Radar eitleri,Teknolojileri ve

SYM retilmesi Teknolojileri

ANADOLU NVERSTES

Fen Bilimleri Enstits

Uzaktan Alglama ve Corafi Bilgi Sistemleri
Anabilim Dal
Hazrlayanlar
Onur Trkseven
Tolga Canbey
Anadolu niversitesi -2014

indekiler
ANADOLU NVERSTES

Radar Nedir?

Radar eitleri ve Kullanm Alanlar

SYM Nedir?

SYM retim Aamalar ve Teknolojileri

1)RADAR NEDR?

ANADOLU NVERSTES

Radarn teorik temelleri olduka karmak olmasna

karn, alma prensibini anlamak kolaydr. Temel anlamda
radar sistemleri enerji sistemlerinden kan dalgalarnn
yansmas sonucu veya dalgalarn varsaylan bir cisme
arpp dnmesi ile bu araz hz ve zaman farkndan yola
klarak eitli kavramlar tanmlayan bir sistemedir.
Radarlar (Radio Detection and Ranging)
elektromanyetik dalgalar kullanarak, hava aralar, gemiler,
motorlu aralar, hava oluumlar, araziler gibi hareketsiz
veya hareketli cisimlerin uzakl, ykseklii, hz ve/veya
ynn tespit etmek iin kullanlan sistemlerdir.
Gzetleme, arama, tespit, takip (izleme) gibi modlar
bulunan bu sistemler, II. Dnya Savandan itibaren eitli
alanlarda youn olarak kullanlmaktadr.

1)RADAR NEDR?
Her radarn almasnda aadaki temel fizik kural rol oynar:

ANADOLU NVERSTES

Elektromanyetik dalgalarn yansmas: Elektromanyetik

dalgalar elektriksel iletken bir yzeye arpmalar halinde
yansrlar. Yansma sinyali dalgann k merkezinde yeniden
kaydedilir ve bu da bize dalgann yayld ynde bir cismin
varln
kantlar.

Elektromanyetik
dalgalarn
sabit
yaylma
hz:
Elektromanyetik dalgalar k hzna yaklak bir hzla yaylrlar.
Elektromanyetik dalgalarn sabit hzla yaylma zelliinden
faydalanarak nlarn arparak yansd hedeflerin (uaklar,
gemiler, tatlar) mesafelerini (menzilleri) bu radar darbelerinin
geri dn srelerini lerek hassas bir ekilde belirleyebiliriz.

Elektromanyetik
dalgalarn
dorusal
yaylmas:
Elektromanyetik dalgalar radarlarn frekans blgesinde dorusal
olarak yaylrlar. Baz zel antenler kullanarak elektromanyetik
dalgalar belli bir ynde younlatrlabilir. Bylece hedefin asal
koordinatlarn bulabiliriz.

2)RADAR ETLER VE KULLANIM

ALANLARI

ANADOLU NVERSTES

zelliklerine Gre

Kullanm Alanlarna Gre

2)RADAR ETLER VE KULLANIM

ALANLARI
2.a) zelliklerine Gre:
ANADOLU NVERSTES

2)RADAR ETLER VE KULLANIM

ALANLARI
2.a.1) mgeli Radar/ mgesiz Radar:

ANADOLU NVERSTES

Radar cihazlar iki ana kategoriye ayrlr: mgeli (yani resimveren) radar ve imgesiz (yani resim-vermeyen) radarlar.
mgeli tip radar ile alnan verilerden harita benzeri bir resim
tretilir. Klasik bir uygulama rnei olarak, meteoroloji radar ve
askeri hava gzetim radar gsterilebilir. mgeli radarlar yeryzn,
gezegenleri, astroidleri ve dier gksel nesneleri haritalamak, ve askeri
amala hedefleri kategorize etmek iin kullanlr.
mgesiz radar ynteminde lm sonular saysal deerler
olarak verilir. Uygulama rnekleri olarak, radar-ykseklik ler ve hz
ler gsterilebilir. mgesiz ikincil radar yntemiyle, lks snftaki
modern kara tatlarnda kullanlan immobilizerli tip (motorun
almasn engelleyen) kontak anahtarnn aracn iinde olup
olmadn tespit ederiz.

