Vodi za korisnika

za
Program ENSI EAB
Verzija 8.1
15.08.2009

ENSI
EAB
Software

www.ensi.no
ENSI 2009 Copyright

ENSI EAB Software 8.1 User Guide

Sadraj

Uvod ........................................................................................................................................ 3

POETAK ................................................................................................................................ 3

2.1

Instalacija.................................................................................................................................. 3

2.2

Pokretanje ................................................................................................................................ 3

2.3

Licenca ..................................................................................................................................... 4

Glavni meni ............................................................................................................................. 5

Rad sa projektima ................................................................................................................... 5

4.1

Novi projekt............................................................................................................................... 5

4.2

Opti podaci.............................................................................................................................. 6

4.3

Otvaranje projekta .................................................................................................................... 8

Omota zgrade .................................................................................................................................... 8

5

Kratak opis zgrade.................................................................................................................. 9

5.1

Konstrukcija zgrade .................................................................................................................. 9

5.2

Raspored zauzetosti i grijanja ................................................................................................... 9

Grijanje .................................................................................................................................. 10

Ventilacija (Grijanje) ............................................................................................................. 12

Potrona topla voda ............................................................................................................. 14

Ventilatori, Pumpe i Osvjetljenje ......................................................................................... 16

10

Razni potroai iskoristivi i neiskoristivi ............................................................................ 17

11

Hlaenje i Vanjski potroai ................................................................................................ 17

12

Rezultati................................................................................................................................. 18

12.1

Budeti za energiju i snagu ..................................................................................................... 18

12.2

Mjere ...................................................................................................................................... 19

12.3

ET - kriva ................................................................................................................................ 21

12.4

Godinja potronja energije .................................................................................................... 22

12.5

Gubici toplote .......................................................................................................................... 23

13

tampanje i snimanje (uvanje) projekata .......................................................................... 23

13.1

Ekran sauvati sliku ................................................................................................................ 23

13.2

tampanje izvjetaja ............................................................................................................... 23

13.3

Snimanje (uvanje) projekata ................................................................................................. 24

13.4

Pomo .................................................................................................................................... 25

ENSI 2009

Page 2

ENSI EAB Software 8.1 User Guide

Uvod

Program ENSI EAB je prilagoen za brze proraune energetskog stanja postojeih i novih zgrada.
Sledea poglavlja opisuju instalaciju programa i daju objanjenja razliitih programskih prozora/ikona,
glavne funkcije i mogunosti, kao i nain koritenja programa. Detaljniji podaci o parametrima,
definicijama i nainu procjenjivanja mjera energetske efikasnosti mogu se nai u fajlu Help koji je dio
1
programa .

POETAK

2.1 Instalacija
Da bi program ispravno radio, instalacija se mora izvriti sa orginalnog CD-a na kome se nalazi ENSI
EAB program. Da bi ste instalirali program potrebno je da kliknite dvaput na set up file EAB Software
xx 8.1.exe. Program je predpodeen da se instalira u direktorijum Program files. Prilikom instalacije,
korisnik moe izabrati bilo koji drugi direktorij za instalaciju programa (ovo se preporuuje za korisnike
Windows Vista).

2.2 Pokretanje
Pokretanje programa:

Kliknite na dugme START

Izaberite PROGRAMS: ENSI EAB Software xx 8.1

Kliknite na ikonicu ENSI EAB xx 8.1 (za korisnike Windows XP)

Pokretanje programa za korisnike Windows Vista:

kliknute desnom tipkom mia na ikonicu

programa ENSI EAB xx 8.1.exe

izaberite
Run
as
administrator
(ponavljati svaki put prilikom pokretanja
programa)

ili podesiti Privilege level datoteke ENSI

EAB
xx
8.1.exe
u
Properties>Compatibility to level Run
this file as administrator

Help fajl je na engleskom jeziku

ENSI 2009

Page 3

ENSI EAB Software 8.1 User Guide

2.3 Licenca
Za program ENSI EAB je potrebna licenca. Potrebno je da imate posebnu datoteku (fajl) sa licencom
da bi ste mogli da pokrenete ovlatenu (registrovanu) verziju programa. Kada prvi put pokrenete
program pojavie se sledei prozor:

Kliknite na dugme OK da bi ste preli na sledei prozor:

