Professional Documents
Culture Documents
điều dưỡng cơ bản tập 1
điều dưỡng cơ bản tập 1
điều dưỡng cơ bản tập 1
IU DNG
C BN I
Sch o to c nhn iu dng
M s: .34.Z.01
Ch bin: ThS. Trn Th Thun
nh xut bn y hc
H ni - 2007
1
Ch o bin son:
V Khoa hc v o to, B Y t
Ch bin:
LI GII THIU
v khoa hc v o to
b y t
LI ni u
Mc lc
Trang
Chng I. Nhng vn c bn ca ngh nghip iu dng
Bi 1. Lch s ngnh iu dng
9
9
18
26
33
45
54
54
63
84
94
Bi 10. Tip nhn ngi bnh vo vin chuyn bnh - xut vin
Chng III. Khoa hc c bn ca iu dng
101
108
108
120
127
133
137
140
144
182
182
191
208
216
220
224
233
240
245
248
251
255
Bi 30. Hn ch c ng
260
264
271
276
279
283
Chng I
Mc tiu
1. M t cc giai on ca lch s iu dng th gii v ca ngnh iu dng
Vit Nam.
10
Nhng ngi ng gp quan trng cho s pht trin ngnh iu dng trn
th gii
* TH K TH 19
- Clara Barton: tnh nguyn chm sc ngi
b thng v nui dng qun nhn lin bang M
trong cuc ni chin, phc v vi t cch l gim
st iu dng cho qun i. iu hnh cc bnh
vin v cc iu dng, thnh lp hi ch thp
ti Hp chng quc Hoa K vo nhng nm 1882.
- Dorothea Dix: ngi gim st cc n iu
dng qun y trong cuc ni chin, c ton quyn
v trch nhim tuyn m v hun luyn cho t
chc iu dng qun y. B l ngi i tin phong
ci cch trong vic iu tr ngi bnh tm thn.
- Mary Ann Bickerdyke: t chc cc ba n,
git l qun o, dch v cp cu, v l gim st
vin iu dng trong cuc ni chin.
- Louise schuyler: iu dng trong cuc ni Florence Nightingale (1820-1910)
chin. B tr v New York v lp ra hi cu t
t thin, t chc ny lm vic ci tin vic chm sc ngi bnh ti Bnh
vin Bellevue. B ngh cn c cc tiu chun cho vic o to iu dng.
- Linda Richards: mt iu dng c o to ln u tin ti Hoa K,
mt n sinh tt nghip t bnh vin New England dnh cho ph n v tr em
thnh ph Boston, thuc tiu bang Massachusette vo nm 1873. B tr
thnh gim st iu dng ca m ti Bnh vin Bellevue vo nm 1874 v
bt u cng vic lu tr h s v vit cc y lnh chm sc.
- Jane Addams: cung cp cc dch v iu dng x hi ti cc khu dn c,
ngi lnh o cho quyn ca ph n, ngi c nhn gii thng Nobel ha
bnh 1931.
- Lillian Wald: tt nghip t bnh vin New England dnh cho ph n v
tr em vo nm 1879 v l iu dng da en u tin ca Hoa K.
- Harisst Tubmasn: mt iu dng, mt ngi theo ch ngha bi n l.
B hot ng trong phong tro xe in ngm trc khi tham gia i qun lin
bang trong cuc ni chin.
- Mary Agnes Snively: Hiu trng trng iu dng ti bnh vin a
khoa Toronto, v l mt trong nhng ngi sng lp hi iu dng Canada.
- Sojourner Truth: mt ngi iu dng khng ch chm sc thng binh
trong cuc ni chin, m cn tham gia vo phong tro hot ng ca ph n.
11
12
13
14
15
CU HI LNG GI
Tr li ngn
1. K tn 3 ph n c chn suy tn v ngng m trong lch s iu dng
th gii?
2. Nu tn v a im 2 lp iu dng u tin ti min Nam?
3. Kha trung cp iu dng u tin ti min Nam c t chc nm no?
Kho trung cp iu dng u tin ti min Bc nm no?
4. Ngy iu dng quc t l ngy no?
Tr li ng sai
5. B Y t ban hnh chc danh y t trng vo nm 1982?
6. Nm 1990 B Y t ban hnh Q 470/BYT - Q thnh lp phng iu
dng bnh vin cho bnh vin c trn 150 ging?
16
D. 1990
B. 1980
E. 1995
C. 1985
14. Phng iu dng B Y t c chnh thc thnh lp nm:
A. 1990
D. 1993
B. 1991
E. 1995
C. 1992
15. Ngun gc iu dng xut pht t:
A. Cng vic b m chm sc a con
E. Cu A v C
17
Bi 2
Y C V NGHA V
NGH NGHIP CA NGI IU DNG
Mc tiu
1. Nu cc khi nim v o c y c.
2. M t 12 iu y c ca quy ch.
3. M t c cc yu cu v phm cht c nhn ca ngi iu dng.
4. Nu v gii thch c 4 ngha v ngh nghip c bn ca ngi iu dng.
1. Khi nim v y c
Theo ting Hy Lp Y c hc l mt hc thuyt v trch nhim. Theo cch
gii thch hin i ca y hc Lin X c th Y c hc l hc thuyt v cc nguyn
tc ng x ca nhn vin y t nhm t c ch li ti a cho ngi bnh.
Chc nng ca o c l ch o hnh vi, thi ca con ngi. N
a ra cc yu cu v thi ca con ngi v n nh gi hnh ng ca con
ngi theo quan im li ch x hi m h phi m nhim.
Nguyn l chnh yu ca Y c hc l ch ngha nhn o, m biu hin
ca n trong thc t hng ngy l nhn phm ca ngi cn b y t v s thc
hin ngha v ca h i vi con ngi, l iu kin thit yu iu tr thnh
cng cho ngi bnh.
2. nh ngha
Y c l o c ca ngi cn b y t. o c l mt hnh thi c bit
ca thc x hi. o c bt ngun t nhng yu cu ca s tn ti v pht
trin x hi, t mt tt yu khch quan ca i sng x hi, l iu chnh hnh
vi ca con ngi trong mi quan h x hi kt hp hi ho ch li c nhn vi
ch li tp th.
3. QUY NH 12 IU V Y C (Tiu chun o c ca ngi lm cng
tc y t)
Y c l phm cht tt p ca ngi lm cng tc y t, c biu hin
tinh thn lm trch nhim cao, tn tu phc v, ht lng thng yu chm sc
18
19
o c.
M hc.
Tr tu.
4.1. Phm cht v o c
Cc phm cht v o c ca ngi iu dng bao gm:
20
21
23
CU HI LNG GI
1. Trong 12 iu y c, nu trch nhim ca iu dng i vi ngi bnh?
24
25
Bi 3
Mc tiu
1. Xc nh cc hng i mi ca iu dng quc t.
2. Nu quan im chung v dch v iu dng ca cc nc khu vc.
S thay i khc l vic gia tng dn s ngi cao tui trong cng
ng h cn c chm sc k c vic duy tr v nng cao sc kho.
26
27
Ti bnh vin, ngi iu dng lun bn cnh bnh nhn 24/24 gi.
Dch v y t trong cng ng, c bit l chm sc bnh nhn ti gia
cng u cn c iu dng.
* Gii tnh
Trung ng: B Y t.
Tnh: S Y t, iu dng trng s.
a phng:
+ Bnh vin: c phng iu dng trng.
+ Trung tm y t: iu dng trng.
+ Dch v chm sc c pht trin vng v s lng cng nh cht lng.
S phn cng iu dng ton nng, iu dng lm vic theo nhm c
thay th cho phn cng theo cng vic tin vic chm sc bnh nhn mt
cch ton din.
Hi iu dng Vit Nam cng ngy cng pht trin ch sau Hi Y dc hc.
Cht lng iu dng c nng cao dn.
Cc trng iu dng c u t nng cp: mt s Trng Trung cp Y
t chuyn thnh Trng Cao ng Y t, t Cao ng Y t c
chuyn ln i hc Y t.
S hc:
23,93%
74,04%
i hc:
2,02%
52,37%
Cng ng:
47,62%
Danh hiu thi ua: thy thuc Nhn dn. Cha c h thng ng k
hnh ngh.
* Chnh sch tin lng: o to trnh cao ng nhng cha c mc lng
cho bc cao ng.
29
Pht huy c ch dn ch v c s.
Tng cng s lng v phm vi cung cp dch v chm sc sc kho ca
iu dng.
B Y t nn cn c V iu dng.
Bnh vin c phng iu dng, trng phng phi c trnh i hc
hoc sau i hc, c ph gim c bnh vin l kim trng phng iu
dng.
Chnh sch tuyn dng, u i, s dng ngh nghip, danh hiu thi ua.
xut v trin khai th im, m hnh s dng nhn lc ti bnh vin
v cng ng.
Phn cng nhim v theo vn bng v chnh sch tuyn dng chuyn
khoa, qui nh v chc danh ngh nghip v chc danh vin chc tng
ng vi vn bng o to.
7. Kt lun
Vi nhng thay i ca x hi trong th k XXI v dn s, v mi trng,
nhng yu t nguy c v li sng, kinh t v chm sc sc kho, lut php quy
nh v chm sc sc kho v.v.
Nhng thay i ca x hi s thay i vic thc hnh iu dng v gio
dc iu dng.
Vai tr ca ngi iu dng s khc, vic thc hnh ca iu dng s
nh hng cn bn v cng ng.
31
CU HI LNG GI
1. K cc hng i mi ca iu dng quc t?
2. M t ni dung ca cc hng i quc t?
3. Xc nh quan im chung ca iu dng cc nc khu vc v dch v iu
dng?
4. Xc nh 4 kh khn v c im hin ti ca iu dng Vit Nam?
5. Nu mc tiu pht trin ca iu dng Vit Nam t nay n nm 2010?
6. Nu cc gii php t c cc mc tiu trn?
7. Nu cc gii php pht trin ngun nhn lc?
8. Nu 6 bt cp i vi tng lai ngnh iu dng?
9. Nu cc gii php nng cao cht lng phc v chm sc?
10. Nu nhng thun li v c im hin ti ca iu dng Vit Nam?
32
Bi 4
Mc tiu
1. Nu cc ngha v hc thuyt iu dng
2. M t cc loi hc thuyt iu dng
3. Chn la cc hc thuyt iu dng ph hp vi vic thc hnh iu dng
Con ngi
iu dng
Sc khe
Mi trng/bnh tt
1.1. Con ngi
L ngi nhn s chm sc ca iu dng bao gm c nhn, gia nh, v
cng ng. Con ngi c xem l trung tm ca vic cung cp dch v chm
sc, h c nhng nhu cu lin quan n sc khe cn iu dng p ng. Do
, con ngi l i tng quan trng trong vic chm sc iu dng.
1.2. Sc khe
Sc khe mi ngi c xc nh c khc nhau ty thuc vo i tng
khch hng v ty thuc vo lnh vc chuyn khoa i tng m iu dng
chm sc. Phc hi, duy tr sc khe hoc nng cao sc khe cho khch hng l
mc tiu ca vic chm sc iu dng. Theo Hi iu dng M (ANA, 1995)
xc nh: sc khe l mt tnh trng th cht, tinh thn, x hi hon ho ca
c nhn v h c kh nng t p ng mt cch lin tc khi c s thay i v
33
34
Khi nim
Xc nh
2.
Mi lin quan Hc thuyt iu
dng vi Quy trnh iu dng v nhu
cu ngi bnh
Trong h thng chm sc, vn thc
hnh ngy nay i hi iu dng cn c h
thng chm sc, kin thc hiu bit v khoa
hc, kin thc c bn v iu dng, kin
thc khoa hc hnh vi cc kin thc ny rt
cn l gii cc vn cn nghin cu v
pht trin cc kt qa sau nghin cu.
Hin tng
Chp nhn
Tuyn b
35
H thng
u ra
nh gi
iu dng
Hnh ng
iu dng
Chn on
Tnh trng
sc kho
khch hng
nh hng
mi trng
KHCS
S phn hi
S thnh cng hoc khng c kt
qu ca ngi bnh
36
37
nh hng.
Xc nh vn .
Gii thch.
Cam kt thc hin.
38
Ph thuc hon ton: ngi bnh khng c kh nng t chm sc, theo
di v kim sot cc hot ng hng ngy ca mnh phi nh vo iu
dng hoc ngi chm sc trc tip cho h.
Phng nga ban u: ngay khi con ngi pht hin c vn lin quan
nguy c bnh tt h c th c v cn c can thip ngay khng
xy ra.
Phng nga cp II: khi ngi bnh c nhng triu chng, du chng
c pht hin c bnh, cn c k hach iu tr sm, khng bnh
nng thm.
39
Mc tiu ca iu dng
Tm lc thc hnh
Nightingale
Lm cho cc qu trnh hi
phc ca c th tr nn d
dng hn bng cch tc
ng ln mi trng ngi
bnh.
Peplau - 1952
Henderson - 1996
Lm vic c lp vi nhng
nhn vin y t khc (Marriner
Tomey v Alligood, 2002);
gip ngi bnh c th pht
trin tnh c lp cng sm
cng tt (Henderson, 1996);
gip ngi bnh hi phc
sc khe.
Abdellah - 1960
Rogers - 1970
King - 1971
Dng s
truyn t
gip ngi
xy dng
iu dng
40
giao tip v
thng tin
bnh cng c,
li kh nng
thch ng ch ng vi
mi trng.
Neuman - 1972
Leininger - 1978
Roy - 1979
Xc nh cc loi nhu cu
ca ngi bnh, nhn nh
s thch nghi ca ngi
bnh vi nhng nhu cu
v gip ngi bnh
thch nghi.
Watson - 1979
Tp trung vo nhu cu
ca ngi bnh gip cho
vic chm sc nh l mt
cch i u vi bnh
tt (Chinn v Kramer,
2004).
41
42
43
Chc nng
Ngi
chm sc
Ngi
giao tip
Phi bit vn dng cc k nng giao tip tr liu v giao tip gia ngi iu
dng c hiu qu thit lp v duy tr mi quan h tm hiu vi cc bnh nhn
mi la tui trong cc c s chm sc y t.
Ngi
gio dc
Phi bit s dng cc k nng giao tp tip cn, tin hnh, lng gi k hoch
gio dc cho tng c nhn nhm p ng cc nhu cu hc hi ca ngi bnh v
gia nh ca h.
Ngi c
vn
S dng nhng k nng giao tip tr liu c nhn cung cp thng tin, tham vn
thch hp, tr gip gii quyt nhng kh khn v gip ngi bnh a ra nhng
quyt nh.
Ngi
lnh o
Phi qu quyt, s tin khi chm sc, a ra nhng thay i, lm vic cng vi
nhm.
Nh
nghin
cu
Tham gia v iu hnh nghin cu gia tng k thut v ci tin cch chm
sc ngi bnh.
Ngi
bo cha
CU HI LNG GI
1. M t s lin quan gia iu dng con ngi mi trng sc khe?
2. Nu khi nim v hc thuyt.
3. Nu khi nim v hc thuyt iu dng.
4. M t hc thuyt h thng.
5. M t hc thuyt pht trin.
6. M t hc thuyt sc khe v s khe mnh.
7. Stress v s p ng.
8. M t hc thuyt nhu cu c bn.
9. Phn tch s tng quan gia hc thuyt Hendersons v Orem.
10. Phn tch s tng quan gia hc thuyt Hendersons v Newmans.
44
Bi 5
Mc tiu
1. Nu c s nh hng ca mi trng n sc kho con ngi.
2. M t c cc phng php gi gn sc kho v kim sot c mi trng
t gi gn sc kho.
3. Nu c cc chng trnh nng cao sc kho.
4. Hng dn c gia nh v cng ng kim tra v phng nga an ton trong
vic gi gn sc kho.
5. Nu cc nguyn tc pht trin sc kho ca iu dng th gii trong tng lai
vn dng trong cng tc iu dng ti Vit Nam.
1. nh ngha sc khe
Sc kho l trng thi thoi mi hon ton v th cht tinh thn v x
hi, ch khng ch l khng c bnh, khng c thng tt m thi.
2. Nhng quan im v sc kho
Theo hin chng ca T chc Y t th gii, th mi ngi trn th gii,
khng phn bit mu da, sc tc, chnh tr, vn ha, x hi u c quyn hng
sc kho theo nh ngha trn.
Sc kho l kh nng thch nghi c vi ngoi cnh. Con ngi l mt
thc th mang nhiu i khng v sinh l, vn ha, tm l, kinh t, x hi.
Chng tc ng qua li vi nhau, do i hi con ngi phi thch nghi vi
hon cnh (mi trng) c sc kho, vy sc kho c phn no ty thuc kh
nng thch nghi vi ngoi cnh. S thch nghi cn l mt kh nng sinh tn ca
con ngi.
Ni n sc kho l ni n nhu cu: con ngi c nhng nhu cu cn phi
p ng mi t c mc tiu sc kho.
Da theo bc thang nhu cu ca Maslow:
2.1. Nhu cu vt cht v sinh l cn phi c tha mn trc, l:
Nc sch.
Thc phm (ba n hp l, cn bng).
Cc chc nng hn hp, bi tit, iu ha.
