UNIVERSITETI I GJAKOVS FEHMI AGANI

FAKULTETI I EDUKIMIT
PROGRAMI FILLOR

PUNIM SEMINARI
Tema: EDUKIMI N ATHIN N SHOQRIN ANTIKE

MENTORI:
Prof. Ass. Dr. Behxhet Gaxhiqi
Ass. Zamira Gashi

STUDENTET:
Arnisa Jaka
Ambulena Bytyqi

Prmbajtja

Hyrja . 3
Historiku i Sparts . 4
Edukimi i fmijve spartan ... 5
Athina si qytet 7
Ideali i edukats n Athin .. 8
Arsimi n Athin . 9
Shkuarja n palestr . 11
Pedagogu athinas .. 12
Gjimnazi athinas . 13
Edukimi i vajzave 14
Prfundimi 15

HYRJE

N punimin seminarik me temn:Edukimi n Athin

n shoqrin antike trajtohet nj tem e rndsishme
historiko-arsimore q ka t bj me shoqrin antike
skllavopronare, t gjat rreth 40 shekuj, dhe q shtrihej nga
lindja e civilizimit deri te shthurja e Perandoris Romake
(shek.V). N gjirin e saj lindi mendimi njerzor, filozofia,
shtetet, u zbulua dhe filloi t prdorej shkrimi, u paraqitn
shkollat e para, msuesit, librat, bibliotekat e para, sistemet e
arsimit, pedagogt e par, mendimi pedagogjik, terminologjia
pedagogjike, fillet e shum shkencave etj.
Grekt shnuan nj etap t re n zhvillimin e mendimit
filozofik e shkencor.Te ata z fill dshira pr njohje, pr t
nxn pavarsisht nga nevojat praktike.Dashurin ndaj dijes
(urtsis) ata e quajtn filozofi. U prpoqn pr njohjen e
esencs s realitetit (si u krijua bota, si u krijua njeriu etj).N
kt pikpamje u shquan sofistt, Sokrati,Platoni,Aristoteli.
Ndrkaq,n fushn e edukimit, u shquan sistemi i edukimit
n Spart dhe sistemi i edukimit n Athin.

HISTORIKU I SPARTS

Sparta polis i shquar grek

Shoqria n Spart ishte e ndar n tri shtresa
shoqrore:
1. spartant (aristokrat-lufttar)
2. periekt (fshatar t lir)
3. heliott (popullsia tjetr dhe
skllevrit)
Sparta kishte sistem t veant edukimi q
njihej me emrin edukat spartane.
Historiant antik n Spart ishin Herodoti
dhe Plutarku.
Karakteri i edukats spartane
Qllimi i edukats n Spart

EDUKIMI I FMIJVE
SPARTAN

Plutarku n biografin e Likurgut shkruante se:

Likurgu konsideronte se fmijt nuk jan vetm
pron e prindrve, por edhe pasuri e prbashkt
e shtetit
N Spart ishte e obligueshme q fmijt t
ishin t shndosh. N t kundrtn ata
hidheshin n humner ose iu jepeshin skllevrve.
Deri n moshn 7 vjeare fmija edukohej n
familje ku rolin kryesor e kishte nna.
Prmbajtja edukativo-arsimore kishte t bnte
me pentatlonin ku hynin: krcimi n largsi,
vrapimi, hedhja e diskut, hedhja e shtizs dhe
mundja.

Disiplina n institucionet edukative ishte e

ashpr, ndshkimet fizike prdoreshin shum. do
vit organizohej rrahja publike e edukantve me
qllim t sprovimit t kokfortsis s tyre.
Periudha e efebis n Spart vinte pas moshs
18 vjeare.
Prej moshs 20-30 vjeare t rinjt futeshin n
njsi ushtarake ku merrnin pjes n beteja
luftarake, sulmonin robrit dhe shuanin
kryengritjet e tyre, merreshin me edukimin e t
rinjve.
N moshn 30 vjeare t rinjt spartan kishin
t drejt t martoheshin.
Sistemi edukativo-arsimor n Spart shquhej pr
karakterin klasor dhe t njanshm ku mohej
edukimi fiziko-ushtarak dhe lihej pasdore
edukimi i t rinjve.
Edukata n Spart trajtohej si shtje e
rndsishme shtetrore.

ATHINA SI QYTET

Athina polis i shquar grek. Athina ishte

kryeqyteti i Atiks. Ishte simbol i civilizimit
antik grek.
Nivelin m t lart t fuqis dhe t zhvillimit
Athina e arriti n shek.V p.e.s, sidomos n
kohn e sundimit t Periklit (468-429), i cili e
quajti Athinn Shkolla e Helads.
N Athin u arrit shum n fushn e
matematiks, astronomis, dituri e natyrs,
gjeografis dhe t astronomis (Ksenofonti,
Herodoti, Tukiditi).
Zhvillimi politik , ekonomik, kulturor e tregtia
me popujt e Lindjes ndikuan n sendrtimin e
edukats athinase (shek. VI-IV p.e.s).

IDEALI I EDUKATS N
ATHIN

Ideali i edukats n Athin ishte ideja e

njeriut t prkryer, e cila prfshinte trupin,
mendjen dhe karakterin.
Prkryerja e trupit konsistonte n shndetin
dhe fuqin e tij.
Prkryerjen e mendjes e prbnte dituria,
intelekti dhe t menduarit.
Prkryerja e karakterit konsistonte n
virtytet e larta.
Shteti athinas kujdesej pr edukimin e
qytetarve nprmes t nj sistemi t veant
edukativo-arsimor.
Athinasit themeluan institucionet arsimore
si: shkollat gramatikore, kitariste, palestrat
dhe gjimnazet, akademit, muzet, bibliotekat
dhe forma tjera t edukimit.

