NDEKLER

Kapak
nsz
Yaama Sanat
Tanmlamalar
Cahillikten Masumiyete
Olgunluk ve Yalanma
Ruhun Olgunluu
Hayatn Yedi Yllk Dngleri
Olgun liki
Bamllk, Bamszlk, Karlkl Bamllk
htiya Duymak ve Vermek, Sevmek ve Sahip Olmak

Sevgi ve Evlilik
Ebeveyn ve ocuk
Sevgi Art Farkndalk Eittir Varlk

Yol Ayrmnda Durmak

Sonsuzluk Zamana Girdiinde

Yalanmann Yasalar
Belirtiler
Oturma Odasndaki Yabanc
Menapoz; O Sadece "Kzlarla lgili" Bir ey Deil

htiyar apkn
Tatszlk
Dnmler

Hayrdan Evete
Btnlemek ve Merkezine Gelmek
lm ve Doum Bir Olduunda

Oyundan kmak
Yap-Bozlar
Hakl Nedenden Adam ldrme

Tavrsz Hayat
Seksten Duyarlla
Hi Bitmeyen Bir Yolculuk

Sayfada Ara
NSZ
YAAMA SANATI
nsan, hayat gerekletirmek zere doar ama her ey ona baldr. Iskalayabilir. Nefes
almay srdrebilir, yemeye devam edebilir, devaml yalanp durabilir, mezara doru
gitmeye devam edebilir ama bu yaamak deildir, bu dzenli olarak lmektir. Beikten
mezara kadar... yetmi yl sren dzenli bir lmdr. Ve etrafndaki milyonlarca insan bu
dzenli, yava lmn iinde lmekte olduu iin sen de onlar taklit etmeye balarsn.
ocuklar her eyi evresindekilerden renirler ve biz llerle evriliyiz.
yleyse benim "hayat" ile ne demek istediimi anlamak durumundayz. O sadece
yalanmak olamaz, gelimek olmaldr. Ve bunlar iki farkl eydir.
Yalanmak herhangi bir hayvann yapabilecei bir eydir. Gelimek ise insanolunun
ayrcaldr.
Sadece birka kii buna sahip olduunu iddia edebilir.
Gelimek hayatn prensiplerinin iinde her an daha da derine doru gitmek anlamna
gelir; lme doru deil, lmden giderek daha da uzaklara gitmek demektir. Hayatn
iine daha ok gittike, iindeki lmszl daha ok anlarsn. lmden
uzaklayorsun; lmn elbiseleri deitirmekten, evleri deitirmekten, biimleri
deitirmekten baka bir ey olmadn grebilecein bir an gelir. Hibir ey lmez,
hibir ey lemez.
lm var olan en byk yanlsamadr.
Gelime iin yalnzca bir aaca bak. Aa bydke kkleri aaya doru, daha
derinlere doru geliir. Bir denge vardr; aa ykseldike kkler de derinlere gidecektir.
Kck kklere sahip krk be metre yksekliinde bir aa bulamazsn; bylesi devasa
bir aac tayamazlar. Yaamda gelimek demek kendi iinde derinlemesine gelimen
anlamna gelir; buras kklerinin olduu yerdir.
Bana gre hayatn birinci prensibi meditasyondur. Onun dndaki her ey ikincildir. Ve
ocukluk en iyi zamandr. Yalandka lme daha da ok yaklayorsun demektir ve
meditasyona girmek giderek daha da zorlar.
Meditasyon lmszlnn iine girmektir, sonsuzluunun iine girmektir,
Tanrsallnn iine girmektir. Ve ocuk bunun iin en iyi niteliklere sahip kiidir nk
o henz bilgi ykn tamamaktadr, dinin ykn tamamaktadr, eitimin ykn
tamamaktadr, tm plklerin ykn tamamaktadr. O masumdur.
Fakat, maalesef onun bu masumiyeti cahillik olarak lanetlenmitir. Cahillik ve
masumiyetin bir benzerlii vardr ama ayn ey deillerdir. Cahillik de tpk masumiyette
olduu gibi bir bilmeme durumudur ama arada bugne kadar tm insanln gz ard
etmi olduu ok byk bir fark da vardr. Masumiyet bilgililik deildir ama onun bilgili
olmaya kar bir arzusu da yoktur. O tamamyla tatmin olmu, amacna ulamtr.
Kk bir ocuun hibir ihtiras, hibir arzusu yoktur. inde bulunduu an tarafndan
ylesine zmsenmitir ki, uan bir ku onun gzlerini btnyle yakalar; bir kelebek,
onun renkleri ve ocuk bylenir; gkteki ebemkua... ve o bu ebemkuandan daha

nemli, daha zengin bir ey olabileceini aklna bile getiremez. Ve yldzlarla dolu gece,
yldzlar ve yldzlarn tesindeki yldzlar...
Masumiyet zengindir, tamdr, saftr.
Cahillik yoksuldur, o bir dilencidir; unu ister, bunu ister, bilgili olmak ister, saygn
olmak ister, varlkl olmak ister, gl olmak ister. Cahillik arzunun yolundan ilerler.
Masumiyet bir arzusuzluk halidir. Ama her ikisinin de bilgisiz olmas nedeniyle onlarn
doas hakknda kafalarmz karm olarak kaldk. Ayn olduklarn farz ettik.
Yaama sanatndaki ilk basamak masumiyet ve cahillik arasndaki ayrm anlamak
olacaktr. Masumiyet desteklenmelidir, korunmaldr nk ocuk en muhteem hazineyi,
hikmet sahibi kiilerin ancak ok etin gayretler sonucu bulduu hazineyi beraberinde
getirmitir. Hikmet sahipleri tekrardan ocuk olduklarn, yeniden doduklarn
sylemilerdir. Hindistan'daki gerek Brahman, gerek bilen kendisini "dwij"iki kez
doan olarak adlandrmtr. Neden iki kez doan? lk douma ne oldu? kinci douma
neden ihtiya var? Ve ikinci doumda eline ne geecek?
kinci doumda eline geecek ey ilk doumda sana sunulmu olandr ama toplum,
ebeveynler, onu evreleyen insanlar hepsini paralad, yok etti. Her ocuk bilgiyle
tktrlr. Onun sadelii bir ekilde ortadan kaldrlmak zorundadr nk sadelik bu
rekabeti dnyada ona yardmc olmayacaktr. ocuun basitlii dnyaya onu sanki bir
avanakm gibi gsterecektir; onun sadelii her ekilde smrlecektir. Toplumdan
korkarak, kendi yarattmz dnyadan korkarak tm ocuklar kurnaz, uyank, bilgili
yapmaya alrz; gllerin snfnda olmalarn isteriz, gszlerin ve mazlumlarn
deil.
Ve ocuk bir kez yanl ynde gelimeye balarsa, bu yolda ilerlemeyi srdrr; tm
hayat bu ynde ilerler.
Hayat skaladn anladn anda geri getirilmesi gereken ilk prensip masumiyettir.
Bilgini brak, kutsal kitaplarn brak, dinlerini brak, ilahiyat bilgilerini brak,
felsefelerini brak. Yeniden do, masum hale gel ve bu senin elindedir. Kendin tarafndan
bilinmeyen her eyi, dn alnm her eyi, gelenekten, kltrden gelen her eyi
zihninden temizle. Bakalar ebeveynlerin, retmenlerin, niversitelerin tarafndan
sana verilmi olan her eyden kurtul. Yeniden, bir kez daha basit ol, bir kez daha bir
ocuk ol. Ve bu mucize meditasyon sayesinde mmkndr.
Meditasyon sana ait olmayan her eyi kesip atan ve sadece senin hakiki varln koruyan
artc bir cerrahi metottur. O her eyi yakar ve seni plak bir ekilde gnein altnda,
rzgrn altnda brakr. Bu sanki, dnyann zerine den ilk insanmsn ve hibir ey
bilmiyormusun, her eyi kefetmek zorundaymsn, aray iinde olmak
zorundaymsn, kutsal bir yolcua kmak zorundaymsn gibi bir eydir.
kinci prensip ise kutsal yolculuktur. Hayat bir aray olmaldr; bir arzu deil, bir
aratrma. u olmak, bu olmak iin bir hrs deil, bir lkenin bakan ya da babakan
olmak deil de "Ben kimim?"i bulmak iin bir aray olmal.
Kim olduunu bilmeyen insanlarn baka birisi olmaya almalar ok garip. u an kim
olduklarn dahi bilmiyorlar! Kendi varlklaryla tanmamlar ama bir ey olma
hedefleri var.
Bir ey olmaya almak ruhun hastaldr.

Sen varlksn.
Ve varln kefetmek hayatn balangcdr. O zaman, her an yeni bir keiftir, her an yeni
bir keyiftir. Yeni bir gizem kaplarn aar, iinde yeni bir sevgi, daha nce hi
hissetmediin yepyeni bir merhamet, gzellie ilikin, iyilie ilikin yeni bir duyarllk
geliir. O kadar duyarl hale gelirsin ki en ufack bir ot bile senin iin muazzam derecede
nem arz etmeye balar. Duyarlln, bu kck otun varolu iin en byk yldz kadar
nemli olduunu net bir ekilde sana anlatr; bu kk ot olmadan, varolu olduundan
daha az bir ey olurdu. Bu kck ot esizdir, yeri doldurulamaz, onun kendine zg
bireysellii var.
Ve bu duyarllk sana yeni arkadalklar yaratacaktr; aalarla, kularla, hayvanlarla,
dalarla, rmaklarla, okyanuslarla, yldzlarla arkadalklar. Sevgi gelitike, dostluk
gelitike hayat zenginleir.
Aziz Francis'in hayatnda gzel bir hadise olmutur. O lyordu. Ve o hayat boyunca,
deneyimlerini paylaarak, bir yerden brne bir eein srtnda seyahat etmiti. Tm
mritleri son szlerini duymak iin toplanmt. Bir insann syleyecei son sz her
zaman iin syledii en nemli szdr nk hayatnn tm deneyimlerini iinde
barndrr.
Ama mritler duyduklarna inanamadlar...
Aziz Francis mritlerine seslenmedi, eeine seslendi. Dedi ki, "Kardeim, sana sonsuz
derecede mteekkirim. Beni bir yerden bakasna hi ikyet etmeden, hi
homurdanmadan tayp durdun. Bu dnyay terk etmeden nce tek istediim ey beni
affetmen; sana insancl davranmadm." Bunlar Aziz Francis'in son szleriydi. Eee,
"Kardeim eek..." diye hitap edip affedilmeyi dileyen olaanst bir duyarllk.
Daha duyarl hale geldike hayatn byr: Kk bir havuz deildir; okyanus gibi olur.
Seninle, karnla ve ocuklarnla snrlanmamtr; snrlar dahi yoktur. Tm bu varolu
senin ailen olur ve tm varolu senin ailen deilse hayatn ne olduunu bilmemisindir
nk hi kimse bir ada deildir, hepimiz birbirimize balyz.
Biz milyonlarca ekilde birbirine balanm engin bir ktayz.
Ve eer kalplerimiz btn iin sevgiyle dolu deilse, eit oranda hayatlarmz da
ksaltlmtr.
Meditasyon sana duyarllk getirir; muhteem bir "dnyaya ait olma" duygusu verir. Bu
bizim dnyamz; yldzlar bizim ve burada yabanc deiliz. Doutan varolua aidiz.
Onun parasyz, onun kalbiyiz.
kinci olarak, meditasyon sana muhteem bir sessizlik getirecek nk tm plk gitmi
durumda. Bilginin paras olan dnceler de gitmi durumda... engin bir sessizlik ve
akn haldesin: Bu sessizlik var olan tek mziktir.
Tm mzik bu sessizlii su yzne karma abasdr. Eski Dounun kutsal bilgeleri tm
yce sanatlarn mzik, iir, dans, resim, heykel hepsinin meditasyondan ktn
sklkla vurgulamlardr. Bu sanatlar kutsal yolculuklara hazr olmayanlar iin
bilinemeyeni bir ekilde bilinenin dnyasna getirme gayretidir; kutsal yolculuu
srdrmeye hazr olmayanlar iin bir armaandr onlar. Belki bir ark, belki de bir
heykel, kayna arama arzusunu tetikleyebilir.

Bir dahaki sefer bir Gautam Buda tapnana gittiinde, sadece sessiz bir ekilde otur,
heykele bak. nk heykel yle bir ekilde yaplm, ylesi bir orantyla yaplmtr ki
baktnda sessizlie dersin. O bir meditasyon heykelidir; Gautam Buda ile bir ilgisi
yoktur.
Bu nedenle tm bu heykeller; Mahavira, Gautam Buda, Neminatha, Adinatha birbirine
benzerler... Jainalarn Yirmi bir tirthankaralar... ayn tapnakta hepsi birbirine benzeyen,
birbirinin ayns yirmi drt heykel bulacaksn. ocukluumda babama sorardm: "Bana
nasl olup da yirmi drt kiinin hepsinin, birbirinin ayns ayn beden, ayn burun, ayn
surat, ayn ekil olabildiini aklayabilir misin?"
Ve o da, "Bilmiyorum. Kck bir fark bile olmamas benim de kafam kartryor. Ve
bu duyulmu bir ey deil; u koskoca dnyada birbirinin ayns iki kii bile yokken,
yirmi drt kiiye ne demeli?" derdi.
Ancak, benim meditasyonum iek atka cevab buldum; baka birisinden deil. Bu
heykellerin insanlarla hibir alakasnn olmad cevabn buldum. Bu heykellerin bu
yirmi drt insann iinde olup biten eyle bir ilgisi vardr ve bu olan ey tamamyla ayn
eydi. Biz darsna taklmadk; sadece isel olana ilgi gstermek gerektiinde srarc
olduk. Dars nemsizdir. Birisi gen, birisi yal, birisi siyah, birisi beyaz, birisi erkek,
birisi kadn; fark etmez. nemli olan ey ieride bir sessizlik okyanusu olmas. Bu
okyanussal durumda beden belli bir duru alr.
Bunu kendinde gzlemledin ama farknda deildin. Kzgnken gzledin mi? Bedenin
belli bir ekil alr. Kzgnken ellerini ak tutamazsn; kzgnken... yumruk. Kzgnken
glmseyemezsin; yoksa glebilir misin? Belli bir duyguda beden belli bir duruu
izlemek zorundadr.
O yzden bu heykeller yle bir ekilde yaplmlardr ki, sessizce oturur ve bakarsan ve
gzlerini kaparsan negatif bir grnt, bir glge bedenine girmeye balar ve daha
nceden hi hissetmediin bir eyler hissetmeye balarsn. Bu heykeller ve tapnaklar
ibadet iin yaplmamtr; deneyim yaamak iin ina edilmitir. Onlar bilimsel
laboratuarlardr; dinle hibir ilgileri yoktur! Yzyllardr gelecek nesillerin daha nceki
nesillerin deneyimleriyle temasa geebilmeleri iin belirli bir gizli bilim kullanlmtr.
Kitaplarla deil, szlerle deil fakat daha derine inen bir eyle; sessizlikle, meditasyonla,
huzurla.
Sessizliin gelitike, samimiyetin gelitike, sevgin gelitike yaamn an be an yaanan
bir dansa, bir sevince, bir kutlamaya dnr.
Neden dnyann her yerinde, her kltrde, her toplumda ylda birka gnlk kutlamalar
olduunu hi dnm mydn? Bu bir-iki gnlk kutlama sadece bir telafidir nk bu
toplumlar senin hayatnn tm kutlamalarn senden uzaklatrd ve ayet bunu telafi
edecek bir ey sana verilmezse yaamn kltr iin bir tehlike haline gelebilir.
Her kltr sana bir takm telafi edici eyler vermek zorundadr, bu sayede sefaletin,
kederin iinde tamamyla kaybolduunu hissetmezsin. Ancak bu telafiler sahtedir.
Fiekler ve renkli klar seni sevindiremez. Bunlar sadece ocuklar iindir; senin iin
onlar sadece rahatszlk verir. Fakat isel dnyanda klarn, arklarn sevinlerin bir
sreklilii olabilir.
Toplumun, basklanan ey telafi edilmediinde tehlikeli bir halde infilak edeceini

hissettiinde onu telafi ettiini her zaman anmsa. Basklanan eyi dar salabilmen iin
toplum bir ekilde sana izin verecek bir yol bulur ama bu hakiki kutlama deildir ve
olamaz da.
Hakiki kutlama senin yaamnn iinden, yaamnn iinde kmaldr.
Ve hakiki kutlama takvime gre Kasm'n birinde kutlayacaksn eklinde olamaz.
Garip, tm yl boyunca perian durumdasn ve Kasm'n birinde aniden sefaletinden kp
dans ediyorsun? Ya sefaletin sahteydi ya da Kasm'n biri sahte; her ikisi de hakiki
olamaz. Ve Kasm'n biri geip gittiinde karanlk deliine geri dnersin. Herkes kendi
sefaletinde, herkes kendi skntsnn iinde.
Hayat srekli bir kutlama, bir k enlii olmal, tm yl boyunca. Ancak o zaman
geliebilirsin, iek aarsn.
Kk eyleri enlie dntr.
rnein Japonya'da ay seremonileri vardr. Her Zen manastrnda ve maddi olarak bunu
karlayabilen her kiinin evinde ay imek iin kk bir ibadethane vardr. Artk ay
sradan, kutsal olmayan bir ey deildir; onu bir kutlamaya dntrmlerdir. ay ime
tapna belirli bir biimde yaplmtr; gzel bir havuzlu gzel bir bahede, kazlar
havuzda, iekler her yanda. Konuklar gelir ve ayakkablarn darda brakmalar
gerekir; bu bir ibadethanedir. Ve ibadethaneye girdiin andan itibaren konuamazsn;
dnmelerini ve dncelerini ve konumalarn ayakkablarnla darda brakmalsn.
Meditasyon pozisyonunda oturursun. Ve ev sahibinin, ayn hazrlayan kadnn
hareketleri ylesine zariftir ki, sanki dans ederek etrafta dolap ay hazrlyor,
bardaklar, fincanlar sanki hepiniz birer tanrymsnz gibi nnze koyuyor. O kadar
byk bir saygyla... nnde yere eilir ve sen de onu ayn saygyla kabul edersin.
ay, gzel sesler, kendine zg bir mzik karan zel bir semaverde hazrlanr. Ve
seremoninin bir paras olarak herkes ncelikle ayn mziini dinlemelidir. O yzden
herkes sessiz, dinliyor... darda, bahede kular tyor ve semaver... ay kendi arksn
yaratyor. Bir huzur kaplyor her yan...
ay hazrlanp herkesin bardana dkldnde her yerde insanlarn yapt gibi
iivermezsin. nce ayn aramasn koklarsn. Sanki cennetten geliyormuasna aydan
bir yudum alrsn, buna zaman tanrsn; acelesi yok. Birisi flt, ya da sitar almaya
balayabilir. Sradan bir ey sadece ay ve onlar bunu gzel bir kutsal merasim
yapmlar. Herkes ondan beslenmi, taze, daha gen hissederek, capcanl kar.
Ve ayla yaplabilen bir ey her eyle; elbiselerinle, yiyeceklerinle de yaplabilir, insanlar
neredeyse tamamen uykuda yaar; yoksa her dokunun, her elbisenin kendi gzellii,
kendi duygusu vardr. Eer duyarlysan, o zaman elbiseler sadece bedenini kapatmak iin
deildir, o zaman senin bireyliini da vuran bir eydir, zevkini, kltrn, varln
ifade eden bir eydir. Yaptn her ey senin da vurumun olmal; zerinde imzan
tamal. O zaman hayat srekli bir enlie dnr.
Hasta olup yataklara bile dsen, bu yatakta yatma anlarn, gzellik ve keyif anlar,
geveme ve dinlenme anlar, meditasyon anlar, mzik ya da iir dinleme anlar
yapacaksn. Hasta olduun iin zlmene gerek yok. Herkes iyerinde alyorken sen
yatanda bir kral gibi rahatlyorsun; birisi sana ay hazrlyor, semaver bir ark
mrldanyor, bir dost gelip flt almak istiyor... bunun iin mutlu olmalsn.

Bu eyler herhangi bir ilatan daha nemlidir. Hasta olunca bir doktor ar. Ama daha
nemlisi seni sevenleri ar nk sevgiden daha nemli bir ila yoktur. Etrafnda
gzellik, mzik, iir yaratabilecek olanlar ar nk bir kutlama anndaki ruh hali gibi
ifa veren baka bir ey yoktur. la en alt seviyedeki tedavidir ama yle grnyor ki biz
her eyi unutmu durumdayz, bu yzden de ilalara gvenmek zorundayz ve zlp
suratmz asyoruz; sanki ofiste yaadn muhteem bir zevk varm da karyormusun
gibi! Ofisteyken acnacak haldeydin sadece bir gn almyorsun ve perianlna
yapveriyorsun onu brakmayacaksn.
Her eyde yaratc ol, en kt eyi en iyisi yap; yaama sanat diye ben buna derim. Ve
eer bir insan tm hayatn, her ann ve her evresini bir gzellie, bir zevke dntrerek
yaadysa, doaldr ki onun lm de btn yaam boyunca sarf ettii tm abalarn en
yksek zirvesi olacaktr. Son dokunular... onun lm, sradan bir ekilde her gn
herkesin bana gelenler gibi irkin olmayacak.
ayet lm irkinse bunun anlam tm hayatnn boa harcanm bir ey olduudur.
lm, huzurlu bir kabulleni, bilinmeyene sevgiyle yaplan bir giri, eski dostlara, eski
dnyaya tatl bir veda olmaldr. Onun iinde hibir trajedi olmamaldr.
Lin Chi adndaki bir Zen Ustas lyordu. Binlerce mridi son vaazn dinlemek iin
toplanmt, ancak Lin Chi sadece keyifli bir ekilde, glerek ama tek bir sz bile
etmeden ylece yatyordu.
Onun leceini ve tek bir sz bile sylemediini gren birisi kendisi de bir Usta olan
eski bir dostu; o Lin Chi'nin mridi deildi, bu yzden ona bunu syleyebiliyordu Lin
Chi'ye hatrlatt: "Lin Chi, son szlerini sylemeyi unuttun mu? Senin hafzanda bir sorun
olduunu hep sylemiimdir. lyorsun... unuttun mu?"
Lin Chi dedi ki, "Yalnzca dinle." atda iki sincap kouyordu, baryordu. Ve, "Ne
kadar gzel" dedi ve ld.
"Yalnzca dinle" dediinde bir anlna tam bir sessizlik vard. Herkes onun muhteem bir
ey syleyeceini zannetti ama sadece iki sincap atda kavga ediyordu, baryordu,
kouuyordu... Ve o glmsedi ve ld. Ama son mesajn vermiti: eyleri byk ve
kk, nemli ve nemsiz hale getirme. Her ey nemlidir. u an Lin Chi'nin lm
atda kouan sincaplar kadar nemli, bir fark yok. Varoluta hepsi ayndr. Onun tm
felsefesi, btn hayatnn retisi, byk ve kk olan diye bir ey olmad; ondan ne
meydana getirdiinin sana bal olduu idi.
Meditasyonla bala ve bir eyler iinde gelimeye devam edecek; sessizlik, sknet,
saadet, duyarllk. Ve, meditasyondan ne gelecek olursa, onu yaama katmaya al.
Payla onu nk paylalan her ey hzla byr. Ve lm noktasna ulatnda, lmn
var olmadn bileceksin. Elveda diyebilirsin, zntyle dklen gzyalarna gerek yok;
belki cokuyla taan gzyalar olabilir ama zntden deil.
Ancak masum olmaktan balamak durumundasn.
O halde en nce, tadn tm pislikleri frlat at. Ve herkes o kadar ok pislik tayor ki!
nsan niin diye merak ediyor? Sadece, insanlar sana srekli bunlarn muhteem fikirler,
ilkeler olduunu syleyip durduu iin... Kendi zekn kullanmadn. Kendi zekn kullan.
Hayat ok basit, o coku dolu bir dans. Ve tm dnya cokuyla ve dansla dolu olabilir
ama hi kimsenin hayattan zevk almamasna, kimsenin kahkaha atmamasna, hayatn bir

gnah olmasna ve hayatn bir cezalandrma olduuna ciddi biimde yatrm yapm
insanlar var. Hayatn bir ceza olduunun, yanl eyler yapm olduun iin ac ekip
durduunun ve hayatn, iine aclarn ekmek iin atldn bir hapishane olduunun
devaml olarak sana sylendii bir ortamda yaamndan nasl zevk alabilirsin?
Sana diyorum ki hayat bir hapishane deil, o bir ceza deil. O bir dl ve o sadece onu
hak edenlere, onu kazananlara verilir. Artk keyif almak senin hakkn; ayet zevk
almazsan bir gnah ilemi olacaksn. Onu gzelletirmezsen, onu bulduun gibi
brakrsan varolua kar gelmi olacaksn. Hayr, onu biraz daha mutlu, daha bir ho
kokulu halde brak.
Varln dinle. Srekli olarak sana ipular veriyor; o sakin, kk bir ses. Sana
barmyor, bu doru. Ve biraz sessiz olursan kendi yolunu hissetmeye balayacaksn.
Olduun kii ol. Hibir zaman bakas olmaya alma ve olgunlaacaksn. Olgunluk
bedeli ne olursa olsun kendin olma sorumluluunu kabul etmektir. Kendin olmak iin her
eyi riske atmaktr, olgunluk tamamyla buna ilikin bir eydir.

Sayfada Ara
TANIMLAMALAR
CAHLLKTEN MASUMYETE
Olgunluk bir fark dnda masumiyetle ayn anlama gelir: O, geri arlm, yeniden ele
geirilmi masumiyettir. Her ocuk masum doar ama her toplum onu bozar. Bugne
kadar tm toplumlar, tm ocuklar zerinde bozucu bir etki yaratmtr. Tm kltrler
ocuun masumiyetini smrme, ocuu smrme, onu kleletirme; politik, toplumsal,
ideolojik hedefleri iin kendi amalar dorultusunda onu koullandrma zerine
kurulmutur. Onlarn tm gayreti ocuu baz amalar iin bir kle olarak nasl
kullanacaklar zerinedir. Bu amalar menfaatler tarafndan belirlenir. Din adamlar ve
politikaclar derin bir komplo ierisinde, birlikte almaktalar.
ocuk toplumunun bir paras olmaya balad anda son derece deerli bir eyi
yitirmeye balar; Tanr ile temasn kaybetmeye balar. Giderek daha fazla kafasnda
taklmaya balar. Ve varla giden kpr ise kalptir. Kalp olmadan kendi varlna
ulaamazsn; bu imknszdr. Kafadan varla giden dorudan bir yol yoktur, kalp
zerinden gitmek zorundasn ve tm toplumlar kalbe kar ykcdrlar. Onlar sevgiye
kardr, duygulara kardr; onlar hisleri ar hassasiyet olarak adlandrp knarlar. Onlar
yzyllardr klar, srf sevgi kafaya deil de kalbe ait olduu iin lanetlemilerdir.
Sevme kabiliyeti olan bir insan eninde sonunda kendi varln kefedecektir ve bir kimse
kendi varln bir kez kefettiinde tm yaplardan, tm kalplardan zgrleir. Tm
kleliklerden zgrlemitir. O saf zgrlktr.
Her ocuk masum doar ama her ocuk toplum tarafndan bilgili hale sokulur. Bu yzden
okullar, kolejler, niversiteler vardr; onlarn ilevi seni yok etmektir, seni bozmaktr.
Olgunluk senin kaybedilmi masumiyetini yeniden kazanman demektir, cennetine

yeniden sahip kmandr, yeniden ocuk olmandr. Elbette bir fark vardr; sradan bir
ocuk kt emellere alet olmak zorundadr ama ona tekrardan sahip ktnda sen
bozulamaz olursun. Hi kimse seni kullanamaz, yeterince zeki hale gelirsin. Artk
toplumun sana ne yaptn biliyorsun ve tetiktesin ve farkndasn; bir kez daha olmasna
izin vermeyeceksin.
Olgunluk bir yeniden doutur, manevi bir yeniden dou. Bir kez daha dodun, tekrar
bir ocuksun. Varolua taptaze gzlerle bakmaya balarsn. Hayata kalbindeki sevgiyle
yaklamaya balarsn. Dinginlikle ve masumiyetle en derindeki znn iine nfuz
edersin. Artk sadece bir kafa deilsin. Artk kafay kullanyorsun ama o senin
hizmetkrn. nce kalp olursun ve sonrasnda da kalbin bile tesine geersin.
Dncelerin ve duygularn tesine gitmek ve saf bir olu haline gelmek olgunluktur.
Olgunluk meditasyonun en sonunda iek amasdr.
sa der ki, "Yeniden domadn srece Tanrnn krallna giremeyeceksin." Hakl,
yeniden domak zorundasn.
Bir seferinde sa arda duruyordu ve birisi sordu, "Kimler senin Tanrnn krallna
girmeye layk?" Etrafna baknd. Orada bir haham vard ve kendisinin seileceini
umarak biraz ne doru km olmalyd ama seilmedi. Kasabann en erdemli
ahlak; sofu kiisi oradayd. Kendisinin seileceini umarak biraz ne doru yeltendi
ama seilmedi. sa etrafa baknd; seileceini umut etmeyen, ne kmayan, bir santim
bile yerinden kprdamayan kk bir ocuk grd. Onun seileceine ilikin hibir fikir,
bir soru ortada yoktu. O sadece manzarann keyfini kartmaktayd; kalabalk ve sa ve
insanlar konuuyor ve o da dinliyordu. sa ocuu ard, ocuu kucana ald ve
toplulua dedi ki, "Bu kk ocuk gibi olanlar, sadece onlardr Tanrnn krallna
girmeye layk olanlar."
Ama unutma, "Bu kk ocuk gibi olanlar..." dedi. "Kk ocuk olanlar" demedi. kisi
arasnda ok byk bir fark var. "ocuklar Tanrnn krallna girecek" demedi nk her
ocuk bozulmak zorundadr, yanl yola sapmak zorundadr. Her Adem ve her Havva
cennet bahesinden kovulmak zorundadr, yanl yola sapmak zorundadr. Bu gerek
ocuklua yeniden kavumann yegne yoludur: nce onu kaybetmelisin. Bu ok garip
ama hayat byle. Bu ok paradoksal ama hayat bir paradokstur. ocukluunun gerek
gzelliini bilmek iin nce onu kaybetmelisin; aksi taktirde hi bilemeyeceksin.
Balk, denizin nerede olduunu, onu denizden kartp kavurucu gne altndaki kumlara
atmazsan hibir zaman bilmez; ancak o zaman denizin yerini renir. Artk denize zlem
duyar, denize geri dnebilmek iin her trl abay sarf eder, denizin iine atlar. O ayn
deniz ama ayn zamanda ayn deniz deil nk balk yeni bir ders ald. Artk o farknda,
artk o biliyor, "Bu, deniz. Ve bu benim hayatm. Onsuz ben bir hiim; ben onun
parasym."
Her ocuk masumiyetini kaybetmeli ve sonra tekrar ele geirmelidir. Kaybetmek srecin
sadece yarsdr; pek ou onu yitirdi ama ok az onu yeniden geri ald. Bu yazk, ok
yazk. Herkes onu kaybeder ama arada bir, bir Buda, bir Zerdt, bir Krishna, bir sa onu
yeniden kazanr. sa evine geri dnm olan Adem'den bakas deildir. Magdalene evine
geri dnm olan Havva'dan bakas deildir. Onlar denizin dna ktlar ve perianl
grdler ve onlar samal grdler. Onlar denizin dnda olmann mutluluk verici
olmadn grdler.

Bir toplumun, bir dinin, bir kltrn paras olmann perian olmak, hapiste kalmak
demek olduunu fark ettiin an, tam o zaman zincirlerinden kurtulmaya balarsn.
Olgunluk geliyor, masumiyetini yeniden kazanyorsun.

Sayfada Ara
OLGUNLUK VE YALANMA
Olgunluk ve yalanma arasnda ok byk, engin bir fark vardr ve insanlarn kafas bu
konuda hep kark kalmtr. nsanlar yalanmann olgunlamak olduunu zanneder,
ancak yalanma bedene aittir. Herkes yalanyor, herkes ihtiyarlayacak ama olgun olmak
zorunda deil. Olgunluk manevi bir geliimdir.
Yalanmak senin yaptn bir ey deildir, yallk fiziksel olarak kendi kendine
gerekleen bir eydir. Doan her ocuk zaman getiinde yalanr. Olgunluk senin
hayatna getirdiin bir eydir; o farkndalktan kar. Bir kimse tam bir farkndalkla
yalanrsa olgunlar. Yallk art farkndalk, yaant art farkndalk, olgunluktur.
Bir eyi iki biimde deneyimleyebilirsin. Onu ylesine, hipnotize olmu gibi,
gereklemekte olan eye dikkat etmeden, fark etmeden deneyimleyebilirsin; olay
gerekleti ama sen orada deildin. O senin mevcudiyetinde gereklemedi, sen yoktun.
Sadece oradan geip gittin, sende hibir ekilde bir iz brakmad. Sende hibir iaret
brakmad, ondan hibir ey renmedin. O hafzann bir paras olmu olabilir nk bir
anlamda oradaydn ancak hibir ekilde senin bilgeliin haline gelmedi. Onun araclyla
hi gelimedin. O zaman yalanyorsun.
Fakat bir deneyime farkndalk getirirsen, ayn deneyim olgunlua dnr.
ki tr yaama yolu vardr: Birincisi derin bir uykuda yaamaktr; o zaman yalanrsn,
her an yalanrsn, her an lmeye devam edersin, hepsi bu! Tm yaamn uzun, yava bir
lmden ibarettir. Fakat deneyimlerine farkndalk getirirsen ne yaparsan, bana ne
gelirse gelsin uyanksn, dikkatlisin, tetiktesin; deneyimin her adan tadn karyorsun,
onun anlamn zmeye alyorsun, onun en derinine ulamaya alyorsun, bana
gelen eyi youn bir ekilde ve tam olarak yaamaya alyorsun o zaman o yalnzca
yzeysel bir olgu deildir. inde, derinlerde bir yerlerde onunla birlikte bir ey deiiyor.
Daha uyank hale geliyorsun. Eer bu deneyim bir hataysa onu asla tekrar etmeyeceksin.
Olgun bir kii asla ayn hatay tekrar etmez. Ama bir kimse sadece yalysa ayn hatay
defalarca ve defalarca tekrar eder durur. O bir emberin iinde yaar; hibir zaman bir ey
renmez. Bugn kzacaksn, dn kzgndn ve nceki gn kzgndn. Ve, yarn
kzacaksn ve teki gn de kzacaksn. Tekrar tekrar kzarsn, tekrar tekrar tvbe edersin,
tekrar tekrar onu bir kez daha yapmamak iin derin kararlar alrsn. Ama karar almak bir
eyi deitirmez; ne zaman rahatsz edilsen fke seni ele geirir, sana sahip olur. Ayn
hata tekrarland: Yalanyorsun.
ayet tam olarak kzgnl deneyimleyecek olursan, bir daha asla kzmayacaksn. Tek bir
deneyim bile onun aptallk, samalk, safi salaklk olduunu retmeye yetecektir; o
sadece bir gnah deil, silme aptallktr. Bir hi uruna kendine zarar veriyorsun ve

bakalarna zarar veriyorsun. O buna deecek bir ey deil. te o zaman olgunlayorsun.

Yarn bu durum tekrarlanacak ama kzgnlk tekrarlanmayacak. Ve olgunluk edinmekte
olan kii bir daha kzgn olmayacana karar vermedi, hayr; bu olgunlamakta olmayan
bir kimseye ait bir gstergedir. Olgunluk sahibi bir insan asla gelecekle ilgili bir karar
vermez; olgunluun kendisi icabna bakar. Bugn yayorsun; bu yaantnn kendisi
yarnn nasl olacana karar verecek; onun iinden kacak.
ayet fke can yakc, zehirleyici olduysa, cehennem azab yaattysa bir tapnaa gidip,
"imdi bir daha asla kzmayacama ant iiyorum," diye ilan etmenin ne anlam var?
Tm bunlar ocuka, hi ilgisi yok! Eer fkenin zehirli olduunu bilmisen bitmitir!
Bu yol kapanmtr, bundan sonra senin iin bu kap yoktur. Bu durum yarn
tekrarlanacak ama sen o durum tarafndan ele geirilmeyeceksin. Bir ey renmi oldun;
bu kavray orada olacak. Hatta belki de gleceksin, insanlarn nasl da aptallaabildiine
bakp eleneceksin. Anlayn her deneyim araclyla geliiyor.
Hipnoz altndaymsn gibi yaayabilirsin insanlarn yzde doksan dokuzu byle
yayor ya da youn olarak, farkndalkla yaayabilirsin. Farkndalkla yaarsan
olgunlarsn; aksi takdirde sadece ve sadece yalanrsn. Ve yalanmak bilge olmak
demek deildir. Eer genken bir aptalsan ve artk yalandysan, sadece yal bir aptal
olursun, hepsi bu! Sadece yalanarak bilge olamazsn. Hatta daha da ahmak olabilirsin
nk bir robot gibi mekanik alkanlklara yapm olabilirsin.
Hayat iki ekilde yaanabilir. Bilinsizce yaarsan yalnzca lrsn; bilinli olarak
yaarsan giderek daha fazla yaam edinirsin.
lm gelecek. Fakat, o hibir zaman olgun bir insana gelmez, sadece yalanmakta olan
ve ihtiyarlayan bir insana gelir. Olgun bir kimse asla lmez nk lm araclyla bile
renecektir. lm dahi youn bir biimde yaanacak, seyredilecek ve izin verilecek bir
deneyim olacaktr.
Olgun insan asla lmez. Aslnda lm olgunluk kayasnda mcadele eder ve kendisini
paralar, intihar eder. lm lr ama olgun insan asla. Tm uyanm olanlarn mesaj
senin lmsz olduundur. Onlar bunu biliyor, onlar kendi lmlerini yaadlar. Onlar
gzlediler ve lmn etrafnda dolanabileceini ama senin mesafeli kalacan, ok uzak
duracan buldular. lm yaknlarnda gerekleir ama asla senin bana gelmez.
Varln lmsz, varln sonsuz derecede mutlu, varln Tanrsal ama bu deneyimleri
zihnine ve hafzana sdramazsn. Hayatn iinden gemeli ve onu elde etmelisin. Pek
ok ile, pek ok ac var. Ve, ac ve ile yznden insanlar aptalca yayor. Neden
insanlarn hipnoz altnda yaamada srarc olduklarnn, niin Budalarn ve Mesihlerin
insanlara devaml uyanmalarn sylediinin ve kimsenin buna kulak asmadnn
anlalmas gereklidir. Hipnozla birtakm ok derin balar, ona yaplm ok derin baz
yatrmlar olmak zorunda. Bu yatrm nedir?
Mekanizma anlalmaldr, aksi taktirde beni dinleyeceksin ve hibir zaman farkna
varmayacaksn. Beni dinleyecek ve, "Evet, bu adam farknda ol diyor ve farknda olmak
iyi bir ey. Ve farkndala erien insanlar olgunlar..." diyerek onu bilginin bir paras
haline getireceksin. Ama bizzat kendin ona erimeyeceksin, o sadece bilgi kalacak. Bilgin
hakknda bakalaryla iletiim kurabilirsin ama bu ekilde kimseye yardm edilmez.
Neden? Hi bu soruyu sormu muydun? Neden farkndala eriemiyorsun? ayet o
sonsuz saadetlere, satcithananda'ya, deimez hakikate gtryorsa; neden farknda

olunmasn? Niin uykulu olmakta srar ediyorsun? Baz yatrmlar var ve yatrm udur:
Farknda hale gelirsen strap vardr. Farknda olursan, acnn farkna varrsn ve ac o
kadar oktur ki teskin edici bir ey alp uyuklamak istersin.
Hayattaki bu uyuklama hali acya kar bir korunma olarak i grr. Ancak sorun udur;
ayet acnn karsnda uyuyorsan, zevkin karsnda da uyukluyorsundur. Bunu iki tane
musluk varm gibi dn: Bir tarafnda "ac" ve dier tarafnda "zevk" yazyor. zerinde
"ac" yazan musluu kapatmak ve zerinde "zevk" yazan musluu ise amak isterdin.
Ancak, oyun udur; ac musluunu kapatrsan zevk musluu da hemen o an kapanr
nk her ikisinin arkasnda, zerinde "farkndalk" yazan baka bir musluk vardr. Ya
ikisi de ak kalr ya da ikisi de kapal nk ikisi de ayn olgunun iki yzdr, iki
yndr.
Ve zihnin btn elikisi de budur; zihin giderek daha ok mutluluk ister: Mutluluk sen
farknda olursan mmkndr. Ve sonrasnda zihin giderek daha az ac iinde olmak ister:
Ancak giderek azalan ac yalnzca sen farknda deilsen mmkndr. imdi bir
amazdasn. Eer hi ac istemezsen zevk o an hayatndan kaybolur, mutluluk kaybolur.
Mutluluk istersen musluu a; hemen o an ac da akmakta. Farkndaysan, her ikisinin de
farknda olmak zorundasn. Hayat zevk ve acdr. Hayat mutluluk ve mutsuzluktur. Hayat
gece ve gndzdr, hayat yaam ve lmdr. Her ikisinin de farknda olmak zorundasn.
O yzden bunu hatrla: Eer acdan korkarsan hipnoz altnda kalacaksn; yalanacak,
ihtiyarlayacak ve leceksin. Bir frsat kardn. Farknda olmak istersen acnn da, zevkin
de farknda olmak zorundasn; onlar iki ayr olgu deil. Ve farknda hale gelmi bir insan
ok mutlu olur ama ayn zamanda senin yapmaya muktedir olmadn, derin
mutsuzluklar da yaamaya gc vardr.
Bir gn, bir Zen Ustas ld ve ba mridi kendisi de nl birisiydi, hatta Ustadan daha
da nlyd; aslnda Usta onun yznden nl olmutu alamaya balad; tapnan
merdivenlerinde oturup gzlerinden yalar akarak alamaya balad. Binlerce insan
toplanmt; insanlar buna inanamad nk aydnlanm bir insan gzlerinden yalar
dklp hkrrken ve alarken gremezsin. "Buna inanamyoruz; neler oluyor?
Alyorsun ve bizzat sen kendin bize zdeki varlk hibir zaman lmez deyip
durmaktasn. Seni milyonlarca kez lm yoktur derken duyduk; yleyse niin
alyorsun? Ustan kendi varlnn iinde hl canl" dediler.
Mrit gzlerini at ve dedi ki, "Beni rahatsz etmeyin. Brakn alayp zrlayaym. Ben
Usta ve onun varl iin alamyorum, ben onun bedeni iin alyorum. Onun bedeni de
gzeldi. Bu beden bir daha asla var olmayacak."
Ve sonra birisi bunun adna leke srebileceini syleyip ikna etmeye alt: "ok sayda
insan topland ve onlar senin aydnlanmam olduunu dnecekler."
Mrit de, "Brak canlar ne istiyorsa dnsnler. Aydnlandm gnden beridir sonsuz
derecede mutlu olmaya baladm ama ayn zamanda acya ve straba da sonsuz duyarl
hale geldim" dedi.
Bu byle olmal gibi geliyor. Buda'ya vursan, Buda, sana vurmu olsalar senin
hissedeceinden daha fazla ac ekecektir nk o sonsuz duyarl hale gelmitir. Onun
duyarll ok hassastr, o ayn bir nilferin tayapra gibidir. Tan ona ok derinden
arpacaktr, ona derin bir ac verecektir. Elbette o bunun farknda olacaktr, elbette ondan
ayr duracaktr. Elbette o bunun tesine geecektir, o bunun gerekletiini ve kendisinin

onun bir paras olmayacan biliyor olacak, o, onun etrafn evreleyen bulutumsu bir
ey gibi olacak; ancak bu olay gerekleiyor.
Sen acya ok duyarl olamazsn; o kadar derin uykuya dalm durumdasn ki! Bir ayya
gibi ortalkta dolanyorsun; ayya sokakta yere der, yola kafasn arpar ve bir ey
olmaz. Farknda olmu olsa ac olacakt.
Buda snrszca ac eker ve Buda snrszca keyif alr. Her zaman anmsa; ne zaman
yksek bir zirveye ularsan, derin bir vadi de ayn anda yaratlr. Cennete ulamak
istersen, kklerin cehennemin ta iine gitmek zorundadr. Acdan korktuun iin farknda
olamazsn ve o zaman da hibir ey renemezsin.
Bu tpk dmanlarndan ok korktuun iin evinin kaplarn kapatman gibi bir eydir.
Artk dostlar bile giremezler, hatta sevgili bile darda kalmtr. Sevgili kapn alp
duruyor ama sen korkuyorsun; belki de dmandr alan. O yzden kapalsn. Ben
hepinizi byle gryorum; kapal, dmandan korkmu ve dost ieri giremiyor. Dostunu
dmana evirdin; artk kimse giremez, ok korkuyorsun.
Kapy a. Taze hava ieri girdiinde, tehlikelerin de ieri girmesi iin her trl olaslk
mevcuttur. Dost geldiinde dman da gelir nk gndz ve gece birlikte ieri girer, ac
ve zevk birlikte ieri girer, yaam ve lm birlikte ieri girer. Acdan korkma, aksi
taktirde anestezi altnda yaayacaksn.
Cerrah sana ameliyat yapmadan nce anestezi yapar nk ok fazla ac olacaktr, o
kadarn kaldramayacaksn. Bilincin karartlmak zorundadr, karanlk hale getirilmelidir,
o zaman senin tm bedenini kesebilir ve sen ac ekmezsin.
Ac korkusu yznden karartlm bir bilinte, karartlm bir varoluta, neredeyse cansz
bir hayat yaamaya kendini zorladn; korku budur. Bu korkuyu brakmalsn, korkuyla
yzlemelisin, strabn iinden gemelisin, ancak o zaman dostun ieri girme olasl
ak hale gelir.
Ve her ikisini de bildiinde, anszn nc oluverirsin. Her ikisini de acy ve zevki,
ikilii, geceyi ve gndz bildiin zaman anszn akn hale gelmi oldun.
Olgunluk farkndalktr. Yalanmak sadece kendini heba etmektir.
ANIMSANMASI GEREKEN EN TEMEL EY hayatn diyalektik olduudur. O ikilikler
araclyla var olur, o ztlar arasndaki bir ritimdir. Sonsuza kadar mutlu olamazsn, aksi
taktirde mutluluk tm anlamn yitirecektir. Sonsuza kadar ahenk ierisinde kalamazsn,
aksi taktirde ahengin farknda olamayacaksn. Ahengi tekrar tekrar uyumsuzluk takip
etmek zorundadr ve mutluluu tekrar tekrar mutsuzluk takip etmek zorundadr. Her
zevkin kendi acs vardr ve her acnn kendi zevki vardr.
Kii bu ikilii anlamad srece gereksiz bir strabn ierisinde kalr.
Tm strab ve tm kendinden geiren zevkleriyle btn kabul et. mknsz olan
isteme; sadece kendinden geirecek zevklerin olmasn ve hi strap olmamasn
arzulama. Kendinden geirici zevkler tek bana var olmaz, onlarn kontrasta ihtiyac
vardr. Istrap karatahta haline gelir, o zaman zevk ok netleir ve parlar. Tpk gecenin
karanlnda yldzlarn ok parlak olmas gibi. Gece ne kadar karanlksa yldzlar da o
kadar parlaktr. Gndz vakti onlar ortadan kalkmaz, sadece grnmez olurlar; onlar hi
kontrast olmad iin gremezsin.

