Proletar t t gjitha vendeve dhe poptij t shtypur, bashkohuni!

Organ i Marksist-Leninistve t Kosovs

t1W-Pvr, 4 3,?4, ,,We

DENIMET E RENDA
NUK MUND TA FRIKSOJNE
POPULLIN TONE
Nje vale e egr dhune e terrori ,
ka shprthyer kudo n Kosov,
pas demonstratave dhe grevave t
ktij viti. Cetnikt e Beogradit e
klysht e tyre tradhtar, nuk u
mjafu an vetm me vrasjen e
dhjetra bijve e bijave te popullit, '
por vazhduan valn e masave t
egra nd aj popullit e rinis son t
kuqe me pushime nga puna, la
rgime nga shkollat e fakultetet,
burgosje e dnime te rnda.
Me t drejt opinioni botror,
po i vlerson kto masa drakoniane si t pa para, pas Lufts s Dyt
Botrore. Masa t tilla t egra
populli yn nuk mban mend as n
kohn e krajlve t Jugosllavis, as
gjat pushtimit nazifashist dhe as
gjat kohs se zez t xhelatit
Rankovi. Pr me shum se nj
muaj mjetet jugosllave t informimit dhan njohtime t perditshme pr proceset e shumta
gjyqsore q u zhvilluan.

hhjetor 1981 Nr.6

Vage 2

LIRIA

ll .dentuut txuldtore,fshatare,studentd,nxe -

dhemb,t ctlet bllokonin edhe rrugt per

rreth.
Shovinistt rankoviiste,shpifen e trill
uan gjlthka te keqe kunder motrave e vellezerve tan t denuar,i quajten"nacionalisteshoviniste",reaksinare e kunderevolu
cionar,njerz qq ia duen te kegen vete po
pullit shqtptar.qe denohen nga ai etj..etj.
N ket mnyre,ata duen t mashtrojne opinionin e painformuar n JugosIlavi e bot,
por ata vet e dine se populli yn,jo vetem nuk i dnon bijat e bijte e tij trind e
basnik,por i perkrah dhe i mbeshtete ata
me t gjitha forcat.Kjo esht aresyeja e
vrtet pse gjykimet u bn me dyer te mby
Ilurd dhe jo aspak mungese e sallave te eledha,mungesa e karrigave e "aresye"te tlIta
qesharake.
Edhe prkundr dentmeve t shumta qe u
bene dhe masave t egra qe u ndeemorren
ndaj pupullit tone,ne qarqet e ndryshme
shoviniste,do dtte po ngriten zera te terbuar te atyre ge jane ende te pangopur me
at qe u be.Me an te te ashtuquajturit"di ferencim",ata po orvaten te ruajne vazhdtmin e fushdtes s dhunes dhe terrorit.

nes,Intelektuald pollee e ushtre.Numri i

t yjith t denuarve sht vshtir t
dthet,megense shtypr tugostlav,nuk i pubIlkot nje numer t konstderueshem te pro
eeseve gjygesore.Megtrthate, edhe numri i
publikuar dte r zvogeluar del md i madh
ge jepnrn ne deklaratat e ty
se sa numtri
re kreret revrzronrstd n Kosove e Jugo sllavi,per t gjithe demonstruesit!Sipas
vet shtypit lugoellav,g)ate me shume se
30proceseve gtygesore ge i zhvilluan, u
denu.ut ue tmtrume t renda gjerd n 15
vjet jo me pak se 245 veta.Mesatarla e d
n neve t shgtplauara arrin n me shume
se 8 vjet,kurse po t merren se bashku ,
del se vetem td denuarve te publikuar ru
dhane md shune ue 2 mtje vjet burg t rendd.Kur t't shtettet kesd) edte nuturr(sr gur sht i zvogeluar)pre) 60.10 vetave t d
nuar gjoja pr kundervajtje dhe numrt i
i atyre gd presin t dalin para gjykatave t zeza te shovinistdve,atehere mu
nd te shthen tiermasat e vrteta t ksa)
e t papare.
tushate td
Rdhe qjat preeeseve glygesore,ne sh njstr t shovinrsteve u vu ne menyte t
veant intelegjeneta jone revoluerenare
rItte srdomos arstm4ardt e gjthes shgrpe,
tustortue,markorzmit e lndve tjera shogdrote.Ata u akuzuan dhe po akuzoben,se
gjota paskan nxitur remantrzdan nacronal,
se t paskan trutuktrinuar nxenesit me naer
txtalrzente dogmatrzem ,se > kan edukuar
ata, me ideologji t huaj pr "vetdgeveri
sjen" e t).,etj.Shovinistet serbutehenj
nuk u ngopen me masat ge nddrmortert kun -

dIdal

ddt intrdectienetes sene.:11pas tyre nuk

nkuut te rieti , tuarel qjendjd,dect sd rvdp0:3r

t.:Jdoolla e takultete te japrn meshm ata ar

stmtard,nxenesrt e te ctleve kan ddle n
demensttata,pra tx) kerkobet hapur qd t
laryohen e ddnotten t wrthe arstmtaret e
ndershem e pdtrtute.
Ne shum shkrumt t ahtypit jugoallav
thuhej vaztxtimasht se klasa punetore dhe
tstlatardsra nuk muct pjese nd ckmenstrata
clw t cliA oi ato.Mtrpo tuktt se ne mestn

e t denuardve,tahin jo pak por dhjetra

punetord e tshatare,t~ se dencestra tat e pranveres,nuk istun demonstrata vetiriom t imcni;sv studenteve dhe destria41
pdr plesdnerrn.e e ptutetoreve e t tshata
reve,nd levezjen e kett) vitt dte pr
rolin e retuksishem qd paten ata.
Sc sa e egdr dhe e poshter Ishe kjo fushate Shovintste,trexsxearte edhe mbushja
e burgjeve me Vd)Z4 e dpun t rtnj,qe ende
nuk e kand filluer mir teten dhe denimet
e tenda q po iu shgtputhen atyie.Vetem n
vendet me fastiste.mund t denobet nj
nutur,me dhjete e me shume vjet burg,vetem
pse ka shkruar nje parulle apo nj vjersh
cffle pse ka kerkuar kushte me t mira jetese,lirr e td drejta ge garantohen edhe me
kushtetute.Per t fshettur fytyrn e tyre
td vertld para oputuxitt jugosIlav dhe
atrj botkor,shovIntstet jugosIlav nuk e

publikuan fare dentmun e nje numrt t mddh

t t nuturve.Vetem n gruptn ge u dnuan
per earmdtosjen e njsis speeidle t po,
Itetse s Be.tijiddit u dnuan dhe nuk u pu
hltkuan tare io me pak se 16 nxns.
1e qjtcha placeset gjygesore u mbajten
me dyer t nityllurd,pd prdnine as te fam
iljeve t te akuzudreve,kurse Tanjugu,g0
ishte i vetnu burim inforinatdsh,ngd kto
tdrsd nuk e njahtonte fare optniontn me
deklaratat e t denudreve.Shune ngd gjyki
met u herve naten dhe t dtelave,kurse tru
pat gjykues istun krejtestsht dnonim.Nder
tesat e giykdtdve t rrethuan nyd nje num,
er i mddh policsh t armatosur gjer ne

Pr te justlfikuar masat e tvre t eqra

shovintstet jugostlave.t kualifikuan demonstratat si armigesore,madje edhe si
peerpjekje pr kundrrevolucion dhe shpi
ken lloj-Iloj parullash e kerkesash te
cilat as q jane permendur n demonstrata.Sipas asaj qe thone reviztonistet,det
se populli yn paska dashur t permbyse
pushtettn.duke qene i"armdtosur"me gure,
shkopinj e ekane.Me "takte"te tilla .
ata duan te akuzojne popullin tone pr
"kunderrevolutIon7 pur akuzat e tyre jani
jo vetm naive,por edhe qeshareke.do njeri t logjikshem e di se e gure e shko
pinje.nuk permbyset nje pushtet qe mbrohet,me ushtri e polici te armatosur gjer
ne dhmb.Nga ana tjeter.ne gjakimet q
u zhvilluan, doli se n demonstratat qe
u bne,pati parulla per kushte me te mtrd te jeteses.per lirtmin e te burgosureve,per hegjen e policise se huaj e per
shenndrrimIn e Kosovs ne Republike,paru
Ila kunder plakitjes se pameshirshme te
pasurIve tona,kunder diskrtminimIt te gjithanshem,ndaj populltt shqipter ne Jugo

LETRA E TE BURGOSURIT
Un nuk ndjej vetm
N terrin e qelis;
Mua m shoqrojn
Knget e liris.
S'm mposhtin toturat,
armiq e tradhtar;
Marksist-leninist,jam,
revolucionar.
Un nuk njoh prulje,
para pranoj t vdes;
Por shokt nuk i jap,
Atdheun nuk e shes.
Nj mij her po t bie,
Do t ngritem prseri,
Prap do t hidhem
N luft pr liri.
Lart flamuri i kuq!
Posht shovinizmi!
Prpara shok!
Rroft komunizmi!

sIldvi,etj,por jo pdruild e krkesa per

kusoven e pdster etntke e 5hgtpertne e

Madhe.kunder popujve jugosIleve e per de

bnatn e tyre nge Kosova,e parulla tjera
te trilluara nga vet shovinistet,me qeIlim q ti japin tjetr karakter demonstratave dhe luftes sone.Mbi parulla t
tille te fabrikuara eshte mbeshtetur dhe
kueliftkian qe i kane bere demonstratave
udheheqja jugosIlave,prandaj ai edhe eshte krejtesisht i pabaze.
Me denimet e shumete dhe me masat tjera represtve shovinistet serhomdhenj dhe
sherbetoret e tyre shqiptare,menduan se
do ta friksojn e do ta mposhtin popullin tone heroik dhe b at e btjte e tij
trIma.Mirepo etd u binden dhe do dite
po binden se n ket menyre ata po t bejne varrin vetes.Me ciendresen e tyre burrerore,shoket tane te burgodur,u kellen
tmerrin armiqeve edhe duke gene te lidhur me pranga e zinxhir,kurse populli po
e vazhdon luftn e filluar me vendosmeri
edhe me te madhe.
Kete te vertete po detyrohen ta pranoj-

ne edhe vete autoritetet revizioniste.Ne

nje mbledhje te udhehegjes kosoiiare,u the
ksua se gjytiet qe po organtzohen pu quhen
gjyge tradhetare,kurse aktiviteti,me gjithe mesott e marra po vazhdon m furce ako
Md Me te madhe.Nga and e tij njeri ngd udheheqesit jugostlav theksol s duke iu
dhene. dentme t renda tr rinjev,ne po
i bejme ata heronj para rinise dhe popullit,kurse ne Kuvendtn e Kosoves u nyri tn zera dhe kundershtuan hdpur deneoet e
renda qe tu dhane pjesemarresve te demonstretave.
Dentmet drakoniane qe iu shqiptuan motreve dhe vellezerve tane,nuk treyojne fo
rcen rtS trimerine e udhehegjes jugoslidve,
por frtgen e mddhe ge i ka kdpludr eta.t
regojne dobsine dhe kalbezimih e regjI mit te tyre gjakatare.Ato nuk e kane trtkesuar dhe nuk do ta trikesojne kurre popullin tone te pamposhtur.A1 du te luttoje nw vendusmert,per redititmin e kerkesd
ve te tij te drejta dhe krehas kesaj ai
do te luttuje edhe per Itrimtn e bijeve
dhe bijave te tij te denuord padrejtesisht

ft

Dhjetur 1/9H1 Nr.b

JETEN E JAPIM-FLAMURIN SE JAPIM

Ne revantn e tyre te mendur ant1shqt- dhe forcave etnike edhe ne Mayedont,Mal
ptar,shovInIstet jugosIlave,kane zgjatur te ZI,Bosne e Serbt,edhe ne Srem e Trtkthetrat e tyre te pergjakura edhe drej- eshte.Ndoshta eshte ptkertsht ky fakt ye
1 bene etniket revdnshiste te Beogrddit
te tldmurlt tone te lavdtshem.Njerl pds
te kene gjtthe ate urrejtje.kunder tImuu
tjetrIt,ngriten ujgerit shovIntste dhe
duke kercelludr dheembet ulurijne kunder rit tone fjIthmone fitimtar.
tldmurtt tone kuq e zt.Here nga Ntsht.he
re ngd CetInd,here nga Shkupt.here nga
Prishttna,degjohen britmat htstertke"Fla
murl stuoptar eshte shovinist e irredentist","At eshte flamurt I Shylperise e
Enver Huxttes","at po indoktrinon shcopta
rEet me nactonaltzem e dogmattzem...""t'
ud ndryshojme shylpetdreve fldmurtn kuq
e zi!"T'ud ndalojme fare ate fldmur te
mdllkudr me shqtponje!",flamurt i tyre
duhet te jete flamurt trengjyresh I Serbtse..,"etj.,etj.
britmat e kettlla rrengethese te shovt
vlsteve e zemrojne dhe e pezmatojne pa
mase do shyiptar,por ato nuk e udisin
dhe betdsojne askend.Ne jemi mesuar me
nw egerstne dhe Itgesine e armigeve tane.
Keto uturtma te egra,popullt yne I ka de
gjudr,gjate gjtthe htstortse se tij shumeshekullore.Armty te shumte e te eger,
qe ne rruge per thegafje kendejpari i ra
ne,njert pas tjetrIt zgJaten kthetrat e
tyre te zeza per ta ulur dhe zhdukur fla
murin tone te kuq me shqtponje dhe per
te ngrttur ne vend te tij,tlamujt e tyre
pushtues.Armlq te shumte e vune ne shenjester tldmurtn tone,por at nuk u zhduk.
tldmuri yne tentks.zbrItt shume shpesh
ne beteJa te pergjakshme,prtu ne bolle
te shytponjave te ItrIse,u skuq persert
nw gjakun e tyre te paster dhe u ngrtt e
dhe me 1 kuq,me mddheshtor,ne token e pa
mposhtur te shytpeve.Me kot jane mundudr
urnityte ye te hedhin balte mbt fldmurtn
tone,td njollosin e nxtjne ate.At u ft tud uw gjdk,u mbrojt nw gjak dhe mbett 1
kuq dhe t paster st gjaku qe u derdh per
te.
Cetntkeve te rinj shovene te Serbtse.
shpresuar se keshtu do ta ndalojne
Mageduntse e Mallt te ZI,edhe me pare ua me lehte,shovIntstet po e quajne flamuka vrare syte flamurt yne i kuq,por tant rin tone.thenur te Inver Houhes e te Pddta po mendujne se u ka ardhur rasti per rtise se Punes.por edhe ata e dIne mtre
t'u versulur.persert kunder ttj,dshtu st se nen kete flamur kane luftuar stergjyy bene nwnjehere pas Luftes.Nen flamur1( shertt tane dhe te Inver Hoxhes,J0 me P kuy e zt.parttzdnet shqlptare te Kosoves ak pur S-6 shekuj nw pdre.Partta e Punes
Ndyedontse e 04,1111. te ZI,luftuan dhe u dhe shoku Inver Hoxhd,ntk bene tjeter ve
vrdne gjdte epupese se lavdtshme te Luf- se e shpetudn flamurin e Skenderbeut,e
tes ottltdshtste Ndctonalltrimtare,te
Islatl Qemallt,e mbrojten ate me herutzhindur se pds pertundtmIt te sdj,do te
em,ta shtudn dttj yllin e kuq te komunttitunin edhe dtd lirtne te enderruar ne
zmit,td shtuan ldvdtne,nderin e krenortshekuj.Por shovIntstet e rinj jugostlave ne.e bene dte tldmur te dashur e te resper ta"shperhlyer",per kontrIbutin e ma- pektudr,per popujt proletaret dhe komunt
dh qe dhd ne lutte,e pushtuan perseri po stet e vertete te te gjIthe botes.
pulltn tone mdrttr,e ndane dhe e (:upetu04.! yelltm qe t't justittkojne dIst kete
dn st deshen dtd,e vrdne e rrdhen dhe e ndermerrje te pashembullt shoviniste,ho
mdsdkruan persert,ta ndaluan edhe flamu- vinistet jugo%Ilave po detyrohen dhe pu