Thi tit, kh hu thch hp.
Khng c s au n.
Ng v ngh ngi y .
Vn ng v tnh yu.
Di truyn bm sinh.
46
n thc n hp v sinh v iu .
n nhng thc n sang trng v cu k hoc n nhiu qu thng c hi
cho sc kho.
47
B xng, bp tht.
Cht nhy m h.
Thc hin tim chng theo lch.
5. V sinh nh ca
Nn nh cao ro.
Thong kh v nh sng.
Tin nghi vt cht.
Nn nh cao ro, trnh s m thp, ly li, ngp lt lm tr ngi cho s
i li.
49
Sc kho
nh k
Hng nm - Mi thng
C nhn
Tp th
T thm khm
V, tinh hon
o huyt p
o ng huyt (my)
Tim chng
Ex (pht)
Cn lm sng
Dch m o
Nh nh
D phng tai nn
i nn (m) bo him
Lp hc d phng tai nn tr em, s dng thuc
Dinh dng
3. Qun l bnh
Ma ty
Tm thn
i tho ng
Cu lc b
Bnh HA
Hi ngh - Workshop
50
+ Ph n
+ Dng sinh
Hi thao
Dinh dng
n , ng
n king theo nhu cu, theo bnh l
Pht trin nhng thi quen nng cao sc khe nh tp luyn th dc, th
thao, n ung, ngh ngi u n, an ton lao ng.
8.1.2. Qung b dinh dng
51
Trnh cc thi quen tiu cc tui trng thnh nh: s dng thuc l,
ru, tnh dc ba bi.
8.2.2. ngi trng thnh v ngi ln
Trn 65 tui: bnh mn tnh, bnh tim mch, bnh ri lon tm thn.
Cc suy gim cc chc nng: sinh l, c quan.
9. Kt lun
Sc kho c nhn c lin quan n gia nh, cng ng. Tt c mi ngi
u c bn phn gi gn sc kho pht huy mi kh nng v th cht v tinh
thn cho bn thn v x hi.
C nhn c sc kho s gim nhiu bnh tt nhng cn phi nhc nh
ngi trong gia nh cng bo v sc kho. V bnh tt lm tn km ngn qu
gia nh, m cn gy bnh cho ngi chung quanh.
i vi x hi, nu tt c mi ngi trong x hi u bit bo v sc khe,
trnh khi bnh tt s gim chi ph cho quc gia cho vic iu tr, chm sc, do
52
CU HI LNG GI
Tr li ngn cc cu hi:
1. Nu cc yu t nh hng n sc kho v bnh tt.
2. M t cc phng php gi gn sc kho.
3. Nu cc iu kin v nh cho hp v sinh.
4. K cc chng trnh nng cao sc kho.
5. Nu 4 nguyn tc nng cao sc kho.
6. Chng trnh nng cao sc kho trong sut cuc i.
53
Chng II
Mc tiu
1. Nu c ngha ca quy trnh chm sc iu dng.
2. M t y cc bc ca quy trnh chm sc iu dng.
3. p dng quy trnh iu dng chm sc trong cng tc chm sc ngi bnh v
hng dn nhn vin iu dng thc hin.
4. ng dng c cch ghi phiu theo di chm sc.
Mt trong nhng chc nng iu dng l thc hnh chm sc ngi bnh
v chc nng ca ngi qun l iu dng trong c chc nng qun l
chuyn mn. Quy trnh chm sc bao gm cc bc m ngi iu dng khi
chm sc ngi bnh cn phi tri qua hng ti kt qu mong mun. i
tng chm sc ca iu dng l ngi bnh, l con ngi, do khi chm sc
iu tr chng ta cn phi c nhng quyt on tht chnh xc, mi hnh vi
thc hin trn ngi bnh cn phi c cn nhc, vic lm no cn u tin lm
trc, vic no thc hin sau. Mun thc hin quy trnh chm sc c hiu qu
ngi iu dng cn thng sut cc bc tin hnh v phi c nhng kin thc
khoa hc c s nh Sinh l hc, Tm l hc, Dc l hc, Bnh hc v.v.. ln kin
thc chuyn mn iu dng c trang b trong qu trnh o to v nhng
kinh nghim tch ly trong qu trnh chm sc thc t trn ngi bnh.
1. Khi nim v quy trnh chm sc
1.1. nh ngha quy trnh
Quy trnh l mt vng trn khp kn, bao gm nhiu bc phi tri qua
nhm t c mc tiu ra.
1.2. nh ngha quy trnh chm sc
L mt quy trnh bao gm nhiu bc m ngi iu dng phi tri qua
gm hng lot cc hat ng theo mt k hach c nh trc hng
n kt qu chm sc ngi bnh m mnh mong mun.
54
Kin thc: phn tch s vic, xem mc nguy c, thi gian cn gii quyt.
S nhy bn: pht hin kp thi cc vn ang xy ra, hoc c nguy c
s xy ra.
55
Nhn nh.
Lp k hoch chm sc.
Thc hin chm sc.
Lng gi cng tc chm sc.
Bc 1. Nhn nh
Bc 4. nh gi
Trong lc chm sc
V sau khi chm sc
Xc nh u tin
Vn chm sc
p ng mc tiu
Bc 3.
Thc hin k hoch iu dng
56
Cc yu cu trong tin s:
+ Xc nh c bnh hoc c lin quan n sc khe.
+ Nu ln c din tin ca bnh.
+ Nu c tin s c nhn ngi bnh, gia nh ngi bnh v cc quan
h x hi nu c.
+ Xc nhn vn sc khe, nn dng cc cu hi c ni dung nh sau:
Khi u lc no?
Thi gian bao lu?
V tr ni bnh?
Mc nghim trng: s lng, tnh cht cc triu chng?
Yu t lm tng gim triu chng?
iu tr ni? Ngoi khoa trc y?
Quan st ngi bnh: tng th tnh trng ngi bnh, tri thc ngi
bnh, cc bin chng lm sng ni ngi bnh.
Nhn: bit c tng qut tnh trng ngi bnh, nhn cc du hiu bt
thng trn da, nim mc, tnh trng v sinh, cc vn kh khn ca
ngi bnh.
Chn on iu dng
M t bnh
59
3.4. Bc 4. nh gi
60
CU HI LNG GI
Tr li ngn cc cu hi
1. Nu ngha ca quy trnh chm sc
2. M t cc bc ca quy trnh chm sc
Thc hnh
3. Thc hin cc k nng thm khm vi bn hc
Phng vn tin s
S dng ng quan thm khm
4. S dng phiu chm sc ghi chp.
Chn cu tr li ng nht
5. Ngun gc ca quy trnh chm sc
A. Hc thuyt chm sc ngi bnh.
E. Tt c cc hc thuyt trn.
D. Tt c ng.
B. S thch nghi.
E. Tt c sai.
61
E. Tt c cc cu trn.
8. Quy trnh chm sc bao gm cc bc:
A. Nhn nh.
E. Tt c cc bc trn.
D. A, B ng.
B. Th t cc bc khng c thay i.
E. A, B, C ng.
62
Bi 7
Mc tiu
1. K cc quy trnh nh gi th cht ca tr em v ngi ln.
2. Nu cc yu cu nhn nh sc khe.
3. Lit k v m t cc vn sc khe bnh thng v pht hin cc vn bt
thng.
1. Nhn nh sc khe ca tr em
1.1. Tin s
Khi thu thp thng tin v tin s tr em, cn lu :
L do n c s y t iu tr
63
1.3.3. G
1.3.4. Nghe
Nghe nhng m trong cc b phn ca c th nh: phi, tim, mch mu v
bng.
2. Nhn nh sc kho ngi ln
2.1. Lng gi th cht
Trc tip t mt c th tm nhng vn bnh thng hoc bt thng
ca ngi c kt lun gi tr v sc kho ca c th .
Tm kim thng tin lin quan v c th qua cc ngun d liu trung gian nh
65
D tt bm sinh.
D ng vi thuc hoc thc n.
Thuc ang s dng.
Chng nga khi cn nh v m au.
Cc bnh mn tnh.
Tin s sn khoa (nu l ph n).
Phu thut hoc tai nn trc y.
Trc khi nhp vin.
Cc vn sc kho trc y.
2.2.6. Tin s gia nh: bao gm cc bnh l m ngi thn trong gia nh
mc phi, nhng bnh l c yu t di truyn hay yu t nguy c.
2.3. Dng c khm
ng nghe dng nghe cc m. Mng nghe phng c th nghe c c
ting tim v ting phi.
My o huyt p c s dng cng vi ng nghe o huyt p.
n soi: khm tai, mi, hng.
Cn ngi ln: cn.
Thc dy: o v so snh.
Bng gn, ghim, nc hoa, mui, ng : nh gi cc cm gic.
Gng tay: gim nguy c ly nhim khi chm vo vng khm c nguy c
dnh cht tit hoc mu.
Cht trn: khm nhng v tr cn a vo su trong c th nh khm trc
trng hu mn.
66
Nhit .
m.
Phn ng vi au khi ng chm.
Cm gic mch p.
S rung.
Tn thng chung.
67
m g:
68
Hnh7.1. Khm tc v da u
69
2.6.4. Mt
2.6.4.1. Hi tin s bnh v mt ngi bnh
ng/b b vn ny t bao gi?
Bnh bt u xut hin khi no?
ng/b c b tn thng mt trc y khng?
Bnh xut hin nh th no?
ng/b c thy nga mt khng?
C sng n khng?
ng/b dng thuc hoc x l g iu tr bnh?
2.6.4.2. Khm mt
Nhn hai mt, mi mt, hnh dng ca lng my, v tr, tnh i xng v
chuyn ng ca mt.
Cn nh gi mu sc v kt cu ca mi mt trn v mi mt di.
Ko mi mt di xung pha di kim tra mng tip hp.
70
Ch mu sc v cc du hiu bt thng
trn cng mc v gic mc.
Khm mng mt, hnh dng, mu sc, sc
t mng mt.
Khm ng t dng n chiu vo mt
o kch thc, hnh dng, p ng vi nh sng
ca ng t
Kim tra th lc: nhn xa dng bng
Swellen chart bng xa cch mt ngi bnh
6 mt nh gi cn, xem ngi bnh c
th c n hng th my trong bng th lc.
Nu ngi bnh c c n hng cui cng
th dng bng nhn gn cch xa mt 15 cm
n 20cm nh gi vin ca mt.
71
2.6.6. Khm mi
2.6.6.1. Hi tin s bnh v mi ca ngi bnh
nu c.
73
74
75
76
+ To.
+ Rt to, i khi c th nghe c ngay c khi mi t mt phn mng
nghe ln ngc.
2.6.11. Khm bng
Nhn:
77
Hnh 7.11.
Khm bng
Hnh 7.12.
G vng bng
Hnh 7.13.
S vng bng
Nghe bng:
+ Nghe nhu ng rut, trung bnh 12-15 ln/pht
+ Nghe cc v tr ng mch trn vng bng: ng mch ch bng, ng
mch thn, ng mch chu v ng mch bn, bnh thng khng c
ting thi nhng nu c s chn p hay hp th c th nghe c ting thi
cc v tr ny.
G
+ G xc nh bng hi ca d dy (nu khng c c th d dy b
thng).
+ G bng xc nh kch thc, rn chc ca t chc hoc c quan
nm trong khoang bng: gan lch. Trung bnh ngi ln th kch thc
thy phi ca gan khong 6 cm 12 cm v kch thc lch th khng vt
qu 7 cm.
2.6.12. Khm c xng
2.6.12.1. Hi tin s bnh v h c xng khp ca ngi bnh
78
Nguyn nhn c th do
au vai
79
Nguyn nhn c th do
Lo lng
Hoang tng
Chc nng
Ngi
Dy th gic (II)
Th lc
Dy vn
nhn
chung (III) Dy
rng rc (IV), Dy
vn nhn ngoi
(VI)
iu khin s
vn ng ca
mt
Vn ng cho
cc c nhai v
cm gic cho
hu ht cc
vng u mt:
trn, mt, cm
80
Dy mt (VII)
Dy thn kinh
thnh
gic/tin
nh c tai (VIII)
Dy li hu (IX)
Dy ph v (X)
Dy gai ph (XI)
Dy h thit (XII)
Vn ng: vn
ng cc c
mt, m gic:
cm gic v
gic 2/3 li
ngoi
Lm nhim v
nghe v gi
thng
bng
Vn ng cc
c ca hu.
Cm gic vng
hng, v v gic
1/3 li trong
Dy thn kinh
i giao cm,
vn ng cc
c hu, thanh
qun, vn ng
v cm gic
cho cc tng
c, ngc v
trong bng
Vn ng c c
n chm, c
thang
Vn ng cc
c
li
81
82
Dng ngn tay tr ca hai bn tay lin tc thay phin nhau ch vo chp
mi ca mnh.
Dng ngn tr ch vo ngn tay ang di ng ca ngi khm ri ch vo
chp mi ca mnh.
Dng ngn tay ci chm vo cc u ngn tay cn li.
t sp, nga bn tay lin tc trn i.
Dng gt chn mit dc theo xng chy ca chn cn li.
Ngi tro 2 chn v i tr li.
Dng ngn chn ci v trong khng kh hnh s tm.
Nu ng tc ngp ngng, chm chp, sai lch th tiu no c vn .
CU HI LNG GI
Tr li ngn cc cu hi:
1. Nu 7 vn cn hi khi pht hin bt thng trn ngi bnh.
2. Nu 4 bc thm khm chnh khi thm khm th cht.
3. Nu thang im nh gi mc phn x gn xng.
4. K tn 12 i dy thn kinh s.
5. Nu cc phng php khm thnh lc.
6. Nu cc phng php khm th lc.
7. Nu cc phng php nh gi sc c.
8. Nu cc phng php khm h h hp.
9. Nu cc phng php khm h tun.
10. Nu cc v tr dng khm hch.
83
Bi 8
Mc tiu
1. K c cc giai on i sng con ngi lin quan n s nhim khun.
2. Nu c 6 thnh phn c bn ca s nhim khun.
3. nh ngha c th no l v khun ngoi khoa v v khun ni khoa.
Ngi gi: khng th gim, dinh dng km, d nhy cm vi s nhim trng.
2. Cc thnh phn c bn ca chui nhim khun
2.1. Qu trnh nhim khun hay chui nhim khun bao gm cc thnh
phn sau y
84
Tc nhn gy nhim.
Ngun cha.
ng ra.
Cch ly truyn.
ng xm nhp.
S nhy cm ca c th.
85
Ra tay.
Mang gng sch.
Mc o chong.
Git gi
Ra tay:
+ Trc v sau khi chm sc bnh nhn.
+ Trc v sau khi thc hin cc th thut hay k thut trn ngi bnh.
+ Trc khi vo v sau khi ri khi phng bnh.
+ Sau khi s m vo vt d bn.
+ Sau khi tho gng.
Cung cp phng tin, vt cha cho bnh nhn cha cc dch tit,
cht thi (m, nc tiu, phn).
86
87
b. Bt li ca phng php ny l:
88
L do
- Hi nc s khng ha tan c
du m.
- S khng m bo v khun khi
s dng.
- Hi nc tip xc.
- S chu nng ca cc vt
khc nhau.
- m bo s tit khun
* S dng my
1. ng v kha ca li.
2. M van cho nc vo ngn.
3. Khi nhit ln n 2500F (1210C) th bt u tnh
thi gian (bng 8.1).
4. Cui thi gian tit khun ng van cho hi nc vo
ngn li, m van thot hi.
5. Khi kim ch p lc s khng m ca my, ly dng
c ra.
6. Chi ra my mi ngy.
- Hi nc vn hnh khp ni
trong lo.
Bng 8.1. Bng ngh thi gian vt trong my tit khun 2500F (1210C)
Dng c vt
- Dng c trong mm, khay, gi lp vi thng.
- Gng tay, cao su trong bao vi.
- Cc b dng c dng gii phu gi vi 2 lp.
Thi gian
15 pht
15 pht
30 pht
4.1.4.2. Hi nng kh
a. ch li ca vic tit khun bng sc nng kh:
L do
hi nng ta u khp cc
b mt mn
Bo qun mn khng b
hng.
nh hng n hiu qu tit
89
khun.
Bng 8.2. ngh thi gian v nhit cho cc loi cn tit khun bng hi nng kh
Nhit (0C)
Tn dng c
Thy tinh
Kim tim
Cht nhn
Kim loi
160
160
160
160
Thi gian
60 pht
120 pht
120 pht
60 pht
90
CU HI LNG GI
Tr li ngn cc cu hi:
1. Lit k 2 iu bt li ca phng php tit khun bng sc nng kh.
2. K 4 mc ch ca v khun ni khoa.
3. V khun ngoi khoa c p dng trong cc th thut no?
4. Nu 3 phng php tit khun.
5. Nu 3 phng php p dng ca v khun ni khoa.
6. Nu 3 phng php ng dng v khun ngoi khoa.
7. K 3 ch li ca phng php tit khun bng sc nng m c p lc.
8. Lit k 2 iu bt li ca phng php tit khun bng sc nng kh.
9. nh ngha v khun ngoi khoa?
