Reforma

Krkesat

Fleckenstein:
Jam optimist,
do t
miratohet
shum shpejtf. 7

Fenomeni

Azilkrkuesit
shqiptar,
situat
shqetsuese
n Holand f. 7

f. 6

T huajt q kan gjetur

parajsn n Shqipri

N Shqipri mendohet se jetojn rreth 20,000

shtetas italian qe punojn kryesisht n restorante,
call center ose kan krijuar siprmarrje t vogla
adresa:
rruga Abdi Toptani,
Tiran
e-mail:
frymaere.gazeta@gmail.com
drejtor: Alfred Cako
tel: 04 22 42 444

mimi:

30 lek

Gazet informative, politike, ekonomike, sociale, kulturore Viti 3, nr. 129 . E premte, 22 prill 2016

Selia e re/ FRD mbledh drejtuesit lokale

Topi: Parsore politika pr Shqiprin

FRD: Fuqizohen strukturat,ndryshim rrnjsor n aktivitetin e saj politik

f. 2

fokus

f. 4

N vendin tim,
n vendin tnd, t
gjith t marrt...
kan nj kuvnd!
nga Ilir Koro

ekonomi

f. 8-9

Raporti i BMI-Fitch:
Deficiti i lart
tregtar sht rrezik
pr Shqiprin

Libri

f. 10-11

Pedagogt
francez. Rrfimi
trondits,
si ishin studentt
shqiptar t 80-s

Sport

f. 14

Prezantohet
projekti i
stadiumit t ri,
kushton
50 milion euro

fryma e re

22 prill 2016

politik

Fryma e Re Demokratike mbledh

kryetart e degve n Selin e Re

Topi: FRD sht pr

progresin e vendit
Do t kemi mbledhjen e Kryesis dhe Asambles n ditt
n vijim dhe do t japim sinjale publike pr kt gj

ryma e Re Demokratike
mblodhi dje n mesdit
n nj takim kryetart e
degve n t gjith vendin n selin e re n Tiran. Qllimi i takimit, prve inagurimit
t ambienteve t reja t FRD, ishte
edhe pr t marr nj informacion
pr situatn e FRD n degt n
rrethe si dhe pr t analizuar
situatn politike e ekonomike
n vend. Kryetari i FRD, Bamir
Topi, u shpreh n fjaln e tij
prpara kryetarve t degve se
Fryma e Re Demokratike do t
intensifikoj komunikimin politik
me antarsin e saj, por edhe
me qytetart shqiptar n trsi.
Topi tha se zgjedhjet parlamentare
jan nj vit larg dhe FRD do t nis
angazhimin politik. Po shkojm n
mesin e 2016-s. Nj vit m pas jan
zgjedhjet dhe t arrish rezultate
t mira n zgjedhje, do t thot t
punosh n disa plane. T punosh
edhe n planin e komunikimit dhe
bashkpunimit politik, t punosh
fort n nivelin e strukturave, t
organizosh takime n mnyr q

Po shkojm n mesin
e 2016-s. Nj vit m pas
jan zgjedhjet dhe t
arrish rezultate t mira
n zgjedhje, do t thot t
punosh n disa plane
ne t kapim n t gjith Shqiprin
nj komunikim intensiv me t
gjith njerzit. Ata q kan nj
lloj besimi tek ne, varet edhe nga
puna e gjithsecilit prej jush, sesi
e organizoni takimin, u shpreh
Topi. Kreu i FRD paralajmroi
thirrjen e mbledhjes s Asambles
dhe Kryesis n ditt n vijim pr
qndrimet e saj n raport me disa
zhvillime si brenda koalicionit si
sht respektimi i marrveshjes
me mazhorancn, por edhe pr
situatn politike e ekonomike t
vendit. Do t kemi mbledhjen e
Kryesis dhe Asambles n ditt n
vijim dhe do t japim sinjale publike pr kt gj. Ne kemi interes t
dim se far ndodh dhe far do t
ndodh me kampin ton, tha Topi.
M tej kryetari i FRD-s deklaroi se

sht nj betej e madhe prpara

pr t diskutuar pr historin e
sistemit zgjedhor n Shqipri. Topi
vuri n vukje se FRD do ti kushtoj nj histori t jashtzakonshme
sistemit zgjedhor. Sipas tij, votat n
Shqipri vidhen dhe deformohen.

N aleanc ne u futm pr
qllime imediate sepse nuk kishim
mundsi pr t hyr n koalicion,
sepse i till sht sistemi. Dhe e
dyta, q do t gjejm mbshtetjen
pr ligjin zgjedhor dhe reformimin
e shtetit ligjor, shtoi kreu i FRD.

Sekretari i Prgjithshm, Gazmend Oketa

Selia e re, FRD do

t rritet edhe m shum
S

ekretari i Prgjithshm i FRD, Gazmend Oketa e cilsoi si

moment t veant inaugurimin e selis s re. Sipas tij, n
kto ambiente FRD do ta ket m t leht ushtrimin e funksionit t saj politik. Krahas ambienteve t reja, ai tha se sht domosdoshmri nisja e takimeve n terren
pr t maksimalizuar votat pr FRD. Q
nga ky moment FRD do t jet n zyrat
e reja dhe shpresojm shum q t na
ec mbar. Si e shikoni jemi sistemuar
shum m mir nga sa ishim n zyrat e
vjetra. Pak nga pak kaluan katr vite dhe
pas nj jave afrsisht sht edhe prvjetori i themelimit t FRD. Dikujt mund ti
duken pak e dikujt tjetr shum, por jn
katr vite q t gjith sbashku jemi prpjekur e kemi punuar pr t ngritur kt
subjekt q sht Fryma e Re Demokratike. Kto ambiente t reja do t na ndihmojn q ta bjm m mir punn ton
ktu n qendr, theksoi Oketa, ndrsa
cilsoi t nj rndsie t veant nisjen e takimeve dhe kontaktet
me njerzit n terren.

Sekretari Organizativ, Sali Shehu

Mirserdht n
shtpi. Kjo sht shtpia
jon e cila u kthye n
identitet

FRD, shpresdhnse pr
votuesit n zgjedhjet e ardhshme
S
ekretari Organizativ i Fryms s Re Demokratike, Sali Shehu,
u shpreh se selia e re e FRD sht nj ogur i mir pr rritjen e
peshs s saj politike. Rikthimi n shtpi, si e quajti Shehu, sht
nj dshmi e fort se FRD do t jet forca e qendrs s djatht dhe
do t jet shpresdhnse pr votuesit n zgjedhjet e ardhshme.
Mirserdht n shtpi. Kjo sht shtpia jon e cila u kthye n identitet. Kjo t merret si nj rast shum i mir pr tu thn njerzve se
FRD do t jet forca e qendrs s djatht, si shpresdhnse pr
votuesit n zgjedhjet e ardhshme. Keni t gjith drejtn e zotit pr
ti thn gjikujt q kemi nj seli t re dhe do kush q mendon se e
djathta ka aspirat pr pushtet e ka dern e hapur, u shpreh Shehu.

fryma e re

22 prill 2016

politik

Kreu i FRD ngriti shqetsimin se shum gjra spo shkojn mir

n Shqipri dhe pr kt ai bri prgjegjs Kuvendin

Ceremonia / FRD kremton javn e ardhshme 4-vjetorin e themelimit

Bamir Topi: Ftojm t gjith antarsin n fest

P

as pak dits Fryma e Re Demokratike do t

festoj 4-vjetorin e themelimit t saj. Kreytari
i FRD, Bamir Topi, krkoi nga kryetart e degve
n mbledhjen e djeshme q ti kushtohet nj vmendje t veant edhe pr festimet e 4 vjetorit t
themelimit t FRD. sht jo vetm nj simbolik,
por edhe nj moment i agregimit, i sjelljes s t
gjith antarsis pr ta prjetuar kt dit feste
dhe pr t lanuar qartazi nj prspektiv tjetr.

FRD: Fuqizohen strukturat,

ndryshim rrnjsor n
aktivitetin e saj politik

Do t jemi shum t kujdesshm q t mos prekim aty ku

spreket, por askush sna bn dot t varur

ryetari i Fryms s Re Demokratike, Bamir Topi

deklaroi dje n takimin
me kryetart e degve n rrethe
se FRD do t inicioj nj ndryshim trson n intensitetin
e komunikimit publik politik.
Kreu i FRD ngriti shqetsimin se
shum gjra spo shkojn mir
n Shqipri dhe pr kt ai bri
prgjegjs Kuvendin e dal nga
zgjedhjet parlamentare t 2013s q sipas tij sht n gjendje
mizerabl. N t gjith kt prpjekje t mundimshme un shoh
q ne kemi br progres dhe
dshiroj t bj me dije q, n nj
nga ditt e ardhshme kur ne t
festojm 4-vjetorin e themelimit
t FRD, do t ket nj ndryshim
trsor n intensitetin e komunikimit publik politik. Edhe
pritja e ka nj limit. Ne do t jemi
shum t kujdesshm q t mos
prekim aty ku spreket, por nga

ana tjetr, askush nuk na ndalon

ne q si nj parti politike autonome, e pavarur nga gjithka,
se pr shkak t ksaj pavarsie
n refuzuam vende t sigurta n
parlament n 2013-, askush nuk
mund t na bj t varur. Shum
gjra spo shkojn mir n Shqipri. N radh t par nuk po
shkojn mir pr shkak t atyre
q mblidhen do dit t enjte te
kjo ndrtesa ktu prball (Parlamenti). Kemi thn e srthn
q sht nj nivel mizerabl. Jan
t gjith ata atje q e kan kapur
pr fyti Shqiprin, u shpreh
Topi. Sipas tij, n Shqipri dalin
probleme nga m t uditshmet
q mendohet se pas atyre problemeve do t shkojn n dyert e
burgjeve shum e shum peshkaqen, por n fund fare, pas 2-3
ditsh, shuhet gjithka. Njerzit
jan ambientuar me kt histori.
Dgjojn pr qindra e miliona t

vjedhura nprmjet ksaj e asaj,

dhe pas 2 ditsh mbyllet gjithka
dhe rifillon nga e para deri n nj
histori tjetr e me radh. A do ta
lejojm ne pr aq sa na takon ne?
Jo, sigurisht q sduhet ta lejojm.
Edhe nj njeri i vetm t jesh, n
fund fare shkon pr idet e tua.
Ne jemi parti politike q jemi
luftuar rnd nga ky lloj sistemi.
Ne jemi t shtrir, pavarsisht se
kemi qen apatik n kt periudh, sepse kemi qen n pritje
dhe i ndershmi pret, beson tek
tjetri, theksoi Topi. Aksioni politik i FRD do t jet i fokusuar n
dy linja thelbsore. Intensifikim
t aktivitetit politik dhe nga ana
tjetr, paralelisht me kt do t
ndjekim t gjith at lloj pritshmrie pr t ciln t tjert jan n
detyrim ndaj nesh. Kjo sht historia. Ne jemi nj familje politike
dhe gjja m rndsishme sht
se njerzve t tu n familje duhet

Ne i kemi shum t qarta situatat. Kemi br

shum analiza dhe ne sduhet ta lm veten n
dor t t tjerve, u shpreh Topi. Kto 4-r vite
kan qen katr vite pun dhe prkushtimi pr
rritjen dhe fuqizimin e FRD-s. N kt prvjetor,
FRD do t lanoj edhe intensifikimin e takimeve
me antarsin dhe qytetart shqiptar, pr t
prezantuar projektin e FRD si nj forc politike
pr shtet, pron dhe ligj.

N t gjith kt prpjekje t
mundimshme un shoh q ne
kemi br progres dhe dshiroj
t bj me dije q, n nj nga
ditt e ardhshme kur ne t
festojm 4-vjetorin e themelimit
t FRD, do t ket nj ndryshim
trsor n intensitetin e
komunikimit publik politik
tu flassh ashtu si jan gjrat.
Ne duam q t gjitha zyrat tona
t jen n aktivitet, q njerzit
t ken besim tek strukturat
tona. Ne nuk jemi pa eksperinc
politike, pasi kemi kaluar beteja
jashtzakonisht t vshtira. Ne
sot kemi argument politik pr
t folur pr shum gjra. Ne do
t merremi me Shqiprin, me
shqiptart. Ne nuk na intereson
asnj lloj emocioni politik q jep
nj person apo nj tjetr. Ky vend
ka nj dram shum t madhe.
Mos iu duket sikur ne po i rikthehemi temave t vjetra, se as q
m bie ndrmend dhe nuk ka t
bj me nj person me emr dhe
mbiemr. Problemi ka t bj me
demokracin. Ktu e ka kapur
peng vendin ai q ka 26 vjet n
politik. Edhe tjetri q sht n
drejtim, absolutisht nuk ka br
asgj pr t vendosur rregullat
e demokracis. Dhe askush

nuk ndjehet pr ligjin zgjedhor,

askush nuk po punon realisht pr
reformimin e institucioneve t
drejtsis. Llafe, tentativ vetm
pr ta zgjatur dhe tek e fundit, pr
at q duhet t flitet m shum,
flitet m pak, pr ekonomin,
shtoi Topi. Ai ngriti shqetsimin
e situats ekonomike dhe at t
rendit e siguris publike.
Mbi bazn e informacioneve
dhe shifrave q kemi ne, iu garantoj se situata ekonomike sht
dramatike. Pa diskutuar m pas
histori borxhi, efektiviteti, historia e bandave kriminale. Jemi
jashtzakonisht t paknaqur me
rendin dhe qeverisjen n vend.
Ne jemi nj parti e qendrs s
djatht dhe kemi krijuar nj koalicion pr pushtetin administrativ. Ne kemi totalisht nj vizion
tjetr pr politikn, pr shtetin,
pr ekonomin, deklaroi kreu
i FRD. Duke iu referuar ambienteve t reja t FRD n rrugn
Abdi Toptani, Topi tha se pr
t sht nj rikthim n shtpi.
Ktu jemi n nj mjedis tjetr.
Pr hir t s vrtets nuk sht
dashur pak mund q t vijm
deri ktu. sht dashur nj komunikim q duhet t rikujtohesh
n mnyr q ne si nj parti politike dinjitoze t kishim edhe ambiente dinjitoze. Ka qen nj lloj
mirkuptimi q ne t vijm n
kto zyra dhe n nj far mnyr
kemi qen t kushtzuar si objekt
madhor n t gjith at q do t
arrinim t ishte marrja e ktyre
objekteve, u shpreh Topi. Kreu
i FRD theksoi se marrja e ktyre
ambienteve sht rrjedhoj e rezultatit t FRD n zgjedhje, q
si u shpreh ai nuk pasqyrojn
realitetin sepse votat e FRD u deformuan. N 2013-n, kur nuk
e thon t tjert dhe tentojn ta
shtrembrojn realitetin, duhet
ta kujtojm ne. Megjithse ne
kemi patur nj luft t jashtzakonshme, nj luft t tmerrshme,
ne tek e fundit shkuam n nj rezultat zyrtar q i detyron institucionet e shtetit q t sistemojn
partit politike q kan nj rezultat t caktuar, tha kreu i FRD.

