Napredni finansijski menadment

Tema : Trini (berzanski)

indeksi
Uradili :
Edin Hodi
Duko Miti
Vedad Hindija
Alija Pandur
Adin Trgo

Prof. Dr. Adnan Rovanin

Pojam i znaaj berzanskih indeksa :

Berzanski indeksi postali nezamjenjivo sredstvo
za iskazivanje kretanja trine vrijednosti
pojedinih VP.
Pod berzanskim indeksom podrazumjeva se
pokazatelj kretanja berzanskih cijena VP.
U makroekonomskoj sferi znaajan pokazatelj
stanja privrede i odnosa na tritu.
U mikroekonomskoj sferi znaajan kriterij za
donoenje odluke o ulaganju u odreene VP.

 Da bi indeks bio autoritativan mora

zadovoljavati sljedee kriterije :
- da sadri elemente koji potpuno i
ravnomjerno odraavaju sve bitne elemente
konkretnog trita
- da bude transparentan i sadri jasne,
precizne i tane podatke.
Osnovna funkcija je izvjetajno
prognostika, te treba da budu objektivni
indikatori kretanja VP na berzi.

Vrste berzanskih indeksa :

U zavisnosti da li ih objavljuju nadleni organi
berze ili ne razlikuju se :
- Slubeni berzanski indeksi
- Privatni berzanski indeksi
Slubene indekse objavljuju slubeni organi
berze.
Neslubene indekse objavljuju uesnici na
berzi, brokerske firme (Salomon Brothers,
Merill Lynch, J.P. Morgan itd.)

 U zavisnosti da li mogu biti predmet

berzanske trgovine razlikuju se :
- Indeksi kojima se ne moe trgovati
- Indeksi kojima se moe trgovati
Indeksi kojima se ne moe trgovati su
klasini indeksi koji slue za orijentaciju i
odluivanje.
Indeksi kojima se moe trgovati nisu
brojni, predmet su poslovnih transakcija u
raznim varijantama fjuers i opcijskih
ugovora.

U zavisnosti od naina raunanja razlikuju se :

Cjenovni ponderisani ili neponderisani indeksi
Vrijednosno ponderisani indeksi
Cjenovni indeks je determinisan jedino cjenom
dionice.
Rauna se zbrajanjem tekuih cijena dionica
koje ulaze u indeks i djeljenjem te sume sa
brojem dionica ili djeliocem (divizorom) kojim se
vri prilagoavanje ili korekcija.
Najpoznatiji indeks ove grupe je Down Jones
Indusrtial Average (DJIA)

 Vrijednosno ponderisani indeksi se raunaju kao

odnos sadanje trine vrijednosti i vrijednosti iz
baznog perioda.
Bazna vrijednost se generie izvoenjem
poetne ukupne trine vrijednosti svih dionica
(tr. vr. =broj dionica x tekua trina cijena) i
dodjeljuje joj se indeksna vrijednost 100.
Zatim se rauna sadanja trina vrijednost, te
se uporeuje sa baznom i odreuje promjena
indeksa.
Vrijednost indeksa zavisi od cijene kao i broja
vrijednosnih papira.

 Kod vrijednosno ponderisanih indeksa

kompanije sa veim brojem dionica i veom
cijenom znaajnije utiu na promjene
vrijednosti indeksa od manjih kompanija.
Indeski ove grupe se mnogo brojniji a
najpoznatiji su S&P 500, NASDAQ itd.

