Do. Dr. Mustafa ASLAN, Uzm. Ecz.

Nilfer ORHAN
Gazi niversitesi Eczaclk Fakltesi Farmakognozi Anabilim Dal
marslan@gazi.edu.tr, nsendogdu@gazi.edu.tr

Obezite Tedavisine
Yardmc Olarak Kullanlan
Doal rnler

ilo kontrol ve salkl beslenme ile ilgili ilk yazl bilgiler ok eskilere dayansa da, bu amala kullanlabilecek gda ve ilalara olan youn ilgi, 19.
yzylda sanayileme sonucu obezitenin yaygnlamas ile balamtr. O

gnden bu gne insanlar, karbonhidrat ieren gdalardan uzak durarak, lahana orbas gibi belirli gdalar tketerek veya nlerine sirke, greyfurt gibi baz eklemeler
yaparak kilo kontrol salamaya almlardr.1
Fitoterapi, birok hastalkta ilalarla tedaviye destek olarak veya tek bana

kullanlmakta ve fitoteraptiklere olan ilgi her geen gn artmaktadr. Piyasada

suda zlerek kullanlan kuru ekstreler, konsantre bitki ekstreleri, bitkisel karmlar tayan tablet ve kapsller, sulu-alkoll ekstre ve tentrler eklinde birok bitkisel rn bulunmaktadr. Gnmzde 50nin zerinde tek madde/ekstre ieren rn
ve 125in zerinde patentli kombinasyon eczanelerde ve eczane dnda (aktarlarda
ve internet zerinden) satlmakta ve kilo vermeye alan obezite hastalarna birer
sihirli denek gibi sunulmaktadr. Ancak bu amala hastalar tarafndan kullanlan
rnlerin ounun etkinlik, gvenilirlik ve kaliteleri hakkndaki bilgiler yetersizdir.2
Bu yazda kilo kontrol amacyla yaygn olarak kullanlan doal rnler tantlacak, etkinlikleri ve gvenilirlikleri yaplm bilimsel almalar nda irdelenecektir. Bu amala kullanlan bitkilerin endikasyonlar ve etkiden sorumlu madde
gruplar Tablo 1de gsterilmitir.3

mised say 23 - 24 mays 2010

91

Obezite Tedavisine Yardmc Olarak Kullanlan Doal rnler

Tablo 1: Obezite Tedavisinde Kullanlan Bitkiler ve Etkiden Sorumlu Maddeleri 3

92

Bitki Ad (Familyas)

Bildirilen Teraptik Endikasyonu

Etkili Maddeler

Amorphophallus konjac (Araceae)

Obezite, lipit ve glikoz metabolizmas zerine

etkili

Lif

Ananas sativus (Bromeliaceae)

Sellit, dem, hemoroid

Bromelian

Betula alba (Betulaceae)

Sellit, dem, hipertansiyon, protein

metabolizmas zerine etki

Flavonoitler, saponinler, uucu yalar

Camellia thea (Theaceae)

Obezite, protein metabolizmas zerine etki,

sellit

Kafein, tein, teobromin, teofilin, tannik asit

Carica papaya (Caricaceae)

Obezite, selulit, sindirim problemleri

Papain

Citrus aurantium (Rutaceae)

Obezite

Adrenerjik aminler (sinefrin)

Citrus decumana (Rutaceae)

Obezite, sellit

Lif, flavonoitler, fenilalanin,

Filipendula ulmaria (Rosaceae)

Sellit, hiperrisemi, guatr, artrit, artroz, dem

Salisilik asit trevleri, flavonoitler (spireozit,

kersetin)

Fucus vesiculosus (Fucaceae)

Obezite, sellit

yot, msilaj, fitosteroller, tetraterpenler

Garcinia cambogia (Clusiaceae)

Obezite, lipit ve glikoz metabolizmas zerine

etkili

Hidroksisitrik asit

Gelidium amansii (Algae)

Obezite, kabzlk, iritabl kolon, gastrit,

diverticulitis

Agar-agar

Ginkgo biloba (Ginkgoaceae)

Hcre yalanmas, damar hastalklar,

hemoroid, varis

Bioflavonoitler, flavon glikozitleri (kersetin,

luteolin)

Gymnema sylvestre (Asclepiadaceae)

Obezite, lipit ve glikoz metabolizmas zerine

etkili

Gimnemik asit

Hieracium pilosella (Asteraceae)

Obezite, sellit, dem, hipertansiyon

Polifenolik asitler (kafeik, klorojenik), tanenler,

flavonoitler

Hydrocotyle asiatica (Apiaceae)

Sellit, varis, kapiler frajilite, hemoroid

Asiatik asit, madekasik asit, fitosteroller,

flavonoitler, triterpenler, tannik asit

Ortosiphon stamineus (Lamiaceae)

Obezite, kilo kontrol, dem, guatr

Lipofilik flavonlar, potasyum, ortosifonin

glikozit

Passiflora incarnata (Passifloraceae)

Stres, anksiyete, uykusuzluk, astm,

nrovejetatif distoni

Flavonoitler, alkaloitler, steroller,

hidroksikumarin

Paullinia sorbilis (Sapindaceae)

Obezite, asteni, fiziksel aktivite ve mental

konsantrasyonu arttrc

Kafein, katein, kolin, tannik asit,

Phaseolus vulgaris (Fabaceae)

Obezite, lipit ve glikoz metabolizmas zerine

etkili

Lif

Plantago ovata (Plantaginaceae)

Obezite, lipit ve glikoz metabolizmas zerine

etkili, kabzlk

Msilaj

Rheum officinale (Polygonaceae)

Kabzlk, hemoroid, safra ve karacier

hastalklar

Ac bileikler, tannik asit, antrakinon

glikozitleri

Taraxacum officinale (Asteraceae)

Sellit, lipit ve glikoz metabolizmas zerine

etkili, kabzlk, karacier hastalklar

Taraksasin, inlin, p-hidroksifenilasetik

asit, 3-4 dihidroksisinnamik asit, steroller,
triterpenler, flavonoitler, karotenoitler

mised say 23 - 24 mays 2010

Tablo 2de ise bitkilerin etki mekanizmalar,

etkiden sorumlu maddeleri ve bu maddelerin gnlk kullanm dozlar hakknda bilgi verilmektedir.
Tabloda baz maddeler iin iki deer aral bulunmaktadr, bunlardan ilki maddenin tek olarak yer
ald preparatlardaki dozu, dieri ise kombinasyon halinde bulunduu preparatlardaki dozudur.3
Obezite tedavisinde yararlanlan bitkilerin
etki mekanizmas; a. dorudan etkililer ve b. dolayl yoldan etki gsterenler olarak iki balk altnda
incelenecektir.

norefedrin, pseudoefedrin, norpseudoefedrin gibi)

sempatik sinir sistemi zerine etkilidir.
Yaplan klinik almalarda oral yolla uygulanan 40 mg efedrinin bazal metabolizma hzn
arttrd ve termojenezisi uyard kantlanmtr.
Efedrin, norepinefrin salverilmesini arttrarak itah azaltr; santral sinir sistemi zerindeki etkisi
dkken periferal etkileri dier itah basklayclarna kyasla ok daha fazladr. Ayrca efedrin kalp
hzn, kan basncn ve termojenezi de arttrr.4,5

