Lng ganh t ca cc nh khoa hc

Lng ganh t ca mt nh khoa hc c i vi mt bn ng nghip c th hin bng

cch b ra 5 nm hc ht l thuyt ca ngi y v b thm 5 nm na nng ln thnh
mt l thuyt cao hn. Lng ganh t ca mt nh khoa hc Vit Nam i vi bn ng
nghip c th hin bng vic tm cch chuyn sang ngch hnh chnh t chc ngn
chn vic cng b v ng dng l thuyt ca hn ta.

S d nh vy l v trong phn ln cc c quan ca ta, k

c c quan khoa hc, dn chuyn mn thng lp v mt
cch tuyt i nu ng thi khng phi l cn b hnh
chnh hay t chc.
Ngay c v phng din chuyn mn, cn b hnh chnh hay
t chc, d khng phi l dn chuyn mn, cng c quyn
Mun hn ng nghip, tt
quyt nh khi xt duyt cc cng trnh chuyn mn (quyt
nh a vo k hoch, quyt nh cho php cng b hay thi
nht l chuyn sang qun l
cng, quyt nh cch nh gi khi xt lao ng tin tin hay
ng nghip
chin s thi ua). iu ny hon ton hp l, v mi cng
trnh khoa hc hay ngh thut u l mt ng gp vo s nghip cch mng ca ng v ca
nhn dn.
Hn na, ta thy c nhng ngi nhng quyn tc gi cng trnh nu liu chng cng trnh s
kh c khen thng do tc gi c sai phm g v o c hay thuc mt thnh phn c
vn , dn thnh tch li cho mt ngi khc c nhng u th khin cho h d c chp
nhn thnh tch hn.
V vy, cc chuyn gia ln lt thi lm khoa hc k thut v chuyn sang ngch hnh chnh t
chc c thc quyn v khoa hc k thut.

Cao Xun Ho

Ai dm nhn l mnh xu x?
Nu coi mi dn tc gn nh c tnh mt con ngi:
anh Php ho hoa lm th hay, anh Trung Quc bun
bn gii v mu lc, anh Lo hin lnh... th nu ch
nhn vo chuyn gi gn vn c khng thi, ti vn
ngh, anh Vit Nam l ngi hay ni di. Di mnh v di
ngi. H quyt tm gi gn bn sc dn tc cho m
bng ci cch cho php xy nh hp trn lan v ni
n gin l "th im"? Bng nhp xe my Trung Quc
t? Bng cho php p bit th xa xy nh knh?
Bng xa s ci nhm di tch vn rt mng mnh ca
nc ta vi l do thun tin cho hin i ha? V
vn khng qun ku gi gi gn bn sc vn ho dn tc

1.
Bn i Lt cha? n Si Gn cha? v nhng lng Bc b cha?
Nu cha, th bn nn i. Bn nn i sm.
i trc khi nhng bit th b b hoang n tn li.
i trc khi ru trn tng cha b co v tng b sn son thp vng.
i trc khi thnh ph ln mun to nhng du chn hin i khng l, dm ln chnh
nhng khu hiu bo tn vn c m mnh h ho trc .
2.
Cch y mi ba nm thi, thnh ph H Ch Minh ca ti linh nh t chc k nim Si
Gn 300 nm. Nhng nh c c em ra, mn n khn hoang nu li, nh nh nghe tn
ng Nguyn Hu Cnh, ngi ngi nghe li nhng a danh xa: G Cy Mai, nh
Thng Ty Hi, kinh Tu H vi bn Bnh ng...
Bn Bnh ng, th nm nay, ngi ta sp dp n, m lm i l ng Ty. C
Nguyn nh u phi ku ln trn bo Tui Tr: "Xin gi ly cnh quan ca Si Gn
sng nc trn bn di thuyn".
Bn phi i qua khu vc ny, thy c v p (b b ph ca n) bn mi hiu c ting ku
ca c. Tht chng khc no li ku cu v khn ni; khng bit v th ny c qu khng, nhng
nh ting ku ca c b Si Gn, sau l thng th phi ni xin con chu ng nm i ci tru
c vi di nh c ng...
Bn Bnh ng, vi hai bn b l nh c, xng xay la, l nhng th m ci ti "vn c" ca
chng ta chng c nhiu, nht y li l ci th hu hnh, bng nc, bng gch, bng kiu nh,
cch sinh sng; ch khng phi nhng th l m truyn thng, phc hi li mi ni mt mu c
phn v mt kiu ui nheo.

Th nhng, nu i l ng Ty i qua, s phn cnh trn bn di thuyn rt Nam B xa ca

bn Bnh ng s chng khc g s phn ru trm tui ca thp Ra. Gii tn mt khu vc tht
chng kh, cng nh vic dn ru thi, nhng ci ni m nh rng mnh ph tan ch tr ng
ca hng trm nm lch s c eo ui c nhng ngi k quyt nh khng?
V nhng ngi l ai? H ngh g trong u nh? H quyt tm gi gn bn sc dn tc cho
m bng ci cch g y? Bng cho php xy nh hp trn lan v ni n gin l "th im"?
Bng nhp xe my Trung Quc t? Bng cho php p bit th xa xy nh knh? Bng
xa s ci nhm di tch vn rt mng mnh ca nc ta vi l do thun tin cho hin i
ha?
Th tng tng hai mi nm sau thi, nhng khu nh c (cha b p) ngy hm nay ln bu
nh. V s c nhng ngi ch cho con ci mnh m ni: "Ch ny ngy xa b (m) c i qua,
p lm." V c nhng ngi s khng dm ch tay vo nh m ni: "Ci khu ny chnh b k
quyt nh p i."

3.
Ti li c bo Tia Sng, c bi ca tc gi V Khnh v tip th mt hnh nh Vit Nam. Vy
y, c rnh mch lit k ci vn t i ca mnh ra ri khai thc trit th kho li thnh giu c.
Tc gi k ra, chng ta c o di, c nn, c ph, c nem. Nghe d chu nh nghe mt ngi ni
n gin: "Ti l th may. Lng ti sng. Ti thch mc o xanh." Mt ngi nh vy cng
hp dn lm ch! Ci mc mc ca h, ci ngh ca h, s thch ca h khng ging anh, khng
ging ti. Vic g c phi thi phng ln nhng g mnh khng c, ri ph b nhng ci (tuy t
m) qu gi ca mnh?