Duke

rin.0 desh perserl shume lutte dhe gjdk, e perdortn edhe ndonje krimb te felliqur
shume vjete burgje,vudjtje e tortura,ye shqtptar qe te kerkoJe me gojen e ttj te
ne token e Kosuves,te valonte persert
gelbur,nddltmln e flamurlt tone.Po kete
flamurt yne kuq e zI.Dhe ja tant,pds sa
kerkese te poshter,perbdjne edhe letrat
vItesh,lugeterit rankovIIste,po zgjastn e shumta ye boton shtypl jugostlav.te ne
persert duarte e tyre,te pergjakura dre- nshkrudra nga emra te trIlluar shqtptar
jt flanturtt tune.
e ye,si eshte vertetudr me se nje here.
Shuvtnistet po e yuajne"shovIntst"fla- jdne te shkruara nga vete shovIntstet
tone te Idvdishem,por gjlthkush ne serbomdhenj.Ja dert ku.mund te shkoje 11
bote e dtne , se flamurt yne,nuk ka yene gesta dhe poshtersta e logjikes shovtntkurre tlamur pushtues,kurre nuk u ka be- ste;duan td btndIn optniontn jugusllav
re hije te tjereve.Shovintstet mund te dhe ate boterur se kerkesa per heyjen e
lehtn sd te dudn,por popujt jugosIlave E fldmurlt Shettptar na genka"kerkese"dhe
dine,dhe nuk mund te hdrrojne.se me kete "deshlre" e vete shylpetareve!Po kush efldmur ne balle,partizanet heroike srult- shte at natv ye mund te besoje marttete
ptare,lultudn krah per krdh me parttzdn- te ttlla,sa te poshtrd,ay edhe natve e
et jugus11-4,kunder ndzIsteve gjermene yeshdrake.Kunder mdktnactoneve te kett -

urin

Ila pu nyrtten zera ehde ne vete shtypIn

revIztontst jugostlav,p0 ngriten edhe du
torttetet tradhetare te Kw.oves.
Nuk ka popull ne bote,ye do td deshlro
nte e kerkontet't hlyej e ndalohej tlamu
rt I t1j,s1mboli i yenjes se t1J.Jo.Ke-

te nuk mund td beje askush dhe sidomos

nuk mund td beje kurre shylptdri ye tldmurtn kuy e zt e kd gjene me te shenjte
e me te shtrenjte,stooptdrt ye neper she
kuj,st thote kengd:"vritej e prttej pet
tlemor,drmlyte hly e at vur".
leolenddt thone se fldmurt t te pdreve
tone dtkur tshte t bardhe,st IshIn te
bdrdhd edhe veshjet,pltsat dhe zemrut e
tyre.Lrdhen bdjlozet e z1nj dhe deshen
td shkelln tImnurtn e drbertt,ye stmhultionte bardhest,paqe e tlterst....dhe
ne vend te ttj,te ngrintn ne keshtjelldt
tund fldmujt e tyre te zinj,pushtues.qe
fldmurt drberor te mus b1nte ne kthetrdt
e zeza te armlyeve zaptues,luttetdrt arb
eror,gjute nje beteje e au gjokstn e ti
dhe e futt aty,t1dmirin drberor.Pds het
jes.dy shytpunjd te mdleve tund e nxur
en tldmurin e alberit prej gjokstt te lu
ttetdrit tron dhe duke e mbajtur ne dy
skdje fluturuan larte ne ytellIn arberor.
btjte e shylpeve e pane flamurin e ty/e,
ye ishte skuyur nga gjdku t luttetdrIt,i
pane shytponjat ye e valvIten krenure ute
tldmur te pergjdkur dhe kete pamje 1 dhu
ne fldmurit te tyre...
"Legjendd,mite,rumanttzem ndetondl.':'mund te gerhosin shovintstet.Uhe vertete
shume legjendd madrieshtore ka popullt yoe
legjenddre.Legjendd,eshte legjende,pur,
ne kete rdst.ajo shpreh nje Le vertete
te mddhe e te pdmohueshme,te vertetem se
tldmurt tituar dhe eshte mItrujtur
me gjakun e artyre bljeve te kettj tru

t4t.ie

Ilt,te cllet ne furtunat e sturtishme qe

kalonte Atdheu,e mbenin ate ne gjokset e
tyre te zjarrte,aty prane zemres.Sa gjak
shqtptart eshte derdhur per kete flamur,
sa luftera e beteje te pergjakshme jene
bere nen kete flemur,se trIma luftetare
jene betuar para kettj flamurt,te skuqur
me gjakun e te pareve te tyre,sa btja te
pupullit jene kalbur dhe po kalben edhe
sot per kete flamur..!Flamurt yne t kuq
e shqtponjen dykrenere.eshte perjetesuar ne 1.kenget me te bukura te populltt
eshte kenduer ne vargjet me te zjarrta
te poeteve tene,eshte gendtsur me gend1Sedt me te bukura te ,04,124>le e nuseve
shqtptare,eshte gdhendur ne dru.eshte skalltur ne hekur e gur...,flamur1 yne
eshte gdhendur e skalltur thelle ne zemret twta,prendej edhe nuk mund te hiciet
kurre,per pe t skuqur zemrat tona.
Po kete pergjegje ka popullt yne flamu
rdashes edhe per thIrrjen tjetet ht me
pek te poshter e antishqtptare,pet ta nd
ryshuar flamurtn tone dhe per t't shtuar
st shtese attj ndonje slmbol jugusllev.
Pupulli yne t ka te qarta gelltmet e erreta dhe teper te rrezIkshme qe tshlhen
pas Kesej kerkese shovintste,sado qe ne
pemje te pare 4J0 paragltet s1 qeshtje
ju eshe eq e madhe.
Duke e ctlesuer flamurIn tone,s1 fla
mur te RPS te Shqipertse,pra te shtet1t
te sutem shqtpter dhe jo edhe te gjysmes
tjeter te populltt shqtptar,qe padrejtestsht eshte lene jashte kuftive te ttj,
shuvintstet jugostlav,duen qe ftlItialsht
1.0> sajojne ndryshtme te pactena nemes nesh dhe vellezerve tane to nje gjuhe dhe
te nje gjaku ne Shqtper1nal soctallste.ne
menyre qe me vone,te ne muhojne krejtest
sht perkatestne tone kumbetare shqiptere.
Ilmeur1 kug e z1 nuk eshte vetem flamur 1 shqtptereve brende RPS te Shqtper1se,por fleraur 1 te gjt the populltt e kombtt shqtpter.1 do shqtptart kudu qe te
ndudhet.Fleaurt yne 1 kuq me shqtpen dy-

I R

Uhjetur 14n1 Nr b

krenare ka valuar ne tokeem arberore,shu

meekohe para Lopettmtt tt Atdheut tune,
nga fucitte ImpertaItste e arget shovini
ste fqtnje.Kete flamur e velvItt Dede bju

Dgjoni

lult me trtmet e ttj ne melet e Dettt(

(qe sot eshte ne Melln e L1),kete flemur e putht ne Vlore ne Vlore me sy te
perlotur,fatosi yne Isa Boletint,nen
kete flamur luftot dhe re herolktsht
trImt t maleve.bejram Currt.me kete
flamur ne dore Iuftuan Azem bejta e Shote Galtca,me kete flemur ne belle luttuan dhe shkruan popene e tyre te lavdish
me shq1ponjat parttzene.Per kete flammr
te shtrenjte treten rInine e tyre neper
burgje e ell bljte me te mIre te pupu111t tone.Nen kete flammr populll yne ve
rsho1 ne demonstratat e vit1t 1968,me ke
te flamur ne halle.gjate pronveres se pe
rgjekshme te kettj v1tt,b1jte dhe btjat
e Kosoves herotke u dolen perpara dhe u

RADIO
TI 1{ANN

hapen gjoks1n tankeve e ealtrolozave te

ermtkut ,u perleshen me ta duke kerkuar
lirine dhe te drejtat tona,duke marojtur
flamurin tone.
Ne fleaurtn tune eshte gjeku.cle kane
derdhur brezat ne altartn e 11r1se,eshte
amanetl t tyre t shenjte.eshte foti t breZ&Ve q do te v1jne,prandej nuk lejujme

kurrfare loje MO te.Ashtu s1 1 ber1 LU .

pe - cope sepatat e LIktortt qe fashistet
1tal1ane u amnduan t'1,a sht1jne flemurtt
tone,populli yne nuk do te lejoje eskend
tla preke flammr1n e t1.1 te lavd1shem,
nuk do te lejoje kurrfare arnia1 te flamur1t te t1j,kurrfare shenje tjeter ne
fushen e flamurtt perve shq1ponjes dykrenore
dhe ylltt te kuq vezullues.Flamu
rt yne nuk eshto dhe nuk du te Jete ku rre flamur 1 larem.Flemurt shqlpter ka
tlene dhe do te mbetet per jete ktrq e zt.
Flamurin tune e kemt t1tuar Me gjakun
tone,e kemi mbrojtur me gjekun tone dhe,
po te jete nevoje.jemt gett te mbrujme
perseri me gjakun

PERLESHJE NE MES POLICISE SERBE DHE QYTETAREVE NE PODUJEVE

Policia serbe e cila po qendron ne Kosove,qe

NE
0RA

0411)
7

8-12

kgrliat serbe,f awilja Hasani u arrestua e tra.Ky akt i ult

i revotoi pa aese gjith qytetart e Podujevs e bare Koso
vs por njherit ishte nje iisi i ire,per t yjith ata qe
esyejne t'i poshterojne e robrojn vatrat shqiptare.

275 m.

60 m.

221 m.

60 m.

275 m.
463 m.

60 m.

18-20,30

221 m.
275 m.
463 m.

60

20 , 30-2 3

221 m.
275 m
463 m.

N1ISION1 PER SHUIPTARET JASHTE ATDHEUT

Shefki Hasani,punetor n Shtpin e Kulturs ne Podujeve,du

tOsur gere n dhsb filluan rrugen pr n shtepine e Shefkiut,ne enyri q t marrin "hakun".Ne keto njesi shkuan
edhe vet kosandanti dhe inspektori i policise.Nje lagje e
tr n Podujev u rrethua nga polict serbe,kurse disa peej
tyre hyne n shtpin e Shefkiut.0 ngrit n kembe e gjith
fasilja:dy velleterit,nena dhe aotra eShefkiut.Ne prleshje
e sipr idis policis s aratosur dhe failjes duarthate
u lenduen shuse polic e veanrisht koandanti i tyre i ci
li u godit pr vdekje.Pas gjith ksaj drae qe shkaktuan

60 m.

12-18

shkaktuan edive prleshje ne es pjestareve t ksaj policie

dhe nje failjeje n Podujeve.. ,

ke pushuar n Notelin"aesiana",papritur iu ekspotua provoki

eve t disa policeve,te cilt puaehtu ndodheshig aty.Pplicet serb tentuan ta rrahin dhe ta arrestojne Shefkiun,sirepo ai e shkathtsi dhe forc i goditi ata dhe arriti q per
nj kohi ti shptoj arrestiit.
le alaruar nga ky. aksident,patrullat e policve,t aria,

221 m.
275 m.
463 m.

300 m.

nditeske ndaj populllt ton te pafajshe po bene ne oenyre

t vazhdueshe provokime t shuata,bile duke e sulsuar ate
ote edhe fizikisht.Perveq disa rasteve q njihen ne t
si
et kjo polici,sulsoi failje dhe individ te ndershe ,
u
ndodhi n Prekaz,r4" Prishtin,Gjakov etj..Para nje kohe

t shkurterA
(SW)

46 3m.

prej

it te pranveres se ktij viti,perveq sjelljeve te saja ba-

mes me

tc

V A LE

NE
RA

te

ese

(hai)

V ALE
t shkurtra
(SW)

31 m.
41 m.
49 m-

31 m.
41 m.
49 m
7-`

247 m.

49 m.

14 15

206 m.

42 m.
42 m.
49 m.

19 - 20

LAVDI 0 JU TRIMA, QE RATE PER ATDHE

Ishte fIllimi t pranveres se ketij vt
tt,blerlmt sapo kIshte filluar te mhu loje e hijeshojenatyren tonE le bukur.
Mdnushaget elulekuget i ktshin hapur
kurorat e para te luleve kundermunjese
e blIbilt kendot kengen e pare kushtuar sttnes se reqe po vInte.Dukej se ac
arlt te d1mrtt te forte po I vinte fu nd1 e zemrat tona te ngroheshin me rre
zet e ngrohta te dtelltt pranveror.
Ne kete prag pranvere.djelmerto kosovare,tok me populltn,ngritt zertn dhe
grushttn e vet rtnor per te kerkuar kushte me te mtra,per te kerkuar e fttuar
te drejta e liri.Dhe.kush mund ta ndalo
nte rinIne tone te ngr-thet e ta tund"md
Itn ge s'bezante"?Kush mund ta ndalo nte vrullin revoluclonar te rinise soafi
qe te mdrshonte para bajunatave e mItro
luzave,para tankeve e nen kercnImin e
avtuneve g udjtes luttarak.te marshonte
gyteteve e fshdtrove tuna?Askush!Aq sa
mund te ndalohej prahvera e stvjeme te
mos vlje,aq mund te ndalohej rinfa e jo
ne te mos defiloje ne realizimin e kerkesave te vetd ta drejta dhe tB- shpreh revulten qe 1 vlun ne gjt.
Mbl rinine dhe pupullIn tone u perplasen dallge te egra shovIntste,u ngrte nje ferfellezee turte e cila so111
dhjetra mijera polfce e ushtdre te huaj
te drmdtusur deri ne dhemh,solli mijera
tdrike e avIone.Kjo ferfelleze deshi te
shkatrerroe do gje shqiptare,para s gj
gjlthash shpirtin dhe zemrat e zjarrta
pdtrlote e revolucionare te rtnIse sone.
Rintrt e kuge e Kosoves kreshntke ia
hapt gjoasin furtunes shovIntste,dallge
ve e zjarreve qe ngrIten kattlet e Be ogrddlt,Nishit,Kraleves,Shkuptt e Titogradit... Ajo u hodh e para ne kerkesa
dhe 11B revulte ,ajo u hodh e para dhe
ne zjarrIn e luftes per mhrojtjen e vatrave te veta.
Rinla revoluctonare e Kosoves edh ke
saj radhe nuk 1 duroi hordhtte shuvintniste.te marrIn neper kemhe nderin nder- In dhe dtnjltetin kombetdr,te shkeltn
ne vatrat tund dhe te 'nderojne motrdt
dhe nenat tone.Ajo u prek ne seder nga
veprtm; i poshter dhe 1 pabese 1 getnikeve te Beogradit ne konvtktet e studenteve me 2b mars.Ajo u perlesh fytyfyt
ue komdriduset speciale te pulictse se h
udj.te drdhur ketu per te shfryre dufin
prej shovIntsteve te pashieve.mthajllo
vteve e herlevieve mbi pupulltn tone
te pdfajshem.Nga kjo perleshje me hienat shovIntste,te ctlet bene terror te
zi,masakrim e persekutim ne aase,u plagosen,u vrane e u buryosen muera t ri
nje kosuvere.lulja e rinise sone herotke.
Nga terrott i zi vdtget ju,o trimd.Ju
qe dhat jeten per t"e drejta e 11, - 1,po
pulli nu du t'Iu harroj kurre.Ju nuk e
gezuat edhe ket prenvere te mbushur me
plut ngjarje e me plot vlome revoluclunare.
Ju,deshmure.cate nefushen e nderit,aty ku ju ftot dtdheu.Ju rate duke uperleshur me police te shumte,me bajonetat
bombat helmuese e automatiket e tyre.Ju
rdte duke u perleshur me ushtare te huaj,Ine tannksat e mitralozet e tyre.
Ju,o trtmd.ishit te paret qe I dolet
zot atdheut,Ishrt te paret qe 1 dulet
zot vatrave shqfp,tdre.motrave e nenave
Shqfptare.Ju.me guxtra e vetemohim te pa.