10. Nu 4 nguyn tc ca v khun ngoi khoa.
Chn cu tr li ng - sai
11. Vi ca ngi bnh sau khi thu gom v nh git s c phn loi c cht
tit x l ring.
12. Dung dch kh khun dng kh nhim cho dng c nhim c s dng
khng qu 48 gi.
13. Dung dch Precept nng 1,4% thng c dng ngm x l 1 dng c
bn.
14. un si l phng php tit khun.
15. i vi bnh nhn b AIDS cn cch ly trit (ton phn).
16. Khm bnh ph khoa mang gng sch l bo v bc s.
17. Chng nga l bin php v khun ngoi khoa.
18. Dng ha cht kh khun dng c sau khi ra sch dch tit.
19. Mang gng v khun l bo v cho bnh nhn.
20. Tit khun cc cht du, phn bt dng phng php hi nng kh.
21. Cch ly bnh nhn nhim l p dng v khun ngoi khoa.
22. Nhng th thut tip xc vi da cn phi v khun.
23. Vt v khun b t c xem nh khng v khun.
24. Mang gng v khun mc ch tip cn vi vng, hay vt v khun.
25. Bnh km v khun c th cha nhiu km v khun.
D. 10 ngy.
B. 6 ngy.
E. 14 ngy.
C. 8 ngy.
29. Dung dch dng kh nhim hin nay cho cc dng c nhim l
A. Ciderzym.
D. Precept.
B. Eau Javel.
E. Tt c u ng.
C. Thuc tm.
30. Dng c dnh dch tit sau khi dng xong cn phi:
A. Ngm vo nc Savon.
C. Ra ngay vi nc sch
92
A. Hi nng m di p lc
C. Luc 1000C
B. Hi nng kh
p n: 11. S 12. S 13. 14.S 15.S 16. 17. S 18. S 19. 20. 21.S 22. S 23.
24. 25.S 26.A 27.B 28.E 29.D 30.B 31.C 32.A 33.C
93
Bi 9
Mc tiu
1. Nu c tm quan trng ca h s ngi bnh.
2. Lit k c 8 quy nh khi ghi chp h s ngi bnh.
3. Nu c quy nh bo qun v lu tr h s ngi bnh.
94
95
4.1.1. L phiu dng ghi din bin ca ngi bnh v chm sc, x tr v thc
hin cc y lnh v iu tr ca iu dng
4.1.2. L phiu thc hin thng tin gia cc iu dng v gia iu dng
vi bc s iu tr.
4.1.3. L ti liu php l xem xt nh gi trch nhim trong phm vi chc
nng v nhim v ca iu dng
4.2. Nguyn tc chung
4.2.1. Ghi kp thi: ngay sau khi theo di, chm sc hoc s tr cho ngi bnh
4.2.2. Thng tin ngn gn, chnh xc: ch ghi nhng thng tin trong phm vi
trch nhim ca iu dng
4.2.3. Khng ghi trng lp thng tin: cc thng tin ghi trn cc phiu (phiu
theo di chc nng sng) s khng ghi li trn phiu ny
4.2.4. Kim tra li ngay hoc trao i ngay vi bc s iu tr, nu iu dng
pht hin c nhng thng tin khc bit vi nhn xt ca bc s
4.3. Hng dn ghi phiu chm sc
4.3.1. Mi ln ghi vo phiu chm sc phi ghi ngy, gi v pht ti thi im
m ngi iu dng theo di hoc chm sc ngi bnh
4.3.2. Ct din bin ghi ngn gn nhng din bin hoc tnh trng bt thng
ca ngi bnh m ngi iu dng theo di c k c nhng than phin,
kin ngh ca ngi bnh
4.3.3. Ct thc hin y lnh/chm sc: vic ngi iu dng thc hin chm
sc chnh
V chm sc: ghi nhng vic chm sc chnh (tm, v sinh, tay i t th,
chm sc vt lot, gio dc sc kho, hng dn ngi bnh).
V x tr: ch ghi nhng x tr khi c tnh hung cn gii quyt trong
phm vi quyn hn, trch nhim ca iu dng s cu ban u cng vi vic
bo bc s hoc cc x tr thng thng (thay bng, p khn chm lnh khi
ngi bnh st cao).
V nh gi kt qu: nhng kt qu mang li ngay sau x tr chm sc
da trn chn on chm sc nh gi kt qu bnh nhn ghi.
V thc hin y lnh: ghi vic thc hin y lnh c bit, b sung t xut
theo h s bnh n. Cc y lnh thng quy c ghi nh du trong s thc
hin y lnh nn ch cn ghi thc hin y lnh c phiu truyn dch.
Ct k tn: iu dng ghi r tn ca mnh mi ngi nhn dng
c ch k.
i vi ngi bnh chm sc cp I, cp II cn ghi thng xuyn v nhng
din tin bnh ca ngi bnh. Vi vi ngi bnh chm sc cp III, ghi ti
96
thiu 1 ln trong ngy v khi cn. Ngy ngh cui tun, ngy l cn ghi nhng
din tin ca ngi bnh nng hoc c din tin bt thng.
5. Bo qun h s ngi bnh
Trong qu trnh s dng h s ngi bnh ti khoa, phng cn lu
nhng vn sau:
5.1. Sp xp v dn h s bnh n, vit theo th t quy ch
iu dng hnh chnh khoa c nhim v:
PHIU CHM SC
iu dng ghi
Phiu s
.....
H tn ngi bnh:
S ging:
Ngy
Gi, pht
MS: 09/BV-01
S vo vin . . . . . . .
Tui
Bung
Theo di din bin
Nam/N
Chn on:
K tn
8h5
9h
12h
14h
97
Ngi bnh ra vin trong 24 gi, khoa phi hon chnh cc th tc hnh
chnh ca h s bnh n theo quy ch, chuyn n phng k hoch
tng hp.
Phng k hoch tng hp kim tra vic thc hin quy ch h s bnh n
ca khoa trnh gim c k duyt v chuyn lu tr.
98
99
CU HI LNG GI
Tr li cc cu hi ng sai
1. Khi cn gii p thc mc, bnh nhn v thn nhn c th mn h s
xem.
2. Phiu iu tr ch dnh ring cho bc s dng ghi chp vic theo di ngi
bnh hng ngy.
3. Trc khi bnh nhn m, bnh nhn cn phi c bng tm lc bnh v phiu
hi chn.
4. Khi bnh nhn xut vin, sau 1 tun h s bnh nhn c a v phng lu
tr.
5. H s bt buc phi c ng du gip lai.
6. Trc khi bc s thm bnh, h s cn c pht trc ti ging bnh nhn.
7. Khi c quan iu tra cn tham kho h s bnh n cn phi c y kin ca bc
s trng khoa.
Chn cu tr li ng nht:
8. Phi hon chnh h s bnh nhn ra vin:
A. Sau 1 tun.
D. Sau 72 gi.
B. Sau 24 gi.
C. Sau 48 gi.
9. Khi bnh nhn ra vin h s c:
A. Cho bnh nhn mang theo v.
B. Chuyn ngay v phng iu dng trng bnh vin.
C. Phng k hoch tng hp.
D. Thu vin ph bnh vin.
E. Tt c u sai.
10. Khi bc s bn vic:
A. C th k thuc qua in thoi.
B. Thc hin y lnh cp cu, sau bc s ghi b sung.
C. T ghi vo h s.
D. Cu A, B, C u ng.
E. Cu A, B, C u sai.
Bi 10
Mc tiu
1. Nu c tm quan trng ca cng tc tip nhn bnh nhn vo bnh vin.
2. Nu cc yu cu chun b phng khm v phng iu tr n tip bnh nhn.
3. Nu cc yu cu v k nng giao tip vi bnh nhn khi bnh nhn vo bnh
vin.
4. K cc chm sc ca ngi iu dng v s h tr vi bc s trong cng tc
iu tr.
5. Nu cc yu cu khi chun b cho bnh nhn chuyn - xut vin.
6. Nu c cc ni dung gio dc sc khe cho bnh nhn, thn nhn bnh nhn
khi c xut vin.
Phng sch s, gn gng, sng sa, thong mt, thch hp theo thi tit.
Chun b ging khm, gh ngi, bnh phong.
Chun b y dng c khm bnh.
Chun b y cc giy t cn thit v th tc hnh chnh (h s bnh
n, phiu khm chuyn khoa, cc n ch cn lm sng).
2.3. Tip n bnh nhn
2.3.1. Cch tip xc vi bnh nhn
Ngi iu dng cho hi bnh nhn, t gii thiu mnh vi bnh nhn,
xng h vi bnh nhn thch hp vi tui tc, lch s, iu ny s gy n tng
ban u rt ln cho bnh nhn.
Khai thc tin s bnh: hi bnh nhn hoc thn nhn ca h v thi
gian b bnh, bnh s trc kia v bnh s hin ti.
Ging bnh phi c chn song cho bnh nhn khng leo, m.
3.5. Thc hin cng tc chm sc iu dng
103
104
dng lun lun nhit tnh, nh nhn v c trch nhim hng dn, gii thch,
gio dc sc khe cho bnh nhn, thn nhn bnh nhn h t chm sc v
nng cao sc khe.
Nhim v ca ngi iu dng khi bnh nhn xut vin:
5.1. Lp k hoch gio dc sc khe p ng nhu cu bnh nhn
bao gm
Gii thch cho bnh nhn r nhng yu cu cn thit cho vic theo di,
iu tr tnh trng bnh nhn.
Gip bnh nhn kim nhn cc loi giy t lin quan: giy ra vin, toa
thuc.
CU HI LNG GI
Tr li ngn cc cu hi sau:
1. Ba vic cn lm ca iu dng khi tip n ngi bnh ti phng khm
bnh l g?
2. Ba vic cn lm ca iu dng khi tip n ngi bnh cn cp cu ti khoa
phng l g?
105
106
107
Chng III
KHOA HC C BN CA IU DNG
Bi 11
Mc tiu
1. Trnh by thnh phn c bn ca chui nhim khun.
2. M t cc bin php ph v chui nhim khun.
3. Lit k c cc ng ly nhim trong mi trng bnh vin.
4. Thc hin c cc quy nh v quy ch chng nhim khun bnh vin ca B
Y t.
5. Nu 9 tiu chun thc hnh chng nhim khun bnh vin ca B Y t.
6. Nhn thc c tm quan trng trong cng tc phng chng nhim khun bnh
vin.
Tc nhn gy nhim.
Ngun cha.
ng ra.
Phng tin ly truyn.
Cch xm nhp.
S nhy cm ca c th.
108
Vi khun:
Virus:
Ngun cha
Cch xm nhp
ng ra
Ngi bnh.
109
1.3. ng ra
Tip xc.
Khng kh.
ng hi (ho, ht hi).
ng trung gian.
110
Da, nim.
ng mu.
ng h hp.
ng tiu ha.
Tui.
Tnh trng dinh dng.
Tnh trng ang dng thuc c ch min dch.
ang tr liu ho hc.
X l vt thng ngoi khoa.
nhim khng kh.
Khuyt tt c th.
Thi k mang thai.
Thi k au m.
Stress.
Bnh min dch (mc phi hay di truyn).
Gii tnh/yu t di truyn.
111
2.3. ng ra
Yu cu ra tay:
Ngun nc sch.
Vi nc nn c gt bng tay hoc chn.
Bn ra tay rng v va tm.
Dung dch ra tay ty theo loi ra tay: thng quy, th thut, phu
thut.
Chng nga.
Dinh dng y v hp l.
Th dc th thao.
Ch ngh ngi, ng hp l.
Phng nga stress.
ng ht m.
ng th xy.
M kh qun t ni kh qun.
Ngi bnh nm lu.
Sn sc rng ming.
Mi trng khng kh nhim.
Ngi bnh b cc bnh v ng h hp, bnh nhn th my.
3.2. ng tiu ha
Do tnh hnh trn cng tc phng chng nhim khun bnh vin c B Y
t ra ch yu nht l trong cc lnh vc sau:
Dng c y t.
V sinh ngoi cnh, mi trng.
V sinh khoa phng.
V sinh c nhn.
An ton thc phm.
Phi p dng ng quy trnh tu theo tng k thut v khun hoc sch.
4.2.2. Trt t v sinh ngoi cnh
C khu vc dnh ring cho thn nhn ngi bnh sinh hot (hn ch
ngi thm nui).
Cng thot nuc v cht thi lng phi c h thng thot ring khng b
nghn tc v c x l trc khi thi ra h thng nc thi th.
4.2.3. Trt t v sinh khoa v bung bnh
Yu cu ca khoa phng:
115
V sinh tc khc: khi dch tit, mu ngi bnh ri ra ngoi. Khi cht
thi ra sn nh ta khng c lm lan ra thm, dng giy thm ht
hoc khn lau ri b, ngi trc tip lm v sinh phi i ng trnh
trnh s ly nhim. C th dng vi, ct thm. Hoc dung dch st
khun ln, thi gian quy nh, ri mi lau.
Ngi bnh phi mc qun o bnh vin, thay mi khi bn (d) hoc t
nht 2 ngy/ln.
Khi ngi bnh chuyn vin, xut vin, t vong phi ty u bung bnh.
Ngi bnh t vong phi bo qun t thi v lu tr ni quy nh.
Ngi nui bnh phi tun th quy nh ca bnh vin: mc o chong,
thay dp
4.2.5. V sinh c nhn nhn vin y t
Khi nhn vin b bnh d ly hoc c nguy c nhim bnh, phn cng h
lm vic khu vc hnh chnh, trnh tip xc ngi bnh.
Nhn vin ngh theo quy nh lut lao ng, trnh lm vic qu sc.
Khi nhn vin y t b phi nhim mu v cht tit c nguy c cn c
theo di , x l v qun l tt.
5. Tiu chun thc hnh chng nhim khun ca B Y t
1. Ra tay thng quy.
2. p dng bin php cch ly.
3. Tiu chun phng bnh.
4. Gim st:
5. Gio dc.
6. Tit khun v kh khun.
7. V sinh mi trng.
8. X l vi.
9. X l cht thi.
CU HI LNG GI
Khoanh trn trc cu tr li ng nht
1. Cc thnh phn c bn ca chui nhim khun gm:
A. 2 yu t.
D. 5 yu t.
B. 3 yu t.
E. 6 yu t.
C. 4 yu t.
2. Cc phng php ly truyn ca vi khun
A. Hi th: ho, ht hi.
B. Tip xc trc tip qua da b tn thng.
C. Tip xc gin tip qua cc vt trung gian.
D. Qua ng mu.
E. Tt c u ng.
3. Kh nng khng ca c th ph thuc vo cc yu t
A. Tui.
D. Tim chng.
B. Ch dinh dng.
E. Tt c u ng.
118
D. V sinh c nhn.
E. Dinh dng.
119
Bi 12
X L CHT THI
Mc tiu
1. Phn bit c cc loi cht thi theo qui nh ca B Y t p dng c quy
ch x l cht thi theo quy nh.
1. i cng
Cc cht thi trong bnh vin cc dng rn, lng, kh, u c kh nng
gy nhim cho mi trng v ngi tip xc. Nn trc khi thi ra ngoi u
phi c x l.
Khoa chng nhim khun ca bnh vin chu trch nhim t chc cng tc ny.
Ni tp trung cc cht thi phi c ring bit, c mi che (tt nht l
pha Ty Bc ca bnh vin).
Cht thi y t nguy hi l:
120
121
122
Thu gom cht thi trung bnh khong 2 ln/ngy vo ni tp trung cht
thi ca bnh vin.
123
Kh t l t rc.
T phng xt nghim.
L t rc t chun cng ngh, che chn kh thi ra mi trng.
CU HI LNG GI
Khoanh trn cu tr li ng nht
1. Cht thi c phn ra lm
124
A. 6 loi.
D. 3 loi.
B. 5 loi.
E. Tt c u sai.
C. 4 loi.
2. Cht thi lm sng, gm c, ngoi tr
A. Vt dnh mu v dch tit ca ngi bnh.
B. Vt sc nhn.
C. Cc dc phm qu hn.
D. Mu en.
B. Mu xanh.
E. Tt c u sai.
C. Mu vng.
Kt hp cc cp cu tr li ng
5. Kt hp loi rc thi v vt cha ph hp tng loi rc thi
A. Kim tim sau khi dng cho ngi bnh.
B. Bng bng.
C. L thuc.
D. M c th.
E. Nc tiu ca ngi bnh ang iu tr bng phng x.
F. L cha cht phng x
1. Ti mu vng.
2. Thng nha cng mu vng.
3. Ti mu en.
4. Ti mu xanh.
6. Quy nh v x ly cht thi y t dng rn
A. Phi c thu gom, phn loi ng quy nh.
125
p n: 1.B, 2.E, 3.D, 4.C, 5.A2. B1. C1. D1. E4. F3, 6.D, 7.D, 8.S, 9., 10.,11 ,
12...
