Kimya

Dergisi

NOVATF
Kimya Dergisi
YIL:3 SAYI:23 HAZRAN 2015

3 Boyutlu Yazclarn
Hammaddeleri
ay Fabrikas
Atklarnn
Pirolizi ve
Piroliz
Reaksiyonu
Kinetiinin
ncelenmesi

Haberler

Faydal Linkler

Aromatikler
Yzey Gerilimi
Prosim Plus
Program

Bulmaca

Szlk(ng-Trk)
Element Tanma

nsz
Hakkmzda

novatif Kimya Dergisi Haziran 2013te almalarna balayan Austos 2013te ilk saysn karan,
internet ortamda faaliyet gsteren, Kimya ve Kimya
Sektr hakknda yazlar yazlan, yazarlarn online
ortamdan edinen bir e-dergidir.
Dergimiz Kimya ile ilgili yazlarnz online ortamda
sizlerden alarak sizi tantmay, sektrden olan arkadalara kimya dergisi okumann keyfini yaatmay,
kimya ile ilgili piyasada ok okunan bir dergi olabilmeyi kimyay seven, kimyay takip eden, kimya
ile ilgili bildiklerini paylaan bir kesim oluturmay
hedef edinmitir.
Dergimizde kimya zerine blm okuyan, mezun
herkes bize yazabilir. Kimya ile ilgili bir blm
bitirmi olmanz yeterli.
Dergimizde yazarlarmzn yazd yazlar ksm,
haber ksm, bulmaca ksm, elementleri tanyalm
ksm, kimya szl ksm ve faydal web siteleri
ksm adl blmler vardr.
Elenerek ve renerek okumanz, bize yazmanz
dileimizle...
NOVATF KMYA Dergisi Ynetimi

Sahibi :

Yavuz Selim Kart

Genel Yayn Ynetmeni :

Yavuz Selim Kart

Yayn Danman :

Yavuz Selim Kart

Dergi Editrleri :

Yavuz Selim Kart

Ebru etinkaya

Haber Blm :

Yavuz Selim Kart

Ebru etinkaya
Hatile Moumintsa

Facebook Ynetimi
ve Bilgi Aratrma :

Yavuz Selim Kart

Hatile Moumintsa

Twitter Ynetimi :

Yavuz Selim Kart

Instagram Ynetimi :

Yavuz Selim Kart

Dergi Tasarm :

Yavuz Selim Kart

KURALLAR
Dergimiz Hakknda
1. novatif Kimya Dergisi yazlarn herhangi bir

makalenizde veya yaznzda kullanmak iin yazsn

aldnz kiiye mail atarak haber vermek durumundasnz. Kullanm olduunuz bu yazlarn
kaynan bu dergi olarak belirtmek zorundasnz.
2. Dergide yazlan yazlarn sorumluluu birinci
derece yazara aittir. Bu konu hakknda bir sorun
yayorsanz ilk olarak yazara ulamalsnz.
3. Dergide yer alan bilgileri kullanarak banza gelebilecek felaketlerden ya da ilerden dergi sorumlu
deildir.
4. Dergide yazarlarn kullanm olduu resimlerde
kesinlikle kaynak belirtilmek zorundadr. Aksi durum olduu zaman bunu yazarn kendisine ulaarak
hallediniz. nk bizim yazarlarmzdan ricamz
telif haklarna riayet ederek resimlerini dkmanlarna eklemeleri. Buradan kacak problemlerden
dorudan yazarlar sorumludur. Dergi sorumlu
deildir.
5. Dergide benim de yazm olsun diyen yazarlarmz
var ise. Yazlarnz iin ltfen Yavuz Selim KART ile
konuun. Dergi ile iletiim kurmak iin
www.facebook.com/groups/147842018740235/
Grubu aracal iletiim kurabilirsiniz. Bu grup
aracl ile bizimle iletiimde kalabilirsiniz.
6. Elimize ok yaz gelmedii takdirde her yazy
yaymlamaya gayret edeceiz. Amacmz hem yazan
bir kesim salamak, hem bilgilerinizi 3. ahslara
yaymak hem de sizleri en iyi ekilde tantmaktr.
7. Sayfamzda yaynlanmasn istediiniz yazlar
inovatifkimyadergisi@gmail.com mail adresine
gndermeniz rica olunur. Bu mail adresine gnderdiiniz yazlarda bir eksiklik var ise editrlerimiz
tarafndan incelenecektir. Eksik ksmlar var ise size
geri dn yaplacaktr. Dzeltmeniz iin tavsiyelerde bulunulacaktr. Ltfen geri dn yaplnca
bunu kendinizi kmsemek olarak grmeyin.
Ama daha gzel bir yaz ve daha gzel bir dergi.
8. Dergimize gndereceiniz yazlar en fazla 6 sayfa
olabilir. 6 Sayfay gememeye aln.
9. Dergimize yapacanz eletirileri de arkadalarmza saygsz bir biimde deilde ll bir
biimde sayfalarda yapmaya dikkat ediniz. Bu ii
herkes gnll yapyor. Ltfen saygda kusur etmeyiniz.
10. Dergi ekibi gnll kiilerden olumutur. Bu

dergi ilk kurulduu andan beri byledir. Dergi

ekibinde olan herkes bu kural kabul etmi saylr.
Gelen herkese en bata bu kural sylenir. Grevini
yapmayan, dergide anlamazlk karan, huzur bozan, dergi yneticisini dinlemeyen, ben kafama gre
hareket ederim diyen herkes ekipten karlr.
11. Dergimizde yazabilecceiniz konular
aada listelenmitir.
* Akademik Makaleler
* Endstriyel Konular
* niversite Hayatndaki Skntlar Sorunlar
(Kimya zerine blmler iin)
* Hayatndaki Skntlar Sorunlar
* Laboratuvar zerine Yazlar
* Kimya Sanayi Uygulamalar
* Teorik Kimya zerine Makaleler
* lkemizdeki Kimya ile ilgili Kanunlar zerine
Yazlar
* Kimya Sektrnde Gvenlik nlemleri ve Dikkat
Edilecek Husular zerine Yazlar
* Kimya Sektrnde Bilgisayar Uygulamalar
zerine Yazlar
temel konular bunlar. Bu konular ile ilgili bize yazp
gnderebilirsiniz. Gndereceiniz eyler Kimya
Dnyas ile alakal olmal yoksa yaymlanmaz.
12. Dergide dini ve siyasi ierikli yazlar yaymlanmaz. Herhangi bir dini grubu temsil eden ya da
herhangi bir siyasi grubu temsil eden sz ve kelimeler yaznzda olursa dergi o ksmlar deitirmeniz
konusunda sizi uyarr. Deitirmezseniz dergi
yaymlamama hakkn elinde tutar. Bu konuda son
sz dergi yneticisine aittir.
13. Dergi tasarm ve ynetiminden sorumlu arkada
buraya ek maddeler koyup deitirme yetkisine
sahiptir.
14. Dergiyi okuyanlar ve dergi ekibi bu kurallar
kabul etmi saylrlar.

NOVATF KMYA Dergisi Ynetimi

Ekibimiz
BZ KMZ

Yavuz Selim
KART
EBRU
ETINKAYA

Hatile
MOUMINTSA

Kimya
Dergisi

https://www.facebook.com/InovatifKimyaDergisi
https://twitter.com/InovatifKimya
http://www.linkedin.com/profile/view?id=299289606
Instagram

http://www.instagram.com/inovatifkimyadergisi

Editrden
Merhaba
NOVATF KMYA Dergisi Okuyucular
Deerli Okuyucularmz;

Gnlllk esasna gre ileyen dergimizde sizlerin gnderdii yazlarla 23. sayy karmann mutluluunu yayoruz. Gnler getike daha da byyoruz ve byyeceiz Desteklerinizi
esirgemediiniz iin teekkrler.

novatif Kimya Dergisi bu ay ve bundan sonraki aylar da geerli olmak zere cretsiz kimya
ve kimya sektr zerine etkinliklere destek verecek demitik. niversite kulplerinin, derneklerin,
odalarn kimya ve kimya sektrne ynelik etkinliklerine (sadece etkinliin tantlmas artyla)
destek olmay sosyal bir grev olarak benimsedik. Sadece bize ulamanz yeterli. Ayrca bu ay ve
bundan sonraki aylarda geerli olmak kaydyla firmalarn staj ilanlarn sosyal platformlarmzda
yaymlayarak hem sektrdeki rencilere destek olmak hem de bu boluu doldurmak istedik. Bizi
her ay okuyan sektrde alan arkadalarmzdan ricamz bu konuda elinizi tan altna koymanz.
Firma yetkililerine bu konuda bilgi iletmenizi rica ediyoruz. Tecrbeli kii piyasada aryorum demek
ile kimseyi bulamazsnz. Sizler niversite hayat boyunca rencilere destek olacaksnz ki sektr
tecrbeli arkadalar ile dolsun. Bu konuda da bize her zaman ulaabilirsiniz.

