olup, ayrca kast unsurunun gereklemesi gerekmemektedir15.
Yargtay, iinin, daval havayolu irketinde uan piste getirilmesini salayan
arac kulland ve uan piste getirilmesinden sonra aradaki balant demirini
bu ite yetkili olmayan bir baka alana kartt bu kiinin ilemin nasl
yapldn bilmemesi nedeniyle yardmc arata brakmas gereken paray
uaa monte ettii ve uan havalandktan ksa bir sre sonra stanbul'a teknik arza nedeniyle ini yapt ve bylece balant demirini bu ite yetkili olmayan bir baka alana karttran iinin, ihmali sebebiyle i gvenliini tehlikeye drdnden bahisle iverence yaplan feshin hakl olduunu belirtmitir16.
Doktrinde, ar ihmal-kast gibi kusurlu durumlarda iinin i gvenliini tehlikeye drmesi halinin dzenlenmesi gerektii belirtilerek, iinin
hafif kusur durumunda hakkaniyetle badamayacak i szlemesini derhal
feshetme olanann olmas tartlm, haksz uygulamalara yol aabilecei
ifade edilmitir17. Mollamahmutoluna gre, kast ve ar ihmal dnda dier
kusur hallerini de kapsayan bir dzenlemeye yer verilmi olmas, hakkaniyete
uygun dmemektedir. nk ar kusur dndaki kusurun, iiye atfedilmesi, baml suje olmas gereiyle eliir; zira bamllk ilikisi, iinin hafif
kusurunu dlayacak nitelikte bir ilikidir18.
3. inin yerindeki Mallar Otuz Gnlk cretiyle denemeyecek
Derecede Zarara Uratmas
inin zen borcunun ihlalinin dier bir hali de iyerinin mal olan veya
mal olmayp da eli altnda bulunan makineleri, tesisat veya baka eya ve

Kaplan, Fesih Hakk, s. 161; Narmanlolu, Hukuku, s. 377, dn. 403; Dnmez,
Tazminatlar, s. 487; Mollamahmutolu, Hukuku, s. 637; Odaman, Fesih Hakk, s. 194.
16 Yarg. 9. H.D., 13.04.2005 T., 2004/19728 E., 2005/13022 K., Davacnn daval
havayolu irketinde uan piste getirilmesini salayan arac kulland 13.1.2002 tarihinde uan piste getirilmesinden sonra aradaki balant demirini bu ite yetkili olmayan bir baka alana kartt bu kiinin ilemin nasl yapldn bilmemesi nedeniyle yardmc arata brakmas gereken paray uaa monte ettii ve uan havalandktan ksa bir sre sonra stanbul'a teknik arza nedeniyle ini yapt dosya ieriinden anlalmaktadr.Olayn feshe yetkili makam olan Disiplin Kurulu'na sevk tarihinin
17.1.2002 olduu ve Disiplin Kurulunun 21.1.2002 tarihinde i aktinin feshine karar
vermi olmas nedeniyle feshin yasal sresinde yapld kabul edilmelidir. Davacnn
eki demirini deneyimi olmayan alana karttrmas eyleminin 1475 sayl Kanunu'nun 17/II.h maddesinde (imdi m. 25/II-) belirtilen ii savsamas yznden iin
gvenliini tehlikeye drmesi olarak nitelendirilip mahkemenin davay reddetmesi
gerekirken yazl ekilde hkm kurmas hatal olup bozmay gerektirmitir. (evrimii) http://www.kazanci.com.
17 Mollamahmutolu, Hukuku, s. 637; Tunoma/Centel, Hukukunun Esaslar, s.
217; Gnay, erh, s. 1091; Akyiit, erh, s. 1292.
18 Mollamahmutolu, Hukuku, s. 637.
15