2)RADAR ETLER VE KULLANIM

ALANLARI

ANADOLU NVERSTES

2.a.2) Birincil (primer) Radar:

Bir birincil radar, hedefe yksek frekansl sinyaller gnderir.
Hedeften yanstlan sinyaller radar tarafndan alnr ve deerlendirilir.
kincil radar nitelerinden farkl olarak, bir birincil radar kendi
gnderdii sinyallerden yansyan dn sinyallerini alr.
2.a.3) kincil (sekonder) Radar:

Bu sistemde uakta bir transponder (transmitting responder)

bulunur ve bu transponder ikincil radardan gnderilen kodlanm
sinyalleri alr. Uaktaki transponderde retilen kodlanm aktif yant
sinyali radara dner. Bu yant sinyali bir birincil radar nitesinin elde
edebileceinden ok daha fazla bilgi ihtiva eder (rnein ykseklik,
tantm kodu veya uakta ki radyo temas kayb arza bilgisi gibi).

2)RADAR ETLER VE KULLANIM

ALANLARI
2.a.4) Darbe Radarlar

ANADOLU NVERSTES

Darbe radarlar darbe biimli yksek frekansl sinyaller

yayarlar. Gnderilen darbeyi takiben ikinci bir darbe yollanmadan
nce, gelen yansma sinyalinin alnabilmesi iin uzunca bir ara verilir.
Antenin konumu ve yansma srelerinden faydalanlarak hedefin yn,
menzili ve gerektiinde ykseklii veya denizden ykseklii belirlenir.
2.a.5) Srekli-Dalga Radar
Srekli-dalga radarlar srekli olarak yksek frekansl bir
sinyal gnderirler. Yansma sinyali srekli alnr ve ilenir. Alc aygtnn
mutlaka gnderici ile ayn yerde bulunmas gerekmez. Eer daha
uzakta bulunan bir alc, gnderilen ve yansyan sinyallerin srelerini
karlatrabilirse, kuvvetli her bir radyo vericisi bir radar gndericisi
gibi de alabilir. ABD deki yaplan almalar, ayr TV vericisinden
gnderilen sinyallerin deerlendirilmesi ile bir uan konumunu
kesinlikle tayin etmenin mmkn olduunu gstermitir (pasif radar).

2)RADAR ETLER VE KULLANIM

ALANLARI

ANADOLU NVERSTES

2.a.6) Darbe-i Modl

Bu radarlar nispeten daha uzun darbe geniliine sahip, daha zayf
sinyaller yollarlar. Arka arkaya yollanan iki darbe aras8nda kalan sre
iinde menzilin belirlenebilmesi iin darbe sktrma yntemiyle
modle edilirler.
2.a.6.a) Modle Edilmemi Srekli-Dalga Radar
Bu cihazlardan gnderilen sinyallerin genlik ve frekanslar sabittir. Bu
ekipmanlar daha ziyade hz tayini konusunda yeteneklidirler. Menzil
lemezler. Trafik polislerince hz lmlerince kullanlan cihazlar
rnek olarak verilebilir. Lazer frekansnda alan yeni kan cihazlar
(LIDAR)hzn yannda, baz dier parametreleri de lerler.

2)RADAR ETLER VE KULLANIM

ALANLARI
2.a.6.b) Modle edilmi srekli-dalga radar

ANADOLU NVERSTES

Gnderilen sinyallerin genlii sabittir, frekanslar ise modle edilir.

(ngilizce'si: Frequency Modulated Continuous Wave radar). Geen
sreleri hesaplayarak menzil tayini mmkndr. Frekans kaydrlmas
sayesinde mesafe (ykseklik) tayin edilebilir. Bu cihazlarn avantaj,
yansyan sinyallerin alnabilmesi iin bir bekleme sresini
gerektirmemesi ve lm sonularnn kesintisiz alnabilmesidir. Bu
radarlar llecek menzillerin ok byk olmad ve daimi llmesi
gereken parametrelerin istendii (rnein uaklarn uu ykseklikleri
ve meteorolojik radarlarda rzgar profili lmleri gibi) yerlerde
kullanlrlar.
Benzeri prensipler, darbe sreleri ok uzun olan ve ayn zamanda iyi
bir menzil znrl istenen radarlarda da kullanlr. Bu ekipmanlar
menzil znrl elde etmek iin, darbe gnderim sresi iinde
gnderdikleri darbeleri darbe sktrma yntemiyle ska modle
ederler.