1. Dorudan Etkili Bitkiler

Dorudan etkili bitkilerden ilk gruptakiler
metabolizmay uyararak etki gstermektedir.
Metabolizmay uyaran bitkiler dier ady-

Efedrin

dklar ve etkilerinin ok ksa srd grlm-

Efedrin, termojenik etkiyi arttrmak amacyla

kafein gibi metilksantinler ile kombine edilmektedir. Kafein, sinaptik aralkta norepinefrinin ykmn azaltr. Yalnz bana efedrin de kafein de
belirgin olarak kilo vermeye neden olmaz. Ancak 6
aydan fazla efedrin-kafein kombinasyonu kullanm ile %16ya varan oranda kilo kayb grlebile-

tr. Son 25 ylda yaplan almalar sempatik sinir

cei bulunmutur6.

la termojenikler, enerji tketimini arttrarak ya

ykmn salayan rnlerdir. Yaplan ilk almalarda glisin gibi aminoasitler ve Citrus ekstrelerinin termojenik etkileri incelenmi fakat bunlarn
bazal metabolizma hzn yksek oranda arttrma-

sistemini (SSS) uyaran bileikler zerine odaklanmtr. Sempatomimetikler; i. noradrenalin (NA)

miktarn arttrarak, ii. cAMP dzeyini arttrarak, iii. sinaptik aralktaki NA inhibitrlerini bloke ederek ve iv. NA ykmndan sorumlu
fosfodiesterazlar inhibe ederek enerji dengesini kontrol ederler. Termojenezi ve ya yaklmasn arttran etkileri vardr. Metabolizmay uyararak
etki gsteren bitkilerden en ok tannanlar deniz
zm (kullanm yasaklanmtr), turun, kahve,
yeil ay ve krmz biberdir4.
Deniz zm, Ephedra (Ephedra sinica):
Ma huang (ince) adyla da bilinen deniz zm, Orta Asyada yayl gsteren alms bir bitkidir. Bitkide bulunan efedra alkaloitleri (efedrin,

mised say 23 - 24 mays 2010

93

Obezite Tedavisine Yardmc Olarak Kullanlan Doal rnler

Amerikan la ve Gda Dairesi (FDA) yllardr sren tartmalara 2004 ylnda son vermi ve
toksik etkileri nedeniyle Ephedra ieren rnlerin
kullanmn yasaklamtr7. Kanada da 2002 ylnda obezite tedavisi amacyla pazarlanan Ephedra
rnlerinin toplatlmasna karar vermitir (8). Bitki, hipertansiyon, taikardi, kalp krizi, aritmi, fel,
psikoz, nbetler ve lm gibi birok ar yan etkiye
sebep olabilmektedir9-13. Tm yan etki ve tehlikelerine ramen piyasada Ephedra (20 mg efedrine edeer), kafein ieren guarana, kola meyvas,
mate, yeil ay ve hu aac kabuu ekstresi (veya
aspirin) kombinasyonlarn ieren tablet ve kapsl
formunda rnler satlmaktadr14, 15.
Ephedra ve efedrin ieren rnlerin; koroner
tromboz, diyabet, glokom, kalp hastalklar, hipertansiyon, tiroid hastalklar, prostat bymesi ve

Turun, Rutaceae familyasndan, ac lezzetli

bbrek yetmezliinde kullanm sakncaldr. Mo-

meyvas ile dier narenciye trlerinden kolayca

noamin oksidaz inhibitrleri kullanan hastalarn

ayrt edilebilen bir aatr. Bitkinin meyvasnda

efedrin ieren preparatlar kullanmas hipertansi-

hesperidin, neohesperidin, naringin, tangaretin

yon krizlerine sebep olabilmektedir. Siklopropan,

gibi flavonoidler, uucu ya, furanokumarinlerin

halotan ve dier uucu anestezikler, kalp glikozit-

yan sra aminler bulunmaktadr.14 Bitkide bulu-

leri, kinidin, trisiklik antidepresanlar, ergo alkalo-

nan sinefrin (= oksidrin) (%0.02-0.35 orannda) ve

itleri, oksitosin kullanan hastalarn efedrin ieren

rnleri kullanmamalar gerekir.
Fukus, Bladder wrack (Fucus vesiculosus):
Bir deniz yosunu olan Fucus vesiculosusun
en nemli etken maddesi iyotdur. Deniz yosunlar
yksek iyot ieriklerinden dolay tiroid hormonu
retimini arttrmakta ve buna bal olarak metabolizmay hzlandrp ya yakmn salamaktadr.
Bitkinin talluslarndan hazrlanan preparatlar zayflamaya yardmc olarak pazarlanmakta fakat
bitkinin kilo verdirmede etkinliini destekleyen
bilimsel alma bulunmamaktadr. Ayrca bitkinin yksek miktarda kullanlmas hipertiroidizme sebep olabilir. Tiroid hastalar ve sodyumdan
kanmas gereken hastalar tarafndan kesinlikle
kullanmamaldr.3,14,15

94

Turun, Bitter orange (Citrus aurantium):

mised say 23 - 24 mays 2010

oktopamin gibi aminler selektif ve agonist etkileri ile sempatomimetik etki gsterirler. Turun
ieren gda desteklerinin ou, doz banda 10-40
mg sinefrin iermektedir.16,17

Turun, stimulan etkisinin yan sra tad

Sinefrin

bergapten gibi furokumarinler nedeniyle sitokrom

P450 izoenzim CY3PA4 inhibe ederek ila metabolizmasn etkilemektedir. CY3PA4 inhibisyonu,
bu enzimle metabolize olan dekstrometorfan, felodipin ve midazolam gibi ilalarn konsantrasyonu
arttrabilir. Ayrca turun meyva suyunun siklosporinin metabolize olmasn da ciddi oranda en-

Bitkinin obezite tedavisindeki etkinlii ile ilgili 1966-2004 yllar arasnda yaplan almalara bakldnda, yaplan 157 aratrmadan sadece
7 tanesinin randomize kontroll klinik alma
olduu grlmtr. Bu almalardan 3 tanesinde turun ve efedrin kombinasyonlarnn etkinlii
incelenmi, 3nde ise turuncun kilo kayb zerine etkisiz olduu bulunmutur. Geriye kalan tek
klinik almada ise; 6 hafta sresince vcut kitle

gelledii bilinmektedir.24-27
Turun ve kafein ieren kombinasyonlar
elektrokardiyogramdaki QT araln uzatabilir.
Bu preparatlar QT araln uzatan dier ilalarla
birlikte kullanldnda, kardiyak artimi riski artmaktadr. Bu nedenle hipertansiyon ve kalp hastal gibi kronik hastal bulunanlar tarafndan
kullanlmamaldr.

indeksi 25in zerinde olan 23 gnll; plasebo,

Efedrin ve sinefrin tayan rnlerin sporcu-

kontrol ve 975 mg turun (%6 sinefrin), 900 mg

lar tarafndan ok kullanld bilinmektedir ancak

sar kantaron (%0.3 hiperisin), 528 mg kafein ie-

bu maddelerin doping testlerinde pozitif sonuca

ren kombinasyon verilen 3 gruba blnmtr.

neden olabilei unutulmamaldr.

