Cng ngh sn xut sorbitol

TS V Th Thu H
Vin Ha hc Cng nghip

H Ni - 6/2007

I. M u
Sorbitol l mt loi ng t nhin thuc nhm polyol v c chuyn
ho thnh fructoza trong c th con ngi. Trong t nhin, ngi ta tm thy
chng trong nhiu loi rau. Sorbitol c ng dng rng ri trong cc ngnh thc
phm, m phm, y t v cc ng dng cng nghip khc. Sorbitol c sn
xut t qu trnh hydro ho glucoza (sn phm ca qu trnh ln men tinh
bt).
Hin nay, mi nm nc ta s dng n vi chc nghn tn sorbitol v
phi nhp ngoi hon ton. Ngoi ra, trong chin lc pht trin ngnh cng
nghip Ho dc, Chnh ph c cp n vic xy dng nh my sn xut
vitamin C s dng nguyn liu sorbitol. Tn dng ngun nguyn liu sn c
trong nc sn xut sorbitol phc v nhu cu trong nc, ng thi lm
nguyn liu cho nh my sn xut vitamin C th khng nhng thay th c
nguyn liu nhp ngoi m cn c th c sn phm xut khu.
V l do , trong khun kh chuyn ny, s c phn trnh by cc
cng ngh hydro ho glucoza thnh sorbitol trn th gii, phn tch u nhc
im v xut cc phng n cng ngh tin tin v hiu qu nhm nh
hng cng ngh sn xut sorbitol c sch cao p dng Vit Nam. Phn
cng ngh ln men tinh bt (sn, go...) sn xut glucoza s khng c
cp y. Cng ngh ny c nghin cu t rt lu Vit Nam v
c a vo sn xut cng nghip vi cng ngh sn xut ngy cng c ci
tin v hon thin hn.

II. Tng quan v sorbitol, sn lng v tnh hnh tiu

th
Sorbitol (hay hexa-ancol, d-glucozahexitol, sorbite, sorbol, d-glucitol,
E420), l mt loi ng t nhin thuc nhm polyol v c chuyn ho
thnh fructoza trong c th con ngi. Sorbitol c nh ho hc ngi Php
Joseph Boussingault phn lp ln u tin nm 1872 t qu mt loi l [1].
Sorbitol c ng dng rng ri trong ngnh thc phm, m phm, y t v
cc ngnh cng nghip khc. Sorbitol c s dng nh mt cht lm ngt c
hm lng calo thp v l cht thay th ng cho ngi b bnh tiu ng.
Sorbitol c s dng ngn nga s mt nc ca c th v nhiu bnh l
khc, trong c cc bnh v tiu ho v bnh mt trng lc ca ti mt.
Trong cng nghip, sorbitol c s dng lm nguyn liu sn xut
vitamin C. Vi ng dng l ph gia thc phm, ngi ta tm thy sorbitol
trong rt nhiu loi thc phm nh bnh, ko, kem, xc xch, ko cao
suTrong kem nh rng, sorbitol (hm lng 70 %) chim 35 40 % [2].
Sorbitol c ng dng trong thnh phn thuc nh rng l nh n c nhng
tnh cht c bit, c vai tr nh mt cht n nh, cht gi m, cht lm du
v, cht khng khun trong ming. Sorbitol cn c trong thnh phn ca nhiu
m phm chm sc sc p v n c tc dng gi m v lm cho ln da tr nn
mm mi v mn mng [3]. Trong ngnh sn xut thuc l, sorbitol c tc
dng ngn nga s v vn ca si thuc l v l cht du v trong thuc l
nhai. Ngoi ra, sorbitol cn c ng dng trong ngnh tng hp polyme (nh
cht n nh v chng oxy ho), ngnh ch bin polyme (cht do ho dng
trong k thut c phun), ngnh in ho v ngnh dt [4]. Bng 1 tm tt cc
ng dng a dng lin quan n cc c tnh ca sorbitol v Hnh 1 biu din
th trng tiu th sorbitol ton cu. iu ny gii thch v sao rt nhiu ngnh
cng nghip c s quan tm c bit n sn lng sorbitol [5].

Bng 1 . Cc tnh cht v ng dng ca sorbitol

Lnh
vc
Thc
phm

M
phm

Dc

Tnh cht
-

Cng
nghip

ng dng

Ch bin thc phm:

Tng thi gian bo qun
- Ko cao su
Lm du v
- Scla
Gi m
- Bnh m
Lm ngt
- ung
Khng nh hng n hm lng ng
trong mu
- Kem
Khng lm hng rng (khng b ln men)
- Sa ra mt
Gi m
- Kem nh rng
Khng lm hng rng
- Bt co ru
Ho do
Lm cho da mn mng
C trong :
Cc tnh cht sinh l hc
- Vin nn
Thay th ng cho ngi b bnh tiu
ng
- Vin nhng
Cht nn
- Dch nh tng
Gi m
- Siro chng ho
- Nguyn liu sn
Ho do
xut vitamin C
Lm du v
- Cht ty ra
Bn nhit
- Cng nghip giy,
Bn vi axit v baz
vi, da
Nht
- Gelatin
Gi m
- Keo dn
To nh
- Hn ch s oxy
Tc nhn to phc cng cua vi kim loi
ho du bi cc
nng
kim loi nng
- Thuc n
- Sn v verni
- Polyuretan
- Este nha thng

Th trng tiu th sorbitol M

Dc phm
7%

Kem nh rng 28%

Cht ty ra 9%
Vitamin C 10%

M phm 8%
Thc phm, bnh ko 35%

Th trng tiu th sorbitol chu u

PU 7%

Khc
7%

Kem nh rng,
m phm 23%

Dc phm 13%
Cht ty ra 6%
Vitamin C 15%

Thc phm, bnh ko 28%

Th trng tiu th sorbitol chu

Dc phm 7%
Cht ty ra 8%

Khc
6%
Kem nh rng, m phm 30%
Thc phm,
bnh ko 13%

Vitamin C 36%

Hnh 1 . Th trng tiu th sorbitol ton cu

(Llc trnh t S tay kinh t v ho cht, 8/2005)

Trn th gii, cng sut sn xut hin ti i vi sorbitol loi 70%

vt qu 2 triu tn/nm, ch yu do mt s nh sn xut di y
[6] (Bng 2):
Bng 2. Cc nh sn xut sorbitol ln trn th gii
Nh sn xut

a im nh my

Cng sut nh my (t/n)

Roquette

Php

300 000

Trung Quc

160 000

Hn Quc

20 000

Indonesia

156 000

Trung Quc

120 000

ADM

163 000

Cargill

100 000

SPI

177 000

Sorini

Brazil

50 000

Shouguang

Sn ng - Trung Quc

150 000

Nikken

Nht Bn

90 000

Purechem

Thi Lan

40 000

Hin ti, cc nh my sn xut sorbitol trn th gii ang chy 2/3 cng
sut thit b. chu , sn lng sorbitol theo l thuyt l 1 triu tn/nm v
cc nh my mi chy khong 67% cng sut ca mnh.
Trn th trng, sorbitol c bn di dng lng v rn. Di y l mt
s c tnh ca cc dng sorbitol thng phm [7] (Bng 3).