Bu ay E-Dergimizde 5 farkl yaz bulunmakta. Bize bu ay gnderilen yazlar. ay Fabrikas
Atklarnn Pirolizi ve Piroliz Reaksiyonu Kinetiinin ncelenmesi yazsnda, ay atklar hakknda ierikli bir yaz okuyacaksnz. Yzey Gerilimi yazs, her yerde karlaabileceimiz kimya ile
ho bir yaz. 3 Boyutlu Yazclarn Hammaddeleri yazs, bu ayn kapak konusu. Aromatikler yazs,
laboratuvarda ok kullandmz kimyasallar hakknda ierikli bir yaz. Prosim Plus Program
yazsnda ise her ay olduu gibi bu ay da kimya ile ilgili bilgisayar program hakknda bir yaz sizlere
sunuldu. Element Tanma ksmnnda bu ay srada Sodyum Elementi var. Yurttan ve Dnyadan
Kimya Haberleri ile de gndemi takip edeceksiniz. Her ay web siteleri ksm ile bu ay da birok web
sitesi kefedeceksiniz. Szlk ksmnda ngilizce-Trke Kimya kelimelerini reneceksiniz. Bulmaca
ksmnda ise hem elenip hem reneceksiniz.
Umarz zevk alarak okursunuz. Bize yaz gnderen emek harcayan meslektalarmza, takipilerimize, sevenlerimize teekkr bir bor biliyoruz. Kimya zerine blm okuyan, alan her kesimden
ve sektrden bilgilendirici yazlar bekliyoruz. Bir sonraki ay grmek zere. Sevgiyle kaln.

Yavuz Selim Kart

Dergi Editr

IINDEKILER

ay Fabrikas Atklarnn Pirolizi ve

7
Piroliz Reaksiyonu Kinetiginin
Incelenmesi
9
Yzey Gerilimi
3 Boyutlu Yazclarn
12
Hammaddeleri
Aromatikler
15
.
Prosim Plus Program 19
Element Tanyalm 21
Szlk (Ing-Trk) 22
Haberler 23
Faydal Siteler 33
Kimya Bulmaca 34
Kimya Bulmaca zm (nceki Ay) 35
Sizde Yazarmz Olun 36

Smeyye KKALI
sumeyyekucukali@gmail.com

AY FABRKASI
ATIKLARININ
PROLZ VE

PROLZ REAKSYONU
KNETNN NCELENMES

Kimya
Mhendisi
(grenci)

lkemizde zellikle Karadeniz kylarnda nemli

bir tarm rn olan ayn fabrikasyonu sonucu
oluan ay atklar(A), yerel bir fabrikadan alnm ve termal davran incelenmitir. A pirolizi, dinamik
koullarda 25-1000C arasnda farkl stma hzlarnda,
termogravimetrik analiz cihaznda inert N2 atmosferinde
gerekletirilmitir. Cihazdan alnan veriler Kissinger-Akahira-Sunose (KAS) ve OzawaFlynnWall (OFW)
kinetik modelleri ile birlikte kullanlarak reaksiyona ait
aktivasyon enerjileri belirlenmitir. Dnm ile deien
aktivasyon enerjileri, A pirolizi srasnda farkl reaksiyonlarn birlikte gerekletiini gstermitir.

1. Giri
Endstrileme ve nfusta hzl art fosil yaktlarn hzl bir ekilde azalmasna neden olmaktadr. Ayrca
fosil yaktlarn evreye verdii zararlar insanlar gne, rzgar ya da biyoktle gibi alternatif enerji kaynaklarna yneltmitir. Biyoktle, ucuz ve bol bulunmasnn yan sra her yerde bulunabilme zelliinden dolay dier alternatif enerji trlerine gre daha avantajldr. Ayrca biyoktle birok farkl kimyasala
ya da enerji trne dntrlebilmesi nedeniyle ok ynl bir kaynaktr [1]. Biyoktle, piroliz ile kat
kok, sv bio-ya ve gaz rnlerine dntrlebilir. Tm rnler yancdr. Ayrca bio-ya ierisinde
birok deerli kimyasal vardr. Tarmsal atklar biyoktle kaynaklarnn byk ksmn oluturmaktadr.
Bu kaynaklar genel olarak atk durumdadr ve kullanlmamaktadr. Piroliz gibi termokimyasal yntemler ile bu atklar deerli rnlere piroliz reaktrlerinde dntrlebilir. Bu tr reaktrlerin verimli
ekilde tasarlanmas iin reaksiyon mekanizmasnn bilinmesi olduka nemlidir. Termogravimetrik
analiz (TGA) cihaz ktlenin, zamann ve scakln bir fonksiyonu olarak azalmasn kaydetmektedir.
TGAdan alnan veriler, piroliz reaksiyonunun belirlenmesinde olduka yaygn ekilde kullanlmaktadr.
Bu almada lkemizin nemli tarm rnlerinden biri olan ayn fabrikasyonu sonucu meydana gelen
atklarnn piroliz kinetii incelenmitir.

2. Deneysel almalar
ay fabrikasndan alnan atklar, laboratuarda 70C scaklkta 5 saat sreyle kurutuldu. Ev tipi bir kahve
tcde tldkten sonra elekten geirildi ve 63-125 m arasndaki boyut deneylerde kullanld.
Bylece ktle ve s transferi snrlamalar ortadan kaldrld. TGA cihaznda rnekler oda scaklndan
1000C ye kadar farkl stma hzlarnda stld. Cihazdan alnan veriler, literatrde verilen eitlik(1)de
verilen KAS ve eitlik(2)de verilen OFW model eitliklerinde kullanld.

ekil 1.ay iin DTG ve TGA grafikleri

Burada stma hz, E aktivasyon enerjisi, R gaz sabiti ve T mutlak scaklktr.ln(/T2 )ye kar
1/T ve log()ye kar 1/T grafikleri izilir ve grafiklerin eiminden de E belirlenir.

a)

b)

ekil 2. A pirolizi iin aktivasyon enerjisinin belirlenmesi a) KAS modeli b) OFW modeli

3. Sonular ve Tartma
Bu almada lkemizde byk miktarda retimi yaplan ayn fabrikasyon atklarnn piroliz kinetii
incelenmitir. Piroliz kinetiinin belirlenmesi piroliz reaktrlerinin verimli bir ekilde tasarlanmas
ve altrlmas asndan nemlidir. Kinetik analiz sonucu A iin ortalama E, KAS ile 154.2 kJ/mol,
OFW ile 137.4 kJ/mol olarak bulunmutur. Bu deerler daha nce literatrde msr koan, pirin kabuu, fndk kabuu gibi farkl biyoktlelerin aktivasyon enerjileri deerleri aralndadr. Bu nedenle
ay atklarnn piroliz ile deerli kat, sv ve gaz rnlerine dntrlme potansiyeli vardr.
Kaynaklar :
[1] Xiaowei Peng, Xiaoqian Ma, Zhibin Xu, Thermogravimetric analysis of co-combustion between
microalgae and textile dyeing sludgeOriginal Research Article
Bioresource Technology, Volume 180, March 2015, Pages 288-295

Anl Yasin AKDOGAN

anil_yasin_akdogan@hotmail.com

YZEY
GERLM

Kimya
Teknikeri
(Mezun)

Yzey gerilimi kimya , fizik ve gnlk yaantmzda

ska karlatmz bir durumdur. Ben bu ayki yazmda yzey gerilimi nedir , nasl oluur , d etkilerle
nasl drebiliriz , adhezyon ve kohezyon kuvvetleri
nedir , yzey gerilimini etkileyen faktrler nelerdir
sorularna cevap bulup yzey gerilimi ile ilgili baz
zellikleri sizlerle paylaacam.
Yzey gerilimi sv zerindeki kohezyon kuvvetinin
etkisi ile sv yzeyinin zar gibi davranmasdr. Sv
yzeyinde ince zar gibi bir tabaka vardr. Bu tabaka
delinmez ise zerinde cisim durabilir. rnein su zerinde yryen bcekler veya bir atac su zerine zar
delmeden brakrsak su zerinde kalr. Birka rnek
verecek olursak;
* Suya batrlan bir frann sudan karlrken kllarnn birbirine yapmas.
* Ebru sanat icra ederken braklan boyalarn su zerinde kalmas
* Su zerinde yzen yapraklar
Yzey gerilimi scaklkla azalr. Ayrca yzey aktif maddeler olarak tanmlanan baz maddeler de yzey
gerilimini drrler. Mesela sabun ve deterjanlar yzey aktif maddeler olup suyun yzey gerilimini
drerek kpk denilen gaz-sv karm meydana getirirler.

Yzey geriliminin sebebi nedir?

Bu kuvvetin kayna temel olarak su molekllerini bir arada tutan molekller aras ekici kuvvetlerdir.
Suyun iinde olan molekller her ynden komu molekllerle kuatldklar iin, zerlerine etkiyen toplam kuvvet sfrdr. Buna karn, yzeydeki molekllerin sadece bir taraf dier su moleklleriyle evrili
olduu iin, bunlar ieriye doru net bir kuvvetle ekilirler. Bu durum yzeyde bir gerilme oluturup
yzeyin minimum olmasn salar. Hacimleri eit birok geometrik ekil iinde yzey alan en az olan
kredir. Su damlalarnn kresel bir ekil almas da yzey geriliminin en az yzey oluturacak ekilde
moleklleri hareket ettirmesidir.

Yzey Gerilimi nasl deiir?

Sv zerindeki gaz younluu ok fazla arttrldnda veya bu sv zerine bu svda znmeyen bir
baka sv ilave edildiinde svnn yzey gerilimi kar fazdaki molekllerle girecei molekler etkilemeler sonucu bir miktar azalacaktr.

ou svlarn yzey gerilimleri artan scaklkla dorusal bir ekilde azalr(baz erimi metaller hari )
ve molekller aras kohezyon kuvvetlerinin sfra yaklat kritik scaklk civarnda ok kk bir deer
olur.
Saf bir madde ierisinde bir madde znyorsa znen maddenin ve zcnn karakterine bal
olarak yzey geriliminin deitii gzlenmitir. Ayrca yaplan incelemelerle znen maddenin svnn
i ksmlarndaki konsantrasyonun birbirinden farkl olduu gzlenmitir ki bu beklenen bir olaydr.