2)RADAR ETLER VE KULLANIM

ALANLARI
2.a.7) Bistatik Radar

ANADOLU NVERSTES

Bir bistatik radar, aralarnda olduka byk mesafe ve ounlukla

olduka fazla bir azimut asal aklk bulunan, bir gnderici ve bir
alcdan oluur. Eer hedeften geometrisi nedeniyle, bir monostatik
radara direk istikamette bir enerji yanstlmyorsa veya bu enerji ok
az ise (stealth teknii) yine de bir sinyal alnabilir.

2)RADAR ETLER VE KULLANIM

ALANLARI

2.b) Kullanm Alanlarna Gre:

ANADOLU NVERSTES

2)RADAR ETLER VE KULLANIM

ALANLARI

ANADOLU NVERSTES

2.b.1) Hava Gzetim Radar

Bu radarlar, Hava Trafik Gvenlik operatrleri tarafndan uaklarn
kimliinin tannmasnda, yaklaan uaklarn ini sralamasnda ve
bireysel yaklam kontrollerinde kullanlr. Ayrca bu radarlar baka
radarlardan, rnein hava savunma radarlarndan gelen verileri veya
ikincil radarlardan (kk hava alanlar hari) gelen Mod-4 koordinat
verilerini ilikilendirirler. Bu radar ebekesi her trl hava koullar
altnda alabilir. Genellikle E-bandnda alrlar ve menzilleri 120 km
ye kadardr.

2)RADAR ETLER VE KULLANIM

ALANLARI

ANADOLU NVERSTES

2.b.2) Devriye Ua Radar

Hava gzetim radar sisteminin dier bir grevi, hava devriye grevini
yrten avc-bombardman uana dman uann nn kesmesi
iin klavuzluk yapmaktr. Kimlii bilinmeyen hedef hakknda ki bilgiler,
yer kontrol operatr tarafndan uaa telsizle yada bilgisayar
balants ile aktarlr. Bir sava uanda bulunan radarn ana grevi,
dman uan aramak, nn kesmek ve yok etmektir. Bu yzden
uak borda radarnda hedef izleme zelliin bulunmas gerekir.

2)RADAR ETLER VE KULLANIM

ALANLARI
2.b.3) Fze Gdm Radar

ANADOLU NVERSTES

Bir fzeye dman hedefini bulabilmesi iin klavuz bilgileri salayan bir
radardr. Fzeler dman hedeflerinin nn kesmek iin yntem
kullanrlar.
In- sren fzeler, vurulacak hedefe doru ynlendirilmi bir n
demetini takip ederler;
zgdml fzeler, hedeften yansyan radar enerjisini alglar ve
zgdmle yolunu bulur; Yansyan enerjinin kayna fze zerinde
bulunan radar veya at rampasdr ve bu yansyan enerji fze
zerinde bulunan bir alc tarafndan alnr;
Pasif zgdml fzeler hedeften yaylan enerjiyi alglayarak hedefi
bulur.

2)RADAR ETLER VE KULLANIM

ALANLARI
2.b.4) Gzetim Radar

ANADOLU NVERSTES

Hava gzetim radarlar, uzak menzillerde bulunan dman uak ve

fzelerinin konumunu, rotasn ve hzn nceden tespit etmek iin
erken uyar sistemlerinde kullanlrlar. Dman saldrs hava savunma
sistemine zamannda verilen alarm ile nlenebilir. Bir lkenin hava
sahasnn salkl bir gzetimi, ounlukla bir iletiim a ile
birbirlerine bal, geni gzetim kapasitesine sahip sabit radarlarla
salanabilir.
Bir hava gzetim radarnn menzili 450 km den fazla, azimut tarama
as tam dn salamak zere 360 derecedir. Hava gzetim
radarlar saladklar konum bilgisine bal olarak iki snfa ayrlrlar.
Sadece menzil ve azimut as bilgilerini veren radarlar 2-boyutlu
(2D)radarlardr. Menzil, azimut as ve ykseklik bilgilerini tamamn
veren radarlar ise 3- (3D) radarlardr.