Bng 3 . c tnh ca cc dng sorbitol thng phm

TT

Thng s

n
v

c tnh tiu chun

Lng

1 V b ngoi

Bt

Siro trong sut, gn nh Bt mu trng

khng mu

2 D-Sorbitol

68,0-71,0

3 pH

6,0-7,0 (dung dch10%) 5,0-7,0(dung dch 1%)

4 Trng lng ring

5 ng tng
6 ng kh

g/ml 1,28-1,31
% 0,5 max

96,0 min
1,45-1,50
0,5 max

0,1 max

0,15 max

ppm 50 max
ppm 100 max

100 max

9 Kim loi nng (Pb) ppm 5,0 max

10 Asen (As)
ppm 2,0 max

8,0 max

11 m

28,0-31,0

1,0 max

12 Ch s khc x

1,455-1,465

7 Clo (Cl)
8 Sunfat (SO4)

150 max
3,0 max

Sorbitol dng dung dch c cc ng dng sau y :

- Cht thm t trong kem nh rng
- Cht ng (calo thp v khng gy su rng) trong thc phm v bnh ko
- Cht lm mm da trong m phm
- Thnh phn khng phi ng n trong mt s cng thc thc phm
- Cht n nh cho cc dung dch huyn ph cho sn xut thuc cha
bnh v vitamin
Sorbitol dng bt tinh khit (hay sorbitol loi C), c cc ng dng sau y:
- Nguyn liu ln men sn xut vitamin C

 Trung Quc, 55% sorbitol c sn xut thnh sorbitol loi C lm

nguyn liu sn xut vitamin C cho 5 nh sn xut ln cung cp vitamin C cho
ton th gii vi sn lng khong 200. 000 tn sorbitol C/nm.
Vit Nam, trong chin lc pht trin cng nghip ho Dc, Chnh
ph c cp n vic xy dng nh my sn xut vitamin C cng sut 1.000
tn/nm s dng ngun nguyn liu trong nc. V th, vic sn xut sorbitol
loi C cng cn thit nc ta.
- Lm cht nn cho sn xut cc cht ty ra: C nhiu nh sn xut este
sorbitan v este etoxylat trn th gii dng sorbitol C lm nguyn liu
nn sn xut nhiu cht ty ra loi khng ion c bit.
- Lm t dc sn xut thuc vin: nhu cu sorbitol bt trong dc phm
rt ln, ch yu lm cht lm ngt calo thp hay lm t dc trong
thuc vin. Sn phm sorbitol dng bt c th trng rt tim nng vi
li nhun cao nhng s i hi vn u t ln (ch yu cho thp sy
phun).
Vit nam, do khng c th trng xc nh cho cc sn phm sorbitol
dng bt nn trong bo co nghin cu tin kh thi trnh Tng cng ty Ho
cht Vit Nam, Cng ty Unilever Vit Nam ngh thit k nh my sn xut
sorbitol ch yu di dng siro 70% cho n khi th trng tiu th loi
sorbitol bt pht trin r rng. Tuy nhin, trong thi gian ch i th trng
pht trin, Vin Ho hc Cng nghip v ang u t nghin cu v pht
trin cng ngh sn xut sorbitol bt bng phng php sy phun. V vy,
trong chuyn ny, ngoi vic tm hiu cng ngh hydro ho glucoza thnh
sorbitol, mt s thng tin c bn lin quan n cng ngh ch bin sorbitol
bt bng phng php sy phun cng s c trnh by.
Hin ti, gi bn sorbitol (loi khng kt tinh dng trong kem nh rng)
chu hu nh khng i v kh thp. V d, gi sorbitol cho hng (CIF)
ti cng Si Gn ca nh sn xut Sorini l 345 USD/tn (ng gi trong
thng phuy) [7].
Vit Nam, ch ring nhu cu s dng dung dch sorbitol 70 % lm
nguyn liu sn xut kem nh rng ti nh my ca Unilever Vit Nam
(ULVN) vo khong 10 000 tn/nm v hin ang phi nhp ngoi hon
ton. ULVN thy c c hi tng sn lng sn xut kem nh rng cho th
9

trng ni a v xut khu do ULVN ginh c mt s hp ng cung cp

sn phm kem nh rng cho mt s cng ty thuc Unilever ti mt s nc
chu . V vy, k hoch tm kim ngun cung cp sorbitol p ng yu cu
20. 000 tn/nm vi gi r hn gi hin ti ang c t ra.
III. Qu trnh cng ngh hydro ho glucoza thnh
sorbitol
Phn ng hydro ho glucoza thnh sorbitol l phn ng to nhit nh. V
mt nhit ng hc, phn ng hydro ho glucoza thnh sorbitol xy ra hon
ton ti 150C.
Trn thc t, ngi ta thng tin hnh phn ng 100 - 140C di p
sut hydro trong khong 10 - 125 atm [8]. chuyn ho v chn lc ca qu
trnh thng rt cao. Sn phm ph ca qu trnh l axit glucozanic (to thnh
bi phn ng Cannizaro) v mannitol (to thnh bi qu trnh epime ho
sorbitol).

HO

OH HO

HO

OH HO

H2
Xc tc

O
HO

HO
HO

OH

Sorbitol

D-Glucoza

HO

OH

OH

HO

HO

OH

HO

HO

HO
O

HO

HO

OH

OH

Mannitol

Axit gluconic

Xc tc truyn thng cho qu trnh hydro ho glucoza thnh sorbitol l

xc tc Ni-Raney hoc Ni hot tnh mang trn cht mang. Gn y, h xc tc
Ru trn cc cht mang khc nhau dn dn thay th h xc tc Ni v h xc
10

tc Ru c nhiu u im hn. Vi xc tc th h mi Ru/C, c th tin hnh

phn ng hydro ho trong iu kin khng qu khc nghit m vn t hiu
sut trn 99%. Hn na, cc cht xc tc th h mi khng b tan vo mi
trng phn ng lm cho tui th ca xc tc ko di ng thi qu trnh tinh
ch sn phm tr nn n gin hn rt nhiu.
Trn th gii hin nay tn ti 2 dng cng ngh, cng ngh gin on v
cng ngh lin tc. Bng 4 phn loi cc cng ngh hydro ho glucoza thnh
sorbitol.
Bng 4 . Cc cng ngh hydro ho glucoza thnh sorbitol
Cng ngh

Gin on

Lin tc

Trng thi ca
xc tc

Xc tc

Xc tc dng Ni-Raney
huyn ph trong
dung dch glucoza

Thit b
hydro ho

Mc
tin tin

Thit b chu Truyn

p c khuy
thng

Xc tc dng Ni-Raney
ng phn ng Tin tin
huyn ph trong hoc Ni/cht chu p ni
dung dch glucoza mang, hoc tip nhau
Ru/C
Xc tc dng lp Ru/C
c nh trong ng
phn ng

ng phn ng Tin
trickle-bed, c nht
li xc tc

tin

III.1. Cc qu trnh gin on

Trn 80% qu trnh sn xut sorbitol trn th gii da trn qu trnh gin
on. So vi qu trnh lin tc, cng ngh gin on c cc u im l c
mm do cao tc l c th thay i ngun nguyn liu theo tng m.
Cc thng s chnh ca qu trnh (c cng b trn ti liu) nh sau :
- Dung dch glucoza: 40 50 %
- Xc tc: Ni-Raney
- Nhit : 120 150C
11