Sre sonunda turun grubunda %1.5, plaseboda

%1.1, kontrol grubunda %0.5 orannda kilo kayb
grlmtr. Biyokimyasal parametrelerde, kan

Kafein ve Kafein Tayan Bitkiler

basncnda, kalp hz ve elektrogramlarda istatis-

Kafein zerinde, termojenik etkisi nedeniyle

tiksel olarak anlaml deiiklik grlmedii bildi-

kilo kaybna sebep olabilecei dnlerek birok

rilmitir.

alma yaplmtr. Kafeinin iki ayr mekanizmay-

Yaplan klinik almalar turun ieren gda

desteklerinin kullanldklar dozda kilo vermede
etkili olmadn gstermitir. Daha kesin bilgiler
elde etmek iin daha fazla gnll zerinde, sadece turun veya sadece sinefrin ieren preparatlarn

la (noradrenalin ykmndan sorumlu fosfodiesterazlar inhibe ederek; serbest ya asidi-trigliserit

siklusunu ve glikojen ile glikozun laktata dnm salayan Cori siklusunu uyararak) termojeneze sebep olduu bilinmektedir. Ayrca kafein itah

etkilerinin incelenmesi gereklidir.

Turun ekstresini yalnz veya kafein gibi dier stimulanlarla beraber kullanan salkl kiilerde; iskemik ok, taiaritmi, kardiyak arrest, baylma, kalp spazm, myokard enfakts, ventrikler
aritmi gibi kardiyotoksik yan etkiler ve lm grlmtr.

Kafein

16-23

mised say 23 - 24 mays 2010

95

Obezite Tedavisine Yardmc Olarak Kullanlan Doal rnler

da basklamaktadr. Kafeinin deney hayvanlarnda

masn nleme amacyla kullanlabilecei bulun-

yrtlen almalarda ya yakc olduu bulun-

mutur.28

sa da, insanlara uzun sreli uygulanmasyla ya

yakmnda byk deiiklik grlmemi; bu sonu
metabolizmann kafeinin etkilerine kar zamanla
duyarszlatn dndrmtr.28
Kafein, gvenilir bir termojeniktir. Yetikinlerde ksa sreli letal dozu gnlk damarii veya
oral yolla alnan 5-10 gram olarak hesaplanmtr. Kafein yksek dozda ve uzun sre kullanmda
kan basncnda art, nabzda ykselme, arpnt,
anksiyete, ba ars, ba dnmesi gibi yan etkilere
sebep olabilmektedir.28
Etkinlii konusunda yeterli kant bulunmamasna ramen piyasada zayflama amacyla retilen birok rnde etkiyi arttrmak iin kafein ve
kafein ieren (Camellia thea, Paullinia sorbilis vb)
bitki ekstreleri kullanlmaktadr. Kafeinin tek bana kullanm dozu n bana 25 mg, kombinasyon halinde kullanlacaksa 32 mgdr.3
Yeil ay, GDETn tea
(Camellia thea = C. sinensis):
Yeil ay, Camellia sinensis bitkisinin yapraklarnnn topladktan hemen sonra hzla kavrulmas ile elde edilir. Yeil ayda kafeinin yan
sra yksek miktarda fenolik bileikler (epikatein,
epikatein gallat, epigallokatein, epigallokatein
gallat [EGCG], kesretin, mirsetin) bulunmaktadr.
Kateinlerin noradrenalini paralayan kateol-Ometil-transferaz (KOMT) enzimini inhibe ederek
termojenik etki gsterdii bilinmektedir. Bylece
ay hem kafein sayesinde fosfodiestreaz inhibis-

96

Epigallokateingallat (EGCG)

Yaplan bir klinik almada 50 mg kafeinin

etkisi yeil ay (50 mg kafein ve 90 mg EGCG ieren) ile karlatrlm, 24 saat sonunda yeil ayn enerji tketimini (%30-40 orannda), termojenezi, ya yakmn ve riner noradrenalin seviyesini plaseboya kar arttrd ancak kafeinin etkisiz

yonu hem de kateinler sayesinde KOMT inhibis-

kald bulunmutur (14). ki hafta sren baka bir

yonu ile termojenik etki gstermekte ve obezite

klinik almada 0.4 mg kapsaisin, 625 mg yeil

tedavisinde etkili olabilecei dnlmektedir.

ay ekstresi (125 mg katein ve 50 mg kafein) ve

Ayrca EGCGnin anjiyogenez inhibisyonu ile adi-

800 mg tavuk esans ile kombine edilerek hasta-

poz dokunun geliimini engelleyebilecei bylece

lara uygulanm ve hastalarn vcut arlklarnda

obeziteden korunma ve verilen kilolarn geri aln-

ortalama 0.46 kg d grlmtr.28

mised say 23 - 24 mays 2010

Yeil ayn demir emilimini siyah aya gre

ok daha az etkiledii bilinmektedir. Hem siyah
ay hem de yeil ay kan basncn arttrabilir.
Varfarin gibi ilalar kullanan hastalarda yeil ay
kateinlerinden tr antiplatelet etkinin artabilecei unutulmamaldr. Yeil ayn alprazolam
(lkemizde Xanax isimli preparat mevcuttur),
siklosporin, dekstrometorfan, irinotekan ve losartann metabolizasyonunu etkilemedii hayvan
deneyleri ile gsterilmitir. Ayrca yeil ayn flurbiprofenin farmakokinetiini etkilemedii klinik
almalarla kantlanmtr.
Guarana (Paullinia sorbilis = P. cupana):
Son zamanlarda piyasaya km rnlerin
birounun formlasyonunda Guarana tohumlarnn bulunduu beyan edilmektedir. Guarana,
Amazon Havzas, zellikle de Brezilyada yetien
trmanc bir bitkidir. Bitkinin tohumlar %2-4.5
orannda kafeinin yan sra az miktarda teofillin
ve teobromin tar.
Danimarkal bilim adamlarnn 180 obezite
hastas ile yapm olduklar ift krl bir almada, 24 hafta sresince Ephedra ile kombine guarana verilen hastalarda belirgin kilo kayb grlmtr. Yaplan ift krl, ok merkezli dier bir klinik
almada, Ephedra-Guarana kombinasyonu kullanan hastalarn %54nde santral sinir sistemi
zerinde bata huzursuzluk olmak zere baz yan
etkiler grlmtr. Ancak bu yan etkiler tedavinin ilk ayndan sonra belirgin olarak azalmtr.
Bir dier almada kan basncnda ve kalp hznda
ksa sreli art grlrken termojenik etkinin kalc olduu grlmtr.14 Yaplan bu almalarda
Guaranann Ephedra ile kombinasyonlar kullanlmtr. Bitkinin etkinlii konusunda kesin bil-