Adhezyon ve Kohezyon Kuvvetleri

Svnn bir yzeyi slatmas ya da yzeyde kresel damlalar hlinde kalmas, aada tanmlanan iki kuvvete baldr. Sv moleklleri (benzer molekller) arasndaki ekim kuvvetlerine kohezyon kuvvetleri;
sv moleklleri ile kap eperleri (farkl molekller) arasndaki ekim kuvvetlerine de adhezyon kuvvetleri denir.

10

* Yamur yadktan sonra su damlacklarnn cama yapmas

* Banyodan ktktan sonra vcudumuzda su damlacklarn kalmas,
* Duvara srlen boyann yapmas
* Yzdkten sonra salarmzn birbirine yapmas adezyona rnektir

Kohezyon kuvvetinin olumasnn sebebi de elektriksel ve gravitasyonel kuvvetlerdir. Kohezyon kuvvetinin en gzel rnei su damlasnn kresel bir yapda dalmadan durmasdr. Su damlacklarnn bir
arada durmas kohezyon kuvvetine rnek, su damlacklarn farkl molekllere yapmas adezyon kuvvetine rnektir.

ekil 1. Adhezyon ve kohezyon kuvvetleri arasnda ki iliki

Su ile cam arasndaki adhezyon kuvvetleri su moleklleri arasndaki kohezyon kuvvetlerinden byk
olduundan su yzeyi i bkeydir. Cvada ise kohezyon kuvvetleri, adhezyon kuvvetlerinden byk olduundan cva yzeyi d bkeydir.

Yzey Gerilimine Etki Eden Faktrler

Svlarn yzey gerilimine etki eden faktrlerden biri scaklk bir dieri ise svnn iine znen veya
znmeyen baka bir svnn ya da katnn eklenmesidir. Baz erimi metaller dnda, birok svnn
yzey gerilimi scaklk arttka azalr.

Saf svya bu svda znmeyen baka bir sv eklendiinde svnn yzey gerilimi bir miktar der.
Bunun nedeni svnn dier sv moleklleri ile arasnda gerekleecek zayf etkileimlerdir. Saf svya
(zc) ierisinde znen bir madde eklendiinde ise znen ve zcnn yapsna bal olarak yzey gerilimi deiir. zcnn yzey gerilimini dren maddelere yzey aktif maddeler,
deitirmeyenlere ise yzey inaktif maddeler denir. rnein deterjan, asitler, alkoller, esterler yzey
aktif; eker, gliserin, organik asit tuzlar yzey inaktif maddelerdir. Ayrca sv zerindeki gaz younluunun arttrlmas da yzey gerilimini bir miktar azaltr.

Yzey gerilimi ile ilgili zellikler;

* Scakl artan bir maddenin yzey gerilimi azalr.

* yonik tuzlarn suda zlmesi yzey gerilimini arttrr.
* Yzey gerilimi sayesinde bcekler su yzeyinde yryebilir.
* Her svnn kendine ait bir yzey gerilimi katsays vardr, ayrt edici zelliktir.

Kaynaklar :
http://www.fizikbilimi.gen.tr/yuzey-gerilimi-ve-kilcallik/
http://www.ogunhoca.com/10snf2/401-yuezey-gerilimi-ve-vizkozite.html
http://kimyasaldeneyler.blogspot.com.tr/2012/12/yuzey-gerilimietkiyen-kuvvetler-ve.html

11

3 BOYUTLU
YAZICILARIN

Ece KILI
cecekilic@gmail.com

Yksek
Kimyager
(Mezun)

Umut CEVRI
umutcevri@hotmail.com

Bilim
Sanat
Merkezi
(grenci)

HAMMADDELERI

boyutlu yazclar kukusuz 'kendin yap' dnyasnn

nde gelen cihazlarndan. Peki, bu yazclarn bask
yaparken hangi materyalleri kullandn biliyor
musunuz? 3 boyutlu yazclarda u anda en ok kullanlan
maddeler ABS ve PLA plastikleri. imdi 3 boyutlu yazclarn
inanlmaz dnyasna giriyorsunuz, kemerlerinizi takn,
nk balyoruz!

ABS

12

ABS plastii, petrol kkenli hammaddelerden retilir. Plastik enjeksiyon sektrnde yaygnca kullanlan hafif ama
dayankl bir termoplastiktir. rnein LEGO paralar bu
materyalden yaplr. Ayrca yksek darbe direnci nedeniyle tercih edilen bir rndr. ABSnin en olumsuz zellii
ise stldnda HCN(Hidrosiyanik asit) yayar. Bu olduka
zehirli bir gazdr. laveten PLAya gre ekil verilmesi daha
zordur ve daha ok mhendisler ve 3 boyutlu yazclar
konusunda profesyonellemi kiiler tarafndan tercih edilir.
Alm Akrilonitril Btadien Stirendir

PLA

PLA plastii, niasta kkenli hammaddelerden retilir. Bu nedenle ABSde daha salkldr. PLA medikal
sektrde implant ve protezlerde sklkla kullanlmaktadr. PLA, ABSye gre daha dayankszdr bu
nedenle darbe almas muhtemel rnlerin yapmnda kullanlmamaldr. Ayrca PLAnn sya kar
dayankll ABSye gre daha azdr, sertleme sresi
ABSye gre daha uzun olduundan dolay yazm hz
arttrldnda kt sonular verebilmektedir. laveten 3 boyutlu yazc kullanmaya yeni balanan kiiler
tarafndan kullanlmas nerilir. Alm Polilaktik Asittir.

PLA Sentezi

Halka almas ve
polimerleme reaksiyonu

ekil 1 : PLA sentez metotlar

PLA polimerinin sentezi yukarda da gsterildii tek basamakl veya iki basamakl olmak zere iki farkl
yolla yaplabilir. ki basamakl fermentasyon ve kimyasal polimerizasyon yntemiyle pahal ve karmak
bir yol izleyerek sentezlenen PLA, metabolizmas gelitirilmi E-coli bakterisi kullanlarak hem PLA
polimerinin hem de kopolimerlerinin tek basamakl sentez yntemiyle retilebilecei gsterildi.
Biotechnology ve Bioengineering akademik dergilerinde yaynlanan almada, fosil bazl petrokimya
trevlerinin yerine biyo-mhendislik ile yenilenebilir kaynaklarn kullanlabilecei, PLA ve ierisinde
laktat bulunan kopolimerlerin daha ucuza ve ticari olarak daha tutarl sentezlenebilecei dnlyor.

ABS Sentezi
ABS almndan da anlalabilecei gibi Akronitril, btadien ve stirenden oluur. Stiren
plastiin parlak ve iyi bir yzeyinin olmasn
salar. Btadien ise plastie kauuk zelliklerini ve dk scaklklarda bile rahat bir biimde esnemesini salar. Bir kg ABS sentezlemek
iin 2 kg petrol ve enerjiye ihtiya vardr. Dnya apnda ABS reten lkelerin arasnda bu
ilemi en ok miktarda yapan lke Tayvandr.

3 Boyutlu Yazclarn Gelecekteki Kullanm Alanlar

3 boyutlu yazc teknolojisi gn getike geliiyor ve yenileniyor. Bilim adamlarnn ou geleceimizi

ekillendireceini sylyor. Ayrca bir ok firma bu konuda almalar yapmaya balad bile. rnein;
NASAnn boyutlu yazclar ile roketler iin rettii enjektrler s testini baaryla geti. Araba firmas
olan Ford ise tm araba paralarnn prototiplerini 3 boyutlu yazclar kullanarak retiyor.

13

laveten NASA uzay yolculuklarnda ve Uluslararas

Uzay stasyonunda kullanlacak olan gerekli aletleri, 3
boyutlu yazc teknolojisini kullanarak retmek bylece
fazladan yk tamak zorunda kalmamak iin planlar yapmaya balad. Bu gibi gelimeler nda bile 3
boyutlu yazclarn gelecekte nemli bir yer tutaca
aikardr.
Kaynaklar :
http://polimernedir.com/?p=772
http://www.ukmk11.ogu.edu.tr/arsiv/ukmk9/Poster%20Sunumlar/7.%20%C7evre%20Dostu%20Teknolojiler/7-473.pdf
http://www.3byazici.com/2012/12/3d-yazicida-abs-mi-pla-mi-kullanmali.html
http://www.priyoid.com/3d-yazici-hakkinda-bilinmesi-gerekenler/hangi-hammadde-size-gore-plami-abs-mi/
http://www.4bmuhendislik.com/abs-mi-pla-mi/
http://tr.wikipedia.org/wiki/Akrilonitril_b%C3%BCtadien_stiren
http://kobitek.com/3-boyutlu-yazicilarin-yaratacagi-sinirsiz-dunya

14

Mustafa ALTUNKAYNAK
altunkaynakmustafa@gmail.com

AROMATIKLER

Kimyager
(Kimya g.)