- p sut hydro : 30 100 bar (29,6-98,7 atm)

- Khi lng xc tc/glucoza : 3-6%
- pH: 5-6
- Thi gian phn ng: 2-4 gi
Cc qu trnh trn cho php chuyn ho nguyn liu glucoza ( tinh
khit 98,5 - 99,5% vi hiu sut sorbitol nm trong khong 97- 98%. Siro
sorbitol c lc c lm sch bng nha trao i ion v than hot tnh.
Sau y l mt s cng ngh gin on sn xut sorbitol trn th gii.
Cng ngh Itali Progetty Impianti Chimici-PIC s.r.l [9]
Dung dch D-glucoza sch v xc tc c trn trong thng cha nguyn
liu. Hn hp to thnh c bm theo tng m vo thit b phn ng hydro
ho. Qu trnh hydro ho D-glucoza c tin hnh p sut khong 30 bar
(29,6 atm) v iu kin nhit mm.
Bn trong thit b phn ng c thit k m bo c s tip xc tt
nht gia hai pha lng-kh. iu l cn thit phn ng xy ra hon ton
trong mt thi gian ngn. Nhit ca phn ng c ti ra bng h thng lm
lnh gin tip. Sau khi m phn ng kt thc, thit b c x p.
Xc tc c tch khi dung dch sorbitol i ra t thit b phn ng nh
thit b lc.
Sau khi lc, siro sorbitol c a ti h thng tinh ch loi b vt cc
hp cht khng mong mun.
Sn phm nhn c l dung dch sorbitol 50%. Dung dch ny s c
dng trc tip lm nguyn liu cho cc qu trnh ch bin tip theo khng cn
c c (v d, lm nguyn liu cho qu trnh sn xut axit ascorbic (vitamin
C)). Khi sorbitol c ng dng trong ngnh m phm ( v d kem nh
rng), hay trong sn xut thc phm, ung th dung dch sorbitol phi c
lm c ti 70%. Qu trnh c c xy ra khi gia nhit siro sorbitol trong chn
khng thit b c c mt giai on.

12

Yu cu vn hnh
Cng sut ca dy chuyn sn xut kh a dng v c thit k theo yu
cu. Di y l mc tiu hao nguyn liu v cc cht ph tr c th ca mt
dy chuyn ang sn xut sorbitol theo cng ngh PIC (Bng 5).
Bng 5 . Ch tiu tiu hao nguyn liu v nng lng cho 1 tn sorbitol thnh
phm da trn 100% cht kh
n
STT
Nguyn liu v ph tr
Ch tiu tiu hao
v
1 Nguyn liu
Kg
1.010
D-glucoza
Nm3
135
Hydro
2 Xc tc
kg
0,1
3 Ho cht
kg
5,0
Dung dch NaOH (quy v 100%)
kg
3,0
Dung dch HCl (quy v 100%)
kg
5,0
Peroxit hu c
kg
10,0
NaCl
4 Ph tr
m3
80
Nc lm lnh
3
Nm
20
Nit
Kg
900
Hi nc
kWh
300
in
3
Nm
70
Kh phc v o lng
Dung dch sorbitol thnh phm ca dy chuyn c nng 50 % trng
lng. Cng sut ca dy chuyn l 33 tn dung dch/ngy (9.000-10-000
tn/nm).
Cng ngh ca Lurgi Life Science LLS [10]
Hng Lurgi Life Science a ra cng ngh da trn vic s dng xc tc
Ni- Raney hoc xc tc Ru/C.
c trng ca qu trnh Ru/C
-

Chi ph u t thp

Hot tnh xc tc cao, tc chuyn ho cao

T l nc thi gim
13

Cht thi rn gim (khng cn thit b lc)

C th ti sinh v s dng tun hon xc tc

D dng cn i xc tc b xung v xc tc c

Khng to ra nhiu axit glucozanic

Thch hp cho mi phm cp sorbitol (thc phm, dc phm, kt

tinh, khng kt tinh) ph hp theo tiu chun UPS, BP, JIS, DAB

M t qu trnh
Hnh 2 m t s nguyn l h thng thit b hydro ho theo cng
ngh LLS.
Trc khi a nguyn liu vo thit b phn ng, pH dung dch nguyn
liu (glucoza) c iu chnh trong thng cp nguyn liu. Gi tr pH l mt
thng s quan trng nh hng ti qu trnh phn ng. axit cao s s lm
nh hng ti hot tnh ca xc tc, c bit l xc tc Ni-Raney. Thng
thng dung dch sau phn ng c tnh axit nh.

Hnh 2. S nguyn l h thit b hydro ho theo cng ngh ca LLS

Sorbitol c sn xut theo m trong thit b hydro ho. Kh hydro c
a vo tip xc vi huyn ph glucoza v xc tc. Phn ng to nhit din ra
p sut ln nht l 40 bar (39,5 atm) v nhit 100 - 140C trong thit b.
H thng lm lnh gi cho mc nhit n nh.

14

Sau khi kt thc phn ng, dung dch sorbitol th c ln cht xc tc

(dng huyn ph) c tho qua thng x p chuyn n thng lc.
Sau khi lc bng thit b lc c hc, cht xc tc c tun hon tr li
thit b phn ng. i vi xc tc Ru/C, khng cn trang b thit b lc tinh.
Xc tc mi b sung v xc tc c ly ra t thit b lc c cn i nh b
phn iu khin. Hu ht cc cng on c thc hin t ng.
Trong trng hp s dng xc tc Ni-Raney, dung dch sorbitol th trong
thng lc cn cha mt phn xc tc Ni-Raney. Phn cn li c gi li
trong thit b phn ng sau khi lng. Xc tc l lng s c loi nh qu
trnh lc c hc v c tun hon tr li thit b phn ng. Dch lc sorbitol
c chuyn qua thng cha dch lc. Phn Ni tan trong nc lc s c b
bi xc tc mi.
Tip theo qu trnh lc l qu trnh trao i ion trong thit b trao i ion.
Cc tp cht trong nc lc c kh khong v kh axit bng nha trao i
ion vn hnh theo nguyn tc lc kp. Sau , dung dch kh khong c
c c trong thit b c c.
Ch tiu tiu hao
Bng 6 sau y a ra ch tiu tiu hao nguyn liu v nng lng sn
xut 1 tn dung dch sorbitol 70 % (trng lng).
Bng 6 . Ch tiu tiu hao nguyn liu v nng lng
Nguyn liu, nng lng
Glucoza (quy kh, hm lng 100 %)
Hydro
Xc tc :
- Hoc Ni-Raney
- Hoc Ru/C
Hi p sut thp
Nc kh ion
in nng

15

n v o

S lng

kg
Nm3

715 730
100

kg
kg
kg
m3
kWh

0,8
0,18
560 630
1,5 2,8
30 - 40

Cng ngh Sorini [7]

S nguyn l dy chuyn cng ngh Sorini sn xut sorbitol t
glucoza c trnh by trong Hnh 6. Phn trong khung chm chm l cc
thit b x l v tinh ch sn phm.
Trc tin, dung dch glucoza thu c t qu trnh ln men tinh bt
c chuyn vo thit b phn ng. Cht xc tc s dng trong qu trnh ny
l Ni-Raney, nhit phn ng l 140 160C, p sut kh H2 l 40 60 bar
(39,5-59,2 atm) v thi gian phn ng l 3,5 4 gi. Hn hp sau phn ng s
c lm sch, sau chuyn sang bn lc. Cht xc tc sau lc s c hot
ho ti s dng.
Dung dch sorbitol sau khi ra khi thit b phn ng c kh mu bng
than hot tnh ri c trao i ion loi b tp cht, cc axit amin, cc cn
glucozanat, v.v... Nha trao i ion (c anion v cation) thng l nha ca
hng Rohm & Haas, vi tn thng phm l IRA, 29, 120 v 910 cng thm
AMP 200.