shoq luftuat qe alzmd e rende shovinis te kurre te mos shkel mbi nderIn tune,q
e zingjtret e uturtmdt te mus hyjne kurre qe t't shkelin zemrat tona,shpirtIn
ton.
Ju.vellezer e motra te rene,1shit te
ndergjegjshem per sakrIficen ge bete,dh
e ia falet atdheut jeten tuaj te re.Per
atdheun e populltrt ju flijuat jeten tuaj ende te pashijuar,trupfn tuaj ende t
e njome.Dhe populll kurre nuk do te ju
harroje.A1,Per ju do te thurre kenge,do
te ju ngreje lavdi.
Ju.shq1ponja trif 11r1se,nuk ken1 vdekur.Ne shOrtIn dhe zemren e popullit to
ne marttr do t genront pergjlthmone.
Ju.trted t vatantt do te radhiteni ,

nderbeu,Abdyl Frasheri,Ismatl Demalt,ldrit

Seferl,Avnl krusteml,Bajrdm Currh,Asi Vu
ksht.lbe PdlIkuq1.tterdhok Blba e te tjle,
te cilet ju mesuan te rruni por edhe t
vdisni me ndere,kur kete e kerkon atdheu;
sepse sI thut edhe kenga pupulIure:"se
shqlptart dy geztme ka:nje kur lind,nje
ne lufte me ra".
Ju o trima 1 treguat edhe nje here arml
kut,sd e furte eshte fuqld e pupullit.Se
sddo te veshur e te pajisur nw drmatime
te jenearmIgte.pdrd furose se popullit nuk jane gje tjeter.pus hejena te destinuare per desntim te turpshem.Pupulle.drmi kut e trodhetdrit i kerkon luln e hdillt,
jep plumbin kokes.Keshtu ndudh; ne ete-

kaz te Drenices,ku u nyjall epopyjd e Azem

e Shute Galices,e Anmet Dellse e purr Ild'
tlt.Krinonelet e Beuqradit,Me tere dto td.
veshje spnke e helikupter,me milrdlutd
eciale u kthyen me turp nga ulnzivd
re "mddheshtore" kunder nje famili te nde
rshme e pdtriote.Dhjetra pullte,prj mse
700 stsh,nuk u kthyen me kurr no kdmpet
e tyre,ge koheve te lundit kafiv mhere ne
Kosove kudo,st kepurdhdt pas sheut.
Po,djemte c Vdtanit edhe kete here

treguen drmigeve se shqiptarl.nuk durun

t'l merret neper kewhe nderi dhe d1njrleti.Ju,1 treyuat getnikeve se shnipLari du
ron shume,pur kur temruhet shuiptdri.merr
flake e ijarr edhe stralli.
Edhe ju o velleze kurhetwinj,nuk qendruat Indiferentr ndaj ngjarjeve 1 Koso
ves.Ju kerkuat t ktheneni ne fmeuljet tu
ajd,l'U genduntt fenujeve prane ne rito
dite te stuhishme.Ju erdhet nna Kurtti ,
dhe kur erdhet te pregu i shteplse,hindt
fashiste'ju urdheruan te ktheneshit pedpd,
Ju gendruat me dite e nete te terd nper
atactunet e polirise,neper
innet e ou
tobuseve e te hekurudhave.Ne ditel e nef
et e gjatd.kur Kusoven e klshte prtshir
gjemd e kur dreerAu kishte vene oren policore,ju nuk kIshet se Sr t'e hendshit

ne listen e gjate te deshmoreve te popu

llit, duke gzuar keshtu kurdohere respektIn e thelle te kettj popullt qe.ju
lindi e ju rritt.Popullt kurr nuk do t
e shkele mhi gjdkun tuaj te shtrenjt./11
mibt gjakun tuaj do te ndertoje kelane e
mddhe te lirise.Gjakun tuaj te shtrenjte do ta mdrre populli.hdkun lUdJ do td
peguaj shtrenjt armiku gjakatar e i pa
bese.Mbl gjakun tudj tani po shkel vetem nje grusht i vogeI tradhetaresh e sh
erbetoresh te te huajve,te clleve nder
deje u rrjedh gjak 1 fellIqur dhe qelb
tradhetart.pelbanIket jane ata qe do te
marrin mallkimin e populltt e te atdheut,jane atd te cileve populli u fal vetem nje gje-plumhtn.
shte turp 1 madh perpara popullit e
atdheut,te jesh tradhtar!
Ju,martIret e ltrtse,na mesuat si jet
ohet e si vdtset.Na mesuat si mbrohet a
tdheu.sI mhrohet ndert dhe dInjitett ku
mhetar.Ju ngjallet epupete e Idvdishme
te Mic Sokolit,Selam SaldrIse,Muju Ulqinakut,Vasil Latt,Koct Bakos.Mtne Pezes,Vojo Kushlt e te shum deshmoreve t
e tjer,te ctlet uperleshen me milIcet
e ushtaret e huaj fyt we fyt.e kapen to
pIn nga gryka e u gjuajten mht tenkset
drmike...
Ju sokolat e atdheut,u frymezuat
nga heruizmi 1 deshmoreve e herunjeve
te popullit.0 frymezuat nga leuta,Ske

urdherlt "stuj"te shuvInisteve.fl prdgun e

shtepive tuaje,ju gjetet vdekjen pu r pare edhe nje here voglushet,te ellet sl to
gjte e shuiponjes ne erdhe.KerkonIn whro
jtje nge gjarperf helmues.Mht Ju Idn br
sherr autumatikesh,mbi Ju,ra helmi r gjar
perit shivtnist serhomddh.
Rrugt e gyteteve e te tshdtrove tund
u skugen edhe nje heee me qjal , un btivve me te mIre te kesdj
tuke.0 vadilen ON
gjdkun e hijeve me te shtrelejle,me gjdkun

me te ri.
Gjeku JUdJ i pdster u shuke d%fmnrr sl
thote kengd popullore,"rd ne toke uw mui
perserl".

0 shoke,mht vdrret tudjd ende te shkr,

fte,keto dIte ra bura e pare.Varrt tudja
1 mbufut kju bure.pur atu nuk du t'l ha
rruje kurre popullt.Verret tudja du
te
mushen me lule.Prdne tyre me grushtin Idrte,rinid dhe populli yne do te betuhen
"Jd vdekje.jd 11
r1".Varret tuaja si dhe

deri me tant,bashke me gjelbrimin boren

du t'i mbulur edhe kujtunt ) perhershem
popullit.
me gjelbrimin e boren do t'l mbuluj e
dhe kujtimi 1 perjetshem t
pupullit.
Pushoni.0 shukpushunt te gte,s
ra
te me ndee.P,huni te
gte se hdkun du
t'ud mdrre populle.(eshtjd per t trlen

rate,ju shoke te ddshur esht e drjte

dhe pdtjeter du te triumlv.p.deugen qe

tIlluat ju ne do IrvarbOvjme.lrandaj pu

shoni,se nuk keni vdekur,ne temrat tund

do te jetunt gjithmune
tavdi mure trlaa.qv ral per utdhe!

LIRIA

KONGRESI I FITOREVE
Ne nje atmosfere te zjarrte revoluctO tJen e yddtshmertne e vazhdueshme per t
nare e festive,nga 1 gjer me 7 Nentor, t't derdhur plumba ne goje,kujtdo qe yu
xon te prek sdclopak Shqipertne e kuqe t
ne Tirane,zhvillot punimet me sukses te
plote Kongrest 1 B-te 1 Parttse se Pun- e Partise se lavd1shme te punes e te po
es te Shqtpertse.Ky Konyres u mbajt ne pulltt ushtar.
jubtleun e lavdtshem te 40-vjetortt te
Direktivat qe mtratot Kongrest per pl
Itndjes se Parttse dhe bashke me te per antn e 7-te pesvjear te zhvIllImIt te
bejne dy ngjdrje te medhd histortke,per ekonom1se e te kultures,perbejne nje ppopulltn shqtpter dhe per Parttne e saj rogram mddh lufte e pune per gjithe
herotke te Punes. mdsat punonjese ne. Shqiperl 1 cIli do
Dyzet vjet Jete te PPSH jane dyzet vj te oje akoma me larte Shqipertne,kesaj
et luftersh e fttoresh te parre-,hturd t radhe te mbeshtetur plotestsht dhe vete Shqtpertse,nen udhehegjen e Perttse d em ne forcat e veta,pa asnje ndthme e k
he shukut Inver Hoxha,ne luften Neciona redi nga Jdshte.Garanc1 e sigurte e kelltrtmtdre,ne revoluutontn soctaltst,n tij plant pesvjedr,e realtztmit te ttj
dertimin e nje Jete te lumtur socidlts- 1 c111 bene sa kater rsvjear te marre
te,ne mbrojtjen e pashembullt te markst se bashku (1951-1971) eshte vija e drezem-lentnIzmit fitflutar ngd sulmet e pu jth marks1ste-len1n1ste,baza materfale
shtrd qe t kene bere e 1 bejne attj for e teknIke q ka sot Shqtperta,mobiltztcat e erreta Imperlaltste e revIzionts- mt revoluctonar dhe vendosmeria e tyre
te ne bute dhe ne forcimin e vazhduesh- per t'l bere realltet keto patjeter keem t pdvarestse e te sovranttetit te Sh to obj e st ;vd.
qtpertse socialiste dha afteslve te saj
Ne raportin e KQ dhe ne diskutimet qe
mbrojtese.
u zhvIlluan ne Kongres.tu be nje analtRapurtet qe ka mbajtur ne tete Kongre ze poIttikes se jashtme qe ka zbdtudr
set udheheqesi 1 ldvdtshem 1 Parttse dh Partia dhe shteti shcoptar si dhe u per
e t populltt shqtptar,shoku Enver Hoxha caktua aJo per pertudhen e ardhshme.
jane nJe stnteze e gjalle shkencore meShqlperfa Soctallste ndjek nje pol1t1
rksIste-lenIntste e gjIthe ketyre lufte ke tejashtme e te brendshme partmore
reve herotke dhe e fitoreve madheshture pa luhatje dhe thellestsht marksiste-le
qe gezon sot Shqtperia suctaliste.
niniste.Shqtperta nuk eshte,nuk ka qene
Ne Kungrestn e 8-te te Parttse dhe ne dhe nuk do te jete kurre e tzoluar nga
jubtleun e sdj te madh e klasa puneturene butd,s1mundohen te trtllojne armiqte e
Shqtpert,fshdtdrestd kooperativiste,tn- sa.barmigte e soctaltzmIt e te marksl telegjenctd dhe gjIthe punonjestt,erdh- zem-lentnIzattt.Shqfperta sot ka lidhje
n dudrplote dhe balle lerte ,me fttore diplumattke.tregtare e kulturore me afro
e rejd mddheshtore ne te gjItha fushat.
100 vende te botes.Shqtperta Socialiste
Megjithe veshttrestte e pdprIturd qe sh kd sot mtq te shumte ne te gjitha kontt
koktut termett 1 15 Pr- 11111. 1979 megJt- nentet e rruzulltt tukesur dhe numrt
;
the bllukdden e eyer truperldlisto-rev1- tyre po shtohet vazhdtmtsht.Prestyjt 1
ziontste dhe krtzen e papare ekonomtke
t lartese kurre me paqe ka mberthyer boten perreth saj,Shylp saj
sot eshte
re dhe
eshte me
ne ndlItje te vazhdueshme.
erta soctdliste me forcat e vetd mdtert
dle e njerezore realIzot plotestsht obee td rCe ta tr ee,
tpr
e res
shtete
vnendetdre
dhe
e clu
Shj= "e
jektivdt themelure,te percaktuard ne ko gproletarldti nderkombetdr dhe . popujt e
ngrestrt e 7-te htstortk te PPSH per zh botes.partIte e vertdtd mdrksiste - lent
vlillmln e ekonomise dhe kultures.
ste dhe njerettt perpartmtar e revolu
R dporti qe mbajtt Sekretart 1 Pare i
cionar kudo ne bote.
KQ te PPSH,shoku Enver Hoxha ne Konyres
Kongresi i 8-te i Parttse,kd edhe nje
perbene nje stnteze dhe btlans te ftto- rendest te madhe nderkombetare per zhvtreve te drrItura ne Shqtpert dhe njeko- 111mtn e levtzjes markstste-lentniste
hestsht nje progrdm mddheshtor pune e 1 dhe forcimtn e unttettt te Sdj Interna ufte ,per te ardhmen akuma me te lumtur clonalist.E Izoluar,si kd thene shoku
te Shcopertse suctaltste.
Enver Huxha:"me vetedtje Shqiperta eshte
Ne kohen kur gjIthe boten kapttaltsto vetem ngd ata Impertaltste,fashist e rereviziontste e ka mberthyer kriza e gjt vIziontste qe bejne do perpjekje per td
thanshnw ekonomike e polittke e manifes mbytur zerin e saj,per ta zhdukur edhe
tudr me plage te pasherueshme,ge jdne b soctalIzmin e vertete:'
ere bdshkeudhetdce te paevItueshme te s
Ne Kongres u the edhe nje here arte
te ststemit kapitaltsto-revtztuntst gie se Shcoperla deshlron te kete Ildhje e
r ne vdekje,Shqlperta socialtste e Env- maredhenje te mird,me te gjltha ato vener Hoxhes mdrshon e stgurt nga fitorja de qe la duan te mIren dsaj dhe kane nje
ne fttore drejt majave me te larta ne r gendrim korekt nr keto mdre-dhenje.Ngd
rugen soctaltste;me nje ekonomi stabtle keto partme Shqtperta eshte udhehequr edhe te forte,komplekse pd krtza,pd ren- dhe ne mdredhenjet me JugosIldvIne.Por
te prodhimt,pd Dorxhe te jdshtme e te b udhehegjd jugosIldve stpo duket e shtre
rendshnw,pa ngrItje mtmesh e papunesl, nguar ngd klent serbomadh,qe shume ngd
me nje kulture kumbetdre e te paster e frenjte e qerres udheheqese jugusllave,1
te pdsur dhe ue nje gjendje te shendo- ka futur ne dore,neperpjekje Per te gje
she poottike.Ne unttet me te fuqlshem s tur nje fdjtor te paciene ,jashte Jugose kurre rreth Parttse dhe KQ
te saj me llavise,Peer gjendjen sertoze te krijudr
shokun Inver Huxha ne krye,masdt punonJ ne Kosove,akuzuan Shqipertne per gjojd
ese jane gdtt te realtzujne nje per nje nderhyrje ne pune te mbrendshme te Jugos
te gjIthd objektIvat,ge percaktot Kong- IldvIse,per nxttjen e demonstrdtdve ndst
rest 1 8-te.st per zhvIlltmln e ekonomt ve ne Kosove etj.,etj.Shqtperld dhe Parse e te kultures ashtu edhe ne pergadt-

Dhjetor 1981 Nr.h

tta e Punes ne fokt,ne rruge mdrksis'e-I
leniniste dhe ne perpuCtj , me nurmdt nde
rkobetere,st ne te kdluaren edhe sut mbr
ojne te drejt.dt e ltgjshme te populltt
shylptdr ne Kosove,Mdqedont e Mdl te lt,
te ctlat nd jane mohuar e mbytur ne gjdk
nga udheheyja jugusIldve ne pergjlthest
dhe ngd kreret serbumdhenj ne veontt.
Qendrtmt ne Kongres t problemtt te Kusoves dhe veanertsht fjald e shokut Enver Hoxna,paten jehone ne do vater shcit
ptdre ne Jugusllavt dhe erdhl st nje vdle e ngrohte,ne kete dcar terrort fdshist te vendosur mbi populltn tone marttr.
N gd dnd tjeter klika serbumddhe e behyradit,Nec. shgetestm te ethshem vur; ne
levIzje forcdt fdshtste dhe u ngut td qUdj te "paprdnueshem - kete yendrtm e te
vazhduje avdzin e vjeter te dkuidve kunder Shylper-tse,gatt se Stru fdjsoftet vet
Enver Hoxha per orgentztmin e protestes
qe u be ketu dlte ne Qendren e studentePrishttne.
ve
Kongresi 1 b-te i PPSH,andlizot sttudatat nderkombetare dhe zhvIlltmln e sutem boteror,luften e Imperidltzmit e te
socteltmperldltzmit persundtm boteror,te
borgjeztse,revtztontzmit e te redkstuntt
nderkofibetdr,per te mbejtur ne shtypje e
shfryteztm proletartdon dhe pOpujt dhe
nga and tjeter e proletarldtit nderkomue
tar dhe partive te tlj mdrksIste-lenIntste s1 dhe pupujve per ltrim kumbetdr e
shogeror,nga shtypesIt e eger.PPSH,duke
1 mbetur besnike gjIthmune pdr1Meve mdrks1ste-lentntste percaktot ne kete Kohgres detyrat e saj dhe te RPS te Shqtperl
se ne luften kunsekuente kunder
me ate dmertken ne krye socteltmp
erldltzmit sovjettk,kunder shtypjes kombetare e ractzmit st dhe ne luften e pimeshIrshme per demdskimm e te gjitha va
rtenteve te revtztonlzmIt.
Sl Raportt qe mbditt shoku tnver Huxha
ashtu edhe te gjithd dokumentet tjerd te
Kongrestt,shprehin vdihdlmln kunsekuent
te vtjes mdrksiste-lenintste te PPSH ne
kushtet aktudle te mbrendshme e te joshtme.Kungrest vertetot edhe nje here vendosmertne e PPSH per l'1 gendrudr besnt
ke mdrkstzem-lentnizmit dhe tnterndclund
Itzmt proletdc.pd Mdrre pardsysh as shdntazhet e prestunet dhe as Idjkat e buzeqeshjet hipokrite te impertallzudt e te
socialtmperldltzmIt.Popullt shylptdr t md
dh e 1 vogel,nen udheehecuen e PartIse se
ttj te Idvdtshme,ne njeren dure kdzmen
dhe ne tjetren pushken,nderton t stgurte
shoyertne e re socidltsle dhe gjithnje uw
vtgjtlence eshte 1 gdtshem t't mbruje ngd
do sulm,ngadu qe tt vije,fitoret e ttj,
dtdheun e tlj te ddshur sulldlist.Pd/tid
herotke e Punes e Sfl4lperl)e,~Jeflere fluk eshte perulur para dsnje force dhe kurre,nuk do te perulet e nenshtruhet pdra
dskujt.
Kongrest i 8-te t PPSH Ishte nje montfestua t unttetit qe ekzIstun,ne radhet e
Parttse dhe te te gjlthe pupullIt rreth
saj.Shprehje konkrete e ketlj untett dhe
entusidzmt e dtmosferes qe pershkol sallen gjate gjIthe Kongrestt.eshte m0b111/1"
mt i klases puneture,t fshdtdrestse kou perattvlste dhe Intelegjenctes popullnle
st dhe si dhe gjlthe populltt,te ctlet
jane te gdtshem,qe me guxim dhe herotzem
revoluctonar,te bejne redlltet me forcdt
dhe mundestte e veta,gjIthe objektivdt ye
parashtrot Kongrest histortk 1 Portise so
koleshe te Punes.teoJe perpara zhvilltmin ekonomik dhe shoyeror te Shylperise su
claItste.