52

Seda Arslan (HFM C. LXXII, S. 2, s. 47-58, 2014)

maddeleri otuz gnlk cretinin tutaryla deyemeyecek derecede hasara ve

kayba uratmasdr.
a. yerinin Mal Olan veya Mal Olmayp da Eli Altnda Bulunan
Makine, Tesisat veya Baka Eya ve Madde Olmas Gerekir
i, iverene ait olan veya iverene ait olmayp da onun eli altnda bulunan makine, tesisat veya baka eya ve maddeleri kaybetmi veya hasara uratm ise, iverenin fesih hakk sz konusu olacaktr. Sz konusu bentte zarara urayan mallarn iverene ait olmas gerekli grlmemi; bakasna ait
olmakla beraber, iverenin eli altnda, yani zilyetliinde bulunan mallar da ayn
hkme tabi tutulmutur. inin zarar verdii mal iveren dnda bir bakasna ait ise, iverenin fesih hakknn domas iin, o maln iverenin zilyetlii ve
sorumluluunda bulunmas gerekir19. Ayrca bu hkmn uygulanabilmesi asndan ise, iverenin mlkiyeti ya da zilyetlii altnda bulunan mallarn iyerinde bulunan mallardan olmas gerekli olmamakta, iyeri dnda da olsa,
mallarn zarara uratlmas iverene hakl nedenle szlemeyi feshetme hakk
vermektedir20.
b. Bir Zararn Domu Olmas Gerekir
verenin bu bent kapsamnda i szlemesine son verebilmesi iin, iinin iyerindeki mallar otuz gnlk cretiyle denemeyecek derecede zarara
uratmas gerekir. Zarar, sz konusu malda mutlaka bir aksaklk, eksiklik ya
da bozukluk eklinde olmayp, eyann kayb eklinde de karmza kabilir21.
Zararn iinin otuz gnlk cretini amas durumunda iverenin fesih hakk
doar. inin zarar derhal demi ya da deyecek durumda olmas yahut iveren tarafndan zarar tutarnn iiden talep edilip edilmemesi, iverenin fesih
hakkn ortadan kaldrmaz. nk fesih hakk, zararn tazmin edilmemesi karsnda kullanlabilecek bir yaptrm olarak dzenlenmemitir22. Ayrca iveren,
iinin i szlemesini hakl olarak feshettiinde dahi zarar tutarn iiden
talep edebilecektir23. Yargtay, iinin ortaya kan zarar derhal demi ya da
deyecek olmasnn iverenin bu hakkn ortadan kaldrmayacan, iverence
zarar tutarnn iiden talep edilmemi oluunun da fesih hakkn olumsuz
ynde etkilemeyeceini belirtmitir24. Bununla birlikte Yargtaya gre, eer
toplu i szlemesinde, byle bir zararn ortaya kmas halinde iinin bu zarar derhal demesi veya demeyi taahht etmesi ve sendikann da buna kefil
olmas ve iinin ar ihmal ve balanmaz kusurunun bulunmamas duru-

Tunoma/Centel, Hukukunun Esaslar, s. 217; Polatcan/Polatcan, Szlemesinin Sona Erdirilmesi, s. 111.

20 Narmanlolu, Hukuku, s. 378; Akyiit, erh, s. 1293; Klolu/enocak, erh, s. 327.
21 Akyiit, erh, s. 1293.
22 Mollamahmutolu, Hukuku, s. 638.
23 il, erh, s. 1838; Mustafa Klolu, lke Kararlar Inda Hukukunda Temel
Kavramlar, Ankara, Turhan Kitabevi, 2009, s. 507.
24 Yarg., 9. H.D., 23.09.2008 T., 2007/27255 E., 2008/24526 K., Zararn 30 gnlk
creti amas durumunda iverenin fesih hakk doar ve iinin zarar derhal demi
ya da deyecek olmas, iverenin bu hakkn ortadan kaldrmaz. verence zarar tutarnn iiden talep edilmemi oluunun da feshe hakkn olumsuz etkileyen bir yn
bulunmamaktadr (evrimii) http://www.kazanci.com.
19

Yargtay Kararlar I Altnda

inin Gvenliini Tehlikeye Drmesi veya yerindeki Mallar
Zarara Uratmas Nedeniyle Szlemesinin Derhal Feshi