126
Bi 13
K THUT RA TAY
Mc tiu
1. Nu ch nh ca 3 phng php ra tay.
2. Thc hin ng quy trnh 3 k thut ra tay.
MC CH
1. Ngn nga s lan truyn vi khun qua i tay.
2. Gim nguy c nhim khun bnh vin cho nhn vin y t v ngi bnh.
3. Tu theo trng hp m p dng cc hnh thc ra tay khc nhau.
2. Dng c
127
Ni dung
Lm t tay
10
11
Lau kh tay
Tng cng
Tng s im t c
128
Thang im
0
3. Lu
Ni dung
Lm t tay
10
11
12
13
Thang im
0
Tng cng
Tng s im t c
2. Dng c
130
3. Lu
Ni dung
Lm t tay
10
11
12
13
Thang im
0
131
14
Thay bn chi
15
16
17
132
Bi 14
Mc tiu
1. Nu c mc ch ca vic mang gng tay v khun.
2. Thc hin quy trnh k thut mang gng tay v khun ng v an ton.
3. Thc hin c ng tc tho gng tay an ton.
4. Nhn thc c tm quan trng ca vic mang gng tay v khun ng cch.
1. Mc ch
Tip cn vi vng, vt v khun.
2. Dng c
Chun b i gng tay ph hp v kch c v hn dng.
3. Nhng im cn lu
a. Mang gng tay v khun
133
Ni dung
Ra tay th thut
2 tay mang gng pha trc mt trong tm mt, trn tht lng
Tng cng
Tng s im t c
134
Thang im
0
Ni dung
R tay ni khoa
Thang im
0
Tng cng
Tng s im t c
135
CU HI LNG GI
Tr li ngn cc cu hi:
1. K 2 yu cu ca ra tay ni khoa.
2. Nu 4 ch nh ca ra tay thng quy.
Cu hi ng sai:
3. Ra tay trc v sau khi tip xc vi ngi bnh.
4. Ra tay trc v sau khi ni chuyn vi ngi bnh.
5. Sau ra tay ngoi khoa, ta c th tip xc trc tip vo dng c v khun.
6. Ngm tay qua dung dch st khun sau ra tay thng quy l c c i tay
v khun.
7. Khi ra tay thng quy bn tay phi cao hn c tay.
8. Ti nhng ni ra tay cng cng khng nn dng bnh x phng ra tay.
C. 3 pht.
B. 5 pht.
D. 1 pht.
D. K ngn, np gp.
B. Lng bn tay.
E. Tt c u ng.
C. Mng tay.
11. Khi ra tay, phn m ta d b st:
A. M ngn ci (1).
D. Mng tay.
B. B tr ngn 5.
E. Tt c u ng.
136
Bi 15
TY U V BO QUN DNG C
TRONG BUNG BNH HNG NGY
Mc tiu
1. Nu 2 mc ch ca ty u v bo qun dng c.
2. Thc hin c k thut ty u v bo qun dng c.
1. Mc ch
X bng (phng).
Bn chi, gi lau.
Bt ty, acid Chlohydric (nu cn).
Dung dch kh khun.
Khn lau kh.
Phn talc.
Vi ming, vi tha.
6. Nhng im cn lu
dng ring cho mi ngi bnh khng cn phi tit khun mi ngy
sau khi ra.
Chi ra dng ring ngi bnh hng ngy lm gim s hin din
ca vi khun mt cch ti a.
139
Bi 16
Mc tiu
1. Nu 2 mc ch ca cch ra, lau chi v chun b dng c tit khun.
2. Thc hin c cch ra, lau chi v chun b dng c tit khun.
3. Nhn thc c tm quan trng ca vic ra, lau chi v chun b dng c
tit khun.
1. Mc ch
c nhng dng c v vt dng m bo v mt v trng.
gi nhng dng c v vt dng c bn.
2. Ch nh: tt c cc loi dng c
3. Dng c
Thau ng nc m.
Vi lau, bn chi.
Que gn, vi tha.
X bng (phng), bt ty.
Khn hoc giy gi, dy ct, bng keo.
ng gi, dn nhn, ghi ngy gi, gi tit khun bng sc nng kh hoc
nng m di p lc.
4.2. Dng c c trng men
Lau kh, dng khn hoc giy gi li, dn nhn, ghi ngy gi tit khun.
Gi tit khun bng sc nng m.
4.3. Dng c cao su
Ra sch bng x phng v nc. (Nu c dnh cht tit th phi ngm
dung dch kh khun trc khi ra)
Git sch bng x phng v nc. (Nu c dnh cht tit th phi ngm
dung dch kh khun kh nhim trc khi git), kim tra xem c rch
khng, phi kh.
6. Ghi h s
Nhng vi gi phi git tht sch, giy gi phi l loi giy dai bn.
Xp dng c hay vt dng trong cc hp hay cc gi ng cch, cha nhng
khong gia s tip xc vi hi nc hoc sc nng c y .
7.2. Chn phng php tit khun thch hp trnh h hao dng c
v vt dng
CU HI LNG GI
Khoanh trn trc cu tr li ng nht
1. Mc ch ca vic chun b dng c tit khun
A. c nhng dng c v vt dng c sch.
B. c nhng dng c v vt dng m bo v trng.
C. Gi cho dng c v vt dng c bn.
D. B v C ng.
142
Tr li ngn cc cu hi:
6. Nu mc ch ca vic ty u v bo qun dng c y t trong bung bnh
7. Nu tn cc loi dng c dng trong bung bnh
8. Nu cc mc ch ca vic lau chi v chun b dng c tit khun.
Bi 17
Mc tiu
1. Phn tch nhng yu t nh hung n du sinh tn.
2. Trnh by mc ch, ch nh ca vic theo di du sinh tn.
3. M t dng c o lng du sinh tn.
4. Lp quy trnh chm sc khi c du sinh hiu bt thng.
1. i cng
Du sinh tn bao gm: nhit , mch, huyt p, nhp th l nhng du
hiu ch r s hot ng ca cc c quan h hp, tun hon v ni tit, n phn
nh chc nng sinh l ca c th, thng thng c o lng v theo di trn
ngi bnh, hoc ngi thng kim tra sc kho nh k.
Theo di du sinh tn gip pht hin nhng bt thng ca bnh tim
mch, h hp, thn kinh, v h thng ni tit trong c th. Ngoi ra nhng thay
i v tnh trng sinh l ca c th, nhng p ng v th cht, mi trng, tm
l u gy nh hng n du sinh hiu.
Nhng thay i ny c th xy ra rt t ngt hay ko di mt khong
thi gian. Do bt k s thay i bt thng no ca du sinh tn u cn
c ghi nhn v bo vi thy thuc c nhng can thit kp thi.
Du sinh tn th nm l au. i khi ngi bnh khng c kinh nghim
din t mc au, nhng n l du hiu m h n khm bnh.
2. Mc ch
144
Theo di chc nng sinh l (du sinh tn) c nhiu mc ch khc nhau:
Kim tra sc kho nh k.
Gip chn on bnh.
Theo di tnh trng bnh, din tin bnh.
Nhn bnh.
Kim tra sc khe.
Ngi bnh ang nm vin.
Ngi bnh trc v sau phu thut.
Trc v sau dng thuc nh hng h hp tim mch, nhit ...
Tnh trng ngi bnh c nhng thay i v th cht (hn m, l ln,
au).
145
S co mch.
S vn ng, co c, rung git c.
Chuyn ho cc cht.
Hot ng ca h ni tit.
Thi nhit:
146
Stt
thy
ch li
Bt li
Tin dng
R tin
Thi gian: tu theo v tr t,
trung bnh 3 pht
Nhit
ngn
Nhit k in t
D nguy c ly nhim nu t
ming hoc hu mn
Nhit k
ha cht
Dng mt ln ri b. Thng
dng cho ngi bnh cn
cch ly
Thi gian trung bnh 3 pht
Kh c kt qu do phi quan
st mu sc thay i
bng
147
V tr t
ch li
Bt li
Nhit k t
tai (dng nhit
k in t)
D dng
c kt qu chnh xc trong thi
gian ngn 2 - 5 giy
Khng gy kh chu cho ngi bnh
Thay lp o ph bn ngoi u nhit
k sau khi dng cho ngi bnh
Nhit k hu
mn
Kt qu phn nh nhit c th
chnh xc
Thi gian: 2 pht
Thng p dng khi khng t c
ming
Nhit k ming
Nhit k nch
nhit k
148
Nhit k t
ngoi da (ho
cht)
Tun hon: mch mu ngoi bin dn, nhp tim tng, tng vn mch,
mt mi .
149
Ch nh yu cu theo di nhit :
Theo di nhim trng, phng, vt thng h.
Tnh trng ri lon nc, in gii.
Kt qu xt nghim bch cu bt thng.
Trc, sau phu thut.
Truyn mu, truyn dch, trc khi thc hin cc th thut nh chc dch
mng phi, chc dich mng tim.
6.1. Nhn nh
Hi:
150
Mu sc da: hay ti
Nhit da: m, nng, hay lnh.
m: kh, t.
n hi da
St
K hoch
chm sc
Thc hin
Gim thn
nhit
Chm sc
iu tr theo
nguyn nhn
Duy tr dch v
in gii
Duy tr dinh
dng
Chm sc h
tr
151
Thn
nhit
thp
Gi ngi
bnh an ton
Phng nhim
khun
Kim sot s
dao ng thn
nhit
Cung cp tin
nghi an ton
B. THEO DI MCH
Mc tiu
1. Lit k cc v tr v trng hp p dng m mch.
2. Nu nhng yu t nh hng n mch.
3. Nu cc yu cu chm sc khi ngi bnh c mch bt thng.
1. i cng
1.1. nh ngha
Mch l cm gic p ca tim khi ta s tay ln thnh ng mch st xng.
Nhn nh mch ngoi bin cn phi bit cc tnh cht ca mch, gm cc yu t:
152
1.2. V tr m mch
V tr ng mch
Cch xc nh
Ch nh
Thi dng
Cnh
Trc c c n chm
Di n
Hm xng n
Mm tim
Lin sn 4, 5 ng gia
xng n
Cnh tay
o HA cnh tay
Nhn nh tun hon ca vng di
cnh tay
Quay
Hm quay c tay
Tr
Hm tr c tay
153
Bn ( i)
Gia cung i
Khoeo
Sau gi
Chy sau
Mt trong mt c
Mu bn chn
- Tui
- Tr s sinh
- Tr em
- 70 90 ln/pht
- Ngi ln
154
Cn cho ngi bnh ngh ngi t nht 15 pht trc khi m mch.
Dng 2 3 ngn m mch.
Khng dng ngn ci m mch.
Khi m thy mch khng u hay bt thng nn m mm tim.
Bt mch c bt thng.
Ngi c bnh l tim mch, ri lon nhp, au ngc t ngt.
Phu thut c gy m.
Ngi bnh l ln sau truyn dch s lng ln.
Xut huyt, truyn thuc nh hng tim mch.
2.2. Chn on
Mch nhanh c lin quan n st.
Mch nhanh c lin quan n nhim trng.
Mch nhanh do thiu mu, do gim khi lng tun hon.
Mch ri lon do bnh l tim mch
2.3. Can thip iu dng
K hoch chm sc
Duy tr mch tr v tr s bnh thng
Thc hin
Theo di tnh cht mch
Trnh vn ng khng ph hp
Theo di lng xut nhp
Dng thuc theo y lnh
Ghi nhn kt qu iu tr trc v sau khi s dng
thuc
Theo di v pht hin nhng triu chng bt thng
To s thoi mi, an ton cho ngi Ngh ngi ti ging, hn ch i li khi mch tng
bnh
T th thch hp
Phng thong, yn tnh
Duy tr dinh dng
156
1. i cng
Th l hot ng t ng v ch . C ch ca s trao i oxy v CO2
trong ng th gia t bo ca c th v kh tri, gm 3 tin trnh: s thng
kh, di chuyn O2 v CO2, gia ph nang v t bo mu, mu qua m phi, s
phn b t bo hng cu.
H hp gm hai ng tc chnh: ht vo v th ra. Khi ht vo, cc c h
hp co, c honh h xung tng th tch kh trong lng ngc. Khi th ra, cc
c tr v bnh thng, lng ngc p li y kh ra ngoi. Th ra gng sc ch
yu do c bng co li y c honh ln.
iu ho chc nng h hp do trung khu h hp hnh no iu khin,
gm 3 trung khu chnh: ht vo, th ra, iu chnh.
Cc yu t nh hng n s iu ho hot ng ca trung khu h hp:
157
2. Yu t nh hng n h hp
Tui: tn s th thay i theo tui:
- Tr s sinh
35 40 ln/pht
- Tr di 6 thng
35 40 ln/pht
35 30 ln/pht
- T 2 6 tui
30 25 ln /pht
- Ngi ln
14 20 ln/pht
Thuc:
Kiu th bnh l:
158
3. Nguyn tc m nhp th
Cho ngi bnh ngh ngi 15 pht trc khi m nhp th.
Khng bo cho ngi bnh bit khi m nhp th.
Quan st bng hay ngc nng ln, h xung khi m mt nhp.
Nn m nhp th trn 1 pht, nht l nhng ngi c bnh l h hp.
m bo ngi bnh thoi mi khi m nhp th.
Theo di h hp tr cn quan st s di ng ca c honh v bng, nn
trn vng ngc bng d quan st.
Kh th
K hoch chm sc
Thc hin
Lm thng ng kh o
Th O2 nng thch hp
H hi thi ngt, my gip th nu cn
Theo di tnh cht nhp th
Theo di xt nghim lin quan
Dng thuc theo y lnh
Chm sc h tr
D. THEO DI HUYT P
Mc tiu
1. Lit k cc yu t lm thay i huyt p.
2. Nu cc ch s huyt p bnh thng v bt thng.
160
3. K cc nguyn tc o huyt p.
4. Nu cc yu cu chm sc ngi bnh c huyt p bt thng.
1. i cng
nh ngha: huyt p k hiu HA hay BP (Blood pressure) l p lc ca
mu tc ng trn thnh mch mu.
Huyt p c biu th bng phn s. T s l HA tm thu hay cn gi l
huyt p ti a (max) tng ng vi th tm thu lc tht tri co bp tng
mu qua ng mch ch. Mu s l HA tm trng hay cn gi l huyt p ti
thiu (min) tng ng vi th tm trng lc tim ngh, mu lu chuyn vi p
lc nh nht, c gng chng li sc cn ca thnh ng mch.
n v dng o huyt p l mmHg.
Huyt p b chi phi bi cc yu t:
HA lin quan trc tip n: cung lng tim (CO) v khng lc ca mch
mu ngoi bin (R): BP = CO x R
161
Anh hng gi trong ngy: HA thp nht vo bui sng, tng dn vo bui
tra, chiu ti.
Thay i t th: HA thay i theo t th nm ng.
Vn ng: tng nhu cu 2 HA tng.
Thn kinh giao cm: lo u, s hi, stress lm HA tng.
Dng thuc: li tiu, gin mch, chng lon nhp, gim au, gy m, h HA.
Thi quen ht thuc, ung ru HA tng.
Thi quen n mn.
Chng tc: chu Phi chu M c HA cao.
1.2. Ch s huyt p
Phn loi
110 120
70 80
<130
<85
130 140
85 90
> 140
> 90
140 159
90 - 99
160 179
100 109
> 180
> 110
HA thp
< 90
<60
HA kp
Tm thu thp
Hiu s tm thu v tm
Ti u
Bnh thng
Hi cao (bo ng)
HA cao
trng 20
162
Huyt p k ng h
Huyt p k in t
163
Sai phm
nh hng
Bao hi qu rng
Huyt p thp
Bao hi qu cht
Huyt p tng
X bao hi qu chm
X bao hi qu nhanh
H huyt p tm trng
c kt qu huyt p cao
c kt qu huyt p thp
o lp li qu nhanh
164
Hi :
au cp, mn tnh.
Nhc u, hoa mt, chong vng.
Tim truyn tnh mch lng
nhiu nhanh, tng p lc ni s.
C thai.
Thi quen ht thuc, ung ru.
Thi quen n ung: n nhiu cht
bo, n mn.
Khm
Cn nng.
o du sinh tn.
Mt, soi y mt.
Da: mu sc, ph, gin mch.
Th chc nng vn ng, khm thn kinh t cc u ngn tay.
Xt nghim chc nng thn, cholesterol, lipid/mu.
Siu m tim, Xquang tim phi, ECG.
Hemoglobin: 14 18 g/100ml
12 16 g/100ml
Nam
N
Hematocrit: 40 52%
38 45%
Nam
N
Hng cu:
4 5 triu /mm
Nam
N
165
* Lu : khi hi hoc khm cn khai thc nhng du hiu tin triu hoc
thng xut hin:
+ Cao huyt p: au u vng chm, mt, chy mu cam, mt (ngi
ln, ngi gi), c th km t hay yu lit chi.
+ Huyt p thp: chng mt, l ln, kch ng, ht hong lo s, da nim mc
xanh tm ti, km theo du hiu v m hi, tay chn lnh, kht nc.
3.2. Chn on:
Huyt p tng c lin quan cholesterol tng, do bnh l mch vnh, thn.
Huyt p tt do suy gim khi lng tun hon.