Hnh 6. S nguyn l qu trnh hydro ho gin on

16

III.2. Qu trnh lin tc

Cng ngh hydro ho lin tc glucoza thnh sorbitol c phn thnh 2
loi: cng ngh s dng xc tc dng huyn ph trong dung dch glucoza v
cng ngh s dng xc tc dng lp c nh trong thit b phn ng dng
dng lin tc [11-18].
Trong trng hp u tin, ngi ta c th s dng xc tc xc tc Ni
mang trn cht mang hoc xc tc Ru/C, v sau qu trnh phn ng cn phi
tin hnh cng on x l sn phm. Trong trng hp sau, ngi ta s dng
xc tc Ru/C v khng cn giai on tinh ch sn phm. Gn 20% sn lng
sorbitol trn th gii c sn xut theo cng ngh lin tc s dng xc tc
huyn ph.
Qu trnh hydro ho lin tc glucoza s dng xc tc dng lp c nh
sn xut sorbitol l cng ngh tin tin nht, cho hiu sut cao nhng cn kh
mi m nn cha c ng dng i tr trn th gii. L do chnh l do cc
nh u t khng mun b cng ngh truyn thng h ang p dng u t
xy dng dy chuyn cng ngh mi. H thch chn hng ci tin cng ngh
truyn thng hn l hng p dng cng ngh mi. V th, cng ngh hydro
ho lin tc glucoza s dng xc tc dng lp c nh thng c khuyn
dng i vi cc nh my xy mi. Thc t, hin nay cng ngh ny c
p dng ti cc c s sn xut ca Roquette (Php).
Hnh 7 l s nguyn l ca h thng thit b hydro ho glucoza theo
cng ngh lin tc vi lp xc tc c nh. Mt s nh km theo l hnh nh
mt s thit b chnh trong h [19].

17

Hnh 7. S nguyn l v mt s hnh nh thit b phn ng

H thng gm cc phn chnh sau y:
- H thng np liu: gm c h thng np glucoza (bnh cha dung dch
glucoza 40%, bm cao p, cc ng ng v van) v h thng cung cp
hydro (gm my nn kh H2 nguyn liu make up v my nn kh
hydro hi lu)
- H thng tin gia nhit: gia nhit glucoza trc khi a vo thit b
phn ng
- H thng phn ng: gm ng phn ng bng thp khng g c gia
nhit bng in (chia thnh cc vng c lp) vi h thng iu khin
nhit m bo nhit ng u trong ton b ng phn ng. y
ng phn ng c trang b li xc tc cn nh th c trang b

18

b phn phn phi c bit m bo s phn phi mt cch hiu qu

hn hp kh/lng qua lp xc tc.
- H thng thu hi sn phm: bao gm thit b lm lnh sn phm m
nhit thu c t qu trnh c tn dng tin gia nhit hn hp
phn ng, thit b tch kh lng p sut cao v thit b tch kh lng
p sut thp, van ly sn phm t ng v thng cha sn phm.
- H thng phn tch cht lng sn phm: my sc k HPLC
Kh hydro cung cp cho h thng c th n t 2 ngun: bnh kh hydro
hoc my sinh kh hydro. Glucoza c th c sn xut t qu trnh ln men
tinh bt, thng l tinh bt sn.
c im ni bt ca cng ngh ny l khng cn h thit b x l v
tinh ch sn phm, bi v sn phm khi ra khi thit b phn ng khng b
nhim bn nh trong trng hp s dng xc tc trn c s Ni.
III.3. Phn tch cc qu trnh cng ngh p dng
Qua vic tm hiu cc cng ngh v xc tc s dng cho qu trnh hydro
ho glucoza thnh sorbitol, chng ta c th nhn thy cc u, nhc im ca
cc qu trnh cng ngh hin hnh.
Bng 7 v hnh 8 tm tt mt s u, nhc im chnh ca ba cng ngh.
Bng 7: So snh cc cng ngh hydro ho glucoza ang hin hnh
Cng ngh lin tc vi
lp xc tc huyn ph

Cng ngh lin tc vi

lp xc tc c nh

mm do cao
v c th thay i
ngun nguyn liu
theo tng m

Km mm do
hn

Ch c th thay i
ngun nguyn liu
khi chy ht vng
i ca xc tc

Cng sut thp

Cng sut cao

Cng sut cao

Cng ngh gin on

19

 Thit b phn ng
c th tch ln v
t tin
Qu trnh lc, ra
xc tc, tinh ch
sn phm rt phc
tp
Tiu hao nguyn
liu v nng lng
cao
Chi ph nhn cng
cao
Chi ph sn xut
cao
C rt nhiu cht
thi rn v lng
cn c x l

Thit b phn ng
nh, gn

Thit b phn ng
nh, gn

Qu trnh lc,
ra xc tc, tinh
ch sn phm
phc tp
Tiu hao nguyn
liu v nng
lng thp
Chi ph nhn
cng thp
Chi ph sn xut
cao
C nhiu cht
thi rn v lng
cn c x l

Khng cn lc, ra
xc tc. Khng
cn tinh ch sn
phm
Tiu hao nguyn
liu v nng lng
thp
Chi ph nhn cng
thp
Chi ph sn xut
thp
Khng c cht thi

Cng ngh gin on v CN lin

Cng ngh lin tc vi lp xc tc
tc vi xc tc huyn ph
c nh
Hnh 8: Cc cng on chnh trong qu trnh sn xut sorbitol
20

T cc so snh trn, d dng nhn thy cng ngh lin tc s dng xc

tc dng lp c nh c nhiu u im hn hn hai cng ngh cn li.
Khng nhng th, cc u im ny li l cc tiu ch quan trng nht, c tnh
cht quyt nh hiu qu ca qu trnh sn xut. Chng hn, qu trnh cng
ngh lin tc vi lp xc tc c nh c h thng thit b nh gn, khng cn
h thng thit b x l v tinh ch sn phm, chi ph nhn cng, tiu hao
nguyn liu v nng lng thp dn n chi ph sn xut thp. V d, i vi
nh my cng sut 20. 000 tn/nm, cng ngh gin on cn thit b phn
ng c th tch phn ng l 13 m3 (th tch tng l 16 m3) nhng cng ngh
lin tc s dng lp xc tc c nh ch cn thit b phn ng c th tch lp
xc tc l 2,5 m3 (th tch tng khong 7,5 m3).
Mt iu cn c bit lu l cng ngh gin on v cng ngh lin tc
s dng xc tc Ni-Raney to ra rt nhiu cht thi rn v lng cn c x l
trong khi cng ngh lin tc vi lp xc tc c nh khng c cht thi.
Bng 8 so snh u, nhc im ca hai loi xc tc hin hnh.
Bng 8. So snh hai loi xc tc hin hnh
Xc tc Ni-Raney