lmn olmad bir hayat dn; dayanlmaz bir ac olurdu, dayanlmaz bir varolu
olurdu. lm olmadan yaamak mmkn olmazd: Yaam lm tanmlar, ona bir eit
younluk verir. Yaam azalmaya devam ettii iin her an deerli hale gelir. Hayat sonsuz
olsa kim umursard? Kii yarn sonsuza dek bekleyebilirdi; o zaman kim imdi ve burada
yaard? Yarn lm orada olduundan, seni imdi burada yaamaya zorluyor. imdiki
ann iine dalmak zorundasn, onun en derinine gitmek zorundasn nk kim bilir?
Gelecek an gelebilir de gelmeyebilir de.
Bu ritmi gren birisi rahatlar, her ikisiyle de rahattr. Mutsuzluk geldiinde kii onu ayn
oyundaki ortaklardan birisi olduunu bilerek buyur eder. Bu devaml olarak hatrlanmas
gerekli olan bir eydir. ayet bu sende temel bir anmsama olarak yer ederse, hayatn
tamamyla yepyeni bir lezzet kazanacak; zgrln lezzeti, taklp kalmamann lezzeti,
bal olmamann lezzeti. Her ne gelirse gelsin sen hareketsiz, sessiz, kabul eder halde
kalrsn.
Ve, acy, hsran ve strab sessiz ve kprdamadan kabul etmeye muktedir olan kii,
strabn bizzat kendisinin tm niteliini dntrr. Onun iin strap da bir hazine haline
gelir; onun iin ac bile netlik salar. Onun iin karanln bile kendi gzellii, derinlii,
sonsuzluu vardr. Onun iin lm bile son deil, sadece bilinmeyen bir eyin
balangcdr.

Sayfada Ara
RUHUN OLGUNLUU
Olgun bir kimsenin nitelikleri ok gariptir. Birincisi, o bir kii deildir. O artk bir benlik
deildir; bir mevcudiyeti vardr ama o bir kii deildir.
kincisi, o daha ok bir ocuk gibidir, basit ve masumdur. Bu nedenle olgun bir kimsenin
nitelikleri ok gariptir dedim. nk olgunluk, sanki o kii grm geirmi, yalanm,
ihtiyarlam gibi bir duygu verir. Fiziksel olarak yal olabilir ama manevi olarak masum
bir ocuktur. Onun olgunluu sadece hayat araclyla edinilmi deneyimler deildir o
zaman bir ocuk gibi olmazd, o zaman bir mevcudiyet olmazd grm geirmi bir
kii olurdu, bilgili ama olgun deil.
Olgunluun senin yaam deneyimlerinle hibir ilgisi yoktur. Onun senin kendi isel
yolculuunla, manevi deneyimlerinle bir ilgisi vardr.
Bir insan ne kadar kendi iinde derine giderse, o kadar olgundur. Kendi varlnn tam
zne ulatnda, mkemmelen olgunlamtr. Fakat o anda kii kaybolur, yalnzca
mevcudiyet kalr. Benlik kaybolur, yalnzca sessizlik kalr. Bilgi kaybolur, yalnzca
masumiyet kalr.
Bana gre olgunluk gerekletirmenin dier addr: Potansiyelinin hayata gemesini
saladn, o gerek oldu. Tohum ok uzun bir yolculuktan geti ve iek at.
Olgunluun gzel bir kokusu vardr. Bireye muazzam bir gzellik verir. Zek verir,
mmkn olan en keskin zeky verir. Onu saf sevgiye dntr. Onun eylemi sevgidir,
onun eylemsizlii sevgidir; onun hayat sevgidir, onun lm sevgidir. O bir sevgi

ieidir.
Batnn olgunluk iin ok ocuka tanmlar vardr. Bat, olgunluk dendiinde senin artk
masum olmadn, yaam deneyimleri sayesinde hamlktan ktn, kolaylkla
kandrlmayacan, kullanlamayacan, iindeki bir eylerin kat bir ta gibi bir
korunma, bir gvenlik olduunu sylemek ister. Bu tanm ok sradan, ok dnyevi. Evet,
dnyada bu tip olgun insanlar bulacaksn. Ama benim olgunlua bakm tamamyla
farkl, bu tanmn yz seksen derece ztt. Benim bahsettiim olgunluk seni bir ta
yapmayacak; o seni son derece incinebilir, ok yumuak, ok basit yapacak.
Aklma geldi de... Bir hrsz bir mistiin barakasna girmiti. Bir dolunay gecesiydi ve o
yanllkla girmiti; yoksa bir mistiin evinde ne bulabilirsin ki? Hrsz baknyordu ve
hibir ey olmadn grp ard. Ve, anszn elinde bir mumla gelen adam grd.
"Karanlkta ne aryorsun? Neden beni uyandrmadn? Tam n kapnn yaknnda
uyuyordum ve sana tm evi gsterebilirdim" dedi adam. Ve o kadar basit ve masum
grnyordu ki, sanki hi kimsenin hrsz olabilecei aklna bile gelmiyormu gibiydi.
Bylesi bir masumiyet ve basitliin karsnda hrsz, "Belki de benim bir hrsz
olduumu bilmiyorsunuzdur" dedi.
Mistik, "Bu nemli deil, herkes bir ey olmak zorunda. Esas nokta u ki, ben otuz yldr
evdeyim ve bir ey bulamadm, yleyse hadi beraber arayalm! Ve ayet bir ey
bulabilirsek ortak olabiliriz. Ben bu evde bir ey bulamadm; o bombo" dedi. Hrsz
biraz korkmutu; bu adam biraz garip grnyordu! Ya ldrmt... kim bilir ne tr bir
adamd? Kamak istedi. Yannda nceki iki evden getirmi olduu eyleri evin dnda
brakmt.
Mistiin sadece bir battaniyesi vard sahip olduu tek ey buydu ve souk bir
geceydi, o yzden hrsza, "Bu ekilde ayrlma, beni bu ekilde aalama; aksi taktirde
gece yars evime gelmi zavall bir adam eli bo gnderdiim iin kendimi hi
affedemeyeceim. Bu battaniyeyi alver. Ve bylesi iyi olacak; darda hava souk. Ben
evin iindeyim, buras daha lk" dedi.
Hrsz battaniyeyle sard. Hrsz akln karmak zereydi! "Ne yapyorsunuz? Ben bir
hrszm!" dedi.
Mistik, "Bu nemli deil. Bu dnyada herkes birisi olmak, bir ey yapmak zorunda. Belki
sen alyorsun, bu nemli deil; meslek meslektir. Sen onu iyi yap yeter, seni
kutsuyorum. Onu mkemmelen yap, yakalanma; yoksa ban derde girer" dedi.
"Sen garipsin. plaksn ve hibir eyin yok..." dedi hrsz.
Mistik, "Endielenme nk ben de seninle geliyorum! Sadece battaniye beni bu evde
tutuyordu; yoksa bu evde hibir ey yok ve battaniyeyi de sana verdim. Seninle
geliyorum; beraber yaayacaz! Ve anlalyor ki senin pek ok eyin var; bu iyi bir
ortaklk. Ben her eyimi sana verdim, sen bana birazck verebilirsin; bu adil olur" dedi.
Hrsz buna inanamad. Sadece bu yerden ve bu adamdan kamak istedi. "Hayr, seni
gtremem. Benim karm var, ocuklarm var. Ve komular evime plak bir adam
gtrrsem ne der...?" dedi.
"Bu doru. Seni utanlacak bir duruma sokmayacam. O zaman sen gidebilirsin, ben bu
evde kalacam" dedi mistik. Ve hrsz giderken mistik bard, "Hey! Geri gel!" Hrsz

hi bu kadar gl bir ses duymamt; tpk bir bak gibi kmt. Geri dnmek zorunda
kalmt. Mistik, "Biraz nezaket ren. Sana battaniyeyi verdim ve sen bana teekkr bile
etmedin. O yzden nce teekkr et; bunun sana epey bir yardm olur. kincisi, ieri
girerken kapy atn... dar karken kapy kapa! Gecenin ok souk olduunu
gremiyor musun ve sana battaniyeyi verdiimi ve plak olduumu gremiyor musun?
Bir hrsz olmanda bir ey yok ama davranlar konusunda ben zor bir adammdr. Bu tr
davranlar kaldramam. Teekkr et!" dedi.
Hrsz, "Teekkr ederim efendim" demek zorunda kald ve kapy kapatp svt.
Olanlara inanamad! Tm gece uyuyamad. Tekrar tekrar hatrlad... hi bu kadar gl
bir ses, bylesi bir kudret grmemiti. Ve adamn hibir eyi yoktu!
Ertesi gn aratrd ve onun esiz bir Usta olduunu rendi. yi bir ey yapmamt; bu
yoksul adama gitmek ok irkindi, hibir eyi yoktu. Ama o ok byk bir Ustayd.
"ok garip bir adam olduunu kendi kendime bile anlyorum. Hayatm boyunca en
zengininden en fakirine kadar her trden, eit eit insanla temas kurdum ama hi...
hatrlamak bile bedenimde bir rperti oluturuyor. Beni geri ardnda kap
gidemedim. Kesinlikle zgrdm, eyalar alp koarak uzaklaabilirdim ama
yapamadm. Onun sesinde beni geri doru eken bir ey vard" dedi hrsz kendi kendine.
Birka ay sonra hrsz yakaland ve mahkemede hkim ona sordu: "Bu civarda seni
tanyan birisinin adn syleyebilir misin?"
O da, "Evet, bir kii beni tanyor" dedi ve Ustann adn syledi.
Hkim de, "Bu yeterli; Ustay arn. Onun tankl on bin kiinin tanklna bedeldir.
Onun senin hakknda syleyecei eyler yargda bulunmak iin yeterli olacaktr" dedi.
Hkim Ustaya, "Bu adam tanyor musunuz" diye sordu. "Tanmak m? Biz ortaz! O
benim arkadam, hatta bir seferinde gecenin bir yarsnda beni ziyarete bile geldi. O
kadar souktu ki ona battaniyemi verdim. Onu kullanyor, grebilirsiniz. Bu battaniye
tm lkede mehurdur, herkes onun benim olduunu bilir" dedi mistik.
Hkim, "O sizin arkadanz m? Peki, o hrszlk yapar m?" diye sordu.
Usta, "Asla! O hibir zaman alamaz. O ylesine nazik bir adam ki, battaniyeyi ona
verdiimde bana, 'Teekkr ederim efendim' dedi. Evden dar ktnda sessizce kapy
kapad. O ok kibar, ho bir adam" dedi.
Hkim, "Eer siz yle diyorsanz, onun bir hrsz olduunu syleyen tm tanklarn
ifadeleri iptal oldu. O zgr" dedi. Mistik dar kt ve hrsz da onu takip etti.
Mistik, "Ne yapyorsun? Neden benimle geliyorsun?" diye sordu.
"Artk seni asla terk edemem. Beni arkadan olarak adlandrdn, bana ortam dedin.
Kimse bana hibir sayg gstermemiti. Benim nazik bir adam, ho bir insan olduumu
syleyen ilk kiisin. Senin dizlerinin dibinde oturacam ve senin gibi olmay
reneceim. Bu olgunluu, bu kudreti, bu direnci, bu her eyi tamamen farkl bir ekilde
grebilmeyi nereden edindin?" dedi, o da.
"O gece ne kadar kt hissettiimi biliyor musun? Gitmitin; battaniyesiz uyumann
mmkn olmad kadar ok souktu. Pencerenin kenarnda dolunay seyrederek
oturuyordum ve bir iir yazdm: 'Yeterince zengin olsaydm, yoksul bir adamn evine
karanlkta gelip bir eyler arayan bu zavall adama u mkemmel Ay' verirdim. Yeterince

zengin olmu olsaydm Ay' verirdim ama ben kendim de fakirim.' Sana iiri
gstereceim, benimle gel.
Hrszlarn baz eyleri renmesi gerekir diyerek aladm o gece. Benim gibi bir adama
geleceklerinde en azndan bir ya da iki gn nceden haber vermeliler ki, bu sayede bizler
de onlar elleri bo gndermeyeceimiz bir eyler ayarlayalm. Ve mahkemede beni
hatrladn iyi oldu; yoksa bu adamlar tehlikelidir, sana kt davranabilirlerdi. O gece
seninle birlikte gelmeyi ve ortak olmay teklif ettim ama sen beni reddettin. imdi de sen
benimle gelmek istiyorsun! Bir sorun yok, gelebilirsin; neyim varsa seninle
paylaacam. Ama o maddi bir ey deil, o grnmez bir ey" diye yantlad mistik.
Hrsz, "Bunu hissedebiliyorum; o grnmez bir ey. Ama sen benim hayatm kurtardn
ve hayatm senindir. Onunla ne yapmak istersen yap, ben onu heba edip duruyordum.
Seni grdke, gzlerine baktka, bir ey kesin; beni tamamyla dntrebilirsin. O
geceden beridir sevdalandm" dedi.
Olgunluk bana gre manevi bir olgudur.
RUHUN OLGUNLUU, NDEK GKYZNE DOKUNUYOR. Bir kez iindeki
ge yerletin mi, bir yuva buldun mu, eylemlerinde ve davranlarnda muhteem bir
olgunluk ykselir. O zaman yaptn her eyde bir zarafet vardr. O zaman yaptn her
eyin ta kendisi bir iirdir. iiri yaarsn; yrmen dans olur; sessizliinse mziktir.
Olgunluk, evine dndn anlamna gelir. Artk bymek zorunda olan bir ocuk
deilsin, bydn. Potansiyelinin yksekliklerine dedin. ok garip bir ekilde, ilk kez
yoksun ve varsn. Eski fikirlerinde, hayallerinde, kendini kavramada yoksun; hepsi
lama gitti. imdi sende yeni bir ey douyor, tm yaamn bir keyfe dntrecek,
kesinkes yepyeni ve bakire bir ey. Istrap dolu dnyaya yabanc hale geldin, kendin ve
baka kimse iin strap yaratmyorsun. Hayatn bakalarnn ne diyeceini hesaba
katmadan tam bir zgrlkle yayorsun.
Srekli bakalarnn fikirlerini hesaba katan insanlar olgunlamamtr. Onlar bakalarnn
ne dndne bamldr. Onlar hibir eyi zgn bir biimde yapamazlar, drste
sylemek istediklerini syleyemezler; bakalarnn duymak istediklerini sylerler. Senin
politikaclarn sana duymak istediklerini sylerler. Senin istediin eyleri vaat ederler.
Onlar bu szleri yerine getiremeyeceklerini mkemmelen bilirler; zaten onlar yerine
getirme niyetleri de yoktur. Ama eer tam olarak, drste durumun ne olduunu
syleyecek olsalar ve istediin eylerin pek ounun mmkn olmadn,
yaplamayacan net bir ekilde sana ifade etseler, iktidardan alaa edilecekler. Drst
bir politikacy semeyeceksin.
ok garip bir dnya. Neredeyse bir tmarhane. ayet bu tmarhanede kendi isel
varlnn farkna varr ve uyank olursan kutsanmsn demektir.

Sayfada Ara
HAYATIN YED YILLIK DNGLER
Hayatn isel bir dngs vardr; onu anlamak iyi olur. Fizyologlarn dediine gre her

yedi ylda bir beden ve zihin bir krize ve deiime maruz kalr. Her yedi ylda bir bedenin
tm hcreleri deiir, tamamyla yenilenir. Aslnda yetmi ylda, bu ortalama mrdr,
bedenin on kez lr. Her yedinci ylda her ey deiir; bu tpk mevsimlerin deimesi
gibidir. Yetmi ylda dng tamamlanr. Doumdan itibaren harekete geen izgi lme
ular, dng yetmi ylda tamamlanr. On blme sahiptir.
Aslna bakarsan insan mr ocukluk, genlik, yallk diye blnmemelidir. Bu pek de
bilimsel deil nk her yedi ylda yeni bir dnem balar, yeni bir adm atlr.
lk yedi ylda ocuk ben-merkezlidir, sanki tm dnyann merkezindeymi gibidir. Tm
aile onun evresinde drt dner. Ne ihtiyac olursa annda giderilmelidir; yoksa fkelenir,
kplere biner, sinir krizleri geirir. Bir imparator, gerek bir imparator gibi yaar; anne,
baba hepsi onun hizmetkrlardr, tm aile onun iin vardr. Ve, elbette ayn eyin daha
geni olan dnya iin de geerli olduunu dnr. Ay onun iin doar, Gne onun iin
doar, mevsimler onun iin deiir. Bir ocuk yedi yl boyunca tam anlamyla bir egoist,
ben-merkezci olarak kalr. Psikologlara soracak olursan, bir ocuun yedi yl boyunca
mastrbasyoncu olarak, kendisiyle tatmin olmu bir halde kaldn syleyeceklerdir. O
hibir eye, kimseye ihtiya duymaz. Kendini tamamlanm hisseder.
Yedi yl sonra bir atlm: ocuk artk ben-merkezci deildir; kelimenin tam anlamyla
eksantrik olur. Eksantrik; szcn anlam "merkezinin dna gitmek"tir. Bakalarna
doru ynelir. Dieri; arkadalar, eteler... nemli olgular haline gelir. Artk o ok da
kendisiyle ilgili deildir; o dieriyle, daha byk dnyayla ilgilenir. u "dier"in kim
olduunu kefetme macerasna atlr. Aratrma balar.
Yedi yldan sonra ocuk muazzam bir sorgucuya dnr. Her eyi sorgular. Muazzam bir
kukucu olur kar nk aratrmas sz konusudur. Milyonlarca soru sorar. Annebabasn lmne skmaya balar, bir ba belas olur. Dier ile ilgilidir ve dnyaya ait her
ey ilgi alanndadr. Neden aalar yeil? Tanr niin dnyay yaratt? Bu neden byle?
Giderek daha fazla felsefi olmaya balar; sorgu, kukuculuk. eylerin iine girmekte
srarc olur.
inde ne olduunu grmek iin bir kelebei ldrr, bir oyunca yalnzca iinde ne
olduunu grmek iin paralar, iine bakmak, nasl olup da srekli tik-tak yaptn, zil
aldn grmek iin bir saati frlatp atar; ierde ne oluyor? Dieriyle ilgilenmeye balar
ama dier ayn cinsiyettekilerle snrldr. Kzlarla ilgilenmez. Baka ocuklar kzlarla
ilgilenecek olursa, onlarn muhallebi ocuu olduunu dnr. Kzlar olanlarla
ilgilenmez. Baz kzlar olanlarla ilgilenecek, onlarla oynayacak olursa, o bir erkek
fatmadr, normal deildir, ortalama deildir, yanl bir ey vardr. Psikologlar ve
psikanalistler bu ikinci aamann homoseksel olduunu syleyeceklerdir.
On drdnc yldan sonra nc bir kap alr. O artk olanlarla ilgilenmiyor, kzlar
artk kzlarla ilgilenmiyor. Nazikler ama ilgilenmiyorlar. Bu yzden yedinci yala on
drdnc ya arasnda gerekleen arkadalklar en derin olandr nk zihin
homosekseldir ve hayatta hibir zaman, bir daha bylesi bir arkadalk olumayacaktr.
Bu arkadalar sonsuza kadar arkada kalacaktr, bu ylesine gl bir badr. nsanlarla
dost olacaksn ama bu bir tanklk olarak kalacak; yedinci ve on drdnc yalar
arasnda gerekleen olaanst derinlikteki ey deildir.
Ancak on drdnc yanda bir olan, olanlarla ilgilenmez. Eer her ey normal olarak
giderse, eer bir yerlerde taklp kalmazsa kzlarla ilgilenecek. Artk o bir heteroseksel

haline geliyor; yalnzca dierleriyle ilgilenmiyor, gerekten dieriyle ilgileniyor nk

bir olan baka bir olanla ilgilendiinde, bu olan "dier" olabilir ama o hl kendisi
gibi bir olandr, tam olarak dier deildir. Bir olan kzlarla ilgilenmeye baladnda,
artk hakikaten kar tarafla, gerek dier ile ilgileniyordur. Bir kz bir olanla
ilgilenmeye balarsa, artk dnya devreye girer.
On drdnc yl byk, devrimci bir yldr. Seks olgunlar, kii seks ile ilgili olarak
dnmeye balar; cinsel fanteziler ryalarda belirgin bir hal alr. Olan muazzam bir
Don Juan'a dnr, kur yapmaya balar. iir, romantizm ykselir. O dnyaya ayak
basyor.
Yirmi birinci yla doru ayet her ey normal giderse ve, toplum tarafndan doal
olmayan bir ey yapmak zorunda braklmazsa yirmi birinci yla gelindiinde bir ocuk
sevgiden daha ok ihtirasla ilgilenir hale gelir. Bir Rolls-Royce, muhteem bir saray ister.
Bir baar, bir Rockefeller, bir babakan olmak ister. htiraslar su yzne kar; gelecek
iin arzu duymak, baarmak, nasl baarl olunaca, nasl rekabet edilecei, mcadele
iinde nasl ilerlenebilecei tm ilgi alann tekil eder.
Artk o sadece doann dnyasna girmiyor, insanln, piyasann dnyasna ayak basyor.
imdi o deliliin dnyasna ayak basyor. Artk piyasa en belirgin ey haline gelir. Tm
varl piyasaya doru gider; para, g, prestij.
Eer her ey yolunda giderse ki hibir zaman gitmez, ben kesinkes doal olan olgudan
bahsediyorum yirmi sekizinci yla gelindiinde bir insan hibir ekilde macerac bir
hayata girmeye almaz. Yirmi birden yirmi sekize kadar kii macera ierisinde yaar;
yirmi sekizinci yla gelindiinde kii tm arzularn tatmin edilemeyeceinin daha ok
farkna varr. Pek ok arzunun imknsz olduuna ilikin daha ok anlay vardr. Aptaln
tekiysen onlarn peinden gidebilirsin ama zeki insanlar yirmi sekizinci yanda baka bir
kapdan girerler. Onlar daha ok gvenlik ve konfor ile, daha az macera ve tutkuyla
ilgilenmeye balarlar. Yerlemeye balarlar. Yirmi sekizinci yl hippiliin sonudur.
Hippiler yirmi sekizde burjuvalara dnrler, devrimciler artk devrimci deildirler;
konforlu bir hayatn, banka hesaplarnda birazck parasnn olmasnn peine derler.
Rockefeller olmak istemezler; bu drt artk yoktur. Gvenlik iinde yaanacak kk
ama yerli yerinde, rahat bir ev isterler. Bylece, en azndan bu kadarna, banka
hesaplarnda birazck paraya her zaman sahip olabilirler. Yaklak olarak yirmi sekiz
yanda sigorta irketine giderler. Dzen oluturmaya balarlar. Serseri artk serserilikten
kt. Bir ev satn alr, iinde yaamaya balar; medenileir. ngilizcesi civilization olan
medeniyet szcnn kk civis, yani "vatanda"tan (citizen) gelmektedir. Artk o bir
kasabann, bir kentin, bir cemaatin paras olmutur. Bundan sonra o bir serseri,
amaszca ortalarda gezinen birisi deildir. Artk o Katmandu'ya ve Goa'ya gitmiyor. O
hibir yere gitmiyor; bitti, yeterince gezdi, yeterince grd. imdi o dzen kurmak ve
biraz dinlenmek istiyor.
Otuz beinci yla doru yaam enerjisi en yksek noktasna ular. emberin yars
tamamlanmtr ve enerji azalmaya balar. Bundan sonra kii yalnzca gvenlik ve
konforla ilgilenmekle kalmaz, bir muhafazakr, bir Ortodoks haline gelir. O devrimle
ilgilenmemekle kalmayp kar-devrimci hale gelir. Artk her trl deiime kardr, o
kurallara uyan bir kiidir. O tm devrimlere kardr; statkocudur nk o artk bir dzen
kurdu ve herhangi bir ey deiecek olursa tm dzeni bozulacak. imdi hippiler, asiler

iin kt konuuyor; o artk sahiden cemaatin bir paras haline gelmi oldu.
Ve, bu doaldr; bir eyler ters gitmedii srece bir kimse sonsuza kadar hippi
kalmayacaktr. Bu bir aamayd; yaayp iinden gemek iyidir ama taklp kalrsan
ktdr. Bu belirli bir aamada taklp kaldn anlamna gelir. Yedi ila on drt yalar
arasnda homoseksel olmak iyiydi ancak bir kii tm hayat boyunca homoseksel
olarak kalrsa bunun anlam onun bymediidir, o bir yetikin deildir. Bir kadnla
temas kurulmas zorunludur. Bu, hayatn parasdr. Kar cins nemli olmak zorunda
nk ancak o zaman ztlklar, atmay, sefaleti ve zevkin doruklarn; strab ve keyfi
birlikte renebileceksin. Bu bir eitimdir, gerekli olan bir eitim.
Otuz beinci ylda kii basmakalp dnyann paras haline gelmek zorundadr. Kii
gelenee, gemie, Veda'lara, Kuran'a, ncil'e inanmaya balar. Kii deiime kesinlikle
kardr nk her deiiklik hayatnn rahatsz edilecei anlamna gelir; artk kaybedecek
ok eyin var. Devrim yanls olamazsn, korumak istiyorsun. Kii kanunlarn,
mahkemelerin, devletin tarafndadr. Kii artk bir anarist deildir; kii her eyiyle
devletin, kanunlarn, disiplinin, kurallarn yanndadr.
Krk ikinci yl civarlarnda her trden fiziksel ve zihinsel hastalklar patlak vermeye
balar. nk yaam azalyor. Enerji lme doru ilerliyor. Balangta enerjilerin yukar
kyordu ve giderek daha ok enerjik, canl hale geliyordun, giderek daha da ok
gleniyordun, imdi tam tersi oluyor, her gn giderek daha da gszleiyorsun. Fakat
alkanlklarn aynen devam ediyor. Otuz be yana kadar yeterince yiyordun; imdi ayn
alkanlna devam edersen imanlamaya balayacaksn. Artk bu kadar yiyecee
ihtiya yok. htiya vard ama artk ona gereksinim kalmad nk hayat lme doru yol
alyor, bu kadar yiyecee ihtiyac yok. Eskiden yaptn gibi mideni doldurmaya devam
edersen, o zaman her trden hastalk oluacaktr: Yksek tansiyon, kalp krizi,
uykusuzluk, lser. Bunlarn hepsi krk iki civarlarnda gerekleiyor; krk iki en tehlikeli
noktalardan birisidir. Salar dklmeye, beyazlamaya balar. Yaam lme dnyor.
Ve, krk ikinci yaa doru ilk kez din nem kazanmaya balar. nceleri u ya da bu
ekilde azck da olsa dinle ilgin olmu olabilir ama din ilk defa nemli hale gelmeye
balar nk din ok derin bir ekilde lm ile alakaldr. Artk lm yaklayor ve ilk din
arzusu ykselir.
Carl Gustav Jung hayat boyunca yapt gzlemler sonucunda ona gelen insanlardan krk
ya civarnda olanlarda her zaman bir din ihtiyac bulunduunu yazmtr. ayet delirmi,
sinir hastas olmu, psikozlu iseler, derinden bir ekilde dinle ba kuramadklar srece
onlara yardm edilememektedir. Dine ihtiyalar var; onlarn temel ihtiyac dindir. Ve
ayet toplum laikse ve hibir zaman sana din retilmediyse krk ikinci ya civarna
gelindiinde ok byk zorluklar ba gstermeye balar nk toplum sana hibir yol,
hibir kap, hibir boyut vermez.
On drt yandayken toplum iyiydi nk toplum yeterince cinsellik sunar; toplumun
tm cinseldir: yle grnyor ki, seks her rnn iine gizlenmi olan tek metadr. Eer
on tonluk bir kamyon satmak istersen bile plak bir kadn kullanmak zorundasn. Ya da
di macunu; o zaman bile. Kamyon ya da di macunu hi fark etmez: plak bir kadn
arkada bir yerde glmsyor. Aslnda kadn satlyor. Kamyon satlmyor, di macunu
satlmyor; kadn satlyor. Ve, kadnn glmsemesi di macunuyla birlikte geldiinden
di macununu da satn almak durumundasn. Her yerde seks satlyor.

Bu nedenle bu toplum, laik bir toplum gen insanlar iin iyidir. Ancak, onlar sonsuza
kadar gen kalmayacaklar. Krk iki olduklarnda toplum onlar zindana brakr. imdi ne
yapacaklarn bilmiyorlar. Sinir hastas olurlar nk onlar lmle yzlemek iin hi
eitilmediler, onlara hibir disiplin verilmedi, bilmiyorlar. Toplum onlar hayat iin
hazrlad fakat hi kimse onlara lme hazrlanmay retmedi. Onlarn hayat iin
eitime duyduklar ihtiya kadar lm iin de eitilmeye ihtiyalar var.
Benim yntemime izin verilseydi, niversiteleri iki ksma blerdim: Bir ksm genler
iin, dier ksmsa yal insanlar iin. Gen insanlar yaam sanatn renmeye gelirlerdi;
seks, ihtiras, mcadele. Sonra, yalandklarnda ve krk iki snrn getiklerinde tekrar
niversiteye lm, Tanr, meditasyon hakknda bir eyler renmek zere geri dnerlerdi
nk artk eski niversitelerin onlara bir yarar dokunmayacaktr. Onlarn yeni bir
eitime, yeni bir alanda eitilmelerine ihtiyalar var, bu sayede balarna gelen yepyeni
bir aamaya demir atabilir hale gelirler.
Toplum onlar bir zindana atar; bu yzden Batda ok fazla hastalk vardr. Bu, Douda
ok fazla yoktur. Neden? nk Dou hl birazck din eitimi sunar. Tamamen ortadan
kalkmad; ne kadar yanl, sahte de olsa hl var, kyda kede bir yerde varln
srdryor. Artk piyasada yok, artk yaamn merkezinde yok, yalnzca kysnda var
ama orada bir ibadethane mevcut. Yaamn aknn dnda ama hl mevcut. Birka
adm yrmen gerek ve oraya varabilirsin, hl orada duruyor.
Batda din artk hayatn bir paras deil. Krk iki ya civarnda Batllar psikolojik
sorunlar yaamaya balyorlar. Binlerce trden sinir hastal ve lser hastalklar
oluuyor. lser hrsl olmann ayak izidir. Hrsl bir insann midesinde lser olmas
kanlmazdr: Hrs srr, seni yer bitirir. Bir lser kendini yemen dnda bir ey deildir.
O kadar gerginsin ki kendi midenin zarn yemeye baladn. ok gerginsin, miden ok
gergin, o hi geveyemez. Zihin ne zaman gerginse mide gerilir.
lser hastalklar hrsn ayak izidir. lserin varsa sen ok baarl bir kiisin demektir.
lserin yoksa yoksul bir adamsn; hayatn bir fiyasko olmutur, fena halde baarsz
oldun. ayet ilk kalp krizini krk iki ya civarnda geirdiysen muazzam baarlsn
demektir. Sen hkmette bir bakan ya da zengin bir sanayici veya nl bir aktr
olmalsn; aksi taktirde kalp krizini nasl aklayabileceksin? Baarnn tanm bir kalp
krizidir.
Tm baarl olmu insanlar kalp krizi geireceklerdir, buna mecburlar. Tm sistemleri
zehirli maddelerin arl altndadr: ihtiras, arzu, gelecek, hi var olmayacak olan yarn.
Ryalarda yaadn, artk sistemin bu kadarn kaldramyor. Ve sen gelecek iin o kadar
gergin durumdasn ki, bu gerginlik yaam tarznn ta kendisi olmu durumda. O artk ok
derinlerde yer etmi bir alkanlk.
Krk ikide tekrardan yeni bir aamaya gelinir. Kii din zerine, dier taraf zerine
dnmeye balar. Hayat ok fazla gelir ve ok az zaman kalmtr; nasl Tanrya,
Nirvana'ya, aydnlanmaya ulaacaksn? Sonra da reenkarnasyon teorisi: "Korkma.
Yeniden, tektar ve tekrar doacaksn ve hayat ark srekli olarak dnp duracak.
Korkma: Yeterince zaman var, yeterince sonsuzluk var; ulaabilirsin."
Bu yzden Hindistan'da din Jainizm, Hinduizm ve Budizm domutur ve onlar
reenkarnasyon dndaki hibir konuda ayn fikirde deildirler. Tanrnn, varln
doasnn en basit temelleri hakknda dahi hemfikir olunmad, ylesine birbirine zt

varsaymlar... ancak, de reenkarnasyon teorisinde hemfikirler; bunun bir nedeni

olmal. Hepsinin zamana ihtiyac var nk Brahmanla ulamak iin -Hindular ona
Brahman derler ok zaman gereklidir. ylesine byk bir ihtirastr ki ve sen ona ancak
krk iki yandan sonra ilgi duymaya balarsn. Sadece yirmi sekiz yl kald.
Ve bu ilginin daha sadece balangcdr. Aslnda krk iki yanda sen dinin dnyasnda
yeniden bir ocua dnrsn ve yalnzca yirmi sekiz yl kald. Zaman ok ksa gelir,
bylesi muhteem yksekliklere Hindular Brahman der ona ulamak iin pek de
yeterli deildir. Jainlar ona moksha derler; tm gemi karmalardan kesin zgrleme.
Fakat gemite binlerce ve milyonlarca yaam olmutur; yirmi sekiz yl ierisinde nasl
baa kacaksn? Nasl tm gemii sileceksin? O kadar engin bir gemi var ki, iyi ve
kt karmalaryla; nasl yirmi sekiz ylda tm gnahlarn temizleyeceksin? Bu hakszlk
gibi geliyor! Tanr da ok fazla ey istiyor, bu imknsz. ayet sana yirmi sekiz yl
verilirse kendini hakszla uram hissedeceksin. Ve Tanrya inanmayan, ruha
inanmayan Budistler; onlar da reenkarnasyona inanyorlar. Nirvana, nihai boluk, tam
boluk... pek ok yaam boyunca bir sr plkle dolup tam halde kaldktan sonra
yirmi sekiz ylda kendini bu arlklardan nasl kurtarabilirsin ki? Bu kadar da ok fazla,
yerine getirilmesi imknsz bir grev gibi grnyor. Bu yzden hepsi bir tek ey
zerinde hemfikir olurlar; gelecee ihtiya vardr, daha ok zamana gereksinim vardr.
Ne zaman ihtirasn varsa, zamana ihtiya duyarsn. Ve, bana gre dindar kii zamana
ihtiya duymayandr. O imdi ve burada zgrlemitir, o Brahman'a imdi ve burada
ulamtr, o imdi ve burada zgrlemi, aydnlanmtr. Dindar bir insan zamana
ihtiya duymaz bile nk din zamansz bir anda gerekleir. O imdi olur, o her zaman
imdi olur; hibir zaman teki trl olmad. O hibir zaman baka herhangi bir biimde
gereklemedi.
Krk iki yanda ilk drt ortaya kar; belirsiz, net olmayan, karmakark. Ne olduunun
farknda bile deilsin ama tapnaa merakl bir ilgiyle bakmaya balarsn. Bazen aklna
estike sradan bir ziyareti olarak kiliseye de gelirsin. Bazen zaman geirmek iin, bir
ey yapmadan uzun zamandr zerinde toz birikmekte olan masann stndeki ncil'e
bakmaya balarsn. Belirsiz, net olmayan, seks hakknda ne yapacan bilemeyen bir
ocuun kendi cinsel organyla oynamas gibi ne yaptn bilmeden. Belirsiz bir drt...
Bazen kii ne yaptn bilmeden sessizce oturur, anszn huzurlu hisseder. Baz zaman
kii ocukluunda duyduu bir mantray tekrar eder. Kii araya balar, bir guru aramaya
balar. Sana rehberlik edecek bir kimse. Kii yeni inanlar kabul eder, bir mantra
renmeye balar, onu bazen tekrarlar, sonra birka gnlne yeniden unutur, tekrar
balar... belli belirsiz, krlemesine bir aray.
Krk dokuzuncu ylda aray netleir; arayn netlemesi dokuz yl alr. Artk bir
kararllk ortaya kar. ayet her ey belirgin bir ekilde doru gittiyse ve bunu tekrar
tekrar yinelemek zorundaym nk hibir zaman doru gitmez artk bakalaryla
ilgilenmezsin. Krk dokuz yanda kii kadnlara ilgi duymaz hale gelir. Bir kadn
erkeklere ilgi duymaz hale gelir: Krk dokuzuncu yl, det kesilmesi. Erkek seksi
olduunu hissetmez. Bu i toptan ocuksu gzkr, tamamyla hamlk gibi gelir.
Fakat toplum baz eyler iin zor kullanabilir... Onlar Douda sekse karlar ve seksi
bastrdlar. Olan on drt yana geldiinde seksi bastryorlar ve onun hl bir ocuk
olduuna, kzlar aklna getirmediine inanmak istiyorlar. Baka olanlar belki bu
ocuklara her zaman mahallede rastlanabilir ama senin olun asla; o bir ocuk, bir