Nu coi mi dn tc gn nh c tnh mt con ngi: anh Php ho hoa lm th hay, anh Trung
Quc bun bn gii v mu lc, anh Lo hin lnh... th nu ch nhn vo chuyn gi gn vn c
khng thi, ti vn ngh, anh Vit Nam l ngi hay ni di. Di mnh v di ngi.

Chng ta ni di nhiu qu. Di ch c nhiu vic chng ta ni mt ng v lm mt no.

Chng ta ni, ti l ngi c vn ha v thch chi c, nhng c con chut chy qua l chng
ta (quyt) nm chut n v c bnh qu. Chng ta cung knh o t cho mt l hi 300 nm Si
Gn, ri sau th sn sng thc thi mt d n c ph b nhng phn c knh ca Si Gn 303
tui. Chng ta khng tic c kho tnh t m miu cho ci Cha Mt Ct, nhng li tic mt ci ct
bng g cho n, khin bao nhiu khch phng xa phi chng hng. Chng ta bit mnh ngho
m c hunh hoang l mnh giu.

M trong khi , c a con no dm trch m ngho! , nc ca ti l th y, nhng m

chng ti t ho, ti cho anh thy: Cha ng li c mt cht ca (cn thn m gi ra), chng
ti gn gi cn c th ny y (thy vn cn nguyn), v chng ti s gi cho con chu (cn
thn gi li). Anh ci th mc anh!
4.
ng B Dng, tc gi ngi Trung Quc, c vit mt on th ny: " nhiu nm nay, ti
mun vit mt quyn sch di tn gi: 'Ngi Trung Quc Xu X'. Ti nh quyn sch 'Ngi
M Xu X' sau khi vit xong c Quc v vin M dng lm ti liu tham kho cho sch
lc ca mnh. Ngi Nht cng c mt quyn sch 'Ngi Nht Xu X". Tc gi l i s Nht
ti c-hen-ti-na. Ngi i s ny (sau khi vit cun sch ) lin b cch chc. y c l l ci
khc nhau gia ng phng v Ty phng..."
Nhng Trung Quc, ngi ta in "Ngi Trung Quc Xu X" ca ng B Dng.
V khng phi v th m ngi Trung Quc b nhn l xu hn. Tri li.

Phan Th Vng Anh

Ngi Vit xu x: Ly ho lm qu
Ngi Vit xu x:

Ly ho lm qu
Mt ngi Vit Nam ln ln vn khng quen vi rt nhiu li rn dy v cch sng, cch
c x i... thi th chu chn b lm mi, mt s nhn chn s lnh, thi th ng ca
bo nhau, thi th d ho vi qu... tt thy u mang mt tm lng khoan nhng. Nhng
nhng tnh tt y c phi lc no cng l mt cch sng tch cc?
Nu nhn vn gc lch s, nhng ci ang tr thnh
nhc im ca ngi Vit Nam hin nay ch yu c
hnh thnh trong th k 20.
Mt th k y bin ng, chng ta k tha mt th ch
ngha phong kin chng ch ngha thc dn v quc,
v quy lut chin tranh bp, ln t mi quy lut kinh t x
hi. min Bc hnh thnh c ch bao cp - khng c c
ch chng ta khng thng M c.
Nhng bao cp, nht l bao cp ko di sau nm 1975 li
lm ny sinh hai a con t hi l thi o c gi v thi
v trch nhim. Bo Ong t ca Bungari nhn li thi k
ny ca chnh h, tng kt nn 6 nghch l m ta c th
tham kho :
- Ai cng c vic lm nhng khng ai lm vic.
- Ai cng khng lm vic nhng ai cng c lng.
- Ai cng c lng nhng khng ai sng.
- Ai cng khng sng nhng ai cng sng.
- Ai cng sng nhng khng ai hi lng.
- Ai cng khng hi lng nhng ai cng gi tay "ng ".

C phi lc no cng
"chn b lm mi"?

By gi c ch th trng li sinh ra hai a con l nng rut kim tin v cm u hng

th. Mi nhc im ch pht huy tc dng trong mi trng ca bn thi xu ny. Mt cu nhn,
tt qu. Nhng nu ti v trch nhim, l s bin h cho thi v trch nhim ca ti.

Nh nghin cu Cao T Thanh

Nhng tnh cch tr nu dn tc Vit

Chng ta hay thc mc v dn tc mnh. Tnh cch no mang li cho dn tc Vit Nam mt
sc sng mnh lit n th, vn tn ti, vn chin u v chin thng mi cuc xm
lng bo tn? mnh vn l mnh - Mt dn tc bit cch sng cn bn mt dn tc ln,
ngay c trong 1000 nm Bc thuc...Nhng sau nhng chin cng hin hch y, nhng
tnh cch no c "trong ta", tr thnh mt lc cn, mt s nu ko, lm ta bc kh
khn hn trn con ng mi?
Cu hi y ang l cu hi thi thc hm nay. C ly bn b v cuc sng xung quanh cng bao
cu chuyn k truyn ming lm v d. V th t ra vi cu hi th s m hi nhiu ngi.
Trang tri ni nim ca ring mnh v khng ch ca ring mnh, m ca c mt lp tr cn c
mt chng ng di pha trc i ln, nn rt mong nhn li mt s by t y thin , d
l nghim khc hay kht khe.