Huyt p dao ng do stress, lin quan n ni tit
3.3. Can thip iu dng
HA
HA tng
HA h
K hoch chm sc
Theo di HA tu mc
Theo di nhng du hiu lin quan
Dng thuc theo y lnh
Thuc h p: ng liu, nm ngh 30 n 60 pht
sau dng thuc h p
Thuc li tiu: nn ung bui sng, theo di lng
xut nhp, xt nghim ion
Theo di tc dng ph ca thuc: nhc u, chn
n, trm cm, mt, nn, tai, ni mn
Dinh dng iu tr
Chm sc h tr
Qun l HA
Chm sc h tr
166
Thc hin
Qun l HA
E. NH GI AU
Mc tiu
1. Nu cc cch xc nh tnh cht ca au.
2. K 3 loi thang im dng nh gi au.
3. Nu cc yu cu chm sc ngi bnh khi b au.
1. i cng
nh ngha: au l du hiu ch quan, l cm gic khng thoi mi m
ngi bnh cm nhn c v bo vi ngi chm sc hay iu tr. Hin nay,
au c xem l du hiu sinh tn th nm.
2. Quy trnh chm sc
2.1. Nhn nh
Xc nh tnh cht ca au:
Thang im au
0
Khng au
nh
trung bnh
nhiu
10
khng chu ni
167
Tc hi ca au:
2.2. Chn on
au bng di c lin quan n tiu kh.
au vt thng sau m d dy.
au u lin quan huyt p dao ng.
2.3. Can thip iu dng
K hoch chm sc
Qun l au
Gim au
Thc hin
Xc nh tnh cht au
Phn tch, tm nguyn nhn ca au
nh gi thang im au
Theo di thng xuyn ty theo mc , bo thy thuc khi mc
tng, ko di hoc km nhng du hiu bt thng khc
Theo di tc hi ca au
Tu theo nguyn nhn m chm sc
Thay i t th
Liu php tm l, gy ch bng vn khc
Chm nng hay lnh
Dng thuc theo y lnh: an thn, gim au
Xoa bp
Th gin: tp th, nghe nhc
Mc tiu
1. Nu cc mc ch ca vic theo di du sinh hiu.
2. Nu c quy trnh k thut m mch, o thn nhit, o huyt p, m nhp
th.
3. thc c tm quan trng ca vic ly du sinh hiu chnh xc.
1. Mc ch
nh gi c tng trng ca ngi bnh.
Theo di c tnh trng v din tin ca bnh.
Gip bc s trong chn on v iu tr.
2. Ch nh
Ngi bnh mi vo vin, khm sc kho.
Nhng bnh v h hp v tun hon.
Trong thi k thai nghn.
Trng hp nng.
Trc v sau khi phu thut.
Nhng trng hp cn thit: truyn dch, truyn mu, chc d mng phi
ty sng, chy thn nhn to
Nhng trng hp bnh c nh hng n mch, nhp th, huyt p v
thn nhit.
* Lu : thng thng 1 ngy ly 2 ln, trng hp c bit tu theo tnh
trng bnh.
3. Nhn nh ngi bnh
Tui: gi, tr
Tnh trng tri gic: tnh, l m, hn m.
Tnh trng bnh l i km: ho nhiu, nn i, gi yu
Tnh trng dng thuc c nh hng n hi th hay mch, huyt p
Chu vi chi o.
4. Chun b ngi bnh
Gii thch cho ngi bnh.
t ngi bnh t th thch hp.
169
5. Dng c
Mt khay ng:
Hp ng nhit k.
Khay ht u ng dung dch kh khun c lt vi tha.
Bng sch v giy lau.
Ti ng bn.
Cht trn: nu o nhit hu mn.
Khn lau nch: nu o nhit nch.
ng h c kim giy.
My o huyt p.
ng nghe.
Bt ghi mu (ghi mch) v mu xanh (ghi nhit ).
Phiu theo di hoc s tay.
170
Dng bng gn thm dung dch kh khun lau nhit k, lau t trn
xung di bu thy ngn.
Ra li vi nc sch.
Lau kh cho vo hp ct.
Cun gn my o huyt p cho vo bao ng hoc hp.
em dng c v phng lm vic, dng cn Iod lau sch 2 u ng nghe, loa
ng v tr v ch c.
8. Ghi h s
8.1. Ghi ngy gi o thn nhit, m mch, nhp th, huyt p...
Cn ghi r:
Nhit v v tr o.
S mch trong 1 pht, nhp iu, cng v sc cng.
S nhp th trong 1 pht, nhp iu, bin v m sc.
T th v v tr o huyt p.
8.2. K vo bng theo di du sinh tn
Huyt p o c ghi bng phn s. V d 120/70 hoc mi tn vo bng
theo di sinh tn.
8.3. Tn ngi iu dng thc hin.
9. Nhng im cn lu
Cho ngi bnh ngh ngi 15 pht trc khi o thn nhit, huyt p, m
mch v nhp th.
o thn nhit, o huyt p, m mch v nhp th 2 ln trong ngy hoc
nhiu hn ty tnh trng ngi bnh.
Nu nghi ng kt qu phi m hoc o li.
Ch c o thn nhit ming cho 1 ln 6 ngi bnh, o thn nhit
hu mn 1 ln 1 ngi bnh.
Khng c m nhp th cho ngi bnh va mi dng thuc hoc cht
kch thch h hp.
Khng c cho ngi bnh bit ta ang m nhp th.
i vi tr em cn phi m mch, nhp th, o huyt p trc khi o
thn nhit.
Khi o huyt p nn o ng gi, cng my, cng t th, cng v tr, nht
l trong trng hp cn theo di huyt p.
Nu nghi ng kt qu, 15 pht sau o li.
172
Ni dung
Thang im
0
Bng gn kh
Ti ng bn
Bt xanh, bt
Dng c o huyt p:
+ My o huyt p ( c kim tra s dng tt)
+ ng nghe
8
Tng cng
Tng s im t c
173
Ni dung
Kim tra ngi bnh c dng thuc, dng thc n nng, lnh
trc 15 pht khng?
10
Tng cng
Tng s im t c
174
Thang im
0
Ni dung
0
Lau kh hm nch
10
Tng cng
Tng s im t c
175
Thang im
Ni dung
Ko qun l hu mn
10
11
12
13
Tng cng
Tng s im t c
176
Ni dung
Thang im
0
Tng cng
Tng s im t c
Ni dung
0
177
Tng cng
Tng s im t c
Ni dung
Thang im
0
Tng cng
Tng s im t c
Ni dung
0
Tng cng
Tng s im t c
178
Ni dung
t ng nghe vo 2 tai
Tm ng mch v t mt mn ng nghe ln
10
11
12
13
14
Thu dn dng c
Thang im
0
Tng cng
Tng s im t c
179
CU HI LNG GI
Tr li cu hi ngn
1. Vit cng thc bin i: F ra C.
2. K 4 yu cu cn thit khi theo di mch.
3. Nu 4 nh hng ca st i vi c quan tiu ha.
4. K 3 yu t nh hng mch do thay i sinh l.
5. Mch l g?
6. Huyt p ph thuc vo 3 yu t no?
7. Huyt p c biu th nh th no?
8. Nu 4 yu t cn thit khi theo di tnh cht ca h hp?
9. Thn nhit trung bnh ca c th l bao nhiu?
10. Lit k 3 cch to nhit v 2 cch thi nhit.
11. K 3 nguyn nhn gy st.
12. K cc v tr thng dng o thn nhit.
13. K tn 3 loi nhit k.
14. Nu nhng nguyn tc khi m mch.
15. K tn 2 kiu th bnh l thng gp.
Tr li ng sai
1. St qu cao khi nhit c th trn 390C.
2. Thn nhit ca tr em thng thp hn ngi ln.
3. Cng mch l mch p mnh hay yu.
4. Thn nhit thp khi nhit < 370C.
5. Huyt p o i lun cao hn o cnh tay.
6. Mch nhanh khi tn s > 80 ln/ pht.
7. Trc khi m nhp th phi bo v gii thch cho ngi bnh bit.
8. Cho ngi bnh ngh ngi 15 pht trc khi ly du sinh hiu.
9. Khi cn theo di huyt p ta nn dng nhiu my o d so snh.
10. Huyt p kp khi hiu s gia huyt p tm thu v huyt p tm trng nh
hn hoc bng 20 mmHg.
11. Mch nhit phn ly thng gp trong bnh st thng hn.
12. Khi m mch ta dng t 1 2 ngn tay ngoi tr ngn tay ci.
180
Chn cu ng nht
1. Gi l huyt p cao khi ch s huyt p trn:
A. 100/60 mmHg
D. 140/90 mmHg
B. 110/60 mmHg
E. 150/100mmHg
C. 130/80 mmHg
2. Theo di h hp:
A. Cho ngi bnh ngh ngi trc 5 pht
B. m 30 giy
C. Ghi nhn tn s v tnh cht ca nhp th
D. Khng cho ngi bnh bit ang m nhp th
E. Cu C v D ng
3. Trng hp cp cu, mch nhanh nh, kh bt, nn bt mch
A. Mm tim
C. M thi dng
B. M cnh
D. M bn chn
B. St rt
E. Bch cu
C. Thng hn
5. Thn nhit thp khi nhit c th di:
A. 360C
D. 370C
B. 350C
E. Tt c u sai
C. 300C
6. Mch bnh thng ngi tr
A. 70 80 l/pht
D. A, B ng
B. 60 70 l/pht
E. A, C ng
p n: 16.S, 17.S, 18., 19.S, 20., 21., 22.S, 23., 24.S, 25., 26., 27.S,
28., 29.D, 30.E, 31.B, 32.C, 33.A, 34.A.
181
Chng IV
Mc tiu
1. Nu cc nhu cu c bn ca con ngi theo Maslow.
2. Gii thch c s lin quan gia nhu cu v p ng ca iu dng.
3. K c cc nhu cu c bn ca ngi bnh theo Virginia Henderson.
4. Nu c cc p ng v nhu cu c bn trong vn chm sc ngi bnh.
1. Khi nim
i tng ca iu dng l con ngi bao gm ngi khe v ngi c
bnh tt. Con ngi c to ra bi cc yu t th cht, tinh thn v x hi. Cc
nhu cu cn thit duy tr cc yu t to ra con ngi gi l nhu cu c bn
hay cn gi l cc nhu cu tn ti v pht trin ca con ngi.
Ngi ta cho rng: mi mt c th mt phng din no ging tt c
mi ngi, mt phng din khc ch ging mt s ngi v c nhng phng
din khng ging ai c. Nh vy, con ngi va c tnh ng nht va c tnh
duy nht nn vic chm sc phi xut pht t nhu cu v s thch ca tng c
nhn sao cho ph hp vi tng i tng.
Tuy nhin, khi mt nhu cu thit yu c tha mn, con ngi chuyn
sang mt nhu cu khc mc cao hn.
Bng phn loi ca Maslow phn nh c th bc ca cc nhu cu, v
c th sp xp nh sau:
182
Nhu cu v s t
hon thin
MC CAO
Nhu cu v s knh mn v lng
t trng
183
trong k hoch chm sc cho tr em, ngi gi, ngi c khuyt tt v ngi m.
Bi v, nhng nhm ngi ny cn s h tr p ng nhu cu cho chnh h.
2.2. Nhu cu an ton v c bo v: c xp u tin sau nhu cu th cht
bao hm c an ton v tnh mng v an ton v tinh thn. An ton v tnh
mng ngha l bo v cho ngi ta trnh c cc nguy c e da cuc sng v
an ton v tinh thn l trnh c mi s s hi, lo lng. Ngi bnh khi vo
bnh vin c s i hi rt cao v nhu cu an ton v bo v v cuc sng, tnh
mng ca h ph thuc vo cn b y t.
gip bo v ngi bnh khi b nguy him, ngi iu dng phi bit
r tnh cht, c im ca ngi bnh v nhn bit r bt k nhng tai bin no
c th xy n cho ngi bnh, v nu c bin chng xy ra, ngi iu dng
c th x tr mt cch thng minh.
2.3. Nhu cu tnh cm v quan h: mi ngi u c nhu cu tnh cm, quan
h bn b, hng xm, gia nh v x hi. Cc nhu cu ny c xp vo nhu cu
mc cao. N bao hm s trao nhn tnh cm v cm gic l thnh vin ca
gia nh, on th, x hi Ngi khng c p ng v tnh cm, khng c
mi quan h bn b, x hi c cm gic bun t v c lp. Ngi iu dng cn
xem xt nhu cu ny ca ngi bnh khi lp k hoch chm sc.
2.4. Nhu cu c tn trng: s tn trng to cho con ngi lng t tin v
tnh c lp. Khi s tn trng khng c p ng, ngi ta tin rng h khng
c ngi khc chp nhn nn sinh ra cm gic c c v t ti. iu dng p
ng nhu cu ny ca ngi bnh bng thi thn mt, nim n v ch lng
nghe kin ca ngi bnh.
2.5. Nhu cu t hon thin: l mc cao nht trong h thng phn loi nhu
cu ca Maslow v Maslow nh gi rng ch 1% dn s trng thnh tng
t n mc t hon thin. Nhu cu t hon thin din ra trong sut i, n
ch xut hin khi cc nhu cu di n c p ng trong nhng chng mc
nht nh. Cc nhu cu c bn cng c p ng th cng to ra ng lc sng
to v t hon thin mi c th. Ngi iu dng cn bit nh gi ng
nhng nhu cu, kinh nghim, kin thc v thm m ca ngi bnh t c
s quan tm v lp k hoch chm sc thch hp.
3. S lin quan gia nhu cu v nguyn tc iu dng
Nguyn tc iu dng xut pht t vic p ng nhu cu ngi bnh.
Ngi khe mnh t p ng c cc nhu cu ca h, khi b bnh tt, m yu,
ngi bnh khng t p ng c nhu cu hng ngy cho chnh mnh nn cn
s h tr ca ngi iu dng. Nhu cu chm sc sc kho nhn dn dn n
s ra i ca ngnh y t v cn b y t.
Nhu cu ca con ngi c tnh ng nht va c tnh duy nht nn iu
dng cn c k hoch chm sc ring bit cho tng ngi bnh. Nhu cu con
ngi tuy c bn ging nhau nhng mc v tm quan trng i vi tng nhu
184
cu tng ngi c khc nhau. Hn na, trong cng mt con ngi nhu cu ny
c th mnh hn nhu cu khc v thay i mc u tin theo tng giai on ca
cuc sng. Ngi iu dng cn nhn bit c cc nhu cu u tin ca ngi
bnh lp k hoch chm sc thch hp.
Nhu cu ging nhau nhng cch p ng c th khc nhau thch hp
vi tng c th. Vic chm sc ngi bnh cn hng ti tng c th, ty tng
trng hp, tng hon cnh sao cho ph hp.
S tham gia ca ngi bnh vo qu trnh chm sc: chm sc xut pht
t nhu cu ca ngi bnh, thng thng ngi bnh hiu r nhu cu ca h,
tr trng hp ngi bnh hn m, tm thn nn khi lp k hoch chm sc,
iu dng cn tham kho kin ngi bnh v gia nh ngi bnh to cho
h tham gia tch cc vo qu trnh iu tr, chm sc, phc hi sc kho cho
chnh h.
iu dng cn to ra mi trng chm sc thch hp ngi bnh c
thoi mi, mau chng lnh bnh hoc nu cht th cht c thanh thn,
nh nhng.
4. Nhu cu c bn ca ngi bnh v chm sc theo
Virginia Henderson
4.1. Thnh phn ca chm sc c bn gm 14 yu t
1. p ng cc nhu cu v h hp.
2. Gip ngi bnh v n, ung v dinh dng.
3. Gip ngi bnh trong s bi tit.
4. Gip ngi bnh v t th, vn ng v tp luyn.
5. p ng nhu cu ng v ngh ngi.
6. Gip ngi bnh mc v thay qun o.
7. Gip ngi bnh duy tr thn nhit.
8. Gip ngi bnh v sinh c nhn hng ngy.
9. Gip ngi bnh trnh c cc nguy him trong khi nm vin.
10. Gip ngi bnh trong s giao tip.
11. Gip ngi bnh thoi mi v tinh thn, t do tn ngng.
12. Gip ngi bnh lao ng, lm mt vic g trnh mc cm l
ngi v dng.
13. Gip ngi bnh trong cc hot ng vui chi, gii tr.
14. Gip ngi bnh c kin thc v y hc.
185
186
4.2.6. Cc vn p ng v s ng v ngh
Mi trng xung quanh phi thong mt v yn tnh.
Cn tp trung vic chm sc ngi bnh ngoi nhng gi ngh ngi.
C quy nh r v gi thm nui v sinh hot ca ngi bnh.
Cch ly nhng ngi bnh kch ng, la ht.
V sinh c nhn.
V sinh mi trng ng, ngh.
4.2.7. p ng nhu cu v v sinh c nhn
Thn th.
Qun o.
n ung.
4.2.8. p ng nhu cu v t th ng
Nm, ngi, i, ng.
p ng ng t th c nng ca ngi bnh.
Ty t th ngi bnh m ta c v tr chm lt trnh nhng vng b t .