melek kadar masum. Ve, o ok masum grnr ama bu doru deildir; o fanteziler kurar.
Kz onun bilincine girmitir, girmek zorundadr, bu doaldr ve o bunu saklamak
mecburiyetindedir. Mastrbasyon yapmaya balar ve bunu saklamak zorundadr.
Ryalarnda boalr ve bunu gizlemek zorundadr.
Douda on drt yandaki bir olan sulu hale der. Yanl bir ey oluyor; sadece ona
oluyor nk o herkesin ayn eyi her yerde yaptn bilemez. Ve ondan ok ey
beklenir; bir melek, bir bakir olarak kalmasn, kzlar aklna getirmemesini, hatta kzlar
ryalarnda bile grmemesini. Ama o ilgi duymaya balamtr; toplum onu bastryor.
Batda bu basklama ortadan kalkmtr fakat baka bir basklama gelmitir. Ve, bu iyi
anlalmaldr nk benim hissettiim odur ki toplum basklamadan asla var olamaz.
ayet birisinden vazgeerse, hemen bakasna balar. Artk Batda bastrma krk dokuz
yana doru olur: insanlar cinselliin iinde kalmaya zorlanrlar nk tm retiler,
"Sen ne yaptn sanyorsun? Bir erkek doksan yana kadar cinsel olarak iktidarda
kalabilir!" der. Byk otoriteler bunu sylyor. Ve eer iktidarszsan ve ilgini ekmiyorsa
sulu hissetmeye balarsn. Bir erkek krk dokuz yandayken yapmas gerektii kadar
sevimedii iin sululuk duymaya balar.
Ve srekli olarak, "Bu samalk. Seviebilirsin, doksan yana kadar seks yapabilirsin.
Seks yapmaya devam et" diye vaaz eden retmenler mevcut. Ve onlar ayet seks
yapmazsan cinsel iktidarn yitireceini sylyor; devam edersen, o zaman organlarn
ilemeye devam edebilir. Durursan, duracaklar ve bir kez seksi durdurursan yaam
enerjin bitecek, ksa sre sonra leceksin. ayet kocas durursa kadn onun peindedir:
"Ne yapyorsun sen?" Eer kars duracak olursa koca onun peine der: "Bu
psikologlarn sylediine uymuyor ve bu baz sapknlklar yaratabilir."
Douda bir aptallk yaptk ve Batda da eski zamanlarda ayn aptall yapmlard. On
drt yandaki bir ocuun cinsel gce sahip hale gelmesi dine karyd. Ve bu o kadar
doal olarak gerekleir ki. ocuk bir ey yapamaz, bu onun kontrol dndadr. Ne
yapabilir ki o? Nasl yapabilir? On drt yandayken tm cinsel perhiz retileri
samalktr, o kiiyi bastryorsun. Fakat tm otoriteler, gelenekler, gurular, eski
psikologlar ve din adamlar; hepsi sekse karydlar, tm otoriteler seksin karsndayd.
Bir ocuk bastrlm, sululuk yaratlmt. Doaya izin verilememiti.
imdi dier utan tam ztt gereklemekte. Krk dokuzuncu yata psikologlar insanlara
sekse devam etmeleri iin bask yapyor; yoksa hayat yitireceksin. On drt yanda seks
ortaya kt gibi, krk dokuz yanda da doal olarak sakinleir. yle olmak zorunda
nk her dng tamamlanmak mecburiyetindedir.
Bu yzden Hindistan'da elli yanda bir adamn bir vanprasth olmaya balamasna,
gzlerinin ormana doru, srtnn da arya doru bakmas gerektiine karar vermi
bulunuyoruz. Vanprasth ok gzel bir szcktr; Himalayalara, ormana doru bakmaya
balayan kii demektir. Artk onun srt hayata ve ihtiraslara ve arzulara doru dnk;
bitti. O tek banala, kendisine doru ilerliyor.
Bunun ncesinde hayat ok fazla zerine geliyordu ve o tek bana olamyordu; yerine
getirilmesi gereken sorumluluklar, yetitirilmesi gereken ocuklar vard. Onlar artk
yetikin oldular. Evlendiler; sen krk dokuzundayken ocuklarn evlenirler, dzen
kurarlar. Artk hippi deiller, yirmi sekiz yana yaklayor olmallar. Onlar dzen
kuracaklar; imdi sen dzenini bozabilirsin. Artk sen evinin telerine gidebilirsin, evsiz

barksz hale gelebilirsin. Krk dokuz yanda kii ormana doru bakmaya balamaldr,
ie dnmelidir, ie dnk hale gelmelidir, giderek daha ok meditasyon haline girmeli ve
dua ile dolup tamaldr.
Elli alt yanda yeniden bir deiim, bir devrim gelir. imdi artk Himalayalara doru
bakmak yeterli olmaz; kii hakikaten seyahat etmeli, gitmelidir. Yaam sona eriyor, lm
yaknlayor. Krk dokuz yandayken kii kar cinse ilgisini yitirir. Elli alt yanda kii
dierlerine, topluma, sosyal formalitelere, kulplere ilgisini yitirir. Elli alt yanda insan
tm Rotaryenliklerden, tm Lionsluklardan istifa etmelidir; imdi bunlar aptalca,
ocuka grnyor. Baz Rotary Kulplerine ya da Lions Kulplerine git ve kravatl ve
her eyiyle tam olarak giyinmi insanlara bak; ocukluk, yeniyetmelik gibi gzkr. Ne
yapyorlar? Lionslar (Aslanlar); ismin kendisi bile aptalca, kk bir ocua gre. Artk
kk ocuklar iin "Yavru Aslan" kulpleri ve kadnlar iin de "Dii Aslan" kulpleri
var. Yavru Aslanlar iin bu mkemmelen doru ama Lionslar ve Dii Aslanlar... ?
Zihinlerin vasat olduunu gsterir bu.
Kii elli alt yanda tm sosyal ilikilerin dna kabilecek kadar olgunlam olmaldr.
Buraya kadar! Kii yeterince yaamtr, yeterince renmitir; imdi herkese
teekkrlerini sunar ve dna kar. Elli alt bir kimsenin kendiliinden bir sannyasin
haline geldii bir adr. Kii sannyas olmal, kii brakmaldr, bu normaldir; girdiin
gibi, ayn ekilde brakp gidebilmelisin. Hayatn bir girii olmal ve bir k da olmal;
aksi halde boucu olacaktr. Girersin ve hibir zaman dna kamazsn ve sonra da
bunaldn, strap ektiini sylersin. Bir k vardr ve bu sannyas'tr; toplumun dna
karsn. Elli alt ya civarlarnda bakalaryla ilgilenmezsin bile.
Altm yana doru yeniden bir ocuk gibi olursun, yalnzca kendinle ilgilenirsin.
Meditasyon budur; sanki her ey uzaklarda kalm ve sadece sen varmsn gibi ieriye
doru ilerlemek. Yeniden bir ocuk oldun; elbette yaam tarafndan olgunlukla, anlayla,
muazzam bir zekyla zenginletirilmi olarak. Artk yeniden masum olursun. e doru
ynelirsin. Yalnzca yedi yl kald ve lm iin hazrlanmalsn. lmeye hazr olmalsn.
Ve, lme hazr olmak nedir? lme hazrlk kutlama halinde lmektir. Mutlu, cokulu,
istekli, onu buyur ederek lmektir; hazr olmak. Tanr sana renebilmen ve var olman
iin bir frsat verdi ve sen rendin. Artk dinlenmek istersin. Artk nihai evine gitmek
istersin. Bu bir misafirlikti. Yaban ellerde gezindin, garip insanlarla yaadn, yabanclar
sevdin ve pek ok ey rendin. Artk vakit geldi; prens kendisine ait kralla dnmek
zorunda.
Altm , kiinin tamamyla kendi iine kapand bir yatr. Tm enerji ieri ve ieri ve
ieri doru hareket eder, ierde dner. Hibir yere gitmeyen bir enerji dngs halini
alrsn. Okumadan, pek de konumadan. Daha ve daha ok sessiz, daha ve daha ok
kendinle, etrafnda olanlardan tamamen bamsz ekilde kalarak. Enerji giderek yatr.
Yetmie geldiinde hazrsn. Ve, ayet bu doal dngy takip ettiysen, lmnden
hemen nce lmnden dokuz ay nce lmn gelmekte olduunun farkna
varacaksn. Tpk bir ocuun annesinin rahminde dokuz ay geirmek zorunda olmas
gibi, tamamen ayn dng tekrar edilmelidir, tamamen tekrar edilmelidir, sonuna kadar
tekrar edilmelidir. lm geldii zaman, dokuz ay ncesinden farknda olacaksn. imdi
yeniden rahme giriyorsun. Bu rahim artk annende deildir, bu rahim senin iindedir.
Hintliler bir tapnan en iteki ibadet yerine garbha, rahim derler. Bir tapnaa gittiinde

tapnan en iteki ksmna rahim denir. O ok sembolik olarak, gayet maksatl olarak
byle adlandrlr; kiinin girmesi gereken rahim budur. Son safhada dokuz ayda kii
kendisine girer, kiinin kendi bedeni rahim olur. Kii her zaman yanmakta olan atein
olduu, her zaman n olduu, tapnan yer ald, Tanrnn her zaman yaad o en
derindeki ibadet yerine girer. Doal sre budur.
Bu doal sre iin gelecee ihtiya yoktur. Bu an doal olarak yaamak zorundasn.
Sonraki an kendiliinden onun iinden kacaktr. Tpk bir ocuun byyp bir gen
halini almas gibidir; onu planlamaya gerek yoktur. Kii basite o hale gelir; bu doaldr,
bu olur. Bir nehrin akmas ve okyanusa varmas gibi ayn ekilde sen de akp sona,
okyanusa ularsn. Fakat kii doal, dalgalanr halde ve anda kalmaldr. Akln bir kez
gelecee ve hrsa ve arzuya taklrsa bu an karyorsundur. Ve karlm bu an sapknlk
yaratacaktr nk her zaman bir eyin eksikliini hissedeceksin; bir boluk olacak.
Bir ocuk ocukluunu iyi bir ekilde yaamadysa, bu yaanmam ocukluk genliinin
iine girecektir; nk, baka nereye gidecek? O yaanmak zorunda. Bir ocuk drt
yandaysa ve dans ediyorsa ve etrafta kouyorsa, kelebekleri yakalyorsa bu gzel bir
eydir. Fakat yirmi yandaki gen bir adam kelebeklerin peinden koarsa o delirmitir; o
zaman onu bir hastaneye yatrman gerekir, zihinsel sorunu olan bir vakadr. Drt
yandayken yanl hibir ey yoktu; ok normaldi, yaplmas gereken bir eydi.
Yaplacak olan doru eydi o; ayet bir ocuk kelebeklerin peinden kouturmuyorsa
yanl bir ey vardr, psikanaliste gtrlmesi gereklidir. O zaman bu iyiydi. Fakat o
yirmi yandayken kelebeklerin ardndan kouyorsa bir eylerin yanl gittiinden
phelenebilirsin. O bymemitir. Beden bymtr, zihin ise geride taklp kalmtr.
ocukluunda bir yerlerde kalm olmal; onu tamamyla yaamasna izin verilmedi.
ayet ocukluunu tamamen yaayacak olursa gzel, taze, ocukluk tarafndan
kirletilmemi gen bir adama dnecek. ocukluundan bir ylann derisini deitirmesi
gibi syrlacak. Onun dna taze olarak kacak. Gen bir adamn zeksna sahip olacak
ve geri zekl gibi grnmeyecek.
Genlii tam olarak yaa, khnemi uzmanlara kulak asma ve onlar yolun kenarna frlat
at. Onlar dinleme nk onlar genlii katlettiler, onlar genlii baskladlar. Onlar sekse
kardr ve ayet bir toplum sekse karysa, o zaman seks tm hayatna yaylacaktr, zehir
olacaktr. Yaa onu! Keyfini kart!
On drdnc ve yirmi birinci yllar arasndaki bir olan cinselliinin zirvesindedir.
Aslnda on yedi ya da on sekiz yanda cinselliinin zirvesine ular. Bir daha asla bu
kadar iktidar sahibi olmayacak ve ayet bu anlar karlrsa bir daha hibir zaman on yedi
ya da on sekiz ya civarnda yaam olaca orgazmn gzelliine eriemeyecek.
Ben srekli olarak zor durumda kalyorum nk toplum seni en azndan yirmi bir yana
kadar bakir kalmaya zorlar. Bu da seksi elde etmenin, seksi renmenin, sekse
balamann en muazzam frsat karlacak demektir. Seks sz konusu olduunda yirmi
bir, yirmi iki yana ulatn zaman oktan yalanmsn demektir. On yedi ya civarnda
zirvedeydin; o kadar kudretli, o kadar glydn ki cinsel orgazm tm hcrelerine kadar
yaylabilirdi. Tm bedenin hi bitmeyen bir zevk dalgasyla ykanabilirdi. Ve ben seks
samadhi, sperbilin halini alabilir derken bunu yetmi yandaki insanlar iin
sylemiyorum, unutma! Bunu on yedi yandaki insanlar iin sylyorum. Seksten
Sperbilince adndaki kitabmla ilgili olarak... yal adamlar bana gelip diyorlar ki:
"Senin kitabn okuduk ama hibir zaman bunun gibi bir eye ulaamadk." Nasl

yapabilirsin ki? Zaman kardn ve onu geri getiremezsin. Ve sorumlusu ben deilim;
senin toplumun sorumlu ve sen de onu dinledin.
Eer bir ocuun on drt ila yirmi bir yalar arasnda serbeste seks yapmasna,
tamamyla zgrce seks yapmasna izin verilirse, bir daha hibir zaman seks onu rahatsz
etmeyecektir. O hibir zaman Playboy ya da Playgirl dergilerine bakmayacaktr. irkin,
iren resimleri dolabnda ya da ncil'in arasnda saklamayacaktr. Kadnlara sarkntlk
etmek iin yoldan kmayacaktr, kadnlarn kalalarna imdik atanlardan olmayacaktr.
Bunlar irkin eyler, sadece irkinler fakat sen olanlar hissetmeden, niin insanlarn
hastalkl olduunu anlamadan onlara gz yummaya devam ediyorsun.
Bir kez bir kadnn bedenine srtnme frsat yakaladnda bunu hi karmazsn; ne
irkinlik! Bir bedene srtnmek? inde bir eyler doyurulmadan kalm. Ve yal bir
adam tutku dolu gzlerle bakt zaman; yal bir adam gzlerinde arzuyla bakt zaman,
bu, dnyadaki en irkin eydir ve bununla kyaslanacak baka hibir ey yoktur. Onun
gzleri artk masum olmaldr, imdiye kadar bitirmi olmaldr. Seks irkin bir ey
olduundan deil, unutma; ben seks irkindir demiyorum. Seks kendi vaktinde ve
mevsiminde gzeldir ve seks mevsimi getiinde, zaman getiinde irkindir. Seks
doksan yandaki bir adamdayken bir hastalktr. Bu yzden insanlar "pis moruk" derler.
O pistir.
Gen bir adam gzeldir, seksidir. O canllk, yaam ifade eder. Yal, seksi bir adamsa
yaanmam bir hayat, bo, olgunlamam bir hayat gsterir. O, frsat kard ve hibir
ey yapamaz ama seks srekli aklna taklr, onun etrafnda dolanp durur, hayaller kurar.
Unutma, doru bir toplum on drt ila yirmi bir ya arasnda tamamen zgr sekse izin
verecektir. Ve o zaman toplum kendiliinden, otomatik olarak daha az seksel olacaktr;
belli bir sre sonra seks olmayacaktr. Hastalk kalmayacaktr; zaman geldiinde seksi
yaa ve o an getiinde de unut gitsin onu. Fakat bunu sadece yaadysan yapabilirsin;
yoksa unutamazsn ve affedemezsin. Ona yaprsn, o iinde bir yara olur.
Doudaki otoriteler ne derse desin dinleme. Doay dinle; doa sana imdi sevme zaman
dediinde sev. Doa imdi brakma zaman dediinde brak. Ve Batdaki ahmak
psikanalistleri ve psikologlar dinleme. Ne kadar hassas aralar olursa olsun Masters
& Johnson ve dierleri ve ne kadar ok vajinay test etmi ve incelemi olurlarsa
olsunlar yaamn ne olduunu bilmiyorlar.
Aslnda ben u Masterslar ve Johnsonlar ve Kinseyler'in rntgenci olduklarndan
pheleniyorum. Onlar kendileri seks konusunda hastalkllar; yoksa kim kalkp da
binlerce vajinay aygtlarla izlemeye; bir kadn seviirken ierde ne olduunu gzlemeye
kalkrd? Kimin umurunda? Ne samalk! Ama baz eyler sapknlatnda bu trden
eyler olur. Artk Masters ve Johnson uzmanlar, en st otoriteler haline gelmi
durumdalar. Eer baz problemler yayorsan, o halde onlar gidilebilecek en st
otoritelerdir. Ve, ben onlarn genliklerini skaladklarndan pheleniyorum, onlar seks
hayatlarn doru bir ekilde yaamamlar. Bir yerde, bir eyler eksik ve onlar da byle
numaralarla onu tatmin ediyorlar.
Ve bir ey bilimin kyafetine brndnde her eyi yapabilirsin. imdi, onlar sahte,
elektrikli bir penis yapmlar ve bu elektrikli penisler hakiki vajinalarn iinde titreip
duruyorlar ve onlar da ierde neler olduunu bulmaya alyorlar: Orgazm klitoristen mi
vajinadan m kaynaklanyor ya da ne tr hormonlar alyor, hangi hormonlar almyor

ve bir kadn ne kadar sreyle seks yapabilir. Ve en sonunda diyorlar ki, lm deinde
bile bir kadn seks yapabilir.
Aslnda onlarn telkin ettikleri ey bir kadnn adetten kesildikten sonra bu demektir ki
krk dokuzuncu yatan sonradaha da iyi seviebileceidir. Bunu neden sylyorlar?
Bunu sylyorlar nk bir kadn krk dokuzuncu yldan nce her zaman hamile
kalmaktan korkar. Doum kontrol hap alyor olsa bile hibir hap yzde yz garantili
deildir; bir korku mevcuttur. Krk dokuzuncu ylda menapoz geldiinde, adet
durduunda, o zaman korku kalmaz; bir kadn tamamyla zgrdr. Eer onlarn
retileri yaylrsa kadnlar, vampirlere dnecek ve yal kadnlar gen adamlarn
peine decek nk artk onlar korkusuz ve otoriteler de bunu onaylyor. Aslna
bakarsan hibir sorumluluk hissetmeden tadn kartmak iin doru zaman olduunu
sylyorlar.
Ve, erkekler iin de ayn eyi syleyip duruyorlar. Altmnc yanda gnde be kere seks
yapabilen bir adama rastlamlar. Bu adam bir hilkat garibesi olmal. Hormonlarnda ve
bedeninde yanl bir eyler olmal. Altm yanda! Bu adam doal deil nk bana gre
ve bunu kendi hayatlarmdaki deneyimlerime dayanarak sylyorum, ben onlar
hatrlayabiliyorum krk dokuzuncu yla doru normal bir adam kadnlarla ilgilenmez;
ilgi kaybolur. Geldii gibi gider.
Gelen her ey gitmek zorundadr. Ykselen her ey dmek zorundadr. kan her dalga
kaybolmak zorundadr, gitmesi iin bir zaman olmak zorunda. On drtte gelir; krk
dokuzda veya civarlarnda gider. Fakat altmnda gnde be defa seks yapan bir adam;
yanl bir ey olmal. Bir ey epey yanl olmal; onun bedeni doru ekilde almyor.
Bu cinsel iktidarn dier ucudur, dier u noktasdr. On drt yandaki bir olan cinsel
istek duymuyorsa ya da on sekizinde gen bir adamn cinsel arzusu yoksa yanl bir ey
vardr; tedavi edilmesi gerekir. Altm yandaki bir adam gnde be kere seks yapmaya
ihtiya duyarsa bir ey yanl gitmitir. Bedeni kudurmu olmal; doru ekilde, normal
ekilde almyor demektir.
An btnlyle yaarsan, o zaman gelecek iin endielenmene gerek yoktur. Doru
yaanm ocukluk seni doru, olgunlam bir genlie gtrr; akkan, canl, yaam
dolu, vahi bir enerji okyanusu. Doru yaanm bir genlik seni ok dzenli, sessiz ve
sakin bir hayata gtrr. Sessiz ve sakin bir hayat seni dini bir araya gtrr: Hayat
nedir? Yaamak yeterli deildir, kii gizemin iine girmelidir. Sessiz ve sakin bir hayat
seni meditasyonla dolu anlara gtrr. Meditasyon seni artk ie yaramayan, hurda,
plk ne varsa terk edecein duruma getirir. Tm hayat bir ple dner; yalnzca tek
bir ey her zaman, sonsuza dek deerli kalr ve bu da farkndalktr.
Yetmiinci yla doru, lme hazr olduunda ayet her eyi doru bir ekilde
yaadysan, annda, hi gelecee brakmadan, hi gelecek iin hayaller kurmadan, her ne
olursa olsun annda btnyle yaadysan lmeden dokuz ay ncesinde farknda
olacaksn. O kadar ok farkndala ulatn ki, artk lmn geldiini grebiliyorsun.
Pek ok kutsal kii lmlerini vakti gelmeden nce aklamlardr ama dokuz aydan
nce lmn akland tek bir vakaya dahi rastlamadm. Tam olarak dokuz ay nce,
farkndal olan bir insan, gemi tarafndan grlt karlmadan... nk gelecei hi
dnmeyen bir kimse asla gemii aklna getirmez. Onlar birliktedir; gemi ve gelecek
birliktedir, birlemilerdir. Gelecei dndnde bu gemiin yanstlmasndan baka

bir ey deildir; gemii dndnde bu gelecek hakknda planlar yapmak dnda bir
ey deildir: Onlar i iedir. imdiki an ikisinin de dndadr. Ann iinde imdi ve
burada yaayan bir insan gemi tarafndan rahatsz edilmez ve gelecek tarafndan da
rahatsz edilemez. O hafif kalr. Onun tayacak yk yoktur, o arlksz olarak hareket
eder. Yerekimi onu etkilemez. Aslnda o yrmez, uar. Kanatlar vardr. lmeden nce,
tam dokuz ay ncesinden lmn geldiinin farkna varr.
Ve, o keyfine bakacaktr ve kutlayacaktr ve insanlara, "Gemim geliyor ve ben ok az bir
zaman daha bu kydaym. Ksa bir sre sonra evime gidiyorum. Bu hayat gzeldi, garip
bir deneyimdi. ok sevdim, yaadm, rendim, zenginletim. Buraya hibir eyim
olmadan geldim ve pek ok deneyim ve olgunlukla gidiyorum" diyecektir. O yaanm
olan her eye kran duyacaktr; iyiden de ktden de, dorudan da yanltan da nk o
her eyden rendi. Sadece dorudan deil, yanltan da; kutsal kiilerle karlat,
onlardan bir eyler rendi ve gnahkrlar, evet, onlardan da. Hepsi yardmc oldu. Onu
soyanlar yardm etti, ona yardm dokunanlar yardm etti. Dost olan insanlar yardm etti,
dman olan insanlar yardm etti; herkesin yardm dokundu. Yaz ve k, tokluk ve alk,
her ey yardm etti. Kii hepsine minnettar olabilir.
Kii her eye minnettar olduunda, bu frsat kendisine verildii iin kutladnda ve
lmeye hazr olduunda lm gzel bir ekilde gelir. O zaman lm dman deildir, o
en muazzam dosttur nk o hayatn en st noktasdr. O hayatn ulat en yksek
zirvedir. O hayatn sonu deil, doruudur. O son gibi grnr nk sen hayat hi
bilmedin; hayat bilmi bir kimse iin o en stteki nokta olarak grnr, en yksek doruk,
en yksek zirve.
lm doruktur, doyum noktasdr. Yaam onun iinde bitmez, aslnda yaam onun iinde
iek aar; o iektir. Fakat lmn gzelliini bilmek iin kii hazr olmak zorundadr,
kii bunun sanatn bilmelidir.

Sayfada Ara
OLGUN LK
BAIMLILIK, BAIMSIZLIK KARILIKLI BAIMLILIK
Sevgi boyuta sahip olabilir. Bir tanesi bamllktr; insanlarn ounluuna olan ey
budur. Koca karsna bamldr, kars kocasna bamldr; ikisi de birbirini smrrler,
birbirlerine hkmederler, birbirlerine sahip olurlar, birbirlerini birer eyaya indirgerler.
Dnyadaki vakalarn yzde doksan dokuzunda olan ey budur. Bu yzden cennetin
kaplarn aabilecek olan sevgi sadece cehennemin kaplarn ayor.
kinci olaslk ise iki bamsz bireyin arasndaki sevgidir. Bu da pek ender gerekleen
bir eydir. Ancak bu da mutsuzluk getirir nk srekli bir atma vardr. Hi anlama
yoktur; her ikisi de ylesine bamszdr ki, kimse dn vermeye yanamaz, dierine
uymaz.
airler, sanatlar, dnrler, bilim adamlar, en azndan zihinlerinde bir eit

bamszlk ierisinde yaarlar, onlarla yaamak imknszdr; onlar birlikte yaamak iin
fazlasyla tuhaf insanlardr. Dierine zgrlk verirler ama onlarn zgrl zgrlkten
daha ok kaytszla benzer, aldr etmiyorlarm gibidir, sanki onlar iin hi fark
etmiyormu gibidir. Birbirlerini kendi alanlarnn iine terk ederler. liki sadece yzeyde
gibidir; birbirlerinin derinine inmekten korkarlar nk onlar zgrlklerine sevgiden
daha ok baldrlar ve dn vermek istemezler.
Ve, nc seenek karlkl bamllktr. Bu ok ender olur ama gerekletiinde
cennetten bir para dnyaya der. ki kii ne baml ne de bamszdr ancak
birbirleriyle son derece uyum ierisindedirler, sanki birbirleri iin nefes alrlar, iki
bedendeki tek ruhturlar; bu ne zaman olursa sevgi gereklemitir. Yalnzca bunu sevgi
olarak adlandr. Dier ikisi gerekte sevgi deildir, onlar sadece anlamadr; sosyal,
biyolojik, psikolojik... ama anlamadr. ncsyse ruhsal bir eydir.

Sayfada Ara
HTYA DUYMAK VE VERMEK, SEVMEK VE SAHP OLMAK
C. S. Lewis sevgiyi iki tre ayrr: "htiya-sevgi" ve "armaan-sevgi." Abraham Moslow
da sevgiyi iki tre ayrr. Birincisini "yoksunluk-sevgi" olarak adlandrr ve ikincisini de,
"varlk-sevgi." Aradaki ayrm nemlidir ve anlalmas zorunludur.
"htiya-sevgi" ve "yoksunluk-sevgi" dier kiiye baldr; o olgunlamam sevgidir.
Aslnda o gerek sevgi deildir; ihtiyatr. Dierini kullanrsn, dierini bir ara olarak
kullanrsn. Smrrsn, hkmedersin, maniple edersin. Fakat dieri indirgenmitir,
neredeyse yok edilmitir. Ve dieri tarafndan yaplan ey de tpatp aynsdr. O seni
maniple etmeye, sana tahakkm etmeye, sana sahip olmaya, seni kullanmaya alyor.
Bir baka insan kullanmak ok sevgisizce bir eydir. O nedenle bu sadece sevgiymi gibi
gzkr; o sahte bir paradr. Fakat neredeyse insanlarn yzde doksan dokuzunun bana
bu gelir nk rendiin ilk sevgi dersini ocukluunda alrsn.
Bir ocuk dodu, o anneye bamldr. Onun anneye kar sevgisi "yoksunluk-sevgidir;
onun anneye ihtiyac vardr, anne olmadan hayatta kalamaz. Anneyi sever nk anne
onun hayatdr. Gerekte o sevgi deildir; her kim onu korursa, her kim onun hayatta
kalmasna yardm ederse, her kim onun ihtiyalarn doyurursa, kim olursa olsun o kadn
sevecektir. Anne onun yedii bir eit besindir. O anneden sadece st deil, ayn zamanda
sevgi de alr ve bu da bir ihtiyatr. Milyonlarca insan hayatlarnda bir ocuk olarak
kalrlar; hi bymezler. Ya olarak byrler ama zihinlerinde hi bymezler;
psikolojileri ocuka kalr, olgunlamaz. Onlar her zaman sevgiye ihtiya duyarlar, ona
bir besinmi gibi zlem duyarlar.
nsan ihtiya duymaktansa sevmeye balad anda olgunlar. Onun iinden bir ey
tamaya balar, paylamaya balar; vermeye balar. nemsenen ey tamamyla farkldr.
lkinde nemli olan nasl daha fazlasnn elde edileceidir. kincisinde ise nemli olan
nasl verilecei, nasl daha ok verilecei ve nasl koulsuzca verileceidir. Bu,
bymenin, olgunluun sana gelmesidir. Olgun bir kimse verir. Yalnzca olgun bir kii
verebilir nk sadece olgun bir kii ona sahiptir. O zaman sevgi baml deildir. O

zaman dieri olsa da olmasa da seviyor olabilirsin. O zaman sevgi bir iliki deildir, o bir
durumdur.
Etrafta onun kymetini bilecek, onun taze kokularn duyacak, evreden geerken "ne
gzel" diyecek, onun gzelliini tadacak, keyfini kartacak, bana bir ey geldiinde
bunu paylaacak hi kimsenin olmad ormann derinliklerinde bir iek atnda ne
olur? lr m? Ac eker mi? Panikler mi? ntihar eder mi? Amaya devam eder, basite
amaya devam eder. Etraftan birilerinin geip gememesi fark etmez; bu konu ddr. O
mis kokularn rzgra yaymaya devam eder. O cokusunu Tanrya, btne sunmaya
devam eder. Tek bamayken de, o zaman da sizlerle olduum zamanki kadar sevgi dolu
olacam. Sevgimi yaratan sizler deilsiniz. Sevgimi yaratan sizler olsaydnz, o zaman
doaldr ki siz gittiinizde benim sevgim de gitmi olacaktr. Benim sevgimi siz ekip
dar kartmyorsunuz, ben onu sizin zerinize yadryorum; "armaan-sevgi" budur,
"varlk-sevgi" budur.
Ve, C. S. Lewis ve Abraham Moslow ile pek de ayn fikirde deilim. Bahsettikleri ilk
"sevgi" sevgi deildir, ihtiyatr. Bir ihtiya nasl sevgi olabilir? Sevgi lks bir eydir. O
bolluktur. Yaamla ylesine dolup taarsn ki onunla ne yapacan bilemezsin, o yzden
paylarsn. Yreinde o kadar ok ark vardr ki onlar sylemek zorunda kalrsn;
birisinin dinlemesinin konuyla ilikisi yoktur. Kimse dinlemese bile, o zaman da arkn
sylemek zorunda kalacaksn, dansn etmek zorunda kalacaksn. Dieri onu alabilir,
dieri onu karabilir ama sz konusu olan sen olduunda o akyor; o tayor. Nehirler
senin iin akmaz; onlar sen orada olsan da olmasan da akyor. Onlar senin susuzluun
iin akmyor, onlar senin susuz kalm tarlalarn iin akmyor; onlar basit bir ekilde
orada akyorlar. Susuzluunu giderebilirsin, karabilirsin; sana kalm. Nehir gerekte
senin iin akmyordu, nehir sadece akyordu. Tarlan iin su alabilmen sadece rastlantsal,
ihtiyalarn iin su elde edebilmen rastlantsal.
Birisine tabi olduunda her zaman strap vardr. Birisine baml olduun anda berbat
hissetmeye balarsn nk baml olmak kleliktir. O zaman alttan alta intikam almaya
balarsn nk baml olduun kii senin zerinde g sahibi olmaya balar. Kimse
baka birisinin kendisi zerinde g sahibi olmasn istemez, kimse baml olmak
istemez nk bamllk zgrl katleder. Ve sevgi bamllkta iek aamaz; sevgi
zgrln bir ieidir. Onun bolua ihtiyac vardr, onun tam bir bolua ihtiyac
vardr. Dierinin ona karmamas gereklidir. O ok hassastr.
Baml olduunda dier kii kesinlikle sana hkmedecektir ve sen de ona tahakkm
etmeye alacaksn. Szde sevgililer arasnda srp gitmekte olan kavga budur. Onlar
srekli kavga halindeki yakn dmanlardr. Karlar ve kocalar; ne yapyorlar? Sevmek
ok nadir; kavga etmek kaide, sevmekse istisna. Ve her yoldan tahakkm etmeye
alyorlar; hatta sevgi araclyla bile tahakkm etmeye abalyorlar. Koca karsndan
istediinde, kars onu reddeder, isteksizdir. ok cimridir: Verir ama gnlszce, onun
etrafnda kuyruunu sallayp durman ister. Kadnn ihtiyac olduunda ve adamdan
istediinde, kocas yorgun olduunu syler. Ofiste ok i vard, gerekten ar dzeyde i
yk var ve uyumak istiyor.
Bunlar tahakkm etme yollardr, dierini ala mahkm etme, onu daha da a brakma
yntemleridir; bu sayede o giderek daha ok baml hale gelir. Elbette, kadnlar bu
konuda erkeklerden daha ok diplomatiklerdir nk erkek zaten gl konumdadr.
Onun gl olmak iin ince ve kurnazca taktiklere gereksinimi yoktur, o gldr. Paray

o ynetir; budur onun gc. Kas gc anlamnda daha kuvvetlidir.

alar boyunca kadnlarn zihnini kendisinin daha kuvvetli ve kadnlarnsa gsz
olduu eklinde koullandrmtr. Erkek almtr hep. Her adan kendisinden daha
kk kadnlar bulmaya almtr. Bir erkek kendisinden daha iyi eitim alm bir
kadnla evlenmek istemez nk o zaman iktidar tehlikeye der. Kendisinden daha uzun
boylu bir kadnla evlenmek istemez nk uzun bir kadn daha stn grnr. ok
entelektel bir kadnla evlenmek istemez nk o kar fikir ne srer ve tartma iktidar
ortadan kaldrabilir. Bir erkek ok nl bir kadn istemez nk o zaman ikinci plana
der. Ve yzyllardr erkekler kendisinden daha gen bir kadn istemitir. Neden karn
senden yal olamyor? Yanl olan ne? Ama daha yal bir kadn daha deneyimlidir; bu,
iktidar yok eder.
Yani erkek her zaman daha kk kadnlar istedi; bu nedenle kadnlar yksekliklerini
kaybettiler. Onlarn erkeklerden daha dk bir ykseklikte olmalar iin hibir neden
yok, tek bir neden bile yok; yksekliklerini kaybettiler nk sadece daha ufak kadnlar
her zaman seildi. Yava yava bu ey zihinlerinin ylesine derinine iledi ki
yksekliklerini yitirdiler. Zeklarn kaybettiler nk zeki bir kadna ihtiya duyulmad;
zeki bir kadn bir hilkat garibesiydi. Sadece bu yzylda onlarn boylarnn tekrar
uzamakta olduunu bilmek seni artacaktr. Kemikleri bile byyor, iskelet byyor.
Sadece elli ylda... zellikle de Amerika'da. Ve, onlarn beyinleri de geliiyor ve eskiden
olduundan daha byk hale geliyor, kafatas byyor.
Kadnlarn zgr olmas dncesiyle birlikte baz ok derin koullanmalar ortadan
kalkm oldu. Erkek zaten gce sahip olduu iin ok akll olmaya ihtiya duymad, ok
dolayl olmaya gerek duymad. Kadn gce sahip deildi. Gce sahip deilken daha ok
diplomatik olmak zorunda kalrsn; bu onun yerine geer. Kendilerini gl
hissetmelerini salayacak tek yol kendilerine ihtiya duyulmasdr, erkein devaml
onlara ihtiya duymasdr. Bu sevgi deil, bu bir pazarlk ve onlar devaml sk pazarlk
halindeler. Bu hi bitmeyen bir mcadele.
C. S. Lewis ve Abraham Moslow sevgiyi ikiye ayrr. Ben ikiye ayrmyorum. Ben
diyorum ki ilk trden olan sevgi sadece bir isim, sahte bir para; hakiki deil. Yalnzca
ikinci trden sevgi sevgidir.
Sevgi sadece sen olgunsan gerek olur. Sadece bir yetikin olduunda sevmeye muktedir
olursun. Sevginin bir ihtiya deil, bir dolup tama olduunu anladnda "varlksevgi" ya da "armaan-sevgi" o zaman, hibir koul yokken onu verebilirsin.
lk trden szde sevgi kiinin bakasna olan derin ihtiyacndan gelirken, "armaansevgi" ya da "varlk-sevgi" olgun bir insandan dierine, bolluktan taar. Kii onunla dolup
taar. Ona sahipsin ve o senin etrafnda hareketlenmeye balar, tpk bir lambay
yaktnda nlarn karanln ierisinde yaylmas gibi. Sevgi, varln bir yan rndr.
Sen var olduunda, etrafnda sevgi auran olur. Sen yoksan, bu aura etrafnda olmaz. Ve
etrafn evreleyen bu auraya sahip deilsen dierinden onu sana vermesini istersin. Bunu
tekrar edelim: Sende sevgi olmadnda dierinden onu sana vermesini istersin; sen bir
dilencisin. Ve, dieri de sana onu vermen iin talepte bulunuyor. imdi, iki dilenci
avularn birbirlerine ayor ve her ikisi de dierinin ona sahip olduunu umut ediyor...
Doal olarak her ikisi de sonuta yenilgiye uram hissediyor, kandrlm hissediyor.

stediin kar-kocaya sorabilirsin, istediin sevgiliye sorabilirsin; her ikisi de kandrlm

hissediyor. Dierinin sevgiye sahip olduu senin fikrindi, ayet senin yanl fikirlerin
varsa onun suu ne? Senin fikrin dalm oldu; dieri senin fikrinin doruluunu
kantlamad, hepsi bu! Fakat, dierinin senin beklentilerin dorultusunda kendisini
kantlamas iin hibir zorunluluk yok.
Ve sen dierini kandrdn; onun hissettii budur nk sevginin senden akacan umut
ediyordu. Her ikiniz de sevginin dierinden akacan umut ediyordunuz ve ikiniz de
botunuz; ak nasl gereklesin? En iyi ihtimalle her ikiniz de beraberce mutsuz
olabilirsiniz. ncesinde sen tek bana mutsuzdun, ayrydn; artk birlikte mutsuz
olabilirsiniz. Ve unutma, ne zaman iki kii birlikte mutsuz olursa bu basit bir toplama
deil, bir arpma ilemidir.
Tek bana hayal krkl hissediyordun, imdi birlikteyken de hayal krkl
hissediyorsun. Bunda iyi bir ey de vardr, artk sorumluluu dierinin stne atabilirsin;
seni perian eden o. Bu iin gzel taraf bu. Rahatlayabilirsin. "Bende hibir sorun yok
ama o...? Byle bir ele ne yaplabilir; drdrc, berbat? nsan sefil olur elbet. Byle bir
kocayla ne yaplabilir ki; irkin, baarsz?" Artk sorumluluu dierinin stne
ykabilirsin; bir gnah keisi buldun. Ama mutsuzluk kalr, katlanm hale gelir.
imdi bu paradoksaldr: Aka denlerde hi sevgi yok, bu yzden k oluyorlar. Ve, hi
sevgileri olmadndan veremiyorlar. Ve baka bir ey daha; olgunlamam bir kii her
zaman baka bir olgunlamam kiiyle aka der nk ancak o zaman birbirlerinin
dillerini anlayabilirler. Olgun bir kimse, olgun bir kiiyi sever. Olgunlamam bir kimse,
olgunlamam bir kiiyi sever.
Karn ya da kocan binlerce kez deitirmeye devam edebilirsin, yine ayn tr kadn
bulacaksn ve ayn perianlk tekrar edilecek; deiik ekillerde ama ayn perianlk
tekrar edecek. Karn deitirebilirsin ama sen deimedin; imdi yeni ei kim seecek?
Sen seeceksin. Seim yine senin olgunlamamlndan kacak. Ayn trden bir kadn
seeceksin yine.
Akn en temel problemi nce olgun hale gelmektir. O zaman olgun bir e bulacaksn; o
zaman olgunlamam insanlar sana pek de cazip gelmeyecek. Bu aynen byledir. Sen
yirmi be yandaysan iki yanda bir bebee k olmazsn. Tpk bunun gibi, psikolojik
olarak, manevi olarak olgun bir kiiysen eer, bir bebee k olmazsn. Byle bir ey
olmaz. Bu olamaz, bunun anlamsz olacan anlayabilirsin.
Aslnda olgun kii aka dmez, akta ykselir. Dmek szc doru deildir. Sadece
olgunlamam insanlar der; taklrlar ve aktan aa derler. Bir ekilde becerip
ayakta kalyorlard. Artk beceremiyorlar ve ayakta duramyorlar; bir kadn bulurlar ve
ileri biter, bir erkek bulurlar ve ileri biter. Onlar her zaman yere kapaklanmaya ve
srnmeye hazrd. Onlarn omurgas, belkemii yok; onlarn tek bana ayakta duracak
salaml yok.
Olgun bir kii tek bana kalacak salamla sahiptir. Ve olgun bir kii sevgi verdiinde,
ona bir ip balamadan verir; o basite verir. Olgun bir kii sevgi verdiinde, onun
sevgisini kabul ettiin iin sana minnet duyar; tersi deil. Senin onun iin kran
duyman beklemez; hayr, yle olmaz, onun senin teekkrne ihtiyac yoktur. O sana
sevgisini kabul ettiin iin teekkr eder. Ve, iki olgun insan birbirlerini sevdiinde
hayatn en muhteem paradokslarndan birisi, en gzel olaylarndan birisi gerekleir:

Onlar birliktedir ve bununla birlikte son derece tek banadrlar. Onlar o kadar ok
beraberdirler ki neredeyse bir olmulardr ama onlarn birlii bireyliklerini yok etmez;
aslnda onu zenginletirir, kendilerini daha ok birey yapar. Birbirini seven iki olgun
insan, birbirlerine daha zgr olmalar iin yardmc olur. Araya politika, diplomasi,
tahakkm etme abas girmez.
Sevdiin bir kiiye nasl hkmedebilirsin? Bunun zerinde dn; tahakkm etmek bir
eit nefrettir, fkedir, dmanlktr. Sevdiin bir kiiye hkmetmeyi nasl dnebilirsin?
O kiiyi tamamyla zgr, bamsz grmek istersin; ona daha ok bireysellik vereceksin.
Bu yzden onu en muhteem paradoks olarak adlandryorum: Onlar o kadar birliktedir
ki, neredeyse tektirler ama bu tekliin ierisinde onlar hl bireydir. Onlarn bireylikleri
silinmemitir; oalmtr. zgrlkler sz konusu olduunda dieri onlarn bireyliine
katkda bulunmutur.
Olgunlamam insanlar aka dtklerinde birbirlerinin zgrlklerini yok ederler, bir
tutsaklk yaratr, bir hapishane yaparlar. Birbirini seven olgun insanlar birbirlerine
zgrlemeleri iin yardm eder; birbirlerine her trden tutsakl yok etmeleri iin destek
olurlar. Ve, sevgi zgrce aktnda gzellik vardr. Sevgi zorunlulukla aktndaysa
irkinlik vardr.
Unutma, zgrlk sevgiden daha yksek bir deerdir. Bu nedenle Hindistan'da nihai
olana biz "moksha" deriz; moksha "zgrlk" demektir. zgrlk sevgiden daha yksek
bir deerdir. O halde, ayet sevgi zgrl yok ediyorsa buna demez. Sevgiden
vazgeilebilir, zgrlk kurtarlmaldr; zgrlk daha yksek bir deerdir. Ve, zgrlk
olmadan hibir zaman mutlu olamazsn, bu imknszdr. zgrlk her erkein, her
kadnn znde tad arzudur; mutlak zgrlk, kesin zgrlk. O yzdendir ki kii,
zgrl yok eden herhangi bir eyden nefret etmeye balar.
Sevdiin adamdan nefret etmiyor musun? Sevdiin kadndan nefret etmiyor musun?
Nefret ediyorsun! Bu gerekli olan bir derttir, ona katlanmak zorundasn. Tek bana
kalamadn iin birisiyle beraber olmay becermek zorundasn ve dierinin taleplerine
ayak uydurmak zorundasn. Katlanmak, onlar sineye ekmek zorundasn.
Sevgi gerekten sevgi olmak iin "varlk-sevgi", "armaan-sevgi" olmak zorundadr.
"Varlk-sevgi" bir sevgi olma hali demektir; evine vardn zaman, kim olduunu bildiin
zaman, o zaman, sevgi varlndan ortaya kar. O zaman gzel kokular etrafa yaylr ve
onu bakalarna verebilirsin. Sahip olmadn bir eyi nasl verebilirsin? Vermek iin ilk
ve temel koul ona sahip olmaktr.