Xc tc Ru/C

Hot tnh v chn lc cao

(98% v 98,8%)
Xc tc nhanh b gim hot tnh
Pha hot tnh b tan vo mi
trng phn ng lm gim hot
tnh xc tc v nhim bn sn
phm
Bo qun xc tc Ni-Raney rt
phc tp v n bt chy khi tip
xc vi khng kh
Gi xc tc Ni-Raney cha x
l bi kim c (hp kim AlNi) thp (28 000 USD/tn)

Hot tnh v chn lc cao hn

(99,9% v 99%)
Xc tc rt bn (tui th cao)
Pha hot tnh khng b tan vo
mi trng phn ng. Sn phm
c sch siu cao (khng cn
qua qu trnh x l)
Xc tc Ru/C rt d bo qun

Gi xc tc Ru/C cao (70 000

USD/tn)

21

Tht d dng nhn ra xc tc Ru/C u vit hn hn xc tc truyn thng

Ni-Raney c v hot tnh, chn lc v bn. Hn na, xc tc Ru/C
khng b tan vo mi trng phn ng trong khi xc tc Ni-Raney b tan ra
lm nhim bn sn phm. Trc khi a vo thit b phn ng, xc tc NiRaney cn c bo qun trong cc iu kin rt nghim ngt, tuyt i
khng c tip xc vi khng kh v n d dng bt chy trong khng kh.
Ngc li, vic bo qun xc tc Ru/C rt d dng v n c th ng ho
lp b mt ngoi ngay sau khi iu ch.
Mc d Ni-Raney r hn Ru/C nhng nu tnh chi ph xc tc sn
xut 1 tn sorbitol th cng ngh s dng xc tc Ru/C vn hiu qu hn. V
d: theo s liu do Lurgi cng b, sn xut 1 tn sorbitol 70% cn 0,8 kg
Ni-Raney (tc l cn t nht l 22,4 USD chi ph cho xc tc) trong khi s
dng xc tc Ru/C s cn 0,18 kg (vi hm lng Ru 1,5%) tc l cn 12,6
USD chi ph cho xc tc.
III.4. Qu trnh ch bin v bo qun sn phm
III.4.1. Sorbitol dng dung dch
Sn phm sorbitol thu c sau qu trnh phn ng c nng 40%
trng lng. c th thng mi ho sn phm, cn tin hnh qu trnh c
c nng nng sorbitol ln 68 71%.
Trong cng nghip, ngi ta thng s dng thit b c c tun hon
cng bc (Hnh 9). Trong thit b ny, dng cht cn c c c bm t
di ln qua cc ng hoc tm. pha ngoi cc ng, ngi ta thng s
dng hi nc gia nhit. Nh , b mt gia nhit trong h thng tng
ln nhng b mt ho hi th vn b hn ch v cc ng (hoc tm) vn cha
y cht lng. V vy cht lng trong ng tr nn qu nhit. Ch n khi
cht lng trn qua nh ng, hi mi thot ra c v nhit cht lng
gim i. tch cht lng v hi, ngi ta thng s dng thit b tch ly
tm. c c bay hi nh mong mun, cht lng c hi lu trong
h thng. V vy, nng ca sn phm c kim sot bi lng cht c
c c tho khi thit b.

22

Hnh 9. S nguyn l thit b c tun hon cng bc

III.4.2. Soritol dng bt
Sorbitol bt c iu ch theo hai phng php:
-

Phng php kt tinh bng cch s dng thit b phun kt hp lm

lnh [20].
Phng php sy phun [21].

Cc sn phm sy phun ca cc loi ng ru c hm lng calo thp

nh sorbitol v xylitol c gi tr ng dng rt cao v chng c nhng tnh cht
rt thch hp cho vic sn xut vin nn v c tnh tan rt cao. V d, vin nn
sorbitol iu ch t nguyn liu sorbitol thu c bng phng php sy phun
c cc tnh cht sau:
-

Nhit chy l 96C

Trng lng ring ng (theo DIN 53 912) l 0,3 0,6 g/ml

Lng gamma-sorbitol t nht l 90 %

B mt ring BET l 0,7 1,5 m2/g

bn lin kt t nht l 7N/m2 vi lc nn l 10 000 N

23

B v vn di 1 % vi lc p vin t nht l 10 000 N

Kt qu nghin cu cho thy sorbitol thu c bng phng php sy

phun ph hp vi qu trnh nn trc tip hn sorbitol thng thng thu c
bng phng php kt tinh. Thng thng, trong sn phm ca qu trnh
hydro ho xc tc glucoza, thng c mt lng ln ng phn lp th hexitol
c to ra. Thnh phn ng phn c th do nguyn liu u hoc do iu
kin hydro ho. S c mt ca mt lng d rt nh ng phn idiol, galactiol
hoc talitol s hn ch kh nng chu nn ca sorbitol. Do , lng cc ng
phn trn c mt nhiu nht ch nn khong 1 %.
Vin nn sorbitol thu c t nguyn liu sorbitol sy phun c mt s u
im so vi cc phng php c bit trc y. Vi nguyn liu ny,
vin nn vi lc nn 10 000 N, c ng knh 10 mm, khi lng 0,3 g c th
chu c khong 7 N/mm2, vi lc p vin 20. 000N c th chu c 11
N/mm2. Vi vin nn sorbitol thu c t nguyn liu sorbitol tinh th, bn
lin kt ch khong 2,5 N/mm2 vi lc p vin 10. 000 N v ch c th tng ln
5 N/mm2 vi lc p vin 20. 000 N. Cc vin nn sorbitol thu c t nguyn
liu sorbitol sy phun c bn mi mn t hn 1 % vi lc p vin 10. 000 N
v gim xung 0,2 0,3 % vi lc p vin t 15. 000 N tr ln. Trong khi ,
cc dng sorbitol khc c bn mi mn hn 6 % vi lc p vin 10. 000 N
v ch gim xung 5 % vi lc p vin ln hn 15. 000 N. Nh vy, nh
phng php iu ch sorbitol bng k thut sy phun, cc my p vin dng
sn xut vin nn c th vn hnh lc nn tng i thp.
Chnh nh c b mt khng ng u nn sorbitol sn xut theo phng
php sy phun c th kt hp c vi mt lng ph gia (v d: bt ca cao,
mu v cc ph gia khc) kh ln. Kh nng hp ph ca sorbitol thu c
theo phng php ny cao hn nhiu so vi cc loi sorbitol nn vin khc.
Thm ch vi mt lng ln cht ph gia (chim hn 20 % trng lng) vn
thu c hn hp ng u v vin nn c sn xut t hn hp ny vn c
v b ngoi ng nht.
Vi phng php iu ch c bit nh k thut sy phun dung dch, c
th phn b cc ph gia tan trong nc nh mu, vitamin v cc hp cht
tng t mt cch hon ton ng u trong sorbitol hoc trong cc sn phm
24

vin nn c sn xut t sorbitol. Trong khi cc vin nn thu c bng

cch trn mu vo sorbitol tinh th trc khi p vin c cc vt mu lm m
trn b mt.
Tuy c nhiu u im nh vy, nhng vic sn xut sorbitol bng phng
php sy phun khng phi l n gin. trng thi bnh thng, dung dch
sorbitol m c c nht rt cao v i hi mt khong thi gian kt tinh
rt lu. Hn na, nhit nng chy ca loi ng ny thng thp hn
100C. V vy, khng th sy phun sorbitol bng cc h thng sy phun thng
thng m cn phi sy bng nhng h thng sy phun hai giai on, c kh
nng sy kh nhit thp. y l h thng sy phun cng nghip thnh
cng nht x l cc sn phm ny. H thng ny c th sy c nhng sn
phm c tnh cht gi m, dng nhit do v c kh nng kt tinh chm ng
thi c trng thi vt liu trung gian sn st nhit sy thp hn nhit
sy c th t c ca cc thit b sy phun thng thng.
Hnh 10 l s nguyn l m t hot ng ca thit b sy phun hai giai
on.