fryma e re

22 prill 2016

fokus

N vendin tim, n vendin tnd, t

gjith t marrt... kan nj kuvnd!
H

elmimi q un vrej dita dits ndaj

sorumeve q i japin popullit tim t
smur, po keq fare do t thoja. M
bn t ndaj dy fjal me t urtin apo at q
di dhe kupton shqip mir.Sepse pr t tjert
nuk ndjej keqardhje, jo se jam i pafe, por
se nuk mundem t ndjej humanizm n t
gjith dimensionin e fjals.Prderisa televizioni shet pa triska budallallk. Ftohen
npr studio; gjarpri, injoranti, kameleoni
dhe egrsira, populli do prfitoj? Idiotsia e veshur me harmoni dhe kollaro t
Versaxhes, rrokullisin gur t myshkura
nga pusetat e gjirizve, aristokracia e fjals
s lir, grryen shtratin e mendimit t qet
dhe ngre me rrn e tij kalan e budallenjve
n buz t bregut.
Syzet e errta me fotoelement nga dritat e studiove errsojn diellin e mendimit
realist dhe akumulojn n thermokipet e
tyre, avujt e asaj q populli me t drejt do
e quante er fekaleje. Dashuria e idiotit
me fytyrn e vet sht klasike, q n kohn e narcistit. Por, tek ne kjo sht shum
m moderne. Ajo ka akuarelin e shum
mendjeve t ndritura dhe shum duarve t
piktorve t talentuar q shkarravinat e tyre
i krahasojn me ato t Mikelanxhelos e Van
Gogut. Thesari i bollkut t tyre n psikopati
arrin aq lart, sa Kulla e Penianit duket si miu
para elefandit. Era e pisllkut t ndrgjegjes
s tyre i prafrohet ers s nj landfilli q
grumbullon plehrat e nj popullsie prej 3 milion banorsh. Gravura e qeshjes s tyre i ngjet talljes historike t Guemplemit t Hygoit.
Babzia pr pasuri sht n pikjadn e saj
m t lart e barabart me metrat kub n or.
Dshira e tyre pr t qn pjes e harbutris
shtetrore ose private i ngjet prralls s Ali
Babait me 40 hajdutt.
Krkesa q emri i tyre t identifikohet n
listn e hajnave sht si dhimbja e pashpirtshme e fukarait kur sheh copn e buks, q
mund ta ndrroj si nj vakt. Prangosja
nga mizerabiliteti sht i njjt me vargonjt e qenve q Luiferi i mban te porta e
Ferrit. Rratht e Dantes nuk jan n vepren
e tij, por n realitetin ton ku jetojm. Kokat e dnuara, kafshojn koka e shpirtra
t etur, q digjen n flakn e paturpsis
jan ngado n realitetin ton politik. Don
Kishoti i Servantesit nuk jeton m n romanin e tij t mbuluar nga pluhuri i mesjets,
ai ka krijuar ushtrin e tij t panumrt n
realitetin ton trulloss. T gjith ne i ngjajm nj Don Kishoti, nj Sano Panoje
ku bota jon tallet, ku t huajt uditen, ku
miqt turprohen dhe t liqt ngrdheshen me mend tan mesjetare- bujkrobe.
Tallja sht ferexheja q Sulltani i vesh fytyrs s shoqris son. Shallvaret alla-turka stonojn n banjat alla-frnga q ndrtojn gjithsecili.
Kafshimi i gjuhs q i bjm fjalve t
shqipes, na zbulojn lepurin e veshur me
lkure ujku ,pr tu br trim. Shprfillja
dhe mos dshira pr t respektuar mjekrn
dhe kurrizin e prulur t njeriut t urt na
bn t hipim n kandarin e peshores me

nga Ilir Koro

Ivanin e tmerrshm. Pseudopatriotizmi
i trashguar por i kultivuar me aq prkujdesje n kto vitet e fundit, na bn q t
qelbet e t bjer er shpina jon prej guaske
breshke.
Shpirtligsia ndaj njri-tjetrit
sht m e zez se qymyri q prvlon
flaka, kakarisja boshe i ngjan fyellit me
vetm nj vrim q t streson jetn duke
e dgjuar or e minut. Banaliteti i ideve
t mbrapshta m kujton ishullin e magjistares Circia, e cila magjeps e vret njerz q
vuajn nga probleme mendore, por q ndihen rehat n budallallkun e tyre.
Asgj nuk sht m e bardh tek ne se
turpi, asgj nuk sht m e zez se ngrdheshja e nj psikopati q veten e quan
ligjvns, ligjzbatues, respektues ligji. T
duash veten nuk do t thot t vrassh
tjetrin, por ta respektosh at. Bota boshe
e ciklit menstrual te shoqris son nuk
sht se kullon sekrecione, por se vjell vrer
q do dhe ha me dshir nga mngjezi
deri n dark nga do lloj burimi politik
mediatik, bashkbisedues a ku di un.
Bujtina jon e rrzuar prve fasads q ka
mbishkrimin Wallkam, mirse erdht, nuk
ka se far t dhuroj. Duart e zgjatura t
hajdutllkut u prngjajn telave kabllor,
elektrik e internetit ,q jan prhapur
kudo e n do vnd e po ja marin shpirtin
ktij vndi.
Dhe mua si nj grimc rre e ktij bregdeti
q po grryhet nuk m ngelet gj tjetr vetm
t lutem, mbase at q po bjn njerzia me
vetveten ta ndal perndia , n sht ksmet....!
Nga hallet dreqi t mer gjysmat, nga
gzimet, dreqi ti mer t gjitha. Ne jemi
nj turm katundarsh q mendojn
njkohsisht si fisnik e veprojm si
bandit. Drejtsia sht buka e popullit. Paraja ka krijuar tek ne zotrinj t varfr
n shpirt q jetojn me luksin e miopis.
Askush nuk t nderon pa qen i fort, asnjeri nuk e mon miqsin e nj fqinji
t dobt. Tek ne duhet t jesh shum i
ndershm q t pranosh ndershmrin.
Viroza e analfabetizmit pjek- tulla
q shtrohen vetm n trotuaret, pa arritur kurr t bhen pjes e nj altari ku
njerzimi prulet me respekt. Prmimi i
do ndjenje nga individi pr shoqrin i
ngjan puns s krimbit q grryen molln nga brnda. Askush pr asknd dhe
gjithkush pr asgj. Keqardhja pr kt
mastrubim pervers q dshiron me kaq
ekstaz , kjo shoqri i ngjan tragjedive
t Shekspirit, ku fundi dihet nga t gjith.
Mkatojn shumica, sju trembet syri as nga Zoti dhe as nga hakmarrja e
vendit t tij. Syt e prskuqur nga ligsia
shtohen dita-dits dhe dita-dits shtohet
dhe paturpsia q i mbulon si mjergulla e
dendur q vret do filiz q ngre kokn pr
ti buzqeshur diellit.
Feja thot:Borxhet lahen n kt
bot,kurse mkatet n botn tjetr .Athere
kur do ti lajn borxhet kta zhapinj- toke q
fryen dita dits nga flliqsia e tyre.
T shpresosh nuk do t thot vetm t

lutesh,por edhe t dish prse t lutesh.Tek

ne si shpresa dhe lutja ,jan kthyer n rrnoja q grumbullojn vetm mbeturina,nga
t cilat prfitimi; sht vetm era e pa durueshme e s keqes.
T duash t jetosh si duhet dhe t t imponojn at q duan, nuk sht tjetr gj
vese mallkim!
Vrasje e heshtur q ta mbyt shpirtin me
pahir, t cunamon trurin dhe t kthen
n genocid, me dnimin e prjetshm t
syrgjynosjes pa nam e nishan.
Po, politika e deri tanishme ja ka arritur
detyrs s saj.Dekoratat e varura n shpirt
nga ligsit ju tringllojn si kmbanaq ju
rehatojnligsine e tyre si ato laviret e kqija n shtratin e dhunimit. Ktu me lejoni t
perifrazoj dy fjale t t madhit Konica, thn
ktu e 100 vjet m par q jan mse aktuale
dhe sot: Egziston nj vnd n ballkan i cili
kufizohet me vetveten. Ku t papunt m s
shumti punojn.
Ku t gjith nxitojn pr n pun dhe
askush nuk arrin n koh. Aty ku 8-orarshi i
puns zgjat 12-or. Aty ku shndetsia sht
papages por shrimi i shtrenjt.Ku gazetart
jan t lir t shkruajn do gj q ju urdhrohet. Ku sekretet shtetrore jan publike.
Aty ku historia prsritet do dit. Ku
m t pasurit jan njers q kurr nuk kan
punuar. Aty ku t menurit i deklarojn t
mendur dhe t mendurit t aft.Aty ku
analfabett e shkruajn historin.Aty ku ligjet jan tpaligjshme e anarkia ,gjendje normale. Aty ku shpresojn pr t ardhmen por
q nuk gzojn t tashmen.
Aty ku dokush prqesh tjetrin e nuk ja
do t mirn. Aty ku proceset gjyqsore zgjasin m shum se jeta.Ku prmbytjet jan
e vetmja mnyr pr ujitje. Ku ndrrojn
iluzionin e vrasin ralitetin.Ku punsohet i
paafti e krkon pun intelektuali ose i afti.
Esht n ballkan nj vend q far i bn
vetes, udit e mnd botn.
E pra ku sht raliteti dhe sot nj vend e
nj popull q bn te pamundurn t vetvritet.
Kur i varfri lind nj fmij t
jashtligjshm, fmija quhet kopil, kur e lind
i pasuri quhet frut i dashuris. Kur i varfri
i vardiset nj femre quhet maniak seksual, kur i vardiset i pasuri ai quhet playboy.
Kur mblidhen t varfrit quhet turm, kur
mblidhen t pasurit quhet mbledhje. Kur
vjedh i varfri quhet hajdutllk, kur vjedh i
pasuri quhet korrupsion.
Krkojm drejtsi nga nj bot ku edhe
termat, variojn sipas parave q kemi n
xhep.
Pr t qen t gatshm kundr fatalitet,
pr t prmbushur kushtet e pafavorshme hijshm, duhet m shum se durim i
thjesht, por sht nj akt agresioni, nj triumf pozitiv. Ka ndryshuar ndonjher bota
nga ndonj gj prve mendimit dhe automjetit t tij magjik, Fjals?
Ai q e do m shum, sht inferior dhe
duhet t vuaj. Arsyeja njerzore ka nevoj
vetm t dshiroj m fuqishm se fati, dhe
ajo sht intelekti. Un nuk mendoj se di-

kush sht duke menduar n mnyr afatgjat tani.T gjith shohin shkurt e prer, xhepin, favoret.Duan t jen prijsa dhe mbreter
me do mim e detyrim.
Askush n asgj dhe pse duhet ndryshe,
nuk njeh at q bota e ka n qndr t vmendjes; njeriun. Vendi im m prngjan me
Kulln e Babelit,ku secili pr hesap t vet
prish e ndrton,si do dhe kudo. Si do ecet
keshtu? Me nje kod zgjedhor ku vleresohet i forti e vritet i dobeti.Ku trimi zgjedh
e vendos,ku intelektuali e personaliteti
mendja e urte shperfillet,nga injoranti dhe
analfabeti,nga krimineli dhe hajduti,nga
kondrabandisti dhe vrassi.
Si mund t diktosh votn atje ku do ti
dhe jo atje ku do ai q voton. Si mund t
shkmbesh nj t drejt themelore me nj
kafshat buk q pr 4-vjet ja u nxjerr npr
hund.Si mund t vesh t drejtojn komunitetet, ata q me zell jan munduar t
prishin e vjedhin gjithka nga banort e tij.
Ku sht kushtetuta, ligji, organizatat jo
qeveritare, ndergjegja e kombit? Si mund t
dekorosh vrassin e t dnosh viktimen. Si
mundesh t vesh pr bari ujkun, e t dbosh
Balon besnik.
Tu vihet nj hallk n hund demagogve dhe secili t shikoj punn e tij, studenti t studioj, prifti ose hoxha t lutet,
berberi t rruaj mjekrat, terziu t qep,
bariu t kullos bagtin, fet t mos prdoren pr intriga politike, gegt dhe toskt
t msojn t bashkpunojn, ligji t nderohet anemban, zhvillimit ekonomik ti jepet
rndsi me pun e jo vetm me fjal, gjendja
e bujkut t prmirsohet me do mnyr,
msimi, artet dhe letrat t prkrahen.
T largohen nga skena politike njers dhe
parti q nuk duan t mirn e ktij vendi.T
veproj ligji baras pr t gjith. T dnohet
rnd ai q blen e shet votn,t ndryshohet
kodi zgjedhor,t vendoset rendi dhe rregulli,
ku; kushtetuta t jet e rrnd e barabart
pr t gjith n do nen t saj.Pasurit e
hajdutit t konfiskohen,i korruptuari t vuaj
burgun. E i menuri t drejtoj.Budallai dhe
injoranti t jen sa pr satistika dhe jo shefa.
Kshtu dhe vetm athere irohemi nga
robria shpirtrore,fizike dhe fataliste q ky
vend po vuan me vite.
Thjesht ne vuajm se jemi t smur
pr mend! Duam xhelatin m shum se
evlatin,prulemi m shum se na i lejon
kurrizi,puthim at q na ndshkon e
kafshojme at q na ndihmon,rrahim
pamshir t dobtin dhe i heqim t
brndshmet atij q na turpron.
Mbrapshtia jon sht, se n vend t
kmbve kemi kokn, ujisim idjotin dhe
shkulim t menurin,ndihmojm t ligun
dhe shkelmojm t mirin.
Butaforia e nj pjese t madhe t ktij
populli sht i pjell smbrapi.E ardhmja,
nj shmti q vet shprfytyrimi do t tmerrohej!
T jesh komb do t thot t dish t
menaxhosh fatin tnd,t jesh turm do t
thot t dish ti bindesh kasapit tnd.

fryma e re

22 prill 2016

fokus

Shqipria vend me borxhe kritike

aporti global mbi borxhet q u publikua s fundmi nga dy organizatat

gjermane Misereor dhe Erlassjahr.
de ka shkaktuar diskutime n rradht e
ekspertve dhe analistve shqiptar t ekonomis. Panaroma e raportit ishte e zymt
duke vlersuar edhe se borxhet shtetrore
kundrejt donatorve t jashtm n vendet
n zhvillim dhe ato n ekspansion jan n
rritje prej vitesh dhe kan arritur ndrkoh
nj shum t prgjithsme prej rreth 5,4 bilion bilion dollar, rritje e cila prshkruhet
si pes her m e madhe se para 25 vjetsh.
Referuar raportit, 108 shtete konsiderohen si me borxhe kritike. Raste dramatike
paraqiten n periferin europiane si n
Kroaci, Serbi, Ukrain e Shqipri. Ktyre u
shtohen edhe vende si Gambia, Gana dhe
Mauritania n Afrik, India e Pakistani si
dhe Libani e Jordania n Lindjen e Mesme.

Qeveria t vendos rregulla strikte

pr kufirin e borxhit publik
Dr. Selami Xhepa, dekan i Fakultetit
t Biznesit, n Institutin Kanadez t
Teknologjis thot se shqetsimi i ngritur
n raportin e Misereor dhe Erlassjahr.de
sht i njohur dhe diskutuar prej kohsh
n ambientet e brendshme akademike dhe
krkimore, duke e konsideruar at si nj
nga rreziqet serioze me t cilat vendi mund
t prballet n t ardhmen. Sipas tij, nj arsye sht se edhe n nivelet m modeste
te borxhit publik, nn 60% t PBB-s, kostoja e shrbimit t borxhit ka qendruar n
nivele 3.4-3.8% t PBB-s, nj shum kjo e
konsiderueshme, pothuaj sa 60% e totalit
t investimeve publike t vendit.
Duke qen se, pesha e borxhit aktualisht e ka kaluar 72% t PBB-s; kushtet e financimit t borxhit jan kushtet e tregut, n
dallim nga kushtet e borxhit t trashguar
nga fillimi i tranzicionit q ishte borxh
jotregtar; struktura e borxhit sht zhvendosur drejt borxhit t huaj n saj t huamarrjes s shtuar n tregjet e huaja kapitale,
duke shtuar prve norms s interesit edhe
rrezikun e kursit t kmbimit pra, t gjith
kto faktor e rndojn edhe m shum
problematikn e menaxhimit t borxhit
publik n t ardhmen. Pr kt arsye, prej
kohsh ekspert vendas i kan krkuar
dhe rekomanduar qeveris q t vendos
rregulla strikte n kufirin e borxhit publik
dhe t kryej rregullime institucionale pr
t kufizuar diskrecionin e qeveris- thot
pr Deutsche Welle-n dr. Xhepa.
Ai kujton se FMN-ja e ka ngritur
gjithashtu kt problem, por deri m tani
nuk ka pasur nj adresim konkret t tij.
Programi trevjear i ardhshm i qeveris
ka vendosur disa objektiva q e vn huamarrjen publike n trajektoren rnse t
tij, por srish mendoj se rregullimet institucionale duhet t jen m t forta dhe m
angazhuese pr t penguar shkeljen e tyre
nga autoritetet, vren eksperti Xhepa.

Borxh i ri pr t shlyer borxhin e vjetr

Pr drejtorin e Qendrs Shqiptare pr
Krkime Ekonimike, dr. Zef Prei, problem pr borxhin publik t Shqipris nuk

sht vetm niveli i lart i tij, gj q vijon

t mbetet nj krcenim n vijimsi pr
ekonomin vendase. N nj bised me
Deutsche Welle-n ai shprehet se po kaq
problem mbetet edhe mungesa e vizionit
t qeveris n ndrmarrjen e politikave
publike pro zhvillimit dhe rritjes ekonomike, pro rritjes s prodhimit vendas,
pro eksportit. Vendi ka tre vjet n stanjacion dhe jan t gjitha gjasat q kjo situat
t vazhdoj edhe pr dy-tri vitet e ardhshme, thot dr. Prei.
Ndrkoh qeveria aktuale e ka konsumuar mekanizmin e njohur t marrjes s
borxhit t ri pr t shlyer borxhin e vjetr,
ndrsa huat bankare me kushte favorizuese t siguruara nga Banka Botrore po
ndeshen me kapacitetet e kufizuara absorubuese t ekonomis dhe mungesn e
ekspertizs n administratn publike, si dhe
pr fat t keq, nj pjes e ktyre huave nuk
po prdoren pr investime n konceptin
klasik t ksaj fjale, por pr punime n infrastrukturn publike si qendrat e qyteteve,
etj., t cilat nuk kan asnj lidhje as me
nevojn e ngutshme pr t krijuar vende
t reja pune, e aq m pak me rritjen e aftsis ripaguese t ekonomis n trsi. Pr
m tepr q edhe raportimet n lidhje me
borxhin publik t marr n bankat e vendit nuk prfshijn shuma t mdha borxhesh pa garanci sovrane t qeveris t disa
shoqrive publike -kryesisht utilitetet publike, si ujsjellsat, sektori i prodhimit dhe
transmetimit t energjis elektrike, etj- gj

q do t thot se niveli real i borxhit sht

dukshm m i lart nga t dhnat e raportuara zyrtarisht nga qeveria n parlament.
N kt kndvshtrim, sipas dr. Preit,
fantazma e krizs greke t lidhur me keqmenaxhimin e borxhit publik, qendron si
Shpata e Damokelut mbi ekonomin e
brisht shqiptare.
Struktura e ekonomis shqiptare, me
eksporte t bazuara kryesisht n lndt e
para t paprpunuara, tipike pr vendet
koloniale, nuk premton nj rimkmbje
t shpejt p.sh., nj rritje ekonomike mbi
6% q t mund t zbus papunsin e lart
ndr t rinjt dhe sidomos pjesn m t
shkolluar t tyre. Pr rrjedhoj qytetart
po humbasin shpresn dhe jan shtuar
tentativat e shum familjeve pr t braktisur prgjithmon vendin. N analizn
e tij pr Deutsche Welle-n, drejtori i Qendrs Shqiptare pr Krkime Ekonimike, dr.
Zef Prei, prmend edhe faktin se prve
familjeve n kushtet e varfris ekstreme,
vihet re nj rritje e largimeve drejt BE-s
dhe posarisht drejt Gjermanis edhe
e familjeve q disponojne nj minimum
kursimesh apo mundsish pr t jetuar
n Shqiperi. E kjo humbje e shpress s
qytetarve shqiptar pr nj jetes m t
mir brenda vendit e vshtirson edhe m
shum mundsin e ripagimit t borxhit
publik n dekadat q vijn.