Sayfada Ara
SEVG VE EVLLK
Benim nerim evliliin balayndan sonra gereklemesidir, asla ncesinde deil. Yalnzca
her ey yolunda giderse, sadece o zaman evlilik gereklemeli.
Evlilikten sonra balay ok tehlikelidir. Bildiim kadaryla evliliklerin yzde doksan
dokuzu balay bittiinde sonlanm oluyor. Ancak o zaman yakalanm durumdasn,

kaacak deliin yok. ayet karn terk edersen ya da karn seni terk ederse, o zaman tm
toplum kanun, mahkeme, herkes karna dikilir. O zaman tm ahlak, din, din adam,
herkes sana cephe alr.
Aslnda toplum evlilik nnde mmkn olan tm engelleri yaratmal ve boanma iinse
hibir engel koymamaldr. Toplum insanlarn bu kadar kolayca evlenmelerine izin
vermemeli. Mahkeme engeller yaratmal; kadnla en azndan iki yl birlikte yaa, o zaman
mahkeme sana evlenmen iin izin verebilir. Onlar u an tam tersini yapyorlar. Evlenmek
istersen hi kimse sana, buna hazr msn yoksa bu sadece geici bir heves mi, sadece
kadnn burnundan holandn iin mi diye sormaz. Ne aptallk! Kii sadece gzel bir
burunla yaayamaz. ki gn sonra burun unutulmu olacak; kim kendi karsnn burnuna
bakar ki? Karn asla gzel gzkmez, kocan asla gzel gzkmez; bir kez altn m
gzellik kaybolur.
ki insann birbirlerine almak, birbirlerini tanmak iin yeterince uzun bir sre birlikte
yaamalarna izin verilmeli. Ondan nce evlenmek isteseler bile buna izin verilmemeli. O
zaman boanmalar yeryznden silinecektir. Boanmalar vardr nk evlilikler
zorlamadr ve yanltr. Boanmalar vardr nk evlilikler romantik duygularla
yaplmtr.
Romantik duygular bir airsen iyidir ve airler iyi karlar ve kocalar olarak bilinmezler.
Aslnda airler neredeyse her zaman bekrdrlar; onlar oynarlar ama asla yakalanmazlar
ve sonu olarak da romantizmleri hep canl kalr. Onlar iir yazmaya devam ederler, gzel
iirler... Kii airane duygularla bir kadnla ya da erkekle evlenmemelidir. Brak dzyaz
hali gelsin, sonra dzen kur. nk gnlk yaam bir iirden ok dzyaz gibidir.
Kii yeterince olgun olmaldr. Olgunluk artk bir kimsenin romantik bir salak olmad
anlamna gelir. Kii hayat anlar, kii hayatn sorumluluklarn anlar, kii bir insanla
birlikte olmann zorluklarn anlar. Kii tm bu zorluklar kabul eder ve buna ramen o
kimseyle yaamaya karar verir. Kii sadece cennet olacan, sadece gller olacan
ummaz. Kii samalklara bel balamaz; kii gerein kat, engebeli olduunu bilir.
Gller vardr ama orada-burada pek ok diken de vardr.
Tm bu sorunlarn bilincindeyken, yine de yalnz kalmaktansa bu kiiyle birlikte olmann
tm bu risklere deeceine kanaat getirirsen, o zaman evlen. O zaman evlilikler asla
sevgiyi ldrmeyecektir nk bu sevgi gerekidir. Evlilik sadece romantik ak ldrr.
Ve, romantik ak insanlarn ilk ak dedikleri eydir. Kii ona gvenmemelidir. Kii onun
doyurucu bir ey olduunu aklna getirmemelidir. O tpk dondurma gibidir; arada bir
yiyebilirsin ama ona gvenemezsin. Hayat daha gereki, daha dzyaz olmak
zorundadr.
Ve evliliin kendisi hibir eyi yok etmez. Evlilik iinde ne gizliyse basite onu getirir,
dar karr. Eer iinde sevgi gizliyse evlilik onu dar kartr. ayet sevgi yalnzca bir
gsteri, sadece bir yem idiyse, er ya da ge yok olmak mecburiyetindedir. Ve o zaman
senin gerekliin, irkin kiiliin yzeye kar. Evlilik en basitinden bir frsattr, o yzden
iinde her ne varsa o dar kacaktr.
Sevgi evlilik tarafndan yok edilmez. Sevgi nasl sevileceini bilmeyen insanlar
tarafndan yok edilir. Sevgi yok edilir nk her eyden nce o yoktu; bir hayal leminde
yayordun. Gereklik bu hayali yok eder. Yoksa sevgi sonsuz bir eydir, sonsuzluun bir
parasdr. Eer byrsen, eer sanat bilir ve hayatn gereklerini kabul edersen, o zaman

her gn gelimeye devam eder o. Evlilik sevginin iinde byyebilecei muazzam bir
frsata dnr.
Sevgiyi hibir ey yok edemez. Eer varsa, gelimeye devam eder. Ama benim
hissettiim odur ki, ou durumda daha en bandan beri zaten mevcut deildi. Kendini
yanl anladn, baka bir ey vard; belki seks vard, cinsel ekim vard. O zaman o yok
edilecektir nk bir kez bir kadnla sevitiinde cinsel ekim ortadan kalkar. Cinsel
ekim sadece bilinmeyen iindir; bir kez bir kadnn ya da adamn bedeninin tadna
baktn m, cinsel cazibe ortadan kalkar. Eer senin sevgin sadece cinsel bir ekim idiyse,
o zaman onun kaybolmas kanlmazdr.
O yzden asla sevgiyle baka bir eyi kartrma. ayet sevgi gerekten sevgiyse...
"gerekten sevgiyse" derken ne demek istiyorum? Sadece dierinin mevcudiyetinin
iindeyken anszn kendini mutlu hissedersen, sadece birlikte olduunuz iin zevkten
sarho olursan, sadece dierinin mevcudiyeti yreinin derinliklerinde baz eyleri tatmin
ederse... yreinde bir ey ark sylemeye balarsa, armoninin iine girersen demek
istiyorum. Dierinin sadece mevcudiyeti beraber olmanza yardm eder; daha ok birey
olursun; merkezinde, ayaklar yere basan. O zaman o sevgidir.
Sevgi bir tutku deildir. Sevgi bir duygu deildir. Sevgi birisinin bir ekilde seni
tamamladnn derinden anlalmasdr. Birisi seni tam bir dng yapar. Dierinin
mevcudiyeti seni oaltr. Sevgi kendin olma zgrl tanr sana; o sahip olma deildir.
O yzden izle; hibir zaman seksi sevgi olarak dnme, yoksa kanarsn. Farknda ol ve
birisiyle sadece mevcudiyetinin; baka bir ey deil, saf mevcudiyetinin yeterli olduunu
hissetmeye baladnda, baka hibir ey istemediinde, yalnzca varl, sadece olmas
seni mutlu etmek iin yeterli olduunda... iinde bir eyler iek amaya balar, bin bir
tane lotus ieklenir, o zaman k oldun. Ve o zaman gerekliin yaratt tm zorluklar
aabilirsin. Pek ok ac, pek ok kayg; hepsinin iinden yaayp geebileceksin ve sevgin
giderek daha ok iek amaya devam edecek nk tm bu durumlar birer meydan
okumaya dnecek. Ve senin sevgin tm bunlarn stesinden gelerek daha da ok
glenecek.
Sevgi sonsuzluktur. Eer varsa, o zaman srekli olarak geliir ve geliir. Sevgi balangc
bilir ama sonu bilmez.

Sayfada Ara
EBEVEYN VE OCUK
Bir ocuk sadece biyolojik olan cinsel ilikiyle deil, ayn zamanda derin bir meditasyon
halindeki sevgi araclyla doabilir. Meditasyon halindeki sevgi birbirinin varlnn
iinde erimek demektir, sadece bedenler deil: Egolarn, dinlerini, ideolojilerini bir
kenara koymaktr; basit ve masum olmaktr. ayet bir ocuk byle ebeveynler tarafndan
dllenirse, o zaman ocuk hi koullanmayacaktr.
Anlaman gereken birka ey var; bunlar iin kant sunamam, bunlar kantlarn
tesindedir. Kantlar sana yalnzca deneyimlerin verecektir.

rnein, biyolojik organizmann kendini ama becerisi vardr. Belli anlarda aar. nsan
zihnindeki en kutsanm anlardr onlar nk bu anlarda sen zgrl, genilemi
zn, sonsuz sessizlii ve huzuru tattn; kart olmayan, nefretin takip etmedii sevgi.
Bu ana biz orgazm deriz. Biyoloji sana orgazm verir; kr biyolojiden gelen en deerli
armaandr bu. Bu erime, yok olma halindeki zgrlk anlarn meditasyon iin
kullanabilirsin. inden meditasyona srayacan orgazmdan daha iyi bir hal yoktur. ki
k, iki bedende tek bir ruh olarak hissediyor... bir an iin her ey durmutur, zaman bile
durmutur. Dnceler yok, zihin durdu. Basit olu halinin iindesin. Bunlar biyolojinin
tesine geebilecein kck hallerdir.
Bilmen gereken tek ey meditasyonun ne olduudur: Zamanszlk, egosuzluk, sessizlik,
mutlulukla dolup tama hali, her yne yaylan bir coku, iini kaplayan bir kendinden
geme hali.
Bu iki kii arasnda biyoloji araclyla olmutur. Bir kez bunun tek banayken de
gerekleebileceini bildiin zaman, sadece o koullar yerine getirmen gereklidir. Benim
anlayma gre insan meditasyon hakkndaki bilgilerini cinsel orgazm araclyla
edinmitir nk hayatta meditasyon haline bundan daha yakn bir an yoktur.
Ancak, tm dinler sekse kardr. Onlar meditasyonun yanndadr ama balangcn, seni
meditasyona gtrecek olan temel deneyimin tarafnda deildir. O yzden yoksul bir
insanlk yarattlar; sadece maddi deil manevi olarak da yoksul. Zihnini sekse kar o
kadar ok koullandrdlar ki, biyolojik bask altnda onun iine girebiliyorsun ama bu
bask altnda orgazmik zgrl, sana anszn alan sonsuzluu; andaki sonsuzluu,
derinlii, deneyimin uuruma benzeyen derinliini yaayamazsn.
nsanolu orgazmn sonsuz mutluluundan mahrum brakld iin meditasyonun ne
olduunu bilme yetisini kaybetmitir. Ve tm dinlerin istedii ey de budur: Senin hibir
zaman meditasyon haline girememen; onun hakknda konuman, onun hakknda kitaplar
okuman, onu aratrman, onun iin verilen konferanslara katlman... Tm bunlar sende
daha ok hayal krkl yaratacaktr nk meditasyon hakkndaki her eyi entelektel
olarak anlarsn ama hibir varolusal temele sahip deilsin. Damla olduun iin
okyanusun da bir yerlerde var olmak zorunda olduunu kantlayacak olan deneyimin tek
bir belirtisi dahi yok.
Damla okyanusun varolusal kantdr. Biyoloji senin kiliselerinden, sinagoglarndan,
tapnaklarndan ve camilerinden ok daha fazla efkatlidir. Her ne kadar kr olsa da
biyoloji senin Musa'n, Krishna'n, sa'n, Muhammed'in kadar da kr deildir. Biyoloji
senin doandr, senin iin sadece efkati vardr onun. O sana daha yksee kman,
doast bir hale geebilmen iin ihtiyacn olan ne varsa vermitir.
Tm yaamm ahmaklarla savamakla geti. Beni yantlayamyorlar, iddiam ok basit:
Siz hep meditasyon hakknda konuuyorsunuz ama insan hayatndan baz varolusal
kantlar sunmalsnz; aksi taktirde insanlar yalnzca szleri duyacaklar. Onlara neyin
mmkn olduunu fark etmelerini salayacak bir eyler vermelisiniz; sululuk
duymadan, hi acele etmeden, yanl bir ey yaptn dnmeden yaplan seks.
Dnyadaki en iyi ve en doru eyi yapm olacaksnz.
nsanlarn hi sululuk duymadan ldrebildiini grmek ok garip tek bir kii deil
milyonlarcas ama bir ocuu sululuk hissetmeden yaratamyorlar. Btn dinler tam
bir ba belasndan baka bir ey deildir. Sadece meditasyon halinde olmaya hazr

olduunda seks yap. Ve seviirken meditasyon halindeki gibi bir atmosfer yarat. Oraya
kutsal bir yer muamelesi gstermelisin. Yaam yaratmak... bundan daha kutsal ne
olabilir? Onu mmkn olduunca gzel, estetik, coku dolu bir ekilde yap. Hi acele
edilmemeli. Ve iki k darda bylesi bir atmosferde ve ieride de sessiz bir halde
olabilirlerse, mmkn olan en yksek dzeydeki bir ruhu cezp ederler.
Sen bir ocuu sevgi durumuna gre dourursun. ayet bir ebeveyn ocuundan hayal
krkl duyarsa durup dnmelidir, hak ettii ocuk budur. Bu ebeveynler hibir zaman
daha yksek ve daha gelimi bir ruhun rahme girebilmesi iin bir olanak yaratmamt
nk erkek spermi ve kadn yumurtas yalnzca ruhun girebilmesi iin bir olanak yaratr.
Onlar bir beden iin olanak yaratrlar ve bu sayede de baz ruhlar cisimleebilirler. Fakat
sen sadece cinsel etkinliklerinin olanakl kld trden bir kimseyi cezp edeceksin.
ayet dnya geri zekl ve vasat insanlarla doluysa bunun sorumlusu sensin; yani
ebeveynler sorumlu demek istiyorum. Onlar hi ocuklarnn rastlantsal olduu hakknda
kafa yormadlar. Rastlantsal olarak bir hayat yaratmak kadar byk bir su olamaz.
Ona hazrlan. Ve anlalmas gereken en gerekli ey orgazm andr: Dncelerin
olmad, zamann olmad, zihnin olmad, yalnzca saf bir farkndalk. Bu saf
farkndalkta bir Gautam Buda'y ekebilirsin. Sevime tarznla daha ok Adolf
Hitlerlerin, Mussolinilerin, Stalinlerin, Nadir ahlarn, Timurlenklerin, Cengiz Hanlarn
cezp edilmemesi ok artcdr. Sen sadece vasat insanlar cezp edersin. En dk
olanlar da cezp etmezsin nk en dk iin sevimenin neredeyse bir tecavz olmas
gerekir. En yksek iinse sevimen bir meditasyon olmak zorundadr.
ocuun yaam ruhun rahme girdii an balar. ayet o meditasyon halinin olduu bir
yere gelirse, bir ocua onu koullandrmadan sahip olmak mmkn olabilir. Aslnda
meditasyondan domu bir ocuk koullandrlamaz; o buna kar bakaldracaktr.
Sadece sradan insanlar koullandrlabilir.
Ve, seviirken meditasyon halinde kalabilme kapasitesine sahip bir ift sradan bir ift
deildir. Onlar ocua sayg duyacaklardr. ocuk bilinmeyenden gelen bir misafirdir ve
misafire sayg duymak durumundasn. ocuklarna sayg duymayan ebeveynlerin onlarn
hayatlarn mahvetmeleri kanlmazdr. "Bizi sen anne-baban olarak setin,"
duygularnn elik ettii sevgine, saygna, minnetine karlk daha derin sayg, daha ok
minnet ve daha fazla sevgi greceksin.
Ve birisini sevdiinde onu koullandramazsn. Birisini sevdiinde ona zgrlk tanrsn,
onu korumaya alrsn. Bir kimseyi sevdiinde onun sadece senin karbon kadndan bir
kopyan olmasn istemezsin, onun kendine has bir birey olmasn istersin. Ve onu kendine
zg klabilmek ve onun potansiyelini harekete geirmek iin tm koullar, tm
zorluklar gslersin.
Onu bilgili olmak ykmllnn altnda ezmezsin nk onun hakikati kendi kendine
bilmesini istersin. dn alnm herhangi bir hakikat yalandr. Senin tarafndan
yaanmad srece o asla bir hakikat deildir.
ocua daha fazla eyler yaayabilmesi iin yardmc olacaksn. Ona Tanr vardr
gibisinden yalanlar sylemeyeceksin; o bir yalan nk sen Tanry grmedin. Senin
anne-baban sana yalan syledi ve imdi onu kendi ocuuna tekrar etme sras da sana
geldi. Anne-baban seni koullandrd ve hayatn ne durumda? Beikten mezara upuzun bir
perianlk. ocuunun hayatnn da sadece acyla, kayglarla, aresizlikle dolu bir

perianlk olmasn m istiyorsun?

Tm Kutsal ncil ierisinde kar olmadm sadece tek bir ifade vardr. Bu da, "Tanr
aresizlik dndaki her eyi affedebilir" ifadesidir. Bunu yazan her kimse engin bir
anlaya sahip bir insan olmal. Tanr sadece bir tek eyi affedemez ve o da aresizliktir.
Ancak herkes aresizlik ierisinde yayor; Tanr olsun olmasn, aresizlik tek
gerekliktir. Bu kendi kendini mahvetmektir. ocuunu seviyorsan onun sevinmesine,
kahkaha atmasna, zevk almasna, dans etmesine yardmc olacaksn. Ama tam tersi
yaplyor.
ocukluumda evdeyken bir misafir gelecek olduunda, bir yerlere gndererek benden
kurtulurlard. Ve, doktora grnmem gerektii nk ka gndr souk algnlmn
gemedii sylenerek bir yerlere gnderme hakknda konumaya baladklar an onlara,
"Hibir eyim yok. Souk algnlm biliyorum ve doktoru da biliyorum; ne zaman
gideceimi ben seeceim. En azndan bu sefer gidemem; tme ya da kanser hi fark
etmez" derdim.
Onlar da, "Ama neden?" diye sordular.
"Eve birisi gelecek biliyorum ve siz korkuyorsunuz," dedim. Ve onlar doal olarak
korkuyorlard nk onlar utandrmtm. Konuk nemli birisi olabilirdi ve ben onlarn
tm ilikisini bozabilecek bir eyler yapabilirdim.
Bir seferinde yemek yerken aniden glmeye baladm. Tm aile bir ey olacandan ad
gibi emindi nk bir misafir vard. Ama misafir ok olmutu. "Neden glyorsun?" diye
sordu. "Glmenin bir sebebe ihtiyac yok. Aslnda ben size 'Neden ask suratlarla
oturuyorsunuz' diye sormalym. Glmenin kendi iinde bir deeri vardr; ask suratla
oturmann ise herhangi bir deeri yoktur. Ve siz geldiiniz iin ailemdeki insanlar dahi
zgn, ciddilemi grnyor. Sizde neyin yanl olduunu anlamyorum. Her gittiiniz
yere bu atmosferi de gtrr msnz?" dedim.
Anszn dans etmeye balayabilirdim. Anne-babam ve misafir arasndaki diyalog aniden
kesilirdi nk ben onlarn ortasnda dans ederdim. "Dar kp oynayabilirsin" derlerdi.
"Ben tam olarak nerede dans edileceini biliyorum. sterseniz siz dar kp bu hibir
anlama gelmeyen aptal konumanz orada yapabilirsiniz! Hava durumundan ve
mevsimlerden bahsetmek... hepiniz biliyorsunuz, ben bile biliyorum. Ne gerei var ki?"
dedim.
Kibar konumalarda ihtilafl konular asla tartlmaz nk onlar baz uzlamazlklar
yaratabilir. Onlar sadece ihtilafsz eylerden bahsederler; hava durumu... Doal olarak
onunla ilgili herhangi bir ihtilaf yoktur. Souksa souktur; scaksa scaktr.
"Ve, burada sadece vaktinizi boa harcadnz size gstermek iin dans ediyorum. En
iyisi siz de benim dansma katln!"
Koullandrlmam bir ocuk pek ok adan ebeveynleri iin bir utan kaynadr. Ama
ayet seviyorlarsa her eyi yapmaya hazr olacaklardr. Ve ayet bu onlara utan
getirecekse bunun bir zarar yoktur. ocuklar esiz bir birey oluyor. Onun zgr
kalmasna, ak kalmasna, bilinmeyen gelecek iin hazr olarak kalmasna yardm
edecekler.
Onun bir arayan olmasna yardm edecek, inanan birisi olmasna deil. Onu bir Hristiyan

ya da bir Musevi ya da bir Mslman yapmayacak nk tm bu dinler pek ok zarar

vermi durumda, bu kadar yeter de artar bile. Tm dinlerin yeryznden silinmesinin
zamandr. Koullandrlmam ocuklar bu mucizenin gereklemesini salayabilir
nk onlar yarnn gen, olgun insanlar olacaklar ve Hristiyan ve Hindu ve Mslman
olmayacaklar. Onlar sadece arayanlar olacaklar; aray onlarn dini olacak. Benim
sannyasin tanmm budur: Onun dini araytr, incelemedir, sorgulamadr.
nanlar tm sorgulamay durdurur.
ocukla tm deneyimlerini payla. Onun sevgiyle dolup taan orgazmik bir anda
dllendiini, sevginin varoluun muhteem bir armaan olduunu fark ettir ona. Ve,
sevgiyi hayatnn merkez noktas haline getirmelisin nk sadece sevgi araclyla kr
doann tesine, hibir krln varolmad, iinde hakikati gren bir kimse haline
gelebilecein sperdoaya adm atabilirsin.
Evet, koullandrlmam ve zgr bir ocua sahip olmak mmkndr ama bu tek bana
biyoloji araclyla olanakl deildir. ayet sen sevgini tapnan, meditasyon meknn
yapacak kadar cesaret sahibiysen bu mmkndr. O zaman sen halihazrda esiz olma
potansiyeline sahip bir ruhu kendine ekiyor olacaksn. Ve sonra ona, sana kar gelmeye
bile balasa her trl zgrlk olanan sun. ocuunun zgrl daha kymetlidir
nk senin ocuun insanln geleceidir.
Senin gnlerin geti; gelecek sana kar olsa ne kar? Gemiten ne elde ettin? Bosun,
sen bir dilencisin. ocuunun da bo ve dilenci olmasn m istiyorsun? Btn
ebeveynlerin yapmaya alt bu; kopyalarn, karbon kad kopyalarn yeniden
retmek. Ve unutma, varolu sadece orijinalleri kabul eder. Karbon kad kopyalar
varoluta kabul edilebilir deildir.
Brak ocuunun kendi orijinal yz olsun.
Bu sende korku yaratabilir, bu sende kayg yaratabilir ama bunlar senin problemlerin.
ocuu hibir ekilde kstlama. Ve anne-babasna dahi kar gelme zgrl verilmi
bir ocuk sana sonsuza kadar sayg duyacaktr, sana sonsuza kadar minnettar olacaktr. u
an tam zdddr sz konusu olan: Her ocuk fkeyle, hiddetle, kinle doludur nk ona
yaptklar ey affedilemez bir eydir.
O halde, zgrlk vererek, her ne anlama gelirse gelsin ocuun kendisi olmasna izin
vererek, doal benliini onu nereye gtrrse gtrsn kabul ederek seni sevecek ve sana
sayg duyacak bir ocuk yaratyorsun. Sadece sradan anne ve baba olmadn; yaam,
zgrlk, zgnlk veren oldun. O da gzel anlar kalbinde sonsuza dek tayacak. Ve
onun sana kar duyduu minnet, kendisi iin yaplm olanlar onun da gelecek nesillere
yapmas gerektii konusunda mutlak bir biimde onu ikna edecek.
ayet tm nesiller ocuklara kar sevgi ve saygyla davranacak olursa ve onlara
geliecekleri zgrl tanrsa tm bu kuak atmas samal yok olup gidecektir.
ocuklarna sayg duyarsan, ocuklarnla dost olursan hibir kuak atmas mmkn
deildir.
EBEVEYNLERNE KARI BR ANLAYI GELTRMEK HER ZAMAN YDR. Bu
en temel eylerden birisidir. Gurdjieff, "Anne-babanla iyi bir duygudala sahip deilsen
hayatn heba etmisin demektir" demitir. nk bu ok derinlerde kk salm bir
eydir... ayet seninle ebeveynlerin arasnda baz kzgnlklar srerse hibir zaman huzur

bulmayacaksn. Nerede olursan ol biraz sululuk duyacaksn. Hibir zaman onu

unutamayacak ve affedemeyeceksin. Ebeveynler sadece sosyal bir iliki deildir. Sen
onlar araclyla geldin; sen onlarn bir parassn, onlarn aacnn bir dalsn. Sen hl
onlarn iinde kklenmi durumdasn.
Ebeveynler ldnde, iinde bir yerde ok derinde kklemi bir eyler lr. Ebeveynler
ldnde ilk kez yalnz, kklerinden sklm hissedersin. O yzden onlar saken
yaplabilecek her ey yaplmaldr. Bu sayede bir anlay ortaya kar ve sen onlarla
iletiim kurabilirsin ve onlar da seninle iletiim kurabilirler. O zaman baz eyler yerli
yerine oturur ve hesaplar kapatlr. O zaman dnyadan ayrldklarnda ki bir gn
ayrlacaklar kendini sulu hissetmeyeceksin, piman olmayacaksn; baz eylerin yerli
yerine oturmu olduunu bileceksin. Onlar seninle mutluydu; sen de onlarla mutluydun.
Sevgi ilikisi anne-babalarla balar ve onlarla biter. Tam bir embere dnr. ember bir
yerden krlrsa, tm varln huzursuz olarak kalacaktr. Kii kendi ebeveynleriyle
iletiim kurabildiinde engin bir mutluluk hisseder. Bu, dnyadaki yaplmas en zor
eydir nk aradaki mesafe ok byktr. Anne-babalar asla senin bir yetikin olduunu
dnmezler ve o yzden de asla seninle dorudan iletiim kurmazlar. Sana basite
emrederler, "unu yap" ya da "bunu yap" derler. Hibir zaman senin zgrln ve
ruhunu, varln hesaba katmazlar... sayg yoktur. Onlar dinlemene almlardr.
Bir ocuk ta en bandan beri rahatsz hissetmektedir nk ne zaman anne-babalar,
"unu yap" veya "bunu yap" ; dediinde, zgrlnn krpldn hisseder.
Basklanyor. O direnir, ierler ve onun direnci bir yara gibi devam eder. Mesafe giderek
byr, byr. Kpr kurulmaldr. ayet annenle ilikine bir kpr kurarsan anszn tm
yeryzyle senin aranda bir kpr kurulduunu hissedeceksin. Yerde daha ok kklendin.
ayet babanla ilikine bir kpr kurarsan, gkyznde evindesindir. Onlar yeryzyle
gkyznn simgeleri, temsilcileridir. Ve insansa, yere de ge de muhta olan bir aa
gibidir.

Sayfada Ara
SEVG ARTI FARKINDALIK ETTR VARLIK
Sevgi manevi geliim iin bir zorunluluktur. Ve buna ilaveten sevgi bir ayna gibi ilev
grr. Seni seven bir insann gzlerinde kendi yzne bakmadn srece kim olduunu
bilmen ok zordur. Tpk fiziksel yzn grmek iin aynaya bakmak zorunda olduun
gibi, manevi yzn grmek iin de sevgi aynasna bakmak zorundasn. Sevgi manevi bir
aynadr. O seni besler, seni btnler, seni isel yolculua hazr hale sokar, sana hakiki
yzn hatrlatr.
Derin sevgi anlarnda yansmalar halinde geliyor bile olsa hakiki yzn anlk grntleri
vardr. Tpk bir dolunay gecesi Ay'n glde, dingin bir glde yansmasn grmen gibi,
ayn ekilde sevgi de bir gl gibi ilev grr. Glde yansyan Ay gerek Ay' arayn
balangcdr. Glde yansyan Ay' hi grmemi olsaydn hakiki Ay hi aramayabilirdin.
Tekrar tekrar Ay' aramaya gle gideceksin nk balangta gerek Ay'n orada
olduunu; gln dibinde, aalarda bir yerlerde olduunu dneceksin. Defalarca

dalacaksn ve yukar bo ellerle kacaksn; Ay' orada bulamayacaksn.

Sonra bir gn belki de bu Ay'n sadece bir yansma olduu aklna gelecek. Bu muhteem
bir kavraytr; ancak o zaman yukar doru bakabilirsin. ayet bu bir yansmaysa o
zaman Ay nerede? O, tam zt ynne bakman gereken bir yansmadr. Yansma gln
derinlerindeydi; gereiyse gln zerinde bir yerde olmak zorunda. lk kez yukar doru
bakarsn ve yolculuk balamtr.
Sevgi sana meditasyonun anlk grntlerini, Ay'n gldeki yansmalarn sunar; onlar
yansmalar olduundan Ay'n kendisi deildir. O nedenle sevgi hibir zaman seni tatmin
etmez. Aslnda, sevgi seni giderek daha ok tatminsiz, honutsuz brakacaktr. Sevgi
giderek daha da ok sana neyin mmkn olduunu fark ettirir ama maln kendisini sana
teslim etmez. O seni hayal krklna uratr ve yalnzca derin hayal krkl halinde
kendi varlna dnmen mmkndr. Yalnzca sevgililer meditasyonun keyfini bilirler.
Hi sevmemi olanlar ve sevgide hi hayal krkl yaamam olanlar, Ay' ararken sevgi
glne hi dalmam ve hi hayal krklna uramam olanlar gkteki gerek Ay'a hi
bakmayacaklar. Onun farkna hi varmayacaklar.
Seven kiinin eninde sonunda dindar olmas kanlmazdr. Ancak sevmeyen kii
rnein, kimseyi sevemeyen, sadece gc seven politikac hibir zaman dindar
olmayacaktr. Yahut paraya taknts olan kii sadece paray seven kii, yalnzca bir tek
sevgi, para sevgisini bilen kii hibir zaman dindar olmayacaktr. Pek ok nedenden
onun iin bu ok zor olacaktr. Paraya sahip olunabilir; paray eline alp ona sahip
olabilirsin. Paraya sahip olmak kolaydr, bir sevgiliye sahip olmaksa zordur; hatta
imknszdr. Sahip olmaya alacaksn ama yaayan bir kiiye nasl sahip olabilirsin?
Yaayan kii her frsatta direnecektir, en azndan mcadele edecektir. Hi kimse
zgrln yitirmek istemez.
Sevgi zgrlk kadar deerli deildir. Sevgi muhteem bir deerdir ama zgrlkten
yksekte deildir. O yzden kii seviyor olmay ister ama sevgi tarafndan hapsedilmek
istemez. Bu nedenle er ya da ge hayallerinin yklm olduunu hissedersin. Sahip
olmaya alrsn ve ne kadar sahip olmaya alrsan sevgi de o kadar imkanszlar ve
dieri senden giderek daha ok uzaklamaya balar. Ne kadar az sahip olursan, dierine o
kadar yakn hissedersin. Eer hi sahip olmazsan, eer klar arasnda akmakta olan bir
zgrlk varsa muhteem bir ak vardr.
Her eyden nce, bir insana sahip olma abas baarsz olmaya mahkmdur. Bu
baarszln ierisinde kendine doru savrulacaksn. kincisi, bir kimseye sahip
olmamay renmisen, zgrln sevgiden daha yksek bir deer, sevgiden ok ok
daha stn bir deer olduunu renmisen, er ya da ge zgrln seni kendine
getirdiini greceksin, zgrlk senin farkndaln, meditasyonun haline gelecek.
zgrlk meditasyonun dier yzdr. Ya zgrlkle bala ve farknda olacaksn ya da
farkndalkla bala ve zgrleeceksin. Birlikte hareket ederler. Sevgi alttan alta bir eit
kleliktir ama gerekli bir deneyimdir, olgunluk iin ok gereklidir.
Margery Williams'n gzel kitab The Velveteen Rabbit'te (Pel Tavan) sevgi yoluyla
gerek olmann ok gzel bir tanmlamas vardr.
Tavan bir gn "GEREK nedir?" diye sordu. "inde vzldayan bir eylerin ve bir
tutamacnn olmas anlamna m gelir?"

"Gerek senin neyden yapldn deildir" dedi Zayf At. "O senin bana gelen bir eydir.
Bir ocuk seni ok, ok uzun zamandr sevdiinde, yalnzca oynamak deil ama
GEREKTEN sevdiinde, o zaman Gerek olursun."
"Canm yanar m?" diye sordu Tavan.
"Bazen" dedi Zayf At, her zaman drst olduu iin. "Gerek olduunda cannn
yanmasn umursamazsn."
"Hepsi bir anda olup dayanlmaz bir hal mi alr, yoksa azar azar m olur?" diye sordu.
"Hepsi bir anda olmaz" dedi Zayf At. "O hale gelirsin. Uzun zaman alr. Bu yzden
kolayca krlan ya da keskin kenarlar olan veya dikkatlice korunmas gereken insanlarn
bana sklkla gelmez. Genellikle Gerek olana kadar tylerinin ou sevilirken
yolunmu ve gzlerin dm ve balant yerlerin gevemi olur, ok pejmrde bir hal
alm olursun. Ancak bunlarn hibir nemi yoktur nk bir kez Gerek olduunda
sadece anlayamayan insanlarn haricinde irkin olamazsn. Bir kez Gerek oldun mu
bir daha sahte olamazsn. O sonsuza dek srer."
Sevgi seni gerek yapar; aksi taktirde sadece bir fantezi, iinde madde olmayan bir hayal
olarak kalrsn. Sevgi sana maddeyi verir, sevgi sana btnlk verir, sevgi seni znle bir
yapar. Ancak bu, yolun sadece yarsdr; dier yars meditasyonda, farkndalkta
tamamlanmaldr. Fakat sevgi seni dier yarya hazrlar. Sevgi balangtaki yardr ve
farkndalk ise sondaki yardr. Bu ikisinin arasnda Tanrya eriirsin. Sevgi ve farkndalk
arasnda, bu iki yaka arasnda varln rma akar.
Sevgiden kama. Tm alaryla onun iinden ge. Evet, actr ama ksan
umursamazsn. Aslnda tm bu aclar seni glendirir. Bazen gerekten ok kt, berbat
bir ekilde cann yanar ama tm bu yaralar seni kkrtmak iin, sana meydan okumak
iin, seni daha az uyur halde tutmak iin gereklidir. Tm bu tehlikeli durumlar seni tetikte
tutmak iin gereklidir. Sevgi zemini hazrlar ve meditasyon tohumu ise sevgi topranda
ve sadece sevgi topranda byyebilir.
O yzdendir ki, korku yznden dnyadan kaan kiiler hibir zaman meditasyonu
bulamazlar. Himalaya maaralarnda hayatlar boyunca birlikte oturabilirler; meditasyonu
bulamayacaklar. Bu imknszdr; onu kazanamadlar. lk olarak dnyada onu
kazanmalsn; nce zemini hazrlamalsn. Ve zemini hazrlayan ise sadece sevgidir.
O nedenle ben dnyadan vazgemende srarc deilim. Onun iinde ol, onun meydan
okumalarn kabul et, onun tehlikelerini, aclarn, yaralarn kabullen. inden ge. Ondan
kama, kestirme bir yol aramaya alma nk yle bir ey yok. Bu bir mcadele, etin
bir ey, yoku yukar doru bir grev ama kii byle byle zirveye ular.
Ve bu, zirveye bir helikopterle braklm olmaktan ok daha fazla, ok ok daha fazla
zevk verir nk o zaman oraya gelimemi olarak ulamsndr; ondan zevk
almayacaksn. Aradaki fark bir dn. Everest'e ulamak iin ok sk alrsn. O ok
tehlikelidir; yolda lmek iin her trl olaslk vardr, zirveye hibir zaman
ulaamamann bin bir trl olasl, tehlikeleri, rizikolar vardr. Her admda lm seni
bekliyor, baarl olmaktan ok yenilgiye uramann pek ok olasl ve bir sr tuzak.
Yz olasln iinde varabilme olasl sadece bir tane. Fakat zirveye yaklatka iinde
ykselen zevk oalyor. Ruhun ykseklerde uuyor. Onu sen kazandn, o bedava deil.
Ve ona daha ok dedike, ondan daha ok zevk alacaksn. O zaman hayal et; bir

helikopterden zirveye braklabilirdin. Zirvede duracaktn ve ok aptal, salak

grnecektin; orada ne yapyorsun yle? Be dakika iinde iin bitecekti, "Tamamdr onu
grdm! Pek bir ey yok burada!" diyecektin.
Yolculuk hedefi yaratr. Hedef yolculuun sonunda bir yerde oturmuyor, yolculuk her
admnda onu yaratyor. Yolculuun kendisi hedeftir. Yolculuk ve hedef birbirinden ayr
deil, onlar iki ayr ey deil. Son tm yola yaylm durumda; tm aralar sonu iinde
barndryor.
O nedenle hibir zaman yaama, canl olma, sorumlu olma, kendini adama, ilgili olma
frsatlarnn hibirini karma. Bir korkak olma. Yaamla yzle, onunla karla. Ve
yava yava iinde bir eyler kristalize olacak.
Evet, bu zaman alr. Zayf At hakl: "Genellikle Gerek olana kadar tylerinin ou
sevilirken yolunmu ve gzlerin dm ve balant yerlerin gevemi olur, ok pejmrde
bir hal alm olursun. Ancak bunlarn hibir nemi yoktur nk bir kez Gerek
olduunda irkin olamazsn. Sadece anlayamayan insanlar haricinde... Bir kez Gerek
oldun mu bir daha sahte olamazsn. O sonsuza dek srer." O sonsuzdur.
Ancak, kii onu kazanmaldr. Tekrarlayaym: Hayatta hibir eyi bedava elde edemezsin.
Ve ayet elde edersen de ie yaramaz. demelisin ve ne kadar ok dersen ondan o kadar
ok yararlanrsn. Eer tm yaamn sevgi iin riske edersen, elde ettiin ey muhteem
olacaktr. Sevgi seni kendine dndrr; sana biraz meditasyon yansmas verecektir. lk
meditasyon anlar sevgide gerekleir. Ve o zaman bu enstantanelere, sadece
enstantanelere de deil, o deneyimlere ulamak iin iinde muhteem bir arzu ykselir,
bylece o hallerde sonsuza ve sonsuza dek yaayabilirsin. Sevgi sana meditasyonu tattrr.
Sevgi dolu, orgazmik bir deneyim samadhi'nin, sonsuz mutluluun ilk deneyimidir. O
seni daha ok susatr. Artk neyin mmkn olduunu biliyorsun ve artk sradan olanla
tatmin olamazsn. Kutsal olan iine nfuz etti, kutsal olan kalbine ulat. Tanr kalbine
dokundu, sen de bu dokunuu hissettin. Artk sonsuza dek bu ann iinde yaamak
istersin, bu ann senin tm yaamn olmasn istersin. yle de olur ve yle olmad
srece insan doyuma ulamadan kalr.
Bir taraftan sevgi sana muhteem keyifler sunacak ve dier taraftan da sana hi bitmeyen
mutluluk iin bir susamlk bahedecek.