Nhc im th nht: s thiu ht o c. Ngi Vit Nam tha tr tu. Ngi Vit Nam cng
rt kho tay. Nhng nhiu ngi Vit Nam ngy nay khng coi o c l iu kin tin quyt
ca cuc sng.
Chng ta c nhiu v d nh v vic ny... Nn ti ch lo rng nu thiu o c, ngi no cng
ch ngh n quyn li vt cht trc mt ca mnh, khng ngh ti ngi khc, khng ngh ti
gia nh, khng ngh ti x hi, khng hiu ni rng i c nhng gi tr cao hn tin bc v
quyn li ca mnh nm trong quyn li x hi. Tham nhng bt ngun t , v k tham nhng
khng hiu ni rng: "mnh khng th hnh phc khi, tr mnh, mi ngi u kh s" (Jean
Paul Satre).
Nhc im th hai: trong kinh doanh ngi Vit Nam hay bt chc nhng thiu sng to.
Thy ngi khc bn ph thnh cng ta cng m hng ph ngay bn cnh, t hnh thnh
mt ph "ph" cnh tranh ln nhau ri lm suy yu ln nhau.
nhiu khu vc kinh doanh n ung ca ngi Hoa, bn cnh xe h tiu l xe m, ri bt chin,
cho g, ri sm b lng. Ngi Nht tng bt chc cng ngh nc ngoi, nhng khng
sao chp my mc. Nm c b quyt, h lin sng to, thm tnh nng, tc dng, tin nghi; ci
tin khng ngng bin ci c thnh ci mi, bin cng ngh nc ngoi thnh cng ngh
Nht.

Nhc im th ba: ngi Vit Nam thiu s tr ch trong s nghip lm giu. Ta tng nghe
nhng nh t sn ngi Hoa khi mi sang Vit Nam ch c chic qun "x ln" v gnh ve chai.
Vy m ba chc nm sau, nh tr ch v cn kim, h lp nn c nghip ln.
Ta kh tm thy tm gng tng t Vit Nam. Tri li, c nhng in ch giu "nt
vch" nhng ch bit tiu xi phung ph t i cha n i con, dn n tiu tan sn nghip.
Hoc c nhng k mun lm giu tht nhanh bng phng cnh bt chnh, ri "bo qut, bo
tn". H khng bit rng gy dng mt sn nghip cng ging nh trng mt vn cy lu nm,
khng th "n xi th".

Gio s Nguyn Chung T

Thiu tnh hp tc
Nhiu ngi ln t lu vn a chi vi mt php tnh nh th ny: ba ngi Nga
th bng mt ngi Do Thi, ba ngi Do Thi th bng mt ngi Vit Nam, nhng
ba ngi Vit Nam th... ci php tnh cui cng ny mi ngi tnh mt cch, ch c
ch "nhng" l vn gi nguyn ngha cho php ngi tip nhn d khng th cn
o vn hiu c thm ca php so snh. Li cn mt hnh nh v von khc, cng
chng bit l t u ra: mt ngi Vit Nam rt xung h th t leo ln c,
nhng ba ngi th khng, v ngi ny ln th
ngi kia ko xung...
...Nhng cu chuyn truyn ming c tnh phng i,
ai cng bit th nhng gii thch nguyn nhn th tht
kh khn v tht kh hiu ni v sao.
Ci tnh thiu hp tc v manh mn, nhiu ngi cn
ni nng li l tnh k nhau, r rng l mu
thun vi tinh thn on kt, nht l tnh on kt
chng ngoi xm m dn tc Vit Nam c truyn
thng t bao i. Hay l sng cho ho bnh, trong
xy dng v n nh, mnh sng c kh khn hn?
on kt l mt truyn thng ca dn tc Vit Nam,
truyn thng tt p y khng bao gi mt. Nn ci
bn khon m cu hi va nu ra ti gii hn cu tr
li ca mnh trong suy ngh v ngi tr thc, khng
nn suy din ra xa hn na.
Ti xin bt u bng mt k nim. Nm 1970, ti mt hi
ngh quc t v gio dc Tokyo, mt ng nghip Nht
Chng mnh l kim cng
Bn ni vi ti trong mt cuc tr chuyn thn mt:
"Cc ng tr thc Vit Nam ging nh nhng vin kim cng, cn chng ti l mt bi ct...". L
mt ngi Vit Nam, ti nhy cm vi mi li nhn xt ca ngi nc ngoi v nc mnh,
nhng lc ti ch ngh l mt li ni khim tn c trng ca ngi Nht Bn, v sau

khng ngng nhc li cu ni y vi cc ng nghip trong nc cng nhau hi lng hi d.

Chng mnh l kim cng c m!
Nhng ri khi lng mnh lng li, dn dn cng vi thc t, ngh thm v c thm, ti mi nhn
ra ht c ngha thm thu ca cu ni y. Th ra ng bn Nht Bn mun nhc mt cu ni
ca Tn Dt Tin, tng v dn tc Trung Hoa trc cch mng l "mt bi ct lng lo", nhng
cch mng bin h thnh "mt tng cng c hnh thnh bng ct trn vi xi mng". T
ti lun t cu hi tr thc Vit Nam c tht, v c nn ngh rng mnh l nhng vin kim
cng hay khng?
Kim cng th qu, v him nn qu ch khng hn do cng dng thc tin ca n. Nhng kim
cng th kh o gt, li kh c th g nh xi mng c th kt hp chng li thnh "mt tng
cng". M ai cng bit t cho mnh l vin kim cng c nn mun dng nh sng ca ring
mnh t pht sng, hay t ph trng...
Nguyn nhn ca s "kh ngi vi nhau" cn , nn khi cha c s dng ng vi vai tr
ca mnh nn hiu khi kim cng li b coi l ct. Thi bnh cn tr thc nhiu hn v mt trong
nhng iu kin bt buc l h cng "ngi vi nhau", l phi cng hng n li ch chung, phi
qun bt bn thn mnh i.
Nhiu khi tr thc Nht Bn m ti thy, khi ng ring l ai cng l ngi gii nht, nhng khi h
bit cch lm vic cng nhau, h lm c nhng cng trnh tht s ln lao. Qu trnh hin
i ha cng pht trin li cng i hi ni mi c nhn mt s hp tc cht ch v l mt i
hi tt yu.

