Sleyman Demirel niversitesi

Mhendislik Bilimleri ve Tasarm Dergisi

2(3),S:BiyoMekanik2014, 303-311, 2014
ISSN: 1308-6693

Suleyman Demirel University

Journal of Engineering Sciences and Design
2(3),SI:BioMechanics2014, 303-311, 2014
ISSN: 1308-6693

BYOUYUMLULUK VE BYOMALZEMELERN SEM

1Makine

evki Ylmaz GVEN*1

Mhendislii Blm, Sleyman Demirel niversitesi, 32260, Isparta, Trkiye

Anahtar Kelimeler
Biyouyumluluk
Biyomalzemeler
mplantlar
Biyomalzemelerin Mekanik
zellikleri

zet
Gnmzde byk gelimelerin olduu bir bilim dal da Biyomalzeme Bilimi dir.
Biyomalzemeler temel olarak tbbi uygulamalarda kullanlmakla birlikte
biyoteknoloji alannda da kullanlmaktadr. Biyomalzemeler medikal alanda nemli
bir yere sahiptirler. nsan vcudunun eitli yerlerinde ok deiik amalarla
kullanlmaktadrlar. Biyomalzemeler, insan vcudundaki canl dokularn ilevlerini
yerine getirmek amacyla kullanlan doal yada sentetik malzemelerdir.
Biyomalzemeler, srekli olarak veya belli bir sre iin vcut iinde akkanlar ile
temas halindedir. Vcudun bu malzemelere kar verdii tepkiler son derece
fakldr. Biyouyumluluk; kullanm srecinde malzemenin, vcut sistemine uygun
cevap verebilme, vcutla uyuabilir, kendini evreleyen dokularn normal
fonksiyonlarna engel olmama ve iltihaplanma oluturmama yetenei olarak
tanmlanmaktadr. Son yllarda, biyomalzeme/doku etkileimleri zerine nemli
almalarn yapld ve bu almalar nda, vcudun doal dokularn yeniden
yaplandrmaya ynelik biyouyumlu malzemelerin (vcut svlar ile uyumlu)
gelitirildii grlmektedir. Kullanlmakta olan biyouyumluluu yksek
biyomalzemeler; metalik biyomalzemeler, biyoseramikler, polimer biyomalzemeler
ve biyokompozitlerdir. Bu almada, tp dnyasnda biyomalzeme seiminde
bulunacak ortopedistlere / uygulayclara, protez ve implant imalatlarna,
biyomalzemelerin biyouyumluluk ve mekanik zellikleri hakknda bilgiler
verilmektedir.

BIOCOMPATIBILITY AND SELECTION OF BIOMATERIALS

Keywords
Biocompatibility,
Biomaterials,
Implants,
Mechanical properties of
biomaterials

Abstract
In these days, a branch of science occuring in the great developments is biomaterial
science. Biomaterials are mainly used in the medical practices, besides that they are
being used in the biotechnological areas. Biomaterials have an important place in
medical field. They are used in various parts of the body with very different
purposes. Biomaterials, which are used for supporting or performing the functions
of live tissues in human bodies, are natural or synthetic materials. Biomaterials are
touched on the fluids in the body for a definite period or continually. Reactions,
which are occured in the body to these materials, are extremely different.
Biocompatibility is defined as the harmony to the body system of material in the
usage of process, insensible with body, not to hinder normal functions of tissues
surrounded itself and the capacity of not to becoming inflamed. In recent years,
important studies have been done upon the influences to biomaterial-tissue.
Biocompatibility materials are being developed. As being used, biomaterials with
high biocompatibility are metallic biomaterials, bioceramics, polymer biomaterials
and biocomposits. In this study, research informations are being given about the
mechanical characters and biocompatibility of biomaterials to the orthopedists and
the manufacturers.

* lgili yazar: sevkiguven@sdu.edu.tr

.Y. Gven, Biyouyumluluk ve Biyomalzemelerin Seimi

1.Giri
Bilimsel anlamda yeni bir alan olmasna karn,
uygulama asndan tarihi, insanlk tarihiyle yattr.
Msr mumyalarnda bulunan yapay gz, burun ve
diler bu durumu aklamaya ynelik en iyi
kantlardr. Altnn di hekimliinde kullanm 2000
yl ncesine kadar uzanmaktadr. 19. yy ortasndan
itibaren vcut ii implantlarn kullanm hz
kazanmtr. 1880de fildiinden yaplm protezler
vcut iine yerletirilmitir. lk metal protez vitalyum
1938de retilmitir. Fakat daha sonralar bu protez,
ciddi anlamda metal korozyonuna uram ve canl
organizmalar iin tehlike oluturmutur. 1950lerde
kan damarlarnn deiimi, 1960larda kala
protezleri, 1970lerde ise sentetik ameliyat iplii gibi
birok biyomalzeme kullanlmaya balanmtr. Son
40 ylda birok metal, seramik ve polimer vcudun
deiik paralarn onarm ve yenilenmesi iin
kullanlmaktadr (Gr ve Takn, 2004).
RJ Hegyeli ve CA Homsy ve arkadalar tarafndan
hakemli dergilerde ve 1970 ylndaki toplantlarda,
biyomalzemelerin, vcut ierisindeki davranlarn
aklayan
bir
kavram
olarak
ilk
defa
biyouyumluluktan sz edilmitir (nternet-1, 2014).
Biyomalzemeler, insan vcudunun ok deiken
koullara sahip olan ortamnda kullanlmaktadr.
Gnlk aktiviteler srasnda kemikler deiik
gerilmelere maruz kalmaktadr. Ayn ekilde, hareket
esnasnda ortopedik malzemeler de milyonlarca
ykleme evrimine maruz kalmalarndan dolay
mekanik dayanmlar ve yorulma dayanmlar da
nem
tamaktadr.
Biyomalzemeler,
insan
vcudundaki canl dokularn ilevlerini yerine
getirmek veya desteklemek amacyla kullanlan doal
ya da sentetik malzemelerdir. Biyomalzemeler, sadece
protez ve implant olarak deil, ekstrakorporeal
cihazlarda (vcut dna yerletirilen fakat vcutla
etkileim halindeki cihazlar), tehis kitlerinde de
yaygn olarak kullanlmaktadr.
nsan vcudu protein ve oksijenli tuzlu zeltiler
ierdiinden bu malzemelerden, vcut svlarn
bnyelerine alp imemeleri, deforme olmamalar,
korozyona uramamalar beklenmektedir. Bu artlar
altnda baz implant malzemeleri, vcut tarafndan
kabul
edilmekte
bazlar
da
reddedilmektedir.
Biyomalzemelerin, toksik ve
kanserojen
zellikte
olmamas,
mekanik
dayanmlarnn yeterli olmas, vcutta meydana gelen
reaksiyonlarn dnda reaksiyonlara sebep olmamas
ve korozyona uramamas gerekmektedir.