Sayfada Ara
YOL AYRIMINDA DURMAK
SONSUZLUK ZAMANA GRDNDE
inde yaadmz zaman yataydr. O, Adan B'ye, B'den C'ye, C'den D'ye dorudur; bir
izgi zerindedir. Sonsuzluk dikeydir. O, Adan B'ye, B'den C'ye deildir. O, Adan daha
ok Aya, daha da ok Aya dorudur. O srekli yukar doru gider. Sonsuzluun zamana
girdii anlar ok nadirdir nk o sadece meditasyon olgunlamaya eritiinde, en
derindeki znle temasa getiinde gerekleir.

Anszn bir yol ayrm olduunu fark edersin. Bir yol yatay; dier bir deyile sradan,
vasat, anlamsz ve sonunda lme gtren ynde gider. Yatay yol srekli olarak
mezarla doru hareket eder.
Size hikyeyi anlatmtm, pek ok adan nemlidir. htiaml bir hkmdar ryasnda
bir glge grr ve ryasndayken bile korkar. Glgeye sorar: "Ne istiyorsun?"
Glge, "Bir ey istemeye gelmedim. Sadece sana bu akam gnbatmnda, doru yerde
son nefesini soluyacak olduunu sylemek iin geldim. Normalde insanlara bu bilgiyi
vermek iin gelmem ama sen grkemli bir imparatorsun, bu sadece sana sayg gstermek
iin byle oldu" demi.
mparator o kadar korkmutu ki ter iinde uyand, ne yapacan bilemedi. Aklna gelen
tek ey tm bilge kiileri, astrologlar, khinleri ryann anlamn bulmalar iin
armakt, Rya analizinin Sigmund Freud'dan kaynakland dnlr; bu doru deil,
bin yl nce bu imparator ile balamtr!
Gecenin bir yarsnda bakentin tm khinleri, tm bilgeleri, bir ekilde gelecekle
ilgilenen herkes rya yorumcular arld ve hikye anlatld. Hikye basitti ama
hepsi tm kutsal yaztlarn getirmilerdi ve aralarnda tartmaya baladlar: "Anlam bu
olamaz" ya da "Anlam u olmak zorunda."
Zaman boa harcadlar, gne domaya balad. Kraln, kendi babas ok erken
yalarnda ld iin ona babalk etmi olan yal bir hizmetkr vard. Olu ok genti
ve babas da onu koruma grevini hizmetkra vermi ve yle demiti: "Onun benim
yerime gemesine ve krall yitirmemesine dikkat etmelisin." Hizmetkr baarmt ve
artk ok yalyd. Ancak ona bir hizmetkr olarak davranlmamt, nerdeyse bir baba
gibi sayg grmt. mparatora yaklap, "Sana iki ey sylemek istiyorum. Beni her
zaman dinledin. Ben bir khin ya da astrolog deilim ve burada kutsal metinlere
danlarak ne trden samalklar dndn anlamyorum. Tek bir ey kesin; bir kez
gne dodu mu, gnbatm ok uzakta deildir. Ve bu insanlar, szde irfan sahibi
insanlar yzyllardr hibir ekilde bir sonuca varamadlar. Yalnzca bir gnde...
tartacaklar, kavga edecekler, birbirlerinin iddialarn rtecekler ama onlarn bir fikir
birliine, bir sonuca ulaacan umut edemezsin" dedi.
"Brak onlar tartsn. Benim nerim, dnyadaki en iyi atlara sahipsin" o gnler atlarn
dnemiydi "atlara bin ve mmkn olduunca hzla ka buradan. u kesin ki senin
burada olmaman lazm; buradan ok uzakta olmalsn."
ok basit olmasna ramen mantklyd, rasyoneldi bu. mparator, byk dehalar ve bilge
kiiler tartrken oradan ayrld; onun ayrldn anlamamlard bile. Ve onun kesinlikle
tm imparatorlua bedel bir at vard. Atyla ok gurur duyard, bu gce sahip baka bir at
daha bilinmiyordu. Ve at ile imparator arasnda ylesine byk bir sevgi, ylesine derin
bir ba, bir eit ahenk vard ki. mparator ata, "Grnen o ki lmm yaklayor. Bu
glge lmden baka bir ey deildi. Beni buradan mmkn olduu kadar uzaa
gtrmek zorundasn" dedi.
At ban sallad. Ve szn yerine getirdi. Akam olduunda, gne batarken kralln
yzlerce kilometre uzandaydlar. Klk deitirip dier kralla girdiler. mparator ok
mutluydu. Attan indi ve at bir aaca balyordu nk ne kendisi ne de at hibir ey
yememiti. "Sa ol dostum. imdi senin ve benim yiyeceklerimizi hazrlayacam. ok
uzaktayz, korkmaya gerek yok. Ama sen, hakknda sylenen hikyelerin doruluunu

kantladn. Neredeyse bir bulut gibi, ylesine hzla yol aldn ki" dedi ata.
Ve at aaca balarken karanlk glge ortaya kt ve imparatora, "Baaramayacandan
korktum ama atn muhteem. Ona da teekkr ediyorum; yer buras ve zaman da bu
zaman. Ve, endielenmitim; o kadar uzaktaydn ki, seni nasl buraya getirebilecektim? At
kadere hizmet etti" dedi.
Garip bir hikye ama yatay olarak nereye gidersen, ne kadar hzla gidersen git bir
mezarlkta duracan gsteriyor. Garip ama her an mezarlarmz bize doru yaklayor;
hi hareket etmesen bile mezarn sana doru geliyor. Zamann yatay hatt dier bir
deyile insann lmlldr.
Ama varlnn merkezine, en derindeki zne ulaabilirsen iki yol grebilirsin: Birisi
yatay, dieriyse dikey.
Hristiyan hann pek de Hristiyan olmadn renmek seni artacaktr. O ok eski,
Doulu, Aryan semboldr; swastika. Bu yzden kendisinin en saf Aryan kanlarndan
birisine sahip olduunu dnen Adolf Hitler swastika'y kendisine sembol olarak seti.
Bir swastika birbirini kesen iki izgiden baka bir ey deildir. Hindistan'da neden
olduunu bilmeden i hayatndaki herkes her yln balangcnda yeni defterlerine bir
swastika 'yla balarlar. Hristiyan ha swastika 'nn basit bir parasdr. Ama o da ayn
eyi temsil eder: yatay ve dikey. sa'nn elleri yataydr; ba ve varl ise baka bir yn
iaret etmektedir.
Bir meditasyon anndayken anszn iki dorultuda hareket edebileceini grrsn; ya
yatay, ya da dikey. Dikey, sessizlikleri, sonsuz mutluluklar, zevk anlarn ierir; yatay
elleri, ileri, dnyay ierir.
Bir kimse kendisini bir yol ayrm olarak bir kez bildi mi dikey hakknda ilgisiz, meraksz
kalamaz. Yatay olan o biliyor ama dikey, lmn olmad, kiinin gitgide daha ok
kozmik btnn bir paras haline geldii, kiinin tm kleliinden, hatta bedenin
kleliinden dahi kurtulduu sonsuzlua bir kap aar.
Gautam Buda, "Doum acdr, yaam acdr, lm acdr" demitir. Syledii ey yatay
olanda hareket etmenin srekli bir strap olduu, ac dolu olduuydu. Senin yaamn
zevkin, dansn hayat olamyor; ayet hepsi buysa intihar tek zmdr. ada, modern
Batnn varoluuluk felsefesinin Jean Paul Sartre, Jaspers, Heidegger, Kierkegaard ve
dierlerinin felsefesinin varm olduu sonu hayatn anlamsz olduudur. Ve yatay
dzlemde yledir de. nk o basite straptr ve acdr ve hastalktr ve bitkinliktir ve
yallktr. Ve sen tm evren kadar engin bir bilince sahipken kck bir bedende
hapsedildin.
Dikey bir kez kefedildiinde kii dikey dorultuda hareket etmeye balar. Bu dikey
dorultu dnyadan vazgemen gerektii anlamna gelmez ama artk dnyaya ait
olmadn, dnyann geici olduu, nemini yitirdii anlamna gelir. Dnyadan
vazgemen ve dalara ve manastrlara kaman gerektii anlamna gelmez. Bu yalnzca
nerede olursan ol daha nceden mmkn olmayan manevi bir hayat yaamaya
baladn anlamna gelir.
nceden bir dadnktn; imdiyse bir iednk oldun. Beden sz konusu olduunda
bunu kolaylkla becerebilirsin; ayet bedenin olmadnn anmsanmas varsa. Fakat
beden dikey dorultuda yol almak iin pek ok yoldan kullanlabilir. Kapkaranlk yatay

hayatna dikey dorultunun girmesi, sadece tek bir k huzmesinin gelmesi

aydnlanmann balangcdr.
Aynym gibi grneceksin ama ayn olmayacaksn. Grebilecek netlie sahip olanlar
iin de ayn grnmeyeceksin ve en azndan kendin iin bir daha asla ayn
grnmeyeceksin ve asla ayn olamazsn. Dnyann iinde olacaksn ama dnya senin
iinde olmayacak. Hrslar, arzular, kskanlklar buharlamaya balayacak. Onlardan
vazgemek iin hibir abaya gerek kalmayacak. Yalnzca senin dikey dorultuda
yaptn hareket. Ve onlar kaybolmaya balar nk onlar dikey dorultuda var
olamazlar. Onlar sadece herkesin rekabet iinde olduu, herkesin tutkuyla dolu olduu,
g arzusuyla, byk bir tahakkm etme arzusuyla, ok zel birisi olma arzusuyla dolup
tat yatayn karanlnda var olabilirler.
Dikey dorultuda tm bu aptallklar basite yok olur. O kadar hafif, o kadar arlksz
hale gelirsin ki, tpk bir lotus iei gibi; o sudadr ama su ona dokunmaz. Dnyadasn
ama artk dnyann senin zerinde bir etkisi yoktur. Aksine, sen dnyay etkilemeye
balarsn; bilinli bir aba ile deil de, saf varlnla, mevcudiyetinle, zarafetinle,
gzelliinle. O iinde gelitike etrafnda yaylmaya balar.
Ak kalpli insanlara dokunacak o. Ve kapal kalpleriyle; tm pencereleri, tm kaplar
kapal yaam insanlarysa korkutacak. Onlar bylesi bir kimseyle temas kurmayacaklar.
Ve byle bir kimseyle niin temas kurmadklarna kendilerini ikna etmek iin binlerce
bahane, binlerce yalan uyduracaklar. Ama temel gerek u ki onlar kendilerini ortaya
koymaktan korkarlar.
Dikey olarak hareket eden bir insan neredeyse bir ayna halini alr. Ona yaklaacak
olursan gerek yzn greceksin; irkinliklerini greceksin, srekli devam eden
hrslln greceksin, dilencilik yaptn tasn greceksin.
Belki bir baka hikye sana yardm edecektir.
Sabahn erken saatlerinde bir adam; dilendii tasyla bir dilenci kraln bahesine girer.
Kral sabah yryleri yapmaya gelirdi; aksi taktirde kralla bulumak imknszd.
zellikle de bir dilenci iin; tm brokrasi mekanizmas onu engellerdi. O yzden
brokrasinin olmad, kraln yalnz olup, doada sessiz kalarak, doann zerine
yadrd canll ve gzellii imek istedii bir zaman seti. Dilenci onunla orada
karlat.
Kral, "imdi zaman deil... ben kimseyi grmek istemiyorum" dedi.
Dilenci de, "Ben bir dilenciyim. Senin brokrasin ok zor ve bir dilenci iin seni grmek
imknsz. Beni kabul etmeniz iin srar ediyorum" dedi.
Kral ondan kurtuluvermeyi dnd. "Ne istiyorsun? Sadece iste ve onu elde edeceksin.
Benim sabah sessizliimi bozma" dedi.
Dilenci de, "Bana bir ey teklif etmeden nce bir kez daha dnn" dedi.
Kral: "Sen garip bir adama benziyorsun. Her eyden nce, kraldan seni kabul etmesini
srar ederek baheye izinsizce girdin. Ve imdi de ben sana ne dilersen dile diyorum.
Sadece benim huzurumu, sessizliimi bozma."
Dilenci gld. "Bozulabilen bir huzur, huzur deildir. Ve rahatsz edilebilen bir sessizlik
sadece bir hayaldir, gerek deil" dedi.

O an kral dilenciye bakt. ok, ok nemli eyler sylyordu. "uras kesin ki, bu sradan
bir dilenciye benzemiyor" diye dnd kral. Ve dilenci de tekrar, "Bunu bir kez daha
dnmenizi istiyorum nk istediim ey sadece dilenci tasm herhangi bir ey ile
doldurmanz ve gideceim. Ama dolmal" dedi.
Kral kahkaha att. "Sen lgn bir adamsn. Dilenci tasnn dolmayacan m
dnyorsun?" diye sordu. Hazinedarn ard ve ona, "Bu adamn dilenci tasn
elmaslarla ve deerli talarla doldur" diye buyurdu.
Hazinedar neler olmu olduu hakknda hibir ey anlamad. Kimse dilencilerin taslarn
elmaslarla doldurmazd. Ve dilenci hazinedara, "Unutma, dilenci tasm dolmadan buradan
bir yere gitmeyeceim" diye hatrlatt. Bu bir dilenciyle bir kral arasndaki bir meydan
okumayd.
Ve hikye sonrasnda ok garip bir hal alr... Elmaslar dilenci tasna dkld zaman,
iine dklr dklmez ortadan kayboluyordu. Kral ok utanm haldeydi. Ama yine de,
"Ne olursa olsun, tm hazinem bitse bile bir dilenci tarafndan alt edilemem. Ben ne
ihtiaml imparatorlar yendim" dedi. Ve tm hazine kayboldu! Sylenti tm bakentte
yayld ve neler olduunu grmek isteyen binlerce insan topland. Kral hi byle
titrerken, sinir krizleri geirirken grmemilerdi.
Sonunda, artk hazinede hibir ey kalmadnda ve dilenci tas hl eskisi kadar bo
olduunda, kral dilencinin ayaklarna kapand ve "Beni affetmek zorundasn,
anlayamadm. Bu tr eyler hakknda hi dnmemitim. Yapabileceimin en iyisini
yaptm ama imdi... artk sana sunabileceim hibir ey yok. ayet bana bu dilenci tasnn
srrn sylersen beni affetmi olduunu dneceim. Garip bir dilenci tas; sadece
birka elmas onu doldururdu ama benim tm hazinemi ald" dedi.
Dilenci kahkaha att ve "Endielenmene gerek yok. Bu bir dilenci tas deil. Bir insan
kafatas buldum ve o kafatasndan da bu dilenci tasn yaptm. O eski alkanlklarn
unutmam. Kendi dilenci tasnn iine, kendi kafana hi baktn m? Ona bir ey ver ve o
daha fazlasn ve daha fazlasn ve daha fazlasn isteyecek. O sadece bir tek lisan biliyor,
'daha fazla'. O her zaman bo, o her zaman bir dilenci" dedi.
Yatay dorultuda sadece dilenciler vardr nk onlarn hepsi daha fazlas iin didiniyor
ve daha fazlas tatmin edilemez; istediin bir duruma gelemeyeceinden deil fakat oraya
vardnda daha yksek pozisyonlar vardr. Belki bir anlk bir mutluluk parlts ve
sonraki an yeniden ayn keder ve daha fazlas iin yaptn ayn yar. Daha fazla fikrini
doyuramazsn. Kendi iinde tatmin edilemez bir eydir o. Ve bu yatay dorultudur, daha
fazla ve daha fazlann dorultusu.
Dikey dorultu nedir? Tamamyla bombo olana kadar, hi kimse olma noktasna kadar
daha az ve daha az ve daha az olmaktr. Sadece, kumun zerine bile deil, suya atlm
bir imza; henz atamadn bile ve kaybolup gitti. Dikey dorultunun insan hakiki
sannyasin'dir. O hi kimse olmaktan son derece memnundur, kendi isel boluunun
saflndan son derece mutludur nk sadece boluk saf olabilir. O plaklndan
kesinkes memnundur nk sadece hibir ey olmama hali evrenle uyum iinde olabilir.
Bir kez evrenle ahenk gerekletiinde bir anlamda artk sen yoksundur; eski sen
anlamnda artk yoksun. Ama ilk defa sen tm evrensin. En uzaktaki yldzlar bile senin
iinde. Senin yokluun onlar ierir. iekler ve Gne ve Ay... ve tm varoluun mzii.
Artk sen bir ego deilsin, senin "ben"in yok oldu. Ancak bu sen yok oldun demek

deildir. Tam aksine, "ben" in yok olduunda sen ortaya ktn.

"Ben" olmadan, hibir ego duygusu olmadan, daha fazlasn istemeden olmak ylesine
muhteem bir keyiftir ki. Daha fazla ne isteyebilirsin? Senin yokluun vardr; bu yokluk
iinde sen fethetmeden tm evren olursun. O zaman akyan kular yalnzca senin dnda
arklar sylemiyor. Onlar dardaym gibi grnr nk bu beden engel yaratr.
Dikey dorultuda giderek daha ok bilinlilik ve giderek daha az beden olursun. Bedenle
tm zdeleme ortadan kalkar. Yokluun iinde bu kular, bu iekler, bu aalar senin
iinde olacak ve bu gzel sabah senin iinde olacak. Aslen, o zaman "dars"
olmayacak. Her ey senin grn haline gelmitir. Ve sen, her eyin senin iine
dnt zaman olduundan daha zengin bir hayata sahip olamazsn. Gne ve Ay ve
yldzlar ve zamann ve uzayn tm sonsuzluu senin iinde olduunda... daha ok ne
isteyebilirsin?
Aydnlanmann tam olarak anlam budur: Bir ego olarak o kadar var olmama haline
gelirsin ki, tm varolu okyanusu senin bir paran haline gelir.
Byk bir Hintli mistik olan Kabir eitimsizdi ama ylesine byk nemde szler
yazmtr ki. lmeden nce bu ifadelerinden birisini dzeltmitir. Genken ok gzel bir
sz yazmtr: "Sabah gneindeki bir damla bir inci gibi lotusun zerinden kayp
okyanusa gidiyor... Ayns bana da oldu" demitir. "Arayp duruyorum, dostum. Kendimi
bulmaktansa, kozmosun iinde kayboldum. Damla okyanusun iinde kayboldu." Tam
lmeden nce, gzlerini kaparken olu Kamal'a, "Ltfen ifademi deitir" demitir.
Kamal da, "Her zaman onda bir eylerin yanl olduundan phelenmitim" dedi. Ve
nceden kendisinin dzelttii kendi yazsn ona gsterdi. Dzeltme daha Kabir farkna
varmadan nce yaplm durumdayd. Bu yzden Kabir ona Kamal ismini vermiti;
"Sen bir mucizesin." Kamal "mucize" demektir. Ve bu adam bir mucizeydi. Kabir'in
istedii satr deitirmiti: "Dostum, kendimi arayp duruyordum. Kendimi bulmaktansa,
tm dnyay, tm evreni buldum. Damla okyanusun iinde kaybolmad ama okyanus
damlann iinde kayboldu."
Ve okyanus damlann iinde kaybolduunda, bu, sadece damla snrlarn kaybediyor
demektir, baka bir ey deil.
Dikey dorultuda daha az ve daha az ve daha az ve daha az hale gelirsin. Ve bir gn artk
yoksun.
Bir Zen Ustas olan Rinzai ok garip ama gzel bir alkanla sahipti. Her sabah
uyanmadan evvel, gzlerini amadan evvel, "Rinzai hl orada msn?" diye sorard.
Mritleri, "Ne tr bir samalk bu?" diye sordular.
O da, "Cevabn 'Hayr. Varolu var ama Rinzai yok' olaca an bekliyorum" dedi. nsan
bilincinin ulaabilecei en yksek zirve budur. Nihai kutsanma budur. Ve kii bu dorua
ulamad srece krlemi, strap ierisinde, ac eker vaziyette karanlk patikalarda
kalacaktr. Pek ok bilgi toplayabilir, ok byk bir lim olabilir ama bunun bir yarar
olmaz. Yalnzca bir ey, ok basit bir ey tm dinsel deneyimlerin zdr ve bu da
meditasyondur.
e doru gidersin. Dncelerinin kalabalnn dna kmak zor olacak ama sen
dncelerin deilsin. Kalabaln dna kabilirsin, dncelerin ve kendin arasnda bir

mesafe yaratabilirsin. Ve mesafe bydke, dnceler lm yapraklar gibi dmeye

balayacaklar nk sen ve senin dncelerle oluturduun kimlik onu beslemektedir.
Onlar beslemeyi durdurduunda dnceler var olamazlar. Hibir yerde kendi bana
ayakta duran bir dnce grdn m?
Ve sadece kaytsz kalmay dene; Gautam Buda'nn bunun iin kulland szck
upeksha'dr. Yalnzca tm zihne kar kaytsz ol ve mesafe oluacak ve sonra, oradan da
tm dnceleri beslemenin durduu bir noktaya gel. Onlar basite ortadan kalkar; onlar
sabun kpdr. Ve tm dncelerin yok olduu an geldiinde kendini, "Rinzai hl
orada msn" sorusunu sorar halde bulacaksn. Ve cevabn, "Hayr. u Rinzai denen adam
da kim?" olduu o muhteem an, o grkemli, nadir frsat bekleyeceksin.
Bu sessizlik meditasyondur ve o bir yetenek deildir. Herkes bir Picasso, bir
Rabindranath, bir Michelangelo olamaz; bunlar yetenektirler. Fakat herkes aydnlanabilir
nk o bir yetenek deildir; o senin iinde tadn, farknda olmadn doandr. Ve
ayet dncelerle evrilmi olarak durursan farknda olmadan kalacaksn. Nihai
gerekliin farkndal onu engelleyecek hibir ey olmadnda, boluk seni
sarmaladnda ykselecektir.
Dikey dorultu nadirdir. Belki de varoluta ender bulunan tek eydir nk o seni
sonsuzluk yolculuuna ve lmszle gtrr. Bu yolda aan iekler zihin iin
kavranabilecek eyler deildir ve gerekleen deneyimler ifade edilemez. Ama garip bir
ekilde kiinin kendisi ifade halini alr. Gzleri kalbinin derinliini gsterir, mimikleri
dikey hareketlerin zarafetini gsterir. Tm yaam ldar, titreir ve bir enerji alan
yaratr.
nyargl olanlar, kararn vermi ve sonuca ulam olanlar... onlar iin zlyorum.
Fakat ak olanlar, nyargsz olanlar, henz bir sonuca varmam olanlar, onlar hemen
titreimi, lty hissetmeye balayacaklar. Ve dikey insann kalbi ile henz dikey
olmayan kii arasnda belli bir ahenk gerekleebilir... Ahenk gerekletii an, ayn anda
sen de dikey olarak hareket etmeye balarsn.
Bunlar yalnzca, szcklerle aklanamayacak olan eyleri aklamak iin sarf edilmi
szlerdir.

Sayfada Ara
YALANMANIN YASALARI
Herkes yalanyor. Doduun gnden beri her an, her gn yalanmaktasn. ocukluk bir
aktr, genlik de yle; sadece yallk hi bitmez nk o sona erdirir! Yallk
dneminin kendine has nitelii budur; seni nihai huzura gtrr. Ama ayet orta yalar
iin birka yasa istersen... Sz konusu olan ben olursam, ben hibir zaman bir ocuk,
gen olmadm ve hibir zaman yalanmayacam ve hibir zaman lmeyeceim. Sadece
iimde kesinlikle deimeyen ve sonsuz olan bir ey olduunu biliyorum. Ama sadece
senin iin...
Yallkla ilgili pek ok yasa vardr nk dnyann her yerinde insanlar yalanr. Ve pek

ok dnr u yalln ne olduu hakknda kafa yorup duruyor.

lk yasa The Never'n Son Yasas; o aka yallkla ilgilidir, bu yasa ilk ve son yasa
olabilir: "Asla kesin olarak bilinebilecek olan ey hakknda dnme."
unu gayet iyi biliyorsun ki yalanyorsun, artk onun zerine dnme, bu seni daha da
perian eder.
Yasa ok gzel: "Asla kesin olarak bilinebilecek olan ey hakknda dnme." Aslnda,
hayatta lm dnda hibir ey kesin deildir; her ey zerinde kafa yorulabilir ama lm
hakknda deil. Ve yallk sadece lme kan bir kapdr.
"Orta ya, duygularn arazlarla deitirdiin zamandr."
"Bir kz sana hayr dediinde yalandn anlarsn ve hissettiin tek ey rahatlamadr."
"Yallk, klar romantik nedenlerden ok ekonomik nedenlerle kapattn zamandr."
"Yallk, hayatndaki ne geme dncesinin eitlii korumaktan ibaret olduu dneme
denir."
"Yallk, her zamanki kadar yapabilecein ama yapmamay tercih edecein zamandr."
Yallk gizemli bir deneyimdir ama tm bu yasalar Batl zihinler tarafndan
bulunmutur. Tm Dou edebiyatnda yallktan bu ekilde bahsetmi tek bir kimseyi
bulamadm. Tam aksine, yallk son derece vlr. ayet senin hayatn sadece yatay
dorultuda ilerlediyse, sen yalnzca ihtiyarladn ama hayatn, bilincin dikey olarak, yukar
doru ilerlediyse o zaman gzellie ve yalln erefine eritin demektir. Yallk
Douda bilgelikle ayn anlama gelir.
ki yol unlardr: Biri yataydr, ocukluktan genlie, genlikten yalla ve lme;
dieri dikeydir, ocukluktan genlie, yalla ve lmszle. ki boyutun arasndaki
nitelik fark snrszdr, llemez. Basite, gen olan ve sonra yalanan ve sonrasnda da
len adam bedeniyle zdelemi olarak kald. Varl hakknda hibir ey bilmedi nk
varlk hi domaz ve hi lmez; o her zaman vardr ve her zaman olacaktr. O
sonsuzluun tmdr.
Dikey dorultuda ocuk bir gen olur ama dikey dorultudaki gen, yatay dorultudaki
genten farkl olacaktr. ocukluk masumiyettir ama bu iki farkl boyutun alaca nokta
burasdr. Yatay dorultudaki gen ehvetten, cinsellikten ve her trden aptallktan baka
bir ey deildir. Dikey dorultudaki gen ise hakikatin aray, hayatn aray
ierisindedir; bu bir kendini bilme arzusudur.
Yatay dorultuda yallk lm korkusuyla tir tir titremektedir; giderek kararan bir
mezarlk ve karanlklar dnda hibir ey dnememektedir. Kendisini bir iskelet
haricinde bir ey olarak tahayyl edememektedir. Dikey dorultuda yallk bir
kutlamadr; bir insann hi olmad kadar gzeldir o.
Genlik biraz aptallktr; yle olmak zorunda, o deneyimsizdir. Ancak yallk her trden
deneyimin iinden gemitir iyi ve kt, doru ve yanl ve artk bedenle ve zihinle
ilikili tm eylerin etkisinde kalmad bir hale gelmitir. O bir buyur etmedir! Dikey
dorultudaki yallk kapsn nihai misafirin ieri girmesi iin ak tutmaktadr. Bu bir
son deildir. Bu, gerek hayatn, hakiki bir varln balangcdr.
O yzden ben her zaman yalanmak ve bymek arasnda bir ayrm yaparm. Pek az

insan byme ansna sahip olmutur. nsanln kalanysa sadece yalanmaktadr ve

doal olarak da lme doru yol alyorlar. Sadece dikey dorultuda lm var olmaz;
lmszle, ilahi olana giden yol budur. Ve doal olarak bir kimse bu boyutta
yalandnda bir zarafete ve bir gzellie, bir merhamete ve sevgiye sahip olur.
Bu defalarca kaydedilmitir... Budist yaztlarnda Buda'nn yalandka gzelletiini
belirten bir ifade vardr. te ben buna gerek bir mucize derim; su stnde yrmeye
deil, herhangi bir sarho bunu deneyebilir. Suyu araba dndrmek deil, herhangi bir
kat bunu yapabilir. Gerek mucize budur: Buda genliindekinden daha gzelleti,
ocukluundakinden daha ok masumlat; gelime budur.
Dikey dorultuda ilerlemediin srece tm hayat frsatn karyorsun demektir. Dikey
dorultuda ilerlediinde her gn hayatn daha ok yaknna geliyorsun demektir, daha da
uzana deil. O zaman doumun lmnn balangc olmaz, doumun sonsuz hayatnn
balangc olur. Sadece iki ayr dorultu ve bu kadar ok farkllk...
Bat bunun zerinde hi dnmedi; dikey dorultudan hi bahsedilmedi nk gerein
senin iine ulat manevi bir ortamda yetitirilmediler. Tanr hakknda dnseler bile,
onu darda dnyorlar. Gautam Buda Tanry reddedebilirdi ben Tanry
reddediyorum senin ie doru ynelmeni istemekte olduumuz gibi basit bir nedenden
tr kesinlikle bir Tanr yok. ayet Tanr, ya da ona benzer herhangi bir ey varsa senin
kendi iinde bulunmas gerekir. Onun, senin kendi sonsuzluunda, kendi snrsz
mutluluunda bulunmas gerekir.
Kiinin kendisini yalnzca bir beden-zihin yaps olarak dnmesi insanlarn aklna
gelmi olan en tehlikeli fikirdir. Bu onlarn tm zarafetini, tm gzelliini yok eder. Ve
onlar srekli lm korkusuyla zangr zangr titriyorlar ve yall olabildiince uzakta
tutmaya alyorlar. ayet Batda yal bir kadna, "ok gen grnyorsun" diyecek
olursan ve o da artk gen olmadn biliyorsa, herhangi bir yerde hi genlik kalm m
diye bir aynann nnde saatlerce durup kontrol edecektir. Ama kar kmayacaktr, son
derece mutlu olacaktr. Douda kimse yal bir kadna, "ok gen gzkyorsun" demez.
Tam aksine, yallk ylesine sayg duyulan ve sevilen bir eydir ki, "Olduundan gen
grnyorsun" demek bir eit hakaret saylr.
Gerek bir olay aklma geldi. Bir ailenin yannda kalyordum ve onlar el falna bakan
birisiyle ok ilgileniyorlard. Beni ok severlerdi ve ben de her yl en az kere onlara
giderdim ve her seferinde en azndan -drt gn kalrdm. Bir sefer oraya gittiimde,
bana sormadan, gelip elime bakmak ve hakkmda bir eyler sylemek zere el falna
bakan birisini armlard. Bundan haberim olduunda her ey oktan ayarlanmt; el
falna bakan kii oturma odasnda oturmaktayd. Ben de, "Tamam, o halde bunun da
keyfini kartalm!" dedim.
Elimi gsterdim; dnd-tand ve dedi ki: "En azndan seksen yanda olmalsn."
Elbette evin kzlarndan birisi ileden kt: "Bu aptalca. Ne biim el fal okumak... ?"
O zaman otuz beten fazla deildim; kr bir adam bile otuz be ile seksen arasndaki fark
lebilirdi. Kz gerekten ok kzmt ve bana dedi ki, "Bu adamla iim bitti. Neyi
bilebilir ki?"
"Anlamyorsun. Sen daha ok batllamsn, batl tarzda eitim grmsn. Eitimin
iin Batda bulundun ve onun ne demek istediini anlayamyorsun" dedim.

O da, "Ne diyordu ki? Anlamaya gerek yok, her ey ok ak; en basitinden kendi
aptalln gsteriyordu. Otuz beinde gen bir adam ve o senin seksen yanda olduunu
sylyor!" dedi.
Ben de ona Ralph Waldo Emerson hakknda bir yk anlattm. Bir adam Emerson'a, "Ka
yandasn?" diye sormu.
Emerson, "Yaklak yz altm" demi. Adam inanamam... ve o her zaman
Emerson'un hakikati syleyen bir adam olduuna inanmt! Ne olmutu, dil srmesi
mi? Bunam myd? Yoksa sadece aka m yapyordu?
Olay netletirmek iin, "Ne dediini duyamadm. Ka olduunu syleyiver..." demi.
Emerson, "Dediimi duydun; yz altm yandaym" diye cevaplam.
"Buna inanamam. Altmtan fazla gstermiyorsun" demi adam.
Emerson: "Bir adan haklsn; dikeyde yz altmm ve yatayda ise altm
yandaym"
Belki de o dikey ve yatay ifadelerini kullanm olan ilk batl insandr. Emerson Douyla
son derece ilgiliydi ve onu Upanishadlar'n hikmet sahibi kiilerine yaklatran baz
kk deneyimler yaamt. "Aslnda altm yl yaadm; haklsn. Ama altm ylda
senin yz altm ylda yaayamayacan kadar ok yaadm. Alt kat fazla yaadm"
demi.
Dikey dorultu yllar saymaz, o deneyimleri sayar. Ve dikey olanda varoluun tm
hazineleri; sadece lmszlk deil, yalnzca Tanrsallk duygusu deil ama nefret
olmadan yaanlan ilk sevgi deneyimi, ilk merhamet deneyimi, ilk meditasyon deneyimi;
aydnlanma patlamasnn olaanst deneyimi vardr.
Aydnlanma szcnn Batda, Doudakiyle ayn anlam tamamas bir rastlant
deildir. Onlar karanlk alardan sonra aydnlanma ann geldiini sylerler. Onlar
Bertrand Russel, Jean Paul Sartre, Karl Jaspers gibi insanlar aydnlanm dehalar olarak
referans verirler. Bir szc ktye kullandklarn, onu amura bulatrdklarn
anlamyorlar. Ne Bertrand Russel, ne Jean Paul Sartre, ne de Karl Jaspers aydnlanmtr.
Aydnlanma yatay dorultuda gereklemez. Yal haliyle bile Jean Paul Sartre gen
kzlarn peinden kouyordu. Bertrand Russel pek ok kez e deitirdi. Ve yatay
dorultuda uzun da yaad, neredeyse bir asr. Ama ihtiyar yanda bile ilgi alanlar gen
insanlarnkiyle aynyd.
Dou aydnlanmann dehayla, entelektellikle hibir ilgisi bulunmadn, onun kendi
gerek, hakiki varln kefetmekle bir ilgisi olduunu anlamtr. O, iindeki Tanry
kefetmektir.
O yzden yasalar hakknda endielenmene gerek yok. Tm bu yasalar yatay
dorultudadr. Dikey dorultuda sevgi vardr yasa deil. Giderek daha ok manevi
olmann ve daha az maddi olmann, daha ok meditasyon halinde olmann ve daha az
zihin olmann, daha ok ilahi olmann ve daha az iine iyice hapsedildiimiz u deersiz
maddi dnyada olmann byyen deneyimi vardr.
Dikey dorultuda yava yava arzularn kaybolduunu, cinselliin kaybolduunu,
hrslarn kaybolduunu, gce sahip olma isteinin kaybolduunu... dini, siyasi, ulusal; her
anlamdaki kleliinin kaybolduunu hissedeceksin. Kendini daha ok bir birey olarak

hissedeceksin. Ve ltl ve berrak bir hal alarak gelimekte olan bireyselliinle, tm

insanlk gznde bir oluyor; ayrm yapamazsn.
Dikey dorultuda muhteem deneyimler var; yatay dorultudaysa sadece k var. Yatay
dorultuda, yal insan gemite yaar. O gzel gnleri dnr, genliindeki o egzotik
geceleri. Ayrca ocukken hibir sorumluluk olmadan kelebeklerin ardndan koturduu o
gzel gnleri de dnr. Aslnda, tm hayat boyunca kelebeklerin peinde koturup
durdu; ihtiyar yanda bile.
Yatay dorultuda olan ey budur; yalandka giderek artan oranda arzularn tarafndan
batan karlrsn nk artk ileride sadece lm olduunu biliyorsun. O yzden her ne
kadar keyif almak fiziksel olarak enerjini yitirmi olmandan kaynakl olarak giderek
zorlasa da, mmkn olduunca ok keyif almaya alyorsun. O nedenle yatay
dorultudaki adam beyinsel olarak seksi hale gelir; devaml olarak seksi dnyor. Yal
adamn dnmek dnda yapacak bir eyi yok ve baka dnecek ne olabilir ki? Gzel
kadnlar hayal eder.
Yal adam srekli gemii dnr; psikolojisi budur. ocuk gelecei dnr nk
gemii yoktur; gemii dnmek sz konusu deildir; onun dn yok. O gelecek olan
gnleri dnr, upuzun yaamn tmn. Yetmi yl ona alan tanr... Tm byk
insanlarn yaptklarn yapmak iin hemencecik yeterince bymek ister.
Yal adamn gelecei yoktur; gelecek lm demektir, gelecek hakknda konumak bile
istemez. Gelecek onu titretir, gelecek mezarlk demektir; o gemiten bahseder.
Ve ayn ey lkeler iin de geerlidir. rnein, Hindistan gibi bir lke asla gelecei
dnmez. Bu onun yalanm olduu anlamna gelir; onun belirtisidir. Hindistan her
zaman gemii dnr. Srekli Rama'nn ve Sita'nn hayatn dramatize etmeye devam
eder, asrlardr ayn hikye... her ky bu dram sahneler. Srekli Buda ve Mahavira ve
Adinatha ve Rigveda ve Upanishadlar hakknda dnr. Her ey geti. Artk bu lke
sadece lmeyi bekliyor, bir gelecek yok.
Hintli dnceye gre ki bu eski zihniyettir, yal adamn zihnidir en gzel alar
milyonlarca yl nceydi; buna satyuga, hakikatin a denilir. Bundan sonra insan
dmeye balad. Psikolojik paralellii grebilirsin; drt a vardr: ocukluk, gen
adamlk, orta ya, yal adam. Bu drde gre de hayatn kendisine drt a atfetmitir. lk
a masumdu, tpk ocuk gibi gayet dengeli. Tpk bir masa gibi drt aya olduu,
mkemmel biimde dengede durduu rneini verirler. Ve sonra da k balar...
Hindistan'da evrim fikri hi var olmamtr hatta tam aksine, onun tamamyla ztt bir
fikir vardr. Batda bu szck kullanlmamaktadr bile bu szc hi duymam bile
olabilirsin ama Hindistan'da onlar evrim deil tersine-evrim hakknda dnyorlar:
"Biz bzyoruz, yere dyoruz." Dn ikinci aamasnda bir bacak kaybedildi;
masa ayakl oldu. Hl dengededir ama drt ayakl olduu zamanki kadar deil.
nc aamada dier baca da kaybeder; artk o sadece iki aya zerinde duruyor,
kesinkes dengesiz. Ve drdnc aamada: Artk iki bacak dahi yoktur; tek bacan
zerinde duruyorsun; daha ne kadar durabilirsin ki?
lk aamaya satyuga, hakikatin a denir. kincisi basite numarasyla adlandrlmtr;
treta nc demektir nk sadece bacak kalmtr. nc aamaya dwapar denir.
Dwa Sanskrite bir szcktr; pek ok baka lisann iinden geerek sonunda "two" (iki)
halini alr. Ve drdnc aa kaliyuga, karanlk a derler.

Biz karanlk ada yayoruz; yal adamn zihni budur, yani ileride karanlktan baka bir
ey yoktur. ocuk gelecei, altn gelecei dnr; yal adamsa altn gemii. Ancak bu
sadece yatay dorultuda gerekleir. Dikey dorultuda gemi altndr, imdiki zaman
altndr, gelecek altndr; o muazzam bir kutlamann hayatdr.
O yzden altn an yasalaryla megul olmaktansa, treninin hangi hat zerinde hareket
ettii zerinde dn. Hl tren deitirmek iin vakit var; treni deitirmek iin her
zaman vakit vardr nk her an bu ikiye ayrlma elinin altnda mevcuttur.
Deitirebilirsin, yataydan dikeye ge; sadece bu nemlidir.