Unesite ispravno svoje ime i adresu e-pote (e-mail) i potom kliknite na dugme Save Registration
File. (da bi sauvali registracioni fajl u Windows Vista domeni morate pokrenuti raunar kao
administrator, pogledajte poglavlje 3).
Pojavie se prozor sa potvrdom da je registraciona datoteka (fajl) snimljena (sauvana):

Napomena: Sauvana registraciona datoteka se nalazi u istom direktoriju u kome je instaliran

program.
Poaljite e-potom (e-mail) EAB Software_reg.txt-datoteku ENSI-u i mi emo vam poslati datoteku
sa licencom.
Snimite datoteku sa licencom koju ste dobili od ENSI-a u direktorijum gdje ste instalirali program
ENSI EAB Software xx 8.1.
Prilikom sledeeg pokretanja Va program e biti ovlatena verzija ENSI EAB programa.

ENSI 2009

Page 4

ENSI EAB Software 8.1 User Guide

Glavni meni

Pomou ikonica koje se nalaze na glavnom meniju moete pristupiti razliitim modulima programa..
Sledea slika prikazuje glavni meni i prozore kojima se pristupa pomou odgovarajuih ikonica.
1

10

11

12

13

14

15

1.

Novi projekt

9.

Ventilacija (grijanje)

2.

Otvori projekt

10.

Potrona topla voda

3.

Snimi projekt

11.

Ventilatori, pumpe i osvjetljenje

4.

tampanje

12.

Razni potroai

5.

Opti podaci

13.

Hlaenje i vanjski potroai

6.

Omota zgrade

14.

Budet snage i energije / Mjere / ET-kriva / Gubici toplote

7.

Kratak opis zgrade

15.

Ekran sacuvati sliku

8.

Grijanje

16.

Pomo

Rad sa projektima

16

4.1 Novi projekt

Prilikom pokretanja programa moete izabrati izmeu Novi projekat i Otvori projekat. Ovo moete
uraditi na poetnom prozoru kao i sa glavnog menija.

ENSI 2009

Page 5

ENSI EAB Software 8.1 User Guide

Ako izaberete Novi projekat pojavie se prozor Opti podaci,:

4.2 Opti podaci

Vano je da prvo odredite naziv projekta (predpodeeno je da se projekat snimi u poddirektorijum,

direktorijuma Work, istog naziva).
Dalji prorauni uzimaju standardne klimatoloke podatke, standardne vrijednosti i tabele praznika koji
su dio programa, ili sam korisnik moe kreirati datoteke sa standardnim vrijednostima i tabelama
praznika.
Sledei korak je izbor standardnih vrijednosti sa padajuih menija:

Klimatski podaci

Tip zgrade

Standardni uslovi

Tabela praznika

Da bi ste dobili podatke o klimi za izabrani grad pritisnite dugme

ekran (prozor):

ENSI 2009

br 1, i pojavie vam se sledei

Page 6

ENSI EAB Software 8.1 User Guide

NAPOMENA: Klimatoloke podatke nije mogue mijenjati ili ureivati iz programa. Klimatoloki podaci
se mogu, ako je potrebno, saom mijenjati direktno u klimatolokim datotekama (fajlovima).
Pritiskom na dugme

br 2 otvarate prozor (ekran) Standardni uslovi:

Pritiskom na dugme Uredi mogu se mijenjati i ponovo snimiti referentne vrijednosti za standardne
uslove kao novi Korisnikom odreen fajl (User defined file).
Pritiskom na dugme

no 3 otvara se prozor sa podacima o praznicima:

Pritiskom na dugme Uredi mogu se mijenjati i snimiti podaci o praznicima kao novi Korisnikom
odreen fajl..

ENSI 2009

Page 7

ENSI EAB Software 8.1 User Guide

4.3 Otvaranje projekta

Da bi ste radili sa prethodno snimljenim projektom izaberite Otvori projekat na poetnom prozoru ili
sa glavnog menija.

Izaberite eljeni projekat (*.prj fajl) sauvan u jednom od poddirektorija Work direktorijuma.
Ako ne izaberete nijedan projekat, program e zapoeti novi projekat.
Nakon izbora postojeeg projekta, koristite ikonice da proete kroz geometriju zgrade i razliite
budetske stavke za energiju, da napravite izmjene, proraune i da odtampate rezultate.