2)RADAR ETLER VE KULLANIM

ALANLARI
2.b.5) Havan Topu Tespit Radar

ANADOLU NVERSTES

Bir havan topu tespit radar dman havan topu hedeflerinin balistik
uu yrngesini tespit eder ve bu hedeflerin noktasal koordinatlarn
sratle kar saldr yapabilmesi iin topu bataryalarna aktarr.
2.b.6) Meteoroloji Radar
Yakn blge- ve geni hacim meteoroloji radarlar dnen bir anten
(dakikada 3 ila 6 tur) sistemine sahip birincil radarlardr. Meteoroloji
radarnn uu gvenlii iin hayati bir nemi vardr. Fakat buradaki
cihazlar, uu gvenlii iin zel tasarlanm cihazlardr.
Birden fazla ykseklik seviyeleri iin hava resmi dakikada bir veya daha
fazla sayda gncellenir. Bu miktar, antenin dn hzna ve istenen
ykseklik seviyesi adedine ve bu seviyelerin karmaklna baldr.
Meteoroloji radarlar son yllarda ya lmleri ve tehlikeli hava
koullarnn nceden bilinmesi konusunda ok nem kazand.

2)RADAR ETLER VE KULLANIM

ALANLARI
2.b.7) Otomatik Fren Kumanda Radar

ANADOLU NVERSTES

lerde kullanlmas planlanan bu sistemle 150 m menzil(hza bal

menzil) ierisinde ki trafik hareketi kaydedilebilecek ve ndeki ara ile
belirli bir mesafeyi korumak zere aralarn otomatik frenleme
yapmas salayacak olan bir sistemdir.
2.b.8) Hz lm Radar
Hz lm radar ok zel bir srekli-dalga radardr. Bu radar hz
lm iin Doppler frekans tekniini kullanr. Bu teknik dalga boyuna
baldr ve genellikle Kbandndaki yksek frekanslar kullanlr.

3)SYM Nedir?

ANADOLU NVERSTES

Saysal Ykseklik Modeli (SYM) temel olarak toporafyann dijital

gsterimi olarak adlandrlmaktadr.
Yeryznn srekli
deimesinden dolay toporafik yzeyini gstermek saysal
ykseklik modeli uygun bir yapdr. Arazi analizleri ve dier 3
boyutlu uygulamalar iin genel bir veri kayna olduundan dolay
SYM ok nemli bir etmendir.

4) SYM retim Aamalar ve Teknolojileri

ANADOLU NVERSTES

Saysal Ykseklik Modeli (SYM) kavram 1950li yllarda ortaya

atlmtr. lk uygulamalarda veri toplama yntemi olarak ounlukla
yersel
yntemler
ve
fotogrametri
kullanlrd.
gnmzde uydu grntleri, Radio Detection and Ranging (RADAR)
ve Light Detection and Ranging (LiDAR) teknolojileri ile SYM retim
i yaygn bir ekilde gereklemektedir.
Yeryz, matematiksel olarak tanmlanamayan boyutlu
dzensiz bir yzeydir. Bu yzeyin tanmlanabilmesi iin sonsuz sayda
noktaya gereksinim vardr. Bu da olanaksz olduundan, belirli saydaki
nokta kmesi seilir ve yzey bu noktalardan yararlanlarak
matematiksel olarak temsil edilmeye allr.
Yeryznn bu biimde temsili Saysal Arazi Modeli (SAM)
olarak tanmlanr ve yzeyin bu biimde temsili yerbilimlerinde, ok
sayda mhendislik alannda, askeri uygulamalarda ve dier birok
alanda yaygn olarak kullanlr.

4) SYM retim Aamalar ve Teknolojileri

ANADOLU NVERSTES

Saysal arazi modeli kavram ilk olarak, 1958 ylnda Miller ve

Laflamme tarafndan yol projelerinin saysallatrlmas amacyla ortaya
atlmtr. Balangta uygulamalar, eykselti erilerinin oluturulmas
ile snrl kalmtr. Genel olarak grafik ilemlerden bilgisayar

ilemlerine geilmesi ile SAM veya SYM tek bana bir rn

olmutur. Burada SYM ve SAM kavramlar arasnda, baz lkelerde
kullanld gibi herhangi bir ayrma gidilmemi ve almada SYM
ifadesinin kullanlmas tercih edilmitir.
Saysal ykseklik modeli ilemleri gruba ayrlarak incelenebilir:
Verilerin toplanmas
SYM oluturma
Bilgilerin depolanmas ve sergilenmesi

4) SYM retim Aamalar ve Teknolojileri

ANADOLU NVERSTES

SYM retimi fotogrametride nemli bir ilemdir. SYM' ler tek

bana birer rn olduu kadar, ortofoto gibi ikinci rnlerin
oluturulmasnda da kullanlmaktadr. Dijital fotogrametri, SYM' lerin
otomatik olarak toplanmas iin ideal bir yntemdir.