Ngi: nn bn chn ta ln mt phng, lng c ch da, u thng trc
vi ct sng.
i: thn ngi cn xng chi trn, chi di, trng hp ngi bnh khng
vng vng nn tr gip bng cch du hoc cung cp nng hoc xe y
4.2.9. p ng v s an ton
Trnh nhng nguy him khi ngi bnh nm vin, c bit nht l nhng
ngi bnh km thc hoc hn m: trnh t ng bng cc phng tin, ko
song ging, bt ng tay chn
Phng bnh cn phi c nhng khong trng ngi bnh i li d dng.
Trnh nhiu c trang thit b khng cn thit trong phng bnh.
Phng v sinh phi c sch s, trnh trn trt.
Trnh chy n: cn phi c quy nh v phng chy, cha chy.
Trnh s ly nhim cho gia cc ngi bnh t nhng th thut, k
thut do cn b y t gy nhim.
p dng bin php phng chng nhim khun theo quy ch.
4.2.10. p ng kin thc sc kho y t
Cn cung cp nhng thng tin v sc kho, bnh ca h: nguyn nhn
chn on, tin trin, bin chng, cch iu tr, ch n, thi gian phc hi,
cch phng nga hoc s truyn nhim ca bnh.
187
188
CU HI LNG GI
Tr li ngn cc cu hi:
1. Nu th t cc bc thang nhu cu c bn ca con ngi theo hc thuyt
gia Maslow.
2. Nu 5 nguyn tc v p ng ca ngi iu dng v nhu cu ca ngi bnh.
189
190
Bi 19
Mc tiu
1. M t 5 giai on ca gic ng.
1. M t nhng kiu ng v ngh ngi bnh thng trong sut cuc i.
2. Xc nh nhng yu t nh hng n gic ng v s ngh ngi.
3. Nhn nh c mt gic ng bnh thng.
4. Nu nhng bin php gip ci thin gic ng.
5. Chm sc cho ngi bnh b ri lon gic ng.
1. i cng
Mt phn ba thi gian sng ca con ngi l ng. Giai on ngh ngi c
th c xem nh mt phn quan trng ca cuc sng. Tm quan trng v c
ch ca gic ng vn ang l mt iu b n ln. Gic ng l mt trong nhng
chc nng gip hi phc sc kho. Cho ti gn y, ngi ta tin rng gic ng
l mt trng thi ca cc kch thch c lm gim.
Ng v ngh ngi l nhng vn c lin quan n sc khe v bnh tt.
Gic ng nh hng n tnh trng sc khe bao gm mc hot ng th lc
v s mt mi. Ngi ta thng dng nhng cm t nh cm thy c ngh
ngi thoi mi v trn y sinh lc din t sau mt gic ng ngon v mt
sc kho tt. Tnh trng mt ng c th lm trm trng hn tnh trng ca
ngi bnh, v d nh nguy c tng kch thch thn kinh i vi nhng ngi b
bnh ng kinh c km theo mt ng. Nhiu vn v sc kho c nh hng
n gic ng mt cch trc tip qua c ch sinh l bnh (v d: trm cm) hay
gin tip qua cc triu chng (v d: au, hn ch vn ng) hay qua vic iu
tr (nh do tc dng ph ca thuc).
Gic ng c tm quan trng rt ln i vi sc kho ca mi con ngi. l
khong thi gian cc c quan trong c th, nht l h thn kinh trung ng c
ngh ngi ly li s cn bng cn thit trong hot ng sinh l v gip to tin
cho hot ng chc nng giai on tip theo vi mt cht lng m bo.
Gic ng rt quan trng duy tr tnh trng sc kho tt cng ging nh
dinh dng hay chi th thao ng cch. Nu khng ng ng cch v thi
191
Khi thm khm ngi bnh mt ng, ngi thy thuc cn khai thc k
tm hiu xem nguyn nhn mt ng ca ngi bnh l do qu trnh
bnh l, do bnh l tm thn, do mi trng, hon cnh hay l do mt
loi ri lon gic ng c bit.
2. S ng v ngh ngi bnh thng
Ng l mt trng thi tri gic thay i xy ra mt cch t nhin c biu
th bng s gim kh nng nhn thc v p ng vi cc kch thch. Ng khc
vi mt tnh trng bt thng v tri gic (v d nh hn m) ch n d dng
tr v trng thi tnh to ban u.
i vi trng thi ngh ngi th s nhn thc i vi mi trng xung
quanh vn c duy tr nhng p ng v nhn thc hay vn ng b gim,
ngh ngi c th lin quan n ton b c th hay ch mt phn. Mt ngi tm
nng bi bin trong sut k ngh h c th xem nh mt trng thi ngh ngi
vi vic gim cc hot ng v tr c cng nh th lc. Ngc li, mt ngi b
chn thng cnh tay phi eo mt ci bng eo c nh cng l mt hnh
thc ngh ngi mt phn ca c th. Mt khc, cng c th lin quan n hot
ng v mt tinh thn v th lc, trong khi ng l mt hin tng ton thn.
2.1. Chc nng sinh l
Sinh l ca gic ng da trn mi quan h ca hai cch tip cn nghin cu
c bn m mi cch cung cp nhng nn tng xy dng nhng khi nim lin
quan n c ch v chc nng ca gic ng. Hai cch tip cn l: cch tip cn
vn v phng din in sinh l hc v s cn bng dn truyn thn kinh.
2.1.1. V phng din in sinh l hc
My d tm ghi nhn c nhng thay i v in sinh l trong sng
in no (in no ), c ng mt (in nhn ), v c (in c ) c biu
th qua nm giai on ca gic ng. 4 pha u tin c phn loi l giai on
192
193
194
195
196
Thi gian ngh tra v ng tng ln theo tui. Vic ngh tra khng gy nh
hng n thi gian ng ban m ca nhng ngi ln tui. Tng thi gian ng
tng ln t t do ngh tra v thi gian ng tim tng di hn, tng s ln v
thi gian thc gic v thng mt mi. Thm ch, mt ngi kho mnh trn 85
tui c tnh trng tng tng thi gian ng ln ng k v thng ng sm.
Nhng ngi ln tui thng gp phi vn l kh i vo gic ng v
thng xuyn thc gic, cm thy bun ng sut ngy, nhng thay i ny l
mt trng thi t nhin ca tui gi.
6. Nhng yu t nh hng n gic ng v s ngh ngi
6.1. Nhu cu
Nhu cu ng v ngh ngi thay i ty thuc vo s pht trin ca tm thn,
v nhng thay i ca bn thn v mi trng. S khc nhau gia mi c nhn
xy ra trong mi quan h vi nhu cu ng v gi gic a thch ca mi ngi.
Gn y, cc nh nghin cu gi thuyt rng, phn ng dn s cc
nc cng nghip c th b mt ng kinh nin.
Con ngi nn ha hp bn thn mnh vi nhng g c bit ca ring bn
thn h hn l hng theo tiu chun truyn thng: ng 8 ting mi m. Nhn
chung, mt ngi d ng khi ln ging th khi thc dy h s cm thy rt
tnh to v thoi mi.
Mi ngi l mt c th ring bit, do vy thi gian ng ca tng ngi
cng khc nhau, nh vic thch thi gian no trong 24 gi c dng ng.
Ngi bui sng l nhng ngi thc dy sm, h cm thy sng sm l thi
gian h lm vic tt nht trong ngy v h thch ng vo lc u bui ti.
Ngi bui ti l nhng ngi cm thy h lm vic tt nht vo ban m, h
dng nh c th chu ng v nhng thay i trong thi gian ng tt hn
ngi bui sng v d nh nhng cng vic lm theo ca kp...
6.2. Mi trng
Nhn chung, trong mt mi trng mi, giai on ng tim tng tng
trong khi tng thi gian ng v t l giai on ng c ng mt nhanh gim.
Nhng ngi b mc chng kh ng kinh nin c th do nhng nh hng ca
mi trng v d nh ging c mi l, mi trng l: bnh vin, c quan...
6.2.1. Ting n
Nhng ngi phi thng xuyn tip xc vi mc ting n cao c giai
on ng sng chm v giai on ng c ng mt nhanh ngn, vi thi gian
giai on 1 di hn v d thc gic hn so vi nhng ngi sng nhng vng
yn tnh. Ting n d nh thc ph n v ngi gi hn. Ngng thc gic
khc nhau nhng giai on khc nhau ca gic ng, ng giai on 1 l d b
thc gic nht.
197
198
199
200
6.12. Tm trng
Tm trng lo lng s gy cn tr s bt u gic ng.
Cng thng i km vi nhng stress tm l cng c th gp phn gy mt ng.
S bun ru thng lm gic ng b nhiu lon.
C s bun ru v s nhiu lon gic ng c th c lin kt vi vic mt
cn bng dn truyn thn kinh.
Gic ng cng t cng lm nhng ngi bnh b suy nhc tr nn lo lng hn.
7. Nhng ri lon v gic ng v s ngh ngi
7.1. Nhng biu hin ca tnh trng ri lon v gic ng
Nhng du hiu v triu chng i km vi tnh trng mt ng nh mt mi,
nhc u, tng cm gic au, s phi hp thn kinh c gim, gim kh nng tp
trung, d cu knh v cui cng c th xy ra tnh trng mt nh hng, v o gic.
7.1.1. Chng mt ng
Chng mt ng l mt tnh trng kh ng. Mt ng lin tc l tnh trng
kh ng trong nhiu thng, c khi n nhiu nm. Cc dng mt ng cng c
th c phn loi nh mt ng lc bt u (thi gian ng tim tng b ko di)
hay mt ng duy tr (nhng hnh vi nhn thc phc tp) v mt ng nh thc
sm. Khi biu ghi nhn v in no , in nhn v in c ca nhng
ngi b mt ng c so snh vi cc biu khc ca nhng ngi ng ngon
th kt qu cho thy c hai u trong gii hn bnh thng.
7.1.2. Chng ng r (cn ng kch pht)
Chng ng r l mt ri lon trng thi bun ng vo ban ngy mt cch
qu mc, c c im l gic ng ngn v hu nh khng cng li c cn bun
ng, thng ko di khong 10 15 pht, c nhng biu hin bt thng giai on
201
202
203
204
205
206
Cu hi lng gi
Tr li ngn cc cu hi:
1. K tn 5 giai on ca gic ng.
2. Nu nhng bin php ci thin gic ng.
3. Nu nhng yu t nh hng n gic ng v s ngh ngi.
4. Nu nhng can thip iu dng duy tr gic ng c hiu qu.
Phn bit cu ng () sai (S):
5. Tt c cc loi thuc ng u lm gim kh nng thc gic.
6. Thuc ng c th s dng rng ri cho tt c ngi bnh b mt ng.
7. Mt s loi thuc ng c tc dng lm nh hng n chc nng h hp.
8. Vic thm bnh thng xuyn ca iu dng cng gp phn gip ngi
bnh d ng.
9. Yu t mi trng cng lm nh hng n cht lng ca gic ng.
10. Yu t tm l cng lm nh hng n cht lng ca gic ng.
p n: 5., 6.S, 7., 8., 9., 10.
207
Bi 20
V SINH C NHN
Mc tiu
1. Nu cc mc ch v v sinh c nhn.
2. Nu cc yu cu gi gn v sinh thn th.
3. Nu cc yu cu v v sinh qun o.
4. K cc yu cu v v sinh n ung.
5. Nu nhng yu cu v v sinh tm thn.
1. i cng
V sinh c nhn l mt nhu cu c bn cn thit cho con ngi v pht
trin ty theo tui, mi trng, hot ng ca c th, thc x hi, trnh vn
ha ca mi c nhn. V sinh c nhn cn l thuc vo s thch ca mi c nhn
v phong tc tp qun ca tng quc gia, dn tc.
i vi ngi bnh: v sinh c nhn cn l thuc vo bnh cp hay mn
tnh v s nh hng ca vic iu tr.
2. Ni dung
2.1. Mc ch chung
Bo v sc khe cho bn thn, trnh s ly nhim.
em li s thoi mi, d chu.
To nn phm cht v phong cch ca mi c nhn, em li s thnh cng
trong quan h ngoi giao.
2.2. V sinh c nhn gm c
V sinh thn th:
+ Da
+ Rng, ming
+ Tc v da u
+ Mng
V sinh qun o
208
V sinh n ung
V sinh tm thn
2.2.1. V sinh thn th
2.2.1.1. Da
a. Chc nng ca da:
Xc gic
Bo v c th
iu ha thn nhit
b. Nhn nh
S ton vn ca da
Mu sc (ty chng tc)
Cu trc, s n hi
Nhit , m trong da
Nhng yu t nh hng n da
V c tnh ca da:
+
+
+
+
m, lnh, m t
Trn lng, mm mi, kh, nt n
Ton vn, tn thng
Mu sc da hng ho, xanh ti, tm
c. Da bt thng
Da kh: do nhng c quan bi tit di da km hot ng (da bn tay, bn
chn, cng chn, vng mt)
Da kh bong trc, try sc d b nhim khun
* Chm sc: tng cng m ca da bng cch:
Xoa bp vng da b kh: kch thch cc tuyn bi tit di da hot ng.
Ung nhiu nc
S dng cc h tr:
+ X phng (Dove, PH 5.5, ), trnh dng x phng c nhiu cht kim
(NaOH)
+ Dng lotion lm mm v m da sau khi tm xong
Da nhn: c quan bi tit di da hot ng qu .
* Chm sc:
+ Nng tm ra.
209
210
6 12 tui: thay rng. Rng sa thay cng mun, rng vnh vin cng t
b lch. Nu rng mc lch, tn thng ny rt d chnh sa.
Lng ghp vic chm sc, gio dc ngi bnh v sinh rng ming ng
cch.
Thng thng dng dung dch nc mui sinh l NaCl 0,9% chm sc
rng ming, dng glycerin pha vi nc ct chanh t l 1:1 thoa ln
vng nim mc gi cho nim mc trong ming lun c m v hn ch
nhim khun vng hu hng.
213
Phi khm chuyn khoa ngay khi thy cht tit s lng nhiu, i mu
hoc c mi khc thng.
2.3. V sinh qun o
Qun o phi p ng cc yu cu sau:
Thm ht m hi.
Va vn, khng cn tr tun hon, h hp, vn ng c khp.
Dy hoc mng sao cho ph hp vi thi tit, khng c th b nhim
lnh hoc nng.
Ph hp vi vc dng, thm m.
Sch s, gn gng, tm tt, ph hp vi hon cnh, mi trng.
2.4. V sinh n ung
n ung phi cht, lng
Protid: nhu cu cn 1 2 g/kg cn nng/ngy (ngi trng thnh) (1 g P
tng ng khong 4 Kcal).
Lipid: nhu cu cn 1 1,5 g/kg cn nng/ngy (ngi trng thnh) (1 g L
tng ng khong 9 Kcal).
Glucid: nhu cu cn 5 g/kg cn nng/ngy (ngi trng thnh) (1 g G
tng ng khong 4 Kcal).
Nc: nhu cu cn 1,5 2 l/ngy: l mt dung mi gip cho s trao i
gia cc cht, tham gia vo qu trnh chuyn ha, iu ha thn nhit Thiu
nc dn n mt cht in gii gy st cn, da kh, mt trng, kht nc, du
vo da dng tnh
Cht khong: st, calci, photpho, kali: c th cn 1 lng rt thp nhng
ng vai tr quan trng trong qu trnh chuyn ha cc cht. Trong thc n
c khng cn phi b sung bng thuc.
Vitamin:
+ A: cn cho nim mc, da, nht l tt cho nim mc mt, gip vt thng
mau lnh.
+
+
+
+
Nhu cu nng lng hng ngy cho ngi ln: 2000 2200 kcal/ngy, nhu
cu ny tng khi c th cn phc hi hoc i vi nhng ngi hot ng nhiu
(ngi lao ng nng, vn ng vin).
214
Sp xp cng vic hp l.
Xen k lao ng tr c vi lao ng chn tay.
Trnh cc mu thun ko di.
Cn quan tm n s gio dc ca gia nh v x hi.
Gii quyt stress:
ng u vi stress nu c ngh lc
La chn thi im thch hp ng u vi stress.
Chp nhn stress, khng chi b.
Tm phng hng gii quyt.
Hc hi kinh nghim t ngi khc.
T ng vin an i mnh, dng lut b tr.
215
Bi 21
Mc tiu
1. K 3 mc ch ca vic tm bnh ti ging.
2. Nu cc bc ca quy trnh k thut tm bnh ti ging.
1. Mc ch
Thau nc m (x nc m)
216
Qun o sch
Vi ph
Vi tri ging
2 khn tm ln
Tm nilon
Phn talc, cn trng
X bng tm
Lc chi tc
Dng c ct mng tay
Bnh phong
6. Dn dp dng c
Ngy gi tm.
Nhng s quan st v tnh trng da ca ngi bnh.
Phn ng ca ngi bnh nu c.
Tn ngi iu dng thc hin.
8. Nhng im cn lu
Trnh ngi bnh b nhim lnh trong sut thi gian tm.
ng tc ch khn khi tm theo hnh xon c.
ng tc tm tht t nh nht l i vi ngi bnh khc gii.
Lau kh da vi ng tc khch thch tun hon v tim.
Tm bn xa trc, bn gn sau.
Gi cho ngi bnh c kn o khi tm (ch l phn mun tm,
nhng phn khc che cho ngi bnh kn o).