Dow Jones Industrial Average

DJIA, DOW30, the DOW
Indeks kreirao Charles Dow 1896 godine
U poetku obuhvatao 12 akcija
Danas indeks ine 30 blue chip kompanija iz
SAD-a
Najstariji indeks u SAD koji i danas postoji

Dow Jones Industrial Average

DJIA - cjenovno ponderisan indeks
U poetku DJIA izraunavan kao prosti prosjek
akcija koje su se nalazile u indeksnoj korpi
Danas se DJIA izraunava tako to se prosjena
cijena 30 akcija dijeli sa odreenim brojem, koji
se naziva djelilac ili divizor

Kompanije koje ulaze u sastav

indeksa

S&P 500
GSPC, SPX
Indeks kreirala firma Standard i Poors
Uveden 1957 godine
Dio irih indeksa S&P 1500 i S&P Glodal 1200
Zvijezda vodilja amerike ekonomije

S&P 500
Komponente S&P 500 bira odbor
Ukljuuje nekoliko kompanija koje imaju
sjedite izvan SAD-a
U prolosti vrijednosno ponderisan index
Danas indeks uravnoteen preko likvidnosti

Sastav indeksa S&P 500

DAX

Index za Njemako trite kapitala

Index frankfurtske berze
Uveden 1. jula 1988. godine
Nasljednjik Indexa BZ-Index koji datira jo
od 1950. godine
Sadri 30 Blue Chip korporacija
Najvea vrijednost 2008. godine

Kretanje DAX 2010. godina

Kretanje DAX 5 godina

FTSE

Financial Times Stock Exchange

FTSE 100 Index najpoznatiji
FTSE 100 je predstavljen 1984. godine
Sadi 100 Blue Chip korporacija

Kretanje FTSE 2010. godina

Kretanje FTSE 5 godina

Komparacija DAX, FTSE, DOW

Jones

NASDAQ
-NASDAQ je Amerika elektronska berza dionica sa
sjeditem u New Yorku. Vlasnik i operator je The Nasdaq
Stock Market, ije se dionice prodaju na vlastitoj berzi pod
znakom NDAQ, s poetkom u 2002. Glavni direktor je Robert
Greifeld.
-NASDAQ je najvea elektronska berza u Sjedinjenim
Amerikim Dravama, sa otprilike 3.300 kompanija, u
prosjeku izmjenjuje vie dionica po danu nego druge
amerike berze.
-Kad je poela s radom 8. februara 1971. god. bila je prva
svjetska elektronska berza dionica, ali i nasljednik over-thecounter (OTC) sistema trgovanja, tj. vanberzanskog
trgovanja, a jo uvijek se uobiajeno naziva OTC-om.

-Tokom godina, NASDAQ je postao vie od berze zbog

trgovanja i opseznog izvjetavanja, a ujedno je bio i prva
berza u Sjedinjenim Amerikim Dravama za oglaavanje za
iru javnost, s naglaskom na NASDAQ-dionikim drutvima i
zatvaranja s izjavom da je NASDAQ "trite dionica za
sljedeih stotinu godina."
-1992. se pridruzio Londonskoj berzi u obliku prve
interkontinentalne povezanosti trita vrijednosnih papira.
- 17. jula. 1995. NASDAQ index je po prvi put zatvorio dan
iznad 1000$, a svoju najveu razinu je dosegnuo 10. marta
2000. kada se popeo na 5.132,52$. U jednoj godini index je
pao ispod polovine i jo uvijek je ispod polovine svoje
najvee vrijednosti.
-1998. g. spajanjem sa American Stock Exchange formirao
NASDAQ-Amex Market Group, a do poetka 21. stoljea
ona je postala najvea elektronska berza (u smislu dolar
vrijednost i udio volumena) u Sjedinjenim Dravama

NIKKEI
-Tokijska berza - TSE je osnovana 1878. god. Na njoj se
trguje preteno domaim hartijama od vrijednosti. Na ovoj
berzi uestvuju kako velike kompanije i banke tako i sitni
dioniari. Najznaajniji indeks akcija je NIKKEI 225 ija je
polazna osnova 1949. god. i zasniva se na prosjenom
kotiranju dionica oko 225 preduzea.
-Nikkei 225 Stock Average ili jednostavno Nikkei je vodei i
najznaajniji indeks na japanskom finansijskom tritu. Rije
je o cjenovno ponderisanom indeksu koji obuhvata 225
japanskih blue chip (trini lideri u svom sektoru) kompanija.
-Indeks Nikkei 225 je ponderirani prosjek 225 najveih
japanskih poduzea uvrtenih u kotaciju burze u Tokiu.
Nikkei Index Tokijske berze se najvie posmatra od svih
azijskih indeksa, jer je pravi reprezent azijskog trzita
vrijednosnih papira.