Dhjetor 1981 Nr.6

L I R I A

Faqe

SHOKU ENVER HOXHA PER KOSOVEN

PJESE NGA FJALA E MBAJTUR NE KONGRESIN E 8-t TE PPSH

SHOKU ENVER HOXHA DHE VASIL SHANTO PAK D1TE

PAS THEMELIMIT TE PARTISE

N marrdheniet tona me Jugosllavtne ne jemi nisur e nisemi

nga fakti se popujt tan jetojne
prej shekujsh njri prane tjetrit
se fatet historike shpesh kan qe
n t perbashketa se kur pushtuesit e huaj kan sulmuar njerin nu
k e kane kursyer as tjetrin.Keto
na kane bere e na bejne qe me JugosIlavine,pavaresisht nga kontra
diktat ideologjike e politike ge
kan ekzistuar dhe ekzistojne nd
rmjet dy vendevee ge tash me jane
te njohura boterisht.pavaresisht
nga polemika ideologjike qe eshte
zhvilluar e zhvillohet ngo te dy
palet,te kerkojme gjithnje te rro
jm n paqe e ne fqinjesi te mire
pa nderhyre n punet e brendshme
t njert-tjetrit dhe duke respektuar t drejtat e secilit.
Politika e Shqiperise Socialiste ndaj JugusllavIse ka gene kur
doher konstante,e pandryshuar ne
bazat dhe perimet e saj.Ne gotte
se n marredheniet shgiptaru-jugo
sllave ka pasur ulje e ngrItje,pe
rmirsime e acartme,kjo ka ndudhu
r jo pr fajin tone',por per
e qarqeve drejtuese jugosilave.
Edhe keqsimi i tanishem ne marr
dheniet midis RPS te Shgipertse
dhe RSF te JugosIlavIse eshte paso e veprimeve shoviniste te au
toriteteve te Beogradit ndaj popu
Ilsise s Kosoves dhe e nxitjes
nga ana e tyre te nje fushate te
re aremiqesore kunder vendlt tone
Per sa i perket Republikes Popu
llore Socialiste te Shcoperlse qe
ndrimet dhe sjellja e jugusllaveve ndaj saj nuk do ta lekundin
ate nga parimet,nuk do ta bejne
te ndryshoje rruge.Ajo deshiron
qe marredheniet shteterore ne fusha te ndryshme ndermjet dy vende
ve t zhvillohen normalisht.Por
kjo do te varet nga gendrImi 1 Ju
gosllavis ndaj Shqiperise SociaIlste dhe nga trajtimi qe do t'u .
behtsqiparveKost
viseve te tjerd ne Jugusllavi.
Probleml i shqiptareve qe jetojne n tokat e tyre ne JugosIlavi,nuk eshte problem i nje"minuri
teti",i ardhur apo i vendosur diku ne nje zone "vakuum"si emigracion ekonomik,as i shkaktuar ng.a
dyndja e PerandorIse Osmane dhe
as nga rritja e natyrshme demogra
fike e shqiptareve qe i stnieteson
Maltuset e rinj serbomdhenj.Shqlptaret ne JugosIlavi perbejne nje
etni,nje popull te formuar ne she
kuj,qe ka historine,gjuhen,kulturen e vet,nje popull autokton, te
cilin,si dihet,e copetuan dhe e
shkeputen nga memedheu i vetfuqite e medha imperialiste dhe ia an
eksuan JugosIlavlse.Kete askush
nuk mund ta fshehe.Gdo Interpreti
m tjeter eshte arbltrac,eshte nj
falsifikim i rende e i demshem i
historise.

Faqe 8
Mmedhun e etnis shqiptare populli shcpptar nuk ua la as pushtuesve fashist, as kurrkujt
tjetr q ta percaktonte. Shqiptart kan luftuar
pa pushim e n shekuj kundr armiqve t egr e
shum m t mdhenj n numr pr t mbrojtur
identitetin kombetar dhe vet ekzistencn e tyre.
N t gjitha ketu luftra, si ne humbje dhe ne
fitore, n vitet e gjata t robarise, n tr historin
e tij, pupulli shqiptar nuk i humbi asnjher vetqenien dhe vetdijen e tij kombtare, kompaktsin
dhe unitetin e tij. N do rrethan ai i ka manifestuar ato me nj vitalitet t jashtzakonshm e
shembullor.
Perandorit dhe fuqit e mdha nuk e zhduken dot etnine kompakte t shqiptarve, aa nuk
mundn ta asimilonin, ndrronin kulturan, gjuhn, doket dhe zakonet. Kte e vrteton vet ekzistenca e pupullit shqiptar. Historia tregon se, pa
asnje prkrahje nga fuqi t huaja, t cilat i ka
pasur kurdohere kundr, ai ka luftuar me sukses pr
lirin e kombit dhe pr kompaktsin e tlj, pr
mbrojtjen e pavari:sis si shtet sovran, t kultures
se tij dhe t te drjtave t vela t natyrshme e t
ligjshme. Kurdoheri: vetm lufta dhe gjaku 1 tIj
i derdhur knn ber q t arrihej fitorja.
N Luftn e Dyt Botrore popullt shqlptar dhe
popujt e Jugosllavis luftuan s toku e n aleane
t ngusht armesh kundr pushtuesve fashistc italian e gjerman. Edhe shqiptaret q jetonin na
Jugosllavi, luftuan me heroizam tok me ne dhe nae
t gjith popujt e JugosIlavis kundr t njajtave
armiq. Jn vetm luttuan s toku, por Ushtria jon8
Nacionalhrimtare u shkoi n ndihm partizanave
jugosllav e vellezrve kosovar dhe n tokat e tyre
derdhi gjakun c bijve e t bijave t popullit ahqlptar. Ne vepruam si na msonte Partia Konumiste
e Shqiprise me ndergjegje e me tryma ta larte
internacionaliste. Ne mendonim se kshtu do t fitohej liria nga.popujt e t dy vendeve tona, do
zhdukej robria dhe do t ndreqeshin gabimet tragjike te histurise si: kaluar. Ne besonim se pas
tores do gje do t zgjidhej n rrugn marksiate-leniniste. Garanci per ket Ishin partit komuniste qe udheheartin Lutten Nacionallirimtare

dy vendet. Por bindja jon te -komunizml

dhe internacionalizmi- i udheheqesve jugoallav,
besimi te fjalt e tyre nuk u vrtetuan. N fakt,
udheheqja e Partis Komuniste t Jugosllavls nult
e shikoi kurr clrejt e n rruge marksiste-leninlate
eshtjen s ardhmes sii shqiptarve n Jugoallavl,
mandaj edhe do ta zgjidhte, si e zgjidhi gabim e
shtrembr, ne rrug nacionaliste e shoviniste, plotesisht antimarksiste.
Zgadhja e gabuar e ksaj shtjeje t madhe
e parimore filloi q n mbledhjen e dyt t
shillit Antifashist Nacionallirimtar t JugosIlavise. mbajtur nc Jajee n nentor te vitit 1943, ku
vima shcpptare n JugosIlavi u perdoren st nli

Dhjetor 1981 Nr.6

LIRIA
wihelleqja jugoallave e quante a priori te panevojshem. Ajo ishte kundr nje konstatimi t tlIle, pse e dinte q nj diskutim parimor. marksist-leninist e miqsor ndrmjet udhheqjeve tt4
t dy vendeve tona, duke marr parasysh edhe
vullnetin e llr t shqiptarve q banonin n trojet e tyre n Jugoellavi, do t onte n nj zgpdhje t drejte dhe jo shovinisto-arbitrare e nacionaliste, si ajo q ndrmori udhheqja jugosIlave.
Pas lufts, n vitin 1946, nj delegacion i vendit ton, q kryesoja un, biki vizitn e par
zyrtare n Jugoellavi. N bisedimet q u zhvilluan
me kt rast me Titon, ky krkoi t dinte se
'mendoja un pr zgjidhjen e shtjes s Kosoves dhe t viseve t tjera shqiptare n Jugosllavi. Un i shpreha mendimin e pals ahqiptare se
Kosova dhe vlset e tjera t banuara nga shqiptart i prkasln Shqipris dhe duhet t'i kthehen
kttaaj. Shqiptarat luftuan q t ket nj Shqfpari
t lir e sovrane, s cils tani duhet t'i bashkohen
edhe viset shqiptare te Jugoellavise.
Presidenti
Tito u prgjigj: --Jam dakord me pikepamjen tuaj,
por tash per tash nuk mund ta bjm dot kete
gj, sepse serbt nuk do te na kuptojn. Ky
premtim zyrtar I Titoa pr kt problem t madh
e parimor nuk u shocjrua me asnj veprim
metejshm nga ana e jugosilaveve. do gj ishte
mashtrim nga ana e tyre.
N zgjidhjen e gabuar n Jajce, n copetimin
e tokave shqtptare dhe ne mohimin e shprehjes
s vullnetit t lir t shqiptarttve qndron gabiml
themelor, me karakter naclonalist e shovirast,
udhheqjes jugostlave q u pasua nga gabime
tjera po aq ta rnda n lidhte me ta dreitat e
ligjshme c t natyrshme te shqiptaMve t cilt
akuzohen tani nga serbornedhenjte si .shoviniste-,
nacionaliste- e -irredennste-. N kt zgjidhje
shum t gabuar dhe antIleniniste t shtjes nacionale n Jugosllavi dhe sidomos t entitetit shqiptar prej atru 2 milion banorsh, gati sa gjith
popullsia e Republikes Popullore Socialiste t Shqiperise, e kan burimin ngjarjet e kohve t fundit
ne Kosov dhe ne viset e tjera shqiptare n Jugusllavi.
Shovinlzmi serb, malaez e ai maqedonas, qid
n fillim ndoqi ndaj shqiptareve nj politik nacionaliste t egr, shtypse c diskriminuese, n
t gjitha drejlimet, n arsim, n kultur, n elconorni etj.
Edhe n periudhn kur ndermjet vendit ton
e Jugusllavis dhe t dy parnve kishte marredhe-

nie t mira, problerni i shqiptarave n Jugosllavi

ishte.nj gjyle hekuri. n kembit e jugosIlaveve. Krkesat e paknaqsiti: e shqiptarve as nuk
shqyrtotteshln, as nuk zgjidheshin politikisht n
rrugn e mirtkuptimit, por me dhun, me maaa t egra administrative. Shqiptaret akuzoheshin
pr nacionallzem dhe kjo bhej pr t fsltehur
ntjet per te rregulluar prmasat toksore e t poshovinizmin dhe nacionalizmin serb. Asgj nuk
pultstse s republiksve t Federates, veanrlsht
mund t'i mbuloje e
justifikoj raprezaljet e perte Serbis, t Maqedonis dhe t Malit t .21. E
gjakshrne kundtkr shqiptarve m 1945, m 1968 e
ardhmja e shqiptarve t Jugotalavise u vendos
prsri m 1981, diskriminimin e tyre, lenien ne
a prana nga lart, pa aprovimin dhe vetvendosjen
popullit slapptar te Kosovs dhe l viseve t tje- vartri, shtypjen nacionale, mohimet e dallimcl e
mdha n fushtin e arsimit dhe t kulturs. Rnia
ld shqiptare ne JugosIlavi dhe pa as m
von fatkeqesi e grupit serbomadh te Rankoviit, n
ghn konsultim me aleaten e popujve t JugosIlavacte, e interesuar drepprsedrejti ne kt shtje, vitin 19136, e m vone e grupit tjetr serbomadh
t Nikezitt, shenojn periudhn e demagogjis puzsImipritte populloe. Udhheqja e Partis Kotountste te Jugosllavis, n kundrshtim me .spo- litike t titistve ndaj Kosovs dhe kosovarve.
Ittiken e barazisi: nacionale- t shpallur n mble- Nevoja pr balancimin e forcave t ndryshme breanjen e dyt t AVN0J-it, shkeli pa t drejta nda Federats, oi n njfare rishikimi formal t
vullnetin e shqtptarve n Jugoallavi, t shpre- statusit t Kosovs, e cila nga krahin e thjeshtk e
hur ne mbledhjen themelvnse te Konterencs s Serbis, u emrtua krahin .autononse- e saj.
Me dashje ose pa dashje t serbve, kjo siPar te Keshillit Nacionallirimtar pr Kosovn
dite Metohine, mbajtur n Bujan m 31 dhjetor tuat e re u dha mundsi shqiptareve n JugosIlavi,
1943 deri m 2 janar 1944, q Ishte n prputhje dhe sidomos kosovarve, t zgjeronin arsimin, t
t plot me t drejtn e vetavendosjes deri n ngrinid Universitetin e Prishtins, t zhvillnnin
sltkeputje- t popujve q prbenin JugosIlavin dhe kulturn, t msonin historin e popullit tyr, t
cis! ishte prcaktuar n dokumentet themelore te vendosnin kontakte dhe marredhenie arsimore-kulPartis Komuniste e t Lavizjes Nacionallirimtare turore dhe ekonomike me Shqiprine, n baze t
JugosIlave.
ligjeve t Federates dhe te marrveshjeve zyrtare
Per sa i perket konsultimit me Shqiprin midis RPSSH dlte RFSJ. Por baza ekunomike e Krapopullore per zgadhjen
ketij problemi histurlk, hins Autonome Socialiste t Kosovs mbeti persri

pus doc. Pasurit e saj perseri u shfrytezuan pa skrupull nga republikat c

tjera t Federates, sidomus nga Serbia. Ti) gjitha
zgjidhjet- q u paraqitn me buji: t madhe gjat
kesaj periudhe ishin t shpelara, koniunkturale e t
dubishme per Beogradin dhe Shkupin. Sipas raN111.1111i,

stit, pa u thne huptazi, atu konsideroheshin ose

si -leshime oportuntste t Taos, si ndodhte me
serba, use si titore te arritura ne saj t Titos-,
si trumbetoheshin nga udheheqes shqiptar te
Krahins Autonome Sucialiste te Kosoves. Ndrsa
masat e shqiptareve nuk patn shum iluzinne,
pasi ajo ka u jepej ishte nje gje fare e vogel
perpara t drejtave .t mdha q u ishin mohuar
e

rrmbyer.

Ngjarjet q kan ndodhur pas vdekjes s Titos,

kan treguar se sa gabim e n cfrruge antimarksiste ishte zgjidhur shtja nacionale n Jugosllavi
dhe veanrisht shtja e shqiptarve. Krkesave
te tyre t ligjshme brenda Kushtetuts iti dha nj
grusht i rende dhe i prgjakshm nga ana e udheMajjes shoviniste serbe dhe e te gjith udheheqjes
jugosllave pas demonstratave qe u bene ne Kosove, n mars e prill t ktij viti. Tani, m shume
se kurdohera tJeter, mbi kosovaret dhe mbi gjahe
shqiptart n Jugosllavi prve gjendjes ekonumike t mjeruar, rndon edhe shtypja e egi nacionale. Mbi ta sht vendosur ligji i terrord,
sht,4 derdhur policia dhe ushtria serbe, burgjet
jan mbushur plot me t rinj e te reja. Masat qr
jan marr e po merren, shkojn jo vetm drejt
zhdukjes s do t drejte t ligjshme e t atyre
pak prfitimeve q u dukn n zhvillimin e arsimit e t kulturs, por edhe drejt shkombetartztmit t shqiptarve n Jugosllavi. Dhe kjo behet
nga ata q pretendojn se respektojn dokumentet
e Konferencs se Helsinkit mbi Itrit e t drejtat
e njeriut. Opinioni botror duhet t mos qntlrme
indiferent, por t alarmohet par kt gjendje dramatike t popullsis shqiptare n Jugosllavi.
C'krkuan n fund t fundit. shnintart n
demonstratat masive q u zhvilluan n qytete e
fshatra t ndryshme n Kosov?
Shcpplaret ni JugosIlavt m se nj her, me
demonstrata paqesore dhe pa demonstrata, kane
krkuar q gjendja e tyre kushtetuese, ekonomike
rruge
dhe social-kulturore t ndreqej, t vihej
t drejt brenda ligjeve t Federats, ata krkuun
t ken statusin e Republiks brenda RFSJ. Ata
nuk krkuan as shkputjen nga Federata, as bashkimin me Shcpperin. Por kerkesave te drejta e
t ligjshme t studentve, puntoMve, fshatarevy
e intelektualeve kosovare as ua vuri veshin kush.
Jo vetm kaq, por ata, si edhe her t tjera kur
kan paraqitur kerkesa t tilla te ligishme
drejta, u eilesuan si naeionallste, u persekutuan
dhe u mbytn n gjak.
zgjicilten kshtu kto problme
Por a mund
ne kohn tnne? Kurrsst. Eshte e pamundur tc4
mbahet n varfri e n mjertm nje popull, toka e t cilit shta e begate dhe grabitet nga
tjert. Esht e .pamundur t mbaah nn frikn
tankeve e
bajonetave nj popull trim si shqtptaret. Eshti: e pamundur ta shtrernbrosh ose ta
zhduksh historin dhe kulturn e tij te lashte.
Esht e pamundur t'ia zhduksh ndjenjn patriotike dhe dashurtne per mmdheun.
Po t eeet n rugn q ka zgjedhur dhe po
ndjek udhhqja e sotme jugoallave, kundershtimet e shqiptarve do t vazhdojn dct t rriten
clhe do t acarohen akoma me shum. Vetian nj
zgadhje e menduar mire e shtjes nacionale
pa pasione nga te dy palt, nje zgpdhje q t pranohet e t aprovohet nga populli i Kostws, e 11kuidon kt situat shum ti4 ndrlikuar, te et-

ln e kan krijuar jo kosovaria, por shovinizmi

serbomadh. Kosovart dhan zgjalhjen m te drej-

te e me ti prshtatshme n keto situata veshtira per JugosIlavm dhe per veten e tyre. Kerkesa pr t'i njohur Kosoves statusu. Republiks
brenda Federates shte nje krkese e drjte, ajo
nuk e cenon ekzistencn e Federates. Krert serbi ,

drguan cjugoslav,nedqtrsyoni.

