Cara Hidupan Melindungi Diri daripada Musuh dan Iklim

1.

Tumbuhan

Struktur/Cara Perlindungan
Berduri tajam
Berbau busuk
Bergetah
Berkulit tebal dan keras

2.

Haiwan

Struktur/Cara Perlindungan
Bercangkerang keras
Berkuku tajam
Badan bersisik keras
Tanduk yang tajam dan keras

3.
4.

Contoh tumbuhan
Nanas, durian, pokok bunga ros
Buah petai, jering, bunga tahi ayam
Buah nangka, pokok keladi, pokok getah, pokok
betik
Buah kelapa, buah durian, buah getah

Contoh tumbuhan
Penyu, kura-kura, ketam
Helang, kucing, harimau, singa
Tenggiling, buaya
Rusa jantan, lembu jantan, kambing jantan

Selain daripada mempunyai sifat-sifat khas dalam bentuk penyesuaian fizikal

pada bahagian-bahagian tertentu pada badan, haiwan juga menunjukkan
sifat-sifat khas dalam bentuk perlakuan tertentu.
Jadual berikut menunjukkan perlakuan haiwan tertentu sebagai perlindungan
diri.

Sifat khas
Penyamaran :

Contoh haiwan
Sumpah-sumpah, kuda belang,
beluncas.

Warna atau corak pada badan yang

hampir menyerupai keadaan
sekeliling
Menggulungkan diri :
Tenggiling, ulat gonggok
Menggulungkan diri menjadi bebola
yang sukar dibuka atau
menggulungkan diri dan berpurapura mati
Mengeluarkan bau yang busuk :
Bau yang busuk akan menyebabkan

Pepijat, lipas, skunk

musuh lari
Mempunyai sengat atau racun
berbisa :

Ular, tebuan, lebah, lipan, kala

jengking

Sengat atau racun boleh

menyakitkan atau membunuh
musuh.
Menyorok :
Menyembunyikan diri dalam lubang
atau cankerang supaya tidak
kelihatan oleh musuh
Deria penglihatan yang mempunyai
medan yang luas iaitu hampir 360
atau pendengaran yang tajam :
Membolehkan haiwan mengesan
musuh dan melarikan diri

4.

Siput babi, kura-kura, tikus

Arnab, ayam, rusa (medan

penglihatan yang luas), kucing, anjing
(pendengaran yang tajam)

Untuk melindungi diri daripada iklim yang tidak sesuai atau cuaca yang buruk
haiwan mempunyai sifat-sifat khas tertentu seperti berikut:

Sifat khas
Lapisan lemak yang tebal :

Contoh haiwan
Ikan paus, singa laut

Lapisan lemak berfungsi sebagai penebat

haba untuk mengurangkan kehilangan haba
ke persekitaran dalam iklim yang sejuk
Bulu yang tebal :

Biri-biri, beruang kutub

Bulu yang tebal memerangkap lapisan udara

yang akan menghalang haba terbebas ke
persekitaran
Berhibernasi :
Tupai, beruang, ular
Tidur sepanjang musim sejuk untuk
mengurangkan penggunakan tenaga
Mempunyai bonggol untuk menyimpan air :

Unta

Membekalkan air dalam iklim yang panas

seperti gurun
Kulit berlipat-lipat dan berkedut :

Gajah dan badak sumbu

Untuk menambahkan luas permukaan bagi

membebaskan haba ke persekitaran dalam
cuaca yang panas

LATIHAN
A.

Pilih jawapan yang paling tepat.

1.

Pokok semalu apabila disentuh akan menguncupkan daunnya, ini

menunjukkan daun pokok semalu
A
bergerak balas terhadap cahaya.
B
bergerak balas terhadap sentuhan.
C
telah kering dan layu.
D
berbatang lembut.

2.

Akar tumbuhan bergerakbalas terhadap

A
cahaya matahari.
B
serangga dalam tanah.
C
air dalam tanah.
D
tiupan angin.

3.

Di antara berikut tumbuhan manakah yang beracun bagi mengelakkan diri

dari serangan musuh?
A
Paku pakis
B
Cendawan
C
Pokok betik
D
Pokok tebu

4.

Pokok yang besar dan tinggi seperti pokok angsana mengelakkan diri dari
tumbang apabila ditiup angin kencang dengan cara
A
berbatang keras.
B
berdaun lebat.
C
berakar serabut.
D
berakar tunjang.

5.

Haiwan berikut menyamar diri bagi mengelak serangan musuh kecuali

I
kerang.
II
belalang.
III
rama-rama.
IV landak.
A
B
C
D

B.

I sahaja
I dan III sahaja
I dan IV sahaja
II dan III sahaja

Isi tempat kosong dengan jawapan yang betul.

1.

2.

3.

Nyatakan empat cara haiwan melindungi diri dari musuh.

(a)

_____________________________________________________

(b)

_____________________________________________________

(c)

_____________________________________________________

(d)

_____________________________________________________

Nyatakan empat cara tumbuhan melindungi diri daripada musuh.

(a)

_____________________________________________________

(b)

_____________________________________________________

(c)

_____________________________________________________

(d)

_____________________________________________________

Terangkan fenomena-fenomena yang berikut:

(a)

Anjing menjelirkan lidahnya pada hari yang panas.

_____________________________________________________

(b)

Kucing menjilat-jilat bulunya pada hari yang panas.

_____________________________________________________

(c)

Cicak menanggalkan ekornya apabila diganggu oleh musuh.

_____________________________________________________