-Izraunava se vrsi dnevno od 1971.god. a revizija

jednom godinje i to od strane Nihon Keizai Shimbun
novina po ijem je skraenom nazivu, Nikkei, indeks i
dobio ime. Nikkei ukljuuje 225 dionica Tokyo Stock
Exchange ime predstavlja stanje na japanskom
tritu.
-Uzrokovano finansijskom krizom, TSE je doivjela
najgoru godinu ikada (2008), sa padom prosjene
vrijednosti akcija indeksa Nikkei 225 od 42 %.
-Nikkei nastavlja sa umerenim slabljenjem ali je tim
tempom u ponedeljak stigao do najnie vrednosti u
2010

Indeksi na Ljubljanskoj berzi

Slovene Stock Exchange Index mjeri stanje
cjelokupnog slovenakog trita vrijednosnih
papira, usmjeren prvenstveno na dionice
najveih i najlikvidnijih kompanija;
Slovene Blue Chip Index ukljuuje samo
najlikvidnije dionice na LJSE
Investment Funds Index,
Bond Index

BERZANSKI INDEKSI U BIH

Indeksi na SASE
Bosnian Investment Fund Index (BIFX)
SASX-10

Indeksi na BLSE
Berzanski indeks Republike Srpske (BIRS)
Indeks investicionih fondova Republike Srpske (FIRS)
Indeks preduzea Elektroprivrede RS-a (ERS10)

BIFX Bosnian Investment Fund

Index
Prati kretanje kurseva investicionih fondova
listiranih na SASE
Ponderisan trinom kapitalizacijom dionica
Formula prema kojoj se rauna:
n

BIFX

p
i 1
n

p
i 1

i ,t

qi , R

i ,0

qi , R

1000 C t

Struktura BIFX-a prema ueu u indeksu

Emitent

Red
broj

Uee u indeksu

1.

Big d.d. Sarajevo

25,6301%

2.

Mi-Group d.d. Sarajevo

11,5584%

3.

Prof-Plus d.d. Sarajevo

10,3986%

4.

Naprijed d.d. Sarajevo

10,2338%

5.

Eurofond-1 d.d. Tuzla

7,7521%

6.

Bosfin d.d. Sarajevo

7,7386%

7.

Crobih Fond d.d. Mostar

6,4143%

8.

Bonus d.d. Sarajevo

6,1500%

9.

Herbos Fond d.d. Mostar

5,8676%

10.

Fortuna Fond d.d. Biha

4,7043%

11.

Prevent-Invest d.d. Sarajevo

3,5522%

SASX-10
Prati kretanje kurseva dionica emitenata na
slobodnom tritu SASE
ine ga:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.

JP ''Elektroprivreda'' d.d. Sarajevo

''BH-Telecom'' d.d. Sarajevo
JP ''Elektroprivreda HZHB'' d.d. Mostar
''Energoinvest'' d.d. Sarajevo
''Fabrika duhana Sarajevo'' d.d. Sarajevo
''Bosnalijek'' d.d. Sarajevo
''Sarajevo-osiguranje'' d.d. Sarajevo
''Energopetrol'' d.d. Sarajevo
''ABS-Banka'' d.d. Sarajevo
''Hidrogradnja'' d.d. Sarajevo

BIRS Berzanski indeks Republike

Srpske
Cjenovni, teinski indeks (ponderisan trinom
kapitalizacijom)
Opti i posebni uslovi za uvrtavanje dionica u
sastav BIRS-a
Formula za raunanje:
n

BIRS

p
i 1
n

p
i 1

i ,t

qi , R

i ,0

qi , R

1000 C t

Struktura BIRS-a
1. Telekom Srpske Banja Luka
2. Hidroelektrane na Trebinjici
3. Hidroelektrane na Drini
Viegrad
4. R i Te Gacko
5. R i Te Ugljevik
6. Rafinerija nafte Bosanski Brod
7. Elektrokrajina Banja Luka
8. Hidroelektrane na Vrbasu
M.Grad
9. Rafinerija ulja Modria
10. NLB Razvojna banka B. Luka
11. Bira Zvornik
12. Nova banka Bijeljina
13. Elektro-Bijeljina