Omota zgrade
Nakon to ste izvrili podeavanja u prozoru Opti podaci kliknite na dugme
i pojavie se
prozor sa tabelom za unos geometrije zgrade koja se odnosi na pozicije zidova/prozora prema
stranama svijeta , krov i pod (omota zgrade).

ENSI 2009

Page 8

ENSI EAB Software 8.1 User Guide

Prije pokretanja energetskih prorauna potrebno je da unesete podatke o omotau zgrade u ovom
prozoru. Prvo unesite u gornjem dijelu prozora stvarne povrine i stanje zidova, prozora, krova i poda.
U srednjem dijelu prozora dat je iznos ukupne povrina fasade.
Nakon toga korisnik moe, u donjem dijelu prozora koji se zovi Mjere, da unese podatke o mjerama
koje se odnose na omota zgrade, odnosno smanjivati g i U-vrijednosti .
NAPOMENA: Da bi ste preli na sledei prozor (Kratak opis zgrade) morate unijeti podatke za
najmanje jednu orjentaciju (stranu svijeta), krov i pod.

Kratak opis zgrade

5.1 Konstrukcija zgrade

Podaci o grijanoj/hladjenoj povrini, zapremini i toplotnom kapacitetu se moraju unijeti, dok podaci o
spoljanjim zidovima, prozorima, povrinama krova i poda bivaju automatski preneseni sa prethodnog
prozora gdje su unoene tane mjere.

5.2 Raspored zauzetosti i grijanja

U sledeim poljima je mogue promijeniti vrijednosti toplota koju odaju osobe (metabolika toplota),
odgovarajui rasporedi zauzetosti i grijanja.

ENSI 2009

Page 9

ENSI EAB Software 8.1 User Guide

Grijanje

Nakon to ste zavrili unos podataka u prozoru Kratak opis zgrade pritiskom na dugme
prelazite na prozor Grijanje.

Postojee stanje zgrade za koju se radi proraun se unosi u kolonu Stvarni. Prilikom pokretanja
programa, predpodeene vrijednosti u Stvarni, Osnova i Mjere su iste kao u koloni Standard.
Ako se postojee stanje u zgradi razlikuje od standardnih vrijednosti, treba promijeniti vrijednosti u
(podaci za: U-zida, UStvarni, direktnim unoenjem ili pomou ikonica za fino podeavanje
prozora, U-krova, U-poda i ukupni dotoci od sunca se mogu mijenjati samo u tabelama za geometriju
zgrade). Nakon to ste podesili sve podatke za kolonu Stvarni sraunata potronja energije za
grijanje e se pojaviti u poslednjem redu Koritena energija.
Ako se stvarni radni uslovi razlikuju od projektnih uslova onda e i ostvarene utede odstupati od
proraunskih. Da bi se izbjegli nesporazumi oko ostvarenih i proraunskih uteda energije izuzetno je
vano da se vlasnik zgrade i auditor usaglase oko zahtjevanih radnih uslova ili tzv. Osnove. Ako je
stvarna unutranja temperatura preniska, npr. dio opreme se ne koristi, izraunata zahtjevana energija
bazirana na projektnim (termofizikim) uslovima u zgradi i usvojeni reim rada sistema se trebaju
koristiti kao Osnova da bi se dobili tane proraunske utede od postavljenih energetskih mjera.
Ovakve, nove zahtjevane vrijednosti trebaju biti unesene u kolonu Osnova.
U koloni Mjere korisnik moe opisati mjere promjenom odvorarajuih parametara. Sraunate utede
u kWh/m2 godinje e se pojaviti u koloni Utede, a ukupna potronja energije nakon provedenih
mjera e se pojaviti u poslednjem redu Koritena energija u koloni Mjere.
Za svaku od budetskih stavki (Ventilacija, Potrona topla voda, Ventilatori i pumpe, Osvjetljenje i
Razni) program radi na isti nain kao i za Grijanje. Za budetske stavke Hlaenje i vanjski potroai

ENSI 2009

Page 10

ENSI EAB Software 8.1 User Guide

Koritena energija se treba unijeti direktno u modul Hladjenje i vanjski potroai da bi se dobio
ukupnan energijski budet.

ENSI 2009

Page 11

ENSI EAB Software 8.1 User Guide

Ventilacija (Grijanje)

Za ventilaciju je mogue koristiti ili glavni prozor i unijeti ukupan protok vazduha ili unositi podatke za
svaki ventilacioni sistem u zgradi posebno.