Btn SYM programlar eitli sistemlerin karlatrlmasnda

yararl kriterler olan bir takm kabuller ve snrlandrmalar
kullanmaktadr. Bununla birlikte SYM retimindeki geerli metot
stereo olarak kalmtr. Stereo modellerden otomatik SYM retimi
aadaki ilem admndan olumaktadr.

Karlkl (elenik) noktalarn bulunmas

Yzeyin enterpolasyonu ve sklatrlmas

SYM'nin kontrol ve editlenmesi

4) SYM retim Aamalar ve Teknolojileri

ANADOLU NVERSTES

Karlkl noktalarn bulunmas ilemi, grnt eleme bazen

de grnt korelasyonu olarak adlandrlr. Birinci admda elde edilen
noktalar tam dalm gsterememekte ve yzeyi tam olarak temsil
edememektedir. Grntdeki btn pikseller seilse bile elemenin
baarl olmad yerlerde boluklar meydana gelecektir. Bu nedenle
boyutlu noktalarn enterpole edilmesi gerekmektedir. Bu
enterpolasyon ilemine yzey uydurma ad verilmektedir. lem bir
kere balatldnda ilk iki ilem iin genellikle operatr mdahalesi
gerekmemekte, ancak nc ilem tamamen operatr mdahalesiyle
gerekletirilmektedir.

4) SYM retim Aamalar ve Teknolojileri

ANADOLU NVERSTES

Saysal Yzey Modeli

Saysal Arazi Modeli

4) SYM retim Aamalar ve Teknolojileri

ANADOLU NVERSTES

4) SYM retim Aamalar ve Teknolojileri

ANADOLU NVERSTES

Harita Genel Komutanl tarafndan 2008-2013 yllar

arasnda Trkiyenin yaklak %80inin stereo, renkli, drt
bantl (krmz, yeil, mavi ve yakn kzltesi) saysal hava
fotoraf ekilmi ve ortofotosu retilmitir. Ayrca Tapu ve
Kadastro Genel Mdrl (TKGM) ile imzalanan Uu ve
Ortofoto
retiminde
Ortak retim
Protokol
dorultusunda, iki kurum arasnda veri deiimi
yaplmaktadr. Bu sayede, iki kurum tarafndan
gerekletirilen retim 2012 yl sonu itibariyle Trkiyenin
%85ini kapsamaktadr (ekil 4). 2013 ylnda ekilen hava
fotoraflar ile tm Trkiyenin ortofotolar retilmi
olacaktr. retilen ortofotolarn doruluu 4 metre, er
rnekleme aral ise 30 ile 45 cm arasnda deimektedir.

4) SYM retim Aamalar ve Teknolojileri

ANADOLU NVERSTES

4) SYM retim Aamalar ve Teknolojileri

ANADOLU NVERSTES

Saysal Arazi Modelleri kapsamnda; toporafik haritalarda yer

alan; mnhani, deniz, gl ve geni yatakl dere kylar ile kot ve nirengi
noktalarnn, deniz seviyesinden olan ykseklikleri ile birlikte bilgisayar
ortamna aktarlmasyla oluturulan 1/25.000 lekli YKPAF retimi
1989-1999 yllar arasnda, 1/50.000 lekli YKPAF retimi 19942005 yllar arasnda, 1/250.000 lekli YKPAF retimi 1992-2001
yllar arasnda gerekletirilmitir. retimler, topografik haritalara ait
mnhanilerin otomatik olarak bilgisayar ortamna aktarlmasyla
yaplmtr.
Yksek doruluklu Saysal Yzey Modeli (SYM) oluturulmas
kapsamnda, 2013 ylnn ikinci yarsnda Trkiye iin yksek 5 m
znrlkl ve 2-3 m doruluklu SYM retimine balanmtr(ekil
5). 2014 yl banda Trkiyenin %40 SYM retilmi olacaktr (ekil 6).