Reformat, rruga e vetme pr

konsolidimin e ekonomis
Inxhinieri Kol Gjoka ka dy dekada q

jeton dhe punon n Gjermani dhe prej kohsh sht prfaqsues i Dhoms s Tregtis
dhe Industris s Tirans n Hamburg dhe
Schleswig-Holstein. Pasi u njoh me raportin e publikuar s fundmi nga Misereor dhe
Erlassjahr.de ai shprehet se kriza ekonomike
disa vende i ka gjetur t paprgatitura dhe
m shqetsuese akoma kur disa prej ktyre
qeverive nuk kan ende t prpiluar ndonj
strategji t qart dhe afatgjat pr t dal
nga kriza. Kjo i shtyn ato drejt marrjes s
borxheve, e cila sht relativisht e leht, por
shlyerja e tyre shum e vshtir dhe kshtu
kto ekonomi futen n vorbulln e ciklonit
kriz, thot Gjoka pr Deustche Welle-n.
Nj nga shtjet e diskutueshme, sipas
mendimit tim sht arsyeja e marrjes s
borxheve pr t paguar administratn apo
pr investime direkte. Edhe afrimi i investitorve potencial n nj vend me prqindje
t lart borxhi sht shum i vshtir. N
vshtrimin tim, bashkfajtor t ksaj gjendjeje jan edhe FMN-ja, Banka Qendrore
Europiane dhe donatort e tjer. Vendet me
nj ekonomi t brisht jan shum t pambrojtura prball politikave financiare t
viteve t fundit t ndjekura nga Banka Qendrore Europiane. Asistenca e ksaj banke
duhet t jet n nj standard tjetr.
Rruga e vetme pr konsolidimin e ekonomis, sipas Gjoks, jan reformat e shpejta,
t cilat i japin frymmarrje siprmarrjes. Por
kto reforma duhen br n bashkpunim
me biznesin dhe me prfaqsuesit e tij, si
jan Dhomat e Tregtis dhe Industris.

Replika t hapura mes NATO-s e Rusis

Barbara Wesel

emi pasur nj shkmbim serioz dhe

t hapur u shpreh Sekretari i Prgjithshm i NATO-s, Stoltenberg pas takimit
(20.04). Kjo do t thot n gjuhn e diplomatve: Ishim pak para prdorimit t
grushtit. Atmosfera n fakt kuptohej q
para takimit: Ambasadori rus n NATO
prdori nj ton t akullt: Marrdhnia mes
NATO-s e Rusis sht n kriz t fort,
nuk ka nj axhend pozitive dhe as interesa t prbashkta. NATO ka ndryshuar
strategji nga partneriteti n krcnim. Ky
sht interpretimi i ri i Mosks pr gjendjen e ndryshuar n arenn ndrkombtare,
kjo me kontributin e Mosks.

Kshilli NATO-Rusi -forum ankesash

Rigjallrimi i nj instance q ngriu para
dy vitesh, pas aneksimit rus n Krime, sipas
qndrimit t Perndimit sht nj tentativ
me objektiv rivendosjen e dialogut t paktn minimalisht, dhe mundsin pr pak
transparenc dhe planifikim n marrdhnien e dyanshme. Nga ana tjetr bhet
fjal edhe pr shmangien e keqkutimeve.
N fakt nj eufemizm pr provokimet e
fundit t avionve luftarak rus kundrejt

avionve t NATO-s dhe anijeve n detrat

verior europian. Vladimir Putin me sa
duket e ka shum pasion lojn me zjarrin.
Ndrsa takimin n Bruksel ai e prdor m s shumti pr ankesa: Me nj ton
t zemruar ai akuzon Perndimin se po
zgjerohet pa asnj t drejt n drejtim t
Lindjes. Stacionimi i trupave t NATO-s n
t vrtet bhet me vullnetin e plot dhe
dshirn e vendeve baltike dhe Polonis.
Arsyeja pr kt sht srish aneksimi i
Krimes nga Moska. Ky detaj lihet jasht n
fushatat propagandistike t Mosks.
Kshilli NATO-Rusi i ofron presidentit
rus nj forum tjetr pr t mbuluar Perndimin me tirada zemrimi dhe prhapjen e
pikpamjes s Putinit n mediat botrore.
N t njjtn mnyr dhe NATO e ka
mundsin tani ti jap disa paralajmrime
Mosks. Ndoshta e tensionon disi marrdhnien shkmbimi i fyerjeve si ritual.

Putin hoqi dor nga partneriteti

Qeveria gjermane e prshndet rigjallrimin e Kshillit NATO-Rusi. Sipas saj
sht pozitive fakti q ka dialog. Por ky
sht nj dialog me nj partner q i mbyll

t dy vesht kur flitet. Putini nuk do t dgjoj, por vetm t shprndaj me z t lart
argumentat e tij. Prndimi duhet ti kujtoj atij, se ishte ai q hoqi dor nga partneriteti. Okupimi i Krimes, mbshtetja
pr rebelt n Ukrainn lindore, mosrespektimi i marrveshjes s Minskut dhe veprimet n Siri tregojn se kreu i Kremlinit
krkon vetm realizimin e interesave t tij.
Pr shkak se ai nuk nxjerr asnj detaj nga
strategjia dhe qllimet e tij, m kot pritet
nga ai transparenc dhe besueshmri.

Moska vendos pr t
ardhmen e Kshillit NATO-Rusi
Diplomatt jan t mendimit, e ia ven
t mbash m kmb edhe instanca n plan
t par jofunksionuese, sepse n rast nevoje urgjente, ato mund t riaktivizohen. N
kt kuptim sht dika pozitive mbajtja
gjall e Kshillit NATO-Rusi: Por NATO nuk
duhet t lejoj t manipulohet pafundsisht. Ajo duhet t bj t qart, se sht i
nevojshm nj bashkpunim e vmendje
minimale, me qllim q takime t tilla t
mos kthehen n nj prpjekje absurde pr
dialog mes shurdhmemecve.

fryma e re

22 prill 2016

aktualitet

Italiant q vijn t punojn n Shqipri jan kryesisht meshkuj, i

prkasin grupmoshs 25-50 ve dhe vijn nga Veriu

Shqipri mendohet se jetojn rreth 20,000 shtetas

italian, pjesa m e madhe
punojn, por ka edhe nga ata q
ndjekin studimet. Punojn kryesisht n restorante, call center ose
kan krijuar siprmarrje t vogla.
Nj fenomen pr t cilin po
flitet gjithnj e m shum dhe q
ka t bj jo vetm me globalizimin, por edhe me mnyrn sesi
ka ndryshuar vendi yn nn efektin e nj emigracioni n shkall t
lart. Edhe prezenca e siprmarrjeve italiane nuk sht e vogl,
ka ka br q t rritet prezenca e
profesionistve q punojn n to,
veanrisht pr ato pozicione q
nuk kan njerz t aftsuar.
Italiant q vijn t punojn n
Shqipri jan kryesisht meshkuj,
i prkasin grupmoshs 25-50 ve
dhe vijn nga Veriu. Profesionet
m dominante jan avokat, arkitekt, mjek, dizajner, ekspert finance etj.

Ivano Silvi, lash Italin pr

Ivano Silvi sht njri prej tyre. Ai
jeton n Tiran q prej dy vjetsh. I
plqen t theksoj se ka zbarkuar
n vendin e shqiponjave m 8 qershor 2014. Aktualisht punon pr
kompanin Parr Credit, si supervizor, ndrsa ka prfunduar studimet
n universitetin La Sapienza.
Vendosa t vij n Shqipri n
prgjigje t nj lajmrimi pune q
gjeta n internet.
E njihja kompanin q propozonte vendin e puns dhe
vlersova se mund t ishte nj rast
i mir pr karriern profesionale,
por edhe nj mundsi, nj vend
dhe nj popull tjetr, thot z. Silvi.
Por, ka edhe disa arsye t tjera
q e shtyn pr t ardhur e pr t
punuar n Shqipri.
N Tiran jetohet mir. Kostoja
e jets sht m e ult n krahasim
me Italin. Megjithat gjat ktyre
dy viteve kam vn re se ka nj rritje
t prgjithshme t mimeve. Shqiptart jan nj popull shum vital,
i ri dhe me t ardhme prpara.
Por, prtej ksaj, dallimet kryesore (si pr do gj) ndahen n
pozitive dhe negative.
Si aspekte pozitive mund t
veoja se keni nj sistem ekonomik
jo shum burokratik, nj taksim t
favorshm, por edhe mundsin
pr t zgjedhur fatin tuaj. Ndrsa
ndotja e mjedisit, ujit e toks jan
padyshim, aspekte negative. Ka
ende shum pun pr tu br,
edhe pse mendoj se qeveria aktuale
po vepron n drejtimin e duhur.
Transporti i brendshm gjithashtu
ka nevoj t prmirsohet. Ndihet
mungesa e nj aeroporti n jug t
vendit dhe nj sistem efikas hekurudhor, thot z. Silvi.
Klimn n kompani e vlerson
t mir e po kshtu edhe marrdhniet me kolegt.
Me ata ndajm si momentet

T huajt q kan gjetur

parajsn n Shqipri
gjat puns, ashtu edhe kohn e
lir. Pjesa m e madhe jan italian. Megjithat kam krijuar marrdhnie miqsore edhe me shqiptar, t cilt pr fat t mir flasin
nj italishte perfekte. Aftsia q ju
keni pr t msuar gjuht e huaja
sht nj tipar q do tjua ken
gjithmon zili, thot ai.
N lidhje me marrdhniet
q ruan me bashkatdhetart e tij,
z.Silvi, thot se me kohn ka njohur shum italian q punojn
n Shqipri. Numri i italianve q
po ndjekin kt rrug sa vjen e
bhet m i madh dhe pjesa m e
madhe jan puntor, student
dhe persona q i prkasin sektorit t restorantit. Jan kto t
fundit vendet ku strehohemi n
mbrmje ose gjat fundjavave,
pr t thithur pak ajr shtpie e
pr t konsumuar ushqim italian,
s bashku me bashkatdhetar t
tjer. Pr ne italiant, ushqimi
sht dika e shenjt, ku strehohemi kur kemi nostalgji pr vendin
ton dhe pastaj linjat i merr lumi.
Gjithka prmbyset kur vendos
t jetosh n nj vend tjetr. Situatat
personale ndryshojn, largsia me
familjen shpesh krijon probleme.
Edhe n nivel burokratik ka shpesh
probleme. Largsia sht nj shtje
m vete kur t duhet t zgjidhsh
shtje q kan t bjn me Italin.
Por, gjja e mir n Tiran
sht se nuk duhet t udhtosh
shum or pr t shkuar n shtpi
pr tu kthyer n pun. Tirana, pr
sa u prket distancave, sht nj
qytet q i shkon pr shtat gjithkujt.
Mund t qarkullosh fare mir edhe
n kmb, thot z. Silvi.

Ka nj gj q ai ia ndien fort
mungesn. E kjo sht kinemaja.
Nuk jan t shpesht filmat q transmetohen n gjuhn e tij, italisht.

Ufuk Uyanik, kur

ndihesh si n shtpi
T gjith e njohin marrdhnien
e ngusht, q daton me shekuj mes
Shqipris dhe Turqis. Ndaj kur
vjen puna te njerzit e thjesht,
prtej lidhjes politike e ekonomike
mund t thuhet se turqit nuk ndihen si t huaj kur vijn n Shqipri
dhe shqiptart nuk ndihen si t till
kur shkojn n Turqi.
Ufuk Uyanik e lidhin disa gjra me
Shqiprin. Ai pothuajse sht shqiptarizuar, pasi edhe bashkshorten
e ka zgjedhur prej ktej. Ka nnt vjet
q punon dhe jeton n vendin ton.
N kompanin Albtelecom & Eagle
Mobile ai punon si ekspert, n Departamentin e Burimeve Njerzore
(Njsia e zhvillimit njerzor). Jeton
n Tiran, por gjat qndrimit t tij
ka vizituar edhe qytete t tjera, qoft
n Jug apo n Veri.
M hert kam punuar n Izmir,
n pozicione t ngjashme. Bashkshortja ime sht shqiptare. Pas
martess, kur erdha pr her t
par m plqeu shum dhe nism
t vinim pr pushime. M pas vendosm t jetonim ktu dhe jam
shum i knaqur, thot z. Uyanik.
Thot se gjat jetess ktu ka
ruajtur marrdhnie me disa bashkatdhetar, madje disa prej aktiviteteve q zhvillon Ambasada Turke
i konsideron si raste t duhura pr
t ndar momente me ata. Albtelecom sht nj prej kompanive m
t rndsishme n vend dhe un
jam krenar q jam pjes e saj. Shq-

iptart jan t zgjuar, ambicioz,

energjik dhe jan shum t hapur
ndaj ideve t reja, thot ai.
Nga jeta n Izmir i mungojn
pjestart e tjer t familjes, por
edhe disa nga miqt. Ku jetonte
atje dhe i duhej t merrte do dit
trenin pr t shkuar n pun, shihte detin, t cilit ia ndien shum
mungesn. Shqiprin, nuk e ka
konsideruar asnjher si vend
tranzit, pasi bashkshortja sht
shqiptare, vajza e tij gjithashtu ka
lindur ktu dhe vazhdon shkolln.
Shqipria sht vendi im i dyt,
un jam nnshtetas shqiptar, kjo
do t thot se: Jam Shqiptar.

Emre Aslan, mjeku

veteriner q u b i famshm
nga pasioni pr kuzhinn
Pr ata q jan t pasionuar pas
kuzhins dhe kan ndjekur edicionin e parafundit t Master Chef
n Top Channel, djaloshi simpatik nga Turqia q fliste gjysm anglisht e gjysm shqip sht padyshim nj personazh i njohur.
Por, pakkush e di se ai sht
edhe nj veteriner shum i zoti.
Ishte pikrisht ky profesion q e solli
Emre Aslan n Shqipri dhe tashm
ai jeton ktu q prej katr vjetsh.
Un mora nj ftes pr
t punuar ktu nga vendi i
mparshm i puns, por vendosa
t jetoj ktu. E dua kt vend dhe i
dua edhe njerzit. Prpara sesa t
vija ktu, t gjith m flisnin nse
Tirana sht nj vend i sigurt, por
fare leht ju them se sht m i
sigurt se Turqia apo shum vende
t tjera. Siguria nuk sht arsyeja
prse un jetoj n kt vend, por
sepse e dua sikundr edhe njerzit

q jetojn n t, thot z. Aslan.

Un jam mjek veteriner dhe
punoja n profesionin tim n
Ankara, n nj prej pes klinikave
m t mira.
Kur jetoja aty, mora nj telefonat nga nj spital privat n Shqipri,
ku m than se do t dshironin q
t punonin me mua. Kjo ishte edhe
puna ime e par q bra n Shqipri.
Tashm punoj edhe si vullnetar pr
nj projekt t Bashkis s Tirans q
merret me kafsht e braktisura, por
s shpejti do t jem pjes edhe e disa
projekteve t tjera, thot ai.
Ort e puns, jan ajo q dallon
mes Ankaras dhe Tirans. Si kohzgjatje jan pothuajse t njjta (8
or), por n Turqi nse thua q un
duhet t punoj maksimumi tet or,
askush nuk do t t ofroj nj pun.
Dy vendet kan ngjashmri n
kultur dhe kjo padyshim q ndihmon n prshtatje.
Ne kemi msuar shum prej
jush prgjat qindra viteve. E t
mendosh q ne kemi pasur 20 kryeministra shqiptar.
Kuzhina sht gjithashtu e
ngjashme. N fillim, do dit
msoja nj gatim t ri q e kishim
t prbashkt. T gjith e din se:
ashure, llokum, bakllava, revani
etj., jan gatime q i gjejm n t
dy vendet, por askush nuk mund
ta thot kt pr lakrorin.
N Dardh, at e njohin si byrek me sa dhe n turqisht ne i
themi sa brei.
Kur un isha konkurrent i Master Chef, msova shum gjra pr
kuzhinn dhe pr at ka ne kemi
t prbashkt, thot Emre.
Pr t, si pr do njeri, q
zgjedh t jetoj n nj vend tjetr,
fillimi ishte i vshtir.