ierisine girerek hcrelere zarar vermektedir. nsan

vcudundaki akkanlar; su, znm oksijen,
protein, klorr ve hidroksit gibi eitli iyonlar
iermektedir. Bu nedenle; insan vcudu, biyomalzeme
olarak kullanlan metaller iin olduka korozif bir
ortamdr (Gmdereliolu, 2002; Pasinli, 2004).
Bu korozif ortam, metallerin dayanmn drmekte
ve metallerle oluturduklar bileikler, hcrelere zarar
vermektedir. Metalik biyomalzemeler iin nemli
noktalardan bir tanesi de, metalik biyomalzemelerin
korozyona kar dayanml olmalar gereidir. nsan
vcudunda
kullanlan
metalik
implantlarn
yzeylerinde oluan pasif filmler, yzeydeki
oksitlenme reaksiyonlarn yavalatmakta, vcut svs
iinde metalin minimum dzeyde znmesini
salamakta ve vcut iinde kullanm sresini de
uzatm olmaktadr.
Biyomalzemelerin genel kullanm alanlar olarak,
aadaki hususlar saylabilir. 1. Hastalkl veya hasar
grm ksmlarn yerine kullanmak (diyaliz,
protezler), 2. yilemeye yardmc olmak (ameliyat
iplii , vida ve tel olarak), 3. Fonksiyonellii artrmak
iin (lens, kalp pili, iitme cihaz), 4. Kozmetik
problemleri dzeltmek iin (di teli, deri
implantasyonu, silikon), 5. Tedaviye yardmc olmak
iin (kateter, direnaj), 6. Tehise yardmc olmak iin
(biyoalglayclar, endoskopi, enjektr), 7. Fonksiyon
bozukluklarn dzeltmek iin (omuga fiksatrleri).
(nternet-2, 2010).
Son yllarda, biyomalzeme/doku etkileimleri zerine
nemli almalarn yapld ve bu almalar nda,
vcudun doal dokularn yeniden yaplandrmaya
ynelik biyouyumlu malzemelerin (vcut svlar ile
uyumlu) gelitirildii grlmektedir. Kullanlmakta
olan biyouyumluluu yksek biyomalzemeler; metalik
biyomalzemeler,
biyoseramikler,
polimer
biyomalzemeler
ve
biyokompozitlerdir.
Biyomalzemelerin biyouyumluluk ve mekanik
zelliklerinin iyiletirilmesine ynelik olduka geni
aratrmalar srmektedir. Ortopedik malzemeler,
ASTM ve ISO ile dier lke standartlar tarafndan
tanmlanmaktadr. Biyomalzeme bilimi bugn iin, tp,
biyoloji, kimya, doku mhendislii ve malzeme bilimi
unsurlarn kapsamaktadr.
Bu almada, tp dnyasnda biyomalzeme seiminde
bulunacak ortopedistlere / uygulayclara, protez ve
implant
imalatlarna,
biyomalzemelerin
biyouyumluluk ve mekanik zellikleri hakknda
bilgiler verilmektedir.
2. Biyouyumluluk

Biyomalzeme seiminde nemli olan dier bir konuda

korozyon konusudur. Korozyon, metallerin evreleri
ile istenmeyen bir kimyasal reaksiyona girerek
oksijen, hidroksit ve dier baka bileikler oluturarak
bozunmas ve hasara uramas olarak tanmlanabilir.
Daha da nemlisi, oluan korozyon rnleri doku
Gven. . Y. 2014. SDU-JESD-5115-303-311

Biyouyumluluk, bir biyomalzemenin vcut dokularna

fiziksel, kimyasal, biyolojik uyumu ve vcudun
mekanik davranna salad optimum uyumdur.
Biyouyumluluk, malzemenin vcuda uygun cevap
verebilme
zelliidir.
Biyomalzeme
ise;