Tin s Dng Thiu Tng

G cng ci

Dn tc no cng c nhng thi xu ring. Ngi Vit ta c nhiu phm cht p nhng
cng khng t tt d. Mi cc bn cng xem nhng bi kho lun ca cc hc gi Vit
Nam t u th k 20 v nhng tt xu ca dn tc mnh. Ch c iu, ngi Vit tr ngy
nay hn s khc vi b con lng xm ca anh Ch ngy xa: Ni vy chc n tr mnh
ra!
----**---An Nam ta c mt thi l l th no cng ci. Ngi ta khen cng ci, ngi ta ch cng
ci. Hay cng h, m d cng h; quy cng h. Nhn rng h mt ting, mi vic ht nghim
trang.
C k bo ci ht c, cng l mt cch ca ngi hin. Cuc i mun vic chng qua l tr
phng cho ht thy khng c chi l nghim n ni ngi hin phi nhn my m ngh ngi.
V d c y nh vy, th ra nc An Nam ta c dn l ngi hin. Nu th ti u dm em li
phng cho m nh ngi nhch mp b tnh t nhin m lm b ng n li, nghim nhn
nhng cuc tr chi.

Nhng m xt ra ci ci ca ta nhiu khi c ci v tnh c c; c ci lo xc khinh ngi; c

cu chi ngi ta; c ngha yn tr khng phi nghe ht li ngi ta m gim trc tng
ngi ta; khng phi nhn k vic ngi ta lm m ch sn cng cuc ngi ta.
Thc khng c tc g bng ci tc phi i p vi nhng k nghe mnh ni ch ly ting ci h
h m p. Phn i khng tc, k bt tai chng thm nghe cng khng tc n th...
, m g bc mnh bng rt c bng hng, mi li, t mi, m hi mt ngi, m ngi y
ch p bng mt ting th khen chng n, mng chng ci, hi chng tha, trc sau ch c
ming ci h h, th ai khng phi pht tc.
Ta phi bit rng, khi ngi ta ni vi ta, l hi tnh ta th no. Ai ni vi mnh th mnh phi
p. Tu mnh mun t tnh cho ngi ta bit th ni thc; khng hiu th hi li; m khng
mun ni tnh cho ngi ta bit, th kho ly li lch s m t cho ngi ta hiu rng cu hi khi
phm n mt iu kn ca mnh. Hoc l c khn th la li m t cho ngi ta bit nhng iu
mnh mun cho bit m thi, v khin cu chuyn cho ngi ta khng khi cn vn c mnh
na.
Nhng phm ngi ta hi, mnh lng tai nghe, l mnh n ngi ta cu p.
Nguyn Vn Vnh
ng Dng tp ch

Ngi Vit xu x: S nhng vt l

Nu bng nht c vt th l, ngi Vit ta s v gi mi ngi cng ra xem, sau
ci nhau nh m b mi ngi mt , tip mi anh t v bt chc lm mt
ci vt na n vi ci vt l m h cha bit gi tn kia. Cn ci tn gi tht, bn cht
tht ca ci vt , l vic cn bit nht th vn khng ai bit...
* Khu Vn. " tm hiu tnh cch ca cc quc gia trn tri t,
ngi v tr m ton th ngi trn tri t cha bao gi nhn thy,
th mt vt th xung gia ng ri ngi trn a bay ch xem
phn ng ca ngi tri t ra sao nu ngi nht vt th y ln.
Sau khi nht vt ln, nu chm ch nhn vt t mi gc c l
l ngi Php. Ngc li, nu ngi nht ln ri gh vo tai ng trc vt th
lc lc th l ngi c. Ngi Php l dn tc c nng khiu
l, bn ngh sao?
hi ho nn h s c gng l gii vt di gc th gic, cn
ngi c li c nng khiu m nhc, dn tc sn sinh ra Beethoven s c gng nhn
thc vt bng thnh gic.
Th nhng, nu l ngi Ty Ban Nha, t nc ca tr u b tt, khi nht vt ln,
tho tr t m h s p v n ngay ch khng xem xt bng tai hay bng mt g c.
Ngi Anh khng ging vi ngi Ty Ban Nha l hnh ng trc ri mi suy ngh. L
ngi Anh, h s nht vt ln, kin tr s dng n vo vic ny hay vic khc v sau
khi rt ra kinh nghim mi ngi s tp trung li rt ra kt lun l vt g.

Cn Ngi Trung quc, mt dn tc gi dn v kin nhn hn ngi Anh rt nhiu, nn

trc khi nht vt ln ngi ta s nhn xung quanh rt k, sau khi xc nh l khng c
ai nhn thy th "ngi qun t" nht n ln thn trng t vo tay o. Vi anh ta, vn
khng phi l ci g m l vic vt tn ti mi quan trng, bi v ri cng c lc
anh ta bit l vt g.
Vi ngi Hn Quc, mt dn tc tng b i kh trong trong thi k Nht thng tr
trc kia, phn ng trc tin l phi th bng li.
Trong cuc th nghim ny tt nhin khng th thiu c ngi M v ngi Nga, hai
i din ca pha Ty v ng, c l tri vi s ch i ca chng ta, h khng c phn
ng g c bit, khng phi au u suy ngh!
Vy thi ca ngi Nht s nh th no? Vi ngi Nht, h khng cm ln ngm
ngha hay lc th, cng khng p v hay lng l cho vo tay o. H khng nh s tr
gip ca my tnh hay ng phi no bi v l nhng con ngi rt hiu k. Qu l nh
vy, sau khi nht ln, ngi Nht s lm th mt ci ging nh th v chc chn khng
ch ch to ra mt vt hon ton ng kch thc ca vt tht m cn thu nh li mt
cch tinh xo, gn ti mc c th cho vo lng bn tay. Sau , h s ngm ngha mt
cch k cng v ni: "Nasudoho!" (, ra th!) v v i sung sng.
Bn th ngh xem, nu ngi Vit chng ta nht c vt , thi s th no?"
Ti cm thy nng gy. Tt nhin khng ch tm ra cu tr li v phn ng ca ngi
Vit chng ta. Trong cc lit k y khng c ngi Vit, c ngha l chng ta vn b
xem nh mt x nhc tiu.
Tnh cch dn tc ca chng ta khng mnh cng nh tm vc ca chng ta cha
ln c th lit k vi cc dn tc khc trn th gii. Song, d th no chng ta cng
phi c mt phn ng trc vt th l kia nu chng may trn ng i chng ta bt gp
ch! Vy th ngi Vit s lm g? y l suy on ca ti:
Khi nhn thy vt , ngi Vit s chy i tm nhiu ngi khc cng n xem. Sau khi
phng on xem vt l g, mt cuc tranh ci khng khip din ra, ch v khng ai
chu cng nhn tuyn b ca k khc. Ai cng cho rng mnh ng. Ri mt mi, bt
phn thng bi, mi ngi v t lm mt vt ging vi vt m h trng thy theo tr
tng tng ca ring mnh. Kt qu l c rt nhiu vt trng c v ging vi vt l m
h thy nhng vt kia l g th h vn khng th bit c. i vi ngi Vit th "vt kia
l g?" c v khng quan trng bng vic ai on ng.
Nu vt kia l vt cht, trn th trng s c rt nhiu hng gi, ging nh tht nhng
khng dng c. Nu vt kia l siu hnh, mt hc thuyt hoc mt t tng, mt ch
trng n s c p dng rt th bo v sai lch bi v iu quan trng nht: "N l ci
g?" th ngi Vit Nam thng t ra km nng khiu khi gii thch bn cht s vt.
Chng ta c bao nhiu bi hc v s sai lch ny?