Tashm gjrat
sa vijn e prmirsohen.
N shum fusha ne kemi gjra
t prbashkta, por jo n kulturn
e t punuarit. Shqiptart jan ekstremisht t zgjuar. Ndoshta kjo
sht edhe arsyeja se prse ne
kemi pasur shum kryeministra
me origjin shqiptare. Ndonjher
e ndiej se ktu njerzit nuk kan
dshir t punojn. N Turqi ort
e puns zgjasin m shum se n
Shqipri, ndaj dhe un e kam m
t leht q punoj ktu, duke qen
se m duhet t angazhohem vetm
8 or, thot ai.
N lidhje me marrdhniet
me bashkatdhetart e tij, thot se
njohjet q ka pr t jan t mjaftueshme, ndaj do t donte q t
takonte m shum shqiptar.
Un mendoj se jam duke msuar m shum gjra prej shqiptarve, thot ai.
Planet pr t ardhmen? Prioriteti pr t, pr momentin, jan
kafsht. Do t doja t kisha nj
spital kafshsh n pronsi, kshtu
njerzit do t mund t m besojn
plotsisht.

fryma e re

22 prill 2016

aktualitet

Ambasadori gjerman, Hoffman: Kuvendi ta votoj

prpara pushimeve t vers

Reforma n Drejtsi
Fleckenstein: Jam
optimist, do miratohet
shum shpejt
R

aporteri pr Shqiprin
Knut Fleckenstein mbrriti
srish n Tiran dhe zhvilloi takime me kryeministrin Rama
kryeparlamentarin Meta dhe kreun
e opozits, Basha. Ai u interesua
pr ecurin e reforms n drejtsi.
Kreu i PD kur foli pr reformn n
drejtsi, tha se arrestimi i Emiliano
Shullazit sht pik kthese edhe pr
shkputjen e ndikimit t politiks
tek drejtsia. Knut Fleckenstein rikthehet n Tiran dhe ai thot se n
fokus t bisedimeve t tij me zyrtart
e lart t shtetit dhe politiks sht
reforma n drejtsi. sht optimist
pr ecurin e saj tashm q palt i
jan kthyer puns pr miratimin e
pakets kushtetuese. Msohet se
Raportuesi pr Shqiprin u takua
fillimisht me kryeministrin Rama
e m pas me kryeministrin Meta,
takime q vijn pas miratimit n
Parlanentin Erupian t rezoluts pr
Shqiprin. M pas Fleckenstein
shkoi n zyrn e Lulzim Bashs,
ku disa minuta pas takimit zyrtar
pati dhe nj tjetr kok m kok
me kreun e opozits. Lulzim Basha
tha se opozita sht e angazhuar
t punoj pr reformn n drejtsi,
por duke iu referuar aktualitetit
theksoi se drejtsia ka rastin t
tregoj veten n vedimarrjen pr
Emiljano Shullazin, ende pa u
miratuar reforma. Pr opozitn
sht shum e rndsishm q krimi i mbrojtur nga politika t goditet
dhe ligji i dekriminalizimit t zbatohet q zgjedhjet e ardhshme vota t
jet e lir. shtje e zgjedhjeve sipas
Bashs ka dominuar takimin me
eurodeputetin n selin blu. Kreu i
opozits tha se procesi i ardhshm
elektoral ka vmendjen e posame
t Brukselit dhe Uashingtonit.

Ambasadori gjerman
Ambasadori gjerman n Tiran,
Hellmut Hoffman, ka deklaruar
se Shqipria duhet ta miratoj reformn n drejtsi para vers. Ai
theksoi se sht i nevojshm bashkpunimi mes palve. Reforma n
drejtsi ka nevoj pr bashkpunimin e palve. sht hap i rnd-

sishm pr hapjen e negociatave n

BE-n, tha ambasadori gjerman.
Kt deklarat Hoffman e bri pas
nnshkrimit t marrveshjes me
ministrin e Energjis dhe Industris,
Damian Gjiknuri pr financimin e
fazs s dyt t projektit Programi
pr rinovimin e konvikteve n kampusin universitar t Tirans, sipas
parimit t eficencs s energjis.

Reforma n drejtsi ka nevoj

pr bashkpunimin e palve.
sht hap i rndsishm pr
hapjen e negociatave n BE-n

Krkesat n rritje

Azilkrkuesit
shqiptar, situat
shqetsuese n
Holand

asi u refuzohet krkesa pr azil n Gjermani,

shqiptart msyjn drejt nj shteti fqinj, Holands. Nga 1500 azilkrkues nga vendi yn gjat 2
muajve t par t 2016 n Holand, 800 prej tyre u
sht refuzuar m hert azili n shtetet e tjera europiane, kryesisht n Gjermani. Sipas Ministris s
Jashtme, vetm 4 prej tyre kan marr azilin ndrsa
pjesa tjetr duhet t riatdhesohen. Teksa kryetarja e
komisionit t jashtm, Arta Dade, krkonte frenimin
urgjent t ktij emigrimi t paligjshm, sipas Minis-

tris s Brendshme t prfshir n kt eksod t ri,

jan dhe administratort e pushtetit vendor q falsifikojn dokumentacionin. Shqipria mban vendin
e par t azil krkuesve n Holand, ka ka detyruar
autoritetet e ktij vendi t krkojn zgjidhje t ksaj
shtjeje nga pala shqiptare. Shqiptart mbajn
vendin e par, duke ia kaluar dhe sirianve.
Kryetarja e e komisionit t jashtm Arta Dade,
krkon ndrhyrje t menjhershme t autoriteteve
shqiptare pr t frenuar kt emigrim t paligjshm.

Banka e Shqipris:

Bankat t lirohen nga shitja e kolateraleve,

shrbimi t transferohet tek t trett

Koht e fundit bankat kan marr

funksionet e agjencive imobilare, pr
shkak se procesi i ekzekutimit t kredis
me probleme sht shoqruar me rritjen
graduale t vllimit t pasurive t paluajtshme tashm n pronsi t bankave.
Por duke e vlersuar si nj rrezik t ri
pr mbarvajtjen e sistemit, Banka e Shqipris u ka rekomanduar bankave tregtare n vend q ta transferojn kt shrbim tek t trett.
Duke qen se administrimi i ktyre
portofoleve nuk sht nj veprimtari e
mirfillt e nj banke tregtare, bankat
duhet t vlersojn n vijim nevojn dhe
prfitimin q kt proces tia kalojn subjekteve jobankare m t specializuara, sipas t gjitha formave q njeh kuadri ligjor.
Banka e Shqipris do ta mbshtes kt
proces bazuar n analizn q do t bjn

bankat rast pas rasti dhe brenda prgjegjsive t saj ligjore kshillon Banka.
Pasi kan dshtuar n arktimin e kredis dhe n shitjen e pengjeve nprmjet
shoqrive prmbarimore, bankat posedojn aktualisht 22 miliard lek kolateraleve n formn e objekteve, kryesisht
ndrtesa.
Ndrkoh, rritja e vlers s ktyre aktiveve n bilancin e sektorit bankar tregon,
nga njra an, se funksionimi i tregut t
pasurive t paluajtshme sht problematik dhe nga ana tjetr, q bankat duhet
t investojn m shum pr profilizimin,
marketimin dhe identifikimin e mekanizmave q lehtsojn gjetjen e blersve potencial dhe mundsojn shitjen sa m t
shpejt t ktyre aktiveve, cka nuk sht
n natyrn e tyre pohon Banka e Shqipris.

Pasi kan dshtuar n arktimin

e kredis dhe n shitjen e
pengjeve nprmjet shoqrive
prmbarimore, bankat posedojn
aktualisht 22 miliard lek
kolateraleve n formn e objekteve

fryma e re

22 prill 2016

ekonomi

Prshpejtimi i krkess n eurozon, sidomos nga Italia, do t ndikoj

pozitivisht n eksportet n vitin 2016 dhe 2017

mimet e ulta

R
Renta minerare, t
ardhurat bien me
14.3% n janar-mars
e ulta t lndve t
mimet
para n tregjet ndrkombtare,
jan duke i dhn efektet negative
n t ardhurat buxhetore edhe kt
vit. Fenomeni sht m i dukshm
n arktimet nga renta minerare t
cilat pr tremujorin e par t ktij
viti ran me 14.3% krahasuar me
janar- mars 2015.
T ardhurat neto nga renta ishin
536 milion lek nga 626 milion
lek n tremujorin e par 2015. Krahasuar me faktin e s njjts periudhe t vitit 2014 ata ishin gjithashtu rreth 60% m t ulta.
Burimet nga tregu pohojn
se mimet e ulta t nafts dhe
mineraleve jan duke e goditur
industrin vendase n dy kahe.
Prve mimeve n kosto, tregu
ndrkombtar sht i ngopur me
lnd t para t cilsis s lart.

Qindra ton naft dhe

krom tani jan n inventart e kompanive shqiptare n pritje t ndryshimit
t situats
Ndaj nafta dhe mineralet shqiptare aktualisht nuk jan t shitshme edhe me mimet e ulta.
Qindra ton naft dhe krom tani
jan n inventart e kompanive
shqiptare n pritje t ndryshimit
t situats.do person fizik ose
juridik, i cili sht i licencuar dhe/
ose vepron n industrin minerare, sipas nj marrdhnieje kontraktuale me ministrin prgjegjs
pr ekonomin, duhet t paguaj qira pr burimet natyrore t
nxjerra nga, mbi dhe nn tokn e
Republiks s Shqipris. Renta
minerare llogaritet si nj detyrim
mujor i tatimpaguesit, n kohn
kur ai shet produkte minerale.N
rastin e eksportit t produkteve
minerale, qiraja paguhet n kohn kur bhet deklarata e eksportit. 25 pr qind e t ardhurave nga
renta minerare i kalon pushtetit
lokal, ku kryhet aktiviteti.

aporti i fundit i BMI Research, pjes e grupit

vlersues s njohur Fitch,
n parashikimin pr vendet e Europs Juglindore jep panoramn
ekonomike t Shqipris dhe analizon sfidat pr vitet n vijim, duke
e vn theksin n nivelin e lart t
deficitit t llogaris korente.
Llogaria korente e Shqipris
do t mbetet n mnyr t
vendosur srish n deficit gjat
viteve t ardhshme, pr shkak t
deficitit t lart tregtar t vendit.
Megjithat, nj nivel relativisht
i lart i IHD-ve dhe rezervave
ndrkombtare e ulin rrezikun e
nj shprthimi t krizs s pagesave n vitet e ardhshme. BMI
parashikon q deficiti i llogaris korente t Shqipris t mbetet i lart
por i qndrueshm n vitin 2016
dhe 2017, duke arritur n nivelet e
12.3% t PBB-s dhe 12.2% n 2017.
Eksportet e ulta do t jen faktori
kryesor q do ta mbajn n nivele
t larta deficitin e llogaris korente
n vitet e ardhshme.
Prshpejtimi i krkess n eurozon, sidomos nga Italia, do t
ndikoj pozitivisht n eksportet
n vitin 2016 dhe 2017. Shqipria
sht shum e varur pr eksportet e
saj n Itali, e cila importon 52.0% t
totalit t eksporteve t Shqipris.
BMI parashikon nj ulje mimi t
nafts, mesatarisht 40 dollar fuia
n vitin 2016 dhe 53 dollar n vitin
2017, gj q mund t ket nj efekt
t dobt n bilancin e pagesave,
duke qen se vendi sht nj importues neto i nafts.
Megjithat, thekson raporti,
Shqipria nuk do t jet n gjendje q t zhvilloj prodhimin e
mallrave kryesore gjat viteve t
ardhshme, gj q do ta pengoj
vendin q t arrij nj baz m
t diversifikuar t eksportit. Pr
m tepr, importet do t rifitojn terren n vitin 2016 dhe 2017.
mimet e ulta t nafts do t
reduktojn faturn e importit t
Shqipris gjat muajve t ardhshm. Shrbimet jan duke
u br gjithnj e m t rndsishme pr Shqiprin, kryesisht
pr shkak t zgjerimit t sektorit t turizmit. Kshilli Botror
i Udhtimit dhe Turizmit, me
baz n Londr, vlerson se
kontributi i turizmit n PBB do
t rritet me 5.4% n vit midis
2015 dhe 2025, norma e dyt
m t lart e rritjes n Evrop,
pas Malit t Zi. Shqipria do t
prfitoj nga situata relativisht

Raporti i BMI-Fitch:
Deficiti i lart tregtar,
rrezik pr Shqiprin
e qndrueshme n rajon q t
vazhdoj t shndrrohet n vend
trheqs pr turistt.
Rimkmbja n ekonomit e
eurozons do t ndikojn pozi-

tivisht n fluksin e remitancave n Shqipri n vitet q vijn. Duke kontribuar m shum

se 9 % t PBB-s, remitancat
e bjn Shqiprin nj nga

vendet e Evrops Juglindore, me

shkalln m t lart t varsis t
remitancave.
Kriza e eurozons ka goditur ekonomin shqiptare n vitet

Bie importi i lndve t para pr industrin n 3-mujorin e par

Eksportet e
fasonit nn
presion

Importet e e lndve t para

pr industrin fasone kan psuar
ulje pr tremujorin e par t 2016
krahasuar me vitin e kaluar, duke
paralajmruar nj ecuri m t moderuar t eksportit pr kt industri gjat periudhs n vijim.
Sipas t dhnave nga doganat
n tremujorin e par t vitit importi n regjim t prpunimit aktiv
arriti n 22,9 miliard lek nga 23.2
miliard lek q ishte n t njtn
peridh t nj viti m par, duke
psuar nj ulje me 1.2 pr qind.
Ekspertt e Banks s Shqipris kan pohuar se importet e
destinuar t regjimit t prpunimit
aktiv jan nj sinjalizimi i par pr

ecurin e eksporteve t mvonshme n industrin fason.

Lnda e par pr industrin fason pa nj rritje t shpejt n vitin
2014, me zgjerim mbi 35 pr qind
krahasuar me vitin 2013. Sakaq
pjestar t tregut n parashikimet
e tyre pr kt vit nuk jan treguar
shum optimist. Rritja e taksave,
mimit t energjis elektrike dhe
ikja e krahut t kualifikuar t puns n emigracion ka prkeqsuar
klimn e biznesit n industrin fasone. Flamur Hoxha, administrator i kompanis Kler dhe Donika
Mici nga kompania Doniana, dy
kompani q kan realizuar ciklin
e mbyllur e shohin t vshtit kt

fryma e re

22 prill 2016

ekonomi

Drejtues t agjencive t udhtimit n Tiran kan shpjeguar se q prej dy

javsh, AlItalia la rivendosur kontrollin mbi sistemin e rezervimi

Rriten 60-70% mimet

e biletave t avioneve
drejt Italis

Shqipria sht shum e

varur pr eksportet e saj n
Itali, e cila importon 52.0%
t totalit t eksporteve t
Shqipris. BMI parashikon
nj ulje mimi t nafts,
mesatarisht 40 dollar fuia
n vitin 2016
e fundit, thekson raporti i BMI.
Me shum shqiptar q punojn jasht vendit veanrisht n
Itali dhe Greqi fluksi i remitancave ka rn n mnyr t konsi-

derueshme. Megjithat, nj parashikim i fundit i raportit tregon se,

ndonse ata ran n TM3 t 2015,
remitancat neto do t rifitoj terren prsri n 2016 dhe 2017.

vit. Eksportet e sektorit n maksimunin e tyre do t zgjerohen nga

6-10 pr qind parashikojn ata.
Eksportet e tekstile e kpucve
u rritn me 5%, n gati 90 miliard
lek pr vitin 2015, duke u br
grupi m i madh i eksportuar n
vend, me 37% t totalit (nj vit m
par kryesonin lndt djegse dhe
energjia me 34% t totalit). Ndonse ky grup e ka marr veten n
gjysmn e dyt t vitit, pas rnies
n muajt e par t vitit dhe ka qenw
pozitiv nw muajt e parw tw 2016-s,
srish ai mbetet larg rritjeve dyshifrore q u pan n 2014-n.
N krkim t kostove t lira pas
krizs financiare t vitit 2008 Shq-

ipria u b nj oaz i krkuar pr

prodhuesit e kpucs dhe tekstilit.
T dy grupet kan par nj rritje t
admirueshme gjat dekads, por
duket se ecurin m t mir e kan
pasur kpuct, eksportet e t cilave
jan trefishuar q nga 2005. Duket
se prfshirja n cikl t mbyllur t
kompanive t mdha t prodhimit
t kpucs i ka dhn vler m t
shtuar eksportit n krahasim me
tekstilin, rritja e t cilit, ndonse e
lart, nuk ka qen e admirueshme
sa e kpucve. Por me rritjen e barrs fiskale dhe shtimin e konkurrencs n rajon, sektori nuk pret
t zgjerohet m shum se 6% sipas
burimeve nga tregu.

mimet e biletave t avionve

nga AlItalia drejt Italis kan
shnuar nj rritje t ndjeshme
prej 60-70% ditt e fundit. Nj bilet
vajtje ardhje pr Rom, n gusht, q
vitin e kaluar e gjeje me 160 euro,
nse e prenoton sot pr gushtin
2016 nuk e gjen dot m lir se 230
euro. Agjencit shpjegojn far ka
ndodhur. Reagimi i AlItalia
Nse do t pressh nj bilet
tani pr t udhtuar n ver n
Rom, apo Milano sht vshtir
q t gjesh nj bilet nn 200 euro
(vajtje ardhje), ndrsa drejt Barit e
gjen me 180 euro.
mimet e biletave t avionve
nga AlItalia drejt Italis kan
shnuar nj rritje t ndjeshme
prej 60-70% ditt e fundit. Nj
bilet vajtje ardhje pr Rom, n
gusht, q vitin e kaluar e gjeje me
160 euro, nse e prenoton sot pr
gushtin 2016 nuk e gjen dot m lir
se 230 euro.
Mesatarisht, sipas t dhnave
nga agjencit e udhtimit, nga
120-160 euro q ishin mimet e biletave m par, pr destinacionet
e Italis, tani ato jan mesatarisht
200-240 euro. Kto mime i gjeni
nse prenoton tani pr pas tre apo
katr muajsh. Nse n korrik do
t blesh nj bilet pr n gusht,
mimi do i kalojn 300 euro.
Monitor bri nj test: prenotoi
n internet n faqen e Alitalia
nj bilet vajtje- ardhje n datat
6-13 gusht. mimi minimal q
mund t gjesh sht 227.3 euro
(pr kt vendet jan t limituara)
dhe mimi maksimal (n varsi t
orareve t nisjes e kthimit) arrin
deri n 366.7 euro (shiko fotot).
Nj vit m par, pr t njjtin prenotim n t njjtn koh,
mimi maksimal ishte 160 euro.
Edhe pa kt rritje t fundit,
mimet e biletave t avionve n
vend ishin m t shtrenjtat n rajon.

far ka ndodhur
Drejtues t agjencive t udhtimit n Tiran kan shpjeguar
se q prej dy javsh, AlItalia la
rivendosur kontrollin mbi sistemin e rezervimit. Teknikisht kjo
nnkupton q agjencit nuk kan
m mundsi t ndrhyjn me klasin e udhtimeve (m par agjencit ndrhynin n sistem duke shi-

Agjencit e udhtimit rekomandojn q pr t kapur

mime sa m t lira, indivdt apo bizneset duhet t
nxitojn t bjn rezervimet sa m shpejt
tur nj pjes t madhe t biletave
me klasin m t lir). Me lvizjen e
fundit, tashm n klasin m t lir
mund t gjesh vetm nj numr t
kufizuar biletash dhe pas shitjes s
tyre, mimet I rikthehen tarifave
standarde.
Burime nga AlItalia, t kontaktuara nga Monitor than se AlItalia
nuk i ka ndryshuar mimet, por
kan qen agjencit ato q kan
tentuar deri tani t ndrveprojn
me mimet e AlItalia.
AlItalia rezulton, sipas agjencive, t ket shkurtuar dhe disa
destinacione, si ka hequr rrugn
e Pizza, ndrsa ka nj fluturim m
pak drejt Milanos.

mimet i rrit dhe

Blue Panorama
Edhe operatori tjetr q ofron
fluturime me kosto t ult drejt

Italis, Blue Panorama ka rritur

mimet me rreth 20-30%, duke
iu afruar 200 eurove, apo dhe ka
hequr bagazhet, duke i tarifuar
vemas ato, sipas informacioneve
nga agjencit.