Meksika Biberi, Mexican Pepper

(Capsicum annuum):
Gnmzde zayflama amacyla kullanlan
bitkilerden birisi de Meksika biberi adyla bilinen
Capsicum annuumdur. Bitkinin meyveleri yksek
oranda kapsaisinoidler iermektedir. Bunlar (kapsaisin ve dihidrokapsaisin), krmz bibere yakc
tadn veren etken maddelerdir. Yaplan hayvan
deneylerinde kapsaisinin doza bal olarak adrenal
medulladan kateolamin salverilmesini arttrarak
termojenezi arttrd bulunmutur. Bu srete
kapsaisine duyarl zel nronlarn rol ald dnlmektedir.
Klinik almalarda krmz biberli yemekler
yenen bir nn hemen sonrasnda kontrole kyasla vcuttaki enerji tketiminde belirgin art
grlmtr. Termojenezdeki art bir -blokr
olan propranol ile inhibe olduundan kapsaisinin
-adrenerjik stimlasyon ile etki gsterdii dnlmektedir.
Kapsaisin enjeksiyon veya oral yolla uygulandnda sempatik sinir sistemini uyarmakta; bu
yolla lipit dolamn arttrarak adipoz doku ktlesinde azalmaya sebep olmaktadr. Kapsaisinin
uzun sreli etkilerinin incelendii randomize, ift
krl plasebo kontroll bir almada 91 obez hastaya 1 aylk diyet uygulandktan sonra plasebo ve
gnde 135 mg kapsaisin uygulanan iki grup oluturulmutur. 3 ay boyunca sren deney sonunda
kapsaisin uygulanan grupta ya oksidasyonunun
artt fakat diyetten sonraki kilo kaybnn plasebodan ok farkl olmad grlmtr. Bunun,
ekstre ok ac olduu iin 3 ay boyunca hasta
uyuncunun salanamamasndan kaynakland
dnlmektedir.4,14,28

gi edinebilmek iin yalnz Guarana tohumlarnn

Hayvan deneylerinden elde edilen sonulara

etkisinin incelendii klinik almalarn yaplmas

gre krmz biber ekstresinin; asetil salisilik asit,

gerekmektedir. Bitkini nerilen dozu gnde 3 defa

sefaleksin ve digoksinin absorbsiyonunu azaltabi-

200 mgdr, 3 gramdan fazla kullanlmamaldr.

lecei, siprofloksasin ve teofilinin etkinliini art-

mised say 23 - 24 mays 2010

97

Obezite Tedavisine Yardmc Olarak Kullanlan Doal rnler

Kapsaisin

trabilecei, pentobarbital ve fenazonun metabolizasyonunu engelleyebilecei dnlmektedir.

Bitkinin etkinlii ve yan etkileri ile ilgili gvenilir
bilgilerin elde edilebilmesi iin kapsaml klinik almalar yaplmaldr.
Obezite tedavisinde yararlanlan bitkilerden,
dorudan etki gsteren ikinci grup; itah etkileyenlerdir. Bu grupta yer alan bitkilerin bir ksm
ieriinde yer alan lifler sayesinde barsak fonksiyonlarn dzenlerler. znebilir lifler su ile i-

bu almalarda kullanlan denek says ok azdr

erek kitle olutururlar; dier besinlerin emilimini

(n = 20-50) ve baz yntem hatalar bulunmakta-

geciktirerek tokluk kan ekerinin artmasn yavalatr ve tokluk hissi meydana getirirler. Diyetle lif
almnn arttrlmas ile serum lipit seviyelerinin
azald grlmtr. Tm dnyada kabul edilen
gre gre, salk iin her n, zellikle meyve
ve sebzelerden 30-40 gram kadar lif almak gerek-

dr.30-33 Yaplan bir dier almada ise glukomannanlarn etkisiz olduu bulunmutur.34
Sinir otu, Sinirli ot, Psyllium, Ispaghula
(Plantago ovata):

lidir. Ancak nerilen bu dozlarda lif almnn kilo

Bitkinin tohumlar, kilo vermeye yardmc

vermede pozitif bir etkisinin olmad grlm-

preparatlarn bileiminde oka kullanlmaktadr.

tr. Dier yandan bu dozun bir miktar fazlasn

Yaplan almalarda tohumlarn msilaj ierii

almakla enerji ihtiyacnn %5 orannda dt

nedeniyle tokluk hissi meydana getirdii grl-

kantlanmtr.

Kilo kontrol amacyla kulla-

mtr. Ancak bu etkinin ksa sreli olduu ve

nlan, lif ierii yksek bitkilere rnek olarak

bitkinin, klinik almalarda kilo kaybna sebep

3, 29

Plantago ovata (Psyllium) ve Amorphophallus

konjac verilebilir. tah etkileyen dier bitkiler
ise Garcinia cambogia, Gymnema sylvestre, Hoodia
gordoniidir. imdi bu bitkileri tek tek inceleyelim:
Amorphophallus konjac
Bitkinin toprak alt yumrularndan elde edi-

98

Amorphophallus konjac

olabilecek kadar yksek etkili olmad kantlanmtr. Msilaj ieriinin, Tip II diyabet hastalarnda lipit ve glikoz metabolizmasn dzenlese
de obezite zerine herhangi bir etki gstermedii
belirlenmitir. Tohumlarn yksek miktarda kullanm ikinlik, bulant, diyare gibi gastrointestinal
yan etkilere sebep olabilmektedir.2
Dier taraftan, baz doktorlar orlistat tedavisi

len glukomannan polisakkarit yapsnda bir liftir.

srasnda grlen (yal fees, gaz vb) yan etkileri

Yaplan 3 farkl randomize klinik almada gluko-

nlemek iin psyllium kullanmn nermektedir.

mannann gnlk 3-4 gr kullanldnda kilo ver-

Her orlistat almyla beraber 6 gram veya yatma-

meye yardmc olabileceini gstermitir. Ancak

dan nce 12 gram psyllium almnn orlistat kul-

mised say 23 - 24 mays 2010

Gimnemik asit I

ounda bu bitkiye yer verilmektedir. Ancak son

yllarda obezite hastalar zerinde yaplan randomize ift krl plasebo kontroll almalarda
meyve ekstresinin ksa ve uzun sreli uygulamaPsyllium tohumlar

larda (3 ay) kilo kaybna sebep olmad ve tokluk

hissi yaratmad grlmtr.36-38
Gurmar, (Gymnema sylvestre):

lanmna bal gastrointestinal yan etkileri %40

orannda azaltt bulunmutur.35
Glukomannan ve dier lifler oral yolla alnan
ilalarn emilimini azaltabilirler. Bu nedenle ila
kullanan hastalarn, ilalarn lifli rnlerden 1
saat nce yada 4 saat sonra kullanmalar nerilmelidir.4
Garsinya, Garcinia (Garcinia cambogia):
Garcinia meyve ve meyve kabuu ekstrelerinin, tad hidroksisitrik asit (HCA) (%50) nedeniyle; itah basklad, hepatik glikojen sentezini
arttrd, sitrat liyaz inhibisyonu ile karbonhidratlarn yalara dnmn ve vcut arl art-

Gurmar yapraklarnda bulunan gimnemik

asit ve dier triterpenik glikozitlerin diyabetik
hastalarda kan glukoz seviyesini drd bilinmektedir. Ar karbonhidrat almnn obezitenin sebepleri arasnda yer almasndan tr bitki
ekstreleri obezite tedavisinde de kullanlmaktadr.
Bu konuda yaplm herhangi bir klinik alma
bulunmamaktadr. Gnlk 400 mg dozda yaprak
ekstresinin kullanm nerilmektedir. Ekstrenin
bildirilen tek yan etkisi tat duyusunu azaltmasdr.14
Hoodya, Hoodia (Hoodia gordonii):

n engelledii dnlmektedir.4,14 Bu sebeple

Son yllarda kilo verme amacyla kullanlan

obezite tedavisi iin retilen gda desteklerinin

en popler gda desteklerinden biri de hoodyadr.