V iu m chng ti vn mun quan tm l: theo bn, ngi Vit Nam chng ta s lm

g?
* Tho Ho. nc ta, bn thn vic nht c vt l cha phi l tt hay xu, m phi
i cho c kt lun ca c quan chc nng sau khi xem xt mi bit l ri hay may.
Chnh iu ny nhiu khi lm ta lng l khi bt cht thy mt vt l trn ng.
"C nn mang v khng? C nn ht ln cho mi ngi bit l n "l" khng?" Ta t hi.
Bi v ta bit b m chng ta hnh nh hi s nhng ci g l "l", h cho rng h tiu
ha ca chng ta cn non nt. Nu chng ta ht ln, h giu bng vo t, v chng ta
cng mt lun c ci c hi gi bn b n m tho lun v bn cht cng nh tn gi ca
ci vt l kia.
Nu bn thng xuyn sng trong tm trng "khng--b-bit-mnh-nht-c-vt-l",
th lu dn, bn s mt thi quen ngm ngha vt l ngay c khi n nm hn trong lng
bn tay. Trong khi con ci nh ngi ta, c b m khuyn khch i tm ci l, s bng
rng, vo ni, mang v nhng th lng lnh m t ho. Cng c khi mang v, b m
n s cho n bit, vt ny thng lm, chng l u con, khin n tht vng vt i, th t
nht ci cuc hnh trnh i tm ci l ca n cng l mt phn thng.
Th y, ngi Vit Nam ta l con nh lnh, b m cn thn (c l do). Cn thn dy con
trnh vt l ngay t khi ngi trn gh nh trng, vi nhng bi vn khng c i chch
li, sch c tham kho th ch nn c tc gi ny (tc l thy) m ng c tc gi kia,
khng th im km. Cn thn trnh ngm nhng trin lm nhn-mi-khng-hiu-; trnh
cho nhau c nhng t ng mnh bo, tnh tnh dc g - nhng ci c th cp n
tn y su con ngi; tng nng, lng l thi, v y su l y l, khng ai xung tn
ni thm tra c.
Chng ta c gio dc trnh xa ci l, n mc gn cho ci l n 70% l nguy
him. Trc nhng vt th l, chng ta khng di m cm ln ngay, d st vo mt tm
tng quan th gic nh ngi Php, cng khng mo him lc lc bn tai tm ting nhc
nh ngi c, cng quyt khng p v xem ci bn cht, ci tn cng ca n l g, nh
ch Ty Ban Nha...(nhng ci ny ti ly an trch trong bi ca Khu Vn, ch "l"
th, t ti khng ngh ra.)
Khng, chng ta khng liu mng th. Vic trc nht, ta phi ghi nh: l l nhiu
phn nguy him. Nn nu thy vt l, chng ta cn r vi ngi cng n xem cho c
nhiu k cng phm ti. Ta ng t xa, v quyt khng a ra kin r rng. Bi v, nu
kin ca ta hay, anh bn cnh s n cp mt (v ng trn bo khc), nu kin ca ta
nh u khng ng, th th mt mt ta. M tht ra, ta khng pht biu bi v ta cng
khng chc c li ta ni ra l ng hay l sai, l hay hay l d. V vt l, ta cn c mt
c quan thm nh, vi nhng nhn vt ta bit thm nh cn d hn ta, h hn 2h nhng
6h vn cha thy ti. Nhng ta phi i h n, v khng th ai l ngi chu trch nhim
trc ci vt l khn kip t nhin ri xung cuc i u n v an nhn ny.

Th ri ta on vt l... L lm g khng bit c ch!

C quan thm nh ri cng ti, khi tt c u mn mi. V v h cng l ngi Vit
Nam, cho nn h cng s im lng, v h cng hoang mang nh ta...
Tt c s i nh th. Trng s ln. Trong nh trng bng bc m c c y, vt th l
trn mt ng tan dn, tan dn. N teo tp li, l r v v hi, bt bt dn i, mang theo
c ci b mt trong lng, tri i mt c xut x.
V chng ta ra v, hi ng gim nh v trc v c xe con. Chng ta ra v sau, lng hi
bun bun, v mi vn khng c ai s c n vt l , ngi ti n, thm ch vo n
mt ci. V nht l, trong lng ta li tic r, nu bit n khng hi nh th ny, th lc
ny mnh liu khen mt cu, ri mang v, bn.
www.tintucvietnam.com

Ngi Vit xu x: Ch tn khng quan trng

Ngi Vit Nam mnh v ngha m yu v tn. Li y d khin ngi nghe git mnh
v s nng li. Ai nghe cng cm thy mnh nh l b "sc", mc d vn l m hiu
rng iu khng phi l khng c l.