ARSIMI N ATHIN

Edukimi i djemve athinas deri n moshn

7 vjeare bhej n familje.
Djemt ishin nn prkujdesjen e
skllevrve q quheshin pedagog.
Vajzat edukoheshin n familje. Ato msonin
pun nga amvisria dhe kultivonin
mirsjelljen.
Djemt shkonin n shkolln gramatikore
ku msues ishte gramatikani, ndrsa n
shkolln kitariste ishte kitaristi. Msuesit
quheshin didaskall (greq. didasko msoj).
N shkollat gramatikore msohej lexim,
shkrim, njehsim. Veprimtaria quhej msimi
i shkrim-leximit e njohur si metoda
germ pr germ e shkrim-leximit.

Deri kah viti 500 p.e.s grekt

shkruanin nga e djathta n t majt, e
pastaj nga e majta n t djatht. Kjo
mnyr e shkrimit quhej bustrofidhon.
N shkollat gramatikore nxnsit
msonin aritmetik (katr veprimet
aritmetikore, numrim dhe njehsim me
gishtrinj, guralecat dhe drrasn pr
llogaritje (numratore).
Muzika mbahej n shkollat kitariste ku
nxnsit msonin t kndonin dhe tu
binin veglave muzikore.
Platoni thoshte se muzika te fmijt
krijon shprehi pr ritm dhe harmoni.

SHKUARJA N PALESTR

Djemt athinas prej moshs 12-24 vjeare shkonin n palestr me qllim t

zhvillimit trupor.
Disiplinat ishin: krcim, vrapim, hedhje disku, mundje, hedhje shtize,
vjershtim, notim, dalja n gjah.
N palestr mbaheshin biseda pa pages nga qytetart m t shquar t
Athins.
Secila shkoll kishte specifikat e veta dhe msimi organizohej n mnyr
individuale.

PEDAGOGU ATHINAS

Rol t veant n edukimin e fmijve athinas kishte

pedagogu (nga greq. pais fmij mashkull dhe agosudhheq ).
Pedagogu nuk ishte qytetar i lir, por ishte skllav apo
qytetar i dors s dyt i cili nuk ishte i zoti pr pun
tjera.
Detyr e pedagogut ishte shoqrimi i fmijs pr n
shkoll dhe anasjelltas, bartja e mjeteve msimore e
nuk kishte pr detyr ta msoj fmijn.

GJIMNAZI ATHINAS

Gjimnazet athinase ishin institucione publike t cilat moheshin shum.

Gjimnazi i asaj kohe kishte terrenin ku vraponin garuesit, palestrn ku
organizoheshin garat e mundjes, vendin pr gara n krcim, vendin pr
hedhjen e diskut, banjon ku laheshin pas ushtrimeve apo garave dhe
hijen rreth palestrs.
Gjimnazet kishin edhe radh t vendeve shkall-shkall, ku rrinin
shikuesit.

EDUKIMI I VAJZAVE

Edukata dhe arsimi n Athin i prgjigjej shoqris skllavopronare.

Shkollimi ishte privat dhe bhej me pages, andaj at e vijonin vetm djemt
e familjeve t pasura.
Arsimit t vajzave n Athin nuk i kushtohej kujdes. Ato mbylleshin n
familje (n gjineqe apo gjinekoni), nuk shkonin n shkoll, aftsoheshin pr
amvisri dhe nna t mira e t moralshme.
Grat athinase nuk shiheshin npr rrug t qytetit, me prjashtim t
kremteve fetare ose solemniteteve tjera.

PRFUNDIME
Sistemi edukativo-arsimor n Athin ishte rezultat i marrdhnieve
shoqrore skllavopronare, rezultat i ndarjes s shoqris n shtresa
shoqrore, i ndarjes s puns intelektuale nga puna fizike, e cila
ishte e dedikuar vetm pr skllevrit , por jo edhe pr qytetart e
lir. Demosi nuk kishte mundsi t arsimohej as n shkollat e
Athins, sikurse as vajzat athinase t cilat edukoheshin vetm n
gjirin familjar. Sistemi edukativo-arsimor n Athin shquhet pr nj
varg arritjesh me pesh historike.Midis tyre sht edhe ideali i
edukats athinase, zhvillimi harmonik i njeriut (kallokagatia) apo
zhvillimi harmonik mendor,moral,fizik dhe estetik i tij.N Athin u
ngritn nj varg institucionesh arsimore e kulturore, private e
publike, prej arsimit elementar e deri n at t lart, prfshir ktu
edhe shum institucione e forma pr arsimin e t rriturve.U arritn
rezultate historike edhe n fushn e organizimit t msimit,si
sht msimi individual, metoda e msimit t shkronjave germ pr
germ etj.Aty iu vu baza edhe terminologjis pedagogjike, prfshir
ktu edhe pedagogjin (shkencn mbi edukatn),
didaktikn,metodikn etj.Athina u b jo vetm Shkoll e Helads,
por shum arritje e vlera t saj edhe n fushn e arsimit u ruajtn
dhe u kultivuan gjat historis dhe arritn deri n kohn ton.

LITERATURA

Prof. Dr. Hajrullah Koliqi, Historia e

Pedagogjis Botrore I, Prishtin,
1997

Plutarku, Jet njerzish t shquar t

lashtsis, Shtpia Botuese Naim
Frasheri