Sayfada Ara
BELRTLER
OTURMA ODASINDAK YABANCI
Yalca bir kadn davrannda rahatsz edici bulduu bir deiimi fark ettiini
sylyor. "Pek bir nedeni olmadan ok byk bir fke olduunu fark ediyorum
bazen. Ksa srede geip gidiyor ama nceden bunun farknda deildim. Belki de
buna hep sahiptim...?"
Hayr. Ama belli bir yatan sonra kutuplarn yer deitirmesi gerekleir. Bu ok zor fark
edilen bir sretir.
Tm yal kadnlar daha erkeksi olurlar; bu yzden kaynanalar bu kadar tehlikelidir! Bu
gereklemesi doal olan bir eydir; hibir ey yaplamaz. Farknda ol yeter.
Her erkek bilinaltnda bir kadna sahiptir ve her kadn da bilinaltnda bir erkee
sahiptir. Bilinli olarak sen bir kadnsn, dolaysyla da diil ynlerini kullanyorsun ve
onlar ne kadar ok kullanrsan, o kadar ok bitkin derler. Fakat kullanlmayan
bilinalt son derece gen ve taze kalr. Dii ksmlar ok fazla kullanldnda yava
yava zayflar ve yle bir an gelir ki bilinaltndaki erkek ksm dii olandan daha gl
hale gelir.
Balangta gl olan dii ksmd; bu yzden sen bir kadnsn. Mesela, yzde yetmi
kadn, yzde otuz erkektin; yzde otuz baskland, yzde yetmi kadn tarafndan
bilinaltna girmeye zorland. Kadnn srekli olarak kullanlmas bilinli ksm giderek
daha zayf ve daha zayf ve daha zayf yapar. Yzde otuzun altna dt bir an gelir; o
zaman anszn ark dner ve daha gl olan ksm kontrol ele geirir. ok gl bir hal
alr ve sen ok arrsn nk onu daha nce hi tanmamtn. Ve ayn ey erkeklerin de
bana gelir; erkekler yalandka kadnslar. Daha derindeki znde, varlnn tam
merkezinde sen ikisi de deilsin; ne erkek, ne kadn. imdi bu gerek anlalmaldr;
bunu bir kez anladnda hepsine kahkahalarla glebilirsin. Ve o bir kez anlald m
fkenin btn gc, sertlii ortadan kalkacak.
Krk dokuz ya civarlarnda bir yerlerde, menapoz yanda, kadndaki denge deimeye
balar. Aylk periyotlar durduunda denge deimeye balar. Er ya da ge kii yeni bir
varln gelmekte olduunu grr... Kii arr, akl karr nk bu yabancyla nasl

yaayacan bilemez. Bu yabanc her zaman oradayd, fakat o hep bodrumdayd. O

hibir zaman senin ev ilerinin bir paras olmad; o hibir zaman st kata kmad. imdi
anszn bodrumdan dar kyor; yalnzca bu da deil, oturma odasnda oturup her eye
sahip olmaya alyor! Ve o ok kudretli.
Bu durumda yaplacak tek ey onu kabul etmek, onu izlemek. Onunla savama, onu
basklamaya alma. Artk onu basklayamazsn. Yalnzca onun giderek daha ok farkna
var ve bu farkndalk tamamyla yeni bir tavr ortaya karacak. Ne bir erkek ne de bir
kadn olmadn bileceksin. Bir kadn olmak da bir rold; imdi baka bir rol ile
bastrlyor, reddedilen ksm yzeye kt. Fethedilen ksm artk fatih oldu. Ama sen ikisi
de deilsin; bu yzden bu oyun mmkn olabiliyor.
ayet sen hakikaten tamamyla bir kadn olsaydn erkek enerjiler seni ele geiremezlerdi.
Sen ne kadndn ne de erkek; bir gn kadns taraf daha glyd ve roln oynad. imdi
dier taraf roln oynamaya alyor. Tm yal kadnlar daha erkeksi olurlar; bu yzden
kaynanalar bu kadar tehlikelidir! Bu gereklemesi doal olan bir eydir; hibir ey
yaplamaz. Farknda ol yeter. zlemen ve dnda durup tm oyunu grmen gerekiyor. O
zaman ikisi de olmayan bir nc varlk berraklar; sen sadece tank olan bir zsn,
tank olan bir ruh.
Gelen her ey gitmek zorundadr. Ykselen her ey dmek zorundadr. Ykselen her
dalga yok olmak zorundadr, gittii bir zamann olmas mecburidir. On drt yanda seks
gelir, krk dokuz civarndaysa gider.
Erkeklik bedendedir, kadnlk bedendedir; zihinse glgeleri, yansmalar takip eder. Daha
derindeki znde, varlnn tam merkezinde sen ikisi de deilsin; ne erkek, ne kadn.
imdi bu gerek anlalmaldr; bunu bir kez anladnda hepsine kahkahalarla
glebilirsin. Ve o bir kez anlald m fkenin btn gc, sertlii ortadan kalkacak.
Tekrar bir kadn olamayacaksn ama bir erkek de olamayacaksn. Tamamyla baka
olacaksn.
Ve insan gerekte budur. Dinlerin akn olmak, kendini amak dedii ey budur ve insan
kendisini aabilen yegne hayvandr. Onun gzellii buradadr; erkei, kadn, u rol, bu
rol, iyiyi, kty, ahlak, ahlakszl aabilmesindedir. Her eyi geride brakp sadece
saf bilin; tepelerden bakan bir kimse olduu noktaya gelebilir. O yzden endielenme;
sadece izle. Sadece mutlu ol.

Sayfada Ara
MENAPOZ; O SADECE KIZLARLA LGL BR EY DEL
Krk sekiz yandaki bir adam bir kadnla birlikteyken gerekten ne istediini
sylemeye isteksizlik olarak deneyimledii cinsel bir tkanma yaadn sylyor.
Ayrca, cinselliinde bir azalma olduunu da fark etmi.
Bu o zaman olmal ha? Krk dokuz ya civarnda sadece bir kadn iin deil erkek iin de
bir menapoz gelir. Erkein menapozu ok zor fark edilir ama vardr; artk bilimsel
aratrmalar da byle sylyor. Bu Tantra iin asrlardr bilinen bir gerekti... nk

temelde kadn ve erkek kimyas arasnda bu kadar da fark olamaz. Farkldr ama bu kadar
farkl olamaz.
Bir kadn on iki, on , on drt ya civarnda cinsel olarak olgunlat zaman, bir erkek
de aa yukar ayn zamanda olgunlar. O zaman krk dokuz ya civarnda kadn
menapoza girerken erkek menapoz olmazsa bu hi de adil olmayacaktr; sadece bu bile
Tanrnn da oven bir erkek olduunu ispatlayacaktr! Bu mmkn deildir ve bu adil de
deildir.
Krk dokuz ya civarnda kadn menapoza girerken erkek menapoz olmazsa bu hi de adil
olmayacaktr; sadece bu bile Tanrnn da oven bir erkek olduunu ispatlayacaktr! Bu
mmkn deildir ve bu adil de deildir.
Erkekte bir farkllk vardr bu yzdendir ki o bugne kadar hi incelenmemitir ama
son be yldr epey aratrma yaplmtr ve erkek menapozu diye bir ey olduunu
hissetmeye balamlardr. Ve tpk kadnlarn her yirmi sekiz gnden sonra olan aylk
periyotlar gibi bir erkein de periyotlar vardr. ki ila drt gnlne kadn bir tr
depresyon haline, negatif bir hale girer; erkek de yle. Ama kadnlarn kan grnr
olduundan bu konuyu fazlaca merak etmeye gerek olmaz ve kadn periyodunun
geldiini ve depresyonu ve negatiflii ve her eyin kabardn ve karanlk bir hal
aldn, iinin kasvetle kaplandn bilir.
Erkein durumu bu kadar grnr deildir ama her ay belli bir enerji serbest kalr; ya
da drt gnlne erkek de depresyonun, negatifliin kurban olur. ayet birka ay kayt
tutarsan, tam olarak yirmi sekiz gn sonra hibir sebep yokken, gkten zembille
inmiesine, tekrardan -drt gnlne negatif olduunu grebileceksin. Yalnzca
kk bir gnlk tut ve bu senin iin netleecek. Ve menapozun yaklamas krk dokuz
ya civarnda olur; endielenecek bir ey yok, bu doaldr. Cinsel enerji azalr ama cinsel
enerjinin azalmasyla birlikte ruhsal enerjiler oalr. ayet kii doru adm atarsa, o
zaman cinsellik enerjisi ruhsal enerjinin ykselii halini alabilir nk yukar doru
ilerleyecek olan ayn enerjidir. Ve cinsel ynelimler azaldnda enerjilerini yukar
kaldrma olasl daha byktr.
Cinsellik enerjisi ruhsal enerjinin ykselii halini alabilir nk yukar doru ilerleyecek
olan ayn enerjidir.
O yzden bunu olumsuz tarafndan alma; muhteem bir kutsama halini alabilir, sadece
kabul et onu. Ve bunun zerinde almaya gerek yok, yalnzca kabul et. Brak yle olsun
"tkanma" terimleriyle dnme; bu yanl olacaktr. Eer yirmi ya da yirmi be
yalarndaki gen bir adam cinsel enerjisinde bir azalma hissedecek olursa, o zaman bir
tkanma vardr, o zaman bir eyler yaplmas gerekir. ayet krk dokuz yandaki bir adam
cinsel enerjisinde bir azalma yaamyorsa, o zaman yanl bir ey vardr. Bir eyler
yaplmas gerekir; bu onun yukar doru ilerlemedii, tkand anlamna gelir.
Ve bu Batda bir sorun haline geldi nk yle grnyor ki seks Batdaki tek hayattr.
Biri cinsel enerjisi azalmaya balad anda kii nerdeyse lyormu gibi hisseder.
Douda cinsel enerji azaldnda biz ok mutlu, son derece mutlu hissederiz nk
kiinin bu karabasanla ve karmak ilerle ii biter.
Endielenecek hibir ey yok; herhangi bir tkanma yok. Bir yl ierisinde her ey yerine
oturacak ve sen daha yksek bir dzleme geeceksin; hayat deiik bir kta ve deiik
bir renkte grebileceksin. Erkekler pek de fazla erkek gibi olmayacak ve kadnlar da pek

de fazla kadn gibi olmayacak. Dnyada erkekler ve kadnlardan ziyade ok daha fazla
insan olacak... ve bu tamamen bambaka bir dnyadr; insanlarn dnyas. Aslnda, bir
kadna kadn olarak ve bir erkee de erkek olarak bakmak doru deildir ama seks bu
blnmeyi yaratr. Seks artk blc bir g olmadnda, insanlar grrsn.

Sayfada Ara
HTYAR APKIN
Toplumdaki uzun, upuzun bastrma gemii nedeniyle ihtiyar apknlar mevcuttur.
Azizlerin, rahiplerin, ahlaklarn yznden ihtiyar apkn vardr.
ayet insanlarn cinsel hayatlarn keyif alarak yaamalarna izin verilirse, krk ikisine
yaklatklarnda unutma krk iki diyorum, seksen drt deil krk ikilerine
yaklatklarnda seks onlar zerindeki gcn yitirmeye balar. Tpk bir kimse on drt
yandayken seksin ortaya kmas ve ok glenmesi gibi, tamamen ayn ekilde, kii
krk iki ya civarndayken ortadan kalkmaya balar. Bu doal bir aktr. Ve seks ortadan
kaybolduunda yal adamn tamamyla farkl trden bir sevgisi vardr, bir merhameti
vardr. Sevgisinde ehvet yoktur, arzu yoktur; ondan bir ey elde etmek istemez. Onun
sevgisinin bir safl, bir masumiyeti vardr; onun sevgisi bir sevintir.
Seks sana zevk verir. Ve seks sana sadece seksin iinde olduunda zevk verir; o yzden
zevk en sonunda elde ettiin sonutur. ayet seks konu olmaktan karsa, basklanmazsa
onu ok derinlemesine yaadn iin artk hibir deeri kalmaz... Onun ne olduunu
biliyorsun ve bilgi her zaman zgrlk getirir. Onu tamamen biliyorsun ve onu bildiin
iin de gizemi bitmitir, daha fazla kefedilecek bir ey yoktur. Bu bilmenin iinde tm
enerji, cinsel enerji sevgiye, merhamete dnr. Kii keyfinden verir. O zaman ihtiyar
adam dnyadaki en gzel adamdr, dnyadaki en temiz adamdr.
Hibir dilde "temiz ihtiyar" diye bir deyim yoktur. Ben hi duymadm. Ancak bu "ihtiyar
apkn" deyimi ise neredeyse tm dillerde mevcuttur. Bunun nedeni bedenin
yalanmasdr, bedenin yorgun dmesidir, beden tm cinsellikten kurtulmak ister ama
zihin bastrlm arzular yznden hl zlem duyar. Bedenin kapasitesi yetmediinde ve
zihin srekli olarak bedenin yapamayaca bir ey iin tacizde bulunduunda, yal adam
gerekten berbat bir durumdadr. Gzleri cinsellikle, tutkuyla doludur; bedeniyse l ve
uyuuk. Ve zihniyse onu drtmeye devam eder. Pis bir grnm, pis bir surat almaya
balar; iinde irkin bir eyler olmaya balar.
Bu bana, ok sk ehir d i gezilerine kt iin kars ve baldznn aralarnda
tarttklarn defalarca duymu olan bir adamn hikyesini anmsatt. Baldz ablasna
kocasnn bu lks kongre otellerinde pek ok ekici, yalnz, kariyer sahibi kadnla birlikte
ortalarda dolanmas nedeniyle endie duymas gerektiini srekli olarak hatrlatmaktayd.
"Ben mi endielenecekmiim?" dedi kadn. "Niin, beni hi aldatmad. O ok sadk, ok
beyefendi... ok yaldr."
Beden er ya da ge eskir; eskimesi kanlmazdr. Ama ayet arzularn yaamadysan,
onlar etrafnda grlt koparacaktr, onlar kanlmaz olarak sende irkin bir ey

yaratacaktr. Ya da yal adam dnyadaki en gzel adam haline gelir nk bir ocuun
masumiyetiyle ayn masumiyete ve hatta bir ocuun masumiyetinden ok daha derin bir
masumiyete eriir... bir bilgeye dnr. Fakat ayet arzular hl mevcutsa, alttan akan
bir aknt gibiyse, o zaman bir kargaaya kaplmtr.
ok yal bir adam gen bir kadna tecavz etmeye yeltenirken tutuklanmt. Seksen drt
yandaki bylesi yal bir adam karsnda grnce savc, iddianameyi mahkemede
tecavzden, kurusk silahla saldrya indirdi.
Eer yalanyorsan, yal olmann hayatn zirvesi olduunu unutma. Yalln en gzel
deneyim olabileceini aklndan karma nk ocuun gelecek iin umutlar vardr, o
gelecekte yaar, unu ya da bunu yapmak iin ok byk arzular vardr. Her ocuk ok
zel birisi olacan dnr Byk skender, Josef Stalin, Mao Zedong o arzularda
ve gelecekte yaar. Gen adam ok fazla igdleri tarafndan ele geirilmitir, tm
igdler onun iinde infilak etmektedir. Seks vardr; modern aratrmalar tm erkeklerin
her dakikada en azndan bir kez seks dndn sylyor. Kadnlar biraz daha
iyidir; onlar her alt dakikada bir seksi dnr. Bu ok byk bir farktr, nerdeyse iki
kat; karlar ve kocalar arasndaki atlaklarn nedeni bu olabilir!
dakikada bir, bir ekilde seks zihinde imek gibi akar; gen adam zgrleemedii
son derece byk doal gler tarafndan ele geirilir. Hrs yerinde duruyor ve zaman
hzla akp gidiyor ve bir ey yapmak zorunda ve bir ey olmak zorunda. ocukluun tm
bu umutlar ve arzular ve fantezileri yerine getirilmek zorunda; onun ok byk bir
acelesi var, abuk olmal.
Yal adam bu ocukluk arzularnn gerekten de ocuka olduunu bilir. Yal adam tm
bu genlik ve amata gnlerinin gemi olduunu bilir. Yal adam frtnann getii ve
sessizliin hkm srmeye balad durum ile ayn haldedir; bu sessizlik son derece
gzel, derin, zengin olabilir. ayet yal adam hakikaten olgunsa, ki bu ok ender olarak
vuku bulur, o zaman o ok gzel olacaktr. Fakat insanlarn sadece yalar byr,
kendileri bymez. Dolaysyla problem de budur.
By, daha ok olgunla, daha fazla tetikte ve farknda ol. Ve yallk sana verilen son
frsattr: lm gelmeden nce hazrlan. Ve kii lme nasl hazrlanr? Daha ok
meditasyon haline girerek.
ayet hl gizli kalm baz arzular varsa ve beden yalanyorsa ve beden bu arzular
yerine getirmede yetersiz kalyorsa endielenme. Bu arzular zerine meditasyon yap, izle,
farknda ol. Sadece farknda, gzlemci, tetikte olarak bu arzular ve iinde tadklar
enerjiler dnme urayabilir. Ama lm gelmeden nce tm arzulardan zgrle.
Tm arzulardan zgrle derken, sadece tm arzularn nesnelerinden zgrle demek
istiyorum. O zaman saf bir zlem vardr; bu saf zlem ilahidir, bu saf zlem Tanrdr. O
zaman nesnesiz saf bir yaratclk vardr, adressiz, varlacak yersiz; sadece saf enerji,
hibir yere gitmeyen saf bir enerji havuzu. Budalk budur ite.

Sayfada Ara

TATSIZLIK
Tadmz yok nk olmamz gerektii gibi deiliz. Herkes burukluk hissediyor nk
herkes olmas gereken hayatn bu olmadn hissediyor; ayet hepsi buysa o zaman o bir
hitir. Onda daha fazlas olmak zorunda ve bu fazla olan ey bulunmad mddete kii
bu ac tattan kurtulamayacak. Bu tatszlk yznden fke, kskanlk, iddet, nefret; her
trden olumsuzluk gelir. Kii srekli olarak ikyet eder ama gerek memnuniyetsizlik
baka bir yerdedir, derindedir. Bu, varolua kar yaplan bir ikyettir: "Burada ne
yapyorum? Neden buradaym? Hibir ey olmuyor. Niin zorla canl olmak zorundaym
nk hibir ey olmuyor." Zaman akp gidiyor ve hayat hibir mutluluk olmadan,
olduu gibi kalyor. Ac tatlar yaratyor.
Yal insanlarn tatszlamas rastlantsal deildir. Kendi anne-babanz bile olsa yal
insanlarla yaamak ok zordur. Onlarn tm hayatlar pe gittii ve ok tatsz hissediyor
olduklar basit gerei yznden o ok zordur. Olumsuzluklarn kusmak iin herhangi
bir bahanenin zerine atlarlar; herhangi bir ey zerine ldrrlar ve barp arrlar.
ocuklarn mutlu olmasna, dans etmesine, ark sylemesine, zevkten barmasna
msamaha gstermezler; buna katlanamazlar. Bu onlar iin bir sknt kaynadr nk
onlar hayatlarn boa harcadlar. Ve aslnda onlar, "Bize sknt verme" derken, aslnda
basite, "Nasl bu kadar keyifli olmaya cret edersin!" diyorlar. Onlar gen insanlara
kardr ve genler ne yaparsa yapsn yal insan onlarn yanl yaptn dnr.
Aslen onlar yaam denilen eyin kendisi hakknda tatsz hissediyorlar ve bahaneler
uydurmaya devam ediyorlar. Tatsz olmayan yal bir insan bulmak ok ender bir eydir;
bu onun gerekten gzel bir ekilde yaad, gerekten bir yetikin olduu anlamna
gelir. Yal insanlarn gen insanlarn hi sahip olamayaca inanlmaz bir gzellii
vardr. Onlarn belli bir olgunluu, olgunlaml vardr, onlarn mevsimi gelmitir.
Onlar o kadar ok grm ve o kadar ok yaamlardr ki Tanrya sonsuz derecede
minnettarlardr.
Ama bu trden bir yal insan bulmak ok zordur nk bunun anlam bu adamn bir
Buda, bir sa olduudur. Yalnzca uyanm bir kii yallnda tatsz olmaz nk lm
geliyordur, hayat gitmitir, kiinin mutlu olmas iin ne kalmtr? Kii yalnzca fkelidir.
Kzgn gen adamlar duymusundur ama gerekte hibir gen adam yal insanlar kadar
fkeli olamaz. Kimse fkeli yal adamlardan sz etmez ama benim kendi deneyimim
gen insanlar, yal insanlar izledim hi kimsenin yal birisi kadar fkeli
olmayacadr.
Tatszlk bir cahillik halidir. Onun tesine gemelisin, seni tesine geirecek bir kprye
dntrecek olan farkndal renmek zorundasn. Ve bu gemenin ta kendisi bir
devrimdir. Tm ikyetlerin, tm hayrlarn tesine gerekten getiin anda, muhteem
bir evet sadece evet, evet, evet muhteem gzellikte bir koku ortaya kar. Tatszlk
olan enerjinin bizzat kendisi gzel bir kokuya dnr.

Sayfada Ara

DNMLER
HAYIRDAN EVETE
Bilin zgrlk getirir. zgrlk sadece doru olan yapmak demek deildir; ayet
zgrln anlam bu olsayd bu ne trden bir zgrlk olurdu? ayet yalnzca doru
olan yapma zgrln olsayd, o zaman zgr olmazdn. zgrlk her iki alternatifi de
ima eder; yanl da doruyu da yapmay. zgrlk evet demeyi de hayr demeyi de ima
eder.
Ve bu anlalmas gereken ok ince bir eydir: Hayr demek evet demekten daha ok
zgrlkm gibi hissettirir. Ve ben felsefe yapmyorum, bu kendinde
gzlemleyebilecein basit bir gerektir. Ne zaman hayr desen daha zgr hissedersin. Ne
zaman evet dersen zgr hissetmezsin nk evet boyun ediin anlamna gelir, evet
teslim olduun anlamna gelir; nerede kald zgrlk? Hayr senin inat olduun,
kendini mesafeli tuttuun anlamna gelir; hayr hakkn savunmu olduun anlamna
gelir, hayr savamaya hazr olduun anlamna gelir. Hayr seni evetten daha net bir
biimde tanmlar. Evet belirsizdir, bulut gibidir. Hayr ok katdr ve maddidir, bir kaya
gibidir.
Bu yzden psikologlar yedi ila on drt yalar arasndaki her ocuun giderek daha ok
hayr demeyi renmeye baladn sylyorlar. Hayr diyerek o, annenin psikolojik
rahminden dar kyor. Hayr demek iin bir sebep yokken da
hi hayr diyecektir. inden evet demek geldiinde bile hayr diyecektir. Tehlikede olan
ok ey vardr; daha ok ve daha ok hayr demeyi renmek durumundadr. On drt
yanda cinsel olarak olgunlatnda annesine nihai hayr syleyecektir; bir kadna k
olacaktr. Bu anneye sylenen nihai hayrdr, o annesine srtn dnyor. Diyor ki,
"Seninle iim bitti, bir kadn buldum. Ben bir birey oldum, kendi ayaklar zerinde
durabilen bamsz biriyim. Hayatm yaamak istiyorum, kendi iime bakmak
istiyorum."
Ve ayet ebeveynler, "Salarn kestir" diye srarc olursa, salarn uzatacaktr. Ve ayet
ebeveynler, "Salarn uzat" diye srarc olursa, salarn kestirecektir. zle bak... hippiler
anne-baba olduklarnda grecekler, ocuklar ksa sal olacak nk onlar hayr
renmek zorundalar.
Eer anne-babalar "Temizlik imandan gelir" diye srar ederlerse ocuklar her trl
pisliin iinde yaamaya balayacaktr. Pis olacaklar, ykanmayacaklar; kendilerini
temizlemeyecekler, sabun kullanmayacaklar. Ve sabunun cildi iin tehlikeli olduu, doal
olmad, hibir hayvann sabun kullanmad gibi mantk yrtmeler yapacaklardr. Ne
kadar isterlerse o kadar mantkl neden bulabilirler ama en derinde tm bu mantk
yrtmeler sadece birer rtdrler. Gerek olan ise hayr demek istemeleridir. Ve elbette
hayr demek istediinde nedenler bulmalsn.
O yzden, hayr sana bir zgrlk hissi verir; sadece bu da deil, sana zeki olma hissi de
verir. Evet demek iin zekya ihtiya yoktur. Evet dediinde kimse sana neden diye
sormaz. Sen zaten evet dediinde kim sana neden diye sorma zahmetine katlanr ki?
Mantk yrtmeye ya da tartmaya hi gerek yoktur, sen zaten evet dedin. Hayr
dediinde niin diye sorulmas kanlmazdr. Bu senin zekn keskinletirir, sana bir
tanmlama, bir tarz, bir zgrlk verir.

Hayrn psikolojisini gzle. nsanolu iin ahenk iinde olmak ok zordur ve bunun
nedeni bilinli olmaktr. Bilin zgrlk salar, zgrlk sana hayr deme gc verir ve
ortada hayr deme hali evet deme halinden daha oktur.
Evet olmakszn ahenk yoktur; evet uyum demektir. Ancak bymek, olgunlamak, evet
dediin halde zgr kalabilecek kadar olgunlamak, evet dediin ama yine de zgn
kalabildiin, evet diyebildiin ama gene de bir kle olmadn yere varmak zaman alr.
Hayr tarafndan getirilen zgrlk ok ocuka bir zgrlktr. Yedi yandan on drt
yana kadar olanlar iin iyidir. Ancak, ayet birisi ona takldysa ve tm hayat bir hayr
demeye dntyse, o zaman gelimesi durmutur.
Nihai geliim bir ocuun hayr dedii gibi byk bir cokuyla evet demektir. Bu ikinci
ocukluktur. Ve grkemli bir zgrlk ve cokuyla, hibir ekingenlik duymadan, ona
bal hibir ip bulunmadan, hibir koul olmadan evet diyebilen bir insan saf ve basit
bir coku, saf ve basit bir evet bu insan bir ermi haline gelmitir. Bu insan yeniden
ahenk iinde yaar ve onun ahengi aalarn, hayvanlarn ve kularn ahenginden
tamamen farkldr. Onlar ahenk iinde yayorlar nk hayr diyemezler ve bir ermi ise
hayr demedii iin ahenk iinde yaar. kisinin arasnda, kularla Budalar arasnda
bymemi, olgunlamam, bir yerlerde taklm, biraz zgrlk hissetmek iin hl
hayr demeye alan tm dier insanlar vardr.
Hayr demeyi renme demiyorum. Hayr demek vakti geldiinde hayr demeyi ren
ama ona taklp kalma diyorum. Yava, yava evet ile daha yksek bir zgrln ve
daha muhteem bir ahengin geldiini gr.

Sayfada Ara
BTNLEMEK VE MERKEZNE GELMEK
Btnleme zaten varlnn en derin znde vardr. Tam merkezinde btnsn, aksi
taktirde varln srdremezdin bile. Bir merkezin olmadan nasl var olabilirsin?
Tekerlein hareket etmeyen bir merkezi olduu iin at arabas hareket edebilir; o,
tekerlein gbeinde hareket eder. Bilsen de bilmesen de, ayet at arabas hareket
ediyorsa tekerin gbei vardr..
Canlsn, nefes alyorsun, bilinlisin; yaam hareket ediyor, o halde yaam tekerinin bir
gbei olmak zorunda. Farknda olmayabilirsin ama oradadr. Onsuz sen var olamazsn.
O halde ilk ve en temel olan ey udur: Bir ey haline gelmek sz konusu deildir. Varsn.
Yalnzca ieri git ve gr. Bu bir keiftir, bir eyi elde etmek deil. Bandan beridir onu
tamaktasn. Ama epere ylesine balandn ki ve srtn da merkeze dnk. ok fazla
dar gider hale geldin, o yzden ieri bakamyorsun.
Biraz igr, kavray yarat. gr szc gzeldir; "ierinin grn, ieriye
bakmak, ieriyi grmek" anlamna gelir. Gzler da doru aktr, eller darya doru
uzanr, bacaklar senden uzaklar. Sessizce otur, eperi rahatlat, gzlerini kapat ve ieri
giriver... ve aba sarf etmeden. Sadece rahatla; sanki kii bouluyormu ve hibir ey
yapamazm gibi. Boulurken bile bir eyler yapmaya devam ederiz.

Onun olmasna basite izin verecek olsan, yzeye kacaktr. Bulutlarn iinden merkezin
ortaya ktn greceksin.
Hayatn iki hali vardr. Birisi eylem hali; bir ey yaparsn. Dieriyse alc olma hali;
basite alrsn. Eylem hali dadnktr. Para istersen ylece oturamazsn. Bu ekilde
gelmeyecek. Onun iin mcadele etmelisin, rekabet etmelisin ve her trl yolu ve arac
kullanmalsn; yasal, yasad, doru, yanl. Para ylece oturduun yerden sana
gelmeyecek. Kudretli olmak istersen, bir politikac olmak istersen bunun iin bir ey
yapmak zorundasn. O kendiliinden gelmeyecek.
Eylem hali vardr; eylem hali dadnk haldir. Ve eylemsizlik hali de vardr: Bir ey
yapmazsn, basite onun gereklemesine izin verirsin. Biz bu lisan unuttuk. Unutulmu
olan bu lisan yeniden renilmelidir.
Btnleme geri getirilmek zorunda deil; o zaten orada. Biz ona nasl bakacamz
unutmu durumdayz, onu nasl anlayacamz unutmu durumdayz. Eylem halinden
giderek daha ok ve daha ok alc, edilgen haline ge.
Eylem dnyasn terk etmeni sylemiyorum nk bu seni yeniden yarm yapacaktr. Tam
u anda yarmsn. Hayatnda sadece tek bir seenek var ve bu da eylemdir, bir ey
yapmaktr. Sessizce oturmay dnemeyen insanlar var; bu imknsz. Kendilerine bir
anlk geveme izni veremezler. Onlar sadece eylemle ilgilenirler. Bir ey yaplacaksa, o
zaman ilgilenirler. ayet sadece gnbatm varsa, o halde ona bakmann ne anlam olabilir
ki?
Sen sadece eylemle, bir ey olup olmadyla ilgileniyorsun. Bu fazlasyla sabitlenmitir.
Bunun gevemesi gerekmektedir: Birka anlna, birka saatliine, bazen de birka
gnlne tamamen hayatn dier haline gitmelisin, ylece oturup her eyin olup
bitmesine izin vermelisin. Gnbatmna baktnda hibir ey yapman gerekmez. Sadece
bak. Bir iee bakarken ne yapman gerekir ki? Sadece bakarsn.
Aslnda hi aba yoktur, ieklere bakarken bile. abaszdr. Gzlerin ak, iek orada...
baklann ve bakann beraberce kaybolduu derin bir, bir olma an gelir. O zaman gzellik
vardr, o zaman kutsanma vardr. O zaman, anszn sen gzleyen deilsin ve iek de
gzlenen deil nk gzlemlemek iin hl bir eylem olmak zorundadr. imdi sen
oradasn ve iek de orada ve bir ekilde ikiniz birbirinizin snrlarnn iine girersiniz.
iek senin iine girer, sen iein iine girersin ve anszn bir ilham ortaya kar. Ona
ister gzellik de, ister hakikat de, ister Tanr de.
Bu ender anlara giderek daha ok izin vermek durumundasn.
Onlar yetitirmen gerekiyor diyemem, bu anlar iin kendini eitmen gerekir diyemem,
bir ey yapman gerekiyor diyemem nk bu yine eylem halinin lisann kullanmak
olacaktr ve ok derin bir ekilde yanl yorumlanm olacaktr. Hayr, sadece bu anlara
giderek daha ok izin ver diyebilirim. Bazen, basite hibir ey yapma. imlerin zerinde
rahat bir ekilde uzan ve gkyzne bak. Bazen gzlerini kapa ve i dnyana bak;
dnceler hareket halinde, yzyor; arzular ykseliyor, gidiyor. inde srekli devam
eden renkli hayal dnyasna bak. Yalnzca bak. "Bu dnceleri durdurmak istiyorum"
deme; gene eylem haline yneldin. "Meditasyon yapyorum; git! Tm dnceler benden
uzaklan" deme nk bunu sylemeye balarsan, bir ey yapmaya balamsndr. Sanki
deilmisin gibi...

En eski meditasyonlardan bir tanesi Tibet'teki baz manastrlarda hl kullanlmaktadr.

Sana sylediim hakikat zerine kuruludur bu meditasyon. Bazen basite ortadan
kaybolabileceini retirler. Bahede otururken, ortadan kayboluverdiini hissetmeye
bala. Dnyadan gidince, artk burada olmadnda, kesinlikle grnmez olduunda
dnyann nasl grndn gr sadece. Sadece tek bir saniye olmamann nasl olacan
dene.
Kendi evinde yokmusun gibi ol.
Bir dn, bir gn olmayacaksn. Bir gn gm olacaksn, lm olacaksn; radyo yine
almaya devam edecek, karn yine kahvalty hazrlayacak, ocuklar yine okula
hazrlanyor olacak. Dn: Bugn gp gittin, yoksun. Bir hayalet ol. Sadece
sandalyende otururken, basite kaybol, sadece, "Artk gerek deilim; ben yokum" diye
dn. Ve sadece gr nasl ev devam ediyor. Muhteem bir huzur ve sessizlik olacak. Her
ey olduu gibi devam edecek. Sensiz her ey aynen devam edecek. Hibir ey eksik
olmayacak. O zaman srekli megul olmann, bir ey yapmann, eyleme takntl olmann
anlam ne? Ne anlam var? Gp gideceksin ve ne yaptysan ortadan kaybolacak; sanki
kumlara imzan atmsn gibi ve rzgr gelir ve imzan kaybolur... ve her ey biter. Hibir
zaman var olmam gibi ol.
Bu gerekten gzel bir meditasyondur. Yirmi drt saatte pek ok kez bunu deneyebilirsin.
Yarm saniye bile ie yarayacaktr; yarm saniyeliine basite dur... yoksun... ve dnya
devam ediyor. Sen olmadan da dnyann mkemmel bir biimde srp gittii gereinin
giderek daha ok farkna vardnda, ite o zaman varlnn ok uzun zamandr, pek ok
hayattr ihmal edilmi baka bir ksm olduunu renebileceksin ve bu da alc olan
seenektir. Sen sadece izin ver, bir kap ol. ler sensiz olup bitecek.
Buda'nn, "Srklenmi bir aa dal ol. Akntdaki bir odun misali suyun stnde yz ve
ne zaman aknt giderse seni de gtrsn; hi aba sarf etme" derken sylemek istedii
budur. Budist yaklamnn tamam alc seenee aittir. Bu yzden Buday bir aacn
altnda otururken grrsn. Tm heykelleri oturur, oturur ve hibir ey yapmaz. O basite
orada oturuyor, hibir ey yapmyor.
sa'nn bu trden grntleri yoktur. O hl eylem halini takip eder. Hristiyanln en
derindeki olasl kard nokta da budur: Hristiyanlk aktif hale geldi. Hristiyan
misyonerleri devaml fakirlere hizmet ediyor, srekli hastanelere gidiyor, unu yapyor,
bunu yapyor ve iyi bir ey yapmak iin tm gayretini gsteriyor. Evet, ok gzel ama o
eylem halinin iinde kalyor ve Tanr sadece alc haldeyken bilinebilir. O yzden
Hristiyan misyoneri iyi bir adam, ok iyi bir adam olacaktr ama Doulu anlamda bir
aziz olmayacaktr.
Artk Douda bile srekli bir eyler yapan bir kiiye Mahatma olarak tapnlyor nk
Dou yoksuldur, hastadr. Binlerce czaml, kr, eitimsiz insan var; onlarn eitime
ihtiyac var, ilaca ihtiyac var, hizmet edilmeye ihtiyac var, bin bir tane eye ihtiyalar
var. Birden aktif kii nemli hale geldi; o yzden Gandhi bir Mahatmadr ve Kalktal
Rahibe Teresa ok nemli hale gelmitir. Ama hi kimse onlarn alc bir hale gelip
gelmediine bakmaz.
imdi Buda gelse hi kimse ona sayg gstermez nk o bir okula ya da hastaneye
koarak gitmeyecek. O bir bodhi aacnn altnda oturuyor olacak, ylece sessizce
oturuyor olacak. Onun tarafndan hibir ey yaplmadndan deil onun varl

tarafndan inanlmaz titreimler yaratlr ama ok zor fark edilirler. Tm dnyay bir
bodhi aacnn altnda oturarak dntrr ama bu titreimlere bakmak iin akort olman
gerekecektir, bymen gerekecektir. Bir Buda'y fark etmek halihazrda yola girmi
olmak demektir. Bir Rahibe Teresa'y fark etmek ok kolaydr, bunda pek fazla bir ey
yoktur. Herhangi birisi onun iyi bir i yaptn grebilir.
yi bir i yapmak bir eydir ve iyi olmaksa tamamyla bambaka bir eydir. yi iler
yapma demiyorum. Dediim ey u: Brak iyi iler senin iyiliinden ksn.
nce alc hale ula, nce edilgen hale ula, nce aktif olmama haline ula. Ve senin isel
varln iek atnda ve iindeki btnlemeyi bildikten sonra ki o her zaman
oradadr, merkez her zaman oradadr bu merkezi fark ettiinde anszn senin iin lm
kaybolur. Anszn tm kayglar kaybolur nk artk sen bir beden deilsin ve artk bir
zihin deilsin.
O zaman merhamet ortaya kar, sevgi ortaya kar, dua ortaya kar. Dnya iin bir
nimete, bir kutsamaya dnrsn. imdi, byle bir adamn bana ne geleceini kimse
bilemez; sa gibi bir devrimci olup tapnaktaki tefecileri mi kovalayacaktr, yoksa yoksul
insanlarn hizmetine mi girecektir ya da yalnzca bodhi aacnn altnda oturup gzel
kokularn m yayacaktr veya bir Meera olup Tanrnn ihtiamna arklar syleyip, dans
m edecektir. Hi kimse bilemez, bu ngrlemez.
Benim buradaki tm abam hibir eye ihtiya olmadn sana fark ettirmektir, baka
hibir eye ihtiya yok. Ona zaten orada sahipsin; iinde var oluyor. Ama senin onu
kefetmek iin yaklamlar, kaplar, yollar yapman gerekiyor. Onun iin kazmalsn;
hazine orada.
Sana bir teknik vermek isterim. Bu ok basit bir teknik ama balangta ok zor grnr.
Denersen basit olduunu greceksin. ayet denemezsen ve sadece onun hakknda
dnrsen ok zor grnecek. Teknik udur: Sadece keyif aldn eyleri yap. Keyif
almyorsan yapma. Dene nk keyif alma sadece senin merkezinden gelir. ayet bir eyi
yapyorsan ve ondan holanyorsan, merkezle yeniden balantya gemeye
balyorsundur. Eer houna gitmeyen bir ey yaparsan merkezle balantn kopmutur.
Keyif merkezden ykselir ve baka da hibir yerden deil. O halde bu senin kriterin olsun
ve bunun bir fanatii ol.
Yolda yryorsun; anszn yrmekten holanmadn fark ettin. Dur. Bitti; bunun
yaplmamas gerekiyor.
Bunu niversitedeyken yapardm ve insanlar benim deli olduumu dndler. Anszn
dururdum ve sonra da o noktada yarm saat, bir saat dururdum, ta ki yeniden yrmekten
keyif alana kadar. Profesrlerim o kadar endielenirlerdi ki snav olduunda beni arabaya
koyup niversite amfisine gtrrlerdi. Beni kapda brakp orada beklerlerdi: Srama
ulap ulamam mydm diye? Banyo yaparken anszn houma gitmediini fark
edersem, dururdum. O zaman ne ehemmiyeti var ki? Yiyorken houma gitmediini
aniden fark edersem, o zaman dururdum.
Okulda matematik dersine girmeye balamtm. lk gn ieri girdim, hoca konunun ne
olduunu anlatyordu. Ortasnda ayaa kalktm ve dar kmaya altm. "Nereye
gidiyorsun? zin almazsan bir daha ieri girmene izin vermem" dedi. Ben de,
"Endielenmeyin yeniden gelmeyeceim. O nedenle sormuyorum. Bitti; bundan zevk
almyorum! Holanacam baka bir konu bulacam nk ayet holanamazsam, onu

yapmayacam. Bu ikencedir, bu iddettir" dedim.

Ve giderek bu bir anahtara dnt. Aniden fark ettim ki ne zaman bir eyden
holanrsan, merkezlenmi durumdasn. Holanma merkezinde olmann sesidir. Ne zaman
bir eyden holanmazsan, merkezinin dndasn. O zaman onu zorlama; buna gerek yok.
ayet insanlar delirdiini dnrlerse, brak deli olduunu dnsnler. Birka gn
ierisinde, kendi deneyimlerin sonucunda, kendini nasl es getiini greceksin. Her
zaman holanmadn bin bir tane ey yapyordun ve hl yapmaya devam ediyorsun
nk sana byle retilmiti. Sen yalnzca grevlerini yerine getiriyordun.
nsanlar sevgi gibi gzel bir eyi dahi mahvetmilerdir. Eve geliyorsun ve karn
pyorsun nk yle olmas gerekiyor, bunun yaplmas gerekiyor. imdi, pck gibi
gzel bir ey, iek gibi bir ey mahvedilmitir. Yava yava zevk almadan karn pmeye
devam edeceksin; baka bir insan pmenin zevkini unutacaksn. Tantn herhangi
birinin elini souk, hibir anlam olmadan, hi scaklk ak olmadan skarsn. Sadece l
eller el skyor ve merhaba diyor. O zaman yava yava bu l hareketi, bu souk
hareketi renmeye balarsn. Donmu hale gelirsin, bir buz kalb olursun. Ve sonra da
dersin ki, "Nasl merkeze girmeli?"
Merkez sen scak olduunda, sen aktnda, eridiinde, k olduunda, keyif aldnda,
dans ettiinde, sevin iinde olduunda hazrdr. Bu sana kalm. Sen sadece gerekten
houna giden, yapmay sevdiin eyleri yapmaya devam et. Holanmyorsan, dur.
Holanacan baka bir ey bul. Holanacan bir ey olmas kanlmaz. Hibir eyden
holanmayan birisine hi rastlamadm. Bir eyden, baka bir eyden, sonra da baka bir
eyden holanmayan insanlar olabilir ama hayat engindir. Bir eye saplanp kalma;
yzeyde ak. Brak daha fazla enerji ak olsun. Brak aksn, brak etrafn evreleyen
baka enerjilerle bulusun. Ksa sre sonra problemin nasl olup da btnlemi hale
gelineceinde deil, problemin senin nasl aklacan unutman olduunu grebileceksin.
Akan bir enerjide sen aniden btnlenirsin. Bu bazen rastlantsal olarak da olur ama
neden ayndr.
Bazen bir adama ya da kadna k olursun ve anszn kendini btnlemi hissedersin,
birden kendini ilk kez bir olmu hissedersin. Gzlerinin bir parlts vardr, yznn bir
lts vardr ve zekn artk donuk deildir. Varlnda parlak bir ey yanmaya balar; bir
ark ykselir, yrynn iinde bir dans nitelii vardr. Tamamen bambaka bir
varlksn.
Ama bunlar zor bulunur anlardr nk srrn bilmiyoruz. Sr udur; holanmaya
baladn bir ey olmal. Tm sr budur. Bir ressam belki atr ve resim yapyordur ve
yine de sen onun yznde merkezinde olduunu grebilirsin. Bir air yoksul olabilir ama
arksn sylediinde dnyadaki en zengin adamdr. Hi kimse ondan daha zengin
deildir. Bunun srr nedir? Andan zevk almasdr onun srr. Ne zaman bir eyden
holanrsan kendinle ahenk iindesin ve evrenle ahenk iindesin nk senin merkezin
her eyin merkezidir.
O nedenle bu kk kavrayn sende bir ortam yaratmasna izin ver: Sadece zevk aldn
eyleri yap, yle deilse de dur. Gazete okuyorsun ve yarsna geldiinde anszn houna
gitmediini fark ettin, o halde bir zorunluluk yok. O zaman neden okuyorsun? imdi,
burada brak onu. Birisiyle konuuyorsun ve tam ortasnda houna gitmediini anladn,
tam cmlenin yarsn syledin, orada ve o zaman dur. Houna gitmiyor, devam etme

zorunluluun yok. Balangta biraz garip gzkecek. Ama bir sorun olduunu
zannetmiyorum. Bunu deneyebilirsin.
Birka gn iinde merkezle pek ok temas yaplacak ve o zaman aradn eyin iinde
olduunu tekrar tekrar sylediimde ne demek istediimi anlayacaksn. O gelecekte
deildir. Onun gelecekle hibir ilikisi yoktur. O zaten imdi buradadr, o zaten olandr.