Nh nghin cu Cao T Thanh: tr li

trc ht cn t thm mt cu hi, ch tn cn
cho ai?
Kinh t nng nghip khng cn. Trong nng
nghip, lao ng khng phi sn xut, lao ng
ch tc ng ln qu trnh sinh hc ca vt nui
v cy trng. Ngi lao ng trong nng nghip
khng lm ch c kt qu lao ng, nhiu khi
cng sc b ra rt nhiu nhng thin tai mt ci
Nn kinh t hng ho tht s
l trng tay...
lun t ch tn ln hng u

Cn trong cng nghip, ti b tng ny st, tng ny thi gian, nhit , ti bit sn phm ca ti
thu c s nh th no. ch l mt v d.
Do tnh cht khng ng b ca lao ng v sn xut trong lnh vc nng nghip nn t duy co
dn, tnh ton co dn hnh thnh. T ra mt tp qun du di, mi cng nh chn, xu mt
cht cng c, hm nay cng c m mai cng c, hm nay khng lm c th mai s lm...
Ch tn khng quan trng. Mt nn kinh t hng ha tht s th hon ton khc. Yu cu
ca kinh t thng nghip l s chnh xc v s lng, cht lng v thi gian.
Trong bi cnh m quan h gia cc c nhn i hi ch tn ti ci mc ch tn c nh hng
rt ln ti hot ng kinh t hay li ch vt cht ca h, th ch tn c bit s ni ln nh mt
chun mc. Ngi Vit Nam trong chin tranh rt "tn" - ch tn c quy nh bi k lut
qun i. Nhng k lut qun s t n cng l mt chun mc xut pht t mt thc t l hot

ng ca nhiu ngi vi nhau, i hi mt s phi hp nhp nhng, n khp gia cc c nhn,

cc nhm ngi v iu nh hng ti s thnh bi, sng cht...
Nh vn Sn Nam: V sao ngi ta tht tn, v tham ci vn vt, ch thy c hi trc mt,
khng thy c hi lu di. Ti tng thy nhiu ngi, tr khng lo hc hi, ng chc
ng quyn khng lo lm ht trch nhim, n lc v gi ht quyn ht chc mi ni n trch
nhim, mi lo n dn n nc th cn li ch cho ai, m bit l v ai. Ni c m khng lm
c khi c th lm cng l mt s bi tn.
S chp git, l lun mi lc mt khc, thiu mt chnh sch mt cch lu di (ngay t nhng
vic nh nh chuyn t tn ng, chuyn gii to...) cng l mt cch i x khng ng vi
ch tn.
www.tintucvietnam.com

Ngi Vit xu x: Gp "Ty"! - Ngi Vit ta ng x th no?

Trong mt cuc hp ln, mt n tin s lut ca ta cn rt tr, n mun v khng c ch.
Mt chuyn gia nc ngoi ng ln nhng ch cho c ngi cnh nam ng nghip
ngi an Mch. Thay v cm n, n tin s li ng nh ci: "Thi khng ngi cnh
ty u, hi lm. Sng ty mi ri cn l g!"...
Vn ho v ng x lun lun c v tr ht sc c bit trong i sng, khng ch gia
ngi mnh vi nhau m cn gia ngi Vit vi ngi nc ngoi khi t nc ngy
cng m rng ca hi nhp vi th gii..
1. Ti cuc hp c quan ln n, n chuyn gia ngi H Lan, t vn ca mt t chc
pht trin th gii c mi ti gip c quan ny ci cch b my v tng cng cht
lng nhn s. Cc quan chc ch nh ngn ngi ra mt lc nh lc li tr nh
nhng kin thc ca mnh v t nc ca khch. Ri v lnh o cao nht ca c quan
tht ln nh tm ra pht minh mi bng mt trng ting Anh ngng nghu nhng nhn
trng m ca cu rt ng ch: "A, H Lan h? Ti rt thch ung "sa" c gi H Lan!"
Cc v ch nh khc ha theo: "Chng ti y vn lun nhau tm xem c gi no m
li c "sa" y!". Th ri tt c cng r ln ci.
Xa hn na, mt v cn mnh dn hn khen c xinh p v ho bng mt cu ca dao:
"Em gin ci tnh tnh tinh cng gin...", ri nht quyt mun ngi phin dch chuyn
li cu pha tr , c bit l ngha m ch ca cm t "ci tnh tnh tinh", cho khch mc
d ngi phin dch c t chi bng cch im lng.
2. Vn mt phi on ca t chc pht trin n, nhng ln ny gm nhng thnh vin
khc v ti lm vic vi on gm cc cn b t nhiu c quan khc nhau. l mt
bui H Ni tri nng gt, li mt in, hai bn phi ra ngoi sn ngi chen chc mt
cht c th vn tip tc lm vic theo lch trnh. Mt n tin s lut ca ta cn rt tr,
n mun v khng c ch. Mt chuyn gia nc ngoi ng ln nhng ch cho c
ngi cnh nam ng nghip ngi an Mch. Thay v cm n, n tin s li ng nh
ci: "Thi khng ngi cnh ty u, hi lm. Sng ty mi ri cn l g!".