304

.Y. Gven, Biyouyumluluk ve Biyomalzemelerin Seimi

biyouyumlulua
sahip
malzeme
olarak
tanmlanmaktadr.
Biyouyumluluk,
bir
biyomalzemenin dayanmnn yannda en nemli
zelliidir. Biyouyumlu bir malzeme, etrafn
evreleyen dokular zerinde iltihaplanma, pht
oluumu v.b. olumsuz etki yapmayan malzemedir.
Vcudun bu malzemelere kar verdii tepkiler son
derece fakldr. Metalik biyomalzemeler, dokulara
gre pH deeri 1 ila 9 arasnda deien vcut
akkanlar ile srekli olarak veya zaman zaman
temas halindedir. Biyomalzemelerden; iyi mekanik
zellikler, biyouyumluluk (vcut ile uyuabilirlik),
korozyona dayanm, stn srtnme ve anma
dayanm gstermesi arzu edilmektedir. Ayrca, alerjik
reaksiyonlara neden olmamalar, zehirli rnler
salglamamalar, kolay ekillendirilebilir olmalar ve
sterilizasyon
ilemlerinde
zelliklerini
bozmamalar da byk nem arz etmektedir. Biyo
malzemelerin, stn mekanik zelliklere ve
biyouyumlulua sahip olmalar gerektiinden,
kullanm yerlerine gre uygun zellikleri tamas
asndan seimleri byk nem arz etmektedir
(Gven, 2010).
nsan vcudundaki eitli iyonlar, metalik malzemeler
iin korozif bir ortamdr. nsan vcudu protein ieren
oksijenli
tuzlu
zeltiler
ierdiinden,
bu
malzemelerden uzun sreli korozyon dayanm
gstermesi
arzu
edilir.
Biyomalzemelerin,
biyouyumluluk
gstermeleri
gerektiinden,
implantlarn ve protezlerin imalinde kullanlacak
malzemeler bu bakmdan nem arz etmektedir. Uygun
seilmeyen bir metalik malzeme vcutta korozyon
sonucu znmekte ve doku ierisine girerek zarar
vermektedir. Son yllarda, biyomalzeme/doku
etkileimleri zerine nemli almalar yaplmtr.
Vcudun doal dokularnn yeniden yaplanmasn
salayacak
ve
vcut
svlar
ile
uyumlu
biyomalzemeler gelitirilmektedir (Gven ve etin,
2007).
Biyolojik uyumluluk, vcudun biyomalzemeyi kabul
edebilirliidir. Bu yzden hem biyomalzeme, hem
biyomalzemenin takld vcut ortam incelenmelidir.
Seramikler, metaller, polimerler ve kompozit
biyomalzemeler
biyomalzeme
olarak
kullanlabilmekte ve insan salna uyum
salamaktadrlar.
Biyomalzemelerin
istenilen
mekanik zelliklerinin yan sra, bu malzemelerin
biyouyumluluu vcut uzuvlar ve organlarnn
tedavisinde ve deitirilmesinde olduka nemlidir.
Yeni biyomalzemeler piyasaya kmadan nce, vcut
ierisinde istenilmeyen bir etkiye neden olmamalar
amacyla detayl biyolojik testlere tabi tutulmaktadr.
lk olarak vcut dnda daha sonra da vcut
ierisindeki testler yaplmal, bunu takiben klinik
denemelerle malzemenin biyolojik gvenilirlii ve
performans
tespit
edilmelidir.
Biyomalzeme
evresinden alnan doku rneklerinin morfolojik
incelemesi, biyomalzemenin biyolojik uyumluluu
hakknda fikir verebilir. Ortopedi ve travmatolojide
kullanlan biyomalzemeler bir ok testten getikten ve
Gven. . Y. 2014. SDU-JESD-5115-303-311

biyouyumluluu onandktan sonra kullanm alanna

girmektedirler.
Tm
bu
testlere
ramen
biyomalzemelerin allerjik, immn, nonimmn,
mutajenik, kanserojenik ve inflamatuar etkileri
olabilir. Bu yzden, kullanlacak biyomalzemenin test
sonular ok nemlidir (Gr ve Takn, 2004).
3. Biyomalzemelere Genel Bak
Biyomalzemeler, ortopedik uygulamalarda eklem
protezi ve kemik yenileme malzemesi olarak, yz ve
ene cerrahisinde, di implantlarnda, yapay kalp
paralarnda, kalp kapaknda, kateter, fiksatr
malzemesi
olarak,
bel
kemii
enstrmantasyonlarnda, metal paralarda, vidalarda,
delikli vidalarda, vida pullarnda, ivilerde, fiksatr
tellerinde, kala plaklarnda, anatomik plaklarda, al
plaklarda ve vcuda yerletirilebilir cihazlarda v.b.
yerlerde kullanlmaktadr. (Gmdereli, 2002).
Temel malzeme gruplarndan retilen sentetik
biyomalzemelere genel bir bak ekil 1 de
verilmektedir.
Metaller; dayanml, kolay ekil verilebilir, anmaya
dayankl olmalar nedeni ile biyomalzeme olarak
tercih
edilmektedir.
Ancak,
metallerin;
biyouyumluluklarnn dk olmas, vcut svlarnda
korozyona uramalar, dokulara gre ok sert
olmalar, younluklarnn yksek olmas ve alerjik
doku
reaksiyonlarna
sebep
olmalar
dezavantajlardr. Seramikler, biyouyumluluklar
yksek ve korozyona dayankl olmalarnn yannda
sert, krlgan olmalar, zor ilenen, mekanik zellikleri
dk ve younluu yksek malzemelerdir.
Dezavantaja sahip malzemelere, alternatif olarak
kompozit malzemeler gelitirilmitir. Ortopedik ve di
implantlar
metalik
biyomalzemelerden
ve
biyoseramiklerden yaplrken, kalp-damar sistemi ve
genel plastik cerrahi malzemeleri polimerlerden
yaplmaktadr.

ekil 1: Sentetik Biyomalzermlere Genel Bak

(nternet-3, 2014)
Bugn iin, metalik biyomalzemeler olarak en fazla
uygulama alan bulan metal ve alamlar, paslanmaz
elikler (316L), titanyum ve titanyum alamlar,

305

.Y. Gven, Biyouyumluluk ve Biyomalzemelerin Seimi

kobalt-krom alamlar, kobalt-nikel-krom-molibden

alam, tantal alamlar, nikel-titanyum alamlar,
amalgam ve altndr. Platin, tantal ve zirkon gibi
elementlerin mekanik dayanmlarnn dk olmas
nedeniyle implant olarak kullanm alanlar snrldr.