Ako ste pritisnuli dugme Ventilacioni sistemi, otvorie vam se novi prozor u kome moete unositi
podatke za svaki ventilacioni sistem u zgradi.

ENSI 2009

Page 12

ENSI EAB Software 8.1 User Guide

ENSI 2009

Page 13

ENSI EAB Software 8.1 User Guide

Potrebno je unijeti podatke za radno vrijeme, protok vazduha, povrat toplote, temperaturu dobave i
snagu ventilatora posebno za svaki ventilacioni sistem. Uneseni podaci e biti preraunati na jedan
prosjeni sistem i preneseni u glavni prozor ventilacije. Na osnovu ovih podataka program e
sraunati potronju energije za Ventilaciju (grijanje).
Ako zgrada nema vjetaku ventilaciju u toku Radnog vremena unesite vrijednost 0. Potrebe za
energijom se automatski prikazuju kao 0 kWh/m, i ostali parametri se ne mogu podeavati.
Ako elite da procjenite ugradnju vjetake ventilacije u zgradu u kojoj je prije nije bilo, unesite
vrijednosti parametara novog ventilacionog sistema direktno u kolonu Osnova.

Potrona topla voda

Prozor Potrona topla voda je prikazan na slici ispod:

Najveu istovremenu snagu za PTV moete unijeti u slijdeu tabelu:

ENSI 2009

Page 14

ENSI EAB Software 8.1 User Guide

ENSI 2009

Page 15

ENSI EAB Software 8.1 User Guide

Ventilatori, Pumpe i Osvjetljenje

Ovaj prozor, prikazan na slici ispod, se odnosi na dvije budetske stavke Ventilatori i Pumpe i
Osvjetljenje:

NAPOMENA: Potronju pumpi za hlaenje u kWh/myear morate posebno unijeti.

Najveu istovremenu snagu za rasvjetu moete unijeti u sledeu tabelu:

ENSI 2009

Page 16

ENSI EAB Software 8.1 User Guide

10 Razni potroai iskoristivi i neiskoristivi

Budetska stavka Razni je podijeljena na dva dijela; iskoristivi i neiskoristivi.

Najveu istovremenu snagu za razliite potroae moete unijeti u sledeu tabelu:

11 Hlaenje i Vanjski potroai

Potrebna energija budetskih stavki Hlaenje i Vanjski potroai se trebaju direktno unositi.
Za detaljne proraune ovih budetskih stavki mogu se koristiti specijalizovani programi ili drugi naini
prorauna.
Detaljni prorauni potronje energije za Hlaenje e biti ukljueni u sledeu verziju programa ENSI
EAB.

ENSI 2009

Page 17

ENSI EAB Software 8.1 User Guide

12 Rezultati
12.1 Budeti za energiju i snagu

Kada popunite kolone Stvarno, Osnova i Mjere za sve poraunske stavke, kliknite na zelenu
ikonicu Rezultati da bi ste dobili rezultate za Budet za energiju i snagu.
Prozor Budet za energiju sadri sraunatu potronju energije za Stvarno, Osnova i Nakon
mjera u kWh/m2 grijane/hladjene povrine i u kWh/god.
Informacija o godinjoj koritenoj energiji u kWh/m2 za istu zgradu, ali za standardne referentne
vrijednosti se nalazi u koloni Standard.

Klikom na Budet za snagu, pojavie se odgovarajui proraun za najveu istovremenu snagu za

svaku od budetskih stavki posebno.

ENSI 2009

Page 18

ENSI EAB Software 8.1 User Guide

Za svaku od kolona Stvarno, Osnova i Nakon mjera prikazana je i specifina snaga u W/m2
grijanog/hlaenog prostora kao i ukupno potrebna snaga u kW. Podaci za PTV, Osvjetljenje i Razne
potroae e biti preraunati ukoliko su korisniku na raspolaganje ulazni podaci o najveoj
istovremenoj snazi za ove stavke.
Predpodeenu spoljnu projektnu temperaturu (SPT) moete promjeniti pomou klizaa. Snaga
potrebna za grijanje i ventilaciju e biti automatski preraunata. Razlika izmeu standardne SPT
(Spoljne projektne temperature) i uneene SPT ne bi trebala da bude vea od 20%.
NAPOMENA: Promjena SPT nee biti snimljena u datoteku (fajl) projekta.