14. Elektro Doboj

15. eljeznice RS Doboj
16. Elektroprivreda Pale
17. Banjaluka pivara Banja Luka
18. Vitaminka Banja Luka
19. Trnica Banja Luka
20. Elektrohercegovina Trebinje
21. Boksit Milii
22. ZTC Banja Vruica
23. Jelingrad livnica elika Banja
Luka
24. Kosig Dunav Osiguranje
Banja Luka
25.Metal Gradika

FIRS Indeks investicionih fondova

Republike Srpske
Teinski, cjenovni indeks
ine ga:
1. BLB ProfitBalkan Investment
2. Bors Invest Fond
3. Euroinvestment Fond
4. Aktiva Invest Fond
5. Invest Nova Fond
6. Jahorina Kon. Invest
7. Kristal Invest
8. Polara Invest Fond
9. Privrednik
10. VB Fond
11. VIB Fond
12. Zepter Fond

ERS10 Indeks preduzea

Elektroprivrede RS-a
ini ga 10 preduzea Elektroprivrede Republike
Srpske koja se bave proizvodnjom i distribucijom
elektrine energije:
1. Elektrodistribucija AD Pale
2. Elektrokrajina AD Banja Luka
3. Elektrohercegovina AD Trebinje
4. Elektro-Bijeljina AD Bijeljina
5. Elektro Doboj AD Doboj
6. Hidroelektrane na Drini AD Viegrad
7. Hidroelektrane na Vrbasu AD M. Grad
8. Hitroelektrane na Trebinjici AD Trebinje
9. R i Te Gacko AD Gacko
10. R i Te Ugljevik AD Ugljevik

Kretanje indeksa na SASE i BLSE

FIRS vs. BIFX
BIRS vs. SASX-10

Period
30.avg.07

8.avg.07

17.jul.07

25.jun.07

1.jun.07

7.maj.07

10.apr.07

15.mar.07

20.feb.07

26.jan.07

26.dec.06

27.nov.06

30.okt.06

28.sep.06

31.avg.06

3.avg.06

6.jul.06

6.jun.06

8.maj.06

3.apr.06

2.mar.06

Vrijednost

Kretanje BIRS-a i SASX-10

(mart 2006. august 2007.)

7.000,00

6.000,00

5.000,00

4.000,00
BIRS

3.000,00
SASX-10

2.000,00

1.000,00

0,00

Period
30.jul.07

20.jun.07

8.maj.07

22.mar.07

8.feb.07

19.dec.06

31.okt.06

11.sep.06

24.jul.06

31.maj.06

3.apr.06

8.feb.06

13.dec.05

24.okt.05

5.sep.05

18.jul.05

25.maj.05

24.mar.05

11.jan.05

Vrijednost

Kretanje FIRS-a i BIFX-a

(januar 2005. august 2007.)

14.000,00

12.000,00

10.000,00

8.000,00
FIRS

6.000,00
BIFX

4.000,00

2.000,00

0,00

INDEX BIH TRITA BIHnex-15

Obuhvata 15 kompanija sa SASE i BLSE
Cjenovni indeks, ponderisan prema trinoj
kapitalizaciji
Osnovni kriterij za ulazak u sastav indeksa
promet na berzi
Sekundarni kriteriji broj transakcija i broj
dionica kojima se trgovalo u prvoj polovini 2007.
Bazni period 27. juli 2005.