Hnh 10. S nguyn l thit b sy phun hai giai on

25

H thng s dng vi phun trong thp ng dng. Cc ht sn phm

c sy n gn kh trong bung sy chnh (bung 1) s ri xung mt bng
ti chuyn ng (di dng lp vt liu xp kt t). Kh t bung sy chnh s
i xuyn qua bng ti cha vt liu ny trc khi thot ra ngoi qua xyclon
(vng bng ti ngay di bung sy gi l vng lu sn phm). Sau , vt
liu c ti t t qua vng sy b sung (post-drying, bung 2 v 3). Qu trnh
lm lnh v ng gi c tin hnh trong bung 4 bng cch s dng kh kh
c lm lnh nu cn thit.
III.5. Mt vi v d v chi ph u t vn [7]
Chi ph u t d tnh thay i rt ln tu thuc vo ngun gc ca thit
b nh my, chi ph gi t ti ch v chi ph lp t, h tng,v.v... Sau y l
mt s v d tham kho v mt s d n va u t.
1. Cng ty Global Bio-chem Technology Group tuyn b vo thng
11/2004 k hp ng lin doanh vi cng ty Mitsui & Co., Ltd.,
Mitsui & Co., (H.K.) Ltd. v Nikken Fine Chemicals Co. Ltd. (tt c
ca Nht Bn) cho mt nh my sn xut sorbitol ti Trung Quc vi
cng sut thit k khong 60. 000 tn sorbitol 70%/nm. Tng vn u
t cho d n l 15 triu USD.
2. LG xy dng nh my ti Lianyungang, tnh Giang Ty (Trung
Quc) nm 1998 1999 vi thit b t M, cng sut 20. 000 tn/nm.
Chi ph u t khong 15 triu USD. Nh my ny sau c bn cho
Roquette, Php v Roquette u t nng cng sut ln 100. 000
tn/nm.
3. Nh my Khalista (ca Sorini) vi cng sut thit k 40 000 tn/nm ti
tnh Liu Chu (Trung Quc) c chi ph u t thng bo l 28 triu
USD.
4. Nh my Purechem Thi Lan c m rng nhiu ln vi cng sut
hin ti khong 40. 000 tn/nm c chi ph tng cng qua cc giai on
l 29 triu USD

26

Do , con s u t vn xy dng nh my sn xut sorbitol t tinh

bt cng sut 40 000 tn/nm s c c tnh khong 20 29 triu USD.

IV. Nghin cu cng ngh sn xut sorbitol ti Vit

Nam
Thi gian qua, cc nh nghin cu cng ngh sinh hc thuc Vin Ha
Hc Cng nghip tin hnh nghin cu trin khai qu trnh hydro ho
glucoza thnh sorbitol qui m phng th nghim. Cng ngh c p
dng l cng ngh lin tc vi lp xc tc c nh. Xc tc c s dng l
xc tc Ru/C vi cht mang than hot tnh thng mi Norit Rox 0,8 (sn
xut bng phng php p n). Cc c tnh ca cht mang c trnh by
trong Bng 9.
Bng 9. c tnh ca cht mang
Ngun gc

Thng mi (Norit)

Hnh dng

Vin hnh tr 2-5 x 0,8 mm

Din tch BET (m2/g)

900

Th tch l xp (cm3/g)

ng knh l xp (nm)

< 2 (microporous)

Trng lng ring ng (g/cm3)

0,4

Qu trnh thc nghim c tin hnh trong iu kin chun (100C, 80

bar) trong thi gian di vi lng xc tc tng i ln (15,3 g xc tc TUV01, tng ng 0,275g Ru). Vi 700 gi thc nghim, cc nh nghin cu
kim tra tnh bn ca xc tc v xc nh khong thi gian tip xc thu
c chn lc sorbitol cao (> 99%) chuyn ho hon ton ca
glucoza. lm iu ny, mt mt cc nh nghin cu thay i t t lu
27

lng glucoza trong khong t 36 ml/gi n 100 ml/gi, mt khc s dng

phng php hi lu nhm tng thi gian lu trn xc tc ng thi nghin
cu tnh bn ca xc tc, v c th vi thi gian tip xc rt ln cc sn phm
ph c th c to thnh v ng vai tr l cht gy ng c xc tc. Kt qu
thc nghim c trnh by trong Bng 10 vi t l thi gian, Fg l lu lng
glucoza, l thi gian tip xc, C l chuyn ho glucoza.
Nhng phn tch b sung bng phng php sc k kh c thc hin
trn sn phm ca cc thc nghim.
Cc gi tr thu c rt gn vi nhng kt qu a ra khi phn tch bng
phng php HPLC c trnh by trong Bng 10. Lng axit glucozanic
to thnh l rt t, ch dng vt mc d ngi ta nhn thy c s gim nh
pH ca dung dch sn phm. Cc nh nghin cu cho rng tnh axit o c
cng c th ca chnh dung dch sorbitol (dung dch 40% sorbitol trong nc
c pH 4).
Bng 10. nh hng ca thi gian phn ng v lu lng lng n kh nng
sn xut v chn lc sorbitol
N

t
(h)

Fg
(ml/h)

.104

C
(%)

chn lc

Kh nng sn xut

(mmol/h/gRu)
pH
Sorbitol Mannitol
(%)
(%)
Dung dch glucoza 40%
1 14
36
76,3
96,6
98,4
1,6
330
3,9
2 22
36
76,3
99,7
98,3
1,7
340,7
4,2
3 39
36
76,3
100
98,5
1,5
341,7
4,2
4 63
36
76,3
100
98,5
1,5
341,7
4,1
5 71
36
76,3
100
98,6
1,4
341,7
4,1
6 87
36
76,3
100
98,4
1,6
341,7
4,2
7 167
36
76,3
98,8
98,6
1,4
337,6
3,9
8 184
36
76,3
99,3
98,8
1,2
339,3
4,1
9 206
36
76,3
100
98,7
1,3
341,7
4,1
10 230
36
76,3
100
98,8
1,2
341,7
4,0
11 255
36
76,3
100
98,7
1,3
341,7
4,1
12 327
36
76,3
100
98,9
1,1
341,7
3,9
Hi lu sn phm thu c t 24-160 gi v 262-326gi: chn lc sorbitol = 98,7
(gRu.h/ml)