Rezervoni sa m shpejt

Agjencit e udhtimit rekomandojn q pr t kapur

mime sa m t lira, indivdt apo
bizneset duhet t nxitojn t bjn
rezervimet sa m shpejt.

Italia, 60% e fluturimeve

Italia sht destinacioni m i

frekuentuar nga shqiptart. Sipas
t dhnave nga Tirana Intrnational
Airport (TIA), fluturimet drejt Italis zn 60% t totalit. AlItalia dhe
low cots i saj Air One kan rreth
38% t tregut, ndrsa Blue Panorama ka rreth 20%.

fryma e re

22 prill 2016

10

kultur
nga Violeta Murati

lisabeth dhe Jean Paul Champseix

lidhjen me Shqiprin e kishin vendosur prmes librave, dhe rasti pr t
jetuar n vitet 80 nisi si emocion, por psoi
nj shok me far pan e gjetn n realitetin komunist. Ankthi, frika, terrori, heshtja i
shoqruan n ditn e par q zbritn n Tiran, n Bulevardin Stalin, ku jetuan dhe pan
nga jasht shqiptart e prshkruan kronikat
e zymta t jets n Universitetin e Tirans.
Pr her t par n Universitetin shqiptar
po vinin dy pedagog t huaj pr t dhn
msim, ndonse n fakultetin e gjuhve t
huaja, pr msime frngjishteje.
Prshtypja e par pr Shqiprin sht
ajo e nj vendi t rrnuar nga lufta. Doganiert
m kishin thn se mund t gjeja karburant
n Shkodr. Qyteti sht i madh dhe prfaqson karikaturn m dramatike t urbanizmit
socialist. Pallate t mjera betoni, ngjeshur n
rresht prgjat nj rruge t rrahur nga era. N
katet e para, dyqanet e varfra, ndriuar ligsht
me llamba t zbehta jan pothuajse bosh.
M duhet t shkoj n nj hotel pr t bler
tollona, shkruan ifti francez gjat udhtimit t mbrritjes. Rrfimi i rrall mbi shqiptart e viteve 80, ndonse me doza ironie
e humori, ndihet thell far prjetuan ifti
francez, tragjizmi e fataliteti pr njerzit q
prkoi me vetvrasjen e Mehmet Shehut dhe
vdekjen e Enver Hoxhs, e sidomos impresionuese jan rrfimet pr prvojn e tyre si
pedagog, si i shihnin studentt shqiptar t
atyre viteve, kuptuan nj jet krejt t izoluar
nga bota, t zhytur n varfri ekonomike e
varfri intelektuale t imponuar nga regjimi
kto mbresa u hodhn menjher n librin
me kujtime, nga qndrimi n vitet 82-88, q
vjen n shqip me prkthimin e Irena Rambit,
botimet Papirus.
Ky libr ka qarkulluar n fakt qysh m
91. Rambi sht edhe nj nga studentet e
dy francezve q sht marr me prkthimin e librit, e cila kujton se ky rrfim ka
mbrritur si libr, mbshtjell me gazetn
Zri i Popullit n vitin 1991. Ndrkoh q
m 89 ifti francez kishte ln Shqiprin.
Prkthyesja thot se n at periudh kalonte
dor m dor, por nuk diskutohej haptazi.
Kur e lexova, e prpiva me kureshtjen
pr t ditur se mendonin prnjimend
profesort e mi pr vendin, pr njerzit, se
cilat ishin ndjesit dhe prshtypjet e tyre,
por edhe me nj far dshire paksa egoiste
pr ta gjetur aty veten, mes personazheve t
shumt q ata me shum delikates i kishin
prshkruar n mnyr anonime pr t mos
i dmtuar (prve profesor Mehdi Agalliut,
i cili ndrkoh ishte ndar nga kjo bot).
Pas daljes s librit, thuhet se autorve iu
ndalua kthimi n Shqipri, pasi libri i tyre u
konsiderua se ishte negativ pr imazhin
e Shqipris n bot!Por, edhe me rastin
e botimit t tanishm, njoftohet se autort
kan hequr disa kapituj me karakter historik
dhe politik dhe kan shtuar disa pjes t
shkruara n at koh lidhur me copza jete,
prvoja, anekdota, ngjarje Duke qen se
raportet private me shqiptart ishin t pamundura, shpresonim se qytetart e huaj do
t organizoheshin pr t mbijetuar dhe pr
t ndrtuar marrdhnie pak a shum normale, por jo, aspak, dhe kjo megjithse t
huajt jan fort t pakt n numr, sepse ka
vetm rreth pesmbdhjet ambasada. Rast
i vetm n bot, as Bashkimi Sovjetik dhe as
Shtetet e Bashkuara nuk jan t prfaqsuara, shkruan ifti francez.

Pedagoget franceze

Rrfimi trondits,
si ishin studentt
shqiptar t 80-s
Prkthyesja e ndan se dy intelektualt
perndimor nuk ishin n Shqipri si simpatizant t regjimit, por profesor t gjuhs
dhe letrsis frnge, t motivuar nga dshira
pr t formuar msuesit e ardhshm t gjuhs
frnge n Shqipri. N fakt, n kto vite
prmendet se n Shqipri vinin shum pak
perndimor, pr vizita dy-tre ditore, t cilt
sapo ktheheshin n vendet e tyre shkruanin
artikuj mjaft t thjesht. Ata ose i mshonin bunkerizimit ekstrem t Shqipris dhe
menduris s Hoxhs, pa kuptuar m n
imtsi kompleksitetin e vendit, ata ose i kndonin lavde ktij vendi t mrekullueshm komunist meq ishin maoist dhe simpatizant
t vendeve t lindjes komuniste. Si duket,
pr iftin francez qndrimi n Shqipri ishte
pothuaj nj rezistenc, t cilt i ka ndihmuar
e shkruara, pr t mos u larguar. Nga kujtimet
e tyre mson se pas prpjekjes pr tu integruar, pr t hyr n biseda, pr t komunikuar, pr t krijuar marrdhnie t sinqerta
shkonin pothuaj bosh, ku ishin t detyruar t
rronin t izoluar. T gjith kishin frik t flisnin me ta. Akoma edhe m e vshtir ishte
kjo me studentt t cilve u jepnin msim.
Por nga ana tjetr, ish-studentja Rambi thot
se n nj kndvshtrim m simbolik mund
t themi se vet prania e tyre brenda Universitetit ishte si nj mundsi pr ne studentt
pr t par nga afr nj bot ndryshe: t larmishme, me ngjyra dhe erraAnalizat duhen
kontekstualizuar dhe duhet prfytyruar se
n ato vite komunikimi me t huajt shihej
si dika n mos e ndaluar, e dyshimt, dhe

kaq mjaftonte q t bhej shkak pr vzhgim

vigjilent nga ana e Partis dhe e virgjreshave
t kuqe. Prandaj dhe shum nga kto analiza
bazohen jo te diskutimi me shqiptart, i cili
ishte i pakt dhe jo i sinqert nga bashkbiseduesit shqiptar, por te vzhgimi i mpreht i
shoqris shqiptare. Ndjenja e vetmis dhe
e s prkors q i ka shoqruar ather t dy
francezt e shoqron lexuesin gjat gjith leximit M posht botojm nj fragment nga
libri Bulevardi Stalin Nr.57, t Elisabeth dhe
Jean Paul Champseix, ku sillet kronika e studentve shqiptar n vitet 80.

***
Goditja e par
Kur mbrritm ne n Shqipri, m 1982,
t ishe lektor i frngjishtes, do t thoshte t
luaje kok a pil. T gjith prsrisnin t vrtetn e shtetit t pagabueshm dhe t shenjt.
Enver Hoxha mbretronte si t ishte Zoti vet
mbi tok. Kishte shkruar vepra t shumta, t
cilat ndryshe nga Bibla ose Kurani, nuk prmbanin as komente, as interpretime. Mbizotronte lufta kundr ndikimeve t huaja
dhe teoria e varfrimit absolut t perndimit
t kalbur dhe t degjeneruar. Kolegt tan
shqiptar e kishin absolutisht t ndaluar t
flisnin pr Francn dhe natyrisht nuk duhet
t tregonin n msim asnj pamje apo fotografi nga Franca.
Ne ishim dy t huajt e vetm t pranuar
n universitet sipas marrveshjeve frankoshqiptare. Kishim m tepr prshtypjen se
po kalonim prmes nj pasqyre se sa prmes

Libri me kto kujtime sillet fshehtas n

Tiran, m 91, ndrsa autorve Tirana
zyrtare ua ndaloi kthimin n Shqipri,
shkak: libri Bulevardi Stalin nr.57 ishte
negativ pr imazhin e vendit n bot
or rresht i afroheshim nj realiteti, t cilin
autoritetet dhe propaganda bnin mos ta
fshihnin dhe ta izolonin nga ne. E pyesnim
veten se si vall do t ishin studentt tan.
Me siguri duhet t kemi ndrruar natn pr
gravurat q i tregonin shqiptart me shikim
vrastar, burrat me kokat qethur, grat me nj
grshet varur supesh, t gjith me jatagan
ngjeshur. Si do t ishin vall pasardhsit e
atyre shqiptarve t tmerrshm, t cilve u
trembeshin edhe elitat e ushtris turke? Si do
t silleshim me ta pa i fyer dhe pa u ndrojtur
nga e famshmja gjakmarrje! Vinim buzn n
gaz me t gjitha kto hamendje, por nuk sht
se ndiheshim shum t qet

Ti bsh memect q t flasin

Ditn e par t msimit kur hym n klas,

fryma e re

22 prill 2016

11

kultur
uj t ngroht. N mens han sup, kos dhe
dy her n jav gjell me pak mish. Peshku
sht i rrall, mblsira n fund, e panjohur.

Nuk kan kurr as fruta, as t mbla.

ndjem nj shtrngim n gryk. Kur hynim

n klas, studentt ngriheshin n kmb dhe
prisnin urdhrin ton pr tu ulur. Secili nga ne
kishte dy grupe me nga 15 student. Vshtrimi
i tyre kureshtar dhe i shqetsuar na intrigonte.
Prania e nj shumice vajzash e korrigjoi disi
prshtypjen e rrugs, e cila dukej se ishte terren i burrave. E kishim t gjith Evropn n
klas: vajza t gjata flokverdha sy bojqielli
ose t shkurtra brune mesdhetare, djem me
fizionomi anglo-saksone me nofulla katrore,
t tjer me fytyr zeshkane. Me t gjitha kto
tipare, jan t mundshme t gjitha kombinimet. Fytyrat dhe gjendja e tyre shpesh dshmonin se ushqeheshin keq. M von do ti
msonim vshtirsit e tyre. N konvikt jan
shpesh nga 6 vet n nj dhom dhe nuk kan

Megjithse dimri n Tiran nuk sht i

acart, bn mjaft ftoht. Fakulteti nuk kishte
ngrohje kshtu q npr klasa temperaturat
nuk ngjiteshin nganjher m tepr se sa
pes apo gjasht grad. Studentt ngjisheshin
njri pran tjetrit. Djemt vishnin disa kmisha cip mbi cip, ka shihej te mngt, prsipr
mbanin ndonj bluz sintetike me mng t
gjata. Disa nga vajzat i mbanin pardesyt veshur edhe n klas.
Shumica syresh nuk kishin folur kurr
ndonjher me t huaj dhe ishin t shumt
ata q nuk kishin par kurr ndonj t huaj
nga afr. Ishin t emocionuar dhe kureshtar.
Ne ishim prova e prekshme se gjetiu ekzistonte nj bot tjetr dhe prania jon ishte
dika pr tu shnuar. Na shihnin nga koka te
kmbt dhe vzhgonin n detaj do mimik
tonn, do gjest si dhe do veshje. Paraqitja e
secilit dhe disa pyetje, si fillim, duhet ta kishin
thyer akullin, mirpo ai dukej m i trash
se e kishim menduar. Pyetjet tona: A keni
ndonj dshir t veant ose ndonj propozim pr vitin e ri shkollor? A keni ndonj
vshtirsi t veant n gjuhn frnge? A doni
t dini ndonj gj pr Francn? ndiqeshin
nga nj heshtje e rnd si plumb. M von i
kuptuam gafat e fillimit sepse studentve nuk
u lejohej asnj nism, nuk e pranonin kurr
se mund t kishin t meta faqe bots dhe nuk
u lejohej t bnin pyetje pr Francn!
Po nuk e pate jetuar, sht e pamundur
ta prfytyrosh turbullimin dhe angshtin
e msuesit q rreket t bj t flas nj klas
dshprimisht t heshtur. Natyrisht, e dinim
se prpara se t na i besonin, autoritetet i
kishin prpunuar mir. M von do t merrnim vesh se na kishin paraqitur si spiun q
donin tu nxirrnin informata dhe ti shfrytzonin ato n mnyr dashakeqe. Mendohet leht gjendja mendore e studentve t
friksuar se mos pa dashje do t lshonin
ndonj gabim shtetror Duke mos ditur
t thoshin, m t kujdesshmit nemiteshin,
kurse m guximtart belbzonin ca prgjigje
t mjegullta. E vum re menjher, se edhe
kur guxonin t flisnin, shihnin me bisht t
syrit njrin ose njrn nga shokt, duke na
e br me dije kshtu sekretarin e rinis
s klass. Kur binte zilja, studentt dilnin t
gjith njherazi, kurse ky rrinte n fund pr
tu siguruar se askush nuk do t rrinte kok
m kok me profesorin e huaj.
Fillimet ishin t vshtira, madje rraskapitse. Studionim copza nga veprat letrare dhe donim me gjith zemr q studentt
t merrnin pjes aktivisht, mirpo ort e
msimit ritmoheshin nga heshtje t thella. N
fillim i bnim vet edhe pyetjet edhe prgjigjet. Duke ndjekur metodn ton pedagogjike
me pjesmarrjen e studentve, me sa duket
binim ndesh me traditn shqiptare. T msuar t kopjonin msimet dhe ti recitonin ato,
nxnsit dgjojn fjaln e msuesit dhe nuk
marrin pjes. Madje- madje, ne i bezdisnim,
sepse metoda majeutike tregonte se profesori nuk sht i vetmi zotrues i dijes dhe se
me nj rresht pyetje-prgjigjesh t ndrtuara
mir, mund t ndrtohej nj arsyetim i sakt
dhe t gjendej zgjidhja pr dika q n fillim
studenti mendon se nuk e di.