Bitki Afrikann gneyinde yer alan Kalahari
lnde yetien bir kaktstr. Blgede yaayan
yerlilerin, uzun sren avlar srasnda alk ekmemek iin hoodya yedii bilinmektedir.
Hoodyadan elde edilen ve oksipregnan tipi
triglikozit yapsndaki P57 kodlu maddenin itah

Hidroksisitrik asit

basklayc etkili olduu bulunmutur. Bu madde

bitki ekstresinde dk miktarda bulunan mad-

mised say 23 - 24 mays 2010

99

Obezite Tedavisine Yardmc Olarak Kullanlan Doal rnler

Tablo 2: Obezite Tedavisinde Kullanlan Bitkilerin Etki Mekanizmalar, Etkiden Sorumlu Maddeler ve
Dozlar3
Etki ekli Etki Mekanizmas Bitki Ad

Dorudan Etkililer

Metabolizmay
Uyaranlar

tah etkileyenler

Dolayl Yoldan Etki Gsterenler

Antienflamatuvar

Diretik

Koleretik, kolagog
Nrovejetatif
Ven ve kapiller
koruyucu, tonik

Etkiden Sorumlu Madde/ler

Camellia thea
Citrus aurantium
Citrus decumana
Fucus vesiculosus
Paullinia sorbilis
Amorphophallus konjac

Kafein
Sinefrin
Total konsantre ekstre
yot
Kafein
Lif

Garcinia cambogia

Hidroksisitrik asit

Gelidium amansii

Agar-agar

Gymnema sylvestre

Gimnemik asit

Phaseolus vulgaris

Total fitokompleks

Plantago ovata

Msilaj

Ananas sativus

Bromelian

Betula alba

Total flavonoid (hiperozitler)

Hieracium pilosella

Hidroksisinnamik asit trevleri (klorojenik asit)

Ortosiphon stamineus

Potasyum, flavonlar

Taraxacum officinale
Rheum officinale
Passiflora incarnata

Seskiterpen laktonlar
Total konsantre ekstre
Total flavonoid
Bioflavonoidler
Flavon glikozitleri (kersetin, luteolin)

Ginkgo biloba
Hydrocotyle asiatica

Total triterpenler (asiatikozit)

Gnlk doz
(mg)
36-87
32
0.070-0.080
44-55
1800-2004
208-360
32-60
2100
486
15
992-1800
486-729
540-1620
486-729
112-234*
22-40
2.7-3.6
60
36
1.8
0.9-1.8
600
6.5-60
3.2-5.4
11-18
100-124
1.5-19.8

* FIP nite cinsinden

delerden biridir fakat bitkinin itah basklayc
etkisinden sorumlu madde olarak izole edilmitir.
Kesin etki mekanizmas bilinmemekle beraber, bu
bileiin sinir sistemini etkileyerek tokluk hissini
oluturduu dnlmektedir. Kilolu fakat salkl
P57

gnlllerle yaplan 15 gnlk plasebo kontroll

bir klinik almada, Hoodya ekstresi verilen grubun kontrol grubuna gre gnlk kalori ihtiyacnn ve vcut ya miktarnn azald belirlenmitir. almada gnlllerin hi birinde ciddi bir
yan etkiye rastlanmamtr. P57 zerindeki klinik
almalar Faz II aamasndadr.5,39 Klinik ve toksikolojik almalar tamamlanmadan bitkinin etkinlii ve gvenlii ile ilgili fikir yrtmek doru
olmayacaktr.

100

mised say 23 - 24 mays 2010

2. Dolayl Yoldan Etkili Bitkiler

Obezite tedavisinde kullanlan ve dolay-

ekstreleri stres ve anksiyete nedeniyle beslenme

dzeni bozulan kiilerde kullanlabilir.3,5

l yoldan etki gsteren birok bitki mevcuttur.

Obezite Tedavisinde Kullanlan Dier

Bunlardan diretik etki gsterenler, uzun yllar

Doal rnler

kilo kontroln destekleyici amala kullanlmtr.

Ancak yaplan almalarda su kaybnn kilo vermede byk bir etkisinin bulunmad grlmtr. Diretiklerin uzun sreli kullanmnda vcutta dehidratasyon ve sv-elektrolit dengesinde bozukluklarna sebep olabilecei unutulmamaldr.2
Zayflama amacyla uzun zaman kullanlm
olan sinameki (Cassia acutifolia, C. angustifolia)
barut aac (Rhamnus frangula), sarsabr (Aloe
sp.), ravent (Rheum sp.) trleri tadklar antrakinon trevi heterozitler nedeniyle laksatif, prgatif etkili bitkilerdir.2
Gnmzde piyasada ac ehre adyla zayflama amacyla pazarlanan rnlerin ieriklerinde
Rhamnus purshiana ve R. catartica bitkileri bulunmaktadr. Bu bitkiler yukarda belirtildii gibi
ierdikleri antrakinonlarn laksatif etkisi ile barsaklar boaltarak yiyeceklerin emilimi engeller.
Antrakinonlar, kaln barsak mukozasna etki
ederek barsak motilitesini ve transportunu arttrrlar, su ve elektrolit sekresyonunu inhibe ederler. Bu etkileri ile dknn yumuamasn ve hzla
atlmasn salarlar. Ancak antrakinon tayan
bitkilerin spazmodik gastrointestinal rahatszlklar, hipersensitivite reaksiyonlar (kant, rtiker),
uzun sreli kullanmnda barsak tembellii ve
su-elektrolit dengesi bozukluu yapabilecei unutulmamaldr. Bu durum zellikle potasyum kaybna yol aabilir. Kardiyak glikozitler, diretikler
ve adrenal kortikosteroidler ile birlikte alndnda
potasyum kayb kardiyak fonksiyon bozukluklarna ve kas zayflklarna neden olabilir.