28

13 351
36
152,6
100
97,0
3,0
170,8
14 375
36
152,6
100
97,2
2,8
170,8
15 399
36
152,6
100
97,4
2,6
170,8
Hi lu sn phm thu c t 351-399 gi: chn lc sorbitol = 97,9
16 422
36
228,9
100
96,0
4,0
113,9
Dung dch glucoza 40%
17 428 100
27,5
90,2
99,6
0,4
856
18 500
36
76,3
100
99,1
0,9
341,7
19 507
50
54,9
99,1
99,4
0,6
470,4
20 525
45
61,0
99,6
99,3
0,7
425,4
21 549
40
68,6
100
99,2
0,8
379,6
22 573
40
68,6
100
99,1
0,9
379,6
23 596
40
68,6
100
99,3
0,7
379,6
24 668
40
68,6
100
99,1
0,9
379,6
25 671 300
9,2
34
99,6
0,4
968
26 676 300
9,2
32,3
99,5
0,5
919,7

4,8
5,6
6,4
6,5
3,4
3,8
3,7
3,7
3,7
3,8
3,8
3,9
3,4
3,4

Tnh bn v hot tnh ca xc tc

Sau khi chy n nh (khong 20 gi) chuyn ho glucoza lu
lng lng thp (36 ml/gi, tng ng thi gian tip xc = 76,3.10-4
g(Ru).gi/ml) l hon ton v xc tc bn trong sut 330 gi (14 ngy). Sau
tin hnh 2 ln hi lu k tip nhau vi lu lng cht lng hi lu l 36
ml/gi kim tra s nh hng ca vic hi lu n bn ca xc tc.
500 gi vn hnh, sau khong thi gian hi lu di, cc nh nghin cu tin
hnh mt im thc nghim hi qui vi lu lng lng 36 ml/gi. Kt qu
cho thy, xc tc rt bn v glucoza c hydro ho hon ton.
xc nh gi tr lu lng lng cho php thu c chuyn ho
hon ton ca glucoza, cc nh nghin cu biu din cc kt qu chuyn
ho ph thuc vo thi gian tip xc trong Hnh 11.

29

100
chuyn ho (%)

(45)

(40) (36)

(50)

98
96
94

(Lu lng lng Fg, ml/h)

92

(100)

90
0

10 20 30 40 50 60 70 80 90
Thi gian tip xc.104 (gRu.h/ml)

Hnh 11 : iu chnh lu lng lng t chuyn ho hon ton glucoza

T hnh 11 nhn thy, ba gi tr thi gian tip xc thp nht (tng ng
lu lng lng ln lt l 100, 50 v 45 ml/gi), chuyn ho glucoza l
khng hon ton. Cn t c gi tr gii hn = 68,6.10-4 g(Ru).gi/ml
(tng ng lu lng lng 40 ml/gi) hydro ho hon ton glucoza.
Nghin cu chn lc ph thuc vo thi gian tip xc
Cc nh nghin cu kho st vng lm vic m ti thu c
chuyn ho hon ton ca glucoza thnh sorbitol vi chn lc trn 99% v
thy rng chn lc thnh sorbitol c ci thin theo thi gian phn ng.
Bng 11. nh hng ca thi gian phn ng n chn lc
im thc nghim
3
10
18

Thi gian phn ng

(gi)
39
230
500

chn lc sorbitol
98,5
98,8
99,1

C th tng thi gian tip xc bng cch hi lu sn phm. Bng 12

(trch kt qu ca Bng 10) trnh by s ph thuc ca chn lc sorbitol
vo vic hi lu sn phm. D dng nhn thy khi thi gian tip xc tng ln,
phn ng u tin s epime ho sorbitol thnh mannitol.
30

Bng 12. S ph thuc ca chn lc sorbitol vo vic hi lu sn phm

im thc
nghim
T 1-12
T 13-15
T 16

Thng s

chn lc sorbitol (%)

Dung dch glucoza 40%

Hi lu sn phm ln 1
Hi lu sn phm ln 2

98,6
97
96

Tm li, vi cht xc tc Ru/C iu ch bng phng php tm trong mi

trng lng, c tn ti mt vng thi gian tip xc nm trong khong 60 n
80.10-4 gRu.gi/ml m ti chuyn ho v chn lc t gi tr ti u.
nh gi cht lng sn phm
Ngoi vic phn tch sn phm bng HPLC xc nh chuyn ho
glucoza v chn lc sorbitol, cc nh nghin cu cn tin hnh phn tch
cc ch tiu khc ca sn phm. Trc khi phn tch, dung dch sorbitol c
c c n 70% nh thit b c quay chn khng. Kt qu phn tch c trnh
by trong Bng 13.
Mt iu ht sc th v l kt qu phn tch sn phm thu c u ra
ca thit b phn ng hon ton tho mn cc ch tiu cht lng sorbitol
thng mi. Hn na hm lng cc kim loi nng (Pb), asen, ion clo, sunfat
u thp hn rt nhiu so vi gii hn cho php. V mt cm quan, sn phm
gn nh khng mu trong khi , sn phm sorbitol thu c t qu trnh s
dng xc tc Ni thng c mu vng nht do nguyn liu glucoza b caramen
ho. iu ny c th c gii thch bi hai l do. Th nht, v phn ng c
tin hnh trn xc tc Ru/C din ra nhit thp (100C) nn qu trnh
caramen ho ca glucoza khng din ra (trong khi nhit phn ng ca qu
trnh s dng xc tc Ni l 140 160C m phn ng caramen ho bt u
din ra 120C). Th hai, bn thn cht mang ca xc tc (than hot tnh) l
cht hp ph rt tt (trong qu trnh s dng xc tc Ni, ngi ta cng s dng
than hot tnh kh mu sn phm) nn v hnh chung, trong qu trnh phn
ng, sn phm sorbitol to thnh coi nh c x l bi qu trnh hp ph
bng than hot tnh.
Bng 13. Kt qu phn tch cht lng dung dch sorbitol 70%
31

Ch tiu

n v o
-

Cng ngh lin tc

vi lp xc tc c
nh

Cng ngh gin

on

%
%
%
ppm

Siro trong sut, gn

nh
khng
mu,
khng mi, khng ln
tp cht bn, v ngt
70 0,5
6,0 (dd 10%)
1,30
0,08 max
0,08 max
22,2

70 0,5
6,0-7,0 (dd 10%)
1.28-1.31
0,5 max
0,1 max
50 max

Sunfat (SO4)

ppm

25,3

100 max

Kim loi nng

(Pb)
Asen (As)
Hm lng nc
Ch s khc x
20C

ppm

< 0,5

5,0 max

ppm
%
-

< 0,5
29,5
1,460

2,0 max
28.0-31.0
1,455-1,465

Cm quan

D-Sorbitol
pH
T trng
ng tng
ng kh
Clo ( Cl)