53

munda iverenin fesih hakkn kullanamayaca ynnde bir hkm yer alyorsa, o zaman toplu i szlemesi hkmn dikkate almak gerekecektir25.
c. Zarar inin Kusurlu Davrannn Sonucunda Domaldr
inin, iyerinin mal olan eyalara zarar verebilmesi iin, iin gvenliini tehlikeye drmesi durumunda olduu gibi, iinin kast veya ihmal derecesinde bir kusurunun olmas arttr. nk fkrann banda yer alan bu
ifade, sadece i gvenliinin tehlikeye drlmesini deil, daha sonraki iverenin malna zarar verilmesi olgusunu da kapsamaktadr26. Zararn iinin
kastl davranndan ya da taksirli eyleminden kaynaklanmas bakmndan ise
herhangi bir fark bulunmamaktadr. ki ekilde de iinin kusuru ile zararn
meydana gelmesi sz konusudur. Yargtaya gre, iverene ait i makinesi paletlerine kasten metal cisim sokmak suretiyle zarar veren ii ile trafik kazas
sonucu ivereni zarara uratan iinin ayn ekilde i szlemeleri hakl nedenle sona erdirilebilir27.
Ayrca birlikte retilen bir malda her ii kendi sorumluluu dahilinde
ortaya kan zararlardan sorumlu olacaktr28. Yargtay, kalite kontrol memuru
olarak iyerinde alan iinin, nne gelen mallar hibir denetimden geirmeden boyahaneye sevk etmesini ve bunun sonucunda da iverenin zarara
uramasn, iinin kusuruyla sebep olduu gerekesiyle29, hatal olarak retiYarg. 9. H.D., 11.09.1991 T., 1991/6724 E., 1991/11946 K., 1.9.1988-1.9.1990
tarihleri arasn kapsayan toplu i szlemesinin 64. maddesinin son paragrafnda aynen "komite zarar miktarn ve bunda kusur derecesine gre ne miktarnn ii tarafndan tazmini gerektiini bir zabt varakas ile tesbit eder. Yapt zarar 15 gnlk cretini at bu ekilde tesbit edilen iinin hizmet aktini iveren derhal feshedebilir. i
bu zarar derhal der veya demeyi taahht eder ve sendika buna kefil olursa iveren
fesih hakkn kullanamaz. (inin ar ihmal ve balanmaz kusurlu halleri haritir.)
denilmektedir. O halde davalnn zarara uratlan kumalardan yararlanabilecei ksmn tenzili ile gerek zararnn ve bu zarardan davacya isabet eden miktarn tesbiti
yukarda anlan toplu i szlemesinin 64. maddesi hkm de dikkate alnmak suretiyle yaplacak inceleme sonucuna gre bir karar verilmesi gerekir. Bu hususlarda gerekli ve yeterli aratrma ve inceleme yaplmadan ihbar ve kdem tazminat isteklerinin
reddine karar verilmi olmas doru deildir. (evrimii) http://www.kazanci.com.
26 Narmanlolu, Hukuku, s. 378; Szek, Hukuku, s. 645.
27 Yarg. 9. H.D., 23.09.2008 T., 2007/27255 E., 2008/24526 K., Zararn iinin kastl
davranndan ya da taksirli eyleminden kaynaklanmasnn herhangi fark bulunmamaktadr. rnein iverene ait i makinesi paletlerine kasten metal cisim sokmak suretiyle zarar veren iinin ve trafik kazas sonucu ivereni zarara uratan iinin ayn
ekilde i szlemeleri hakl nedenle sona erdirilebilir (evrimii) http://www.kazanci.com.
28 Narmanlolu, Hukuku, s. 379.
29 Yarg. 9. H.D., 27.01.1997 T., 1996/17797 E., 1998/1212 K., Kalite kontrol memuru
olarak iyerinde alt srada davac iinin, nne gelen mallar hibir denetimden
geirmeden boyahaneye sevk ettii ve bunun sonucunda da iverenin zarara uramasna neden olduu ak seik ortadadr. Her ne kadar davac mutadn ok zerinde mal
geldii iin kontrol grevini yapmadn iddia etmi ise de dinlenen tank anlatmlarndan ve dosya ieriinden mallarn hibirini kontrolden geirmedii, ayet bir blm
kontrolden gese idi bozuk mallarn derhal ayrt edilebilecei grlmektedir. Kald ki
davac boyama blmnde alan personele de bir uyarda bulunmamtr. Zararn
davac iinin 10 gnlk cretinin zerinde olduu konusunda taraflar arasnda bir
uyumazlk yoktur. Byle olunca ihbar ve kdem tazminat isteklerinin red edilmesi gerekir (evrimii) http://www.kazanci.com.
25