Faqe 9
tanket, gjakotten popull n dhe taah po zhvillojne
ne ahkalle te gjere t tansahmln dderanclat, domethenti hetimin pollcor: kush ishta pro e kuah
kunder demonstratave. Kjo menyre veprlml, me
pare me terror, paataj gjoja me sdlterenclm., do
te thot te perplqesh te frllteaoah maaat, qii nuk
trikesohen, te zhdukezh patrlotlzmin, qe nuk zhduket, te kesh Iluzionin ae ke qeteettar gjendjen, por
ke ngjallur merine dhe zemerirnin, te rnendoeh
se ke sjelle snjerez te besuam- ne pushtet,
e ke spastruar nga snacIonallstet- etj., por ke
hedhur te gjithe popullln ne rezIstence t haahtur,
qe neser me me forc do ta ngreje zerin kunder
truzurtve qe po i behen. Kete altuatil s'duan ta kuptujne udheheqesit jugallave.

L IR t A

Ohjetor 198I Nr.6

Dhe si I nult ajo keto turbullira? Npermjet marredhenieve arainture a kulturore zyrtare. Shkuhet
cieri atje aa te thuhet se RPSSH ben keuze te perbashket me reakeionin polltlk ahqiptar ne mergim,
t cilln ne e kend luttuar dhe e luitopne rne
gjilha forcist tona.
Aanjhere RepublIka Popullore Socialiate e
Shqtperise - nuk ka nderhyre ne punt e brendahme te Juguallavlati. E kunderte ka ndudhur. Reviziunistet juguallave komplotuan per likuldimin

e udhehegjes ParUse Kumuniste te Sholperise

rektittklm kuttjah nuk gjen n dokumentet e saj.

Por, duke mbajtur kete qendrlm, ne a'kemi muhuar
dhe as do te mohojme kurre taktIn re ne Jugoellavi rron nje pjeae e madhe e kombit dhe e popullit
ihqiptar. Ne keml mbrojtur dhe do te mbrojtne
edhe n t ardhmen, me te gjitha forcut e ne rruge marksiste-leninude, te drejtat e ligishme te veIlezerve tane shmptare matane kutint dhe kjo nuk
eahte nderhyrje ne punet e brendshme te Jugoellavlse. Kju eahte e drejta jon e pamohueshme.
eshlja e KOSOVll eaht nje tragjech. Autoritetel jugosIlave duhet te pushojno terrorm dhe persekutudet ndaj shcpptareve, te Itkutdojne shtypjen
nacionale dhe t'u njohin atyre te gptha te drejtat
qe u takojne. Per zgpdhjen me dre~ te problemeve ata duhet te Imsedujne qetesuiht, me gjektohtest dhe ni: barazi me popullotne ahotptare ne

dhe per Inkuadrimin e Shqipertse ne Federaten

jugusllave si republike e shtate e saj, duke menduar qe me kete zgpdhnin nje here e mir dhe
ne rruge anekaioniste e imperialiate probIerrun e
Pse ne i themi hapur keto te verteta dhe ker- gpthe kombit shqiptar. Por keto komplote as u
kojme q problemi i Kosoves dhe l gjithe shqlp- realizuan, aa do te realizohen ndonjebere. Shqipetareve n Jugosllavi, I zgjidhur gablm, t ristudio- ria s'eshtil e r'du behet kurrS nje mjet
J ugusllavi.
het me gjakftuhtest dhe te mus ithkuhet nc dhu- tat per W qeteauar konfIiktet e kontradiktat nd
ne e ne terror, pse kerkujme t'u jepet tund per- dis klaneve jugoellave. Ajo ka zot popullin e saj,
sekutuneve dhe t hruhen nga burgjet djemte e nje popull plot vitalitet, trim dhe atdhedashes, qc
vajzat kusovare, IIPSSH e rikuzojne se nderhyn s'ka trike nga askueh.
ne punet e brendshme te Jugusllavise, bile ate e
Shqiperia nuk ka br ndonjehere rivendiakuzome se mut turbulltrat ne Koamte e gjetkal klme tokaSore ndaj Jugoellavise, aanje kerkew per

EDHE NJE AKT POSHTER SHOVINIST

Vargut t masave te egra q shovInis
tt serbomdhenj po ushtrojn ndaj popu 11it tone,iushtua edhe nj akt i posh ter:ne shume pjese te Kosovs,u pengua
percjellja e emlsloneve t Radlos dhe t
Televizionit shcilptar.0 vu kshtu n jet
te kerkesa qe kishte br para sa muajsh
shovinisti me damke.Dushan Ristl dhe an
tIshqlptaret e tjer td terbuar,s1 al.
Shqiperla Socialtste sht br sot .
ylli ndriues n naten e zez borgjezo-,
revizioniste.Ajo eshtd bere sot e dashur
dhe e rrespektuer per t gjlthe popujt
dhe proletaret e botes.Zerl i Shqiperis
eshtebere zeri i s vertetes,ze qd ngroh
zemrat e te shtypurve dhe tmerron armiqte e popujve dhe be sociallzmit.Nepermjet.emisioneve te RadiotelevIzionit shql
ptar,populli yne njihte realitetin e shkelqyer te Shqipertse socialiste,fitoret
madheshtore qe arrijne vellezerit tane,
jeten e lire dhe t lumtur qe bejne ata.
Ato u bene shkoll e madhe per eduklmln
e tij patriotik e komunist.Radloteleviztoni shqiptar,per nj koh t shkurter,
hyri ne shumicen e shtepive kosovare,u
be i dashur per t gjith njerzit e t
gjitha profesioneve dhe moshave.Edhe ato
familje qe nuk kishin kushte pr t bler
r aparat televiziv,bene 'bene dhe sigu .
ruan disi mundesin q te shohin Televiziontn shqiptar,siguruan dritaren,nga e
cila shikonin boten e madhe t 11r1se e
soctalizaltt...
Krere te ndryshem shovinist e tradhetare,dikur deklaronin plot fodelluk se
nuk kan nevoje t'i pengojne e isionet e
Radiotelevizionlit shqiptar dhe as qe t'l
pengojn njerzit q ta njohin realite ,
tinshqpar,eclunitmjreshem.e aq m pak flisnin kundr ktij
realitett.past si thoshin ata,aI nuk eu
nd tndikonte fare ne opinlonin ne Jugo ,
slavi.Neontudyrashpe-n
thenin fushat t papare shpifjesh e tri
Iltmesh kunder Shqipris dhe kur e pan
qe as kjo nuk u mjafton,se kshtu i nxir
rrnin syte e vetvetes,ata u detyruan q
ne keto momente te vshtira krize qe po
kalojne,te hargjojne miliarda,per te blere instalimet.me t cilat do t'i pengonin emisionet e Radioteleviztontt shqiptar.Ne kanalin e valeve te Televizionit
shqiptar,shovinistet vendosen perden e
zeze,ne menyre qe njerezIt tan t mos

mund ta shohin diellin e Ilrise,kurse n

vend t tingujve gazmor t Oftelise e
gernetes qe I penguan ata,leshuan nje
zhurme te bezdishme,qe td ngjan n kuisjen e nie btshe qe po jep shpirt.
N kete menyre,shovtnistet duan ta nda
jnd e lzolojne krejtesisht populltn tone
nga bota q e rrethon dhe sidomos nya Sh
Operla SocIallste dhe keshtul. te mbyllshovinist ta
ur brenda kafaz1t t tyre
perpunojne ate,ta zhveshin nga do fryme
patrlotIke e kombetare,ta shthurrin e de
gjenerojne plotes1sht.
Por,shovinistet serbomdhenj,edhe n ke
t rast i kane ber gabim llogaritjet e
tyre.Populll shqiptar ne KosoveMqedoni
Serbi e Nal te Zi.nuk do t behet kurre
sl duan ata.A1 e ka kuptuar t verteten
e ka gjetur rrugen e tej dhe nuk ka force ni bote q mund ta ndal n rrugen e
lIrlse dhe perparlmit.Asnje perde nuk mu
nd ta pengoj rrezatimin e diellit te li
rlse,asnje zhurme e kuisje prej bishe
nuk mund ta pengoje zerin e Atdheut.Popu
111 yn thote;-"Dielli me shosh nuk mund t mbulohet".

DUSHAN RISTIQ1: " NE JEMI

VENDI ME HU

MAN DHE DEMOKRAI1K NE BOIE..."

I MBYTURI KAPET EDHE PER FEJE

Pr qllimet e tyre t errta antishqiptare,shoviniutt
jugosllav dhe tradhtart,po
mundohen t shfrytzojn gjith
nj e m shum edhe fen.?r
kt qllim,koht e fundit,kre
rt m t /art t Srbis,Kosovs e Maqedonis,organizuan
takime me personalitetet m t
larta fetare dhe u munduan'
fusin edhe ata n fushatn antishqiPtare.N kt mnyr ata
duan t'i mashtrojnibesimtart
e ndershm dhe ta prajn popullin ton q sht bashkuar
sikur m par,pa dal/im feje e
bindjeje politike,n luft pr
t drejta e liri.
Nj fjal e urt thot:"Imby
turi kapet edhe pr nj fije
kashte"..,kurse sot mund t th
uhet:I mbyturi kapet edhe pr
feje.

Faqe 10

LIRIA

Dhjetor 1981 Nr.6

POET I MADH REVOLUCIONAR

dhe i sherben nje klase te caktuar ne shocierine e ndare ne klasa.

Realiteti i zymt feudalo-borgjez isht
Migjeni sht njrl ndr shkrimtart kinerine shtypse.Prfaqsuesi m n
e nj burg per poetin revolucionar.Migje
tan kombetar,icili me kri.jimtarine e z i ksaj letrsie ishte padyshim Mi
ni nuk e ndjente veten t lire t shpretij letraro-artistike ka trhequr veme- llosh Gjergj Nikolla-Migjeni.Ky shkrihte at qe i vlonte n shpirt.Ai ishte r
ndjen e lexuesve dhe zgjon kurrshtjen mtar,m se miri i perjetoi rrethanat e
ealist edhe pr rrezikun q do ti sillte
per njohjen gjithnj e m t mir t ve veshtira ekonomike-shogerore q po kalo krijimtaria revolucionare dhe kete e shf
prs e jetes s tij,pr njohjen e rreth nte populli.0 njoh mire dhe u lidh me
aqte duke thn se:"dy armiq konkurronin
anave politiko-shoqrore e ekonomike,n masat e gjra dhe krijimtarine e tij n t'i afronin qefinin e vdekjes .:qeveria zo
t cilat jetoi e veproi poeti. poezi e proz 1a dedikoi atyre.Migjenin
giste dhe tuberkulozi.Sepse,jeta dhe vep
Shqipria e viteve t 30-ta ishte mby
rimtaria e Migjenit lidheshin ngusht
tur n nj kriz t thelle ekonomike e
me lvizjen antizogiste dhe antiiperia11
shoqrore.Ajo pak ekonomi e varfr po
ste n Shqiperi,veanerisht me lvizjen
shkatrrohej vazhdimisht si pasoj e popuntore e komuniste.
1itikes antipopullore e antikombetare
T rinjt prparimtar e njihnin Migjet regjimit satrap zogist dhe t depernin prmes shkrimeve te tij dhe prmes
timit gjithnj e m shum t kapitalit
shokve,ndonjeri prej te cilve,ishte in
t huaj.Nj varfri e papar deri athe
kuadruar ne celulat e porsaformuara komu
r e prfshiu tr vendin,gjendja n ve
niste.Migjeni nuk hyri n ndonj celule,
nd ishte kudo e ndere.Bejleret,agalla as me von n grupet komuniste,por me ko
ret,kleri,fajdegjinjte,borgjezia,tregta
munistt mbajti lidhje t ngushta.Ai me
rt e shtresat tjera t privilegjuara .
komunist shkmbente literatur revoluci
shtypnin dhe shfrytezonin masat e varf
onare ilegale,kshtu qe n kete kohe ai,
ra t qytetit e t fshatit.Mbi masat r
lexoi disa broshura q qarkullonin neper
ndonte edhe rendi i egr policor,i cili
kto celula.Migjeni u shoqrua me shoke,
ndeshkontee denonte elementin perparimq ishin te dalluar,pr qeshtjen e atdhe
tar demukratik,q here pas here ngrinte
ut e t popullit.Keshtu,ai pos t tjerezerin kunder ktij regjimi te urryer.De
ve,u shoqrua me komunistt Vojo Kushi e
risa regjimi ne fuqi po kalbej gjithnj
Jordan Misja(sot heronj t popullit).pa e m tepr,ishte 1talia fashiste ajo q
staj me mesuesit revolucionar Teufik Gjy
zinte pozita kye n ekonomin shqipta11 e Sknder Luarasi,me militantin revore,ne arsimin e kulturn,duke prgati lucionar Selim Shpuza e t tjer.
tur kshtu terrenin per pushtimin e plo
N qendr t veprs poetike t Migjentt Shqiperise.Ideologjia fashiste si
it sht tema e mjerimit,e atij mjerimi
nje gjarpr 1 zi,mundohej t shtrihej
q veshtire prshkruhet.Duke shfryr dhe
n Shqipri dhe t helmonte shpirtrat
mbjen q 1 shkakton mjerimi poetit,ai vi
e njerzve.
zaton pamje rrnqethse,jep portrete nje
Ndaj sistemit t eger shtyps e shfry e preokupuan probilemet shoqrore,i mbro rzish t mberthyer nga nj trishtim i
tezues zogist ziente pakenagesia e masa nte t drejtat njerezore,shquhej per nj rende.Poetin e rndonte hendeku i pabara
ve,grumbullohej urrejtja e revolta si
e pasion t zjarrt,pr zgjidhjen e ty- zis shoqrore n rendin ekzistues,kontllave vullkani.Ne kto kushte lind1 dhe re.
rasti 1 luksit t t pasurve dhe mjerimSa ishte nxns n Manastir,ai mori a- it t t varfrve.
u gjallerua lvizja antizogiste,antiimp
erialiste,lindi lvizja demokratike e nn e rretheve revolucionare t rinis.
Krahas viktimave t tjera t padrejte
punetore.N vitin 1935 shprtheu Kryen- Nepermjet t ketyre rretheve dhe npr- sise njerezore,eshte me interes paraqitgritja e Fierit,e cila nga regjimi u sh mjet letrsis prparimtare q ai lexo- ja e figurs s puntorit,i cili,"punon,
typ me zjarr e me hekur.tie vitin 1936 u nte vazhclialsht,1 riu Millosh erdhi n punon dit e nate,tue i vlue djersa ne
zhvillua greva e puntorve t nafts kontakt me vepra t njohura letrare dhe gjeks dhe n balle"dhe ne fund si shpene Kuov (sot qyteti Stalin),demonstra me idete e tyre,me vepra t realizmit s- rblim merr"vetem lek tre-katr dhe mata e buks ne Kor,etj.Ne Shkodr ki- odalist,me shtetin e Leninit e Stalin- rsh".
shin nisur t prhapeshin idete sociali it.
Tema e klases punetore do ta trheq Mi
ste, u formuan celulat e para komuniste
Sa qe mesues,Migjen1 njohu jetn e zy gjenin n shume krijime ne poezi e proze.
e ne vitin 1936 u krijua Grupi Komunist mte dhe revoltuese te masave t qytetit Punetor1 i Migjenit endet rrugeve te qyi Shkodres.Ne Kor kishte disa vite qe e fshatit,keshtu q veprimtaria e tij 1. tetit te tij pa pune,"porsi kolegt
e
vepronte Grupi Komunist i ktij qarku,1 etrare pasqyron kushtet e jets dhe gje tij n Berlin e n London"dhe eshte gati
cili filloi botimin e gazetes"Bota e re? ndjen e veshtire t popullit.Migjenin
pr te shprthyer si nje "revolucion n
Jasht vendit formohetFronti Demokratik nuk e ka mbrthyer pothuajse asnjher miniature".
Nacional,filluan t botohen edhe organe pesimizmi,por pezmatimi pr masat qe
N boten e protagonisteve t Migjenit,
prparimtare ,demokratike e antizogiste shtypen e shfrytzohen.Ai dallon qart
i cili me besnikeri na jep tabllon e sh
brenda dhe jasht vendit.T rinjt komu ndarjen klasore,dallon "te dobetit"pa
ogerise n sistemin zogist,na ipet figunist i vun vetes detyr t largonin rl pushtet nga "t fugishmit"me pushtet,i
ra e beut feudal,e agaiifajdexhi, xhanda
nine nga ndikimi i regjimit dheipropaga ven kto klas prball njra-tjetrs. rit e klerit hipokrit e injorant.Kjo kandes shurdhuese t tij si dhe obskuran
Dalja e Migjenit n arenn letrare,qe tegori njerzish prbnin perfaqesuesit
tizmit fetar,t zhvillonin aktivitete
ngjarje me rendesi perletersine demokr e shtresave e t klasave t privilegjuamasivekulturore-artistike,te prhaRnin atike te kohs q ikundrvihej letrsis ra e sunduese,ndrsa n ann tjetr na
nder te idet sncialiste,etj.Mjafte ko- borgjeze dekadente dhe asaj klerikale. ipet kategoria e njerzve t shtypur e
muniste dhe patriote vullnetar shkuan Ne kundershtim me rrymat letrare t de- t shfrytezuar,qe qonin nje jet te var ,
neSpaj,kurdhitnbgai-rthesm,qidalzontku-fr,nesi pagurtnesternacionale pr t mbroitur Republikn rn apo idilizonin jetn e mjerueshme men,siq jan:puntori i papune,lypesit,
Demokratite t Spanjes dhe pr t luft t popullit,Migjeni prqafoi metodn e qiraket, fshatart e robruar nga regjiuar fashizmin,q sl nj lugat po perga- realizmit,s1 drejtim m t pershtatshem mi,kleri dhe zakonet konzervatore etj.
ditej t sulmonte popujt e Evrops e ja t kohes.per t pasqyruar jeten e popu, Punetoret n ato pak fabrika e punishte
shte saj. Ilit,per te mbrojtur masat e gjra,pr q ekzistonin,punonin edhe nga 12 ore n
Ne rrethana t shtypjes e shfrytezi - t shprehur brengat,revoltn dhe aspira dit,me nj pag fare t vogl e me ku mit nga njra an dhe t urrejtjes e re tat e tyre demokrattke.
shte t mjerueshme te puns.Si pasoje e
volts nga ana tjeter,n8Shq1per1 n v1N prgjithsi vepra e Migjenit kisht- rrnimit t ekonomis fshatare u perhap
e
tet e 30-ta,u zhvillua nj letrsl prkarakter luftarak pr kushtet q kalo zia e buks.Gra e burra,fmije e pleq gr
parimtare.Kjo letersi,duke mbajtur ann nte vendi.Arti sipas tij,ishte nj mjet umbulloheshin t uritur para dyerve te i
e popullit,sulmonte e demaskonte her pr pasqyrimin e jetes e t shocierise, nstitucioneve shtetrore per te kerkuar
hapur,her me simbolik,sistemin zogist si nje nga format e shoger1se njerzore pune dhe miser.Te uriturit dhe lypesit e
me t gjitha strukrurat sunduese dhe ma Arti-thote Miqjenl.ka karakter shoqror ndeshin rrugeve.duke shtrire doren per
NE 70-VJETORIN E LINOJES SE MIGJENIT