eerli okuyucular; sizlere Aromatik

bileiklerle ilgili genel bilgi vereceim.
Bu bileiklerden olan Fenol, Toluen,
Anilin, Naftalin ve Antrasenin genel yaplarn ve
zelliklerini deiik kaynaklardan alntl olarak
aklayacam.
Aromatik bileiklerin ad aromadan gelmektedir.
Aromalar, koku veya tat vermek ya da gdalarn sahip olduu koku veya tad kuvvetlendirmek ya da
deitirmek amacyla gdalara ilave edilen rnlerdir. Trkede gzel koku anlamna gelir. Organik
kimyada baz atom halkalarnn yaps beklenenin
stnde kararldr. Doymam balar, yaln elektron iftleri veya bo orbitallerden oluan konjge
bir halkann konjge olmasndan beklenecek
kararllktan daha yksek bir kararllk gsterme
zelliine aromatiklik (aromatisite) denir.
Aromatiklik, halkasal delokalizasyon ve rezonansn bir belirtisi olarak da dnlebilir. Aromatikliin
nedeni genelde, halkasal dzenlenmi ve birbirlerine almak olarak tek ve ift balarla bal atomlar
etrafnda elektronlarn serbeste dnebilmesine balanr. Bu balar birbirinin ayn olup her biri tek ve
ift birer ban birleimi olarak dnlebilir. Aromatik halkalar hakkndaki bu yaygn model, rnein
benzenin almak tek ve ift balardan oluan alt kenarl bir halka (sikloheksatrien) olduu fikri, Kekul
tarafndan gelitirilmitir. Benzen modeli iki rezonans biiminden olumaktadr, bunlar ift ve tek
balarn birbiriyle yer deitirmesine karlk gelir. Yklerin delokalizasyonu gz nne alnmazsa benzenin aslnda olduundan ok daha az kararl olmas beklenir. Aromatik bileikler halkal yapda ift ba
tayan kararl bileiklerdir. Aromatik bileiklerin en kk yesi benzendir.

Halkadaki elektron says 4n+2 dir.

Her bir karbon atomu sp2 hibritlemesi yapmtr.
tane ba vardr.
Ba alar 120 dir.
Apolar molekldr ve suda znmez.
Kararl yapda ift ba ierdiinden katlma tepkimesi vermez. Fakat yer deitirme tepkimesi
verebilir.
Dier bir yesi naftalin ve antrasendir. ( C10H8 ) ve ( C14H10 )

15

Benzenin kendine zg trevi vardr. Bunlar Toluen, Anilin ve Fenol dr. Kapal formlleri srasyla
C6H5-CH3, C6H5-NH2 ve C6H5-OH dr. Benzen halkasna baz kklerin balanmasyla oluan bileikler
zel olarak adlandrlr. Numaralandrma yaplrken alfabetik sra dikkate alnr. Benzen halkasnda iki
grup balanm ise; bunlar birbirlerine belli uzaklklarndan dolay; orto, meta, para diye isimlendirilirler.
Aromatik bileikler, Hckel kuralna uygun belirli sayda ikili ba ieren dzlemsel yapda ve elektron
delokalizasyonu gsteren bileiklerdir. Heterosiklik halka sistemlerinin ounun da aromatik zellik
gstermesi nedeni ile, sistematik isimlendirme bakmndan aromatik bileikler yerine, maksimum sayda
nonkmlatif ikili ba ieren bileiklerdir
-CH=C=C=C=CH-

Kmltif ikili balar

-CH=CH-CH=CH-CH=CH
Nonkmlatif ikili balar

Maksimum sayda nonkmlatif ikili ba ieren bileiklerde temel yap benzen halkas olmakla birlikte,
benzenik yapda olmayan baka halka sistemleri de bulunmaktadr. Bunlardan bazlarnda, molekln
geometrisi nedeni ile aromatik zellikler gzlenmez.
Aromatik bileiklerin isimlendirilmesi yledir:
Benzen halkasna baz kklerin balanmasyla oluan bileikler zel olarak adlandrlr. Numaralandrma yaplrken alfabetik sra dikkate alnr. Benzen halkasnda iki grup balanm ise; bunlar birbirlerine
belli uzaklklarndan dolay; orto, meta, para diye isimlendirilirler.

16

Fenol

Fenol benzen halkasna OH- moleklnn balanmasyla oluur. Fenoller, aromatik

halkaya bir ya da daha fazla hidroksil grubunun baland aromatik bileiklerdir. Saf
halde, renksiz veya beyazdan hafife pembeye alan renkte kristal kat eklindedir. Ampirik (kimyasal) forml C6H5OH eklindedir.
Zayf asidik zellie sahiptir. Alkol deildir
Sulu zeltisi FeCl3 ile mor renk verir. Bu fenoln tannma reaksiyonudur.
Fenol formaldehit ile polimerleerek plastik oluturabilir.

Toluen

Hipprik asit olarak da adlandrlr. Benzen halkasna CH3

grubu baldr. Srekli bitkisel olarak beslenen insanlarn
idrarlarnda yksek dozda rastlanmas ilgin bir veridir.
Dier adlar; Toluen, toluol, fenilmetan veya metil benzendir.
Renksiz, ho kokulu bir svdr. Kaynama noktas: 110,6 C
Younluk: 866,90 kg/m Mol ktlesi: 92,14 g/moldr.

Anilin
Anilin, Benzenden treyen bir amindir. Kauuk, ecza, boya, patlayc Madde yapmnda
ve daha birok endstride geni lde
kullanlan organik bir madde. Havada kahverengiye dnen, yams, renksiz, tad ac,
zehirli, kokusu ho bir svdr. -6 0C de donar
0
ve 184,4 C de kaynar. Anilin 1826da Otto Unverdorben tarafndan ndigo denilen kimyevi maddenin
bozunma rnleri arasnda kefedildi. Anilin ismi indiogonun Sanskrite karlndan gelir. 1856
ylnda William H. Perkin ham anilinin kromik asitle reaksiyonundan kinin elde etmek isterken leylak
renginde ilk sentetik boyay elde etti ve bylece anilin, ilk defa ticari maksatla kullanlmaya baland.
Renksiz kokulu bir svdr. Toksik etkisi iddetlidir.

Naftalin
Naftalin; Kzl dereceye kadar stlm bir tpten, birok
organik bileik buharnn geirilmesiyle elde edilen,
kendine has bir kokuya sahip, beyaz kristal yapda bir
hidrokarbondur. 1819da ilk defa kmr katranndan
elde edildi. Bugn ise, petroln katalizr yardm ile
paralanmasndan elde edilmektedir. Kmr katrannn
fraksiyonlu destilasyonundan elde edilen ve 170-230C
arasnda geen orta yada naftalin vardr. Orta yada
naftalinden baka fenol ve piridin baz da bulunur. Bu
yadan kristallendirilerek alnan naftalin, sodyum hidroksit ile muamele edilerek fenolden kurtarlr. Bundan
sonra da, erimi halde seyreltik slfrik asitle muamele
edilir ve bylece dier safszlklardan kurtarlr. Sonra da destilasyona ve sublimasyona tabi tutularak
iyice saflatrlr.
zellikleri: Saf naftalinin bileimi 1826da tayin edildi. Molekler forml C10H8 olup, iki karbonuna
hidrojen bal deildir. Bu karbonlar arasndaki ift balarn yerleri, sabit olmayp, titreim halinde yer
deitirirler.
Saf naftalin 80,1Cde erir ve 218Cde kaynar. Suda, souk alkolde znmez, fakat scak alkolde
ve eterde znr. Sblime olma zellii vardr. Pikrik asitle salam bir bileik meydana getirir. Bu
bileiin erime noktas 151Cdir. Bu reaksiyondan faydalanarak naftalin karakterize edilir.

Naftalin kokusu gveleri karc zellikte olduundan, yn eyalarn korunmasnda kullanlr. Naftalinin gze etki eden zehir zellii vardr.
Naftalinin reaksiyonlar genelde benzenin reaksiyonlarna benzer. Naftalin, benzenden daha az doymu olduu iin, ksmi katlma reaksiyonlar verir. Naftalin, ou boyalarn ve reinelerin elde edilmesinde kullanlr. Mesela indigo boyasnn elde edilmesinde bir ara maddedir. Ayrca, trifenilmetan
boyalar, antrakinon ve bunun trevleri, naftalinden elde edilir.

Antrasen
Katrandan elde edilen, beyaz kristal yapl, polisiklik bir hidrokarbondur. (C14H10). Mavi bir flora k gsterir; iindeki yabanc maddelerden tr bu renk ounlukla sarya kaar. Suda znmez, karbon
tetraklorrde (CCl4) znr. 351C 'ta kaynar, 27C 'ta erir. Boya
sanayinde kullanlr.

17

Antrasen, kmr katranndan elde edilen halkal aromatik bir bileiktir. Ta kmr katrannn
destilasyonundan benzen, tolen, ksilen, naftalin ve antrasen gibi aromatik hidrokarbonlar ve arenler ile piridin ve trevleri, fenol ve trevleri gibi dier aromatik bileikler ele geer. Bunlardan naftalin
ve antrasen katranda en bol bulunan hidrokarbonlardr. Antrasenin kmrden elde edilen bir bileik
olmas antrasen iskelet yapsnn yaygn olarak bulunduunu gstermektedir. Antrasen ve antrakinon
trevi bileikleri, biyolojik ve tbbi etkileri kadar, ileri endstriyel malzemelerde kullanm ve bu yndeki
potansiyeli ile dikkat ekmektedir. Kimyasal abstraklar antrasen trevleri ile ilgili son 20 yl iinde on
binlerce almay gstermektedir.