54

Seda Arslan (HFM C. LXXII, S. 2, s. 47-58, 2014)

len ve bu nedenle ayrlan rnlerin, iinin talimatyla yurtdna gnderilecek

olan rnler arasna konulduu ve bu sebeple rnlerin iadesinden doan
zararlarn da iinin 10 gnlk (imdi 30 gn) cretini at gerekesiyle30, su
ile ykanmamas gereken i makinesini iinin su ile ykamas sonucu aracn
iinin otuz gnlk cretini aan ekilde zarar grd gerekesiyle31, banka
ube mdrnn usulsz kredi kullandrmas sonucu bankay zarara uratmas nedeniyle32 yaplan fesihlerin hakl olduunu itihat etmitir.
d. Zarar Miktarnn inin Otuz Gnlk cretinden Fazla Olmas
verenin fesih hakknn doabilmesi iin, iinin iyerinde meydana getirdii zarar tutarnn, iinin otuz gnlk cretinden fazla olmas gerekmektedir. inin yol at kk zararlardan dolay iverenin derhal feshe gitmesinin nne gemek iin, iinin yol at zararn otuz gnlk creti tutarndan
fazla olmas aranmtr33. Bununla birlikte, iyerinde 30 gnlk cretten az
zarar meydana gelmi ise ve bu zarar dolaysyla iyerinde olumsuzluklar meydana gelmi, i ilikisinin srdrlmesi iveren asndan nemli lde beklenmez bir hal alm ise, feshin (hakl nedenle deil) geerli nedene dayandrlarak feshedilebileceini kabul etmek gerekir34.

Yarg. 9. H.D., 10.05.2005 T., 2004/21978 E., 2005/16127 K., Dosya iindeki bilgi
ve belgelere gre davac ii davalya ait iyerinde fabrika ve planlama mdr olarak
grev yapmtr. Davacnn retim ve sevkiyatn ynettii bir ksm rnler yurt dna
gnderilmi, alc firma mallarn aypl olduunu bildirerek iadesini talep etmitir. Dosyada bulunan daval irket ile alc firma arasndaki faks mesajndan anlald zere
daval firma 6.9.2000 tarihinde rnlerin iadesini kabul etmitir. rnlerin iadesinden
doan zararlarn da iinin 10 gnlk (imdi 30 gn) cretini at dosya ierii ile sabittir. Dinlenen davac tanklar da hatal olarak retilen ve bu nedenle ayrlan rnlerin de davacnn talimatyla yurt dna gnderilecek olan rnler arasna konulduunu aklamlardr. Byle olunca davacnn i szlemesinin olayn renilmesi zerine sresi iinde iverence feshedildii anlalmaktadr. rnlerin fesihten sonra iade
edilmesi ve zararn daha sonraki tarihlerde belirlenmesi bu noktada nemli deildir.
Davacnn ihbar ve kdem tazminatlarna hak kazanabilmesine olanak bulunmadndan anlan isteklerin reddi gerekirken mahkemece yazl ekilde kabulne karar verilmesi hatal olup bozmay gerektirmitir. (evrimii) http://www.kazanci.com.
31 Yarg. 9. H.D., 07.03.2007 T., 2006/21225 E., 2007/6069 K., Dosyadaki bilgi ve
belgelere gre, davac iinin, daval iverene ait arac su ile ykamamas gerektii halde
su ile ykamas sonucu arzalanmasna neden olduu ve verilen zararn 550 YTL olduu anlalmaktadr. Davac iinin bir aylk brt creti ise 404.273.000.TLdir. Bu
durumda davac iinin 4857 Sayl Kanunun 25/II- maddesi uyarnca iinin kendi
istei veya savsamas yznden iin gvenliini tehlikeye drmesi, iyerinin mal
olan veya mal olmayp da eli altnda bulunan makineleri, tesisat veya baka eya ve
maddeleri otuz gnlk cretinin tutaryla demeyecek derecede hasara ve kayba uratmas nedeni ile, i akdinin iveren tarafndan hakl olarak feshedildiinin kabul ile
kdem ve ihbar tazminat isteklerinin reddi gerekirken, yazl ekilde kabul hataldr.
(evrimii) http://www.kazanci.com.
32
Yarg. 9. H.D., 22.03.2005 T., 2004/15501 E., 2005/9394 K., (evrimii)
http://www.kazanci.com.
33 Tunoma/Centel, Hukukunun Esaslar, s. 217; Gnay, erh, s. 1091; Odaman,
Fesih Hakk, s. 199-200.
34 Yarg. 9. H.D., 25.05.2009 T., 2008/28802 E., 2009/13775 K., 4857 sayl
Kanununun 25 II- () bendinde, iverenin mal olan veya eli altnda bulunan makine,
tesisat, baka eya ya da maddelere 30 gnlk creti tutarn aacak ekilde zarar
30