5-hidroksitriptofan (5-HTP):
5-hidroksitriptofan, L-triptofan ve seratonin
arasndaki arac molekllerden biridir. 5-HTP destei kullanm santral sinir sisteminde seratonin
seviyesinin artna neden olur. Gnlk 900 mg
5-HTP kullanmnn karbonhidrat tketimini azaltarak doygunluk hissinin daha erken oluumuna
neden olduu ve obezite hastalarnda 6 haftadan
fazla kullanldnda kilo kaybna sebep olduu
grlmtr.40 Uzun sre kullanmndaki etkisi
ise bilinmemektedir.
Ancak 5-HTPnin gvenilirlii, Eosinophilia
myalgia sendromuna sebep olabildii dnldnden tartmaldr. Ayn yan etki nedeniyle
5-HTP prekrsr olan L-triptofan 1990larda yasaklanmtr. Bu nemli yan etkinin sebebi konusunda yeterli bilgi bulunmamaktadr.41
Kitosan, Chitosan:
Kitosan, stakoz, yenge ve karides gibi canllarn kabuklarndan elde edilen bir glikozamin
polimeridir. Liflere benzer ekilde yalara balanp emilimi engelleyerek etki gsterdii dnlmektedir ancak etki mekanizmas ve etkinlii tam
olarak kantlanmamtr.
Baz aratrclar, kitosann kalori kstlamal
bir diyet ile uyguldnda kilo vermeye yardmc
olacan dnmektedir.42-46 Ancak yaplan klinik
almalara gre, kalori kstlamas olmadan oral
yolla kitosan kullanm kilo vermede etkili olmamaktadr.47-50

den arkfelek (Passiflora incarnata) ve sar kan-

Kitosan zerine yaplan almalarn birounda yntem hatalar bulunmaktadr. Yaplan bir

taron (Hypericum perforatum) nun standardize

meta analiz almasna gre, kitosan plaseboya

Santral sinir sistemini etkileyen bitkiler-

mised say 23 - 24 mays 2010

101

Obezite Tedavisine Yardmc Olarak Kullanlan Doal rnler

oranla kilo kaybnda lml etki gstermektedir.

enerji ihtiyacnda azaltma ve kilo kontrolnn

Ancak kapsaml dier almalar incelendiinde,

salanmasna sebep olmamaktadr.59

1-6 ay boyunca kullanlan yaklak 0.5 kg kitosann etkisinin ok daha az olduu bulunmutur.51

KLAnn uzun sre kullanmnda gvenilirlii

tartmaldr. KLAnn trans-10, cis-12 izomerinin
abdominal obezite hastalarnda hiperproinsline-

L-Karnitin, L-Carnitine:

mi ve inslin direncine sebep olduu konusunda

L-karnitin karacier ve bbreklerde lizin ve

baz bulgular mevcuttur.54,58,60 Hiperproinslinemi,

metioninden retilen bir aminoasittir. Besinlerle

tip II diyabet ve kardiyovakler sistem hastalkla-

alnan yalarda bulunan uzun zincirli ya asitlerinin mitokondrilere tanp enerjiye dntrlmesi iin gereklidir. Karnitin eksikliinde besinlerle
alnan yalarn birou enerjiye dntrlemez
ve vcutta birikerek obeziteye sebep olur. Deney
hayvanlaryla yaplm birok almada karnitinin yalarn enerjiye dnmn hzlandrd

r iin bal bana bir risk faktrdr. ou KLA

preparat KLA izomerlerini karm halinde tadndan, ayn riski tayp tamayaca bilinmemektedir.
7-Keto Dehidroepiandrosteron:
Dehidroepiandrosteron

adrenal

bezlerden

gsterilmitir. Spor yapan ve yapmayan gnll-

salglanan steroidal bir hormondur. Dehidroepi-

lerle yaplan bir almada ise karnitin (4g/gn)

androsteronun (DHEA) bir metaboliti olan 7-keto-

ve antioksidan (C vitamini, E vitamini, metionin)

desteinin, spor yapanlarn egzersiz performansn
arttrabilecei belirlenmitir.52 Karnitinin diyare
dnda nemli bir yan etkisi bildirilmemitir. Gnmzde krmz biber ekstresi ile kombine preparatlar bulunmaktadr.4

DHEA, bazal metabolizmay ve termojenezi arttrd iin vcut gelitirenler ve obezite hastalar
tarafndan tketilmektedir. 7-keto-DHEAnn obez
bayanlarda ya ve kilo kaybna sebep olduu grlse de uzun sreli kullanmnda gvenilirlii konusunda kant bulunmamaktadr.61 Ayrca 7-ketoDHEA, testesteron ve strojene dntrlemedi-

Konjuge Linoleik Asit (KLA), Conjugated

linoleic acid (CLA):

inden DHEAdan daha gvenilirdir ancak tiroid

hormonu seviyelerinde arta sebep olabilecei
unutulmamaldr.61-63

Konjuge linoleik asit (KLA), linoleik asitin izomerlerinden oluan balca et ve st rnlerinde
bulunan ya asitleridir. KLAnn lipoprotein lipaz
inhibe ettii, ya hcrelerinin apoptozisini (programlanm hcre lmn) uyararak adipoz dokunun klmesini salad dnlmektedir.49,50

102

Krom, Chromium:
Krom eksikliinin diyabet, kilo art ve dier
metabolik bozukluklara sebep olduu dlmektedir. Bu nedenle krom, hiperlipidemi, diyabet ve
obezite tedavisinde kullanlan minerallerin ban-

Gnde 0.7-4.5 gram KLA kullanan hastala-

da gelir. Kromun diyabet hastalarnda lipit ve gli-

rn bazlarnda, vcut ya ktlesi belirgin olarak

koz konsantrasyonlarnn drlmesine yardmc

azalrken, kas ktlesinin arttrd grlmtr.

olduu birok alma ile kantlanmtr.39,64-66 An-

Ancak toplam vcut arlnda veya vcut ktle

cak kromun kilo zerindeki etkisi ile ilgili bulgular

indeksinde azalma gzlenmemitir.

KLA al

elikilidir. Krom pikolinat ile plasebonun karla-

azaltmakta ve doluluk hissi yaratmaktadr ancak

trld bir almaya gre, 72-90 gn kullanmn

mised say 23 - 24 mays 2010

53-58

1.1 kg gibi dk bir kilo kaybna sebep olduu

kan basnc ve tam kan analizi deerleri llerek

grlmtr.

Ancak yaplan baz almalarda

karlatrlmtr. ESnin kilo, serum trigliserit se-

kromun kilo kayb zerinde etkisiz olduu bulun-

viyesi, ya alanlar ve vcut ya ktlesinde azal-

mutur.

67

Piyasada ieriinde krom pikolinat,

maya sebep olduu grlmtr. Ancak sonular

krom polinikotinat, krom klorr veya kromca zen-

incelendiinde, 12 hafta sonunda hastalardaki kilo

gin maya bulunan farkl preparatlar mevcuttur.

kayb dk dozda 1.2, yksek dozda 2.1 kgdr ve

nerilen krom dozu gnlk 200-400 gdr. Uzun

deneyden sonraki 4 haftada hastalarn bu kiloyu

sreli ve yksek dozda kullanmnda dokuda biri-

tekrar aldklar belirlenmitir.71 rn ieriinde

kerek DNA ve bbrek hasarna sebep olabilecei

bulunan asetik asitin miktar ok nemlidir, %20

konusunda bulgular mevcuttur.5,14

nin zerinde asetik asit tayan rnler canl hc-

68-69

releri iin korozif etkilidir. Bu nedenle 750 mg

Elma Sirkesi, Apple Cider Vinegar:
En ok reklam yaplan rnlerden biri de
elma sirkesi (ES) ekstresi preparatlardr. Bu rn-

asetik asit ieren 15 ml ES kullanm iin daha gvenlidir. Konu ile ilgili almalar ve aratrmalar
devam etmektedir.72

lerin bazlarnn ieriinde (asetik asit, sitrik asit,

malik asit, beta karoten, pektin, potasyum vb. mineraller bulunan) elma sirkesinin yansra krom,
soya lesitini, B vitaminleri de bulunmaktadr.
ESnin tad asetik asit nedeniyle mide asiditesini arttrarak, asit azl nedeniyle yaanan
sindirim problemlerini zebildii bilinmektedir.