Yk tayc olarak en yaygn kullanlan metalik

malzemeler, paslanmaz elikler, Co-Cr-Mo alamlar
ile
titanyum
ve
titanyum
alamlardr.
(Gmdereliolu, 2002).

ekil 2. nsan vcudunda kullanlan biyomalzemeler (nternet-4, 2014)

Ortopedik uygulamalarda dikkat edilmesi gereken
dier bir husus da farkl metallerin birbirleri ile temas
etmeleri halinde vcut svs iinde galvanik pil
oluturmasdr. Eer cerrahi paslanmaz elik tel,
kobalt veya titanyum bazl alamdan yaplm femur
paraya temas ederse galvanik pil olumakta ve
galvanik korozyon meydana gelmektedir (Corces,
2004).
Metalik biyomalzemelerin kimyasal ve biyolojik
zelliklerine bal olarak, insan vcudundaki organ ve
dokular arasnda korozyon sonucu oluabilecek
reaksiyonlar, insan sal asndan byk nem
tamaktadr. Vcuttaki metalik bir implantta
korozyon oluursa, metaldeki elektronlarn ak,
iyonlarn oluumu, temasta olduklar doku ve
hcrelerde harabiyete sebep olmaktadr. Metalik
biyomalzemeler iin dk znrlk ve yksek
termodinamik denge arzu edilmektedir. norganik
korozyon reaksiyonlar ile aa kan metal iyonlar,
Gven. . Y. 2014. SDU-JESD-5115-303-311

bbrek ve karacier gibi organlara tanmakta ve

orada toplanmaktadr. Bu da eitli hastalklara sebep
olmakta ve zehirlilik limitinde arta yol amaktadr.
Organik reaksiyon proteinleri ile bir metalin temas,
metali evreleyen dokuda
alerjik iltihapl
reaksiyonlara sebep olmaktadr. ltihapl hcreler,
hidrojen peroksit retmekte ve hidroksil radikaller,
metalik biyomalzemeyi evreleyen dokuda ar
harabiyete sebep olmaktadr.
Titanyum ve titanyum alamlarnn
biyolojik
zelliklerinin iyi olduu bilinmektedir. Bu alamlarn
oda scaklnda yzeyinde ksa srede youn bir oksit
tabakas olumaktadr. Bu oksit tabakas youn
elektron akn ve iyonlarn geiini nlemektedir.
Titanyum ve titanyum alamlar yksek polarizasyon
direnci gstermekte ve bylece, korozif etkilere kar
dayankl olup, hcreler zerine olumsuz bir etkileri
olmamaktadr. Kobalt, bakr, nikel ve vanadyumda

306

.Y. Gven, Biyouyumluluk ve Biyomalzemelerin Seimi

zehirleyici etkiler grlmtr. Nikel, hcrelerin

yaamn azaltmaktadr (Biehl, 2001).
Biyoseramik malzemelerin, biyouyumluluklarnn
stn olmas, zehirleyici etki gstermemesi, alerjik ve
kanserojen olmamalar, kararl kimyasal yaplar
nedeniyle paslanma risklerinin olmamas, anmaya
kar dayankl ve olduka da hafif olmalarndan dolay
tp teknolojisinde kullanmlar yaygnlam inorganik
malzemelerdir. Biyoseramikler, polikristalin yapl
olup mikroorganizmalara, scakla, zclere ve pH
deiimlerine
kar
diren
gstermektedir.
Biyouyumlu seramik malzemelere rnek olarak;
almina, hidroksiapatit ve biyoaktif cam verilebilir.
Almina; yksek younluk, yksek dayanm, iyi bir
korozyon dayanm ve iyi bir biyouyumluluk
zelliinden dolay kala protezlerinde, di
implantlarnda ve ortopedik uygulamalarda geni bir
kullanma sahiptir. Almina ve hidroksiapatit (HA),
kemik dokusunun inorganik yapsnda olup, kalsiyum
fosfat esasl bir seramiktir. Yapay kemik olarak eitli
protezlerin yapmnda, atlak ve krk kemiklerin
onarmnda
ve
metalik
biyomalzemelerin
kaplanmasnda kullanlmaktadr (Pasinli, 2004).
norganik malzemelerin nemli bir grubunu oluturan
biyoseramik malzemeler, salk sektrnde ok eitli
uygulamalarda kullanlmaktadr. rnek olarak; gzlk
camlar, tehis cihazlar, termometreler, doku kltr
kaplar, endoskopide kullanlan fiber optikler
saylabilir. znmez gzenekli camlar, enzim, antikor
ve antijen tayc olarak da kullanlmaktadr.
Mikroorganizmalara, scakla, zclere, pH
deiimlerine ve yksek basnlara olan direnleri bu
uygulamalar asndan byk avantaj salamaktadr.
Zirkonya, almina gibi bulunduu fiziksel ortamda
inert etki gstermektedir. Zirkonya, uyluk kemii
protezlerinde baaryla kullanlmaktadr. Zirkonya
ierisinde yarlanma mr ok uzun olan radyoaktif
elementler (uranyum, toryum, v.b.) bulunmaktadr. Bu
elementleri yapdan ayrmak zor ve maliyetlidir.
Radyoaktif etki ile, yumuak ve sert dokularn
harabiyeti sz konusudur. Kalsiyum fosfat bazl
biyoseramikler, tpta ve di hekimliinde uzun
yllardan beri kullanlmaktadr. Bu malzemeler,
ortopedik kaplamalar ve di implantlarnda, yz
kemiklerinde, kulak kemiklerinde, kala ve diz
protezlerinde kemik tozu olarak kullanlmaktadr
(nternet-5, 2010).
Biyopolimerler, biyomalzeme olarak geni bir
kullanm
alanna
sahiptir.
Biyopolimerler,
monomerlerin birbirlerine eklenmesiyle oluan uzun
zincirli byk molekl arlkl bileiklerdir. Doal
polimerlerin yannda, bugn iin sentetikleri de
mevcuttur. Biyopolimerlere rnek olarak verilen
polietilen (PE), poliretan (PU), politetraoroetilen
(PTFE), poliasetal (PA), polimetilmetakrilat (PMMA),
polietilenteraftalat (PET), silikon kauuk (SR),
polislfon (PS), poliaktik asit (PLA) ve poliglikolik asit
(PGA) gibi ok sayda polimer, tbbi uygulamalarda
Gven. . Y. 2014. SDU-JESD-5115-303-311