217
Ra tay ni khoa
Thau ng nc m
X nc m
1 khn bng nh
2 khn bng ln
X bng tm
Cn trng
Phn talc
Lc chi tc
10
11
Tng cng
Tng s im t c
218
Thang im
Ni dung
Stt
Stt
Thang im
0 1
Tm tay:
Tay xa: tay cho trc ngc, tri khn bng di cnh tay
Tay gn: tay dc theo thn ngi, tri khn lng di cnh tay
Hai bn tay: tri khn bng, tm nilon pha di, thau nc
ln trn bn cnh ging, ct mng tay (nu cn)
10
Tm ngc bng:
Nam: tm ngc th che bng v ngc li
N: tm trong khn ngi bnh c kn o
11
Tm chn:
Chn xa: tri tm nilon sau tri khn bng, khn lng di chn
Chn gn: tri tm nilon, tri khn tm ln trn nilon
Hai bn chn: qun mn ngi bnh kn o, lt khn
di, t thau nc ln trn, cho ln lt tng chn vo thau
12
Tm lng mng:
13
Thc hin massage vng mng lng: thoa cn, phn talc u
khp da (thoa nh), massage vng lng mng (nhi su, ch
nhng vng b cn)
14
15
16
Chi sun tc
17
Tng cng
Tng s im t c
219
Bi 22
K THUT GI TC TI GING
Mc tiu
1. K cc mc ch ca vic gi tc ti ging.
2. Nu cc bc ca quy trnh k thut gi tc ti ging.
1. Mc ch
Lm sch tc v da u.
Kch thch nhng hch di da u hot ng.
Nga cc bnh v tc v da u.
Gip ngi bnh d chu v thoi mi.
2. Ch nh chng ch nh
2.1. Ch nh
220
5. Chun b dng c
Thau nc x nc m
Ca mc nc
X bng gi u
Ly nc ct chanh (nu cn)
Khn bng nh che trn, ra mt
Khn bng lau tc, khn bng to phi tc
Mng gi : mng hnh ch U, mng cao su c dy ct hay khay ln
Bao gi bng cao su (nu c)
Hai vin gn en, kim bng
Thng ng nc bn
Lc chi tc
Ti ng bn
My sy tc (nu c)
6. Dn dp dng c
8. Nhng im cn lu
Hn ch lc l u trong khi gi, gip ngi bnh thoi mi, tin nghi v
an ton khi nm gi.
Nu vi tri ging hoc qun o ngi bnh b t phi thay ngay sau
khi gi xong.
221
Stt
Ni dung
Ra tay ni khoa
Thau nc m - ca mc nc
Ly ng x phng nc
Lc chi tc
10
Kim ty
11
My sy tc (nu c)
12
o gi cao su (nu c)
13
Tng cng
Tng s im t c
222
Thang im
0
Ni dung
Thang im
0
Mang o gi cao su vo gi
10
Chi sun tc
11
12
13
14
15
16
17
Ly gn che tai ra
18
19
20
21
Lm kh v chi sun tc
22
23
24
Ghi h s
Tng cng
Tng s im t c
223
Bi 23
Mc tiu
1. K cc mc ch ca vic chm sc rng ming.
2. Nu cc bc ca quy trnh k thut chm sc rng ming cho tng trng hp
bnh.
1. Mc ch
Gip ngi bnh thoi mi, d chu v thi quen v sinh hng ngy c
tha mn.
Gi rng ming ngi bnh lun sch v t gip ngn nga s nhim
trng ming.
224
225
Stt
Ni dung
Ra tay ni khoa
Bn chi nh rng
Kem nh rng
Ly ng nc sc ming
10
11
12
Lm t bn chi, bi kem
13
14
* ng tc chi rng:
Mt ngoi: chi theo chiu rng mc
Mt trong: t bn chi nghing chi theo chiu rng mc
Rng hm: t bn chi nghing, rung nh, ht v mt nhai
Rng ca mt trong: t bn chi thng ng, rung nh, ht v mt
nhai
Mt nhai: p st bn chi vo mt rng, chi ti lui
Cho ngi bnh sc ming li
15
16
Tng cng
Tng s im t c
226
Thang im
0
Ni dung
Ra tay ni khoa
Tri khn sch trn khay sch v son cc dng c trn khay
Km kelly
Bng vin
Gc
Que bng
Que li
10
11
ng ht (ngi bnh ht nc c)
12
13
Dng c khc:
+ Khn bng
+ Bn ht u
+ Vaselin
+ Ti ng bn
Thang im
0
Tng cng
Tng s im t c
227
Ni dung
t bn ht u di cm ngi bnh
Lm sch rng:
* Th t ch rng:
- Mt ngoi mt trong mt nhai
- Hm trn hm di
* ng tc chi rng:
- Rng hm: km kp vin bng nghing, rung nh, ht v
mt nhai
- Rng ca mt trong: km kp vin bng thng ng, rung
nh, ht v mt nhai
- Mt nhai: km kp vin bng p st vo mt rng, chi ti lui
Dng gc lm sch li
10
11
12
Lau kh ming
13
Thoa vaselin ln mi nu mi kh
14
Tng cng
Tng s im t c
228
Thang im
0
Ni dung
t bn ht u di cm ngi bnh
Lm sch rng:
* Th t ch rng:
- Mt ngoi mt trong mt nhai
- Hm trn hm di
* ng tc chi rng:
- Rng hm: km kp vin bng nghing, rung nh, ht v mt
nhai
- Rng ca mt trong: km kp vin bng thng ng, rung
nh, ht v mt nhai
- Mt nhai: km kp vin bng p st vo mt rng, chi ti lui.
Bm nc vo ming ht ht nc bn
Dng gc lm sch li
Bm nc vo ming ht ht nc bn
10
11
12
Lau kh ming
13
Thoa vaselin ln mi nu mi kh
14
Thang im
0
Tng cng
Tng s im t c
229
Ni dung
t bn ht u di cm ngi bnh
Lm sch rng:
* Th t ch rng:
- Mt ngoi mt trong mt nhai
- Hm trn hm di
* ng tc chi rng:
- Rng hm: km kp vin bng nghing, rung nh, ht v mt
nhai
- Rng ca mt trong: km kp vin bng thng ng, rung
nh, ht v mt nhai
- Mt nhai: km kp vin bng p st vo mt rng, chi ti lui.
Dng gc lm sch li
Lau kh ming
Thoa vaseline ln mi nu mi kh
10
Tng cng
Tng s im t c
230
Thang im
0
CU HI LNG GI
Cu hi ngn
1. K bn hnh thc v sinh c nhn cho ngi bnh
2. K cc bin php phng nga stress
3. Nu cc yu cu gip n ngon ming
4. Nu 3 trng hp chm sc rng ming c bit
5. Lit k 3 mc ch tm bnh ti ging
6. Nu 3 mc ch ca gi tc ti ging
7. Lit k 3 yu cu ca v sinh qun o
8. Nu 3 yu cu ca v sinh n ung
Nu cc trng hp ch nh tm bnh ti ging
Nu nhng im cn lu tm bnh ti ging
Lit k 3 mc ch trong vic v sinh rng ming
Chn cu ng nht
24. Mc ch gi tc ti ging:
A. Lm sch tc v da u
B. Kch thch nhng hch di da u hot ng
C. Nga cc bnh v tc v da u
D. Gip ngi bnh thoi mi, d chu
E. Tt c u ng
E. Tt c u ng
D. Nng chi tc
E. Tt c u ng
C. Massage da u
D. 300C - 350C.
B. 150C - 200C.
E. 400C - 450C.
C. 240C - 250
B. Nc si ngui
C. Oxy gi
p n: 12., 13.S, 14.S, 15.S, 16.S, 17., 18.S, 19.S, 20., 21.S, 22., 23.,
24.C, 25.D, 26.C, 27.E, 28.C, 29.E
232
Bi 24
Mc tiu
1. Nu c nguyn nhn v c ch gy lot.
2. Nu cc yu t nguy c lm pht trin tnh trng lot.
3. K tn c 4 giai on ca lot t.
4. Nu cc yu t nh hng n qu trnh lnh vt lot.
1. i cng
Da ph bn ngoi c th. N l c quan ln nht ca c th c chc nng
bo v, cm gic, v iu ho. S ph v tnh trng nguyn vn ca da c th
gy tr ngi nhng chc nng quan trng ny.
D nguyn nhn gy ra vt thng l g i na th c th u p ng vi
bt c tn thng no bng mt qu trnh phc hi phc tp gi l qu trnh
lnh vt thng
2. Lot t
Lot t, i khi c gi l lot t th nm, gy ra khi lu lng mu mao
mch n da v m di da b tr ngi. Nhng vt lot ny ban u l do p lc
phn phi khng bng nhau trn nhng vng b . Do lu lng mu gim,
vic cung cp cht dinh dng v oxy cho da v cc m bn di b suy yu. Cc
t bo b cht, phn hy v hnh thnh vt lot.
Vt lot c th trn b mt, lp biu b hay lp b, c th su cc lp
m di da; chng c phn loi da theo giai on pht trin.
Lot t thng pht trin ph bin nht trn cc vng da b , ni m
trng lng c th c phn phi trn mt vng nh chm lt khng y .
Tu theo t th ca ngi bnh khi nm hay ngi m c v tr khc nhau.
Khi nm nga, im t ln nht l pha sau ca xng s, khuu tay, xng
cng, xng ct, v gt chn. Khi ngi, im t ln nht l ngi, v xng
cng. Lot t pht trin nhiu nht l vng xng cng, ct.
S to thnh lot t thng do p lc tng v s chu ng gim:
233
234
pht
4.4. Giai on 4
Vt lot giai on 4 lm mt ton b b dy ca da v c s ph hy rng
hn, m hoi t, hay tn thng phn c, xng hay cc cu trc nng (gn
235
236
Hnh 24.2. Cc v tr d b cn
237
238
239
Bi 25
Mc tiu
1. K cc mc ch ca vic chm sc v nga lot t.
2. Nu cc bin php lm tng tun hon ti ch.
3. Nu cc bin php qun l cht tit.
4. Nu cc yu cu chm sc phng nga lot t.
1. Mc ch
nga mng mc v ngn nga lot lan rng.
Gip vt lot mau lnh.
2. Ch nh
p dng cho nhng ngi bnh nm lu ti ging v c khuynh hng d
b lot do t :
240
4. Dng c
4.1. Dng c ngn nga
Thau nc m
X bng
Khn bng ln
Khn nh
Cn 700, phn talc
Vng bng
Vng hi cao su v khn ph
Nm hi, nm nc hay nm in
Dng c qun l cht tit: t vi hay giy cho c nam ln n, uridom dn
nc tiu vo ti cha (nam)
Vi tri ging (nu cn),tm nilon
4.2. Dng c iu tr
Gm cc dng c nga mng mc k trn v thm mt khay dng c thay
bng vt thng mng mc.
Cc loi dung dch st trng v thuc: theo ch th ca bc s.
5. Dn dp dng c
Mang tt c cc dng c v phng, phn loi dng c c dnh cht tit v
khng dnh cht tit.
X l cc dng c theo quy trnh kh khun v tit khun.
Lau kh v ct vo ch c hoc em tit khun nu cn.
6. Ghi h s
Tnh trng ca da, nhng pht hin mi nu c.
Tnh trng mng mc.
Loi thuc dng.
Cc iu dn d (nu c).
Tn ngi iu dng thc hin.
7. Nhng im cn lu
Nn nga mng mc hn l tr mng mc.
241
Nhng ngi bnh d b mng mc phi c nm trn nm dy 15 20cm, m hi, m nc hoc m in.
Thay i t th nm thng xuyn 2 gi/ln, ty thuc tnh trng bnh.
Massage tng tun hon ti ch, c bit l nhng vng b .
Theo di tnh trng da pht hin sm cc du hiu mng mc.
Gi cho ngi bnh c sch s, kh ro ngay mi khi d bn, m t.
Dinh dng ngi bnh: khu phn cn nhiu cht m v sinh t.
Bo v gii thch
Chm lt vng cn
10
Tng cng
Tng s im t c
242
Thang im
Ni dung
Stt
Chm lt t th u cao
Chm lt t th Sims
Chm lt t th nm nghing
Chm lt t th nm nga
Chm lt t th nm sp
243
CU HI LNG GI
Tr li cu hi ngn
1. K 4 giai on ca lot t
2. Nu cc yu t nh hng n vt lot
3. Chm sc iu dng vi ngi bnh c nguy c b lot t
4. Chm sc iu dng vi ngi bnh b lot t
Chn cu tr li ng nht
5. Cc giai on ca lot:
A. da nt phng hoi t lot
B. da hoi t nt phng lot
C. T ban hoi t nt phng lot
D. Nt phng t ban hoi t lot
E. Nt phng hoi t t ban lot
6. Nhm ngi c nguy c lot, ngoi tr:
A. Hn m
B. Chn thng ct sng
C. Bo ph
D. Gy xng i
E. Gy xng n
244
D. Tt c u ng
E. Tt c u sai
Bi 26
Mc tiu
1. K c mc ch ca k thut ra ging sau khi ngi bnh ra v.
2. Nu cc bc ca quy trnh k thut ra ging sau khi ngi bnh ra v.
3. Nu nhng yu cu ca k thut v sinh ging bnh.
1. Mc ch
Sn sng mt ging sch s, hp v sinh n ngi bnh mi.
2. Dng c
Thau nc x nc
Hai vi lau (1 lau t, 1 lau kh)
X bng
Chi nh ( qut bi)
Giy bo
Bao ng bn (nu khng c, nht vi bn vo chn ging).
3. K thut tin hnh
1. Thu dn vi ging bn, dng ngi bnh ging v bn con mang v
phng lm vic.
2. Mang dng c n bn ging, t ln bn con c lt giy bo.
3. M cc ca ca phng bnh cho thong.
4. em phi m, gi ngoi nng (nu c), hoc t tm trn 2 gh cho
ging trng.
5. Qut bi m v gi.
6. Lau gh, lau t trn xung (mt da, mt ngi, sau mt da, chn gh)
vi x phng, lau sch li vi nc, ri lau kh.
245
CU HI LNG GI
1. Mc ch ra ging sau khi ngi bnh ra vin l:
A. ging bnh p mt
D. Ch c B v C ng
E. Tt c u ng
D. 7h
B. 3h
E. 10h
C. 5h
3. Khi ra ging iu dng cn ch :
A. Ra thn ging trc tin
C. Ch cn ra vi nc x phng
B. Ch ra vi nc sch
246
247
Bi 27
Mc tiu
1. K 3 mc ch ca vic tri ging i ngi bnh.
2. Nu cc bc ca quy trnh k thut tri ging i ngi bnh.
3. Nu cc yu cu ca k thut chun b ging i ngi bnh.
1. Mc ch
c ging sch s, tin nghi v sn sng n ngi bnh mi.
phng bnh c gn gng p mt.
To nim tin cho ngi bnh v vic chm sc v iu tr.
2. Dng c
2.1. Vi mt tm vi
1 vi tri ging (b tri xp ra ngoi)
1 gi
1 o gi
Tm cao su v vi ph (nu cn)
2.2. Vi 2 tm vi
1 tm vi tri ging (b tri xp ra ngoi)
1 tm cao su v vi ph
1 tm vi p (b phi xp ra ngoi)
1 gi v 1 o gi
3. Nhng im cn lu
Sp xp cc dng c theo th t b tri ra ngoi.
Trnh di chuyn nhiu ln, hon tt mt bn ri tip bn kia.
Bc 2 u m ri mi c lm gc (ging 1 vi tri).
248
Stt
Thang im
0
Xp r qut na vi tri
Bc 2 u m
Lm gc 2 u m
10
Thay o gi
11
Sp xp li bn gh
Tng cng
Tng s im t c
249
Stt
Thang im
0
Xp r qut na vi tri
Bc u m
Lm gc u m
10
11
12
Xp r qut na vi p v bn kia
13
14
15
16
Thay o gi
17
Ph vi p ln gi bng u m lt m vi p ngang gi
18
Sp xp li bn gh
Tng cng
Tng s im t c
250
Bi 28
Mc tiu
1. K 3 mc ch ca vic thay ging c ngi bnh nm.
2. Nu cc bc ca quy trnh k thut thay ging c ngi bnh nm.
3. Nu nhng yu cu ca k thut thay ging c ngi bnh nm.
1. Mc ch
ch nm ngi bnh sch s v tin nghi.
Phng nga lot ging (i vi ngi bnh nm lu mt ch).
Gi cho mi trng khoa phng c sch s.
2. Dng c
2.1. Vi mt tm vi
1 vi tri ging (b tri xp ra ngoi)
1 bao ng bn (nu c)
1 o gi
Tm cao su v vi ph (nu cn)
2.2. Vi 2 tm vi
1 tm vi tri ging (b tri xp ra ngoi)
1 tm cao su v vi ph
1 tm vi p (b phi xp ra ngoi)
1 o gi
1 bao ng bn (nu c)
3. Nhng iu cn lu
Sp xp cc th t b sng ra ngoi.
Xoay tr ngi bnh an ton (nm nga hoc nm nghing mt bn ging).