Aromatikler kimya endstrisi ve gnlk hayatn birok alannda kullanlmaktadr. Bu kullanmn
son aamas olan atk ksmnn da zmlenerek daha ksa bir dng ile veya geri dnmle ilgili
almalarn artrlmas salkl bir evre kazandrr.
Kaynaklar :
Organik Kimya
tr.wikipedia.org/wiki/Aromatik_hidrokarbon
www.kimyasanal.com
www.izomerkimya.com.tr/urunler/toluen
naftalin.nedir.com
www.turkcebilgi.com/antrasen
www.dersimiz.com
http://www.eba.gov.tr/

18

Yavuz Selim KART

kim_muhselim@hotmail.com

ProSim Plus
Program

Kimya
Mhendisi
(Mezun)

erhaba novatif Kimya Dergisi okurlar,

Bu saymzda, sizlere kimya mhendislii proses uygulamas programlarndan olan bir program anlatmaya alacam. Dier anlatm olduum programlardan farkl olarak bu program kullanmadan
anlatacam. Program, gerek hayatta uygulamalar olan geni ierikli bir programdr. Ayrca bu konuda
Trke kaynak bulmanz da olas deildir.
ProSimPlus esnek bir sre mhendislii yazlmdr. Zorlu ktle ve enerji denklikleri iin geni bir dizi
endstriyel ilemi yapabilen bir programdr. Program, tasarmn yan sra mevcut tesisleri iin alma
performans optimizasyonu, proses birimleri iin sorun giderme ve mhendislik analizi ilemlerinde
kullanlr.
ProSimPlus program mevcut srecin
1. Modellenmesi
2. Simlasyon veya statik analizi kullanlarak analiz-performans lmlerini tahmin edilmesi
3. Tasarm iin yeni srelerin gelitirilmesi ve mevcut srelerde dahil olmak zere entegrasyon salanmasnda kullanlmaktadr.
Dnyada olan yeni dzenlemelere daha rekabeti birimleri tasarlamak iin (evre, gvenlik , ...) kullanlr, nk mhendisler basit kimyasal modellerle memnun olmaz. Tesislerde olan davranlar simle
etmek, karar verme gcn artrd gibi mhendislere optimum zmler de sunar. Bu ynden bu programn yeniliki ve alternatif zmler rettii aikardr. Resim 1de programdan bir kesit grmektesiniz.

Resim 1 :
ProSim Plus Program
Arayz

19

Birok simlatrde basit modellerle elde edilen zmler uygulanmaktadr. ProSimPlus ise mhendisin
daha ileri gerek tesis davrann tm karmakl ile temsil etme gibi sofistike modeller kullanmanza
olanak salar.
ProSim Plus, 70'in zerinde temel ileme ve daha zel spesifik ilemlere olanak salamaktadr. Bunlardan
bazlar aadadr:
1.Birok kimyasal reaktr (CSTR PFR, vb.), geni bir ktphane, kimyasal reaksiyon modelleri;
anlk, blclerinin yardmyla, kinetik kontroll, karmak reaksiyonlar.
2. ok aamal LV veya LLV kolonlar, muhtemel reaktif, distilasyon, emilim veya datma iin
3. Sv-sv ekstraksiyon iin ok aamal separatrler
4. ok aamal separatrler, transfer modelleri
5. ok akkanl s eanjrleri (plaka fin eanjr)
6. Kat artma ekipmanlar (kristalizatrler, filtreler)
Prosim Plus, sreleri yakalamak ve kurgulamak iin sral durumlar oluturan bir yapya da sahiptir.
Sre aklamalarn ve nedensellik ilikilerini gsteren yapya sahip zellikler programda mevcuttur.
Belirli bir i durumu hakknda olaylar analiz edebilme ve bunlar program ile kurgulama zelliine sahiptir. Bu ilemi yaparken dikdrtgen kutular aracl ile izimler oluturulup ( UnitOf Behavior (UOB)
) senaryomuzu yaparz. Bu sreler birbirine balanr ve srecin ak grntlenir. Resim 2de programn bu ksmndan bir kesit grmektesiniz.

20

Resim 2 : Sipari Sreci ve Sre Ak emas

Malzeme talep edimi ve tedarikilerden alm sre emasn Resim 2 de grmektesiniz. Burada, srecin
ak emas sayesinde tasarladnz retim srecini profesyonelletirmi oluyorsunuz.
Program cretli ve profesyonel bir programdr.nternetten indirip, deneme imkan olan bir program
deildir. Programn reticisi Fransadr. 63 lke tarafndan da bu programn kullanm mevcuttur.
http://www.prosim.net/en/index.php sitesinden daha fazla bilgiye ve programla ilgili ekilmi ekran
grntlerine ulaabilirsiniz. Bir sonraki sayda grmek zere. Sevgi ve sayglarmla.
Kaynaklar :
www.informs-sim.org/wsc97papers/0718.PDF
http://www.prosim.net/en/index.php

ELEMENT
TANIYALIM

Sodyum
Simgesi:
Na
Grubu:
1A (Alkali metal)
Atom numaras:
11
Bal atom ktlesi:
22,98977
Oda scaklnda:
Kat
Erime noktas:
98C
Kaynama noktas:
883C
Younluu:
0,971 g/cc
Kefi:
1807 - Sir Humphrey Davy
Atom ap:
2,23
Elektronegatiflii:
0,93
2 2 6 1
Elektron dizilimi:
1s 2s p 3s
Ykseltgenme basama (says):
1

Sodyum periyodik cetvelde Na simgesi ile gsterilen ve atom numaras 11 olan element. Sodyum
yumuak ve kaygan bir metal olup alkali metaller grubuna aittir. Doal bileiklerin iinde (zellikle
NaCl) bol miktarda bulunur. Yksek oranda reaktifdir, sar bir alevle yanar, su ile iddetli reaksiyon
verir ve havada hzla oksitlenir. Dolaysyla, vazelin, gazya vb. gibi hava ve su ile temasn kesecek inert bir ortamda saklanmas gerekir. Dier alkali metaller gibi sodyum da, hafif, yumuak,
gmms beyaz renkte ve reaktif bir metaldir. Yksek reaktif zelliinden dolay, doada hibir
zaman saf ve elementel halde bulunmaz. Sodyum metali suda yzer; iddetli bir ekilde reaksiyona
girerek s kna, yanc hidrojen gaz kna ve kostik (NaOH) zeltisi oluumuna yol aar.

21

Sodyumun Elde Edilmesi

Sodyumun, ilk olarak Davy tarafndan, Elektroliz yoluyla elde edilmitir. 1880 yllarnda sodyum, Castner tarafndan gelitirilen bir yntemle retildi. Kostik soda ve zift biiminde karbonun gzenekli demir
varlnda 1000Ca stlmasna dayanan Castner yntemiyle, kostik soda, karbon tarafndan metal
sodyuma indirgeniyordu.
1890 yllarnda elektrik retim teknolojisinin ilerlemesi, Castnern Davynin zgn yntemine dnmesine yolat. Castner, elektrolit olarak kostik soda kulland ve soday, erime scaklnn 10C kadar
stnde tutarak, bir elektroliz hcresi gelitirdi. Kostik sodann 318C olan erime scakl, sodyum
klorr ve sodyum karbonat katlarak 300Cn altna indirilir. Sodyum, hcrenin dibine kadar batrlm
bir demir ubuk olan katot (eksi elektrot) stnde oluur. Aa kan sodyum, younluunun dk
olmas nedeniyle, erimi sodyum hidroksit yzeyine toplanr ve bir kepeyle alnr.
Kullanm Alanlar
Eczaclk, tarm ve fotoraflk alanlarnda ska kullanlr. Sokak aydnlatmalarnda, pillerde, cam
yapmnda ve sofra tuzu (NaCl) eldesinde kullanlan nemli bir bileendir. Sv sodyum, nkleer santrallerde soutucu grevinde de kullanlmaktadr. Dnya kabuunun %2.6sn oluturan sodyum, dnyada en bol bulunan altnc elementtir ve alkali metaller arasnda da en bol bulunandr. Buna karn,
doada element halinde rastlanmaz ve kuru sodyum kloridin (NaCl) elektrolizi yoluyla elde edilir.
Metal hali, esterlerin (oksijenli asitler ve alkollerin tepkimesi sonucu oluan maddeler) ve eitli organik
bileiklerin eldesi iin nemlidir. eitli alamlarn yaplarnn kuvvetlendirilmesinde ve dkme metallerin saflatrlmasnda kullanlr. NaK alam, nemli bir s ileticisidir. Sodyum elementinin dier
nemli bileikleriyse soda kl (Na2CO3), kabartma tozu (NaHCO3) ve sodyum nitrattr (NaNO3).