kullanlmaktadr. Polimerler, ok deiik bileimlerde

ve ekillerde (lif, film, jel, boncuk, nanopartikl)
hazrlanabilmektedir. Svlar yapsna alarak iebilir
ya da istenmeyen zehirli rnler (monomerler,
antioksidanlar
gibi)
salglayabilirler.
Ayrca,
sterilizasyon
ilemleri
polimer
zelliklerini
etkileyebilir (nternet-5, 2010; nternet-6, 2010)
PMMA (polimetilmetakrilat) k geirgenliinin iyi
olmas, sertlii ve kararllnn yerinde olmas
nedeniyle, gz ii lenslerde ve sert kontakt lenslerde
kullanm yaygndr. Polietilen ise, tp formundaki
uygulamalarda ve kateterlerde; yksek younluklu
polietilenler ise, yapay kala protezlerinde;
polivinilklorr (PVC), kan nakli ve diyalizde;
polidimetilsiloksan, drenaj borularnda, kateterlerde,
baz damar protezlerinde ve yksek oksijen
geirgenlii
sayesinde
solunum
cihazlarnda
kullanlmaktadr (nternet-7, 2010)
4. Biyomalzemelerin Mekanik zellikleri
Biyomalzemeler,
insan
vcudunun
deiik
blgelerinde deiik kuvvet ve etkilere maruz
kalmaktadr. rnein gnlk aktiviteler srasnda
kemiklere 4 MPa, tendonlara ise 4080 MPa deerinde
gerilmeler etki etmektedir. Bir kala eklemindeki
ortalama yk, vcut arlnn 3 katna kadar
kabilir, srama gibi faaliyetler srasnda bu deer
vcut arlnn 10 katna kadar kabilir. Vcuttaki
bu gerilmeler; ayakta durma, koma, oturma gibi
faaliyetler srasnda gn boyunca tekrarlanr. Bu
tekrarl hareketler biyomalzemelerin yorulmasna,
atlamasna ya da plastik deformasyonuna neden
olabilmektedir (Gmdereliolu, 2002).
Yrme esnasnda femur bann, vcut arlnn (
80 kglk bir vcut arlnn) 3,5 katna kadar
yklendii deneysel olarak llm olup, total kala
protezlerinin, bu yklere yeterince dayanml olmas
gerektiini gstermektedir. Ayn zamanda, bu
protezlerin eklem yerindeki srtnme ile oluan
anmaya da direnli olmas gerekir. Gnmzde,
kala protezlerinde; vitalyum ( Co-Cr-Mo alam),
paslanmaz elik, yksek younluklu polietilen,
polimetilmetakrilat ve Al2O3 cinsi seramikler
kullanlmaktadr (nternet-8, 2010).
Platin, tantal ve zirkon gibi elementlerin mekanik
dayanmlarnn dk olmas nedeniyle implant
olarak kullanm alanlar snrldr. Yk tayc olarak
en yaygn olarak kullanlan metalik malzemeler;
paslanmaz elikler (316L), Co-Cr-Mo alamlar ile
titanyum ve titanyum alamlardr (Gmdereliolu,
2002; akr,1995).
Biyomedikal uygulamalarda saf titanyum ve Ti6Al4V
alam kullanlmaktadr. 240-740 MPa arasnda
ekme dayanmna sahip olan saf titanyum genel
olarak dental implantlarda kullanlmaktadr. te
yandan, Ti6Al4V, en popler titanyum alam olarak