T huaj natn
Atmosfera q mbretronte npr klasa
nuk ish tjetr vese pasqyrimi i turbullirave
q po e shkundte shoqrin n 1982, koh
kur qarkullonin vesh m vesh thashethemet
pr shuarjen e klanit Shehu. Mehmet Shehu,

frankiste t 1936-s, ishte nj nga inkuizitort

e Partis qysh n krijimin e saj. Komandant
i regjimentit t hekurt q shporri trupat nazist nga Tirana n 1944 dhe kryeministr, ai
ishte pasardhsi i Enver Hoxhs. Me 18 dhjetor 1981, shqiptart me tepr habi morn
vesh se ky kishte vrar veten. Spastrimet pas
ktij akti ishin t pamshirshme: e shoqja,
drejtoresh e kuadrove t shkolls s partis
Vladimir Ili Lenin si dhe t bijt u drguan
n internim. Ministri i Brendshm (Feor
Shehu, nipi i Mehmet Shehut), ministrat e
Mbrojtjes dhe t Shndetit, si dhe nj ish-komandant i shtatmadhoris u ekzekutuan n
shtatorin 1983. Nuk ishte trishtimi i shuarjes
s familjes s heroit kombtar q po i pikllonte shqiptart, jo! Mehmet Shehut i ishin
tutur t gjith sepse njihej pr egrsin e tij t
skajshme. Vet Hrushovi kishte shkruar n kujtimet e veta se Shehu mburrej se kishte vrar
me dorn e vet shum t burgosur. Njra nga
nuset e djemve, i pezmatonte banort e Tirans me rrobat shum t kushtueshme dhe q
binin n sy. ka i mundonte njerzit ishte nj
zmbrapsje m tepr e nivelit t jetess si dhe
ashprsimi i kontrollit policor. T gjith ishin
t ndrgjegjshm pr krizn e rnd q po
kalonte regjimi.
Si pr dreq, nj tjetr shtje, akoma m
enigmatike, kishte ndodhur fill para mbrritjes son aty duke e prkeqsuar gjendjen.
N shtator, disa refugjat antikomunist kishin
zbarkuar n mnyr t mistershme n nj
plazh t jugut. Ardhur me gomone, rreth 30
vet, t organizuar si grup special me n krye
Xhevdet Mustafn, u rrekn t hyjn n rrethin
e Vlors pr ti nxitur banort e zons, t njohur
pr ndjenjat e tyre antikomuniste, q t ngrinin
krye. Mirpo u pikasn dhe pas pes or
luftimesh, u asgjsuan. Pretendenti pr fron,
mbreti Leka (q jetonte n Afrik t Jugut) e
bri m t besueshm lajmin e ktij veprimi,
mbi t cilin u tha se kishte shprehur rezerva.

Kontakte t ndaluara
Frika dhe mosbesimi, tashm t mdha, u rritn edhe m shum. N rrug, as
studentt dhe as kolegt nuk na njihnin m.
Ose ndrronin trotuar, ose hynin nxitimthi
n ndonj dyqan, ose, kur ishte tepr von
pr kto veprime, kthenin kokn n krah t
kundrt. Nj dit, n nj rrugic t vjetr tiranase, u ndeshm ball pr ball me nj kolege q po shtiste me fmijt. Kjo nuk mundi
t na shmangte. E prshndetm dhe po i
lavdronim fmijt. Ajo mrmriti dika me
nj frngjishte t prafrt, kontrolloi rreth e
rrotull me ankthin se mos po e shihte dikush
pr fat rrugica ishte bosh- dhe na tha nj
mirupafshim duke u larguar. Ecte me hapa
t shpejt; ndjem m tepr trishtim se sa
zemrim.
Nj her tjetr, duke u kthyer nga pushimet, patm vendosur t shtisim n Tiran
dhe pam drejtuesin e katedrs s frngjishtes
jo larg parkut. Mbshtetur te biikleta ndalur
an trotuarit, po bisedonte me nj mik. U
drejtuam pr nga ai. Sapo na pikasi, pa e prshndetur bashkfolsin, mori arratin duke
i dhn biiklets me sa i hanin kmbt. T
nesrmen, na krkoi ndjes pr takimin pak
t shkurtr t s djeshmes! Frika se mos i
shihnin t shoqruar me nj t huaj ishte aq e
madhe, sa edhe vet sekretari politik i universitetit, i cili i bnte studentt t dridheshin kur
kalonte korridoreve, nuk u prgjigjej prshndetjeve tona n rrug.
Nj dit tjetr, duke dal nga pallati yn,
takohemi me nj koleg me t shoqen. Atyre do
u kishte ardhur pr mbar q t mos u kishim
folur, mirpo ne nuk e kemi at refleks. Kolegu, i kapur ligsht buzqesh me zor duke na shtrnguar dorn. E shoqja, e cila ndodhej disa

hapa prpara nesh, kthehet me pahir. Shkmbejm disa fjal dhe i shohim tek largohen.
Kolegve u ishin dhn porosi shum t
rrepta lidhur me ne. Njra nga kto porosi q
mes nesh e quanim Coli me Lolin ishte q t
mos rrinin kurr t bisedonin me ne vetm pr
vetm: profesort mund t na flisnin, brenda
mureve t fakultetit por me kusht q t ishin
dy. Nj dit hym n katedr dhe gjetm nj
kolege vetm. Duke harruar parimet vendse,
iu afruam pr ta prshndetur. Ajo u zmbraps
si me sust n nj cep t katedrs dhe u zhyt
n lexim, duke na injoruar krejt.
N fillim t qndrimit ton, duke dashur
ta njihnim pak m shum jetn shqiptare, i
pyetm kolegt se ku ndodheshin kinemat.
Ata ulnin kokn prdhe dhe heshtnin. Ka raste
kur sht vshtir ta fshehsh hallin q t z.
Shpjegimin e par e morm kur shkuam pr
her t par n kinema. Salla ishte e vjetr
dhe publiku i padisiplinuar, ka nuk jepte nj
imazh shum t mir t Shqipris. Nga ana
tjetr nuk duhet harruar q spiunllku ishte
aq i pranishm n Shqipri sa q vshtir t
dihej ku niste sekreti shtetror kur dikush
fliste haptazi.
Shum her i patm ftuar kolegt n shtpi
mirpo ata gjenin gjithmon nj pretekst: nj
mbledhje, nj gjyshe t smur, foshnja q
vuan nga dhmbt, nj kushri nga rrethet q
u vjen pr vizit T lodhur nga kto arsye t
kota, ua paraqitm haptazi krkesn ton autoriteteve dhe ather na than se kishte disa
probleme t vogla sepse ne banonim n nj
pallat pr t huaj. E kishin rreptsisht t ndaluar t na vinin n shtpi. Pr m tepr, kolegt kishin frik nga mikrofonat e vendosur
n apartamentin ton dhe druheshin se policia mund ti qortonte pr gjrat q mund t
thoshin aty. Ather krkuam t na jepnin nj
apartament n nj pallat me shqiptar por kjo
krkes ra n vesh t shurdhr. Kolegve nuk
u lejohej kurrsesi t na jepnin adresn e tyre
sepse kushedi, si tuhaf, ne mund tu shkonim
pr vizit. N gjasht vjet, nuk na ftuan kurr.
T mjert profesor ishin t detyruar tu
bindeshin rregullave t sekretarit t partis,
nj personi me fytyr rrumbullake si karikatur, profesor latinishteje me origjin greke.
Ai u kujtonte rregullisht kolegve se si duhet t
silleshin me ne. Ti rrije me turinj do t thoshte
ti jepje kredi n rolin e tij prej t forti. Ather
zgjodhm t bjm t kundrtn. Sa her q e
hasnim npr korridore, shprehnim kinse nj
knaqsi shum t madhe duke br gjeste
t ekzagjeruara dhe duke iu afruar pr ta prshndetur. Shum i bezdisur nga przemrsia jon e papritur, ky i pafat detyrohej t na
prgjigjej si t mundte duke e prkulur trupin m dysh dhe duke ngritur grushtin pran
tmthit si komunist q ishte.
Elizabeta e kishte m t vshtir t duronte mungesn e kontakteve njerzore aq
sa nj her shprtheu n vaj kur kolegt q na
shoqronin pr nj vizit zyrtare patn refuzuar t vinin pr nj kafe n hotel Tirana. Pjes
nga ditari i Elizabets 1983-1984 :
Situata bhet akoma m e vshtir kur
e sheh se kolegt dhe studentt jan t mir.
Kur atmosfera sht psiko e ngurt sht m
e leht: largohemi dhe me nj shfryrje inati
sikur lirohemi. Kur frustrimi sht i plot,
lott mund t ndihmojn, por kur kontaktet jan aq t gjata dhe t pasura sa q mund
t prfytyrosh se si mund t ishte sikur t
afroheshe me njerzit, kjo sht e tmerrshme.
Nuk ia arrinim dot t largonim mosbesimin e
t tjerve dhe pas nj far kohe njeriu e ndien
veten t poshtruar n krkim t kontakteve
me t tjert. Nuk na ngelej tjetr: ose ta injoronim kt vend ose ta zbulonim me mjetet
tona pa e ndryshuar veten.

fryma e re

22 prill 2016

12

shndet

j nga llojet m t
prhapura t kancerit
tek grat sht kanceri
i gjirit. Sipas statistikave, 1 n 8 gra sht diagnoztikuar
me kancer gjiri n SHBA. Shoqata
Amerikane e Kancerit pret t diagnostikohen rreth 246.660 raste
t tjera t kancerit t gjirit n
Amerik deri n fund t vitit 2016
dhe rreth 40.450 gra mund t vdesin prej tij. N Shqipri kanceri i
gjirit sht lloji m i prhapur dhe
vdekjeprurs i grave.
Ashtu si do lloj tjetr kanceri, zbulimi n fazat e hershme
t tij do t ishte vendimtar n rezultatet pozitive t trajtimit. Pr
t zbuluar kto lloj kanceri sht
e rndsishme q femrat t bjn
vet kontrollin rutin dhe t din
shenjat dhe simptomat q n fazat
e hershme t tij.
Nishanet dhe ndryshimi i tyre:
nishanet jan prgjithsisht t
lidhura me kancerin e lkurs,
megjithat mund t sinjalizojn edhe pr kancer gjiri. Kjo gj
sht konfirmuar n nj studim ku
ishin t prfshira rreth 89.902 gra,
t moshs 40 65 vje, t dhnat
mjeksore t t cilave u ndoqn
nga afr gjat nj periudhe 18
vjeare. N fillim t studimit, hulumtimet dokumentuan numrin
e nishaneve q do grua kishte.
Gjat studimit, 5956 gra u diagnostikuan me kancer gjiri. Studimi
arriti n prfundimin se grat q
kishin m shum nishane kishin
nj rrezik prej 13% m t madh pr
tu prekur nga kanceri i gjirit.
Koll e vazhdueshme dhe ngjirje zri: nse kanceri i gjirit prhapet n mushkri mund t shkaktoj koll t tejzgjatur dhe ngjirje
t zrit. Sipas statistikve, kanceri
i gjirit mund t prhapet edhe n
mushkri n 6070% t rasteve.
Ndryshimet n fshikz ose
ndryshime t tjera: kanceri i gjirit
shkakton ndryshime hormonale
q shkaktojn uretr t that dhe
mosmbajtje t urins. Shenjat
e zakonshme prfshijn rrjedhjen e urins gjat kollitjes, teshtims, qeshjes ose ndonj presioni
tjetr dhe nevojs s papritur dhe
urgjente pr t urinuar.
Lodhje kronike: kjo sht nj
nga simptomat m t zakonshme
thuajse tek t gjitha smundjet
dhe tek t gjitha llojet e kancerit.
Lodhja kronike tek kanceri lidhet
me shfaqjen e simptomave t tjera
si dhimbje, probleme me gjumin,
depresion etj.

Gjasht shenjat paralajmruese

shumica e
t kancerit t gjirit femrave i injorojn
Dhimbje t pashpjegueshme
kurrizi: dhimbjet n pjesn e kurrizit mund t tregojn se tumoret e
kancerit t gjirit jan formuar.

Gjndra t formuara n gjoks:

do lloj kokrre e fort n gjoks
mund t jet shkak pr tu shqetsuar sepse paralajmrojn pr

ndonj tumor t mundshm, prandaj sht shum e rndsishme t

konsultoheni me mjekun n kto
raste.

Zbulimi

patologjia

Uji burim jete, por edhe tmerrsisht i rrezikshm

T
gjith jemi dakort se uji sht burim jete
por ka raste kur gota e ujit ju mbetet n dollap gjat nats dhe n nj
situat t till kshillohet t
mos e pini t nesrmen por
m mir derdheni, dhe kshtu
do ti bni vetes nj shrbim
shum t mir.
Uji i zakonshm, n dallim
nga ushqimi, nuk prmban
sheqer dhe as albumine dhe
pr kt shkak mund t ndotet m leht nga mikrobet. Pr
shijen e uditshme t ujit i cili
ka mbetur n got gjat nats
ekziston shpjegimi.
Faktikisht, meqense uji ka
qen i ekspozuar ndaj ajrit, ka thithur pak dioksid

karboni dhe at pjes t atij CO2-shit e ka shndrruar n thartir karboni, q do t thot se uji n
ajr ndryshon prbrjen e vet
kimike. Kur thartira e karbonit
liron nj apo dy protone dhe
shndrrohet n bikarbonat
apo karbonat, kjo ul pH-n e
ujit dhe ndrron shijen e tij.
Kshtu pra, hern tjetr
kur t merrni gotn me uj, e
cila ka qndruar nga mbrmja n tavolinn tuaj, duhet
t dini q sht ekspozuar
ndaj baktereve dhe q n t
ka prfunduar sasi e konsiderueshme pluhuri. Kjo do t
thot q uji sht i paprdorshm dhe pr kt arsye bni mir

Aspirina ul 1/5-tat e
rrezikut nga kanceri dhe
nga kto smundje

j aspirin n dit mund

t zvogloj shanset pr t
vdekur nga kanceri, sipas nj
studimi t ri.
Universiteti Cardiff ka zbuluar se aspirina ul shanset pr
t vdekur nga kanceri i gjirit, ai
i zorrve dhe i prostats deri n
nj t pestn. Aspirina sht e
njohur tashm si parandaluese
e zhvilimit t kancerit dhe ruan
shndetin e zemrs, sipas studiuesit Peter Elwood.

fryma e re

22 prill 2016

letrsi
nga Hannah Arendt

akonisht nj epok damkos

me vuln e saj, n mnyrn
m t dukshme, ata q jan
ndikuar m pak nga ajo, ata q
kan qndruar m larg nga ajo dhe,
si rrjedhim, ata q kan vuajtur m
shum. Kshtu ndodhi me Proustin, m Kafkn, me Karl Kraus-in;
kshtu ndodhi dhe me Benjaminin. Gjestet dhe mnyra se si e
mbante kokn kur dgjonte dhe
fliste; mnyra e t ecurit; zakonet,
por sidomos stili n t folur, deri te
zgjedhja e fjalve dhe modeli i sintakss; s fundi, shijet krejt individuale, - e tr kjo dukej aq demode,
sa t krijohej prshtypja se ai kishte
dal nga shekulli i nntmbdhjet
n t njzetin, njlloj si t nxjerr
vala n bregun e nj vendi t panjohur. A e ndjeu ai veten ndonjher n Gjermanin e shekullit
t njzet si n shtpi t tij? Ktu
ka vend pr t dyshuar. Kur vizitoi
Francn pr her t par, m 1913,
si djal i ri, pas disa ditsh rrugt e
Parisit u bn pr t pothuajse m
familjare (Briefe I, 56) sesa rrugt e
njohura t Berlinit. Se sa i ngjante
udhtimi nga Berlini n Paris nj
udhtimi n koh, - jo vetm nga
nj vend n tjetrin, por nga shekulli i njzet n t nntmbdhjetin, - ai mund ta ket ndjer edhe
ather, por me siguri kt e ndjeu
njzet vjet m von. Ky ishte nation par exellence, kultura e t cilit
kishte sunduar Evropn e shekullit t nntmbdhjet dhe pr t
cilin Haussman-i kishte rindrtuar
Parisin, kryeqytetin e shekullit t
nntmbdhjet, si do ta quante
Benjamin-i at. Duhet thn se ky
Paris nuk ishte br ende nj qytet
kozmopolit, por ai ishte thellsisht evropian dhe kishte shrbyer
ksisoj q nga mesi i shekullit t
kaluar me nj natyrshmri t pakrahasueshme si nj shtpi e dyt
pr t gjith t pastreht. Kt nuk
ka mundur ta ndryshoj as ksenofobia e theksuar e banorve t tij,
as keqtrajtimi i sofistikuar i policis
lokale. Benjamin-i e dinte shum
koh prpara emigrimit t tij, se sa
i pazakonshm (ishte) ai lloj kontakti me nj francez q t lejonte ta
zgjasje bisedn me t m tepr se nj
erek ore (Brief-e I, 445). Me von,
kur banonte n Paris si refugjat, fisnikria e tij e lindur nuk e la ti zgjeronte njohjet e thjeshta,- kryesorja
ndr to ishte ajo me Gide-in, - n
lidhje t ngushta dhe t krijonte
kontakte t reja. (Werner Kraft-i,
- kshtu msuam koht e fundit,
-e njohu at me Charles du Bosin, i cili n saj t entuziazmit pr
letrsin gjermane ishte br nj
lloj figure ky pr refugjatt gjerman. Werner Kraft-i kishte lidhje
m t mira - far ironie!) N analizn jashtzakonisht logjike t veprave dhe letrave t Benjamin-it, si
dhe t kritiks s tij, Pierre Missaeu v n dukje se sa shum duhet t