4) SYM retim Aamalar ve Teknolojileri

ANADOLU NVERSTES

4) SYM retim Aamalar ve Teknolojileri

ANADOLU NVERSTES

Harita Genel Komutanl; Trk Silahl Kuvvetlerinin, kamu kurum ve

kurulular ile zel sektrn planlama ve analiz almalarnda ihtiya duyduu Corafi
Bilgi Sistemlerine altlk tekil eden ortofoto ve Saysal Yzey Modeli (SYM) retimini
gerekletirmektedir. Envanterinde bulunan iki uak ve saysal hava kameras ile ylda
yaklak 200.000 kilometrekarelik bir alann 30cm znrlnde hava fotorafn
ekme ve ortofotosunu retme kapasitesine sahiptir.
retilen ortofotolarn doruluu 4 metre, yer rnekleme aral ise 30 ile
45 cm arasnda deimektedir. retilen ortofotolar, orijinal (GeoTIFF, IMG) ya da
sktrlm (MrSID, ECW) formatlarda, gerek veri depolama niteleri
(CD,DVD,HDD,vs) ile lkemizdeki tm kullanclarn, gerekse internet zerinden Tarm
Reformu Genel Mdrl ile yaplan protokol kapsamnda gelitirilen A Harita
Servisi (Web Map Servise, WMS) yoluyla kamu kurum ve kurulularnn hizmetine
sunulmaktadr. Yaplan protokol ile kurumlar aras veri paylamnn sergilendii
grlmektedir.

Harita Genel Komutanl; drt ylda bir Trkiyenin tamamna ait gncel
hava fotoraflarn gncelleyebilecektir. Bu kapsamda ekilen hava fotoraflarn istee
bal bantl (RGB) veya drt bantl (RGB+ NIR) yada 8 bit veya 16 bit olarak
retebilmekte ve istenilen talepleri karlaya bilmektedir.

4) SYM retim Aamalar ve Teknolojileri

Yaplan SYM retim alma sonucunda;
retilen SYMnin ortofoto retimlerinde kullanlmasnn,

ANADOLU NVERSTES

HGK metaveri profiline eklentilerin de gerekletirilerek DGIWG

ve INSPIRE SYM Profillerine uygun metaverilerinin de hazrlanmasnn,

retilecek SYMn grid boyutlarnn 5-10 m olarak

deerlendirilmesinin, INSPIRE ve DGIWGdeki doruluk ve
grid aral arasndaki ilikinin korunabilmesi maksadyla bu araln 10
m olmasnn,
retilecek SYMn formatnn 32 Bit Floating (INSPIRE) GeoTiff
olmasnn uygun olaca deerlendirilmektedir.

4) SYM retim Aamalar ve Teknolojileri

ANADOLU NVERSTES

retilmesi planlanan SYM, retilen verilerin kullanclarn

kolay eriimine olanak salayacak ekilde web zerinden sunulmas
gerektii dnlmektedir. Dier lkelerde yaplan almalarda, ok
sayda ykseklik verisi reticisinden (kamu ve zel sektr) gelen
verilerin ortak bir paydada birletirildikleri, ykseklik verisini retecek
kurumlarn da verinin eksik olduu retimlerini gerekletirdikleri,
bylelikle ayn blgeler iin oklu abalarn nne geildii
grlmektedir. lkemizde de, zellikle kamu kurumlar byk lekli
harita retimi yaptrmakta, lazer tarama ile SYM elde etmektedirler.
Sz konusu veriler ayn at altnda birletirilebildii takdirde zaman ve
maliyet tasarrufu salanabilecei deerlendirilmektedir.

4) SYM retim Aamalar ve Teknolojileri

Trkiye Saysal Ykseklik Modeli

ANADOLU NVERSTES

Seluk
niversitesi,
Mhendislik
Fakltesi, Harita
Mhendislii Blmnde yrtlen 106Y130 nolu Yerel Ykseklik
Bilgileriyle Desteklenmi SRTM Verileri Kullanlarak Trkiye iin 3"x3"
znrlkl Saysal Ykseklik Modelinin Oluturulmas adl TUBTAK
projesinin resmi web sitesidir. Proje kapsamnda, SRTM veri boluklar
1:25 000 lekli Topografik Haritalar ve enterpolasyon teknii ile
doldurularak 3" znrlkl Trkiye Ykseklik Modeli elde edilmitir.