Chng bit c nh khoe vi mi ngi xung quanh v lai lch tng hc tp Lin X
trc y hay c a vy trnh khi phi ngi cnh ngi l, kh b tm s vt trong
thi gian hp. Ch bun cho c l anh chuyn gia an Mch n vn dnh tun hai bui
hc thm ting Vit trong hn hai nm qua nn c bit ting m ca c!
3. Vn li l mt c quan pht trin, nhng ln ny l ca mt nc hng u trong chu
lc, chuyn ti tr pht trin c s h tng cho VN. i din ca c quan ny t chc
bui tic chc mng quan chc ca mt b trong lnh vc nhn vn nc ngoi.
Vy m, sau khi c nghe gii thiu tn ca v quan khch nc bn, mt quan chc
ca ta khng ngi ngn: " ci tn ng ging tn ci xe my ca ti qu...". V th l
mt trng ci hng ng t phi on ta, km theo nhng li tn thng rt rm r...
Mt s trng hp th v, trong bui hp v ci cch nhn s cu chuyn th nht, ti
hc c t chuyn gia t vn rng mt trong ba phm cht cn thit ca nh lnh o l
tnh hi hc bit cch gim bt cng thng trong cng vic.
Song hi hc nh cc v quan chc, cc v tin s ca ta trong nhng mu chuyn k
trn y th tht ng xu h! Nu tt c ngi Vit u ng x nh th ny th...
Theo Lao ng (www.laodong.com.vn)

Ngi Vit xu x: Tn vinh thy c bng... tin bc?

Gn y, c n thng 11, nhiu ca hng li tung ra nhng mn
qu c o. C nhng mn qu m ngi thu nhp thp khng bao
gi dm mua v gi ca chng bng c thng lng. Vy th ai l
ngi mua nhng mn y? Chc chn l nhng ph huynh hoc hc
sinh giu c. H mua tng thy c gio nhn Ngy nh gio VN
20-11.
Hnh nh nhng ph huynh n ngy 20-11 ch hng chc ti qu
t tin n tng nh phn pht cho cc thy c dy con em mnh
khng cn l i vi mi ngi ngy nay. C nhng ph huynh sut
Lng bit n - y l mn qu
ln nht con dnh tng c. nm hc khng bao gi n gp thy c hi thm vic hc ca
con em mnh. i hi cha m hc sinh t chc lp, gio vin ch
nhim mi h cng khng i.
Th nhng n Ngy nh gio th h li tm n tn nh "chc mng" thy c bng
nhng mn qu sang trng t tin. Phi chng ph huynh khi tng thy c nhng mn
qu t tin l gi cho thy c mt "thng ip": "hy nh tay" i vi con em ca mnh?
V ngi gio vin khi nhn mt mn qu t tin coi nh "mc n" v khng th
"nng tay" i vi "ch nhn con" ca mn qu y?
Dn dn vic tng qu nhn Ngy nh gio hnh thnh trong mt b phn hc sinh suy
ngh lch lc: phi tng qu thy c gio mi l bit n thy c, qu tng cng t tin th
lng bit n cng ln (!).
Sau ngy t nc thng nht, ti ang hc trung hc. Mi nm n ngy 20-11, lp
chng ti v nhiu lp khc cng c t chc k nim Ngy nh gio. Ngy y ton
trng chng ti ch hc bui sng nn cc lp u t chc k nim vo bui chiu.
L k nim din ra tht gin d: khng bnh, khng tr v cng khng qu nhng tht vui
v c ngha. Hc sinh no c kh nng vn ngh s gip vui vi bi ht theo kiu "cy
nh l vn". Thy c dy lp c mi n d k cho chng ti nghe nhng k nim
vui bun thi i hc cng nh trong ngh nghip. Lng trong nhng cu chuyn y l
nhng bi hc gio dc rt nh nhng nhng su sc m n ngy nay chng ti vn cn
nh. Ri c lp - khng phn bit giu ngho - cng i n nh nhng thy c khng n
d c hoc thy c c chc mng.
K li nhng chuyn y chc lp hc sinh ngy nay cho l chng ti lc hu, qu kch.
C l cc em cho rng phi tng thy c nhng mn qu t tin mi l bit n thy c
(!). Cn mt s ph huynh bo phi t chc nhng bui lin hoan mn tng bng, phi p
cc thy (c khi c cc c) ung say n "qun ng v" th mi l bit cch t chc
Ngy nh gio!

Ngy 20-11 li ang ti. Mong sao ngy ny c tr li ng ngha ca n l ngy tn

vinh thy c gio. ng nhng mn qu trn mc tnh cm lm vi i ngha thing
ling ca ngy l y.
Nguyn Anh Dn, Tui Tr
i tm nhn cch ngi Vit Nam
Thc s mi ra khi chin tranh hn chc nm nay, ngi Vit Nam
vn sng trong ho quang ca chin thng. Km v th lc v tr lc,
cng vi nim t kiu i khi khng tnh to, th h tr Vit tuy bt
u chun b cho cuc bt ph trong tng lai, nhng ch s nhn cch
ca ngi Vit Nam hin i ang u? Di kt qu nghin cu
khoa hc v nhn vn trn c s vt l v ton hc, cu tr li y l...
T trc n nay, chng ta ch bit ti mt lun c ca Mc cho rng
con ngi l tng ho ca cc mi quan h x hi. Ngy nay, theo
chng ti, con ngi cn l tng ho ca cc mi quan h vi t nhin.
Phi nh th con ngi mi c c may tn ti v pht trin bn vng Thc s, ngi Vit Nam
l th no?
c. V nhng kin cho rng con ngi ci to thin nhin, lm
ch thin nhin, tc l con ngi duy ch, mun thot khi th gii ca t nhin.
Con ngi l mt khi vt cht c trng lng. Bi vy con ngi vn ng phi tun
theo quy lut ca vt l. Mun i nhanh, anh phi b ra nhiu sc lc thng sc v
t c gia tc ln (F= ma lc bng khi vt cht nhn vi gia tc). Cn nu vi sc
lc c hn m c mun i mau, chy tht nhanh, s kh m lm c. l duy ch.
Mt bi ton vt l nh th s khng tm c ra p s theo mun ca mnh. Nhng
trng hp dng tinh thn dng ch chin thng, t mc ch, cng ch huy ng
n ngng sc lc t thn ch khng th vt qua ngng c.
Mt s tht na chng minh rng, sau c chc nm tranh ci gia cc nh khoa hc,
chng ta cui cng phi nht tr vi nhau rng sng chung vi l ng bng sng Cu
Long ch khng th ci to n, bt n phi theo mun ca con ngi. Khng th p
ngn l nh ng bng sng Hng m hu qu l hng t mt khi ph sa mu m
ht ra bin v lng sng hng nm li bi t cao hn mt ng rung v xm lng.
c phi ngy mt tn cao mi tr thnh vn nn cho con chu sau ny. Thnh ra, sinh ra
trong tri t, mun tn ti v pht trin bn vng, con ngi cn phi l tng ho ca
cc mi quan h vi t nhin. y l kt lun quan trng ca chng ti trong lnh vc
khoa hc t nhin v nhn vn.
Nghin cu hnh ng pht trin ca ngi Vit Nam hin i (vo thi im nm 2000),
chng ti ch gii hn la tui t 18 tr ln tc l nhng ngi coi l trng thnh v
chu trch nhim cng dn trc pht lut. Nh vy t hai vc t tr lc v th lc, cng
vi 6 ch s lin quan hnh thnh nhn cch ca ngi Vit Nam hin i ni chung,
ti ch xin nu ra mt s kt qu nhn nh bc u.