SZLK
Ingilizce-Trke
Isomerization
Isolation

Yaltma, Ayrma

Ionic

yonik

Oven

Frn

Process Water

22

zomerleme

letme Suyu

Principal

Ana, Ba

Quicklime

Snmemi Kire

Qualify

Nitelemek

Removal

karma, Giderme

Regenerator

Yenileyici

Reflux

Geri Ak

Refined Iron

Ar Demir

Region

Blge

Resinify

Reineletirmek

Resolution

zme

Saline

Tuzlu

Rubber

Kauuk, Lastik

Scum

Kpk

Soap Powder

Sabun Tozu

Single-Phase

Tek Fazl

Slime

Balk

Soat

Kurum

Stone

Ta

HABERLER

Yurttan Kimya Haberleri

LA GB MEYVE: ARONYA

Orman ve Su leri Bakanl, Trkiyede ila sarfiyat ve ila ithalatn azaltmaya ynelik bir alma
balatt.
Orman ve Su leri Bakanl, Trkiyede ila sarfiyat ve ila ithalatn azaltmaya ynelik bir alma
balatt. Bakanlk, anavatan Kuzey Amerika olan Avrupada da youn bir ekilde yetitirilen Aroniya
meyvesi ormanlar kuracak. Bu ormanlar ilk etapta Boluda 2 bin dekarlk alanda oluturulacak, daha
sonra Trkiyenin ayn ekosistem zelliini tayan deiik blgelerinde kurulacak.
Her Derde Deva
Dnya pazarlarnda tbbi ve aromatik bitkilere olan talep her geen gn biraz daha artarken, C vitamini
asndan zengin olan bu meyvenin yetitirildii lkelerde daha az hastalk grld saptand. Kansere
kar etkili olan Aroniya meyvesi baklk sistemini glendirirken kalp ve damarlar koruyor ve kalp
damarlarn (koroner) gevetiyor. Arteryoskleroz ve yksek tansiyona kar da etkili. Nrolojik hastalklarda, diyabet hastalarda kullanlyor. Karacieri koruyor, yalanmay nlyor. drar yollar enfeksiyonuna kar etkisinin yan sra ar metallerin vcuttan atlmasn salyor. Ayrca, Radioaktif maddelerden bazlarnn da (strontiumu) vcuttan atlmasn salyor.
la Sarfiyatna Son Verecek
Bu bitkiyi kullanan lkelerde ila kullanmnda nemli miktarda tasarruf salanmas zerine Bakanlk
da almalarna hz vererek Trkiyede ila sarfiyatn ve ila ithalatn azaltmay hedefliyor.

23

BAKANLIIN ARATIRMASINDA KOZMETK RNLERNN

YARISINDAN FAZLASI GVENSZ IKTI

Baz rnlerde arsenik gibi zararl kimyasallar tespit edildi.

24

Salk Bakanl kozmetik rnlerini mercek altna ald, baz rnlerde arsenik gibi zararl kimyasallar
tespit edildi. Ylan ya ampuanlarnda mikrobiyal reme, ty dkc kremlerde arsenik gibi zararl
kimyasallar tespit edildi. lgili firmalara 290 bin 414 TL idari para cezas kesildi.
2015 ylnn ilk 3 aynda yaplan bin 135 denetimde 470 rnn uygunsuz, 15 rnn ise gvensiz
olduu belirlendi. Denetimlerde kadnlar tarafndan kullanlan ylan ya ampuanlarnda mikrobiyal
reme tespit edildi.
4 bin 311 kozmetik rnn 2 bin 873 gvensiz
Ltf Erdoann Habertrkte yer alan haberine gre, ty dkc kremlerde arsenik, kil maskelerinde
bir tr alerjen kimyasal olan Methyldibromo glutaronitrile adl maddeye rastland. lgili firmalara
290 bin 414 TL idari para cezas kesildi. rnler iin geri ekme ve imha karar alnd. Trkiye la ve
Tbbi Cihaz Kurumunun geen yl denetledii 4 bin 311 kozmetik rnn 2 bin 873 gvensiz kt.
Toplatma ve imha karar
rnlerin bin 92sine ise teknik dzenlemeye aykr damgas vuruldu. Sz konusu malzemelere toplatma ve imha etme kararlar verildi. rnler arasnda maskara, ty dkc krem, parfm, bebek pudras,
sabun, kil maskesi, cilt bakm kr ve nemlendirici losyon yer ald.

LSE TALEBELER SUYU KLOR MAHALNE IRAYLA TEMZLEDLER

Kayseri zel Mustafa Yelkenolu Liseleri talebesi Fatma Buse Bebtolu ve Buse Tekden, ime suyunun
klor mahaline rayla temizlenebileceini ispatlayarak bilim olimpiyatlarnda hayat birincilii ele geirdi.
Grcistann bakenti Tifliste 9.su tertip eden Uluslararas ocuk Mucitler Proje Olimpiyatlarnda,
40 lkeden fizik, kimya, biyoloji, matematik, haber teknolojileri ve mhendislik olmak zere finale
olan toplamnda 90 proje yart. zel Mustafa Yelkenolu Liseleri 1bir. dershane talebesi Fatma Buse
Bebtolu ve Buse Tekden da am Yakaca Odun le me Suyunun Temizlenmesi isimli projeleriyle kimya dalnda jri karsna kt. me suyunun klor mahaline millete aralarnda am ras olarak
malum pirus nigra aacyla temizleneceini anlattlar. Talebeler , suyun dezenfektasyonunda kullanlan
klorun shhat st ksmna negatif etkilerini gidererek natrel yollarla bu problemi zdklerini biyolojik
yollarla kant ettiler. Projelerini baaryla ifade eden talebeler , birincilik krssne kmaya doruluk
kazand.
Trkiyeye bilimde tek altn madalya ek olarak kazandrm olmann sevincini yaadklarn dile getiren
Fatma Buse Bebtolu, me suyunu natrel yollarla dezenfekte edilebilecei st ksmna uzunca
sredir almalar gerekletiriyorduk. Aratrmalar sonucu olarak Pinus nigra aacnn dezenfektan zelliini kefettik ve yaptmz deneylerle bu zelliini biyolojik olarak da meydana koyduk.
Proje yntemimizle, suyun fizyolojik ve kimyevi hibir zelliinin deimediini Erciyes niversitesinde ve Kayseri Millete Shhati Merkezinde deneyler sonucu olarak saptama ettik . diye konutu.
Proje orta Buse Tekden de projelerindeki yolun yeryznde ina edilmi nce i meydana geldiini
ifade etti.
Elde edilen baaryla alakal haber verici zel Yelkenolu Liseleri Mdr Hayrettin Ta ise okul olarak hem tek TBTAK araclyla ina edilmi olan proje yarmalarna hem tek de beynelmilel arenadaki yarmalara katldklarn belirtti . Ta , Bu anlamda Grcistandaki Gen Mucitler Proje
Yarmasndan hayat birinciliiyle dnen talebelerimizi ve proje danman retmeni Fatma Bteyi
tebrik ediyorum. halinde sohbet etti .

25

ALEVLENME DAYANIMI YKSEK PLASTK GELTRDLER

26

Nide niversitesinde yrtlen almalar sonucunda, tamamen yerli ham maddeler kullanlarak alevlenme dayanm yksek olan ve zehirli gazlarn oluumunu nleyen plastik retildi Proje yrtcs
Do. Dr. Ersoy: Trkiye kaynakl bor, nano kil, karbonat ve hidroksit mineralleri plastik ierisine
kartrlarak plastie alevlenme dayanm kazandrdk niversite-sanayi i birliiyle tm kaynaklar ve kullanlan malzemeler yerli olmak kaydyla alevlenme dayanm yksek plastikler, Trkiyede ilk defa bu proje kapsamnda retildi
Nide niversitesinde yrtlen almalar sonucunda, tamamen yerli ham maddeler kullanlarak alevlenme dayanm yksek olan ve zehirli gazlarn oluumunu nleyen plastik gelitirildi.
Nide niversitesi Merkez Aratrma Laboratuvarnda projeyi yrten Do. Dr. Orkun Ersoy, AA muhabirine yapt aklamada, niversite-sanayi i birliinde yrtlen Yerli Hammaddeler Kullanlarak
Termo Plastiklerin Alevlenme Dayanmlarnn Arttrlmas Projesi kapsamnda, alevlenme dayanm
yksek plastik rettiklerini bildirdi.
almalarn, niversitenin Nanoteknoloji Uygulama ve Aratrma Merkezi Nanokompozit Laboratuvarnda yrttklerini dile getiren Ersoy, gelitirdikleri plastiin yerli ham maddeyle retilmesinin lke
ekonomisi asndan nemli olduunu vurgulad.
Bina, tat ve uaklardaki plastik aksamlarda kullanlabilecek malzemenin, olas yangnda toksit gaz
salmad iin buna bal zehirlenme ve lmlerin de nne geebileceine iaret eden Ersoy, Trkiye
kaynakl bor, nano kil, karbonat ve hidroksit mineralleri plastik ierisine kartrlarak plastie alevlenme dayanm kazandrdk. Bu minerallerin sinerjisi sayesinde plastik ge alevlenmekte dedi.
Ersoy, gelitirdikleri plastiin yksek sda, su ve karbondioksit brakarak alevi sndrmeye altn
belirterek, unlar syledi:
Duman bastrarak zehirli gazlarn kmasn nlemekte ve ayn zamanda bir bariyer oluturarak kendini alevden korumaktadr. zellikle binalardaki elektrik aksamnda, kablolarda yaygn bir
ekilde kullanlabilecek. Yangnlar genellikle evlerde kablolardan, prizlerden kabiliyor. Kablonun
aniden alevlenmesini engelleyen, insanlarn tahliyesine olanak salayan, yangna mdahale eden
kiileri zehirli gazlardan koruyan bir rn olacak.

rnmz A kalitesinde
Plastiin, younluu dk ve kolay ilenebilme zellikleri nedeniyle ok fazla kullanm alanna sahip olduunu dile getiren Ersoy, proje zerinde 2 senedir altklarn syledi.
Alevlenme dayanm yksek plastik retiminde kullanlan mineraller hakknda bilgi veren Ersoy, unlar
kaydetti:
Yurtdna ilenmemi olarak lkemizden ihra edilen mineraller, zenginletirilmi ve tlm
ekilde tekrar lkemize alev geciktirici olarak ok yksek fiyatlarla giri yapyor. Projenin en byk
amalarndan biri de yerli firmayla beraber tozlar tamamen kendi yer alt kaynaklarmzdan elde ettiimiz minerallerden reterek plastik rn haline getirmek ve son rn olarak kullancya sunmak. AB
uyum srecinde birok alanda kullanlmas zorunlu hale gelecek alevlenme dayanm yksek malzemelerin kendi yer alt kaynaklarmzdan retilecek olmas, ekonomik yarar ve ulusal kazanma dnecek.
Do. Dr. Ersoy, rettikleri rnn A snfnda olduunu vurgulayarak, Yaptmz testle rnmzn
A snfnda olduunu belirledik. Trkiyede rn endstri ve plastik sanayiyle buluturmak zere
niversite-sanayi i birlii kapsamnda Termo Form Plastik A ile Ar-Ge almas yrtyoruz. niversite-sanayi i birliiyle tm kaynaklar ve kullanlan malzemeler yerli olmak kaydyla alevlenme dayanm
yksek plastikler, Trkiyede ilk defa bu proje kapsamnda retildi diye konutu.