Yargtay Kararlar I Altnda

inin Gvenliini Tehlikeye Drmesi veya yerindeki Mallar
Zarara Uratmas Nedeniyle Szlemesinin Derhal Feshi

55

inin otuz gnlk cretinin neleri kapsad hususunda herhangi bir

aklk olmasa da, ii lehine yorum ilkesi gereince brt cretin esas alnaca
Yargtayca benimsenmitir35. Bu anlamda sz konusu cret, dar anlamda cret olup; ikramiye, prim, fazla alma creti ve benzeri demeler otuz gnlk
cret ierisinde deerlendirilmeyecektir36. Ancak cret, yaplan ie gre sat
primi olarak belirlendii durumlarda, gerek creti bu demeler toplam olarak
deerlendirmemiz gerekir. rnein, asgari cret ve sefer pirimi karl almakta olan uluslar aras yk tayan tr ofrlerinin cretinin sefer pirimi olarak adlandrdklar ksm, dar anlamda cret olup, otuz gnlk cretin hesabnda tr ofrleri ynnden her iki demenin toplamna gre hesap yaplmas
gerekecektir37.
inin otuz gnlk creti hesap edilirken, otuz gn bir ay olarak deerlendirmemek gerekir. O halde iiye aylk olarak denen cret yerine, gnlk yevmiyesi hesap edilerek, bunun otuz kat tutar dikkate alnmaldr38. Ayrca iinin hangi tarihteki cretine gre sz konusu hesabn yaplaca noktas
da ak deildir. Zararn ortaya kt tarih ile fesih tarihi, hatta zararn belirlendii tarih de birbirlerinden farkl olabilir. Bu yzden fesih hakknn kullanld tarihte, iinin almakta olduu cret esas alnarak bir deerlendirmenin
yaplmasnn daha doru olaca kabul edilmelidir39.
e. Zarar veren, Kusursuzluu i spatlamaldr
Bu hkme gre, iyerindeki zararn, iinin otuz gnlk creti tutaryla
denemeyeceini iveren ispatlamaldr40. i ise sz konusu zararda herhangi
bir kusuru olmadn ispatlayacaktr41. Yargtay aka zenle ifa ykmllnn ihlalinden kaynaklanan uyumazlklardan i szlemesinin ifas dovermesi halinde iverenin hakl fesih imknnn bulunduu hususu dzenlenmitir. inin kusursuz olduunun ortaya kmas halinde iverenin hakl ve geerli fesih imkn olmad gibi, iinin kusuru belli bir yzde ya da belli bir oran olarak saptanmsa; zararn miktar da bu kusur nispetinde azaltldktan sonra otuz gnlk creti
ap amadna baklmaldr. 30 gnlk creti tutarnda bir zarar yoksa i szlemesinin feshi hakl neden olarak kabul edilmemelidir. Ancak 30 gnlk cretten az zarar
nedeni ile iyerinde olumsuzluklara meydana gelmi ve i ilikisinin srdrlmesi iveren asndan nemli lde beklenmez bir hal alm ise feshin geerli nedene dayandnn kabul gerekir. (evrimii) http://www.kazanci.com.
35 Yarg. 9. H.D., 23.09.2008 T., 2007/27255 E., 2008/24526 K., 4857 sayl Kanununda herhangi bir aklk olmasa da, bu durumda ii lehine yorum ilkesi uyarnca
brt cretin esas alnmas gerekir, (evrimii) http://www.kazanci.com; il, erh,
s. 1838; Klolu, Temel Kavramlar, s. 506; Akyiit, erh, s. 1294.
36 il, erh, s. 1838; Klolu, Temel Kavramlar, s. 506.
37
Yarg. 9. H.D., 23.09.2008 T., 2007/27255 E., 2008/24526 K., (evrimii)
http://www.kazanci.com; il, erh, s. 1838; Klolu, Temel Kavramlar, s. 506.
38 Yarg. 9. H.D., 23.09.2008 T., 2007/27255 E., 2008/24526 K., 30 gn, bir aydan
farkl bir kavramdr. Bu noktada iiye aylk olarak denen cret yerine, gnlk
yevmiyesinin 30 kat tutan dikkate alnmaldr, (evrimii) http://www.kazanci.com;
il, erh, s. 1838.
39
Yarg. 9. H.D., 23.09.2008 T., 2007/27255 E., 2008/24526 K., (evrimii)
http://www.kazanci.com; il, erh, s. 1838; Klolu, Temel Kavramlar, s. 506-507.
40 elik, Hukuku Dersleri, s. 276; Odaman, Fesih Hakk, s. 201.
41 Narmanlolu, Hukuku, s. 379; Mollamahmutolu, Hukuku, s. 638; Gnay,
erh, s. 1091.