(vazhdon n faclen11)

Fagell

I A

shkencore dhe delln bot1me me vepra te

tlj apo rreth krtjentertse se to.Ne Sh
qtperl per do vJet orgardzohen mentfesttme te tIlle,e nderse ne Kosove nuk o
K
rganizuhet asnje 1luJ mentfestiet per
Igjentn, e as per ndonje poet shttIptar.
MIyjent per ne ka mbetur kurduhere
r1.A1 st ke thene prot.Vehbt Belre"nuk
e kerkot levdtne,por lavdie e ndupt pes",
MIgjent mbetet nje puet revoluc tuner
1 shquar,dhe mesues perpertmtar qe tale
ntin e t1J.e vurt ne sherldm te popull tt te demokrectse e perpertwt shugeror,

Ohjetur 19/11 Nr.b

DY YJEVE TE PASHUARA

nje lek apo nje kafshate buke.Zurt te

lbule tettp1t dhe Persefont KokedhlmeS1
shferiej hepur plage e zeze dhe e shemt
uar e prostItuctuntt.Fshataret rendnln
Gelet si lule be harl.
ne qytet per te shItur krahun e punes,
0 ju btja,shgtpetarl,
epo prodhImin e paktd te tyre me vatm
0 Ju yie te peshuare,
fare te ulet.Verferts kIshte prekur edh
Motret tona te paharruara.
e dtsa shtresa shogerore.st IshIn zdndCxnjte,treyetaret e vegjel dhe nepune'
Luftuat st ju kish htje
slt e ketegortse se ulet.
0 shgtponja Shgtperre,
Migjen1 nuk arrItt qe krahas demesktett te butes se vjeter4jerrjes se masIshtt lule,mbetet lule.
kes shogerise feudelo-borgjeze,te shpre ,
Lule Perso , Iule bule.
hte pohlnen e botes se re,te botes soc1
ShQIPJA E FURTUNES
altste.Vese.kete bote at e ndjeu ne qe
Sot per ju kendojme,
z en
Ti e deehe jetn , token njerez t , pr anve
njen e taj dhe besot se ajo do te vinte
Imrat tuej larte t ojme,
enderret t't skugt dtellt a zjerrte jugur,
edhe ne etdheun e t1J.Mlejent besonte
0 trime gukentare.
Tute rrezeeh t arta,mtltone margarttare
se du te vInte"njt dite me e lumnueme"
0 shgtponje.shglpetare.
Shendrtate nta syrtn tend yllt mengjettur.
kur "kanget e pekendueme"do te shperthentn"pa frIge e pe zort':te diellIn aleShembullt juaj no frymezon
Udha e drtte v1nte thellestve ettekullorm,
yorik poett aludonte ne Idete e RevoluNa rrIt zemrat.na forcon.
Shtrthej kalldremave te eehtrave dhe gjekut,
ctontt SocIaltst te TeturIt.te c1lat po
Idhe Ju jerd ne luften tune.
Mengjeset ndrttura a zInte nat.a mjegullure,
perhepeshIn gjithnjt e me teper edhe ne
Rruge juaj.esnte rruya june.
Terrt a zt,kugedra,aftde a bentrt egut.
Shelpertne e tt.j.
Megjent vet nuk tshte formuar plotest
At dtt htehej vallja fluturtm shgtponjaah,
sht ne botekuptImIn e ttj matertaltst e
Nen gle111,n e egereuer,nga ererat e tettuhttt vert .
shkencor,nderse ne Shq1per1 klase punehem tyce vallen hodhe aup me eup bl malet
tore nuk tshte ngrItur ne nivelln e dur
KOSOVE'
Krenar 1 patundur st Itst ne etuht .
hur nge ana Ideologjtke e oreantzatIve.
Kesej klase t mungonte partta.1 mungunKosuve.fole shgiponjah
Vertu mer prIll t derdhte aufertne,
te peraroja revuluctonare.e ctla do te
Akull bresher mht lulert e roome,
Ne prenge e ltdhur,
themeluhej vetem pak vjet rre vone,past
Oe toka aftgipeve ca moa ket tjeter attne
Keshtjelle e trimeve
vdtg puett.Mtrepo,poet1 nuk gjemunte nO. te thahet blertmx,te zhduket 4rUfild,
Neper luftera e rritur.
1
ga dnembje per te mjeret.nuk
ankohej
regjimit ne fugt,por shperthente fttclIsh
Vallja a ehgtponjave rnd at ditie htdhe)
Kosove,me shekuj ne ruber;
em ne revulte e urrejtje.
Zemra trall shkrepettnte vtettm
Ne shekuj renkral,
blIokimt
"Vargjeve te Ilra"nga cenPertlake) horlzontt,gtellt a tureuLlt ndize),
1ulme.shferusje beteje,
zura e geverlse,nuk bert ge autor1 I ke
Marehtmt a ehgtpeve gjemonte hubulltme.
eur jo kurre nenshtrim.
Sdj permbledhje te revoltuhet,e as qe v
epre e ttj te mos njthej rtga popuIII.Ad
N ecto rrebeah ka fluturtm ehgtpuntabh
Lumje tt,muj nene Kusuve,
mtruesit e vepres se Mtgjenit,ge Ishin
Uhe fluturtmet haetn,ehttgjet e lIttee
Lumja tr per ete trtme.
te shumte,1 mblodhen shkrtmet e tIJ ne
Vergantt a shkputet nje shgLpe,ble,
lum per Shota e Alelle
poezt e ne pruze qe Ishin te butuard ne
Lum
per isd boleond.
Edhe roie gur kerht)ellea ,n3 emer pavdekeete.
urganet e shtypit,1 dekttloerefuen e t
shumzuan ne kopje te reja dhe 1 shpernd
N edo ettn mo) shgtpe ndrra t mbett njet,
lumja tr,per bece bejremtn,
ene dure me dure.Nje shperndarje te gie
Sa vjeattta,ea dtmra te argasen rtnine,
ker Lnentn e Gendeeten,
re paten veenertsht yJate Luftes hetio- Ta th yan buzgealmen,endrren ta trazuan
Lum per yjet e kesaj prenvere
nelhrimtere,kur u bene matertal 1 gmuUhe per pranveren,te rrIten daehurtne.
Qe ty u nene,te felen jeten.
er prupegandistlk Ilegal.Ne ft111m tevl
tit 1944,dual nje permbledhje e poeztve
Jaehte kutate vertu,zemra merrte plage,
lumja tt moj nene Kosove
te poett.pur ajo u cenzurua nga autort
Prenvera,endrr ,vegtm 1 bukur tehte,
Per djem e vaJtat qe tr ke,
tetet ejermane dhe keshtu bert qe ajo
Dellendyehet fluturontn,kudu drite e eg,
lum per lulet tud te kuye
te mus kete nje shperodarje te gjere .
Ti enderroje n dtmer,endrta e re ItLehte.
Qe luftojne per nje dite te re.
Vetem me ltrdntn e Shgtpertse dhe me
Buzgetthja jute-lule,karaftl,
erdhjen ne fugt te pushtetlt popullur,
Ejd MOj prenvere e kuye.
Zbukuruea a keaa) tuke me zlerre
vepre e Migjentt,gjett tretmentn e mer1
Ne balltn flamur-plege trendettl,
Qe te lulezuje Kosova ene,
tudr,ne belle te leterstse shcppe.Ndertja dite e enderruar he shekuj.
Ti plehtar 1 ndezur n netet kgeekvare.
kag,Interestmt t MdSd ve te ltruera per
Fale te qufte.rtnia Ime.
frguren dhe vepren e poetit Ishte I maDhe tokes mate q aq ahum e dehhe
dh.
Me etrall,plIsa t bardhe,shgtpe r. zebtlbtli
Me kujdestn e Partise e te pushtettt
Me mele,legjenda,krteme,rrebeehe,
popullor,ne vittn 1956 u sollen ne AtN)0 gurre gjaku t tale dt.M dite prIllt.
KOSOVAkE UHL Kle,OVAHL
dhe eshtrat e Mlllosh Gjergj Nlkolles,u
nderuan ato dhe u vendosen ne varrezet
(lekst per kenye)
Shum hernt rtnta t'u thye u vlla,
e deshoureve te populltt,ne gytettn
Ohe tke mbt krah ehgtporoaen tlututtm,
tij te lIndjes.
Kosovere dhe kosovare.
Otell t te perakugut,etuht vetettmahrt,
Per merlta te jashtezekonshme ne edur
le ngrItem; ne per Itrt,
Vezullt yjlhh,lulekuge,shkemni,drtte,agtm,
Te Ildhemt me bese shqiptere
ktmin e gjeneratave,Migjerd u nderua me
tItullin e lerte "Mesues I pupulltt"dhe
Prane flenturit kuq e zi.
RINIA INE
T't nreMe grushldt perserl:
me"erdherIn e Itrise" te shkalles se pa
Rinia Ime ngjyr bozhurt,
re.Ne gytettn e Shkudres u hap shteplaMe mire vdekje se ruberr.
RInt e-kuqe s1 flamurt.
muze e tlj,ku u vendos matertel I muar
Poshte roberla,shuvinizmr!
nge jete dhe krtjtmterta e poettt.Me eNrofte lIrta e komunrzmr!
Rinla Ime zemer-zjarrta
mu.n e 1.1j u emeruan shkolIcendermarrje,
E pempoehtur ne berrIkede.
Instituctune kulturore,rruge,pestaj gre
Kosovare dhe kosovere
pe amatore e prufesionale letrare e arr
Punetore,studente tsrettare,
Te lldheml me beSe shylptdre
Rinta Ime lule e rralle,
ttsttke etj.Puetet 1 kushtuan vergje,kum
Lule e bukur me yll ne
poztturet kenge,piktoret e skulptoret b
Prene flomurit proletor!
ene portrete,buste e permendore te ttj.
Ja fltUjMe Ne lifl,
R1nta tme herotkja,
Jd se beNeMi shkrumb e hl.
Here pas here,e sidomus ne raste jubtla
eehte e jotje Republtka.
re,mbt varrIn e tij behen humazhe me luPOshte ruberld.shuvinliml!
le te fresketa,orgenizohen mbremje letrare e kunterenca perkujtimure,seslone

krotte lirta e komunizmt.

Fage 12

L I R

Ohjetor 1981 Nr.b

1 A

Demagogjia nuk mund ta mbuloj dhunn dhe terrorin

Keto kohet e fundit ne shtyp,radio tes rre.Ai nuk gnjehet nga demagogjta dhe
hipokrtzia e atyre qe naten lyejne duarlevizion u shkrua,dhe u fol me te madhe
per"aksionet e shumeta punuese"qe u or- te me gjakun me te mire te bljve te popu
ganizuan me pjesemarrjen e njesive te af Ilit,kurse diten,orgatizojne "akstone te
rmates dhe poltclse se ardhur n Kosove, prbashkta vullnetare" me te rinjte tangst vise te ndryshme te Jugostlavise.Ar- ne.atyre qe hapn gjithe ato vorre te retikuj.shenime e reportazhe t shuete.ng- ja~ tani dashkan ta nderojne e zbukuritenne qiell rendesine e madhe te kety- rojne vendln tone.te vellazerohen e te
bashkohen me ne...Jo.vellazerim me vrasere"aks4oneve"per forcimln e dashurtse
dhe unitettt nemes rinise son dhe njesi slt e tij gjakatar,populli yne nuk ka
ve te ushtrtse e polttise.per farketIin pasur e nuk do te ket kurre.Per ta popu
e harmonise dhe bashkejeteses nemes tyre 111 yne ka vetem urrejtje.Se c111 sht
per forcimin e vellazerlmit dhe bashkiettt nemes tyre etj..etj.Gatt sa muk thuhet se keto njesi nuk kan ardhur ketu
per tjeter,por per te ndertuar rrug dhe
ura,per te hapur kanale e per t ndertuar ujesjellesa.per te rregulluar oborret
e shkollave e fabrikave tona,per t pyllezuar malet tona...
g` 1%;
Me anen e ketyre rasteve gesharake,shovintstet serbomdhenj po mundohen ta ge njejne e mashtrojne opinionin ne Kosov
dhe jashte saj.Edhe me kete rast shovinistet,po mshtrojne veteveten,kur po mendojne se njerezit jane aq naive sa te gen ,
jehnaqkoljdhetangjelnbajte qe u servir kuzhina propagandistike e
serbomdhenjeve.Se cili eshte mistoni dhe
gellimi i vertete i njesIve te huaja pos
licore e ushterake.tant e dtne mire edhe
njerezit jashte Kosoves,dhe e dime mlr
sidomos ne.kosovaret.ge per muaj t tere
po 1 ekspozoheml ounes dhe terrortt te
tyfe fashIst.
Populli ane i ka pare me syte e tij hijenat e Beogradit si i masakruan,rrahen,
poshteruan e plaktten studentet tan t
pambrojtur,si qelluan me bomba,snajper
e automatike mbi trupat e njome te motrave e vellezerve tane,si i ngriten kapaket e tankseve dhe gelluan mbi femijet
tane,st i gelluan dhe i torturuan edhe 1
rrahen dhe poshteruan
noereztt e pafajshem,vetem e vetem pse
Ish4n shqlptar...At ka pare keta krtminele,st levronin varrezat me tanke,si
sulmonin njerezit ne shtepit e tyre me
tanke e helikoptere,si gellontn popullin
me automattke nemes qytetit te tyre,i ka
pare ata te shkelin edhe atje ku nuk durohet,ne nderin dhe dinjitetin tone...
Gjate ketyre muajve te rende dhe gjat
gjithe historise se tij,popullt yn ka
pare uhume.prandaj ai nuk mashtrohet ku-

qeIlimi i vertete 1 tij per njestte e huajd pushtuese.tregon ajo qe ndodhi ne Prekaz.e tregun perleshja ne Gjetkove dhe
varrImi madheshtor i te rlut Nesimi Oana,
qe u vra mIzorisht nga keto njest.tregon
perleshja ne Podujeve,protesta ne Qend ren e studenteve e tregon urrejtja qe le
xohet ne syte e do kosovari.tregojne pa
rullat qe po shkruhen ane e kend ..Kosuves
me kerkesen e njezeshme:POLIEE IE HUAJ,
INt IUAJ !
SNKONI N SNIP