27

Dnyadan Kimya Haberleri

MUTANT ENZM SAYESNDE GELTRLEN YAPAY KAN
BTN KAN GRUPLARINA VERLEBLECEK

28

Kan bana gelince, tm kan gruplarna kan verebilmesi nedeniyle 0 kan grubu en nemli kan grubudur. Buna karlk, A grubu sadece A ve AB kan gruplarna kan verebilirken, B kan grubu sadece B ve
AB kan gruplarna kan verebilir. Buna ek olarak, 0 kan grubu da sadece 0 kan grubundan kan alabilir.
Ama yeni aratrmalar sayesinde bu durum deiecek gibi duruyor.
Bugne kadar bilim insanlar bakterilerden elde ettikleri enzimlerle A veya B spesifik ekerleri(antijen)
kandan ayrmann yollarn arasalar da bu enzimlerin ok etkili olmad ve bu nedenle istenilen miktarda kan elde edilemedii grld. Ama bu durum sonunda deimek zere olabilir. British Columbia
niversitesi ve Kan Aratrmalar Merkezi'nden bir ekip daha etkili bir "mutant" enzimi yaratt.
Bakteri genine enzim kodlar ekleyerek mutasyonlar yaratarak, bu enzimlerle enzimlerle antijenleri etkili
biimde kesmeyi baard. Be nesil sonra enzimin mevcut antijen presedrlerine oranla 170 kez daha
etkili olduu grld.
Laboratuvar testlerinde enzimin A ve B kan grubundaki pek ok antijeni kaldrabildii gsterilmitir.
Tabi bu teknoloji insanlara uygulanmadan nce btn antijenlerin kaldrlmas gerekiyor. nk en ufak
bir uyumsuz antijen transfzyonda problem yaratabilir.
Bu aratrma sayesinde yapay kan ve laboratuar retimi kan projelerinde geliim yaanmas bekleniyor.

BLM ADAMLARI FOTONK KRSTALLERDE IIK VE ISI

AKIINI KONTROL EDECEK YOL GELTRD

Fransadaki Thales Aratrma ve Teknolojiden ve Hollandadaki Twente niversitesi Nanoteknoloji

MESA + Enstits'nden bilim adamlar, yksek hzl iletiim ve kuantum bilgi teknolojileri iin kullanlacak fotonik nano-boyutlu cihazlarda, s yaylm kontrol etmek iin bir yol buldu.
Fotonik kristaller, k kontrol iin yararl olan nano-boyutlu geometrik zelliklere sahip fotonik
yaplar,rnein k iin ultra-kompakt entegre devreler yapmak iin kullanlabilir. Bu devreleri kontrol
etmenin en basit ve en ok ynl yollarndan biri onlar starak zelliklerini deitirmektir.Ancak, doru yerde s uygulamak son derece nemlidir, ama bu s yaylm eilimi nedeniyle zordur.nce membranlarda s yaylm, ekstra s dalmn kontrol etmek ortama baldr.Bu nedenle, membran boyunca
scaklk dalm gmme ortam deitirerek azaltlabilir.
Aratrmaclar deneysel ve teorik olarak yksek s iletkenlii olan gazlar kullanlarak nemli
lde daha iyi kontrol edildiini grmlerdir.Ortam gaz olarak helyum kullanldnda, hava ile
karlatrldnda yapda s dalm geniliinin %30 azalma olduunu bulmulardr.
Aratrmaclar tarafndan elde edilen sonular olduka nemlidir, nk programlanabilir optik devreler
oluturmak iin aray iinde deerli olacak, birletirilmi rezonatrlerin s ayarlamasn salar.

29

KRESEL LA ENDSTRSNDEN YEN BULULAR N 2 MLYAR DOLARLIK FON

Dnyadaki enfeksiyonlarn tedavi edilmesi ve modern tp ile cerrahinin bilinen ekilde devamn
salamak iin yeni antibiyotikler retmek art oldu. Bunun iin kresel ila endstrisi 2 milyar dolarlk
yeni fon oluturacak.
Kresel ila endstrisine, antibiyotiklerle ilgili aratrmalarda yeni bir ivme iin nerilen 2 milyar dolarlk yeni fonuna katk yapmalar arsnda bulunuldu.

30

BBCde dn yaynlanan habere gre, bu katk sayesinde, ok byk ihtiya duyulan yeni antibiyotikler
gelitirip retecek irketlere parasal kaynak verilmesi garanti ediliyor. Antibiyotiklere direnli bakterilerin kresel dzeyde yaylmasna ramen, ok az sayda yeni antibiyotik gelitiriliyor. ngiltere
hkmetinin atad ekibin bakan ve ekonomi uzman Jim ONeill, bu konudaki raporu sunarken,
Dnyadaki enfeksiyonlarn tedavi edilmesi ve modern tp ile cerrahinin bilinen ekilde devamn
salamak iin ihtiya duyulan ilalarn gelitirilmesi hamlesini balatmak zorundayz dedi.
10 Milyon Kii lr
ONeill, daha nce de, ilaca direnli mikroplarn 2050 ylna kadar dnya apnda ylda 10 milyon kiinin
lmne yol aabileceini ve ekonomilere 100 trilyon dolar zarar yaratacan sylemiti. Antibiyotiklere
direnli bakteri trleri kresel dzeyde yaylmaya devam ederken, mevcut ilalar hastalklar karsnda
etkisiz hale getiriyor. imdi oluturulmas ngrlen 5 yl sreli ve 2 milyar dolarlk kresel fon, ila ve
tehis alanlarndaki aratrmalarda kullanlacak ve parann ou niversitelerle, kk apl biyoteknoloji irketlerine ayrlacak.
Diren Kracaklar
Desteklenmesi ngrlen aratrma alanlarndan biri diren krclar denilen bileikler zerinde
olacak. Mevcut antibiyotiklerin gcnn artrlmas, yeni ilalar bulunmasndan ok daha dk maliyetli. rnein Londra niversitesinden Prof. Anthony Coatesun kurduu Helperby Therapeutics irketi,
hastane sper virs MRSAya kar sava veren bir diren krc gelitirdi. Cadila Pharmaceuticals India
irketince retilen HT61 adl bileiin klinik deneyleri, yaknda Hindistanda yaplacak. Bu tr aratrmalarn oluturulacak yeni fondan yararlanabilecei kaydediliyor.
Ekonomi uzman Jim ONeill, byk ila irketlerinin ksa vadeli kar zarar hesaplarnn tesine bakarak
bu fonu desteklemeleri gerektiini vurgulad. Daha nce Goldman Sachsta ba ekonomist olan ONeill,
bankaclk krizi ile antibiyotiklerin artk ie yaramayaca bir kresel felaket arasnda fark olmadn
savunuyor. ONeill, geen yl ngiltere Babakan David Cameron tarafndan, mikroplarla savaa diren

konusunda hazrlanacak raporun bakanlna getirilmiti. Mikroplarn ila direncinin Avrupada ylda 30 bin
insann lmne yol at tahmin ediliyor. Pek ok ila irketi, antibiyotik aratrmalarn brakt. Raporda,
bunun, yeni antibiyotiklerin getirecei karn belirsizliinden kaynakland kaydediliyor.
Trkiyede 3 Reeteden Birinde Antibiyotik Bulunuyor
Salk Bakanlnn 2014te hazrlad Trkiyenin ilk ila raporuna gre Trkiyede ylda yaklak 2 milyar
kutu ila tketiliyor. Bu da nfusumuzun 76.6 milyon kii olduu dnlrse bebek, gen, yal demeden
kii bana ylda yaklak 26 kutu ila tkettiimiz anlamna geliyor. Yani her Trk iki haftada bir kutu ila
tketiyor. laca dediimiz bedel ise 2013 sonu itibariyle 16.3 milyar TL. Trkiye genelinde ylda 130 milyon
reete yazldn belirledi. Yazlan her reetenin birinde antibiyotik bulunduu bilgisine ulald.
Artk Reetesiz Sat Yasak
2013 ylnda Torba Yasa ile yaplan dzenleme ile antibiyotiklerin reetesiz satna sk denetim getirildi. Trkiyedeki ilalarn sadece 60 reetesiz satlabiliyor. Bata antibiyotikler olmak zere saylar 12 bine yaklaan
ilalarn reete ile satlmas gerekiyor. lalar reeteli satlmasna ramen denetim konusunda yaanan kanuni
boluk nedeniyle reetesiz ila sat bir trl denetlenemiyordu. Torba Yasa ile eczanelerde sat yaplan tm
ilalarn ila takip sistemine kayt zorunluluu getirildi.