56

Seda Arslan (HFM C. LXXII, S. 2, s. 47-58, 2014)

laysyla bir zararn meydana geldiini ispat iverene, bu zarardan dolay hibir
kusurunun bulunmadn ispat klfeti ise iiye yklenmitir. eklinde ifade
ederek konu ile ilgili grn belirtmitir42. inin kusursuz olduunun ortaya kmas halinde ise iverenin fesih hakk olmayacaktr.
inin kusuru ve zarar, ayr ayr uzman kiilerce belirlenmelidir43.
Zararn miktarnn saptanmas tank anlatmlaryla mmkn olmamaktadr44.
Yargtayca kabul edilen uygulamaya gre, bilirkii araclyla iinin kusur
oran belirlenmeli ve buna gre iinin sorumluluunun otuz gnlk creti
tutarn amas aranmaldr45. inin kusuru belli bir yzde ya da belli bir oran
olarak saptanmsa; zararn miktar da bu kusur orannda azaltldktan sonra
otuz gnlk creti ap amadna baklarak hesap edilecektir46.
Son olarak, K. m. 26da belirtilen derhal fesih hakkn kullanma srelerinden 6 ignlk hak drc sre, zarar miktarnn belirlenmesinin ar-

Yarg. 9. H.D., 27.02.2008 T., 2007/9302 E., 2008/2652 K., inin zen burcuna
aykr hareket edip etmedii duraksamaya yer vermeyecek biimde belirlenmeden sadece iveren ynnden tespit edilen eksiklikleri aklayan bilirkii raporu benimsenerek sonuca gidilmesi hataldr. Doru sonuca varlabilmesi iin ncelikle boya ykama
makinesinde kullanlan kimyasallar belirtir reetelerin kim tarafndan hazrland,
davacnn uygulad reetenin hangi mala ait olduunu bilecek durumda olup olmad, bu konuda gerekli eitimi alp almad, yapt i iin bilgi ve becerisinin yeterli
bulunup bulunmad tespit edilmeli, bundan sonra ayn bilirkii heyetinden ya da resen oluturulacak baka bir bilirkii kurulundan alnacak raporla davacnn olayda
kusurunun bulunup bulunmad hi bir tereddde yer vermeyecek ekilde belirlenip
oluacak sonu uyarnca bir karar verilmelidir. 4857 Sayl Kanununun madde
25/II- fkrasnda yer alan hkmle de zensiz ifa sonucu iinin 30 gnlk creti ile
karlayamayaca bir zararn meydana gelmesi hali iveren bakmndan i szlemesinin hakl feshi sebebi saylmtr. zenle ifa ykmllnn ihlalinden kaynaklanan
uyumazlklardan i szlemesinin ifas dolaysyla bir zararn meydana geldiini ispat
iverene bu zarardan dolay hibir kusurunun bulunmadn ispat klfeti iiye yklenmitir. Somut olayda, davacnn yanl ykama ilemi yapt tartmasz olup olay
sonucu iverenin zarara urad aktr (evrimii) http://www.kazanci.com.
43 il, erh, s. 1838; Gnay, erh, s. 1091; Klolu, Temel Kavramlar, s. 506.
44 Gnay, erh, s. 1091.
45 Yarg. 9. H.D., 07.06.2005 T., 2004/24966 E., 2005/20475 K., Daval iverence
iyerinde tespit yaptrlm ve makine mhendisi bilirkii raporunda zarar miktar
3.180.000.000TL olarak belirlenmi ve davacnn bundan dorudan sorumlu olduu
belirtilmitir. Mahkemece, iyerinde keif yaplm ve alnan teknik bilirkii raporunda
da kasten zarar verme durumunun sz konusu olmad ancak, davacnn dikkatsiz ve
tedbirsiz almas sonucu cvatann deirmen iine kaarak hasara neden olduu
aklanmtr. Ne var ki, her iki bilirkii raporunda da davac iinin kusur oran belirlenmemitir. Mahkemece, bilirkiiden ek rapor alnmal ve davac iinin kusur oran
belirlenmeli, buna gre davacnn sorumluluunun 30 gnlk creti tutarn amas
halinde istek konusu ihbar ve kdem tazminatlarnn reddine karar verilmelidir,
(evrimii) http://www.kazanci.com; Kaplan, Fesih Hakk, s. 162.
46 Yarg. 9. H.D., 25.05.2009 T., 2008/28802 E., 2009/13775 K.; ayn ynde, Yarg. 9.
H.D., 23.09.2008 T., 2007/27255 E., 2008/24526 K., inin kusursuz olduunun
ortaya kmas halinde iverenin hakl fesih imkan olmad gibi, iinin kusuru belli
bir yzde ya da belli bir oran olarak saptanmsa; zararn miktar da bu kusur nispetinde azaltldktan sonra otuz gnlk creti ap amadna baklmaldr; ayn
ynde, Yarg. 9. H.D., 30.12.1999 T., 1999/18058 E., 1999/20472 K., (evrimii)
http://www.kazanci.com; il, erh, s. 1838; Klolu, Temel Kavramlar, s. 506.
42