307

.Y. Gven, Biyouyumluluk ve Biyomalzemelerin Seimi

bilinmekte ve dnya titanyum pazarnda %50 gibi

yksek bir oranda kullanlmaktadr. Ti6Al4V
alamnn bu oranda tercih edilmesi, balca, yksek
korozyon direnci ve dk younluu ile statik ve
dinamik
dayanmnn
yksek
olmasndan
kaynaklanmaktadr (Gndz, v.d., 2010). Metalik
implantlarn dayanm ve elastisite modl, kemiin
dayanmndan daha yksektir (Gmdereli, 2002;
Biehl ve Breme, 2001).
Metalik biyomalzemelerin elastisite modlleri ok
yksek ( 316L paslanmaz elikte 200 GPa, titanyumda
110 GPa ) seviyelerde iken, insan kemiinde bu deer
10-15 GPa dr (akr, 1995; Bilen ve Kurt, 2005). Bu
mekanik uyumsuzluk, implantlarn yapsal olarak
insan kemiinden daha sert olmasna sebep
olmaktadr. Elastisite modl, insan kemiine daha
yakn olan alamlar, daha az gerilme tar. Metalik
biyomalzemelerin rijitlii, elastisite modlleri ile
ilgilidir. Paslanmaz eliin elastisite modl
titanyuma gre daha yksek olduu iin, titanyuma
gre daha yksek rijitlie sahiptir (nternet-9, 2006).
Dayanm
ve
biyomalzemeler

elastisite
iinde,

asndan
zellikle

alamlarnn nemi byktr. Paslanmaz elikler,

daha az ekme dayanm ve yorulma dayanm
gsterirler ama yksek sneklie sahiptir. Saf
titanyum, tantal ve niob dk yorulma dayanmna ve
krlmada yksek uzama deerine sahiptir.
Tablo 1de, metalik biyomalzemelerin implant olarak
zelliklerinin karlatrlmas, Tablo 2de, metalik
biyomalzemelere ait zellikler, Tablo 3de; metalik
biyomalzemelerin
implant
uygulamalar
verilmektedir.
Tablo 1: Metalik biyomalzemelerin implant olarak
zelliklerinin karlatrlmas (nternet-10, 2010)
Paslanmaz
Kobaltzellikler
Titanyum
elik
Krom
Sertlik

Yksek

Orta

Dk

Dayanm

Orta

Orta

Yksek

Korozyon
Dayanm

Dk

Orta

Yksek

Biyouyumluluk

Dk

Orta

Yksek

metalik
titanyum

Tablo 2: Metalik biyomalzemelerin zellikleri ( Savingy, Girovd, 2002)

316L
Paslanmaz elik

CoCrMo
alam

CoNiCrMo
alam

Ti6Al4V
alam

Tantalyum

ekme Dayanm (Mpa)

485-860

655

793-1793

860

207-517

Akma Dayanm (0,2%) (MPa)

172-690

450

240-1585

795

138-345

12-40

8-50

10

2-30

35-65

25

7,9
Yksek gerilmelerde
zayf

8,3

9,2

4,5

16,6

stn

stn

stn

yi

zellikler

Uzama (%)
Kesit Daralmas (%)
Younluk (g/cm3)
Korozyon Dayanm

Tablo 3: Metalik biyomalzemelerin implant uygulamalar (Johnson, Mass, 2002)

Malzeme
mplant Uygulamalar
316L
Kemiklerde, plakalar, vidalar, pimler, iviler, stentler
Kala, diz, dirsek, omuz, ayak bilei, parmak protezlerinde; kemik
Co28Cr6Mo
plakalarnda, vidalarda, ubuklarda, kalp kapakklarnda
Kemik plakalarnda, vidalarda, ubuklarda, kalp kapakklarnda, kalp
Ti
atlarn dzenleyen aygtlarda
Ti-6Al-4V
Kala, diz, dirsek, omuz, ayak bilei, parmak protezlerinde
Ta
Tel, folyo, levhalarda, klipslerde, elektrot

ekil 3. Metalik biyomalzemelerin ve kortikal kemiin sertlik deerleri (Kurz, vd., 2002)

Gven. . Y. 2014. SDU-JESD-5115-303-311

308

.Y. Gven, Biyouyumluluk ve Biyomalzemelerin Seimi

Tablo 4. Seilen biyomalzemelere ve kortikal kemie ait baz zellikler (Savingy, Girovd, 2002)
Malzeme
Younluk () Elastisite Modl E (GPa) zgl Kriter: E /
Kortikal kemik
~2.0 g.cm-3
7 - 30
~3,5 -15
Kobalt-krom alam
~8.5 g.cm-3
230
~27
316L Paslanmaz elik

8.0 g.cm-3

200

25

CP Titanyum
Ti6Al4V

4.5 g.cm-3
4.4 g.cm-3

110
106

24,4
24

ekil 3, ekil 4, ekil 5 ve ekil 6 da, verilen

malzemelerin sras ile, sertlik, younluk, elastisite
modlleri ve basma dayanm grafik olarak
verilmektedir.
Tablo 4 de ise, younluk, elastisite modl ve zgl
kriter deerleri saysal olarak verilmektedir.
ekillerde ad geen, OXPEKK-IG ticari isimli malzeme,
biyouyumlu bir polimerdir, anestezi ve sterilizasyon
ekipmanlarnda, kateterlerde ve implant aygtlarnda
kullanlmaktadr.

ekil 4. Biyomalzemelerin ve kortikal kemiin

younluk deerleri (nternet-11, 2010)

almina, korozyon ve anma dayanmnn yksek

oluu, iyi yzey zellii ve biyouyumluluu nedeniyle
kala protezlerinde ve di implantlarnda yaygn
kullanma sahiptir. Hidroksiapatit (HA), kalsiyum
fosfattan olumu gevrek bir biyoseramik malzeme
olup, krlma tokluu (KIC) 1.0 MPa m yi
gememektedir. nsan kemiinde ise, 2-12 MPa m
dir. Mekanik zellikleri zayftr, zellikle de yorulma
dayanm dktr. ounlukla titanyum, titanyum
alamlarndan ve paslanmaz elikten yaplan
implantlarn
evrelerindeki
dokular
ile
uyumluluklarnn arttrlmas amacyla kaplama
malzemesi olarak da kullanlmaktadr. Kaplama
yntemi olarak en ok plazma pskrtme
uygulanmaktadr (al ve Gndz, 2010)
Tablo 5. Almina ve zirkonyann mekanik zellikleri.
Biyoseramik-Malzemeler-(nternet-6, 2010)
zellikler
Almina
Zirkonya
Elastisite
Modl 380
190
(GPa)
Eme Dayanm (GPa) >0.4
1.0
Sertlik (Mohs)
9.0
6.5
Younluk (g/cm3)
3.8 - 3.9
5.95
Tane Boyutu (m)
4.0
0.6
Tablo 6. Hidroksiapatitin mekanik zellikleri.
Biyoseramik-Malzemeler-(nternet-6, 2010)

ekil 5. Biyomalzemelerin ve kortikal kemiin

elastisite modlleri(nternet-11, 2010)