4) SYM retim Aamalar ve Teknolojileri

ANADOLU NVERSTES

Bu proje ile, Trkiye iin 3''3'' znrlkl eksiksiz bir

saysal ykseklik modelinin oluturulmas amalanmtr. Trkiye Saysal
Ykseklik Modeli-3 (TSYM3) adyla anlan bu model, 1:25 000 lekli
toporafik haritalardan saysallatrlan ve enterpolasyon teknii ile
retilen yksekliklerle desteklenmi SRTM (Shuttle Radar Topography
Mission) verilerine dayanmaktadr. TSYM3, kuzey-gney ve dou-bat
ynnde ~9090 m aralkl yaklak 150 milyon grid noktasna karlk
gelen ykseklik deerlerini iermektedir. Ortalama deniz seviyesine
gre tanml yksekliklerin %90 gven seviyesindeki hatas, 9 m'nin
altndadr. Hata dalm byk lde arazinin toporafik yapsyla
ilikilidir. Noktasal hata deerleri dalk kesimlerde 20-25 m'ye
kmakta, dz yerlerde ise 3-5 m seviyesine dmektedir.

4) SYM retim Aamalar ve Teknolojileri

ANADOLU NVERSTES

SRTM, yeryznn toporafik haritasnn karlmas amacyla

NASA tarafndan yrtlen uluslararas bir projedir. ubat 2000'de 10
gnlk yrnge uuu gerekletiren uzay mekii Endeavour, 60
kuzey ve gney enlemleri arasndaki kara paralarnn yapay aklkl
radar (SAR) grntlerini toplamtr. ki alglyc ile tek geili InSAR
tekniinin kullanld bu yntemle, yeryznn toplam kara
paralarnn %80'inin saysal ykseklik modeli retilmitir. Global
olarak elde edilen 3''3'' znrlkl model (SRTM3), internet
zerinden cretsiz olarak yaymlanmaktadr.

4) SYM retim Aamalar ve Teknolojileri

ANADOLU NVERSTES

Radar sinyallerinin alnmas srasnda meydana gelen salma,

yansma ve glgelenme gibi olaylar, SYM'lerde ksmi veri boluklarnn
olumasna neden olmutur. Doal arazi detaynn silinmesine yol aan
bu boluklar SYM'nin kullanmn kstlar. Trkiye'deki SRTM
verilerinde belirlenen bylesi boluklarn byk ounluu Harita
Genel Komutanl'nca retilen 1:25 000 lekli standart toporafik
haritalardan doldurulmutur. 350 paftadan ykseklik erilerinin
saysallatrlmas yoluyla elde edilen saysal ykseklik modelleri,
bouklarn belirgin bir ekilde yld yerlerde kullanlmtr. Geriye
kalan dank karakterli boluklar enterpolasyon yardmyla
doldurulmutur.

4) SYM retim Aamalar ve Teknolojileri

ANADOLU NVERSTES

Yzey enterpolasyonu tm Trkiye'de gezdirilen 90''90''

geniliindeki bir pencere zerinde uygulanmtr. Gerek 1:25 000
lekli haritalardan saysallatrlan, gerekse enterpolasyon yzeyi
yardmyla hesaplanan ykseklikler ilgili hgt dosyalarndaki yerlerine
yazlm ve bu yolla Trkiye iin eksiksiz bir model oluturulmutur.
TSYM3 bata corafi bilgi sistemi uygulamalar olmak zere
farkl disiplinlerdeki kullanclarn yararlanabilecei ulusal bir altlktr.
Proje iin hazrlanan web sayfas zerinden ilgilenen kullanclara
cretsiz olarak sunulmaktadr.

Kaynaklar

Kemal Sulhi GNDODU-Saysal Ykseklik Modellerinin Arazi Boy Kesitlerinin

karlmasnda Kullanlmas

Mustafa BAL/Ersoy AKSOY-Savunma Sanayii Mstearl MEBS Dairesi

Naci YASTIKLI/Fatih ESRTGEN- Saysal Ykseklik Modellerinde Kalite Deerlendirme ve

Doruluk Analizi

Erhan ZTRK/Erdal KOAK-Farkl Kaynaklardan Deiik Yntem ve leklerde

retilen Saysal Ykseklik Modelinin Doruluk Aratrmas

TMMOB CORAF BLG SSTEMLER KONGRES 2013-Harita Genel Komutanlnda Ortofoto

Ve Saysal Yzey Modeli retimi Faaliyetleri

Uzaktan Alglama ve CBS Sempozyumu 2008 Kayseri-lke Baznda SYM Modelinin

Oluturulmas

1.Uluslararas

Kartorafya

Deerlendirlmesi

ve

CBS

Konferans

2006

Bulgaristan-SRTM

Verilerinin