Yargtay Kararlar I Altnda

inin Gvenliini Tehlikeye Drmesi veya yerindeki Mallar
Zarara Uratmas Nedeniyle Szlemesinin Derhal Feshi

57

dndan bu durumun feshe yetkili makama iletilmesiyle, 1 yllk hak drc

sre ise zarara neden olan olayn oluumundan itibaren ilemeye balayacaktr47.
KAYNAKA
AKYT, Ercan: tihatl ve Aklamal 4857 Sayl Kanunu erhi,
C. 1, Gncelletirilmi ve Gelitirilmi 3. Bs., Ankara, Sekin, 2008. (erh)
ELK, Nuri: Hukuku Dersleri, Yenilenmi 23. Bs., stanbul, Beta,
2010.
L, ahin: 4857 Sayl Kanunu erhi, 2.C., Gzden Geirilmi ve
Geniletilmi 2. Bs., Ankara, Turhan, 2007. (erh)
DNMEZ, Kazm Ycel: Hukunda Tazminatlar, 2. Bs., Ankara, Yetkin Yaynlar, 2008. (Tazminatlar)
GNAY, Cevdet lhan: Kanunu erhi C.1, 2. Bs, Ankara, Yetkin,
2006. (erh)
KAPLAN, Emine Tuncay: verenin Fesih Hakk Snrlar Hkm ve
Sonular, Ankara, Kadolu, 1987. (Fesih Hakk)
KILIOLU, Mustafa: lke Kararlar Inda Hukukunda Temel
Kavramlar, Ankara, Turhan Kitabevi, 2009. (Temel Kavramlar)
KILIOLU, Mustafa/ENOCAK Kemal: Kanunu erhi, C. 2,
Gncellenmi ve Geniletilmi 2. Bask, stanbul, Legal, 2008. (erh)
MOLLAMAHMUTOLU, Hamdi: Hukuku, Gzden Geirilmi
Yenilenmi 3. Bs., Ankara, Turhan, 2008.
NARMANLIOLU, nal: Hukuku Ferdi likileri I, Geniletilmi ve
Gzden Geirilmi 3. Bs., zmir, 1998. ( Hukuku)
ODAMAN, Serkan: verenin Hizmet Szlemesini Ahlak ve yiniyet
Kurallar ve Benzerlerine Aykrlk Nedeniyle Fesih Hakk, Ankara, Kamu
letmeleri verenleri Sendikas, 2003. (Fesih Hakk)

POLATCAN, smet/POLATCAN, Nejat Can: Szlemesinin Sona Erdirilmesi

Usulleri ve Sonular, stanbul, Bayrak, 1996. ( Szlemesinin Sona Erdirilmesi)
SARPER, Szek: Hukuku, 6. Bs., stanbul, Beta, 2010.
SMER, Haluk Hadi: Hukuku, 14. Bs., Konya, Mimoza, 2008.
TUNOMA, Kenan/CENTEL, Tankut: Hukukunun Esaslar, 5. Bs., stanbul, Beta, 2008.
Elektronik Kaynak: (evrimii) http://www.kazanci.com

47

Yarg. 9. H.D., 23.09.2008 T., 2007/27255 E., 2008/24526 K., (evrimii)

http://www.kazanci.com.