Struktura BIHnex-15
Red
broj

Emitent

Promet

1. Big d.d. Sarajevo

68.255.750,64

2. Bosnalijek d.d. Sarajevo

60.950.484,00

3. Fabrika duhana Sarajevo d.d. Sarajevo

56.900.558,55

4. Energoinvest d.d. Sarajevo

44.661.021,22

5. BH-Telecom d.d. Sarajevo

41.937.179,444

6. Rafinerija nafte d.d. Bosanski Brod

41.483.720,34

7. Hidrogradnja d.d. Sarajevo

37.163.510,61

8. Elektroprivreda d.d. Sarajevo

33.026.311,39

9. Telekom Srpske d.d. Banja Luka

31.107.385,32

10. PIF Zepter fond d.d. Banja Luka

26.765.557,05

11. Energopetrol d.d. Sarajevo

25.053.392,46

12. PIF Kristal Invest fond d.d. B. Luka

21.966.255,00

13. R i Te Gacko d.d. Gacko

21.355.042,06

14. Rafinerija ulja d.d. Modria

14.302.468,09

15. Bira d.d. Zvornik

13.175.151,61

 Formula za raunanje:
15

BIHnex 15

p
i 1
15

p
i 1

i ,t

qi , R

i ,0

qi , R

1000

Prilagoavanje broja dionica

.2
00
7

.2
00
7

Datum
.2
00
7

.2
00
7

.2
00
7
6.
9.
20
07
11
.9
.2
00
7
14
.9
.2
00
7

3.
9

24
.8
.2
00
7
29
.8
.2
00
7

21
.8

16
.8

13
.8
.2
00
7

.2
00
7

.2
00
7

8.
8

3.
8

10
.7
.2
00
7
13
.7
.2
00
7
18
.7
.2
00
7
23
.7
.2
00
7
26
.7
.2
00
7
31
.7
.2
00
7

5.
7

2.
7

Vrjednost

Kretanje BIHnex-15
(02. juli 14. septembar 2007.)

3.150,00

3.100,00

3.050,00

3.000,00

2.950,00

2.900,00

2.850,00

2.800,00

2.750,00

2.700,00

2.650,00

2.600,00

2.
7.
20
07
.
5.
7.
20
07
10
.
.7
.2
00
7.
13
.7
.2
00
7.
18
.7
.2
00
7.
23
.7
.2
00
7.
26
.7
.2
00
7.
31
.7
.2
00
7.
3.
8.
20
07
.
8.
8.
20
07
.
13
.8
.2
00
7.
16
.8
.2
00
7.
21
.8
.2
00
7.
24
.8
.2
00
7.
29
.8
.2
00
7.
3.
9.
20
07
6.
9.
20
07
11
.9
.2
00
7
14
.9
.2
00
7

Vrijednost

Kretanje SASX-10, BIRS-a i BIHnex-15

(02. juli 14. septembar 2007.)

6.000,00

5.000,00

4.000,00
SASX-10

3.000,00
BIHnex-15

BIRS

2.000,00

1.000,00

0,00

Datum

Kretanje BIFX-a. FIRS-a i BIHnex-15

(02. juli 14. septembar 2007.)
12.000,00

10.000,00

8.000,00

6.000,00

BIFX
BIHnex-15

4.000,00

2.000,00

Datum

9.
2

00
7

07
12
.

6.
9.
20

31
.

8.
2

00
7.

00
7.

27
.8
.2

00
7.
8.
2

21
.

00
7.

07
.

15
.8
.2

9.
8.
20

07
.
3.
8.
20

07
.
.2
0

07
.
30
.7

.2
0

24
.7

18
.

7.
2

00
7.

00
7.

07
.

12
.7
.2

.2
0

6.
7

.2
0

07
.

0,00

2.
7

Vrijednost

FIRS

Znaaj BIHnex-15
Jedinstveni indeks BiH trita
Najvei znaaj sa stanovita investitora

ZAKLJUAK
Indeksi veoma vani pokazatelji stanja na
tritima irom svijeta
Znaajan kriterij za donoenje odluka od
ulaganju u odreene vrijednosne papire.
Specifina situacija u BiH trite kapitala jo
uvijek na poetnom nivou
Kretanje indeksa na BiH berzama ima isti trend
Neracionalno i nepotrebno imati 2 berze na
ovako malom tritu

Hvala na panji !!!