Sayfada Ara
LM VE DOUM BR OLDUUNDA
Hemen evimin yanndaki ok yal bir aa yamurda dans ediyor ve eski yapraklar yle
bir zarafetle ve yle bir gzellikle dyor ki. Sadece aa deil yamurda dans eden,
aac terk eden eski yapraklar da dans ediyor; bir kutlama var.
Tm varoluta insan dnda hi kimse yallk yznden ac ekmez; aslnda varolu
yallk diye bir ey bilmez. O olgunlamay bilir, o olgunluu bilir. O dans etmenin,
mmkn olduunca youn ve btn olarak yaamann bir zaman olduunu ve
dinlenmenin de bir zaman olduunu bilir.
Evin yanndaki badem aacnn bu eski yapraklar lmyor; onlar basite dinlenmeye,
iinden meydana ktklar ayn toprakta erimeye ve birlemeye gidiyorlar. znt, keder
yoktur ama sonsuzlukta dinlenmek iin dlen derin bir huzur vardr. Belki baka bir
gn, baka bir zaman baka bir formda, baka bir aata geri gelebilirler. Yeniden dans
edecekler; yeniden ark syleyecekler; ann tadn kartacaklar.
Varolu yalnzca doumdan lme, lmden douma dairesel bir deiimi bilir ve bu
sonsuz bir sretir. Her doum lm artrr ve her lm de doumu artrr. Her
doum bir lm tarafndan takip edilir ve her lm bir doum tarafndan baarya
ulatrlr. O yzden varoluun korkusu yoktur. nsan zihni dnda hibir yerde korku
yoktur.
nsan tm kozmostaki tek hasta trm gibi gzkyor. Bu hastalk nerede? nsan daha
ok keyif alm, daha ok sevmi, her an daha ok yaam olsayd... hakikaten tam tersi
olurdu. ster ocukluktan ya da genlikten ya da yallktan olsun, isterse de lmden ya
da doumdan olsun hi fark etmez. Sen tm bu kck hadiselerin tesindesin.
Bana binlerce lm ve binlerce doum geldi. Ve hatta ak bir ekilde grebilenler sanki
her an oluyormu gibi daha derinden anlayabilirler. inde bir ey her an lyor ve
iindeki bir ey yeni domu durumda. Yaam ve lm pek de ayr deil, yetmi yl
tarafndan ayrlm deil. Yaam ve lm bir kuun iki kanad gibidir, ezamanl olarak
gereklemekte. Ne yaam lm olmadan var olabilir, ne de lm yaam olmadan var
olabilir. Aktr ki onlar birbirinin ztt deildir; aktr ki onlar birbirinin
tamamlaycsdr. Onlarn var olular iin birbirine ihtiyalar var, onlar karlkl olarak
bamllar. Onlar tek bir kozmik btnn paralardr.
Fakat o kadar farknda deil, o kadar uykudadr ki basit ve ak bir gerei dahi grme
yetisi yoktur. ok deil sadece birazck farkndalk, ve her an deitiini grebilirsin. Ve
deiim bir eyin lyor olmas demektir; bir ey yeniden douyor. O zaman lm ve

doum bir olur; o zaman ocukluk ve onun masumiyeti, yallk ve onun masumiyetiyle
bir olur.
Bir fark vardr ama yine de bir ztlk yoktur. ocuun masumiyeti gerekten yoksuldur
nk o neredeyse cahillikle ayn anlama gelir. Yal adamsa, tm karanlk ve aydnlk,
sevgi ve nefret, zevk ve ac deneyimlerden gemi, farkl koullarda hayatn iinden
geerek olgunlam, hibir deneyimde bir katlmc olmayacak noktaya gelmi olan
olgunluk yandadr. Istrap gelir... o izler. Mutluluk gelir ve o izler. O tepelerdeki gzc
haline gelir. Her ey karanlk vadilerden geip gidiyor ama o dan gne yla
aydnlanm zirvesinde kalp basite derin bir sessizlikle izliyor.
Yalln masumiyeti zengindir. O deneyim asndan zengindir; baarszlk ynnden,
baar ynnden zengindir; o doru eylemler ynnden, yanl eylemler ynnden
zengindir; her trl baarszlk ynnden, her trl baar ynnden zengindir; o ok
ynl olarak zengindir. Onun masumiyeti cahillikle ayn anlama gelmez. Onun
masumiyeti yalnzca bilgelikle ayn anlama gelir.
ocuk ve yal adam; her ikisi de masumdur. Ancak masumiyetlerinin niteliksel
farkllklar vardr. ocuk masumdur nk o henz ruhun karanlk gecesine girmemi
durumda; yal adam masumdur; o tnelin dna kmtr. Birisi tnele giriyor, dieriyse
tnelden kyor. Biri ok ac ekecek; biriyse zaten yeterince ac ekmi durumda. Biri
nndeki cehennemden kanamazken; dieri oktan cehennemi arkada brakm
durumda.
Bilerek ya da bilmeyerek her insanolunun kalbinde bir titreme vardr: Yalanyorsun ve
yallktan sonrasysa tufan; yallktan sonras lm. Ve asrlardr lm konusunda o
kadar ok korkutuldun ki dncenin kendisi bilincinin en derinliklerinde kklendi; o
kannn, kemiklerinin, iliklerinin derinliklerine girdi. O zaman szcn kendisi seni
korkutur; lmn ne olduunu bildiinden deil ama sadece, binlerce yllk, lmn
hayatnn sonu olduu koullanmas yznden korkuyorsun.
Senin lmn son olmadnn kesinkes farkna varman istiyorum. Varoluta hibir ey
balamaz ve hibir ey bitmez. Yalnzca etrafna bak... gece son deil; ne de sabah
balang. Sabah geceye doru ilerliyor ve gece de sabaha doru yaklayor. Her ey
basite farkl bir biime doru yneliyor.
Balang yok, son yok.
Neden bu, insan iin de byle olmasn? nsan bir istisna deildir. Bu ayrcalkl olma,
dier hayvanlardan, kulardan, aalardan daha zel olma dncesinin iinde, insanolu
kendi cehennemini, paranoyasn yaratt. Bu dier varlklardan ayrcalkl olduumuz
fikri seninle varolu arasnda bir atlak yaratt. Bu atlak senin tm korkularna ve
mutsuzluklarna neden oluyor, iinde gereksiz bir kedere ve eleme neden oluyor. Ve senin
tm szde dini ya da siyasi ya da sosyal liderlerin bu atla vurguladlar, onu
genilettiler. Bu atla bir araya getirecek, insan dnyaya geri gtrecek, insan
hayvanlara, kulara, aalara geri dndrecek ve varolula kesin bir birlii ilan edecek
tek bir gayret sarf edilmedi.
Varlmzn hakikati budur; bu bir kez anlald m ne yallk hakknda, ne de lm
hakknda endie duyarsn nk etrafna baktnda hibir eyin balamadndan, onun
her zaman orada olduundan; hibir eyin sona ermediinden, onun hep orada
olacandan kesinlikle tatmin olabilirsin.

Ama yal olma fikri seni ok byk bir kaygyla doldurur. Senin hayattaki gnlerinin,
sevginin, sevinlerinin bittii, artk sadece bir isim olarak var olacan anlamna gelir bu.
O, bir sevin kayna deil, sadece mezara doru bir srklenme olacak. Aktr ki,
varoluun srtnda bir ykten ibaret olduun, her an mezarla doru ilerleyen bir
kuyrukta beklediin fikrinden holanamazsn. Dnyadaki tm kltrlerin ve
medeniyetlerin en byk baarszlklarndan birisi yallar iin anlaml bir hayat, yaratc
bir varolu sunamam olmalardr; sadece yallar iin deil, lmn kendisi iin de ince
bir gzellik ve zarafet salayamamlardr.
Ve problem daha da karmak hale gelir nk lmden ne kadar ok korkarsan, hayattan
da o kadar korkar olacaksn... lmden korkan bir insan, hayata k olamaz nk
hayattr sonunda seni lmn kapsna gtrecek olan. Hayat nasl sevebilirsin? Bu
neden yznden tm dinler hayattan vazgemeye balamtr: Hayattan vazge nk
lmden kurtulmann tek yolu budur. Eer hayat yaamazsan; eer yaama iini,
sevmeyi, dans etmeyi, ark sylemeyi oktan bitirdiysen, doal olarak, o zaman lmden
korkmaya gerek yok; sen zaten lm durumdasn.
Biz bu l insanlara aziz dedik; onlara ibadet ettik. Onlara ibadet ettik nk her ne kadar
onlar kadar cesaretimiz olmasa da, onlar gibi olmak istediimizi biliyorduk. En azndan
ibadet edip niyetimizi gsterebiliriz: "ayet cesaretimiz olsayd yahut cesaretimizi
toplarsak, biz de sizler gibi yaamak isterdik: tamamen l." Aziz lemez nk o zaten
lmtr. Tm zevklerden, tm keyiflerden vazgemitir; hayatn sunduu her eyi
reddetmitir. "Ben artk bu gsterinin bir paras deilim" diyerek bileti varolua iade
etmitir. Gzlerini kapatmtr.
Bir seferinde szde azizin bir tanesi beni ziyaret ediyordu. Onu baheye gtrdm; bir
sr gzel yldziei vard ve ben de ona sabah gnei altndaki bu gzel iekleri
gsterdim. Bana ok garip bir ekilde, biraz rahatsz olmu, rpermi olarak bakt ve beni
yarglama itkisine dayanamayarak; "Senin dindar bir insan olduunu dnmtm... ve
sen ise hl ieklerin gzelliinin tadn m kartyorsun?" dedi. Bir adan
sylediinde hakl, ayet ieklerin gzelliinden keyif alyorsan, insanlarn
gzelliinden keyif almaktan kanamazsn. Kadnlarn gzelliinden tat almaktan
kanamazsn; mziin ve dansn gzelliinden zevk almaktan kanamazsn. ayet
ieklerin gzelliiyle ilgileniyorsan, hayatla hl ilgilendiini, sevgiden vazgeememi
olduunu da gstermi olursun. Gzelliin farkndaysan nasl aktan kanabilirsin?
Gzellik ak kkrtr; ak gzellik verir.
"Bu noktada haklsn ama ikinci noktada yanlsn. Benim dindar birisi olduumu sana
kim syledi ki? Ben henz lmedim! Dindar olmak iin gereken temel koul l olmaktr.
Eer canlysan sadece ikiyzl olabilirsin, sahiden dindar olamazsn" dedim.
Kanatlanm bir kuu grdnde, onun zgrlyle iinin sevinle dolmamas
imknszdr. Ve ufka yaylm renkleriyle gnbatmn grdnde; gzlerini kapatsan
bile, bu gzlerini kapama gayretinin kendisi senin ilgini gsterecektir. Onun gzellii
tarafndan bylenmi oldun.
Yaam sevginin dier addr ve sevgiyse gzellie kar duyarl olmaktan baka bir ey
deildir.
u szde azize dedim ki: "Dinden vazgeebilirim ama hayattan vazgeemem nk hayat
bana varoluun kendisi tarafndan verilmitir. Ve din ise insan yapmdr, din adamlar ve

politikaclar tarafndan retilmitir; insan kendi cokusundan mahrum brakmak, insan

kendi saygnlndan alkoymak, insan kendi insanlndan mahrum etmek iin
retilmitir."
Bu anlamda ben dindar birisi deilim. Benim tamamyla farkl bir dindar olma tanmm
var. Bana gre, btnyle canl, youn olarak canl, ak ateiyle yanp tutuan, etraftaki
muhteem gzelliklerin farknda ve yaamla lmn birlikteliinden sevin duyabilme
cesaretine sahip olan kii dindardr. Yalnzca yaamda ve lmde coku duyabilme
kapasitesine sahip olan insandr, arks devam edecek olan. Yaamn ya da lmn
gerekleiyor olmas nemli deildir, onun arks kesintiye uramaz, onun dans
duraksamaz.
Yalnzca bu kadar macerac bir ruh, varolua yaplan bylesi bir ilahi yolculuktur dindar
olan. Ama din ad altnda oynayabilsin diye, onun yerine geecek sahte, anlamsz,
uyduruk, zavall eyler verilmitir insana. Putlara tapma, insan yapm mantralar
syleme; korkaklara ve kaaklara, lmden dleri patlad iin hayat yaayamam
olanlara vgler dzme ve onlar aziz olarak adlandrma. Din insan hakiki ve zgn
dindarlktan alkoymutur.
Yallk hakknda endielenmene gerek yok. Ve hatta insanlarn seni tarih ncesine ait
olarak dnmeleri daha da gzeldir. Bu senin gerek aknla erdiin anlamna gelir,
her eyi yaadn, artk bu senin olgunluundur. Hibir eyden vazgemedin ama her trl
deneyimin iinden getin. O kadar deneyimli olarak bydn ki artk bu deneyimleri
tekrar ve tekrar yaamana gerek yok. Aknlk budur.
Sevinmelisin; yall ve yalln en sonunda lmn iinde tamamlanmasna derin bir
minnettarlkla sevinmenin doutan bize ait olan bir hak olduunu tm dnyann
anlamasn isterdim.
Onunla ilgili olarak bir zarafete sahip deilsen, ona glemiyorsan eer hi bitmeyenin
iinde kaybolamyorsan, geride bir kahkaha brakamyorsan doru ekilde
yaamamsndr. Yanl insanlar tarafndan ynlendirilmi ve hkmedilmisin. Onlar
senin peygamberlerin, Meinlerin, kurtarclarn olabilirler, onlar senin tanrlarnn
enkarnasyonlar olabilirler ama seni hayattan mahrum brakma ve kalbini korkuyla
doldurma anlamnda hepsi birer suludur.
Benim buradaki gayretim senin kalbini kahkahayla doldurmaktr. Varlnn her teli gece
ya da gndz demeden, moralin iyiyken ya da deilken, her durumda dans etmeyi
sevmeli. Durumdan bamsz olarak, alttan alta devam eden bir neelilik hali srmeli.
Benim iin hakiki dindarlk budur.
Senin iin birka sutra:
"Ryasn grd kzlara daha iyi bakabilmek iin yatakta gzlklerini giyen adam, ok
yal bir adamdr."
"ok yal adam her zaman gen kzlarla partilerde flrt eder, bylece kars onu eve
gtrecektir."
"ok yal olmann gzel taraf kt bir rnek olmak iin ok yal olduundan, iyi
tavsiyeler vermeye balayabilmendir."
"Kadnlar hayattaki basit eylerden holanrlar; mesela yal adamlar." Bir kez kadnlar

senden holand m, bitmisin demektir! Artk senden korkmuyorlar, mkemmelen kabul

edilebilirsin.
"Her yalca insann iinde neler olduunu merak eden daha gen birisi vardr."

Sayfada Ara
OYUNDAN IKMAK
Sadece meditasyon balamsa olgunlarsn; yoksa ocuk gibi kalrsn. Oyuncaklarn
deimeye devam edebilir kk ocuklar kk oyuncaklarla oynuyor ve byk
ocuklar, yalanm ocuklar, yaa byk ocuklar byk oyuncaklarla oynuyorlar
ama niteliksel olarak bir fark yok.
Grebilirsin... bazen ocuun bunu yapacak. Sen sandalyeyle yan tarafnda otururken
masann zerinde durup sana, "Bak baba ben senden daha bym" diyecek. O masann
zerinde senden yksekte duruyor ve, "Bak ben senden daha bym" diyor ve sen de
ona glp geiyorsun. Ama sen ne yapyorsun? Daha ok paran olduunda nasl
yrdne bir bak. Tm komularna, "Bak! Senden daha bym" diyorsun. Yahut bir
lkenin bakan ya da babakan olduunda ne tr bir kibirle, ne tr bir egoyla nasl
yrdne bir bak. Herkese, "Hepinizi yenilgiye urattm. En byk sandalyede
oturuyorum" diyorsun. Bunlar ayn oyunlar! ocukluundan yallna kadar ayn oyunu
oynamaya devam edip duruyorsun. Monopoli oyununu oynayabilirsin ya da gerek
monopoli oyununu gidip borsada oynayabilirsin; hi fark etmez, ayn oyun, sadece daha
byk lekte oynanyor.
ocukluklarnn, darya gidip duran zihninin kaynann bu olduunu, bunu anlarsn...
Kk ocuklar Ay'a ulamaya alrlar ve en byk bilim adamlar da Ay'a ulamaya
alyor; ulatlar. Pek bir fark yok.
Darya ulamak; baka yldzlara ulaabilirsin ama ocuk gibi kalacaksn. Ay'a bile
ulasan orada ne yapacaksn? Ayn kii olacaksn! Kafandaki ayn plkle, yreinde
tadn ayn kutsal inek gbresiyle Ay'n zerinde duruyor olacaksn. Pek bir farkllk
olmayacak! Yoksul bir adam olabilirsin, ok zengin olabilirsin; kesinlikle ad san
bilinmeyen birisi olabilirsin, ok nl olabilirsin; hibir fark yoktur. Zihin bir dn
yaayp ieri doru ilerlemeye balamad srece, zihin tamamen yeni bir boyuta
gemez ve meditasyona dnmezse....
Meditasyon kendi kaynana dnen zihindir.
Meditasyon seni olgunlatrr; meditasyon seni gerek bir yetikin yapar. Yata ilerlemek
gerekten bir yetikin haline gelmek deildir nk seksen yanda insanlar gryorum
hl oyunlar, irkin politik g oyunlar oynuyorlar; hatta seksen iki, seksen , seksen
drt yanda! Grnen o ki uyku ok derindir. Ne zaman uyanacaklar? Ne zaman isel
dnya hakknda kafa yoracaklar?
Ve lm biriktirdiin her eyi alacak; iktidarn, paran, prestijini. Hibir ey, bir iz bile
kalmayacak. Tm hayatn iptal edilecek. lm gelecek ve yarattn her eyi yok edecek;
lm gelecek ve senin tm saraylarnn iskambil katlarndan yaplma saraylardan baka

bir ey olmadn kantlayacak.

Olgunluk, iinde lmsz olan bir ey olduunu bilmektir; iindeki bir eyin lm
aacan bilmektir; meditasyon budur. Zihin dnyay bilir; meditasyon Tanry bilir.
Zihin nesneyi bilmek iin bir yoldur; meditasyonsa zneyi bilmek iin bir yoldur. Zihin
tananla urar ve meditasyon da tayanla, bilinlilikle urar. Zihin bulutlara
takntldr ve meditasyonsa gkyzn arar. Bulutlar gelir ve gider; gkyz kalr, hep
var olur.
sel gkyzn ara. Ve ayet onu bulduysan, o zaman hi lmeyeceksin. Beden lecek,
zihin lecek ama sen lmeyeceksin. Ve bunu bilmek hayat bilmektir. Senin hayat dediin
ey gerek hayat deil nk o lecek. Yalnzca bir meditasyoncu hayatn ne olduunu
bilir nk sonsuzluun kaynana ulamtr.

Sayfada Ara
YAP-BOZLAR
HAKLI NEDENDEN ADAM LDRME
Elli yandaym ama henz olgun ve tamamyla yetikin hissetmiyorum. Sorunum nedir?
Belki de henz kimseyi ldrmemisindir. Bu bir zorunluluktur; olgun olmak istiyorsan
ok ok becerikli bir katil haline gelmelisin. Birka kiiyi ldrmeden hibir zaman
olgunlamayacaksn. Anne-baban ldrmek zorundasn, retmenlerini ldrmek
zorundasn, liderlerini ldrmek zorundasn. Onlarn hepsi senin iinde grlt
kopartyor ve senin yetikin bir kii olmana izin vermiyor; onlar seni ocuk olarak
tutmaya devam ediyor. Seni baml yapyorlar, senin bamszlna izin vermiyorlar.
Bir gn bir kei Buda'dan ayrlyordu; ok uzaklara Buda'nn mesajn yaymaya
gidiyordu. Ayaklarna dokunmaya geldiinde Buda onu kutsad ve mritlerine, "u
kutsanm keii gryor musunuz? O, annesini ldrd, babasn ldrd, akrabalarn
ldrd, kraln ldrd" dedi. nsanlar ok armt, kulaklarna inanamadlar: "Buda
ne diyor?"
Bir mrit cesaretini toplayp sordu: "Efendimiz, ne demek istiyorsunuz? Bir katilin baz
erdemleri olduunu mu sylemeye alyorsunuz? Onu kutsanm olarak m
adlandryorsunuz?" Buda gld ve dedi ki: "Sadece bu deil, kendisini dahi ldrd;
intihar etti." Sonra Buda bir ark, bununla ne demek istediini anlatt bir gatha syledi.
Herkes bir ocuk gibi bytlr. Bu, senin dnyaya doru ilk yolundur; yllarca byle, bir
ocuk olarak kalmak iin eitildin. Her ey emredildi ve senin de boyun emen istendi.
Fazlasyla baml hale geldin; srekli baba figrleri aryorsun, srekli olarak ne
yaplmas, neyin yaplmamas gerektiini sana syleyecek otoriteler aryorsun.
Olgunluk kendin iin karar verebilme anlaydr, kendi kendine kararl olma anlaydr.
Kendi ayaklarn zerinde durmaktr; olgunluk budur. Ancak bu ok ender gerekleir
nk neredeyse tm anne-babalar ocuklar az ya da ok martr. Ve sonra okul ve lise

ve niversite vardr; bunlarn hepsi seni martmaya hazrdr. Birisinin olgunlamas ok

nadir gerekleir.
Toplum olgun insanlardan honut olmaz. Olgun insanlar tehlikeli insanlardr nk olgun
bir kii kendi varlna gre yaar. O kendi iini yapmaya devam eder; insanlarn ne
dediini, fikirlerinin ne olduunu umursamaz. Saygnlk, prestij peinde komaz; namus
iin kayglanmaz. O, ne pahasna olursa olsun kendi hayatn yaar. Her eyi gzden
karmaya hazrdr ama asla kendi zgrln feda etmeye raz olmaz. Toplum byle
insanlardan korkar; toplum herkesin ocuk gibi kalmasn ister. Herkes yedi ila on drt
ya aras bir yerde tutulmaldr; ve insanlarn olduu yer budur.
Psikologlar ilk kez Birinci Dnya Savanda bu garip olgunun farkna vardlar. lk defa
orduda insanlarn psikolojik ya ok geni bir lekte aratrld. Ve ok garip bir keifti:
Ordudaki insanlarn ortalama zek ya on ikiydi. Bedenin ellisinde olabilir, zihninse on
drdn altnda bir yerlerde kalr.
On drtten nce baskya maruz kalrsn nk on drtten sonra bask yapmak zorlar. Bir
ocuk on drdne geldiinde, ayet baskya maruz kalmadysa, bir daha onu basklama
ans hi olmayacaktr nk bir kez cinsellii olan bir varlk haline geldiinde glenir.
On drdnden nce zayftr, yumuaktr, kadnsdr. On drtten nce onun zihnine her
eyi koyabilirsin; telkine aktr, onu hipnotize edebilirsin. Ona istediin her eyi
syleyebilirsin ve o dinleyecektir, inanacaktr.
On drtten sonra mantk ortaya kar, phe ortaya kar. On drtten sonra cinsellik
ortaya kar; cinsellikle beraber bamszlar. Artk onun kendisi de bir baba olabilir,
artk onun kendisi de bir anne olabilir. O halde doa, biyoloji bir kiiyi on drt yanda
anne-babasndan bamszlatrr. Bu, psikologlar dnyamza girmeden ok nceden
beridir bilinmektedir. Din adamlar bunu ok nceden bulmulard; binlerce yl izlediler
ve unu anladlar: ayet bir ocuu basklamak istersen, bir ocuu baml yapmak
istersen bunu mmkn olduunca erken yap; ne kadar erkense o kadar iyidir. ayet yedi
yandan nce yapabilirsen baar ok daha fazla kesindir. Eer on drtten nce
yaplamazsa, o zaman yapmak iin hibir olaslk yoktur.
Bu yzdendir ki her trden insan ocuklarla ve onlarn eitimiyle ilgileniyor. Tm dinler
ilgileniyor, ocuklarn dini eitim almalar gerektiini sylyor. Neden?
Bamszlamadan evvel zihinleri koullandrlmaldr.
O nedenle gerekten zgrlemek isteyen, gerekten bilinli olmak isteyen, gerekten
hipnozdan arnmak isteyen; hibir trden snrlama sahibi olmak istemeyen, tam bir var
olula akmak isteyen bir insan iin en byk i, iindeki pek ok eyi brakmasdr. Ve
ben ya da Buda anneni ve baban ldrmen gerekiyor dediimizde, bunun anlam sahiden
gidip anneni ve baban ldrmen gerektii anlamna gelmiyor; iinde tamakta olduun
anne ve baban, dnceyi kastediyoruz.
zle, gzle ve bulacaksn onu. Bir ey yapacaksn ve anszn annenin sesini duyacaksn:
"Yapma." zle, sesi duyacaksn, sahici sesi; iindeki bir kaset. ok fazla dondurma
yiyeceksin; izle. Birden, annenin iinde konutuu bir an gelir: "ok fazla yeme; bu
kadar yeter. Dur!" Ve o an sululuk hissetmeye balarsn.
Bir erkekle ya da kadnla seviecekken, birden tm retmenler sraya dizilip, "Su
ileyeceksin, gnah ileyeceksin. Dikkat et! Bu bir tuzak. ok ge olmadan ka" demeye
balyorlar. Hatta kendi karnla seviirken bile, annen, baban, retmenlerin aranzdadr,

mahvediyorlar.
Hakikaten sevimenin iine tamamyla giren bir kadn ya da erkek bulmak ok zordur;
iine giremezsin nk uzun yllar sana akn yanl bir ey olduu retildi. Nasl onu
aniden brakabilirsin? Tm bu sesleri ldrme gcne sahip olmadn srece... byk bir
cesaret ister. Tm anne-baba seslerini, tm otoriteleri brakmaya, bilinmeyenin iine
hibir harita olmakszn, kendi bana girmeye hazr olmalsn. Riske etmeye hazr.
Bu bir Zen Ustasnn altnda almalar yapan Alexander Eliot adnda bir adamn bana
geldi. Drt aydr meditasyonlar, zazen, yapyordu ve kendi varlnn derinlerindeki
sulara giriyordu. Bir gece bir rya grd, ok garip bir rya. Zen insanlar bu rya
hakknda bilgi sahibidir ama Eliot iin bu ok garipti; o bir Batlyd, oka girmiti.
Ryasn anlatyor...
"Geenlerde Bodhidharma'nn grnd bir rya grdm. Yuvarlak, hayaletimsi, patlak
gzleri ve imi, atk kalar olan korkun grnml bir adamd."
Tpk benim gibi, Bodhidharma da tehlikeli bir adamdr. Ve Zen insanlar, sevgiyle, onun
yzn ok tehlikeli bir ekilde resmetmitir. O aslen, fiziksel olarak byle deildi.
Fiziksel olarak yaam en gzel insanlardan birisiydi ama ayet Bodhidharma'nn bir
resmiyle karlaacak olursan rkmeye balarsn!. Bodhidharma'nn gzlerinin iine
bakarsan, bir katil gibi grnr; seni ldrecek. Fakat, bir Ustann yapt tek ey budur.
Ryada bile Alexander Eliot ok rkt ve titremeye balad.
"Srtyor muydu yoksa yzn m ekitiyordu? Onun diken diken olmu kaba favorileri
bunu sylemeyi imknsz klyor. 'Yetikin bir adam gibi grnyorsun,' dedi sakallarnn
ardndan, 'ama hl kimseyi ldrmedin. Nasl olur?'"
Eliot o kadar korkmutu ki, uyand ve terlediini ve titremekte olduunu grd. Bu garip
adam ne demek istiyordu: "Nasl olur da hl birisini ldrememi olursun?"
Sana, eer hl kendini yetikin bir adam gibi hissetmiyorsan, bu sadece henz kimseyi
ldrmemi olduunu gsterir derken sylemek istediim budur. Elli yl zaten ok ge;
imdi artk vakit kaybetme. erdeki tm izleri hemen ldr. indeki tm eski kasetleri
temizle, zihninin yuman z.
u andan balayarak, bir ey bilmiyormusun gibi, hi kimse sana bir ey retmemi
gibi ABC'den, taze, temiz hayatn yaamaya bala ve greceksin ki olgunluk en
ksa srede gelecek. Ve olgunluk olmadan hayat bir ey ifade etmez nk gzel olan her
ey olgun bir zihnin iinde gerekleir, muhteem olan her ey olgun bir zihnin iinde
gerekleir. Bir yetikin olmak kutsanmlktr. Ama insanlar sadece ihtiyarlyor, hibir
zaman yetikin olmuyorlar. Ya olarak byyp duruyorlar ama bilinte srekli
klyorlar. Bilinleri ceninin iinde kalr; rahmin dna kmamtr, henz
domamtr. Sadece bedenin doar; sen henz domadn.
Hayatn kendi ellerine al; bu senin hayatn. Hi kimsenin beklentilerini yerine getirmek
iin burada deilsin. Annenin hayatn yaama ve babann hayatn yaama, kendi
hayatn yaa.

Sayfada Ara
TAVIRSIZ HAYAT
Bir gn olgunluk zerinde duruyorsunuz, baka bir gnse "Bir ocuk gibi ol"
diyorsunuz. ayet olgun bir tavr taknrsam, iimdeki ocuumun basklandn ve
kendini ifade etmek iin rpndn hissediyorum. ayet ocuumu dans etmek,
ark sylemek iin brakrsam, o zaman da ocuka tavrlar ortaya kyor. Ne
yapmal?
Olgun olmak, olgun bir tavr benimsemek anlamna gelmez. Aslnda, olgun bir tavr
taknmak olgunlamak iin en byk engellerden birisi olacaktr. Tavr taknmak bir eyin
dayatlmas anlamna gelir, tavr taknmak bir eyin yapay biimde yetitirilmesidir,
uygulama yapmaktr. Senin iinden gelmez. O bir maskedir, boyanm bir yzdr; o senin
hakiki varln deildir. Herkesin yapt budur. Bu yzden yeryznde insanlar
olgunmu gibi gzkr deillerdir, hi olgunlamamlardr tavrlar taknmlardr
ve derinde ocuk gibi kalrlar. Onlarn olgunluu sadece yzeydedir ya da o kadar bile
deildir.
Bir adam birazck kaz ve onun iinden ocukluun ktn greceksin. Ve yalnzca,
szde sradan insanlar deil; azizlerini kaz ve olgunlamamln ortaya ktn
greceksin ya da politikaclarn ve liderlerini kaz. Dnyadaki herhangi bir meclise git ve
izle. Ve hibir zaman bu kadar olgunlamam ve ocuka insan topluluunu bir arada
grmeyeceksin.
nsan kendisini ve bakalarn kandrmaktadr. Tavr taknrsan sahte, yapay olacaksn.
Hibir eyi zerine takn demiyorum ben. Ol! Tavr taknmak olmann nndeki engeldir.
Ve olmann tek yolu, ta en bandan balamaktr. ocukluunda anne-baban sana izin
vermedii iin bir yerlerde taklp kaldn. Szde normal insanlarn zek ya on ila on
ya arasndan fazla deildir, on drt bile deil! Ve sen yetmi ya da seksen olabilirsin ama
zek yan sen cinsel olarak olgunlamadan nceki bir yerlerde taklp kalmtr. Bir kii
cinsel olarak olgunlatnda, on ya da on drtte, sonsuza kadar mhrlenmitir. Sonra
giderek sahteleir ve daha ok sahteleir. Bir sahtelik baka sahteliklerle korunmaldr, bir
yalan baka yalanlarla savunulmaldr ve sonrasnda da bunun bir sonu yoktur. Sadece bir
p ynna dnrsn; kiilik denen ey budur. Kiilik braklmaldr, sadece o zaman
bireylik ortaya kar. Onlar ayn anlama gelmez. Kiilik sadece bir vitrindir;
gstermeliktir, gerek deil.
Birey olmak senin gerekliindir, vitrinde gsterilen bir ey deil. steyen, istedii kadar
kazabilir ve ayn tad bulacaktr. Buda'nn, "Beni istediin yerden tadabilirsin ve ayn tad
bulacaksn, tpk okyanusu herhangi bir yerden tattnda onu tuzlu bulacan gibi" dedii
sylenir. Birey olmak tam bir btndr, organiktir. Kiilik izofrendir: Merkez bir eydir
ve evre ise baka bir eydir ve hibir zaman bulumazlar. Sadece hi bulumamak deil,
sadece farkllk deil, birbirlerine taban tabana zttrlar, devaml bir kavga halindedirler.
O nedenle anlalmas gereken ilk ey asla olgun bir tavr taknmamaktr. Ya olgun ya da
olgunlamam ol. Eer olgun deilsen o zaman olgun olma; olgun olmayarak geliime
izin vermi oluyorsun. O zaman brak olgunlamamlk orada kalsn; sahte olma, onunla
ilgili samimiyetsiz olma. ocuk gibiysen, o halde ocuk gibisin; ne olmu? ocuksu ol.
Kabul et, ona katl. Varlnda bir blnme yaratma, aksi taktirde ok kkl bir delilik

yaratyor olacaksn. Sen sadece kendin ol.

ocuksu olmakta yanl bir ey yok. Sana ocuksu olmann yanl bir ey olduu
sylendii iin tavrlar taknmaya baladn. Ta ocukluundan beridir olgun olmaya
alyorsun ve bir ocuk nasl olgun olabilir ki? Bir ocuk bir ocuktur; ocuksu olmak
zorunda.
Ama buna izin verilmez, o yzden kk ocuklar diplomatlara dnr; rol yapmaya
balarlar, sahte ekillerde davranmaya balarlar, en balarndan itibaren yalan haline
dnrler ve yalan bymeye devam eder. Ve bir gn hakikati aramaya balarsn; o
zaman kutsal kitaplarn iine girersin ve kutsal kitaplarda hibir hakikat yoktur. Hakikat
senin varlnn iindedir, gerek kutsal kitap budur. Veda, Kuran, ncil; onlar senin
bilincindedir! Senin tarafndan ihtiya duyulan her eyi tayorsun, bu Tanrdan sana bir
armaandr. Herkes iinde hakikatle doar; hayat hakikattir. Ama sen yalan sylemeye
baladn.
Tm yalanlar brak. Cesur ol ve elbette iinde ok byk bir korku ykselecek nk ne
zaman kiiliini brakacak olursan hibir zaman izin verilmemi olan ocukluun yzeye
kacak. Ve korkmu hissedeceksin: "Ne? Bu saatten sonra tekrar ocuk gibi mi
olacam? Herkes beni ok byk bir profesr ya da bir doktor veya bir mhendis
olarak bilirken ve benim doktora derecem var ve tekrardan ocuk gibi olacam?" Korku
ykselir; herkesin ne dnecei, insanlarn aklndan ne geecei.
Bu korkunun ayns seni en bandan beri mahvetti. Bu korkunun ayns zehirdi: "Annem
ne dnecek? Babam ne dnecek? nsanlar, retmenler, toplum ne dnecek?" Ve
kk ocuk kurnaz olmaya balar; kalbini gstermez. Bunun bakalar tarafndan kabul
edilmeyeceini bilir, o yzden bir surat, bir kamuflaj yaratr. nsanlarn grmek
isteyeceklerini gsterecektir. Bu diplomasidir, bu politik olmaktr; bu zehirdir!
Herkes politiktir. Glyorsun nk bunun getirisi vardr, alyorsun nk alaman
isteniyor. Belli bir ey sylyorsun nk bu ileri kolaylatryor. Karna, "Seni
seviyorum" diyorsun nk bu onun sessiz kalmasn salyor. Kocana, "Sensiz lrm,
benim dnyamdaki tek kii sensin, sen benim hayatmsn" dersin nk o senden bunu
sylemeni bekliyor, bunu hissettiin iin deil. Eer hissediyorsan, o zaman onda
gzellik vardr, o zaman o gerek bir gldr. Eer sadece rol kesiyorsan, onun erkek
egosuna masaj yapyorsan, ona destek kyorsan, onun araclyla bir eyler elde
edecein iindir, o zaman o yapay bir gldr, plastik bir iektir.
Ve ok fazla plastiin arl altnda eziliyorsun; sorun bu. Sorun dnyada deil. Szde
dindar insanlar srekli, "Dnyadan vazgein" deyip duruyorlar. Ben sana diyorum ki
sorun dnya falan deil. Sahtelikten vazge; sorun budur. Yapay olan brak; sorun budur.
Aileni terk etmene gerek yok ama orada yarattn tm sahte aileleri terk et. Hakiki,
zgn ol. Bazen hakiki olmak ve zgn olmak ok sancl olacak, o ucuz deildir. Hakiki
olmamak ve zgn/olmamak ucuzdur, rahattr, pratiktir. Bu bir kattr, kendini
korumak iin bir taktiktir; bir zrhtr. Ama o zaman ruhunda tamakta olduun hakikati
karrsn. O zaman hibir ekilde Tanr nedir bilemeyeceksin nk Tanr sadece senin
iinde bilinebilir. nce ieride sonra da darda; nce ierisi, sonra dars nk sana
en yakn olan ey budur, senin kendi varln. ayet Tanry orada skalarsan, Tanry nasl
Krishna'da, sa'da, Buda'da grebilirsin ki? Tamamen samalk. Tanry kendinde
gremezsen, sa'da da Tanry gremezsin. Ve ayet kendi etrafnda yalanlar yaratrsan

nasl olur da kendinde Tanry grebilirsin? Yalanlar o kadar oktur ki neredeyse varlna
giden yolu unutmu durumdasn.
Friedrich Nietzsche insan yalansz yaayamaz demitir ve aa yukar insanlarn yzde
doksan dokuzu iin hakldr da. Niin insanlar yalansz yaayamaz? nk yalanlar
tampon gibi ilev grr, ok emerler. Yalanlar makine ya gibi iler; insanlarla devaml
srtmezsin. Glmsersin ve dieri de glmser; yalama budur. erde fkeli
hissediyor olabilirsin, belki de nefret dolusun ama karna devaml "Seni seviyorum"
deyip durursun. Nefreti ifade etmek belaya bulamaktr.
Ama unutma, nefretini ifade etmeyi renemediin srece sevgini ifade etmeyi asla
renemeyeceksin. Kzgn olamayan bir insan sevemez de, nk kzgnln o kadar
bastrmak zorundadr ki baka hibir ey ifade edebilecek gc kalmaz. nk varlnn
iindeki her ey birbirine baldr, ayr deillerdir. Kzgnlkla sevgi arasnda su geirmez
blmeler yoktur; onlarn hepsi bir aradadr, birbiriyle karm haldedir. O ayn enerjidir.
Eer fkeyi bastrrsan, sevgiyi de bastrmak zorunda kalacaksn. ayet sevgini ifade
edersen aracaksn; onunla birlikte fke de ykselir. Ya hepsini birden bastrrsn ya da
hepsi birden ifade edilmek zorunda kalacaktr. Bu isel organik birliin aritmetiini
anlamak durumundasn. Ya ifade edici ol ya da basklayc. Seim senin fkeyi bastrp
sevgiyi ifade etmen deildir; o zaman sevgin sahte olacaktr nk hibir atei
olmayacaktr, hibir scaklk niteliine sahip olmayacaktr. Sadece biimsel bir ey,
yumuak bir ey olacaktr ve her zaman iin onun derinine inmekten korkacaksn.
nsanlar sadece seviyormu gibi yaparlar nk sevmeleri beklenir. ocuklarn severler,
karlarn ya da kocalarn, kardelerini, arkadalarn severler nk belli eyleri
yapmalar beklenir onlardan. Onlar da bu eyleri grevleriymi gibi yaparlar. lerinde bir
kutlama yoktur. Eve gelirsin ve ocuunun bana dokunursun nk bu beklenmektedir,
nk sadece yaplmas gereken ey budur ama onun iinde coku yoktur; o souktur, o
ldr. Ve ocuk seni asla affedemeyecek nk kafaya souk bir dokunu irkindir. Ve
ocuk utan duyar, sen utan duyarsn.
Karnla seviirsin ama hibir zaman sonuna kadar iinde olmazsn. O seni gerekten ok
uzaklara gtrebilir, o seni nihai mutlulua gtrebilir, onun iinde eriyebilirsin. Ama
eer hibir zaman fkene izin vermediysen ve fkenin iinde erimediysen, akn seni
eritmesine nasl izin verirsin? Ve bu pek ok kere olmutur aracaksn bir k
kadn ldrmtr nk sevgisine izin vermitir ve sonrasnda da anszn fke gelmitir.
Pek ok kez bir n kadn ldrd, boazn skt gayet iyi bilinen bir gerektir ve
o bir katil deildi; sorumlusu toplumdur. Sadece o ok fazlasn gze ald ve akn iine
ok fazla dald. ok derine gittiinde vahileirsin nk medeniyet yzeydedir. fke
kar, sonra da iinde sakl olan ne varsa ortaya kar ve ondan sonra da neredeyse
delirirsin.
Bu delilikten kanmak iin ok yzeysel bir ekilde seviirsin. O hibir zaman inanlmaz
bir olay deildir. Evet, insanlar o tpk bir haprk gibidir derken hakllar: Gerginlikleri
rahatlatr, zerinde arlamakta olan belli enerjilerden seni kurtarr. Ama akn gerek
resmi bu deildir. Ak kendini kaybedecek kadar zevkli olmal; haprk gibi deil, sadece
bir rahatlama deil, bir farkndalk, bir zgrleme olmal. Sevgiyi bir zgrleme, bir
sonsuz zevk, bir samadhi olarak bilmediin srece, sevgiyi bilmiyorsun demektir. Ama
bu sadece sen sahte deilsen, her eyde hakiki olduysan mmkndr; ayet fkeye izin
verdiysen, kahkahaya izin verdiysen, gzyana izin verdiysen, her eye izin verdiysen;