Siro trong sut, gn

nh khng mu, v
ngt

Ngoi ra, kim tra s c mt ca kim loi Ru trong sn phm (c th

Ru b tan ra trong qu trnh phn ng) cc nh nghin cu tin hnh nh
lng Ru trn thit b ICP - AES (Vin IRC). Kt qu l khng pht hin c
s c mt ca Ru trong sn phm (nh hn 0,5 ppm- gii hn pht hin ca
thit b o). iu c ngha l sn phm sau phn ng l hon ton sch v
Ru trong xc tc khng b tan vo trong mi trng phn ng. y l mt
u im vt tri ca qu trnh s dng xc tc Ru/C. So vi qu trnh s
dng xc tc Ni th thy Ni b tan vo mi trng phn ng (n 350 mg/kg
sorbitol) lm nhim bn sn phm, qu trnh s dng xc tc Ru gim bt
c ton b khu tinh ch sn phm.
T cc kt qu trong Bng 13, c th khng nh rng trong qu trnh
phn ng vi xc tc Ru/C trong thit b phn ng lin tc kiu lp xc tc c
32

nh, sn phm khng b nhim bn bi cc yu t phn ng nh cht xc

tc, nhit phn ng, v.v... Cht lng ca nguyn liu u vo (glucoza,
nc) th no th cht lng ca sorbitol l nh th.
Hin nay, cc nh nghin cu ca Vin ang tin hnh nghin cu phn
ng hydro ho glucoza thnh sorbitol s dng xc tc Ru/C quy m pilot vi
khi lng ln theo n t hng. Nguyn liu glucoza c sn xut Vit
Nam (t tinh bt sn). Qu trnh thc nghim s c tin hnh trong thi
gian di hn xc nh tui th ca xc tc v sut tiu tn xc tc cho mt
n v sn phm. Nhng kt qu thc nghim ny s c s dng lm c s
cho vic trin khai pilot quy m cng nghip, cng sut 300 - 500 tn/nm.
V. nh hng pht trin cng ngh
Nh trn phn tch, cng ngh lin tc s dng xc tc Ru/C dng
lp c nh trong thit b phn ng l cng ngh u vit nht hin nay v c
khuyn dng vi cc dy chuyn u t mi. Hn na kt qu nghin cu
chng minh kh nng trin khai cng ngh ny Vit Nam vi trin vng rt
kh quan. Cc nghin cu trong thi gian sp ti s cho php Vin Ha hc
Cng nghip hon thin cng ngh v trin khai sn xut pilot qui m cng
nghip 300 500 tn/nm.
Mt s xut nh hng cng ngh trin khai D n sn xut
sorbitol Vit Nam:
1/ Nn nh hng p dng cng ngh tin tin i vi qu trnh hydro
ho glucoza thnh sorbitol (cng ngh lin tc s dng xc tc Ru/C dng
lp c nh). Qu trnh ny khng nhng ha hn c hiu qu kinh t cao m
cn cho sn phm tinh khit, t tiu chun s dng trong nc v xut khu.
Khng nn p dng qu trnh cng ngh s dng xc tc Ni-Raney v qu
trnh ny c rt nhiu nhc im, c bit l cc vn lin quan ti chi ph
u t thit b, chi ph sn xut, s phc tp ca qu trnh bo qun xc tc,
cc cht thi nhim mi trng
2/ Nn pht trin cng ngh bng cch s dng cc kt qu nghin cu
trin khai trong nc. Bng cch ny, chng ta c th lm ch hon ton c
33

cng ngh, ng thi gim ngoi t do nhp khu cng ngh m vn c c

cng ngh tin tin.
VI. Kt lun
Da trn cc nghin cu tng quan cng nh cc kt qu nghin cu
trin khai cng ngh hydro ho glucoza thnh sorbitol, cc nh nghin cu
xut cng ngh nn trin khai p dng ti Vit Nam v cc bc tin hnh
trong qu trnh pht trin cng ngh nu.
Cng ngh c xut l cng ngh tin tin, s dng xc tc tin tin,
to ra sn phm c sch cao m khng cn phi qua cc cng on x l
sn phm: cng ngh hydro ho s dng xc tc Ru/C dng lp c nh
trong thit b phn ng 3 pha dng dng lin tc. Cng ngh ny c nhiu u
im ni bt so vi cng ngh truyn thng l cng ngh s dng xc tc NiRaney nh : h thng thit b nh gn, c kh nng sn xut cao, chi ph sn
xut thp, xc tc khng lm nhim bn sn phm.
tin ti vic xy dng nh my sn xut sorbitol t tinh bt sn
cng sut 40. 000 tn/nm, trc mt, cn trin khai xy dng pilot cng
nghip hydro ho glucoza thnh sorbitol cng sut 300-500 tn/nm. Giai
on tip theo l trin khai cng ngh c th nghim trn dy chuyn
pilot cng nghip vo sn xut qui m cng nghip. Vi tin trnh nh vy,
chng ta va c c cng ngh tin tin, hin i v c hiu qu li va
lm ch hon ton cng ngh, ng thi gim c rt nhiu ngoi t t
vic nhp khu cng ngh.

34

Ti liu tham kho

1. Boussingault Joseph, Compt.Rend. (1872) 74, 939

2. Polyols, Roquette et frres, 1999 ; Louis H Tn Ti - Cc sn phm
ty ra v chm sc c nhn, 1999
3. VidalPro, 2000
4. http://www.originagrostar.com
5. S tay ha cht, 2000
6. Bo co nghin cu tin kh thi v kh nng cung cp sorbitol cho
Unilever Vit nam (4/2006)
7. Encyclopedia of Natural Healing, Alive Books, 1998; http://www.theinnovation-group.com
8. Hofmann H., Chemie Ing. Techn. M. Grayson, (Ed.), Kirk-Othmer ;
Encyclopedia of Chemical Technology, 3rd ed., Wiley, New York
(1984) vol.1, pp. 754 - 778, vol. 24, pp. 22-26
9. www.imtiaz-faiz.com/19-2002.HTLM
10. www.lurgi-lifescience.com
11. Atlas Power Company, US Patent 2 642 462 (1953)
12. Atlas Power Company, US Patent 2 759 024 (1956)
13. Hydrocacbon Research Inc. US 4 322 569 (1982)
14. Aring H., DD 206 149 (1982)
15. UOP Inc (Arena B.J.), US Patent 4 413 152 (1983)
16. UOP Inc (Arena B.J.), US Patent 4 471 144 (1984)
17. UOP Inc (Arena B.J.), US Patent 4 503 274 (1985)
18. UOP Inc (Arena B.J.), US Patent 4 510 339 (1985)
19. V Th Thu H v cng s, Bo co ti Nghin cu cng ngh sn
xut sorbitol c sch cao t glucoza lm nguyn liu cho ngnh dc
phm, thc phm, ho m phm v cht do , 12/2006
20. Vadasz et al., US Patent 4 293 570 (1981)
21. Schwarz et al., US Patent 5 958 471 (1999)
35

Mc lc
Trang
3

I. M u
II. Tng quan v sorbitol, sn lng v tnh hnh tiu th

III. Qu trnh cng ngh hydro ho glucoza thnh sorbitol

10

III.1. Cc qu trnh gin on

11

III.2.Qu trnh lin tc

18

III.3. Phn tch cc qu trnh cng ngh p dng

20

III.4. Qu trnh ch bin v bo qun sn phm

24

III.5. Mt vi v d v chi ph u t vn

27

IV. Nghin cu cng ngh sn xut sorbitol ti Vit Nam

V. nh hng pht trin cng ngh

28
34
35

VI. Kt lun

37

Ti liu tham kho

36

THNG TIN PHC V LNH O

_______________________

CNG NGH SN XUT SORBITOL

Ch trch nhim xut bn

TS Trn Kim Tin

_________________________________________________________________________

Giy php xut bn s 302/XB-BC cp ngy 5/6/1985. Np lu chiu thng 8/1007

37