./ZIGON

PoPuw
N,.;

_DH6 26P1./64//

149

~~".."4

JANEn AKSIONET VULLNE2ARE

' USHTRIE DHE MILICISE
NE KOSOVE

Faqe

L I R 1 A

13

Dhjetor 1981 Nr.6

TIDICES SHQI[PrAIRE,
ASNIfi IPtilW11:))
LETR KOSOV S
NUIR, E ISHOJIMG Pflik IDAILt
T gjitha keto bashke me brutalitetin
Viti q shkoi u karakterizua nga vlimet revolucionare qe prfshine mbare Koso policor si dhe situatat e veshtira e te
ven dhe viset tjera shqiptare ne Jugosll nderlikuara qe po kalon Kosova,do dite
av1.1 gjithe populli yne dhe rinia e tij e m teper po i kalitin punetoret tane
e kuqe u ngriten ne kmb pr t krkuar mergimtare.qe t'1 perballojn veshtiresi
te e sulmet e gjithanshme te armiqve.
t drejtat dhe lirit e mohuara,per te
Kjo po shprehet qarte ne gendresen e vekerkuar Republiken e Kosovs.Krkesat e
dejta te popullit tone,u prkrahn dhe u ndosur,te shumics dermuese t punetoreve,ge u denuan dhe te atyre q jan ne
mbeshteten fuqimisht edhe nga punetoret
kosovare n mergim,te cilt gjate gjith hetime e n presione.
Nje nga synimet kryesore t serbomdhevitit zhvilluan nj aktivitet t dendur
patriotik e luftarak.Ata ciendruan te pa- njeve(te ciln mrgimtart dhe populli
tundur ne prkrahje t studenteve.puneto .yne i kan kuptuar me kohe)eshte qe perreve e fshatarve,n mbshtetje t mbdre mes masave represive e presioneve te depopullIlt te Kosoves.Kjo e terboi si UDB tyrojne njerzit tane(s1domos rinine)te
ashtu edhe perfaqesite diplomatike n pe. marrin rruget e botes.per te mos u kthyrenclim,te cilet nuk lan mjet pa perdor- er kurr me ne Kosove.Situata kritike qe
ur e gure pa levizur per t'1 shmangur pu p o kalon tanl Kosova,nuk eshte e para ne
netoret nga rruga e tyre e drejt.Por pe_ historin e popullit tone.Gjysher1t dhe
b aballaret tan,u lidhen forte me njeri
rpjekjet e tyre shkuan huq.Puntort as
nuk u pergane as nuk u tremben.nga presi- tjetrin dhe te bashkuar gendruan te pa
perkulur,ne tokat shqiptare,t trasheguonet.
kur puntort kan filluar te ara e te lara me gjak nga te paret tane.
Tani
vijne pr pushime ne vendlindje.prane fa- Ata me trimeri te rrall i bene balle egers1se anadollake,1 bn ball masakrave
miljeve t tyre,udbashet e Herlevlqit
e brutalitetit te kraleve serbe dhe terr.
nuk po . organ1zojne "tak1me"me punetoret
o rit te fash1steve ltal1ane e gjermane.
(pas1 e d1ne se nuk shkone kush n to ,
Me vone po me te njejten ciendrese perbae edhe po t shkojne,punetoret kerkonj
llogari,si viteve tjera)por kan nderma- l luan gjenoc1din titist dhe krimet e 808
se e flankovtqlt.Shembulli 1 tyre,duhet
rr nje fushate t papar burgosjesh e
te jete nje frymez1 t madh per do shq1arrestimesh.Shume punetore jdne arrestu- ptar.Prandaj,sot per do shqiptar te ndear ende pa arritur ne shtep1 kurse qind- rshem
e patriot.vehet s1 detyre e dores
ra te tjereve u eshte rrethuar shtepla
pa u qmallur m1rd me njerezit e famIlj;,s se pare.qd te ngulitet forte ne vendl1ndjen e vet dhe pa marre parasysh vuajtjdhe jane flakur qelive.Gjithashtu nj nu- et esakrtficat t mos largohet e t'ia
mer i konsiderueshem i punetoreve,do ktheje shpinen Kosovs.N ket menyre,ne
te po merren ne pyetje me kercentme e pr.
do t shkaterrojme nje plan t rrezikshesione te shumeta.Aq larg kane shkuar
em e djallezor te armiqeve.Sot me shume
shovinistet serb dhe veglat e tyre n
se kurre,Kosova jone e dashur.ka nevoje
Kosove sa t'i akuzojn punetort per ve- per
. bljte e vet.Ne keto situata,te braper penale,pse jdne antaresuar n klubet ttsesh atdheun(qofte edhe me preteksin
e punetoreve shqiptar ne mergim. se do ta ndihmoje luften edhe nga jashte)
Masa te jashtezakonshme po ndermirren eshte barazi,me ate q quhet sabotim i
edhe ne vendkalimet kufitare,ku puntor- luftes.
et shqiptar maltretohen.kontrollohen imTe ikesh sot nga Kosova eshte njesoj
tesisht dhe mbahen ne burgim kufitar
sikur t'i osh duarte nga istikami,kur
P4
asnj faj me dlte e jave te tera
Gjate ketyre diteve q pu netort ndodh armiku krkon dorezimin tend.Ne pergjithen n Kosove,po shohin pr se afermi,dhu esi kt t vertete e kane kuptuar punetoret tan n mergim,prandaj jane aq shu
nen dhe terrorin e pashoq,qe po ushtron
m te lidhur me vendlindjen dhe fatet e
regjimi mbi rinine e popullin tone,po
Atdheut.
shohin edhe masat e shumeta antishqiptaMe siguri n t ardhmen edhe qendresa
.re,qe po ndermirren me qllim qe t'ia z
perpjekjet e tyre,do te forcohen e kune
ne frymen popullit tone,ta nnshtrojne e
solidohen edhe me teper.
shkombetarlzojne ate.

(PJESr NGA FJALA E NJ PUNTORI KOSOVAR,

MBAJ1UR N MBRrMJEN FESIIVE Tr 28 NEN1ORIT,ORGANIZUAR NGA PUNrTORr1 SHOIPIAR
N R.F. GJERMANE)

MIREMBREMA KOSOVA JON HEROIKE!

Ne bijte e tu merglintare,bijte e tu te
ndershem,jemi tubuar ne kete nate,te festojme 28 NentortnAtten e Fldmurit tone
t lavdishem dhe diten e ltrImIt te nenes sone Shqiperi.
Nena jone e dashur Kosove,gjendemi larg gjirit tend dhe te njerezve tane.por
gjithmone marrim fryme se bashku me ty.
Th kujtojme nend jone e dashur ne enderr
e ne zhgenderr dhe sa here qe mendujow
pr ty na rrjedh1n lotet rreke tageve to
na te zbehura.Ne vertete jemt Idry dtdhe
ut por nuk harrojme amanetin e vellezerve dhe motrave tona,djemve dhe vajzave
nenave dhe baballarve tene.qe na poros1
ten te. gendrojme besnik ty nene Kosove.
Kjo porosi sidomos teni eshte bere kushtrim per ne,kur shovinistet serbomdhenj
kane vu nj peshe te rende mbi trupin tend plot plage.
Nna jone e dashur Kosove,mutgu pu etr
ohet e gilthnje e me shume erre:ohet na
tyro.Ne btjte tu jemt tubudr ketu dhe me
ndojme per ty,per hallet tua dhe bJkurtte e shumeta qe ke dhe zemrdt na kollen
flake,mendojme per epopete tua te Idvdtshme dhe flamurin tone ngadhnjImtar.Sot
mbi ty Kosova jone e shtrenjte,mbreteron
acar,lulet kane zene te vyshken,pullozet
e shteplve jane te mbuluard me Mjeytill,e
mbi kalldremet e rrugeve tua menuvrojne
kercenueshem tanket jugosliove.Ojemte
dhe vajzat tua me te bukurd jane mbyllur
burgjeve q te shpetojne ty nend jufie Ko
sove nga kuledra serbomodhe.Nyo gjIrt
yt jane grabitur pasuri te shumta,tan1
nga raftet tud po nxirren qmdrd Ilbra e
tekste shkollore,u eshte vu dryyl shume '
InstItucIoneve arsimore,voglusheve tu te
njonw ne vend te antes me Ilbra kraheve
u rrjedhin lotet pa pra per te ofermtt e
vrare e te burgosur.jdne larguar ngd pund e shkolla mijera shqiptar te ndershem,
po sulmohet do gje e vlefshme qe ke.
Jenn tubuar sonte bljte e tu besnik
dhe donjerit i shthen rrudhat e ballit
per ty Kosova jone thdllemddhe.Ne kete na
te,na kujtohet do gje qe po ndodh
trupin tend te bukur,na kujtohen tortu rat e shumeta qe bene milicia spe.rele e
Beogradit dhe kriminelet e UUB-se mbi ve
llezerit tane,mbi motrat tona te ndershme.mbi bijte tu revoluctonare dhe nw lot
ne faqe nderojme herotzmin e tyne dhe
qendresen tende.
Ne mergimtaret tu me kohe te jenn betu
ar se kurdohere na ke me vete.Per ty nuk
do te kursejme dl plken e tundit te gjakut.luften tone te drejte do ta ojnw de
ri ne fund,peshn e rende qe ke ti u ne
ne Kosove,motoja e pergjlthshnw ne marshlm tone ngadhnjimtar eshte:JA VUEKJE
JA LIRI!
RROFTE POPULLI YNE HIROIK!
RROFTE KOSOVA JONE KRISHNIKE!
RROFTE 28 NENIORI-DIIA L fLAMURIT!

UDHETIM1 1 KURBETQIUT

L I R I A

Fage 14

TE DASHUR LEXUES,

Dhjetor 1981 Nr.8

LAMTUMIR VENDLXNDJA E DASHUR

KOSOVE!

Demonstratat paqsore q f zhvilloi n mnrs e n prill t ktij viti populli yn,shovininistt serbomdhenj i shtypn me zjarr e hekur.Njsite e policis speciale shtin pa pushim mbi demonstruesit e pa armatosur dhe vran qindra vllezr e motra tona.Vala e dhuns
dhe terrorit policor nuk u ndal as pas demonstratave masive dhe po vazhdon me trbim t
paprmbajtur.Qeveritart e Beogradit dhe telallt e tyre n Kosove,nguln kmb se n t
gjitha demonstratat q u zhvilluen n Krahine,nga dora e polic1s u vran vetm nnt veta.Por e vrteta e hidhur nuk mund t mbulohet me asnj genjeshter.:' , . qe ishte
autor dhe dshmitar i ktyre ngjarjeve tragjike dhe t lavd1shme,terhogi nga thonjt e e
tnikve me dhjetra kufoma gjat demonstratave.Shume shqiptar tjer t pafa,ishem,u rre mbyen dhe u zhdukn nga patrullat policore q kishin zn do rrug e skut,q edhe sot
e ksaj dite nuk din kush pr fatin e tyre.
Populli thot:"dardha e ka bishtin prapa".Kriminelt titiste,tani pas sa muajsh,kan fi
lluar ti kthejn kufomat e shum viktimave q deri mb tani i "ruajtn"npr frigorifere,
duke trilluar rreth vdekjes s tyre.Kshtu ndodhi edhe me nj t ri patriot,nga nj fshat
i komuns s Vugiternes.Ishin ato dit heroike kur i.gjithe populli yn ishte ngritur n
kmb dhe kishte dalur n demonstrata,pr t krkuar t drejtat e veta.I ndjeri drejto het pr n spital,q t drgonte nj t afrm t plagosur n demonstrat.Posa hyn n ob
orrin e spitalit,njsit e policis serbe,q pritnin "gjahun"u turrn me rrembim drejt
tyre.I plagosuri duke par gjendjen kritikearrin t fshihet e t shptoj nga kthetrat
e tyre,ndrsa shoqruesi i tij kapet nga duart milicue gjakatar.Q nga ajo dit kaluan
muaj t tr,familja Ademi nuk diti gj pr birin e vet q e rrriti dhe e shkolloi me nj
qind mundime.Para pak ditsh Aliu,vellau i tij,muar telegramin e kobshm nga Zagrebi,ku
tHuhej;-"T vini t merrni kufomn,q ka vdekur n fatkeqsi komunikacioni".,dhe asnj
shpjegim tjetr nuk ipej rreth tij.N t vrtet i ndjeri u rrmbye dhe u torturua pr vd
ekje nga udbasht kriminel.Kt e vrteton letra e shkruar nga vet dora e tij,para se
ta linin forcat e fundit.
Letra q po botojm n origjinal ktu i drejtohet nns s tijajo tregon art pr mora
lin e larte t tij edhen ato aste kritike,pr dashurin e pakufishme ndaj Kosovs s
dashur,flet pr qndresn heroike dhe idealet e larta,t njrit nga shum yjet e pashuara,ge ran ksaj pranvere pr lirin e popullit dhe atdheut.

1-,e31.4eAr1--) -.., en.a.

4.4i..1.:4-se-ffira

.0"

..1

p i..._45 t&-

-7

)1,. 1c."era. e-ircrlc..

.. yral.4.40a..7

boir- Inn,ii. r4n.crra. 12.3j.- Le-ti:a - Inn.. siral..,-.~-,,

liVair-alck&s.i.. / 1/4LAir:Ar- i.t. lic...1-:~r_

-

va. 4aisti-ri...inc. rr4A.

Ball pr ball u doli tankeve

Duke thirrur s'kemi frige:
U tundi grushtin aeroplaneve:
Rroft Kosova,Republik!
E burgosn e torturuan,
I than kurr s'do te shohsh drit
Dhe prej tij kto fjal degjuan:
Rroft Kosova,Republik!

I bjn lajka e dredhi,

I ofrojn para e pozit;
Ai thirri prsri:
Rroft Kosova,Republik!
Dhe sikur gjoksin e drmuar
N dy copa t'ia ndajn me thik,
N zemr t tij do t gjejn t shkruar,
Rroft Kosova-Republik!
KOSOV E KUQE
E kuqe gjithmon
N shekuj pr liri,
Kreshnikja Kosov
E kuqe n Histori.

Srish n kt pranver
T skuqi rinia
Dhe prap ti do t skuqesh
Gjersa t vij liria.

Se. r..3-cilvjalac... ,:ve-Lo. .2.4" ' -...12.1.47. ...4.1ou Irly.cad

rYlmoii_in.

U ngrit biri i Kosovs

Mitralozit lu hodh n gryke.
Ngriti zrin para bots:
Rroft Kosova,Republik!

Deshn t te nxijn
Korbat gjakatar;
Ti,e kuqe mbete
Nga gjaku i pathar.

iaLacur,

RROFT KOSOVA , REPUBLIKEI

rr"-

biLL rirrabr. C111-2. -r- Z1.4r:". wsa.w....4::ai

+1441_ ra Li
-S Gt 11.4?-lr ,b, ki

pc...r. 1.4E. 1-rj14)-t

Nrerft

Lotwac- -

Slat rt.". 1

jetira. a Icabon naind4

1.,..c:esois4E.

ri...,,,,,

- vil.2,(4- 1

CLOft CILL-

-1;:i

Lje-.5.

----""
in------,
;
i. lc.orss

LiLl.i.l...4:_ I
lia

r421

s.zab ILI 41: .

per-111U. 512-lirbar OlO rt.i...-viLl

Cm..542Li.jcA5 ii- ASri-Vicac...~.

14. -gaZ' ,..t,.onrt" rt-srui.iniio

-

11~1... rE.-...h.inag..51. e. itie-i.o.. -Lr.

f. iracji
3
- eiriLele...". r4Z.rlii_iitC.9.0,2-... _.;. _
.

,
.

I I
i

_.._i__.!...1

1-00012tuiV2i.~ 12(d101_ s.,rse icncuric~....,

1..,,casvit~ur

VezzaLirsila e. ell".4.44...o..~- I
.

KJO TOKE T RRITI

Kjo tok te lindi o bir,

Me buke t saj ti u rrite,
Uj t paster nga kjo tok ke pir,
Ohe me gjak ti e ujite.
AMANET MOJ NENE
Kudo qp te vdes moj nn
dua trupin te ma krkosh,
dua lot t mos derdhsh
me flamur kur t'me mbulosh.

Kur flamuri te m mbuloj,

Ti,mos qaj,moj nna ime,
I qet ne varr un do te pushoj.
Paskam rene,per tokn time.