c th x hi v mi trng sng ca lp ngi Vit Nam t 18 tui tr ln hin nay l

xung t bi chin tranh ko di. n nm 1990 t nc mi tht s c ho bnh. V vy
h sinh ra v ln ln trong chin tranh.
c th th hai, nn kinh t x hi t bao cp nng n v lu di chuyn sang nn kinh t
th trng theo nh hng x hi ch ngha. Hai c th ny quyt nh n tr lc v
th lc cng 6 ch s to ra nhn cch ca ngi Vit Nam trng thnh.
V phn loi chin tranh v xung t x hi, chng ti chia theo thang im t 0,1 n 1.
Thi i ngy nay kh c th xy ra chin tranh th gii. Ch c chin tranh cc b, chin
tranh gia hai quc gia, ni chin, xung t tn gio v sc tc. Nh vy chin tranh cc
b l ti t nht v thang im thp nht. Nu chin trnh ko di, c nm nm li nhn
vi h s c bn trong thang im.
Nh vy, chin tranh Vit Nam l cuc chin tranh cc b, li ko gn nh c hai phe
trong cuc chin tranh lnh vo y. N tr thnh cuc chin tranh c lit nht ca cui
th k 20. V chng ta chin thng. Chin tranh to ln ny gp phn khng nh to
nn nhn cch t ho ca ngi Vit Nam. T Hu vit: "i! T quc giang sn hng v.
t anh hng ca th k 20".
Nhng iu ng ni l chng ta khng tnh. Phn ln ngi Vit Nam chng ta qu
say sa vi chin thng trong chin tranh v i n mt no trng rng chng ta l nhng
anh hng ca th k 20. Ta "coi khinh" ht v vic no ta cng thnh cng, k th no ta
cng nh thng.
Chnh ci khng tnh to y khin chng ta khng nhn ra hoc khng dm nhn ra
nhng tn tht to ln, nhng yu km ca mnh m bo nhau cn mn cht chiu hn
gn nhng ni au ca chin tranh v xy dng t nc c hiu qu. Nc M giu c
nh th m ra khi chin tranh vi y mnh thng tch. Chng l chng ta ra khi cuc
chin tranh m chng c thng tch g hay sao? Trong thut ton, chng ta thiu
nhng iu kin rng buc.
Mt c th na ca x hi l chng ta ko di qu lu tnh trng bao cp khin cho
con ngi mt nng ng v tr ln li bing. Cn lu mi b c li ngh c tp
th v nh nc lo cho, lnh o ngh cho.
Chuyn sang nn kinh t th trng d l nh hng x hi ch ngha cng khc hn vi
c ch bao cp. Ngi Vit Nam chng ta phn ln b ng trc c ch mi ny. Nh
nc th khn trng son tho lut php. Dn, k c ngi lnh o, vn quen tnh ng
nh, khng my hiu lut php v lm theo lut php. iu d nhn thy nht l, khi
chng ta i ra ng, s thy trnh nhn thc v chp hnh lut php ca ngi dn
nh th no.
Chng ti s b a ra my h qu v kt lun:
1. Ngi Vit Nam trng thnh hin nay ni chung l km v th lc v tr lc. Hai

vc t c bn ny c ch s thp nht trong cc thang im ca modul. Do iu kin v

hon cnh ca nn kinh t x hi nh nu trn, ch nguyn t l suy dinh dng cao
lm gim ch s v th lc v tr lc ca ngi Vit Nam chng ta hin nay (s ngi
Vit Nam suy dinh dng vo nm 1990 l hn 80%).
Khoa hc cng tng chng minh tr b suy dinh dng th tr lc pht trin km. Bi th
cho nn vic chng suy dinh dng, vic nui dn, dng dn xo i gim ngho phi l
nhim v hng u ca Nh nc ta hin nay.
2. Ngi Vit Nam trng thnh hin nay ni chung vn cn hm danh v km
thc. Ci g mnh cng mun hn ngi khc m khng bit sc lc ca mnh c hn.
Thnh ra ch v ci danh m nhiu khi lm hng ci thc.
Trong gio dc, qu coi trng khoa bng sinh ra mua bng bn im.
Trong xy dng, mun a phng mnh phi c tr s tht to. B hng t bc nui i
bng v mua cu th ngoi, sm xe hi tht sang dng. Trong khi , lp hc cho
tr th thit v dt nt, lng gio vin thp, khng sng...
3. Ngi Vit Nam trng thnh hin nay ni chung trnh chuyn mn v trnh
tay ngh thp, li tht nghip nhiu. Phn ln lm ngh nng nng thn vn cn
ngho nn v lc hu cn ngi ln cho cng nghip ho, hin i ho t nc.
4. Ngi Vit Nam trng thnh hin nay ni chung khng am hiu lut php v
cha bit thc thi lut php thnh nn np trong cuc sng.
5. Ngi Vit Nam trng thnh hin nay ni chung cn "ng ngc" khi bc chn
vo c ch th trng v b ng nhng thang bc gi tr v o c v li sng.
KS. Trn Quc Khi - Gii thng Nh nc v Khoa hc v Cng ngh
Theo NetNam (www.netnam.vn)