12.2 Mjere
Izborom kartice Mjere dobiva se pregled mjera sa sraunatim godinjim utedama u kWh/m2 ukupne
grijane/hlaene povrine zgrade i u kWh/a za svaki parametar. Takoe je sraunata i zbirna uteda za
sve mjere.

ENSI 2009

Page 19

ENSI EAB Software 8.1 User Guide

Na potronju energije za grijanje takoe utiu i mjere preduzete na Osvjetljenju i Raznim potroaima.
Rezultujue neto godinje utede (kWh/a) su prikazane i koloni Stvarno.
Izborom jedne od mjera u koloni Parametar moete preimenovati mjere ili dati njen opis u bijeloj eliji
Mjere. Ovaj novi opis e biti ukljuen u tampane izvjetaje.

ENSI 2009

Page 20

ENSI EAB Software 8.1 User Guide

12.3 ET - kriva
Program EAB rauna ET-krivu, koja se koristi za praenje potronje energije, za 3 sluaja, Stvarno,
Osnova i Nakon mjera.

Izraunata potronja energije za grijanje i ventilaciju se moe uporediti sa Kalibracionom linijom koju
se odredio korisnik na osnovu stvarnih mjerenja. Nakon toga korisnik moe mijenjati razliite raunske
parametre u programu da bi kalibrisao model, sve dok se sraunata (puna) linija Stvarne potronje
ne poklopi sa zelenom kalibracionom linijom.

ENSI 2009

Page 21

ENSI EAB Software 8.1 User Guide

Postavljanjem kursora na ET-krivu moete oitati tane vrijednosti. U eliji sa tekstom koja prati
kursor su prikazani spoljna temperatura i sedmina potronja energije za izabranu taku.
Desnim klikom na povrinu dijagrama moete snimiti ET-krivu. Slika e biti snimljena u .bmp formatu
na eljenom direkotrijumu (predpodeen je direktorijum Work gdje je program instaliran):

12.4 Godinja potronja energije

Godinja potronja energije prikazuje godinju potronju energije za stavke Stvarno, Osnova i
Nakon mjera u vidu dijagrama-stupaca podijeljenih na odreene budetske stavke.

ENSI 2009

Page 22

ENSI EAB Software 8.1 User Guide

12.5 Gubici toplote

U prozoru Gubici toplote su prikazani gubici toplote preko razliitih dijelova sistema. Koeficijent
gubitka toplote H (W/K) i specifini koeficijnet gubitka toplote H (W/m2K grijane/hlaene povrine) su
prikazani za kolone Stvarno i Nakon mjera.

13 tampanje i snimanje (uvanje) projekata

13.1 Ekran sauvati sliku

Ikonica Ekran sauvati sliku se koristi za snimanje (uvanje) izabranog dijela ekrana. Predpodeeno
je da se slika snimi (sauva) u poddirektorijumu, direktorijuma Work gdje je program instaliran,
nazvan kao i trenutni projekat.

13.2 tampanje izvjetaja

ENSI 2009

Page 23

ENSI EAB Software 8.1 User Guide

Da bi odtampali izvjetaj pritisnite dugme
tampanje izvjetaja nakon ega e Vam se
otvoriti prozor iz kojeg moete pregledati i
odtampati
izvjetaje
sa
klimatolokim
podacima, tabele praznika, geometriju zgrade
kao i sve proraune.
Takoe je mogue odtampati samo odreenu
stranicu, kao i cjelokupan izvjetaj.

13.3 Snimanje (uvanje) projekata

Da bi ste snimili (sauvali) novi ili izmjenjeni projekat kliknite na dugme Snimiti na glavnom meniju.
Predpodeeno je da se datoteka (fajl) snimi sa ekstenzijom .prj u poddirektorijum, direktorijuma Work
gdje je program instaliran, pod istim nazivom kao i sam projekat. Korisnik moe izmijeniti ovu putanju
ili naziv datoteke.

Kada zatvarate program, a niste snimili tekui projekat, pojavie se sledei prozor:

ENSI 2009

Page 24

ENSI EAB Software 8.1 User Guide

13.4 Pomo

Pritiskom na dugme Pomo otvorie se dokument u PDF formatu u kome se nalaze definicije,
detaljna objanjenja razliitih prozora i parametara, informacije za podrku (pomo) i savjeti za
procjenu razliitih energetskih efikasnosti.

ENSI 2009

Page 25