Nga gjdku yt lulkuqe do t elin,

Arome t kendshme do t leshojne,
N zemrat tona trimerin mbjellin
Dhe ato per ty do te kendojne.

Faqe 15

Dhjetor 1981 Nr.6

LIRIA

TEKZTE PER KENGE REVOLUCIONARE DHE PATRIOTIKE

BESA BESt
(e prshtatur)
Besa bes nj bes kemi dhn
Ty Kosov ne t kemi nene;
T keml dhn bes e t kemi dhn fjaW
Shpirt e zemr t kem1 fal.
Besa bes nj bes kemi dhn
Tok t huajit mos me i ln,
Esht e jona,t part na e kan ln
Kush mos t'na e prek se vdesim t'tane.
Besa bes nj bes kemi dhn,
T gjith do te vdesim pr ty o nn.
Jemi shqiptar me bes t madhe,
vdesim me nder s'jetojme me marre.
Besa bes nj bes kemi dhn
Ty Kosov t lir do t bjm
Oo t t lajm prap me gjak
Se erdhi koha t marrim hak.
USHTON TOKA E KOSOS
Ushton'toka e Kosovs
Armiqt dridhen e tradhtart
Perballe tankeve t'Beogradit
Tundin grushtat o kosovart.
Hej moj Kosov o shkmb e gur
Vr1tesh e pritesh-o pr flamur
Me armikun o gryk pr gryk,
Per 11r1 o pr Republ1ke.
0 TRIMA LUFTTAR
U ngrit n kembe o e gjith Prishtina,
Ferizaji dhe Gjakova
Podujeva e Mitrovica...
N'kembe u ngrit o e tr Kosova
Hej moj Kosove o shkmb e gur
Vritesh e pritesh o pr flamuretj
M ngadal bish e Beogradit
Se kjo tok o sht e jona;
Per lirin e vatanit
T gjith ne jemi o Mic Sokola.
Hej moj Kosov o shkmb etj..
Vajza shqipe e djem sokola
Mbi tank hidhen,mbi mftraloza.
Po quditet o e gjith bota
far rinie paska Kosova.
Hej moj Kosov-oshkemb etj..,.
MOJ KOSOVE 0 MOJ MALESORE
(e prshtatur)
Moj Kosov o moj malesore.
Pak na u duke e shum na dole.
Pak na u duke e shum na dole.
Tankut para gjoksin i nxorre.
Tankut para gjoksin i nxorre,
Me grusht lart armikut i fole:

(E prshtatur)
0 trima luftetare,
0 bijt e Skenderbeut,
Krkoni shqipetare,
L1r1ne e mmdheut.
Se mjaft m moj Kosov
N vuajtej,roberi!
0 djem shtrengon1 grushtate
Ja vdekje,ja lri.

RAT JU PR KOSOV!
Kosova martire
Me gjak gjithmone e lar
U la prsri
Me gjak t dlir shqiptar.
U skuq toka jon
Me gjakun tuaj r1nor,
0 motra dhe vllezr
Q na rat dshmor.
Rat ju pr Kosovn
Rat ju pr liri,
Lavdi ju qoft o lule
Lavdi pr jet lavdi!

Sot lipset me flamur

T ngritemi pr liri,
Se nuk e lm jo kurre,
Kosovn nn Srbi!

Nuk duronit jo
Zgjedh e robri.
Ndaj e ngritt ju
Gtushtin pr liri.
Se mjart m moj Kosove,
Nen tanket armike
N vuajtje,roberi!
Po rnkonte trolli,
0 djem shtredgonl , grushtat ':Ju hapt gjamadanin
Ja vdekje,ja liri!
Sikur Mic Sokoli.
Rat ju pr Kosovn
0 trima lufttar
Rat ju pr liri,
T luftojm ne nat e dit,
Lavdi ju qoft o lule
Ta bjm ne kosovaret.
Lavdi pr jet lavdig
Kosoven Republike!
Se mjaft m moj Kosove,
N vuajtje,roberi!
0 djem shtrngoni grushtate,
Ja vdekje,ja liri!

"Herlevi o krye lopa.

S'na frikson me tanke me topa.
As me topa,as me aviona,
Jem shqiptar o e jem shqiponja.
Jem shqiptar o e jem shqiponja,
Te gjith jemi o Mic Sokola.
Jem shqiptar o e jem shqiponja,
Se kjo tok o bre sht e jona.

Rat ju pr Kosovn
Pr t mos vdekur kurre,
Gjakun tuaj n lufte.ne,
Do ta kem flamur.
Luftn q filluam
Ne do ta vazhdojm
Amanetin tuaj N vend do ta qojm.
Rat ju pr Kosoven
Rat ju pr liri,
Lavd1 ju qofte o lule
Lavdi pr jet,lavdi!

KAM QENDISUR NJE SHAMI

Kam qndisur nj shami
Me shqiponj kuq e zi.
Mbi shqiponj kam shkruar pa frik,
Rrofte , Kosova,Republike.
Kt shami t'kuqe si ijarri,
S'mund t ma grise dor srbomadhi.

Se kjo tok o eshte e jona,

Ne luftojm pr t drejtat tona.

Se Kosova ka shum shqipe e Marigo,

Q e skuqin me flamuj atdheun kudo.

Ne luftojm e s'kemi frik ,

Pr liri o pr Republike."

Dhe s shpejti ty o nene do t vije nje dit,

Kur e lir te valoj shqipja dhe KOSOVA,REPUBLIKE!

Gjak na pikojn zemrat

Por ne nuk mbajme zi;
Nuk qajm pr dshmort
Q bien peer liri.
Nuk ju harrojme kurre
Por,gjithmon ju kujtojme,
Kngt me t bukura
Pr ju do t kndojm.
Rat ju pr Kosovn
Rat ju pr liri,
Lavdi ju qoft o lule
Lavdi pr jet,lavdi!

Fdye

16

L1RIA

SHKOLLA SHQIPE NE S HENJESTER TE

SHOVINIZMIT MAO.EDON
Udheheqja titiste,q krijoi prej lecka P randaj protestat e tyre,nuk permbanin
vetem kerkesen ge mesimi te zhvillohet
sh Federaten jugosllave,pasi rioushtoi
tokat shqiptare,filloi te vej ne zbatim ne gjuhen shqipe por ne vetvete ngerthebile edhe me me vendosmeri,politiken asi nin shume kerkesa tjera.Ata gjithashtu miluese dhe shkombetarizuese ndaj popull shprehnin perkrahJe e solidaritet me ve
it tone t filluar qe nga krajlet serb. llezerit e tyre ne Prishtine.
Pas ngjarjeve te Kosoves,shovinistet
Natyrisht,ne kete kuader,Titoja me shoke
u kujdes qe edhe klikes shoviniste t Ko magedon,te alarmuar e ne panik,nga protelishevsklt,t'l mbetej pJesa"e vellaut te stat e fuqishme te popullit,sulmuan frovogel"ne tokat shqiptare.Keshtu pa pyet _ ntallsht jo vetem shkollat shqipe ne Maa
ur vullnetin e popullit tone dhe as gja- qedoni por edhe historine,simbolet e flgurat tona kombetare.Goditje te renda ka
kun e tij te derdhur,per te jetuar i li
re e i bashkuar u lan territore te tera P esuar sidomos edhe pak di aresim shqip
shqlptare nen meshiren e shovinisteve t cle ishte ne Magedoni.Jane ndryshuar po terbuar magedon.Per kete nuk pati kund- thuajse rrenjesisht te gjitha planprogra
rshtim as klika shoviniste serbe e Ranko met e shkollave shqipe,po ndryshohen shu
vigit,pasi ishte e bindur se miku i zem- me libra e tekste mesimore e disa prej
tyre jane ndaluar krejtesisht.Aq shume
res Kolishevski me shoke,do te tregohej
edhe me t papermbajtur se edhe vete ai eshte erresuar logjika shovinisteve maqe
ne shkombetarizlmin e sllavizimin e toka don sa t'l ndelojne edhe perdorimin e
ve shqiptare.Dhe n t vertete ashtu ngj shume librave shqipe qe botohen ne Kosoau.Historia dyzet vjeare e popullit to- veKeshtu ka ndodhur me llbrin e histori
trishtue- s te Ali Hadrit,per te cilen jane pergj
ne ne Maqedoni,eshte nga me
shmet.Mbl popullin tone neMaciedon) u b- egjur penalisht,arslmtaret ge jane sherne masakra maslve dhe u ushtrua terror i byer me te.Te gjitha tekstet e ndrysuavazhdueshem policor,me mijera shqiptar ra e te ndaluara eshte vendosur te zevete pafajshem,u denuan dhe u kalben n bu ndesohen,me tekste t perkthyera nga margun famekeq te Idrizoves e ne kapidane qedonishtja.
tjera.Ne nivel republikan u formuen inst
Ne mungese te librave(sidomos te gju Itucione e shtabe te veanta me gelllm
hes shqlpe,historlse e gjeografise)nxene
qe te perjetojne pushtetin magedon ne
sit po detyruhen te mesojne permes shenltokat shqiptare.
meve.
Ne sherbim te ketij plani,u shperngu,
Ne Maqedoni,qe nga luftet e ktej jane
len me dhune dhjetera,mljera shq ptar
ndermarre masa represlve kunder mesimdhdhe ne vend te tyre po sillen elemente
enesve shcilptdr dhe intelegJencies perpa
sllave,nga Gregia e vende tjera.masa te
rimuireAleresohet se ge nga vitl 1946 e
jdshtezakonshme jane ndermarr e po nde- deri n prag te demonstratave,n MagedormIrren kunder kultures e shkolles shqi- ni jane burgosur perjashtuar nge puna
pe.Dhe po te flaslm me gjuhen e fakteve, mbi 500 arsimtare shqlptar.Kurse sivjet
del se mbi 23-mije temi shqlptar.mesojne
kyesht bere nje aksion qe ka marre tipa
ne gjuhen maqedone dhe kjo prbene gjys- ret e nje fushate t organizuar shteteromen. e numrit te pergjithshem te nxenes- reDerl me tanl,jane arrestuar e larguar
ve shqiptar.kurse gjysma tjeter mesimin nya puna mbi 100 arsimtar shqlptar.Vetem
e ndjekin ne te dy gjuhet dhe vetem nje ne komunen e Tetoves,ne prag te flIllmIt
pjese e vogel(kryesIsht nxeneslt e visete vitit te rl shkollor,u larguan nga puve molore,kane te gjltha lendet ne gjuhe
na 18 mesimdhenes,ne kete komune ky proshwe).Per apsurditet,kete gjendje,Sek- ces po vazhdon edhe tani me Intenzitet
retariati RepublIkan pr shkence e arsim te shtuar.Ne fshatin SIREC u denuan me
te Magedonise,perpiget t'a spjegoje me
burgnm 7 arsimtare,pse gjate vitit te ka
"deshiren e nxenesve dhe prindeve t tyluar shkollor kishin regjistruar mblemrre,ge mesimin ta ndjekin n gjuhen maqe- at e nxenesve ne perputhje me normat e
dune:Per habi nuk dihet deri me tani ndo drejteshkrimit shcop,pa prapashtesen manje rast,qe femiu magedon,te kete shpre- qedone "ski".Represione ndaj arsimtareve
hur deshiren te mesoje gjuhen shqipe apo
shqiptar jane nWermarre edhe ne komunen
ndonje gJuhe tjeter.Ne kete dretim gje- e DIbres,Kumanuves Struges etj.
ndja paragitet me kritike ne shkollat e
Me preteksin " e lirise se besImIt temesme e te larta,ku shovInIstet magedon
tarnme te madhe shovinistet,po inkurajone preteksIn e "mungeses s kuadrit",te
Jne e perhapin relegjionin.Kjo ka bere
"yllazerimIc e bashkimit","patriotizmit
qe nj prqindje e madhe e fmijve shgljugosIlave"et'k_
ptar t ndjekin shkollat(mejtepetlfetare
pjesen dermuese te nxenesve e studenteve
me t cilat eshte angazhuar nje ushtrl e
shqlptar i kane detyruar te mesojne ne
tere prifterinjsh.Duket Paradoksale por
gjuW., ri maqedone.Shembull tipik per kete
ne Magedonlne Perenclimore ne keto fare
shte Universiteti i Shkuplt,ne te cilin
shkolla fetare,jane perfshir rreth 25 mi
studjojne 2365 shcliptar.Nga te gjitha fa
je femlje.
kultetet e deget qe i ka ky univesitet
Goditjet e shovinisteve maqedon ndeJ
vetem ne Akademine Pedagogjike,dega e GJ ,shkolles shqipe,ne te ardhmen do te inteuhes shqipe,per studentet sholptar mesiffisifikohen edhe me shume .Kjo del clarte
mi eshte organizuar ne gjuhen amtare.Per
nga shume materiale t SekretariatIt Rekete aresye si dhe per diskrimlnlmin e
publIkan per Shkence e Arslm sl dhe nya
gjithanshem ge tu behet studenteve shqldeklaratat nervoze te krereve republIkaptar,para pak kohe u organizua nje prote
ne,te cilelkercenojne per masa te reja
ste e fuqishme,nga studentet shqiptar.
dhe shajne e shpifin popullin tone.Por
GjIthashtu edhe standardi jetesor i tyre
populli yn as nuk frikesohet e as nuk
shte shume i ulet n krahasim me mesata
mashtrohet nga armiqte e tlj.Populli shq
ren e studenteve te Republikes.Nga numri
iptar ne Magedoni,me nje guxim te rralle
i pergjithshem t shqiptareve ne kete uni
u ka perballuar shume stuhive e rrebesheversitet,vetem 489 veta shfrytezojne buve shoviniste dhe ka nje tradlte te shke
rs ose kredi,kurse ne shtepite e student
lqyer ne luften pr te drejta e 1)r).Ali
eve (barakat e mbetura qe nga termeti i njeh mir shovinistet magedon e planet
viti 1963),banojne 430 studente shcliptat, e tyre djalliore dhe do te dije t'l mbroje drejtat e veta.

Dhjetor

1981 Nr.6

EIMIE RRENA KA
KIJFI
Genjeshtrat e trillimet e udhheqsve jugosllav, tani m jan br nj ushqim i pCrditshem e bajat per qytetart e zakonshem e sidomos per kosovarCt. Kshtu ngjau edhe me
mledhjen e Komitetit Qendror te LKJ q u
mbodh me 18 tetor per te shqytruar e miratuar
t ashtuquajturn platformen politike te
LKJ pr KosovCn". kte far maskarade u
ngriten njeri pas tjetrit krert titist n garn,
se cili po shan e shpif me shume popullin tone.
Me nj pompozitet t neveritshm e muarr
fjaln edhe prosovjetiku e intriganti i mbaruar, Millosh Miniq. Q n fillim ai lajmeroi
pjCsmarrCsit se n fjaln e tij do te prpiqet t'i
bCnC nj rndsie t vegante dhe nuk mund te
iu lihet as historianve. Pasi sakaton n menyre
t palejueshme (ai gnjen se shoku Enver i
quan kosovart shqiptare jugosIlave) disa citate t Shokut Enver n Kongresin e 8-t, fillon interpretimin e tyre sipas deshirs dhe
mendjs se tij t turbulluar nga shovizmi sCrbomadh. Ai n qendr te vemendjes pr demaskim" v deklaratn e shokut Enver n
Kongres, lidhur me bisedn e tij q pati me Titon n vitin 1946 rreth fatit te popullit t Kosoves dhe viseve tjera shqiptare n Jugosllavi.
Sipas tij, ajo q thot shoku Enver lidhur
me keto bisedime nuk sht e vrtet, pasi
keshtu ka shkruar njfar Josip Gjergja q
paska qen pjesemarres n kto bisedime. Por
theksin kryesor Miniqi e v n at se Enver
Hoxha mendon se Tito s'Cshte m q t mohojC ate.." Qfar t'i thuhet kesaj pos nj gCnjeshtCr me bisht. Dihet botCrisht se ajo qe u
tha ne Kongres pr kt takim sht then pik
pr pik n librine shokut Enver Me Stalinin" qC u botua n dhjetor te vitit 1979. Aty
thuhet Titoja me pyeti se mendoja une per
Kosoven," KOSOVA dhe viset tjera shqiptare
ne Jugosllavi, i thash une, jane toka shqiptare
qC fuqit e medha padrejtsisht ia shkCputen
Shqipris; ato i prkasin Shqiperise dhe duhen t'i kthehen Shqipris. Tani q ne jemi dy
vende socialiste CshtC koha q ky problem t
zgjidhet drejt. Titoja me tha: Jam dakord,
ne e deshirojme kt, por tash pr tash nuk
mund te bejme gj, sepse nuk e kuptojn sCrbet nj gj te tille." Pra ky pohim i shokut
Enver u publikua qysh gjat vitit 1979, kur
Titoja ishte gjalle e shendosh si molla", bente udhtime e priste delegacione (ai vqiq ne
maj te 1980-ts). AtCherC nuk mbetet tjetr
pos te pyesim? Pse Titoja nuk e demantoi kt
e zotit minik ti themi. Edhe rrena ka nje kufi.