31

VOLKANLAR DAYANIKLILIK VE YALITIM ARAYAN BLM ADAMLARININ LHAM

KAYNAI OLDU

Bilim adamlar dayankllk ve yaltm zerine almalarn srdryor. Polonyal aratrmaclar daha
nce kullanlan maddeler yerine yaltmda volkanik kaya kullanmnn nasl sonu vereceini aratryor.
Bunun halihazrda kullanlagelen maddelere gre daha ekonomik olabilecei dnlyor.
Krakow Teknoloji niversitesindeki almalarda volkanik kaya ve kller kullanlarak elde edilen inorganik jeopolimer, Profesr Janusz Mikulaya gre yaltkan ve granit kadar da sert:

32

Bizim elde ettiimiz jeopolimer kendine has zellikleriyle dierlerinden ayrlyor. Her eyden nce
syla dayankll artyor. Evinizde bir yangn olduunu dnn. erideki scaklk 800-900 dereceye kadar kar. Normalde bildiimiz inaat malzemeleri ve hatta polimer dahi gcn kaybedecektir. Yrtlma ve paralanmalar balar. Fakat bizim polimerimizde aksine dayankllk artacaktr.
Krakow Teknoloji niversitesindeki bilim adamlar rettikleri jeopolimerin ideal bir inaat malzemesi olduu grn tayor. Onlara gre bu madde yap malzemesi olarak kullanlabilmesinin yansra
kaplama malzemesi olarak kullanldnda metallerin paslanmasn da engellebiliyor ve yaltm iin kullanlan polistrenin de yerini alabilecek. Aratrmaclar byk bir adm daha teye giderek bunun uzay
aralarnda nasl bir ilevi olabilecei zerinde alyor.
Kaynaklar :
http://www.gizmag.com/blood-antigen-enzyme/37289/
http://www.sciencedaily.com/releases/2015/05/150507114046.htm
http://www.inovatifkimyadergisi.com/kimyahaberleri/kuresel-ilac-endustrisinden-yeni-buluslar-icin-2-milyar-dolarlik-fon.html
http://www.inovatifkimyadergisi.com/kimyahaberleri/kimya-endustrisinde-su-kullaniminda-cevreci-metodlar.html
http://www.inovatifkimyadergisi.com/kimyahaberleri/ilac-gibi-meyve-aroniya.html
http://www.inovatifkimyadergisi.com/kimyahaberleri/bakanligin-arastirmasinda-kozmetik-urunlerinin-yarisindan-fazlasi-guvensiz-cikti.html
http://www.inovatifkimyadergisi.com/kimyahaberleri/lise-talebeleri-suyu-klor-mahaline-cirayla-temizlediler.html
http://www.inovatifkimyadergisi.com/kimyahaberleri/alevlenme-dayanimi-yuksek-plastik-gelistirdiler.
html

FAYDALI
LINKLER

Anorganik Kimya ile ya da Kimya ile ilgili

eitli notlara ya da sorulara bakabileceiniz
bir site. Sitede birok soru da mevcut. Snavlarda ve okul hayatnzda bu sorular zerek
baarnz artrabilirsiniz. yi incelemeler.
http://kbk.gop.edu.tr/dersnotu.htm

Kimya ile ilgili birok eye ulaabileceiniz bir

site. Siteyi gezdike kimya ile ilgili sorulara ve
eitli notlara ulaacaksnz. Snav dnemlerinizde ya da projelerinizde ie yarayacaktr. yi
incelemeler.
http://kimya.uzerine.com/

norganik Kimya ile ilgili eitli notlar ve

bilgiler olan bir site. Site ingilizcedir lakin
iindeki bilgiler ve grseller olduka ho ve
gzeldir. yi incelemeler.
http://chemwiki.ucdavis.edu/Inorganic_Chemistry

33

BULMACA
Kimya Bulmacasi
1

2
3

7
8

34
Soldan Saga
1. Ortalama kinetik enerjisi fazla olan molekllerin, sivi
fazdan gaz fazina gemeleri olayina denir
5. Suda zndgnde ortama asit zeltisi veren ya da baz
veya bazik oksitlerle reaksiyona girerek tuz olusturan
ametal oksitidir.
6. Bir zeltide iki tuzun etkilesimi veya sicaklik degisiminin
znrlge etkisi sonucu znmeyen kati bir bilesigin
olusmasidir
7. Negatif () ykl iyondur.
8. Bir elementin tm kimyasal zelliklerini gsteren en
kk parasidir.

Yukaridan Asagiya
1. Aik hava basincini lmek iin kullanilan dzenege
verilen addir.
2. Civanin diger metaller ile olusturdugu alasimlara denir.
3. Iki ya da daha fazla cins elementin belirli oranlarda
birlesmesinden olusan saf maddenin adidir.
4. Kimyasal denklemlerde element ya da bilesiklerin nne
konulan mol sayilarinin esitlenmesi olayina denir.
8. Karisimi olusturan maddeleri fiziksel yntemlerle ayristirma
islemine denir.

BULMACA
Geen Ayn zm
Kimya Bulmacasi
1

H A

M A

S
3

F
4

B
T

B
I

R M A

E
6

O M

R O M E

35

A
9

Soldan Saga
1. Bir sivinin, kaynama noktasina kadar isitilmasina gerek
olmadan buhari haline dnsmesi. [BUHARLASMA]
4. Atik su aritmada uygulanan bir islemdir
[BERRAKLASTiRMA]
5. Aik hava basincini lmek iin kullanilan dzenek
[BAROMETRE]
7. Petrol bazli dizel yakitina alternatif olarak retilmeye
baslanmis olan bir dizel motor yakitidir. [BIYODIZEL]
8. Bir elementin tm kimyasal zelliklerini gsteren en
kk parasidir. [ATOM]
9. Bir solvent iinde znebilen maddenin en fazla miktari
o madde-nin o solvent iindeki znrlgn tanimlar.
Buna ne denir [ZNRLK]

Yukaridan Asagiya
2. Distilasyon veya ekstraksiyondan elde edilen, siyah
renkli, kristal olmayan, isitilinca yumusayan viskoz, yari
kati bir maddedir. [ASFALT]
3. Toz halinde alumina, silika, kire ve diger bazi maddeler
karisimidir [IMENTO]
5. Hampetroln birinci distilasyonuyla retilen rndr
[BENZIN]
6. Karasal alanda organik maddelerin anaerobik
paralanmasiyla meyda-na gelen gazdir [BIYOGAZ]

E-Dergide

Yazarlk

SZDE YAZARIMIZ
OLUN

-- Yazacanz konuyu belirleyin. (Kimya ierii olan herhangi bir konu olabilir) rnek: Polimerden
ya da organikten bir konu ya da sanayide grdnz bir ey ile ilgili bir konu. Kendi cmleleriniz
ile olmas art. Alnt alyorsanz kesinlikle kaynak belirtmelisiniz ki aksi durumda yaznz kopya yaz
sfat grr yaymlanmaz.
-- Konuda kullanlan resimlerin kaynaklar belirtilmeli. Aksi durumda sorumluluk yazardadr.
-- Yazlar Facebook zerinden bizlere gnderilmemeli. Bu bizim iimizi zorlatryor.
Yazlar inovatifkimyadergisi@gmail.com adresine gnderilmeli.
-- Yazmay dnen arkadalarmz
Yavuz Selim Kart adl arkadamza ulamas gerekmektedir.
-- Yazlar gnderdikten sonra kendiniz ile ilgili bilgileri de mail ile bize gndermelisiniz. Yoksa yaznz
yaymlanmayacaktr.

36

--Ad Soyad
Ulalabilecek Mail Adresi(Hzl ulalabilecek sk kullanlan bir mail olmal)
Bitirdiiniz ya da okumakta olduunuz niversite ismi
Dergiye koyabileceimiz trden bir profil resminiz.
-- 2015 Temmuz ay says iin yazlarnzn son teslim tarihi. 20 Haziran 2015tir.
Her ayn son yazm tarihi 20. de bitecektir. 20. den sonra gndereceiniz yazlar bir sonraki ay yaymlanacaktr.
-- Kopyala-Yaptr ile yazy ben yazdm gnderiyorum derseniz yaznz kesinlikle yaynlanmaz.
Bu ekilde yaz olmaz. Byle uyanklk yapp kolaya kamak fark edilmeyecek bir ey deil. Sonuta
yazlarnz okunuyor ve aratrlyor.
-- Yazlarnz word dosyas halinde maile atacaksnz. Yazdnz yaz en az bir ka grsel iersin.Fikir
dnce yazlarnda olmayabilir ama dier konularda en az bir ka tane olmal nk grsellik yazya
ok ey katyor.
-- Herhangi bir sorun olursa yaz gnderen meslektamza ularz. Gerekli dzeltmeleri yapmas iin
bildirimler yaparz. Gerekli grld takdirde yaznzn gzel grnmesi adna kk deiiklikler
yaparz ve sizi bu durumdan haberdar ederiz.
-- novatif Kimya Dergisi gnderdiiniz yazlarn yaynlanp yaynlanmamas hakkn elinde tutar.

NOVATF KMYA Dergisi Ynetimi