13

E par nga nj kndvshtrim tjetr, ky ishte pozicioni

i nj shkrimtari free-lance q jeton me penn e tij

Koh t errta

ket vuajtur Benjamin-i ngaq nuk

gjeti n Franc at pritje q meritonte. Kjo, sigurisht, sht e drejt,
por nuk ishte aspak pr tu habitur.
Sado acaruese dhe fyese t
ishte e gjith kjo, qyteti n vetvete
kompensonte gjithka. Bulevardet
e tij, - Benjamin-i e vuri re qysh m
1913, - rrethoheshin nga godina q
duken sikur nuk jan br pr tu
banuar, por si blloqe t gurta pr
t shtitur mes tyre (Briefe I, 56).
Ky qytet, i cili mund prshkohet
ende n formn e nj rrethi prtej
portave t vjetra, ka mbetur ashtu
si ishin njher e nj koh qytetet
mesjetare, i rrethuar me mure t
trasha dhe i fortifikuar kundr
sulmeve nga jasht; me pjesn e
brendshme, por pa ngushtsin e
rrugve mesjetare, me interier-in e
hapur, t konceptuar dhe t ndrtuar bujarisht dhe harkun e qiellit prsipr si kube madhshtore.
Gjja m e prkryer ktu n lidhje
me botn e artit dhe veprimtaris
sht fakti se ato u japin relikteve
t hershme dhe autentike prarimin e tyre (Briefe I, 421). Me ndihmn e tyre ato fitojn me t vrtet
nj shklqim t ri. Fasadat e njtrajtshme, q i prshkojn rrugt si
mure t brendshme, t bjn t
ndihesh m i mbrojtur fizikisht n
kt qytet sesa n ndonj tjetr.
Harkatat q lidhin bulevardet e
mdha dhe q shrbejn si mburoj nga moti i stuhishm e mahnitn kaq shum Benjamin-in sa
projektin e veprs madhore mbi
shekullin e nntmbdhjet dhe
kryeqytetin e tij ai e quajti thjesht
Arkadat (Passagenarbeit); dhe
kto tunele me harqe jan vrtet si
nj simbol i Parisit, sepse ato jan
pa dyshim edhe mjedise t brendshme, edhe mjedise t jashtme
dhe paraqesin kshtu n form
karakteristike natyrn e tyre t vrtet. I huaji n Paris e ndjen veten
si n shtpi, sepse mund t banoj
n qytet ashtu si jeton mes katr
mureve tij veta. Dhe po ashtu si
banon n nj apartament dhe e
bn at t rehatshm, duke jetuar
dhe jo duke e prdorur thjesht pr
t fjetur, pr t ngrn apo pr t
punuar, ashtu banon edhe n nj
qytet duke u endur posht e lart,
pa ndonj shkak a qllim dhe, duke
u ndalur n kafenet e panumrta buz rrugve, prbri t cilave
rrjedh jeta e qytetit dhe rrkeja e
kmbsorve. Sot e ksaj dite Parisi sht i vetmi ndr qytetet e
mdha q mund t prshkohet me
knaqsi n kmb dhe gjallria
e tij, m shum se n do qytet
tjetr, varet nga kalimtart, kshtu
q trafiku modern i automjeteve
ia krcnon ekzistencn jo vetm
pr arsye teknike. Humbtira e
nj periferie amerikane ose zonat
e banimit t shum qyteteve, ku
e gjith jeta e rrugs prqendrohet n kalimin e automjeteve dhe

ku mund t ecsh me milje t tra

n trotuaret ansore, q tani jan
katandisur n monopate, pa ndeshur nj qenie njerzore, sht
krejt e kundrta e Parisit. At ka t
gjitha qytetet e tjera ia lejojn me
sa duket llumit t shoqris vetm
prisha qejfas - endjen posht e
lart, t ndenjurit kot, flanerie-n
- rrugt e Parisit ia nxisin, n fakt,
gjithkujt pr ta br. Kshtu, q
nga koha e Perandoris s Dyt,
qyteti ka qen nj parajs pr t
gjith ata q nuk kan pse t rendin pas ndonj favori, t ndjekin
ndonj karrier apo t realizojn ndonj synim - ve ksaj, nj
parajse pr bohemet dhe, jo vetm
pr artistt e shkrimtart, po pr
t gjith ata q jan grumbulluar
rreth tyre, ngaq nuk mund t integroheshin, as politikisht, - duke
qen t pastreh ose pa shtetsi, dhe as nga pikpamja shoqrore.
Duke e ln mnjan sfondin
e qytetit, q u shndrrua n nj
prvoj vendimtare pr Benjamin-in e ri, sht vshtir t kuptosh pse flaneur-i u b figura ky
e shkrimeve t tij. Shkalla me t
ciln e prcaktoi kjo endje hapin
e mendimit t tij duket m qart
ndoshta n mnyrn se si ecte, t
ciln Max Ryehner-i e prshkruante si njkohsisht prpara dhe
n vendnumro, nj przierje e uditshme mes t dyjave. Kjo ishte e
ecura e flaneur-it, nj e ecur kaq e
veant sepse, ashtu si kokoroshi
dhe snobi, edhe flaneur-i e kishte
atdheun n shekullin e nntmbdhjet, nj epok sigurie, n t
ciln fmijt e klasave t mesme
dhe t larta prfitonin nj t ardhur t garantuar, pa pasur nevoj
t punonin, kshtu q nuk kishin
pse t rendnin. Dhe, ashtu si i
msoi qyteti Benjamin-it flanerien, stilin e fsheht t shekullit t
nntmbdhjet n t ecur dhe
t menduar, ashtu i ngjalli vetvetiu edhe ndjenjn pr letrsin
franceze. Dhe kjo ia zvordhi pothuaj prfundimisht jetn normale
intelektuale gjermane. Pr sa u
takon prpjekjeve dhe interesave
t mia n radht e brezit tim, n
Gjermani un e ndiej veten krejt
t mnjanuar, kurse n Franc ka
disa forca - shkrimtart Giraudoux
dhe sidomos Aragon-i; lvizja surrealiste - tek t cilat un shoh ndikimin e tyre n at q m okupon
edhe mua - kshtu i shkruante ai
Hofmannsthal-it m 1927 (Briefe I,
446), n kohn kur, pasi u kthye nga
Moska dhe u bind se projektet letrare nn flamurin komunist ishin
t parealizueshme, iu prvesh puns pr t konsoliduar pozicionin
e tij n Paris (Briefe I,444-45). Tet
vjet m pare ai kishte folur pr nj
ndjenj afrie t pabesueshme
q i kishte ngjallur Peguy: Asnj vepr e shkruar nuk m ka
prekur kaq thelle dhe nuk m ka

br te provoj nj ndjenj t till

bashksie (Briefe I, 217.) Mir,
po ai nuk arriti te konsolidonte
nj pozicion dhe zor se mund t
arrij nj sukses t till. T huajt
- dhe, si shihet, kshtu quhen
edhe sot n Paris ata q nuk kan
lindur n Franc - kan arritur t
sigurojn pozicione vetm n
Parisin e paslufts. Nga ana tjetr
Benjamin-i ishte i detyruar t qndronte n nj pozicion q praktikisht nuk figuronte asgjkundi, q
nuk mund t identifikohej apo t
prcaktohej me t vrtet si i till
deri n nj koh t mvonshme. Ky
ishte pozicioni i majs s direkut,
nga i cili koht e stuhishme mund
t vzhgoheshin m mir sesa nga
nj liman i qet, ndonse sinjalet e
rrezikut t anijes se thyer, t ktij
vetmitari q nuk kishte msuar t
notonte as kundr, as pro rryms,
ishin t vshtira pr tu kapur, - si
nga ata q nuk e kishin marr kurr n sy rrezikun e ktyre detrave,
ashtu dhe nga ata q ishin t zott
t manovronin, qoft edhe me
kt element t natyrs.
E par nga nj kndvshtrim tjetr, ky ishte pozicioni i nj
shkrimtari free-lance q jeton me
penn e tij; megjithat, ashtu sikurse vetm Max Ryehner-i duket
se e ka ven re, ai e bnte kt n
nj mnyr t veant pasi punt e tij vetm n ndonj rast t
rrall botoheshin dhe asnjher
nuk ishte krejt e qart...deri n
mas ishte i zoti ai t prfitonte
nga burime t tjera. Dyshimet e
Ryehner-it u vrtetuan plotsisht.
Jo vetm q ai shfrytzonte prpara
emigrimit burime t tjera, por tej
fasads s shkrimtarit free-lance,
ai bnte edhe nj jet tjetr, shum
m t lir, ndonse vazhdimisht
n rrezik, at t homme de lettres,
shtpia e t cilit ishte nj bibliotek
e ngritur me nj prkushtim t
jashtzakonshm, por kurrsesi
q ti shrbente si mjet pune; ajo
prmbante visare, vlera e t cilave,
si e prsriste shpesh Benjamin-i,
provohej nga fakti q ai nuk i kishte
lexuar - pra, nj bibliotek q pa
diskutim nuk i hynte ne pun dhe
nuk i shrbente asnj profesioni.
Nj ekzistenc e till n Gjermani
ishte dika e panjohur, por po kaq e
panjohur ishte edhe puna q duhej
te bnte Benjamin-i vetm e vetm
pr t nxjerr jetesn; jo ajo e nj
historiani dhe studiuesi t letrsis,
me numrin e duhur t vllimeve t
trasha te firmosura prej tij, por ajo
e nj kritiku dhe eseisti, q edhe
formn e eses do ta gjykonte si tejet t shkaprderdhur dhe q do te
paraplqente aforizmin po t mos
paguhej me rreshta. Sigurisht, ai
nuk ishte i pavetdijshm pr faktin
se ambiciet e tij profesionale synonin dika q n Gjermani thjesht
nuk ekzistonte, ku pavarsisht nga
Liehtenberg-u, Lessing-u, Sehle-

gel-i, Heine-ja dhe Nietzehe-ja,

aforizmat nuk ishin vlersuar kurr
dhe njerzit zakonisht e prfytyronin kritikn si dika t pandershme
dhe subversive, e cila mund t shijohej - nse shijohej vrtet - vetm
n faqet kulturore t ndonj gazete.
Nuk ishte rastsi q Benjamin-i zgjodhi frngjishten pr t shprehur
kt ambicie: Le bitt que je mavais
propose... eest detre eonsidere
comme le premier eritique de la litterature allemande. La difficulte e
est que, depuis plus de cinquante
ans, la critique litteraire en Allemagne nest plus considere comme
un genre serieux. Se faire une situation dans la eritique, cela... veut
dire: la recrer comme genre (Synimi q i kam vn vetes... duhet
konsideruar si ai i kritikut kryesor
t letrsis gjermane. Problemi
sht se pr m shum se pesdhjet vjet kritika letrare n Gjermani
nuk sht konsideruar si zhanr
serioz. T afirmohesh n kritike, do
t thot ta rikrijosh at si zhanr)
(Briefe II, 505).
Nuk ka dyshim se kt zgjedhje profesionale Benjamin-i ia
detyronte ndikimeve t hershme
franceze, afrsis me fqinjin e
madh n ann tjetr t Rinit, q
i ngjalli atij ndjenjn e nj afiniteti kaq t thell. Por edhe kjo
przgjedhje profesioni, ka sht
edhe m domethnse, praktikisht u kushtzua nga vshtirsit e
kohs dhe hallet financiare. Nse
duam q profesionin pr t cilin
ai u prgatit spontanisht, ndonse
ka t ngjar n mnyr jo t kujdesshme, ta shprehim n kategori
shoqrore, duhet t kthehemi pas
n Gjermanin e Wilhelmit, ku ai
u rrit dhe ku morn form planet
e para pr t ardhmen. Ather
mund t thoshim se Benjamin-i
nuk u prgatit pr asnj profesion tjetr prve atij t koleksionistit privat dhe studiuesit krejtsisht t pavarur, q asokohe quhej
Privatgelehrter. N rrethanat e kohs, studimet e tij q kishin filluar
prpara Lufts s Par Botrore,
mund t kurorzoheshin vetm
me nj karrier universitare, por
hebrenjt e papagzuar privoheshin ende nga nj karrier e
till, sikurse nga do karrier tjetr
n administratn civile. Ajo q u
lejohej atyre ishte Habilitation-i
dhe shum-shum ata mund t
fitonin rangun e nj Extraordinarius-i pa pag; kjo ishte nj karrier
q e presupozonte m tepr sesa e
siguronte nj t ardhur t caktuar.
Doktorata q vendosi t merrte
Benjamin-i vetm duke pasur
parasysh familjen time (Briefe I,
216) dhe prpjekja e mvonshme
pr Habilitation-in kishin pr qllim t justifikonin gatishmrin e
familjes s tij pr ti vn n dispozicion nj t ardhur t till.
(vijon)

fryma e re

22 prill 2016

14

sport

Prezantohet projekti i
stadiumit t ri, kushton
50 milion euro

rezantohet Arena Kombtare. Stadiumi m i

madh n vend, do t jet
me kapacitet prej 22 mij
vendesh, krejtsisht i mbuluar. Nj
ndrtes multifunksionale q do t
respektoj identitetin e kryeqytetit
duke u kthyer nj pik referimi t
imazhit t tij. Do t mund t identifikohet edhe me nj kull, e cila do
t ndrtohet n krahun e djatht
t pjess ballore t Qemal Stafs
aktual, shikueshmri maksimale
sipas parametrave m t fundit
pr spektatort, prve pjess s
aktiviteti sportiv do t prfshihen
n t ambiente pr zyra dhe nj
zon tregtare. Dy sheshe publike
n pjest ansore dhe nj hyrje t
parashikuar me modelin e tapetit
t kuq si dhe unaz parkimesh t
nndheshme. sht projektuar
nga studio italiane Arch ea dhe
do t ndrohet nga nj kompani
Shqiptare, Albstar. Kostoja rreth
50 milion Euro, qevria dhe FSHF
nuk do t shpenzojn asnj Lek,
pasi kostoja do t mbulohet nga
kompania n fjal sipas modelit bashkpunim publik-privat,
apo n nj term m t rndomt
koncension, padyshim dhe me
mbshtetjen e FIFA-s dhe UEFA-s
q kan bashkpunuar n t gjitha
hapat dhe do t jet gati pas dy
vitesh. Jan kto detajet kryesore
nga ceremonia e prezantimit t
projektit dhe nnshkrimit t kontrats pr ndrtimin e Arena Kombtare, impiantit m modern n
vend. Presidenti i FSHF, Armand
Duka, pasi vlersoi punn e br
nga institucioni q drejton n aspektin e infrastrukturs sportive
pr t ciln vetm n 5 vitet e fundit jan shpenzuar rreth 30 milion Euro dhe ka kulmuar me dy
impiantet m t rndsishm deri
tani, Elbasan Arenn dhe Loro
Boriin, vuri theksin te rndsia
e investimeve t tilla pr t rritur
nivelin e futbollit shqiptar. Koha
q na u desh pr t mbrritur deri
ktu ishte e gjitha e nevojshme,
por ajo mund t ishte edhe m
gjat. Gjithsesi ajo ishte shum e
shkurtr pr t ndrtuar nj vepr
t till si stadiumi Loro Borici.
Po marr si shembull stadiumin e
Juventusit q ka marr n 9 vjet
koh pr t arritur n ato prmasa

q ka sot. Futbolli sht nj sport

shum i dashur por q do invenstime t mdha pr tu prcjell n
mnyrn m t mir. Ne po mundohemi t bjm maksimumin pr
t ngritur nivelin e futbollit shqiptar, tha Duka.
Kryeministri - Thelbsore n
uarjen prpara t ktij projekti ka
qen bashkpunimi i qeveris Shqiptare. Nj dhurat simbolike me
fanelln e kombtares me numrin
11 pr kryeministrin e vendit, Edi
Rama, q mund ti lejonte vetes
edhe disa batuta. Fanella mund
ti bnte shum mir Zahos. Jam
shum i knaqur sot q jemi ktu
pr t finalizuar nj faz shum t
rndsishme dhe pr t hapur nj
faz t re n realizimin e ksaj ndrre. Kombtarja prfaqson nj
komb t tr dhe shum emocione
te t gjith shqiptart, ajo nuk
sht vetm nj skuadr futbolli.
Nuk mund t ket zhvillim t sportit dhe as te futbollit nse Qeveria
nuk bhet pjes aktive n procesin
e mbshtetjes s sportit ndaj ne do
t jemi mbshtets shum aktiv t

FSHF dhe federatave tjera n trsi. T jeni t bindur q ky sht nj

investim prtej sportit. Kryeminsitri Rama pasi theksoi rndsin
e investimeve n sport edhe pr
rritjen e t ardhurave duke garantuar vullnetin e qeveris pr
rritjen e vazhdueshme t sportit,
paralajmroi edhe zhvillimin e nj
eventi t rndsishm kontinental
n stadiumin e ri. Shqipria do
t ket nj stadium t standarteve
Europiane, nj stadium q kemi
vendosur si objektiv me Presidentin Duka, ku do t luaj jo vetm
Kombtarja, por dhe nj finale e
Superkupes s Europes apo Europa League, duke pasur nj stadium nga m t bukurit n Europ
dhe nuk e ekzagjeroj pasi nuk
sht e vshtir nse ke vizionin
e duhur dhe skuadrn e duhur.
Gjat ceremonis, prshndeti
dhe i drguari i UEFA-s, Thiery
Favre, arkitektt italian Mario
Casamonti dhe Giovvani Polazzi
me kt t fundit q prshkroi
m n detaje projektin q respekton identitetin dhe traditn, por

euro 2016

Ti Shqipri m jep nder,

zgjidhet slogan pr Euro2016
T

i Shqipri m jep nder sht slogani q do t prfaqsoj Kombtaren Kuqezi n Europianin e Francs. Do t jet Ti Shqipri m
jep nder, vargjet e famshme t Naimit jan przgjedhur si slogani q do
t shoqroj kuqezinjt n Euro 2016. Edhe pse ende nuk sht plotsisht
zyrtare, lajmi i dhn nga Presidenti i FSHF, Armand Duka e ka nj motiv,
prve faktit se ky slogan sht konsideruar si m gjithprfshirsi pr Shqiprin dhe Shqiptart n Europianin e Francs, edhe rezultatet e votimit
t hapur n faqen zyrtare t UEFA-s ku jan n gar tre slogane, prvec
Ti Shqipri m jep nder, si dhe Fluturo Shqipe e O Sa Mir me qen
shqiptar, vargjet e Naimit duket se jan m t preferuara pr tifozt shqiptar. Rezultatet e Votimit n faqen e UEFA-s do t bhen t ditura vetm
n datn 2 Maj, shifra t sakta pr momentin nuk ka por sipas t dhnave
paraprake q i jan furnizuar nga Qeveria Shqiptare e futbollit Federats
Shqiptare t Futbollit flasin pr kryesimin me diferenc t thell t Ti Shqipri m jep nder, ndaj 3 varianteve t tjera, aq sa duket e pamundur q t
ket nj prmbysje t minuts s fundit. Kshtu sipas t gjitha gjasave n
autobuzin nprmjet t cilit do t kryhen lvizjet e Kombtares Kuqezi do
t jet pikrisht ky slogani q do t jap imazhin m t qart t krenaris
kombtare shqiptare n Franc dhe anemban bots.

njkohsisht edhe ndr m modernt n Europ. N fund edhe

nnshkrimi i firms n kontratn
mes Presidentit t FSHF, Duka dhe

atij t Kompanis Albstar, Idajet

Ismailaj, natyrisht me premtimin
q stadiumi i ri kombtar t jet
gati pas dy vjetsh.

bardhekaltrit

Sigal Prishtina pushton Ballkanin, fiton pr her t dyt

S

igal Prishtina pushton Ballkanin!