eer hibir zaman nleyici bir g olmadysan, hibir eyi tutmadysan, hibir zaman
kontrol etmediysen; kontrol etmeden bir hayat yaadysan. Ve unutma, kontrol etmeden
derken ehvet dkn bir hayat demek istemiyorum. Kontrol etmeme muhteem bir
reti olabilir ama bu disiplin dardan dayatlmaz. O edinilmi bir tavr deildir.
Disiplin senin kendi isel deneyimlerinden gelir. O, varlnn tm olaslklaryla
yzlemenden gelir. O, tm ynleri deneyimleyerek gelir, tm boyutlar kefederek gelir.
O, anlaytan ortaya kar. fkenin iinde bulundun ve onda bir eyi anladn; bu anlay
disiplini getirir. Bu kontrol deildir. Kontrol irkindir, disiplin gzeldir.
Disiplin (discipline) szc temelde renme kapasitesi anlamna gelir, oradan da mrit
(disciple) szc gelir. Kontrol anlamna gelmez, renme kapasitesinin olmas
anlamna gelir. Yaam tecrbeleri araclyla renmeye devam eden, her eyin iine
korkmadan giren, riske eden, kefeden ve maceraya giren, bilinmeyenin karanlk
gecesinin iine dalmaya her zaman hazr olan, bilinene yapmayan ve her zaman hata
yapmaya hazr olan, her zaman bir hendee dmeye raz olan ve bakalar tarafndan
glnmeye her zaman hazr olan bir kii disiplinli bir insandr. Yalnzca aptal olarak
adlandrlma cesaretine sahip olan insanlarn yaama ve sevme ve bilme ve olma
kapasiteleri vardr.
Olgunluk daha ok ve daha ok, daha derin ve daha derin yaam tecrbeleri araclyla
gelir, hayattan kanarak deil. Hayattan kanarak ocuka kalrsn.
Bir ey daha: Ben bir ocuk gibi ol derken ocuka ol demiyorum. Bir ocuk ocuka
davranmak zorundadr; yoksa ocukluk denen bu muhteem deneyimi skalar. Ama gen
ya da yal da olsan, ocuka davranmak basite senin bymemi olduun anlamna
gelir. Bir ocuk gibi olmak tamamyla farkl bir olgudur. Ne anlama gelir? Bir, ocuk her
zaman btndr; ne yaparsa yapsn ocuk onun iinde kaybolur, o hibir zaman ksmi
deildir. Sahilde deniz kabuklar topluyorsa, o zaman dier tm eyler bilincinden silinip
gider, o zaman onun tek ilgilendii sahildeki deniz kabuklardr. inde kaybolur,
tamamen iinde yitip gider. Bu btn olma nitelii bir ocuk gibi olmann temellerinden
birisidir. Bu younluktur, bu konsantrasyondur, bu btnlktr.
Ve ikincisi: ocuk masumdur. Bir bilmeme halinde i grr. Hibir zaman bilgisiyle i
grmez nk hi yoktur. Sen her zaman bilginle i grrsn. Bilgi gemi demektir,
bilgi bilinen ve sylenen demektir, bilgi senin topladn ey demektir. Ve her yeni durum
yenidir, ona hibir bilgi uygulanamaz. Mhendislik ya da teknolojiden bahsetmiyorum;
orada gemi uygulanabilir nk bir makine bir makinedir. Ama bir insan ortamnda
davranyorsan, canl varlklarla iletiim halindeysen, hibir durum bir bakasnn tekrar
deildir. Her durum kendine zgdr. ayet onun iinde doru bir biimde hareket etmek
istersen, bir cahillik haliyle hareket etmek zorunda kalacaksn, bir ocuk gibi. Bilgini
oraya getirme, tm bilgileri unut. Yeniye yeni olarak karlk ver, yeniye eskiden karlk
verme. Eskiden karlk verirsen karacaksn: Seninle etrafnda olan arasnda bir kpr
olmayacak. Hep ge kalacaksn, her zaman treni karacaksn.
nsanlar tekrar tekrar treni hayal edip durur ama her zaman onu karrlar. Kii ryasnda
acele eder, koar ve istasyona ular ve ulatnda tren gitmitir. Bu ryay milyonlarca
kii tekrar tekrar gryor, bu en ortak ryalardan birisidir. Niin bu rya milyonlarca
insana tekrar tekrar geliyor? Onlar hayat karyorlar. Onlar her zaman ge kalyorlar.
Her zaman bir boluk var. Deniyorlar ama kpr hi yaplmyor. Birlik olamyorlar,
hibir eyin iine giremiyorlar, bir ey engelliyor. Nedir o? Engelleyen ey bilgidir.

Ben sana cahillik retiyorum. Ve ben bir ocuk gibi ol derken her zaman renmeye
devam et, hibir zaman bilgili olma demek istiyorum. Bilgi l bir eydir, renme canl
bir sretir. Ve renen bunu hatrlamaldr; bilgi noktasndan hareket edemez.
Hi izleyip gzlemlemedin mi? Kk ocuklar ok hzl renir. ayet ocuk birden
fazla lisann konuulduu bir ortamda bulunursa btn dilleri renir. Annenin
konutuu, babann konutuu, komularn konutuu dili renir; , drt, be dili ok
kolaylkla, hi sorunsuz renebilir. Bir kez bir dili rendin mi, baka bir dili renmek
ok zorlar nk artk sen bilgili olma noktasndan hareket etmeye baladn. htiyar
kpee yeni numaralar retemezsin derler. Bu dorudur. Ama bir kpei ihtiyar yapan
nedir? Fiziksel ya deil nk bir Sokrates en sonuna kadar renmeye devam eder,
lrken bile. Bir kpei ihtiyar yapan nedir? Bilgi bir kpei ihtiyarlatr.
Buda gen kalr. Krishna gen kalr. Buda'y ya da Krishna'y yal olarak resmeden tek
bir heykele bile sahip deiliz. Onlar hi yalanmad iin deil! Krishna seksen yana
kadar yaad ok yaland ama iinde bir eyler her zaman gen, ocuksu kald. Bilmeme
halinden hareket etmeye devam etti.
yleyse ilk olarak, bir ocuk gibi ol derken, btn ol diyorum. Ve ikinci ey ise bir
renen olarak kal, bilmeme halinden hareket et. Masumiyet budur: Bilmeme halinden
hareket etmek masumiyettir.
Ve nc ve son ey: Bir ocuun doal bir gvenme nitelii vardr; aksi taktirde
hayatta kalamaz. Bir ocuk doduunda annesine gvenir, ste gvenir, stn onu
besleyeceine gvenir, herkesin iyi olduuna gvenir. Onun gveni kesindir, hibir ey
hakknda bir phe yoktur. Hibir eyden korkmaz. Onun gveni o kadar oktur ki anneyi
korkutur nk ocuk gidip bir ylanla oynayabilir. Onun gveni o kadar oktur ki gidip
elini atee sokabilir. Onun gveni ok fazladr; korku bilmez, kuku nedir bilmez.
nc nitelik budur.
Gvenin ne olduunu bilebilirsen, yeniden gvenmenin yollarn renebilirsen, o zaman
Tanrsalln ne demek olduunu bileceksin, sadece o zaman hakikatin ne olduunu fark
edebileceksin. Bunun anlalmas gerekir.
Bilim pheye dayanr; bu yzden eitimin tm phe eitimine dnt. Bilim pheye
yaslanr, phe olmadan geliemez. Dindarlk gvene dayanr, gven olmadan
gerekleemez. Bunlar taban tabana zt ynlerdir.
Unutma, eer bilimsel bir aratrmaya gveni sokarsan iin zn karm olacaksn.
Hibir ey elde edemeyeceksin, hibir ey kefedemeyeceksin. Oradaki yntemin kendisi
phedir. phe ve phe ve phe duymak zorundasn; phe edemeyecein, yani phe
edilemeyecek bir eye taklana kadar phe duymaya devam etmek zorundasn. Ancak o
zaman, aresizlik iindeyken onu kabullenmek durumundasn ama yine de yarn yeni
bulgular ortaya kp her eyi bir kenara atmak gerekeceine ilikin bir phe tohumu ile
birlikte. Yani sadece bir sre iin... Bilim hibir zaman nihai hakikate ulamaz, sadece
mulak, yaklak bir hakikate varr. Sadece bir sreliine hakikat olarak kabul edilir
nk kim bilir; yarn aratrmalar yeni bulgular, yeni veriler ortaya karabilir. O
nedenle bilim sadece mulak, keyfi hipotezlere varr. Newton'un kefetmi olduu ey,
Albert Einstein tarafndan pe atlmtr ve onun kefettii ey baka birisi tarafndan
pe atlacaktr. Bilimdeki yntem phe duymaktr. Gvene gerek yok. Ancak bir phe
etme olasl yoksa gvenmen gerekir ve bu bile mulaktr, geici bir sre iindir, bir

eit aresizliktendir. Ne yapabilirsin? nk phede daha ileri gitmen mmkn

deildir. Her ynden baktn ve tm pheler dald ve bir eit kesinlik ortaya kt.
Din taban tabana ters bir boyuttur. Ayn bilimde phenin yntem olmas gibi, dinde de
yntem gvendir. Gven ne demektir? Varolutan ayr deiliz, onun bir parasyz, buras
bizim evimiz demektir. Bizim ona ait olduumuz, onun bize ait olduu, evsiz
olmadmz, Evrenin annelik yapan bir evren olduudur. Tpk bir ocuun ne zaman bir
ihtiyac olursa annenin bunu giderecei; acktnda gelip doyuraca, dnde
annenin gelip onu kucaklayaca ve scaklk, sevgi, ilgi verecei gibi Evrenle beraber
ocuk olabiliriz. ocuk gvenir. Yapmas gereken tek ey bir ihtiyac olduunda
barmak ve alamaktr bu sayede annenin dikkati ona ekilmi olur, hepsi bu kadar. Din
bu Evren bizim annemiz ya da babamzdr der, bu nedenle de bu ifadeler kullanlr. sa
Tanrya babadan ok daha iyi olan "Abba" dedi. Baba resmi bir szcktr, abba ise
samimi. Eer abba'y doru bir ekilde tercme etmek durumunda olursan, babikoya
babadan daha yakn olacakt. Ama Tanry Babiko olarak adlandrmak biraz sama gibi
gelir; kilise buna izin vermez. Kilise bu doru deil diyecektir. Ama sa onu babiko
anlamna gelen Abba diye adlandrd.
Aslnda bir dua gayri resmi olmak zorundadr. "Baba" ok mesafeli gibidir. Tanry Baba
olarak adlandrarak onu cennette, uzak mesafedeki bir yerlere uzaklatrm olduumuz
reddedilemez bir gerektir. Babiko daha yakn gelir; ona dokunabilirsin, neredeyse
somuttur, onunla konuabilirsin. Cennetin ykseklerinde bir yerlerde oturan bir TanrBaba'ya barmaya devam edip durursun ama yine de ona ulaabileceine gvenemezsin.
Din varolua ocuka bir yaklamdr: Dnya bir anne ya da baba olur. Doaya kar
deilsin, doayla savamyorsun. Kavga yok, byk bir ibirlii var. Kavga aptalca ve
sama grnr.
phe dini deneyimde ie yaramaz, tpk bilimsel keifte gvenin ie yaramad gibi.
Bilim darnn kefi demektir ve din de ierinin kefi demektir. Bilim nesnelerin dinidir
ve din ise varln bilimidir. Tpk bir iei kulaklarnla grememen gibi; ne kadar
hassas kulaklarn olsa da, ne kadar mzie yatkn bir kulan olsa da bir iei
kulaklarnla gremezsin. Kulak sadece sesleri yakalar, onun snrlar vardr. ayet
renkleri, , ekilleri grmek istersen gzlerinle bakman gerekir. Gzler ok gzeldir
ama snrlar vardr; gzlerle mzii duyamazsn. En muhteem mzik bile gzlere nfuz
edemez. Gzler sardr, kulaklarla duymak zorunda kalacaksn.
Nesnelere alan kap phedir. Gven ise varla alan kapdr. Tanrsallk sadece gven
araclyla bilinir.
Ve yanl olan iki ekilde yapabileceini unutma. Szde dindar insanlar bilimle mcadele
etmekteler, kilise bilimle mcadele halinde. Bu ok aptalca bir kavgayd nk kilise
bilimden gvene yaslanmasn istedi. Ve imdi de bilim intikam alyor; artk bilim de
dinin pheye, belirsizlie, manta dayanmasn istiyor. nsanolu ayn hatay tekrar
tekrar yapmaya devam edip duracak kadar aptaldr. Orta alardaki kilise aptald; imdi
kendisini bilim adam zanneden insanlar ayn aptall yeniden yapyorlar.
Anlay sahibi bir insan phenin kendi dnyas olduunu syleyecektir. pheyi bir
yntem olarak kullanabilirsin ama onun snrlar vardr. Ve ayn ekilde gvenin de kendi
dnyas vardr ama onun da snrlar vardr. Nesneleri bilmek iin gveni kullanmaya
gerek yoktur ve isel olana ilikin olarak phe gerekmez; o zaman her eyi allak bullak

edersin. Bilimsel keifler iin gven kullanlm olsayd, bilim hi domam olabilirdi.
Bu nedenle Douda bilim ok ilkel kald.
Hintli bilim adamlaryla karlatm; Hindistan'daki bir bilim adam, Batdaki tm eitim
olanaklarna sahip olmu, dller kazanm ya da hatta Nobel dl kazanm bile olsa
derinde bir yerde bilimd, batl olarak kalr. Srekli olarak bir takm yollardan bilerek
ya da bilmeyerek, farknda olarak ya da olmayarak dsal dnyaya gveni kabul
ettirmeye alr. Ve ok, ok dindar Batl bir kii derinde bir yerde pheyle dolu olarak
kalr. Bat phenin olaslklarn kefetmitir ve Dou da gvenin olaslklarn
kefetmitir.
Her ikisini de kullanmak zorundasn. Ve ben her ikisini de kullanabilen kiiye anlay
sahibi insan derim. Bilimsel bir laboratuarda alrken pheyi, belirsizlii, mant
kullanr; ibadethanede dua ederken, meditasyon yaparken gveni kullanr. Ve o zgrdr;
ne gven tarafndan balanmtr ne de phe tarafndan balanmtr.
Gzlerin ya da kulaklarn tarafndan balanma, aksi halde fakir kalacaksn. Her ikisine de
sahipsin! O halde ne zaman grmek istersen gzleri kullan ve dinlemek istediinde
gzlerini kapa. nsanlarn mzik dinlerken gzlerini kapamas rastlant deildir. Nasl
mzik dinleneceini biliyorsan gzlerini kapayacaksn nk gzlere artk ihtiya yok.
Ayn ekilde phe ve gven iin de byledir. Gven ocuun niteliidir. Bu nitelik
btn olma nitelii, bilgi yerine cahil kalma nitelii ve gvenme nitelii anlam budur.
ocuka davranmak bir eit ar duygusallk halidir. Senin buna ihtiyacn yok. Her
ocuun ocuka davranmasna izin verilmek zorundadr, her yetikinin yetikinliine
izin verilmesi gerektii gibi ama bir yetikin ayn zamanda bir ocuk olma niteliine de
sahip olabilir. ocuka davranmaya gerek yoktur, bu ar duygusalla gerek yoktur ama
olgunluk, bir ocuk gibi olmann nitelikleriyle mkemmelen baa kabilir. Aralarnda bir
uzlamazlk yoktur. Aslnda yalnzca bir ocuk gibiysen olgunlaabilirsin.
Ancak, ayet senin ocuka davranma ihtiyacn doyurulmamsa, ona izin vermelisin.
Brak gelsin ve brak tatmin olsun; ne kadar abuk olursa o kadar iyidir, yoksa senin
sonun gelene kadar sana yapmaya devam edecektir. Onun kendini ifadesine izin ver ve
gidecek.
Bir kez ona izin verildi mi, bir miktar zaman alacak ve gidecek ve seni son derece
doyuma ulam olarak terk edecek. Onu ertelemektense tam imdi onun iine girmek
daha iyidir nk ne kadar ok ertelersen o kadar zorlar ve sonrasnda ocuk gibi
bir niteliin ortaya ktn greceksin. ocuka davranlar kaybolacak. Geici olarak
orada olacak, sonra gidecek ve ocuun taze ve gen olacak. Ve bu ocua eriildikten
sonra bymeye balayacaksn. O zaman olgunlaabilirsin. Kendi etrafnda tamakta
olduun tm bu yalanlarla olgunlaamazsn. Hakiki olduun zaman, gerek olduun
zaman ancak olgunlaabilirsin.

Sayfada Ara
SEKSTEN DUYARLILIA

Seksin iinden geerek onu brakmak gerekten mmkn m? Grnen o ki benim

zihnim ve bedenim onu istemekten hi vazgemeyecekler.
Ama ondan kurtulmak iin neden bu kadar acelecisin? Eer onu brakmak iin bu kadar
acele edersen asla onu brakmay baaramayacaksn. Acelenin kendisi, brakma
arzusunun kendisi, senin onu tamamyla anlamana izin vermeyecek. imdiden yanl
olduuna karar vermi olduun, kurtulmak gereken bir eyi nasl anlayabilirsin ki?
imdiden yargladn, dinlemedin! Cinselliine bir ans tan.
Nasreddin Hoca'nn bir kad olduunu duydum. lk davas mahkemeye geldi ve bir taraf
dinledi. Sonra da, "Tamam, imdi kararm dinleyin" dedi. Mahkeme ktibi ard nk
kar taraf henz dinlememiti.
Nasrettin Hoca'ya doru eilip, "Efendim ne yapyorsunuz? Dier taraf dinlemediniz!"
dedi.
Nasreddin de dedi ki: "Ne demek istiyorsun, dier taraf m? Kafam m kartrmak
istiyorsun sen? imdi her ey net! Ve dier taraf dinlersem kafam karacak. O zaman
karar vermek ok zor olacak."
Ancak, o bir karar olacak m? Dier taraf dinlemedin bile. alar boyudur szde
azizlerini dinledin; onlarn sesi grdr. Onlarn tm seks enerjisi sekse kar yaptklar
konumalar haline gelmitir; onlar hep duydun. Hibir zaman kendi cinselliinin
sylediklerine ans tanmadn. Hayr, bu doru olmayacak, nyarglsn. Neden? Kim
bilir? Belki de braklmas gereken ey deildir. O zaman... ? Kim bilir? Belki de devaml
olarak tanmas gereken eydir. Ak ol. Ak olman dnda bir ey sylemiyorum.
Derin bir ekilde meditasyon yap. Seviirken, brak meditasyon hali ak eyleminin iine
nfuz etsin. zle! Ve birlikte yetitirildiin nyarglarn hepsini unut gitsin; sekse kar
olan tm bu koullanmalar seni daha ok sekse dkn yapyor ve o zaman da cinselliin
senin iin bir sorun olduunu dnyorsun. Seks enerjisinin kendisi sorun deildir.
Sapknl yaratan seks kart zihindir.
Tm dinler sapknlk kaynaklar olmulardr. Tm dinler derken Buda demek
istemiyorum, Mahavir demek istemiyorum, Krishna demek istemiyorum, sa ya da
Muhammed demek istemiyorum; takipiler demek istiyorum. Kaynak onlar olmutur;
ok byk bir kaynak. Ve gerekte ne oldu? Buda'y izlediler ve seksin kaybolmu
olduunu grdler, o yzden seksin kaybolmak zorunda olduu hkmne vardlar.
Sadece seks ortadan kalktnda bir Buda haline gelebilirsin; bunu hkm haline
getirdiler, bir kural yaptlar. Ve, bu her eyi yanl sraya koymaktr. Buda manevi
kaynana ulam olduu iin seks kaybolur, tersi deil. Seksi brakt iin bir Buda
olmamtr; Buda olmutur o yzden de seks ortadan kalkmtr. Ama insanlar dardan
Buda'ya bakm ve seksin kaybolduunu grmtr; o halde seksi brak ve bir Buda
haline gel. Buda parayla ilgilenmemitir, o halde onlar da, "Bir Buda haline gelmek
istersen parayla ilgilenme" diye dnmlerdir.
Ama bunlarn hepsi yanl yaklamlardr! Bu sebebi aramaktansa, sonucun sebep
olduunu dnmek, yanl anlamaktr. Sebep Budaln iindedir. O kendi manevi
varlna uyanmtr. Bir kii kendi manevi varlna uyandnda ylesine mutlulukla
dolar ki, seksi umursamaz bile. Baka birisinden gelen birka zevk an iin kim dilenir?
Kim dilenip durur? Bir imparator olduunda ve hazineye, iindeki sonsuz hazineye sahip
olduunda, sana birka zevk an vermesi iin bir kadndan istemeyeceksin, bir erkekten

istemeyeceksin. Ve sen onun dilendiini ve senin de dilendiini biliyorsun; ikisi de

dilenci taslaryla birbirinin nnde durmu iki dilenci: "Bana birka tane zevk an ver,
ben de sana birka tane zevk an vereceim." Ve ikisi de dilenci! Dilenciler nasl
verebilir?
Ama ben bunda yanl bir ey olduunu sylemiyorum. Budalk senin bana gelmedii
srece hepsi devam edecek; yanl bir ey yok. u an iin yarglama; yarglamak yanltr.
Sadece biraz daha gzlemci, daha ok kabul eder, enerjilerinle daha ok rahat hale gel.
Yoksa Hristiyan azizlerinin yzyllardr urat sorunlarla ban derde girecek.
ok nl bir Hristiyan azizi olan Jerome hakknda bir eyler duymutum. Bedenine o
kadar karyd ki her gn kendi bedenini krbalard. Bedeninden kanlar akard ve
binlerce kii bu byk ciddiyeti grmeye gelirdi. imdi her ikisi de hastadr: Jerome bir
mazoisttir ve bu muhteem olay grmeye gelen insanlar da sadisttir. nsanlara ikence
yapmak istiyorlar, ikence yapmak iin byk bir arzu duyuyorlar; yapamazlar ve bu
adam onu kendi kendine yapyor. Onlar bunu izlemekten ok mutlular. Her ikisi de
patolojiktir.
Jerome bedeni "aalk beden" olarak, "bok uval" olarak lanetlemitir. Kendi
maarasnda gzel kzlarn grntleri tarafndan eziyet edilmitir. Evlilie izin vermitir
ama ok gnlsz bir ekilde nk bu bakire retmenin tek yoludur. Sebep bakireler
retmektir, dnyadaki en mkemmel varlklar. O halde seks gerekli olan bir eytandr, bu
yzden evlenmeye izin vermitir; aksi taktirde bir gnahtr.
Dier bir adam skenderiyeli Clement, "Her kadn bir kadn olduu dncesiyle utantan
boulmaldr nk o cehenneme alan kapdr" diye yazd.
Bu insanlar beni hep artmtr. ayet cehenneme alan bir kapysa, o zaman hibir
kadn cehenneme giremez; hibir kap kendisine giremez. Erkek bir kadnn iinden
cehenneme girebilir, tamam; peki ya kadn? Doal olarak, onlarn hepsi cennette olmal!
Ya erkeklere ne demeli? ayet kadnlar cehenneme alan kapysa, o zaman erkeklerden
ne haber? nk bu metinler erkekler tarafndan yazlmtr ve bu azizler erkekti.
Aslnda kadnlar hibir zaman bu kadar evhaml olmamtr; o yzden birok kadn aziz
olduunu duymuyorsun. Onlar daha normal olmulardr, onlarn ayaklar daha ok yere
basar. Erkeklerin tescillenmi olduu kadar aptal deillerdir.
Onlar varlklarnda daha zarif ve kesizler, dnyada daha ok kklenmiler; daha
merkezdedirler. O nedenle skenderiyeli Clement gibi pek ok kadn duymuyorsun; onun
paralelinde bir kadn bulamazsn. Hibir kadn bir erkein cehenneme alan kap
olduunu sylememitir.
Ve kadnlarn hibir zaman mistik olmad doru deildir. Hayr, Meera vard, Rabiya
vard ve Kamir'deki Lalla vard ama onlar hibir zaman buna benzer bir ey
sylemediler. Aksine, Meera sevginin Tanrya alan kap olduunu sylemitir.
Ve dier bir aziz Origen kendisini hadm etmitir; katiller, intihar eilimli insanlar! Tm
bu bastrmalar Hristiyan dnyasnda ok byk bir patoloji yaratmtr. Bir rahibe,
Magdeburg'lu Mathilde Tanrnn elleriyle gslerini okadn hissetti. imdi niin
Tanrnn ban derde sokasn? Ama erkeklerden uzak durursan, o zaman fanteziler
yaratmaya balayacaksn. O zaman fantezilerine ok fazla ey koymak zorunda
kalacaksn. Bir dier rahibe Christine Ebner sa'dan hamile kaldna inand. Bakire

Meryem'le cinsel ilikiye girdiini ryalarnda gren keiler vard. Ve bu byk bask
yznden, manastrlar ve rahibe manastrlar szde eytani ruhlarn ziyaret meknlar
olmulardr. Bu eytanlar, ya aziz olmas muhtemel rahiplerin yatana atlayan succubi,
gzel kz ya da rahibelerin meditasyonlarn veya ryalarn blerek engelleyen incubi,
yakkl erkek ekline brnd. Hristiyanlkta ylesi bir patoloji ortaya kt ki, insanlar
her trden eyin hayalini grmeye balad. Ve pek ok rahibe mahkemelerde eytann
geceleyin gelip kendileriyle sevitiini itiraf etti. Hatta eytann fizyolojisini, ne trden
bir cinsel organ olduunu; atall olduunu ve bu sayede her iki delikten de girdiini
detaylaryla anlatmlardr.
Patolojik, hasta, nevrozlu olmu insanlar! Ve bu rahibeler mahkemelerde bir kez eytan
seninle sevitiinde bir daha hibir erkein seni asla tatmin edemeyeceini itiraf
etmilerdir; yle orgazmlar yaatr ki, o en byk ktr. Bu samalklar yalnzca
Hristiyanlkta gereklemedi, dnyann her tarafnda gerekleti. Ama Hristiyanlk
bunun en yce zirvesine ulat.
Ltfen, sekse kar olma; yoksa seksin tuzana daha ok ve daha ok deceksin. Ondan
kurtulmak istersen asla kurtulamayacaksn. Evet seks ortadan kalktnda onun ald
bir nokta vardr ama bu sekse karsn demek deildir. O sadece varlnn iinde daha iyi
kutsanmlklar bulduun zaman kaybolur, asla ncesinde deil. nce daha yksek olan
bulunmaldr, o zaman daha dk olan kendi kendine kaybolur. Bu senin hayatndaki
temel kural olsun: Asla daha dk olana kar olma; daha yksektekini ara. Asla daha
dk olana kar olma, daha ykseini ara ve yksek olan iinde doduu anda anszn
dk olana gsterdiin ilginin kaybolmu olduunu greceksin.
"Seksin iinden geerek onu brakmak mmkn m, gerekten mmkn m?" diye
soruyorsun.
Ben bunu demiyorum. Diyorum ki, ayet onun iinden geersen onu anlayabileceksin.
Anlamak zgrlktr, anlamak zgrletirir.
Ben sekse kar deilim, o yzden onu brakmak iin acele etme. Onu brakmak istersen,
nasl anlayabilirsin ki? Ve eer onu anlayamazsan hibir zaman kaybolmayacak! Ve
kaybolduunda seks varlndan kesilip atlmayacak, cinsellii olmayan bir varlk
olmayacaksn. Aslnda seks kaybolduunda hi olmadn kadar ok duyarl hale
geleceksin nk tm enerji varln tarafndan emilir.
Bir Buda senden daha ok duyarldr. Kokladnda, senin kokladndan daha youn bir
ekilde koklar. Dokunduunda, senin dokunduundan daha btn olarak dokunur.
ieklere baktnda, iekleri senin grebileceinden daha gzel olarak grr nk
cinsel enerji onun tm duyularna yaylmtr. Artk o sadece cinsel organlar etrafnda
blgesel olarak toplanmamtr, tm bedene yaylmtr. O nedenle, Buda ok gzeldir.
Zarafet bu dnyadan olmayan bu zarafet nereden geliyor? O sekstir; dntrlm,
gzellemi. O bir lotus ieine dnm olan senin lanetlediin ve ktlediin
amurun ta kendisidir.
O nedenle asla sekse kar olma; o senin lotus iein olacak. Ve seks gerekten
dntrldnde, o zaman, seksin Tanrdan sana verilmi olan ne muhteem bir dl
olduunu anlayacaksn. O senin tm hayatndr, o senin tm enerjindir. Dk
dzlemlerde, yksek dzlemlerde; o sahip olduun yegne enerjidir. O nedenle uzlamaz
atmalar tama, yoksa basklayc olursun. Basklayan bir insan anlayamaz. Ve

anlayamayan bir insan asla dnemez, asla iyi ynde deimez.

Sayfada Ara
H BTMEYEN BR YOLCULUK
Senin bilincin tm evrenden ok daha byktr. Sonsuz derecede snrszdr. "Yeter"
diyebilecein bir noktaya gelemezsin. Her zaman daha ok ve daha ou vardr. Her
zaman bymeye devam edebilme olana mevcuttur. Ve bymek, olgunlamak ylesine
gzel bir deneyimdir ki, onu durdurmay kim ister?
Biz her yoldan durduruluyoruz. Albert Einstein gibi muhteem bir bilim adam bile
zeksnn yzde on beini kullanmtr. Sradan insanlara ne demeli? Onlar hibir zaman
yzde beinden fazlasn kullanmazlar.
Bir dn, Einstein zeksnn yzde yzn kullanma kapasitesine sahip olsayd,
dnyaya hayal bile edilemeyecek zenginlikler sunard.
Ve ayet herkes bilincinin yzde yzn kullanyor olsa, o zaman kim cennete gidip de
u, tek nitelii temelinde psikolojik bir hastalk olan kendine eziyet etme konusunda usta
azizlerle, aptallarla, mazoistlerle yaamak isterdi ki?
Eer herkes zeksnn yzde yzn kullanrsa cenneti burada yaratabiliriz. Baka bir
yere gitmeye gerek yok. nsanlara istedii kadar uzun bir hayat, istedii kadar salkl bir
hayat verebiliriz. O kadar ok refah yaratabiliriz ki tpk hava gibi olur; kimsenin onu
biriktirmesine gerek olmaz.
Zekn kullanmak tam olarak olgunluun balangc demektir.
Farkndalk sadece bir yntemdir. lk olarak ne kadar zek kullandnn ya da hi
kullanp kullanmadnn farkna var. nan ve iman zek deildir. Onlar senin zekna
kar bir karar alyor. Farkndalk ne kadar zek kullandn izleyebilecein bir
yntemdir. Ve yalnzca bu izlemenin iinde kalarak greceksin ki fazla bir ey
kullanmyorsun. Farkndaln seni uyank tutacak pek ok yolu vardr. Onu
kullanabilirsin.
Farkndalk seni yzde yz zekna gtrecektir, seni neredeyse ilahi yapacaktr. Ve
farkndalk orada durmaz. Farkndalk senin zekn tamamen kullanmana yardmc olur.
Zek senin dar doru giden, seni dnyaya, nesnelere balayan yolundur. Zek sana
daha ok bilim, daha ok teknoloji verecektir. Aslnda, eer zekmz kullanabilirsek,
insann artk almasna gerek yoktur. Makineler neredeyse her eyi yapabilir. Ve sa gibi
ha omuzlarnda tayp durmana gerek yok. Bu aptalca.
Makineler her eyi yapabilir ve sen ilk kez klelikten zgrletin; aksi taktirde zgr
hissetmen sadece laftadr. Ama ekmeini kazanmak zorundasn, bir barnak yapmak iin,
ila iin, dier eyler iin biraz para kazanman lazm.
Yani sanki bamszmsn gibi grnr ama yle deilsin. Eski klelik artk mevcut
deil; imdi zincirlenmi deilsin ama grnmez zincirler mevcut; ocuklarn, yal
ebeveynlerin, hasta karn, iin.

nsan henz zgr deil. Sekiz saat alyor ve hl eve dosyalar tayor. Evde ge
saatlere kadar alyor, Pazar gnleri alyor. Yine de masasndaki dosyalar bymeye
devam ediyor ve bunun bir sonu da yok gibi. Herhangi bir ofise gir ve bu insanlar
greceksin, bu insanlarn masasn greceksin. Onlar zgr olarak adlandrabilir misin?
Tek bir olaslk var; her eyi yapabilecek bir sper teknoloji ve insanlar yaratc olmak
iin tamamyla zgr olacaklar. Gitarn alabilir, arkn syleyebilirsin. Resim yapabilir,
heykel yapabilirsin. Bu dnyay gzelletirecek bin bir tane ey yapabilirsin. Gzel
baheler, gletler yapabilirsin.
Bu dnyay gzel klmak iin yaplacak ok ey var. Eer bir Tanr varsa, Adem ile
Havva'y cennetten kovmann yanl olduunu; bu insanlarn ok daha iyisini yaptn
dnerek, o bile kskanmaya balayabilir. Eer bir Tanr varsa, bir gn kapn alp,
"eri girebilir miyim?" diye sormas srpriz olmayacak.
Farkndalk zekn serbest brakacak, seni olgunlatracak. Ve o zaman olgunluk
gelimeye devam eder.
Normalde sen sadece ihtiyarlarsn, bymezsin. htiyarlamak bir eydir, bymek ise
bambaka bir eydir. Tm hayvanlar yalanr: nsan dndaki hibir hayvan bymez.
htiyarlamak basite lmne yaklatn anlamna gelir; pek de nemli bir kazanm
deil. Bymek ise lmsz olan, bir sonu ya da balangc olmayan ebedi olan fark
etmek zere olduun anlamna gelir. Tm korku yok olur. Tm paranoya kaybolur.
lml deilsin.
htiyarlarken lmlsn. Byrken lmsz hale gelirsin. Pek ok ev deitireceini
bilirsin. Pek ok biim deitireceini bilirsin ama her biim gemitekinden daha iyi
olacaktr nk byyorsun, olgunlayorsun. Daha iyi biimleri, daha iyi bedenleri hak
ediyorsun. Ve sonunda, hibir bedene ihtiya duymayacan bir an gelir. Tm varolua
dalm saf bir bilin olarak kalabilirsin. Bu bir kayp deil, kazantr.
Lotus yaprandan okyanusun iine kayan bir iy tanesi... Zavall damlann
kaybolduunu, kimliini kaybettiini dnebilirsin. Fakat, bir de baka bir adan bak:
Damla okyanus haline geldi. O bir ey kaybetmedi, engin hale geldi. Okyanus gibi oldu.
Farkndalk ilk olarak senin zekn, sonra varln uyandracak, ondan sonra
olgunlamana yardm edecek, lmszlk farkndaln verecek ve nihayetinde de seni
btnle bir yapacak olan yntemdir.
OLGUNLAMAK SREKL DEVAM EDEN BR SRETR. Bir nokta yoktur, bir
noktal virgl bile hibir yerde yoktur... devam eder ve devam eder. Evren sonsuzdur;
senin olgunlama olasln da.
ok byk hale gelebilirsin... Bedeninle snrl deilsin.
Tm evrene yaylabilirsin ve tm yldzlar senin iinde olabilir. Ve "Evren burada sona
eriyor" yazan bir tabelann bulunduu bir yer yok. Bu mmkn deildir. O hi balamaz;
o hi bitmez.
Ve sen onun parassn. Sen hep buradaydn ve hep burada olacaksn. Sadece biimler
deiir ve biimlerin bir nemi yoktur. nemli olan iindekidir. O yzden bunu hatrla,
zellikle de kabn iindekinden nemli olduu Amerika'da. indeki kimin umurunda?
Kab gzel olmal.

Unutma, sen kap deilsin. Sen ieriksin. Biimler deiir, varln ayn kalr. Ve o
bymeye, olgunlamaya devam eder, daha da zenginlemeye devam eder.
Ve sen, "Olgunlamakla farkndalk arasndaki iliki nedir?" diye soruyorsun.
Farkndalk yntemdir; olgunlamaksa sonu. Daha ok farknda ol ve daha ok
olgunluun olacak; o yzden ben sana farkndal retiyorum ve olgunluktan
bahsetmiyorum. ayet farknda isen o gerekleecektir.
Farkndaln aamas vardr.
Birincisi, bedeninin farkna var; yrmenin, odun kesmenin yahut kuyudan su tamann.
Gzlemci ol, tetikte ol, farknda ol, bilinli ol. Her eyi yaayan bir l, bir uyurgezer,
uykusunda yryen biri gibi yapma.
Bedeninin ve hareketlerinin farkna vardktan sonra, daha da derine ilerle; zihnine ve
onun etkinliklerine: dncelere, hayallere, yanstmalara. Zihninin derinlemesine farkna
vardnda aracaksn.
Bedensel srelerinin farkna vardnda, orada da aracaksn. Elimi mekanik olarak
hareket ettirebilirim, elimi tam farkndalkla hareket ettirebilirim. Tam farkndalkla
hareket ettirdiimde, gzellik, zarafet vardr.
Farknda olmadan konuabilirim. Hatipler, konumaclar vardr... hi hitap bilmem; hibir
zaman konuma sanatn renmedim nk bana aptalca geliyor. Syleyecek bir eyim
var ve bu yeterlidir. Ama sizinle tam farkndalkla konuuyorum, her szck, her
sessizlik... ben bir hatip, bir konumac deilim.
Ama konumann farknda olduunda bir sanata dnr. iirin ve mziin nanslarn
edinir. Farkndalkla konuursan bunun olmas kanlmazdr. O zaman her mimiin, her
szcn kendisine ait bir gzellii vardr. Zarafet vardr.
Zihnin farkna vardn zaman ok daha byk bir srprizin iindesindir. Daha ok
farkna vardka, raylarn zerinde daha az dnce hareket eder. Eer yzde yz dnce
varsa, hi farkndalk yoktur. ayet yzde bir farkndalk varsa, sadece yzde doksan
dokuz orannda dnce vardr, kesin olarak orantldr. Yzde doksan dokuz
farkndaln olduunda, sadece yzde bir dnce olur nk o ayn enerjidir. Daha
farknda olduka, dnceler iin enerji kalmaz, onlar lp gider. Yzde yz farknda
olduunda, zihin kesin bir sessizlie brnr. te bu daha da derine inmek iin doru
zamandr.
nc adm: duygularn, ruh hallerinin, hislerin farkna var. Dier bir deyile nce
beden; onun hareketleri; ikinci olarak zihin; onun etkinlikleri; ncs, kalp ve onun
ilevleri.
Kalbe ilerlediinde ve farkndaln oraya getirdiinde, yine bir srpriz! Tm iyi eyler
byr ve tm kt eylerse kaybolmaya balar. Sevgi byr, nefret kaybolur. Merhamet
byr, kzgnlk kaybolur. Paylam byr, hrs kaybolur.
Kalbinin farkndal tamamlandnda, son ve en byk srpriz: Hibir adm atmak
zorunda deilsin. Bir kuantum sramas kendiliinden gerekleir. Kalbinden kendini
anszn varlnn iinde, tam merkezde bulursun.
Orada sen sadece farkndalnn farkna varrsn, bilinliliin bilincinde olursun.
Farknda olunacak ya da bilincinde olunacak baka hibir ey yok. Ve bu nihai saflktr.

Benim aydnlanma dediim ey budur.

Ve bu senin doutan sahip olduun hakkndr! Karrsan sadece sen sorumlusun.
Sorumluluu kimseye atamazsn.
Ve o kadar doal ve basit ki sadece balaman gerek.
Sadece ilk adm zordur. Tm yolculuk basittir. lk adm neredeyse yolculuun yarsdr
diye bir laf vardr.
-&-