Elastisite Modl (GPa)

Basma Dayanm (MPa)
Eilme Dayanm (MPa)
Sertlik (Vickers,MPa)

4.0-117
294
147
3.43

Poisson Oran

0.27

Younluk (teorik,

ekil 6. Biyomalzemelerin ve kortikal kemiin basma

dayanmlar(nternet-11, 2010)
Biyoseramik malzemelerin krlma tokluu ve
yorulma dayanm deerlerinin dk olmas
nedeniyle, mekanik zellikleri yetersiz kalmaktadr.
Biyoseramik malzemelerin basnca kar dayanmlar
yksektir. Baz uygulamalarda atlak oluumu, yava
ilerleyen atlaklar ve yk tekrar sonucu oluan
yorulma ise bir dezavantaj olarak ortaya kmaktadr.
Yksek younluk ve yksek safla (>% 99,5) sahip
Gven. . Y. 2014. SDU-JESD-5115-303-311

g/cm3 )

3.16

Zirkonya (ZrO2), kimyasal kararllk, sertlik ve anma

dayanm
asndan
iyi
bir
performans
gstermektedir. Yksek atlama ve bklme
dayanmna sahip olduu iin uyluk kemii
problemlerinde
kullanlmaktadr.
Polimerlerin
ortopedik alanda mekanik dayanmlar zayftr.
Polietilenin ekme dayanm ise, 20-30 MPa
civarndadr.

309

.Y. Gven, Biyouyumluluk ve Biyomalzemelerin Seimi

Tablo 7. Farkl yklemelerde biyomalzemelerin uygulanabilirlikleri (Biehl ve Breme, 2001)

Kompozit malzeme, "matris" olarak adlandrlan bir

malzeme ierisine eitli glendirici malzemelerin
katlmasyla hazrlanr. Matris olarak eitli
polimerler, glendirici olarak da; ounlukla cam,
karbon ya da polimer, bazen de mika ve eitli toz
seramikler
kullanlmaktadr.
Kompozit
malzemeler, yksek dayanma ve dk elastisite
modlne sahip olduklarndan, zellikle ortopedik
uygulamalar iin ngrlmektedir. Ayrca,
kompozit malzemelerin bileimi deitirilerek,
implantn vcuttaki kullanm alanlarna gre,
mekanik ve fizyolojik artlara uyum salamalar
kolaylatrlabilir. Aka grlyor ki; kompozit
malzemeler, homojen malzemelere oranla, yapsal
uyumluluun
salanmas
asndan
daha
avantajldr (nternet-12, 2010).
Kompozit malzemelerin salayabilecei dier
stnlkler; korozyona diren, metal yorulmasnn
ve metal iyonlar salmnnn grlmemesi ve de
krlganlk zelliinin azalmasdr. Metal iyonlar
rnein nikel ve krom salm implant
zayflatmaktan baka, alerjik reaksiyonlara da
neden olmaktadr. Kompozitler, ortopedi ve di
hekimlii uygulamalar dnda, yumuak doku
implant olarak da kullanlmaktadr. Polimer
kompozitler manyetik zellik tamadklarndan,
manyetik rezonans (MRI) ve tomografi ekimlerine
olumsuz bir etkileri yoktur (nternet-12, 2010).
6. Sonu ve neriler
Genel anlamda; ortopedik malzemelerin seiminde,
retilebilirlik,
ekil
verilebilirlik,
kullanm
esnasnda maruz kalnacak gerilmelere kar
dayanm, biyouyumluluk, toksik etkisi ve vcut
svlarnn korozif etkilerine kar dayanm gibi
zellikleri n plana kmaktadr. Ortopedik
malzemelerin vcutta kullanm yerleri, kiinin
Gven. . Y. 2014. SDU-JESD-5115-303-311

arl ve gnlk aktiviteleri gz nne alnmak

suretiyle belirlenecek mekanik yklere gre,
dayanm salayacak mekanik zellie sahip
malzeme
seimi
yaplmaldr.
Ortopedik
malzemelere ait mekanik zellikler, metin iinde
verilen tablolardan alnabilir. Biyouyumlu malzeme
seimi iin de, malzemelerin biyouyumluluklar
hakknda verilen bilgiler gz nne alnmaldr.
Kullanlacak olan biyomalzemelerin, korozyon
asndan kiinin biyolojik yapsna uygunluu,
vcut svlarndan alnacak numuneler iinde veya
buna ok yakn bileimde hazrlanacak zeltiler
iinde test edilmelidir. Bununla birlikte; uygulama
ileminden nce, kiinin ortopedik malzemelere
kar alerjik yaps, dermatologlar tarafndan eitli
alerji testleri ile (Yama testi olarak da bilinen Patch
Testi gibi) aratrlmaldr. Dokular genel olarak;
sert ve yumuak dokular olmak zere iki gruba
ayrlmaktadr. Sert dokulara rnek olarak; kemik ve
di, yumuak dokulara rnek olarak da; kan
damarlar, deri ve balar verilebilir. Yapsal
uyumluluk dnldnde, metaller ya da
seramikler sert doku uygulamalar iin, polimerler
ise yumuak doku uygulamalar iin seilebilir.
Conflict of Interest
No conflict of interest was declared by the authors
7. Kaynaklar
Biehl, V., Breme, J., 2001,Metallic biomaterials, Mat.wiss.u.Werkstofftech. 32, 137-141.
Bilen, M., Kurt, M. 2005, Krk kemik tedavilerinde
kullanlan fiksatrlerin mekanik zellikleri ve
deiik malzemeden yaplm halk tipi fiksatrlerin
mekanik testleri, Mhendis ve Makine, Cilt 46, Say:
543, 29-38.