Skuadra kosovare sht mundur nga Mornar n Tivar 75:68, por
kjo ka qen e pamjaftueshme pr
malazezt, pasi bardhekaltrit kishin
fituar me + 14 ndeshjen e par n
kryeqytetin e Kosovs pr t mbrojtur fituar kshtu pr her t dyt
radhazi trofeun e Ligs Ballkanike.
N nj ambient aspak miqsor n
palestrn Topolica n Tivar, ndeshja
filloj furishm pr Mornar, t cilt
ishin agresiv q n start duke ditur
+14 pikt e Prishtins nga ndeshja e
pare. Skuadra e drejtuar nga Antonis
Constantinides ishte e qet n vazhdimsi dhe t inspiruar nga Dardan
Berisha, i cili realizoi 9 pik n erekun e pare, kundrprgjigjeshin
me sukses malazezve. 3 gabimet
personale t shkaktuara nga Muhamed Abukar ishin problem pr
skuadrn kosovare, pasi minutat pr
t u limituan n maksimum, duke

br q Prishtina t alonte ne trapez. ereku i pare prfundon me

nj trepiksh t Mugoshas, q qoj
rezultatin n 23:15. ereku i dyt nis
me Dardan Berishn n top form
q prve se rregulloj snajperin,
bri edhe deprtime t suksesshme
pr t mos lejuar shkputjen e Mornar. Radunovic dhe Jones ishin
rreziku kryesor pr skuadrn ton,
megjithat at q bri Berisha n erekun e pa r e bri Jason ashburn n

kt pjesloj duke shklqyer, pr ti

dhn eprsin Prishtins pas pjess
s par 35:39. ereku i 3-t sht
zjarr. Mornar fillon t sulmoj me t
gjitha forcat pr t ngushtuar sa m
shum eprsin dhe pr t provuar
rikthimin e rezultatit. Disa gjuajte t
sakta nga Radunovic e Jones si dhen
nj shnim i Mijovic bn q rezultati n nj moment t arrinte edhe
deri n +13 pr skuadrn malazeze.
Mornar shkoj aq larg sa nuk zgjidhte

m as mjete pr t provuar rikthimin

saq pati dhe tension pak para prfundimit t erekut t 3-t. Prishtinasit humbn erekun e 3-t me 22:8,
dhe u futn n erekun e fundit
dhe prfundimtar duke qen m t
motivuar dhe t sigurt sidomos me
paraqitjen brilante t Jason ashburn, arrin t rezistoj dhe n fund
humbje prej -7 pik ishte e mjaftueshme pr t mbrojtur titullin. M
meritori pr triumfin e Sigal Prishtins ishte Jason ashburn q shnoj
24 pik dhe bri 11 krcime, ndrsa
u ndihmua edhe nga Dardan Berisha q realizoj 15 pik. Te Mornar, t
zakonshm dyshja Lamoint Jones q
pati 22 pik dhe Radunovic shtoj 20
t tjera. Ksisoj, Sigal Prishtina arrin
t mbroj titullin e kampionit t Ligs
Ballkanike t fituar 1 vit m par, me
Edmond Azemin q vazhdoj nxemjen e muskujve me trofeun e radhs
pr skuadrn bardhekaltr.

fryma e re

22 prill 2016

15

sport

Zidane-Ronaldo, krisja
e par te Real Madrid

seria A

eri n fund t sezonit n

Kampionatin
Spanjoll
mbeten edhe 4 jav dhe
Reali i Madridit do t krkoj t
luftoj deri n fund pr t zbritur
nga vendi i par Barcelonn. N
ndeshjet e mesjavs tre skuadrat kryesuese arritn t dilnin
fitimtare duke mos e ndryshuar
situatn n klasifikim dhe n rast
se katalanasit dhe Atletico do ta
mbyllin sezonin me t njjtn
kuot piksh, ather titulli do t
shkonte pr skuadrn e Luis Enriques q ka dominuar n prballjet direkte. Nga prplasja mes dy
kryesuesve shpreson t prfitoj
skuadra Los Blancos q pas
suksesit 3-0 ndaj Villarreal duhet
t bj llogarit me nj problem
serioz, dmtimin e Cristiano
Ronaldos. Dukshm i shqetsuar, portugezi u largua nga fusha e lojs pak prpara fundit t
ndeshjes dhe mimika e fytyrs
s numrit 7 nuk premtonte asgj t mir pr Zinedine Zidane.
Gjithsesi, trajneri i skuadrs
madrilene siguron tifozt duke
theksuar se dalja nga fusha ishte
nj mas paraprake pr t mos
rnduar situatn. Nj lojtar si
ai e ka t nevojshme q ndon-

Juventus bn gati
fishekzjarret pr
festn e titullit

jher t mos e mbyll ndeshjen

deri n fund edhe pse Cristiano
dshiron t mos largohet asnjher. Pr mua sht nj shtje
shum e vshtir por nse kishte
probleme ishte e drejt q t largohej pa mbaruar ndeshja. Tani
duhet t presim me qetsi dhe t
vlersojm situatn, deklaroi Zi-

dane, i cili nuk mund t flas m

shum pr shkalln e dmtimit t
sulmuesit luzitan. Mjekt e klubit
jan vn n lvizje pr ti dhn
nj prgjigje sa m t shpejt,
pasi aktualisht lojtari duhet tiu
nnshtrohet analizave m t detajuara. Pas dhimbjeve q ndjeu
n gju, fillimisht lojtari iu nnsh-

trua testeve ekografike, por nj

prgjigje e sakt do t merret t
premten pas rezonancs magnetike. N Madrid jan n pritje t
Ronaldos pasi 6 ndeshjet e ardhshme jan vendimtare pr fatet e
ktij sezoni dhe pa Ronaldon n
fush misioni titull dhe Champions do t bhej shum i vshtir.

legjnda

Kapiteni Toti vendos me

shpatulla pas murit drejtuesit
N
j legjnd si Francesco Totti
nuk vdes kurr dhe kt gj e
din shum mir tifozt e Roms.
Pavarsisht moshs s madhe dhe
vshtirsive q ka kaluar s fundmi, n sfidn e s Mrkurs ndaj
Torinos, Totti tregoi edhe njher
tjetr se sa vlen. Ajo q bri ndaj
skuadrs Granata mund t konsiderohet edhe si nj fitore personale e kapitenit kundr trajnerit t
verdhekuqve, Luciano Spalletti dhe
jo vetm. Mjaftuan pak minuta n
fushn e blert ku fal dy golave t
tij Totti i dha skuadrs nj trepiksh
shum t rndsishm. I ndodhur
me shpatulla pas murit, teknikut
Spalleti nuk i mbeti gj tjetr vecse t komplimentonte 39-vjearin. Prpara mikrofonve Spalletti
prsriti srish se sht ai q vendos
n lidhje me formacinonin. Dicka
normale kjo por kur beht fjal pr
skuadrn e Roms dhe numrin 10 t

saj situata bhet disi m e veshtir.

Nga ana tjetr drejtuesit e Roms
vazhdojn t jen t mendimit pr
t mos i rinovuar kontratn Tottit
por, paraqitjet n takimet e fundit
mund ti japin nj tjetr rrjedh t
ardhmes s kapitenit. Pas asistit pr
Salah ndaj Bologns, golit kundr

Atalants erdhi dhe dygolshi ndaj

Torinos. N vetm 20 minuta t luajtura n dy takimet e fundit idhulli i
tifozeris verdhekuqe ka arritur t realizoj tre gol duke i dhuruar ekipit
4 pik. Shifra t knaqshme kto
pr nj futbollist t moshs s tij.
Francesco Totti e ndjen ende veten
t gatshm t luaj dhe stoli pr t
duket i papranueshm. 39-vjecari
pr momentin nuk e sheh veten t
ulur n nj tavolin duke br rolin
e drejtuesit.

uventus prgatit festn e

titullit kampion n Seria
A. Bardhezinjt kan 9 pik
avantazh ndaj skuadrs s Napolit dhe kur kan mbetur 4
jav nga fundi i kampionatit,
titulli i pest kampion radhazi
duket se sht nj mision q
krkon pak impenjim pas nj
rrugtimi fantastik n fazn
e dyt t kampionatit. Starti i
dobt n fillim t sezonit tashm duket vetm nj ndrr
e keqe, e harruar pas ecuris
s jashtzakonshme n vitin
2016. Juventus t Dieln luan
n transfertn delikate t Firenzes kundr Fiorentins dhe
n rast t nj rezultati pozitiv,
e vetmja gj q i mbetet t bj
sht t ulet prpara televizorit dhe t ndjek pa kurrfar
shqetsimi takimin mes Roms
dhe Napolit. Festa mund t nis
m 25 Prill por, nse avantazhi
vazhdon t mbetet n kuotn
e 9 pikve, athere do t ket
shtyrje t zyrtarizimit t titullit.
Nse 25 Prilli nuk do t jet data
e e shumpritur, tifozve t Juventusit do tu duhet t presin
datn 1 Maj n takimin kundr
Carpit. Sidoqoft nj gj sht
e sigurt, titulli i pest kampion
qndron pas ders dhe Zonja
e Vjetr mjafton t pres kohn e duhur pr t nisur festn bashk me tifozt e saj n
sheshin qndror t Torinos.

Flaka Olimpike nis rrugtimin nga Athina drejt Rios

Flaka olimpike nis rrugn e gjat drejt Rio
De Janeiros ku gjat ksaj vere do t zhvillohen lojrat olimpike. Riti i frymzuar nga
tradita e lasht e olimpiads, nisi pikrisht
n tempullin e Hers n Athin ku pishtari
u ndez pr t nisur rrugn e gjat deri n
Amerikn e Jugut. Ishte aktorja Katerina Lehou q sipas tradits, ndezi zjarrin brenda nj
pasqyre parabolike ku prqndrohen rrezet e
diellit. T pranishm n ceremoni ishin edhe
Presidenti i Greqis, Prokopis Pavlopoulos,

kreu i Komitetit Olimpik Ndrkombtar,

Thomas Bach dhe kryebashkiaku i Rios, Eduardo Paes. Pishtari do t rrugtoj pr nj jav
n territorin grek dhe n datn 27 Prill, n
Athin do tu dorzohet autoriteteve braziliane pr t vazhduar rrugn drejt Brazilit ku
do t el zyrtarisht Lojrat Olimpike n datn
5 Gusht. Rrugtimi n Greqi do t zgjas 450
km dhe ndr t tjera pishtari do t ndaloj
edhe n nj qndr strehimi pr refugjatt sirian n zonn e Eleonas. Flaka do t ndaloj

n disa vende simbolike si Muzeu Olimpik i

Lozans dhe selia e Kombeve t Bashkuara
n Gjenev. Ndalesa e par prtej Atlantikut
sht parashikuar n 3 Maj n Brasilia ku do
t nis edhe stafeta deri n datn prmbyllse n Rio. N total, flaka do t prshkoj 20
mij km gjat 95 ditve dhe do t ndaloj n
83 qytete t ndryshme. 12 mij persona do t
ken fatin ta mbajn n duart e tyre pishtarin
gjat udhtimit simbolik ku secili prej tyre
nuk do t prshkoj m shum se 200 metra.

fryma e re

22 prill 2016

CILN VEZ T ZGJEDH N DYQAN?

16

T BLESH VEZ SOT NUK SHT M AQ E THJESHT SI M PAR:

1.Vshtirsia e 1-r : A po zgjedh vezn m t shndetshme pr fmijn tim?
2.Vshtirsia e 2-t : Nuk i kuptoj far thon paketimet dhe ka kaq shum lloje...
T gjitha kto probleme tashm i ka zgjidhur veza KOKOVE !
1.T gjitha vezt e tjera jan nga pula t rritura n kafaze , pra industriale . Veza KOKOVE sht
VEZ FSHATI nga pulat e rritura n kapanone t hapura, JO N KAFAZE dhe t kombinuar me
natyrn, duke garantuar cilsi m t lart dhe shije t shklqyer.
2. KOKOVE sht veza m e shndetshme jo vetm se prodhohet nga pula t rritura me ushqim
natyral JO OMGJ por edhe sepse rriten n zonn e pastr dhe t shndetshme t ajupit.

Nje Kokove ne dite baraz me vetem 70 kalori por me 14 ushqyes esenciale !

Nje Kokove ne dite eshte si te marresh nje tablete multivitaminale.

Ekstr
TI at
A
H

skta
fre

NGA

VEZ F
S

NJE KOKOVE NE DITE ESHTE USHQIMI ME I MIRE NE BOTE !

RRITJA E LIR

Nje Kokove ne dite i jep trupit tuaj:

Koline qe i jep energji trurit dhe forcon kujtesen.
Luteine dhe zeaksantine per mbrojtjen e syve nga rrezet ultravjollce dhe dielli.
Proteine komplete per energji qe zgjat, riparimin e indeve te demtuar, ruajtjen e metabolizmit etj
Selen qe sht thelbsor pr riprodhimin dhe funksionin e tiroides.
Vitamine B9 ose acid folik per rritjen e qelizave dhe forcimin e metabolizmit.
Vitamine A, qe eshte shume e rendesishme per ruajtjen e shikimit, lekures dhe imunitetit
Hekur, qe eshte i rendesishem per transportin e oksigjenit drejt organeve dhe muskujve.
Zink qe esht i rndsishm pr shndetin e trurit, imunitetin dhe zhvillimin e qelizave.

REKOMANDIMI YN :
Veza KOKOVE garanton shndetin tuaj sepse sht EXTRA e FRESKT dhe m e kontrolluar
sesa vezt e tjera q tregtohen nga fshati, q nga vaksinimi deri te kontrollet periodike nga
institucionet e kontrollit ushqimor.
Shum vende t bots n respektim t t drejtave t shpendve e kan kuzuar rritjen
INDUSTRIALE t pulave n kapanone t mbyllura. Bashkohu edhe ti n mbrojtje t cilsis!

VEZA JON

Adresa

COCOAL. shpk, Maminas, Durrs, Albania

Email: cocoal.shpk@gmail.com

Enti botues: Helga'SSecrets

Perktheu: Capajev Zeres
Autor: Madam Helena Blavatsky
Nr. faqeve: 380
mimi: 1 000 leke
Libri i dyte por shume bazik i autores se famshme Madam
Helena Blavatsky, mbi Teozofine, fene e dijes, historine
e saj, perfaqesuesit me te shquar te saj ne histori, rrenjet
e saj dhe ngjashmerite e ndryshimet mes saj dhe fese,
filozofise e shkences; ide mbi debatin mes kreacionisteve
dhe darvinisteve mbi origjinen e specieve; cilat jane ligjet
baze te Universit dhe ndertimi i tij holografik; dhe mbi te
gjitha nje analize e vecante e qenies, njeriut, elementet e tij
perberes, ne ndryshim nga feja dhe shkenca dhe ngjashmeria
me budizmin ne disa drejtime. Autorja ka qene e preferuara
e shume rrymave ideologjike dhe nga frimasoneria ne
shekullin e fundit dhe sidomos ka patur ithtare te saj nazistet
me te shquar, me ne krye Hitlerin, tek Shoqeria teozofiste
Thule ku spikasnin ideologe te ndryshem dhe teozofiste si
Karl Haushofer, Rudolf von Sebottendorf, Rudolf Hes, Alfred
Shelenberg, Ditrih Ekhart, Adolf Hitler, etj; Por nazistet i
shtremberuan parimet e saj themelore te barazise se racave.

Nj nga librat m t rndsishm

mbi ontologjin i t gjitha kohrave