Sonu
Obezite, gelimi ve gelimekte olan lkeler
iin nemli salk sorunlarndan biridir. Hi phe
yoktur ki, obezite tedavisinin en etkin yolu, diyet
ve spordur. Ancak obezite hastalar bir hekim veya

Ayrca tip I diyabetli 10 hasta ile yaplan bir klinik

diyetisyenden yardm almadan, gnlk yaam

almada, iki hafta sresince her sabah 30 ml ES

ekillerini ve beslenme alkanlklarn deitir-

ien hastalarn gastrik boalma hznn arttrd

meden bir takm kimyasal veya bitkisel kaynakl

ve gastroparez ikayeti olan hastalarda kullanla-

rn kullanarak zayflama yolunu semektedir-

bilecei bulunmutur.70 Kondo ve arkadalar tara-

ler. Toplumda, doal olan ve zellikle bitkilerden

fndan yaplan klinik almalarda elma sirkesinin

elde edilen rnlerin zararsz olduu dncesi

kan basncn, kolesterol ve tokluk kan ekerini

yaygndr. Gnmzde, geleneksel tedavi sistem-

drd kantlanmtr. Ayn grubun 155 hasta

lerinde kullanlan veya invitro almalar ve invi-

zerinde yrtt klinik alma, elma sirkesinin

vo hayvan deneylerinde etkili bulunan bitkilerden

obezite zerindeki etkisini aratran ilk ve tek bi-

hareketle zayflamaya yardmc ok sayda rn

limsel almadr. ift krl, plasebo kontroll bu

retilip gda destei olarak pazarlanmaktadr.

almada, 3 hafta kontrol altnda tutulan hastalara sonraki 12 hafta boyunca plasebo ve ES uy-

Son yllarda yaplan invivo ve invitro al-

gulamas yaplmtr. ES uygulamas gnde 15 ml

malarda birok bitki ekstresinin ya ve karbonhid-

(750 mg asetik asit) ve 30 ml (1500 mg asetik asit)

rat metabolizmasn deitirerek kilo kontroln

ES ieren sv hastalara iilerek yaplmtr. Deney

salama potansiyeline sahip olduu bulunmu-

ncesi, deney sresince ve deneyden sonraki 4

tur.1 Efedra trlerinin etkinlii kantlansa da or-

hafta boyunca hastalarn kilo, vcut ya oran, v-

taya kan ciddi yan etkiler sebebiyle, bu bitkiyi

cut ktle indeksi, viseral ve subkutan ya alanlar,

veya ekstrelerini tayan rnler FDA tarafndan

mised say 23 - 24 mays 2010

103

Obezite Tedavisine Yardmc Olarak Kullanlan Doal rnler

yasaklanmtr. Bunun yerine ierdii sinefrinden

tespit edilmitir. FDAnn 2008 ylnda yapt ak-

dolay turun ekstrelerini ieren preparatlar re-

lama kilo kontrol amacyla kullanlan 28 marka-

tilmeye ve kullanlmaya balanmtr. Kafein ve

l rnn tehlikeli olduu aklanmtr, 2009da

kafein tayan bitkiler uygun dozda kullanldkla-

gncellenen listede bu say 61e ykselmitir. in

rnda kilo kontrolne yardmc olabilirler. Yeil ay

bata olmak zere Uzakdou lkelerinden ithal

ierdii epigallokateingallat ve kafein nedeniyle

edilen zayflama ve kilo kontrol amacyla ne-

ya metabolizmasn arttrarak ve kilo kontrolne

rilen, gda destei olarak Tarm Bakanlndan

yardmc olmaktadr. Meksika biberi adyla bilinen

ruhsatlandrlan birok rnde sibutramin, rimo-

ve iinde kapsaisin bulunan preparatlar da termo-

nabant, fenitoin ve fenolftalein gibi kimyasalla-

jenezisi artrrrlar ve kilo kontrollne destek ola-

ra rastlanmtr. Sibutramin, etkinlii bilinen bir

bilirler. Hoodia gordoniiden elde edilen P57 kodlu

madde olsa da izinsiz ve etikette bildirilmeden,

madde, klinik almalardan Faz II aamasna kadar ilerlemitir. almalar henz tamamlanmad halde Hoodya ekstresi ieren birok rn piyasada zayflama amacyla pazarlanmaktadr.

da rnlerde yer almaktadr. Kald ki bu maddenin

kullanm ciddi toksik etkiler nedeniyle getiimiz
gnlerde Salk Bakanl tarafndan yasaklanm

Bitkiler dnda kullanlan doal desteklerden

ve bu maddeyi tayan rnler eczanelerden geri

krom en popler rnlerden biri olsa da uzun s-

ekilmitir. Rimonabant lmlere sebep olduu

reli kullanm hakknda yeterli bilgi bulunmamak-

iin FDA tarafndan kullanmna izin verilmemi,

tadr. Karnitin yalarn enerjiye dnmn hz-

fenolftalein laksatif etkisi bilinen, fenitoin ise an-

landrmakta ve zellikle spor yaparak zayflamaya

tikonvlzan olarak kullanlan bir etken maddedir.

alan kiilere yardmc olabilmektedir. Ancak

Bu gibi kimyasallarn eklendii rnler ciddi an-

kullanm dozu (4gr/gn) yksektir. Konjuge linole-

lamda hasta saln tehdit etmektedir.

ik asit, glukomannan, psyllium ve bunun gibi birok rn hakknda almalar ve tartmalar hala
devam etmektedir.2

lkemiz ve dnyadaki durumu birlikte incelersek, piyasada bulunan rnler hakknda neride bulunmann ne kadar g olduu grlmekte-

Yukarda detayl olarak tartlan rnlerden

dir. Obezite tedavisinde destek olarak bavurulan

birou zerinde yaplm olan klinik almalarda

doal rnlerin ounun etkinlikleri hakknda

elikili sonular elde edilmitir. Bunun en temel

yeterli bilimsel klinik alma ve kant bulunma-

sebebi klinik almalarda farkl ve standardize

makta, Tarm Bakanlnca ruhsat alm olanlarn

edilmemi ekstrelerin kullanlm olmasdr. Bu

gvenilirlik ve kaliteleri hakknda fikir sunulama-

nedenle obezite tedavisine destek olarak kullanlan bitkilerlerin standardize ekstrelerinin kullanld ve ok sayda hastann yer ald ileri klinik
almalarn yaplmasna ihtiya bulunmaktadr.