310

.Y. Gven, Biyouyumluluk ve Biyomalzemelerin Seimi

akr, A., 1995, nsan vcudunda kullanlan metalik

implantlarn dn ve bugn, 8th International
Metallurgy and Materials Congrees,
al, B., Gndz, O., 2010, Biyoseramiklerin kaplama
yntemlerinin karlatrlmas, Yzey lemler,
Ocak-ubat 2010, Say: 70, 12-26.
Corces, A., 2004, Metallic alloys, Medicine Instant
Access to the Minds of Medicine, Section 1 of 11.
Gmdereliolu, M.,
2002, Tbbn gelecei
biyomalzemeler, Bilim ve Teknik Dergisi, 2-4.
Gnyz, M., Uurlu, F., avu, O., Baydoan, M.,
ener, C., imenolu, H., 2010, Mikro ark
oksidasyon
ilemi
uygulanm
Ti6Al4V
alamlarnn in- vivo biyouyumluluk zelliklerinin
incelenmesi, Mhendis ve Makine, Cilt:51, Say:600,
Ocak 2010, 10-15.

mik-Malzemeler- Ara%C5%9Ft%C4%B1rma
(Eriim tarihi: 10.05.2010).
nternet-7, 2010,
www.metalurji.org.tr/hudaci3_0809.pdf
nternet-8, 2010,
http://www.metaldunyasi.com/tr/dergi.asp?id=6
11&dergi=buay
nternet-9, 2006, Metallic Instrumentation, 2004,
Biomaterials-From Concept to Clinic, University of
Aberden, ,
www.abdn.ac.uk/physics/px4007/2004/spinal3.h
ti - 14k, (Eriim tarihi: 30.04.2006)
nternet-10, 2010, Orthopaedic_metal_alloys.
www.totaljoints.info/Orthopaedic_metal_alloys
htm (Eriim tarihi: 12.05.2010).

Gr, A.K.,, Takn, M., 2004, Metalik Biyomalzemeler

ve Biyouyum, Dou Anadolu Blgesi Aratrmalar
:4

nternet-11, 2010, Medical_devices

.http://www.oxfordpm.com/ htm (Eriim tarihi:
12.05.2010).

Gven, .,Y., 2010, Ortopedik malzemelerin

biyouyumluluklar ve mekanik zelliklerine gre
seimi, Ulusal Tasarm malat ve Analiz Kongresi
11-12 Kasm, Balkesir, 472-484

nternet-12,
2010,
Biyomalzeme-bilimi
http://www.frmtr.com/biyoloji/1002705Biyomalzeme-bilimi,.html
(Eriim
tarihi:
12.05.2010).

Gven, .Y., etin, H., 2007, " Metalik

Biyomalzemeler ve mplantlar", S.D.. 15. Yl
Mhendislik Mimarlk Sempozyumu", 14-16 Kasm,
SD, Isparta. 175-181

Johnson, J., L., 2002, Mass, Production of medical

devices by metal njection molding MDDI
,November .

Internet-1, 2014, Biocompatibility,

http://en.wikipedia.org/wiki/ Biocompatibility
(Eriim tarihi: 11.08.2014).
nternet-2, 2010, Biyouyumluluk,
http://www.baskent.edu.tr/~mustafak/BMEBiyouyumluluk 201/dokumanlar/ ppt.pdf (Eriim
tarihi: 12.05.2010).
nternet-3, 2014, Biomaterial-Biocompatibility:
http://www.medtechbridge.com/BIOMATERIALBIOCOMPATIBILITY.pdf.

Kurz S., Hodgson.W.E, Virtanens, Fervel, V. ,

Mischler, S., 2002, Corrosion Characterisation of
Passive Films on CoCrMo with Electrochemical
Techniques in Saline and Simulated Biological
Solutions, European Cells and Materials Vol. 3.
Suppl. 1, 26-27.
Pasinli A., 2004(4) Biyomedikal uygulamalarda
kullanlan biyomalzemeler, Makine Teknolojileri
Elektronik Dergisi, 25-34, .
Saving, P., Grovd, E., 2002, Metallic Biomaterials,
Kungl Tekniska Hgskolan, 11-15, December

nternet-4, 2014, Materials-for-biomedical

applications http://ocw.mit.edu/courses/materials-scienceand-engineering/3-051j- -spring-2006/lecturenotes/lecture1.pdf ( Eriim Tarihi: 08.08.2014)
nternet-5, 2010,
http://www.teknolojikarastirmalar.com/pdf/tr/0
4_010207_1_yaman-tr.pdf (Eriim tarihi:
12.05.2010).
nternet-6, 2010, Biyoseramik-Malzemeler:
(http://www.scribd.com/doc/25023282/Biyosera

Gven. . Y. 2014. SDU-JESD-5115-303-311

311