104

kullanlmas gerekenin ok zerindeki miktarlar-

maktadr. Eczanelerde satlan ve Salk Bakanl tarafndan ruhsatlandrlm yeil ay ve kola

ekirdei ekstresi ieren, siyah zm ekirdei
ekstresi ve krom ieren standardize edilmi rn-

Gnmzde tm dnyada yaygn olarak sat-

ler ise daha gvenilir rnlerdir. Hastalar, Salk

lan bu rnler zerinde yaplan analiz almala-

Bakanlnca ruhsatlandrlm ve sadece eczane-

rnda etiket bilgilerinde yer almad halde eklen-

lerde satlmasna msaade edilen rnleri tercih

mi olan kimyasallar ve dier bitkilerin bulunduu

etmelidir.

mised say 23 - 24 mays 2010

Kaynaklar:

37. Westerterp-Plantenga MS, et al. Int J Obesity 2002;26:8702.

1.

Mermel V,L. Trends Food Sci & Tech 2004;15: 532-540.

2.

Saper RB, et al. Am Fam Physician 2004;70 (9):1731-8.

3.

Moro CO, Basile G. Fitoterapia 2000;71:73-82.

4.

Hofbauer KG et al. 2004. Pharmacotherapy of

40. Cangiano C, et al. Am J Clin Nutr 1992;56:863-7.

obesity:options and alternatives. CRC Press, London,UK.

41. Johnson KL, et al. J Rheumatol 1999;26:2714-7.

Therapeutic Research Faculty, Natural Medicines in the

42. Giustina A, et al. Acta Toxicol Ther 1995;16:199-214.

Clinical Management of Obesity, Natural Medicines Comp-

43. Colombo P, et al. Acta Toxicol Therap 1996;17:287-302.

5.

rehensive Database, http://www.naturaldatabase.com/

6.

Dickerson L, Carek PJ. Am Fam Physician 2000; 61:2131-43.

7.

Food and Drug Administration, HHS. Fed Regist

8.

2001;25:1087-94.

44. Macchi G. Acta Toxicol Ther 1996;17:303-20.

45. Sciutto AM, et al. Acta Toxicol Ther 1995;16:215-29.

2004;69:6787-6854.

46. Veneroni G, et al. Acta Toxicol Ther 1996;17:53-70.

Health Canada requests recall of certain products contai-

47. Pittler MH, et al. J Clin Nutr 1999;53:379-81.

ning ephedra/ephedrine. Health Canada Online 2002. www.

48. Wuolijoki E, et al. Methods Find Exp Clin Pharmacol

hc-sc.gc.ca/english/protection/warnings/2002/2002_01e.
htm
9.

38. Kovacs EM, et al. Int J Obes Relat Metab Disord

Vahedi K, et al. J Neurol Neurosurg Psychiatr 2000;68:112-3.

10. Doyle H, et al. BMJ 1996;313:756.

11. FDA. Proposed rule: Dietary supplements containing ephedrine alkaloids www.fda.gov.
12. Haller CA, et al. N Engl J Med 2000;343:1833-8.

1999;21:357-61.
49. Ho SC, et al. Singapore Med J 2001;42:6-10.
50. Mhurchu CN, et al. Int J Obes Relat Metab Disord
2004;28:1149-56.
51. Ni MC, et al. Cochrane Database Syst Rev 2005;
(3):CD003892.

13. Jacobs KM, et al. Psychosomatics 2000;41:58-62.

52. Youn-Soo C. Asia Pac J Clin Nutr 2008;17 (S1):306-308

14. Yuan CS, Bieber EJ. 2003. Textbook of complementary and

53. Smedman A, et al. Lipids 2001;36:773-81.

alternative medicine. Publishing Group, New York, USA.

15. Allison DB., et al. Crit Rew Food Sci Nutr, 2001; 41 (1): 1-28.
16. Calapai G, et al. Fitoterapia 1999;70:586-92.

54. Riserus U, et al. Diabetes Care 2002;25:1516-21.

55. Blankson H, et al. Nutr 2000;130:2943-8.

17. Penzak SR, et al. J Clin Pharmacol 2001;41:1059-63.

56. Gaullier JM, et al. Am J Clin Nutr 2004;79:1118-25.

18. Keogh AM, et al. Br Med J 1985;291:940.

57. Mougios V, et al. J Nutr Biochem 2001;12:585-94.

19. Nykamp DL, et al. Ann Pharmacother 2004;38:812-6.

58. Riserus U, et al. Am J Clin Nutr 2004;79 (6 Suppl):1146S-8S.

20. Nasir JM, et al. Mayo Clin Proc 2004;79:1059-62.

59. Kamphuis MM, et al. Eur J Clin Nutr 2003;57:1268-74.

21. Firenzuoli F, et al. Phytomedicine 2005;12:247-8.

22. Gange CA, Madias C, Felix-Getzik EM, et al. Mayo Clin Proc
2006;81:545-8.
23. Jordan S, et al. Canadian Adverse Reaction Newsletter
2004;14:3-4.
24. Malhotra S, et al. Clin Pharmacol Ther 2001;69:14-23.
25. Penzak SR, et al. J Clin Pharmacol 2002;42:1165-70.
26. Edwards DJ, et al. Clin Pharmacol Ther 1999;65:237-44.
27. Di Marco MP, et al. Life Sci 2002;71:1149-60.
28. Diepvens K., et al. Am J Physiol Regul Integr Comp Physiol
2007; 292:77-85.
29. Pittler MH, et al. Am J Med 2001;110:724-30.
30. Livieri C, et al. Pediatr Med Chir 1992;14:195-8.
31. Vita PM, et al. Minerva Med 1992;83:135-9.
32. Walsh DE, et al. Int J Obes 1984;8:289-93.
33. Cairella M, et al. Clin Ter 1995;146:269-74.
34. Vido L, et al. Padiatr Padol 1993;28:133-6.
35. Cavaliere H, et al. Int J Obes Relat Metab Disord
2001;25:1095-9.
36. Heymsfield SB, et al. JAMA 1998;280:1596-600.

60. Riserus U, et al. Diabetologia 2004;47:1016-9.

61. Colker CM, et al. Journal of Exercise Physiology online, 2 (4),
October 1999.
62. Lardy H, et al. Proc Nat Acad Sci USA 1995;92:6617-9.
63. Davidson MH, et al. Experimental Biology 98, April 19-22,
1998.
64. Hallmark MA, et al. Med Sci Sports Exerc 1996;28:139-44.
65. Anderson RA, et al. Diabetes 1997;46:1786-91.
66. Rabinovitz H, et al. Int J Vitam Nutr Res 2004;74:178-82.
67. Pittler MH, et al. Int J Obes Relat Metab Disord
2003;27:522-9.
68. Trent LK, et al. J Sports Med Phys Fitness 1995;35:273-80.
69. Volpe SL, et al. J Am Coll Nutr 2001;20:293-306.
70. Hlebowicz J, et al. BMC Gastroenterology 2007; 7 (46).
71. Kondo T, et al. Biosci Biotechnol Biochem 2009;73 (8):18371843.
72. Hill LL, et al. J Am Diet Assoc 2005 Jul;105 (7):1141-4.

mised say 23 - 24 mays 2010

105