251
Ni dung
Thang im
0
Bc 2 u m
Lm gc 2 u m
10
Tn vi d t gia ging ra 2 u
11
12
13
14
Thay o gi
15
Sp xp li bn gh, t u ging
16
17
Dn dp dng c
Tng cng
Tng s im t c
252
Ni dung
Thang im
0
1
253
Bc u m
Lm gc u m
10
Tn vi d t u n chn ging
11
12
13
14
15
Tho vi bn
16
17
18
19
20
21
22
Thay o gi
23
Sp xp li bn gh, t u ging
24
25
Dn dp dng c
Tng cng
Tng s im t c
254
Bi 29
Mc tiu
1. K 3 mc ch ca vic chun b ging i ngi bnh sau gii phu.
2. Nu c cc bc ca quy trnh k thut chun b ging i ngi bnh sau
gii phu.
3. Nu c cc yu cu ca k thut chun b ging i ngi bnh sau gii
phu.
1. Mc ch
sn sng n ngi bnh sau gii phu.
Cung cp nhng dng c tin nghi v an ton ph hp vi vic theo di
ngi bnh sau khi chp thuc m
2. Dng c
1 vi tri ging (b tri xp ra ngoi)
2 tm cao su
2 vi ph cao su
1 vi p (b mt xp ra ngoi)
1 mn
1 vi ph mn (b tri xp ra ngoi)
1 gi v 1 o gi
Qun o ngi bnh
1 mm trong c:
+ My o huyt p
+ ng nghe
+ Bn ht u, vi tha, que li
255
My ht m (nn c sn tri)
Bnh oxy
1 hay nhiu ti nc nng
3. Nhng im cn lu
Sp xp cc dng c theo th t b sng ra ngoi.
Trnh di chuyn nhiu ln, hon tt mt bn ri tip bn kia.
Bc 2 u m ri mi c lm gc (ging 1 vi tri).
Ko tht thng vi trc khi tn su vo phn di ca m.
Khi thc hin phn di thp, iu dng nn cong u gi v gi lng
lun thng.
Ni dung
Thang im
0
Mm dng c gm:
+ Vi tha
+ Cy li
+ Bn ht u
+ My o huyt p
+
+
ng nghe
Ti nc nng
My ht m sn sng s dng
H thng oxy
Tng cng
Tng s im t dc
256
Ni dung
Thang
im
0
Bc u m
Lm gc u m
Tn vi d t u n chn ging
10
11
12
Bc u nm, lm gc
13
14
Bc u nm, lm gc
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
257
26
27
Tn vi d di nm chn ging lm 1 np v lm gc
Tng cng
Tng s im t c
CU HI LNG GI
Chn cu ng nht
1. Mc ch ca vic tri ging i bnh:
A.
B.
C.
D.
Nga lot
E.
A, B, C ng
2. Khi lm ging ta cn lu :
A.
em tt c dng c n ging
B.
C.
D.
Bc u trn m, lm gc ri n u di ca m
E.
Khi thc hin phn di thp iu dng nn khom ngi thp xung
B.
C.
D.
E.
258
p n: 1.E, 2.C, 3.C, 4.D, 5., 6., 7., 8.S, 9., 10..
259
Bi 30
HN CH C NG
Mc tiu
1. K cc mc ch ca vic hn ch c ng.
2. Nu cc bc ca quy trnh k thut hn ch c ng cho tng tnh trng ngi bnh.
3. Nu cc yu cu trong k thut hn ch c ng ca ngi bnh.
1. Mc ch
em li s an ton cho ngi bnh v nhng ngi xung quanh
2. Ch nh
260
Thanh ging
Tm vn
Gh
Vi tri ging
Gi
Bng vi
Bng cun
Khn nh
Np gi yn tay
5. K thut tin hnh
5.1. Trnh ngi bnh ln ng ra khi ging
261
7. Ghi vo h s
Tnh trng ngi bnh trc v sau khi hn ch
8. Nhng im cn lu
Nn gii thch cho ngi bnh hoc ngi nh hiu r mc ch v cch
thc hin, dn d nhng iu cn thit.
Ch hn ch c ng khi tht cn thit.
Ngng hn ch ngay khi khng cn thit v k thut trn c th nh
hng ln tm l ngi bnh v thn nhn.
CU HI LNG GI
Chn cu tr li ng nht
1. Mc ch hn ch c ng:
A. Ngi bnh c thoi mi, d chu
B. Ngi nh an tm
C. Ngi bnh c gim au
D. Sau khi phu thut cn m
E. em li s an ton cho ngi bnh v nhng ngi xung quanh
2. Ch nh hn ch c ng:
A. Qu gi, tr con
B. Sau phu thut cn m
C. Gii phu thm m, nhng bnh v da
D. M sng, chn thng u
E. Tt c u ng
262
p n: 1.E, 2.E, 3., 4.S, 5.S, 6., 7., 8.S, 9., 10S.
263
Bi 31
CC T TH NGH NGI
V TR LIU THNG THNG
Mc tiu
1. K cc mc ch ca t th ngh ngi v tr liu thng thng.
2. Nu cc bc ca quy trnh k thut t ngi bnh t th ngh ngi v tr
liu thng thng cho tng trng hp bnh.
3. Nu cc yu cu ca k thut t ngi bnh t th ngh ngi v tr liu.
1. Mc ch
Trnh bin chng: sng phi, mu phi, tt mch, bin chng thn
To iu kin thoi mi cho ngi bnh, gip ngi bnh nhanh chng
c bnh phc. Nga bin dng c th.
2. Nhn nh ngi bnh
Tnh trng tri gic: tnh, hn m
Bnh l km theo: lit, chn thng ct sng, vt thng vng lng, kh
th, tim mch
Tng trng gy, trung bnh hay bo ph.
3. Dng c
Gi c, gi cng, gi mm.
Bn n c nhn (nu c).
Vng cao su, hp k chn.
Gi g hoc gh.
4. Tin trnh k thut
4.1. T th nm nga thng
4.1.1. Ch nh
T th tr liu: sau ngt chong, sau xut huyt, bi lit.
264
4.1.2. Chng ch nh
Hn m
Nn nhiu
4.1.3. K thut
Ngi bnh nm thng lng, chn
dui thng, u c gi hoc khng gi, bn
chn c gi thng gc vi cng chn.
4.1.4. Cch k gi
T th ngh ngi
+ Lt gi u, c (gi mm)
+ Ni tht lng (nu ngi bnh gy)
+ Kheo chn
Ngi bnh lit
+ Cho ngi bnh nm gi c u v vai
+ Lt vng cao su c ph vi di mng
+ Chm gi di chn
+ t gi di dc theo 2 bn chn
+ Dng hp g ( bao cho m), bn chn thng gc vi cng chn
+ Lt 2 gi di 2 cnh tay ngi bnh
+ Gi ngn tay ngi bnh hi co li bng cch cho ngi bnh nm gi
cun bng
+ Dng vng gn lt gt chn hay cho gt chn l ra ngoi m m
4.2. T th nm nga u thp
4.2.1. Ch nh
phng ngt chong
Ngt chong (ngi bnh nm
trong thi gian ngn)
Sau khi chc d ty sng
Ko xng trong trng hp
gy xng chn
Hnh 31.2. T th nm nga u thp
265
4.2.2. K thut
Nm u khng gi, thn mnh thng trn ging.
Chn ging c quay hoc k cao ty theo ch nh ca bc s.
Cn gi m ngi bnh bng mn.
4.3. T th nm u hi cao
4.3.1. Ch nh
Bnh h h hp, tim, gan
Dng bnh ngi gi
4.3.2. Chng ch nh
Ri lon v nut
Hn m, sau gy m
4.3.3. K thut:
Quay u ging, chm gi cho ngi bnh nm nga u cao 15 - 30
Chm gi khuu chn
Dng 2 gi 2 tay
4.4. T th na nm na ngi
4.4.1. Ch nh
Kh th trong cc bnh h hp,
suyn, vim phi, kh ph thng.
Bnh tim.
Sau mt s phu thut bng
(nu c ng dn lu, cho ngi bnh
nm nghing v pha ng).
Thi k dng bnh, nht l
i vi ngi ln tui.
4.4.2. K thut
Quay u ging ln cao 45
Quay chn ging ln cao trn gi ngi bnh khi tut
Gi lng ngi bnh thng
4.4.3. Cch k gi:
Cho ngi bnh nm gi c u v vai.
Lt vng cao su di mng nu cn.
266
Hnh 31.4. T th nm sp
267
+ Sa li gi bng.
+ Chm gi t pha di u gi n c chn.
4.6. T th nm nghing sang phi hoc tri
4.6.1. Ch nh
Ngh ngi
Thm khm hu mn, o nhit hu mn
Tht tho
4.6.2. K thut
Ngi bnh nm nghing sang phi hoc tri, u c gi hoc khng, chn
trn co nhiu, chn di hi co hoc dui thng.
4.6.3. Cch lt ngi bnh nm nghing
*
Cch 1:
Cho ngi bnh nm mt bn ging.
iu dng ng v pha sp lt ngi bnh.
Tay gn ngi bnh dang xa thn mnh, tay xa trn bng.
Chn xa tro ln chn gn.
iu dng mt tay vai, mt tay mng lt ngi bnh v pha mnh ng.
Cch 2: iu dng t:
iu dng lun cnh tay di mnh ngi bnh, mt tay qua ti vai bn
kia, mt tay qua mng ko ngi bnh v pha iu dng, nh nhng lt ngi
bnh qua bn kia.
Cch k gi:
+ Chm gi di u, c, vai.
+ Cho ngi bnh m gi.
+ Chm gi sau lng.
268
em m ln:
CU HI LNG GI
Chn cu tr li ng nht
1. Cho ngi bnh nm t th nga thng trong trng hp:
A.
D. Nn ma nhiu
E. Hn m su
269
D. Ngi bnh nn
E. B, C, D u ng
D. Du hiu sinh tn
E. Tt c u ng
C. Cc bnh l i km
Bi 32
CC T TH KHM BNH
Mc tiu
1. K cc mc ch ca t th khm v tr liu thng thng.
2. Nu cc p dng ca t th khm v tr liu thng thng cho tng trng hp
bnh.
3. Nu cc yu cu ca k thut t ngi bnh cc t th khm v tr liu.
1. Mc ch
To iu kin thun li cho bc s khm bnh.
Gip ngi bnh c thoi mi tin nghi khi khm.
2. Nhn nh ngi bnh
Tnh trng tri gic: tnh, hn m
Bnh l km theo: lit, chn thng ct sng, vt thng vng lng, kh
th, tim mch
Tng trng gy, trung bnh hay bo ph.
3. Dng c
271
ng nghe, my o huyt p.
4. K thut tin hnh
4.1. Bo v gii thch cho ngi bnh bit vic sp lm
4.2. t ngi bnh nm t th thch hp
4.3. Che bnh phong cho kn o
4.3.1. T th nm nga: dng khm tng qut, khm ngc, bng, chn
a. p mn cho ngi bnh c m p
v kn o
b. B hn qun o ra (nu cn)
c. t ngi bnh nm nga, u c gi
d. Hai tay xui theo thn mnh hoc
trn ngc
e. Hai chn chn thng hoc co li
Hnh 32.1. T th nm nga
272
e. t hai chn ngi bnh co st bng v dang rng ra, mng st cnh
ging (nu nm trn bn khm, t mng ngi bnh st cnh bn v
2 bn chn trn gi ).
Hnh 32.5. T th nm sp
273
Hnh 32.7. T th
ng
V tr v t th khm.
Cc mu th (nu c).
Phn ng ca ngi bnh (nu c).
Tn bc s khm bnh.
Tn iu dng ph t.
7. Nhng im cn lu
Chun b h s v dng c y trc khi khm.
Vng khm phi c chun b tt.
Lun trn an ngi bnh, gi cho ngi bnh c kn o, m p trong
khi khm.
Gip ngi bnh mc li qun o mt cch thoi mi sau khi khm.
Nu c gi cht tit i xt nghim nh ghi vo h s.
CU HI LNG GI
Chn cu tr li ng nht
1. Chun b t th khm bnh cho ngi bnh vi mc ch l:
A. To thun li cho thy thuc khi khm bnh
B. Gip ngi bnh tin nghi, thoi mi trong lc khm
C. Gip thn nhn ngi bnh yn tm
D. Tit kim thi gian cho bc s v iu dng
274
E. A v B ng
2. Chun b ngi bnh trc khi khm ta cn, ngoi tr:
A. Bo v gii thch cho ngi bnh bit vic sp lm
B. Che bnh phong cho kn o
C. Chun b y dng c trc khi khm
D. Bo v gii thch, che bnh phong cho kn, ng thi chun b y
dng c trc khi khm
E.
D. Khm c t cung
p n: 1.E, 2.E ,3.C, 4.C, 5.E, 6.S, 7., 8., 9., 10..
275
Bi 33
Mc tiu
1. K cc mc ch ca vic gip ngi bnh ngi dy v ra khi ging
ln u.
2. Nu cc bc ca quy trnh k thut gip ngi bnh ngi dy v ra khi
ging ln u.
3. Nu nhng yu cu ca k thut gip ngi bnh ngi dy v ra khi ging
ln u.
1. Mc ch
Gip mu lu thng iu ha trong c th.
Nga nhng bin chng: mu phi, tc mch, bin dng c th, mng mc.
em li s thoi mi cho ngi bnh v gip ngi bnh chng hi phc
2. Ch nh
Phi c ch th ca bc s v c th gp nguy him khi ngi bnh tr dy
ln u: ri lon tun hon, chng mt, huyt p h, ngt
276
Giy, dp, v, o m.
Bng bng (nu cn).
Gi, mn.
5. K thut tin hnh
Xem h s, quan st tnh trng ngi bnh bit chc ngi bnh ra khi
ging c.
Bo v gii thch cho ngi bnh bit li ch ca vic ny.
t bc tam cp v giy dp ngay ch bc xung, gh t ch thun
tin cho ngi bnh.
Cho ngi bnh nm st cnh ging.
iu dng ng i din vi ngi bnh, lun tay phi qua nch phi
ngi bnh (nu iu dng ng bn tri th ngc li).
Tay phi ngi bnh nm vai phi iu dng.
Tay tri iu dng c v vai tri ngi bnh, cho ngi bnh ngi dy
nh nhng.
Mt tay iu dng di khuu chn, mt tay vai, xoay nh nhng
ngi bnh v cho thng 2 chn xung ging.
Quan st sc din, m mch, hi ngi bnh.
Mc o m, mang v (nu cn).
iu dng ng trc ngi bnh, mt chn trc, mt chn sau, hai tay
xc nch ngi bnh, ngi bnh hai tay chu ln vai ca iu dng, iu
dng hi nhn mnh xung a ngi bnh ra khi ging, xoay ngi li
t ngi bnh xung gh.
Cho ngi bnh ngi thoi mi, chi tc gn gng.
iu dng sa son ging li.
ngi bnh ng ln, tay tri iu dng xc nch tri ngi bnh, tay
phi lun qua hng, du ngi bnh i.
Sau khi i xong, a ngi bnh v ging, cho ngi bnh nm thoi mi.
Quan st li tnh trng ngi bnh.
6. Dn dp dng c
Thu dn dng c v phng lm vic
7. Ghi vo h s
Tnh trng ngi bnh trc v sau khi ra khi ging.
277
CU HI LNG GI
Tr li cu hi ngn
1. K 3 mc ch gip ngi bnh ngi dy v ra khi ging
2. Nu nhng nhn nh trn ngi bnh khi thc hin k thut gip ngi
bnh ngi dy v ra khi ging ln u.
3. Nu nhng im cn lu khi gip ngi bnh ngi dy v ra khi ging
278
Bi 34
CCH DI CHUYN
T GING QUA CNG XE LN
Mc tiu
1. K cc mc ch ca cch di chuyn t ging qua cng - xe ln.
2. Nu cc bc ca quy trnh k thut di chuyn ngi bnh t ging qua cng
xe ln.
3. Nu cc yu cu ca k thut di chuyn ngi bnh t ging qua cng xe ln.
1. Mc ch
Di chuyn ngi bnh c an ton.
2. Ch nh
Tt c ngi bnh nng khng th t di chuyn (ngi bnh chuyn tri,
ngi gi).
Ngi bnh i gii tr (i vi ngi bnh b lit 2 chn, gy chn).
3. Dng c
Cng y hoc cng khing tay
Xe ln tay
Gi, mn
4. K thut tin hnh
4.1. Cch di chuyn ngi bnh t ging qua cng y
t cng song song cch ging t nht 1m hoc t thng gc vi chn
ging hoc u ging v ngc u vi ngi bnh.
4.1.1. Cch ngi bnh vi mt ngi iu dng (hnh 34.1)
Kho cc bnh xe v ging li cn thn.
279
280
Hai hoc 3 nhn vin ng st ging cng pha vi ngi khing cng,
nng ngi bnh ln khi mt ging, cng lui v pha sau, cch ngi bnh
ging nh trn.
Hai ngi khing cng nhanh nhn a cng ra ngi bnh.
C 3 ngi khing nh nhng t ngi bnh xung cng.
4.3. Cch ngi bnh t cng qua ging l ng tc ngc li
4.4. Cch ngi bnh t ging qua xe ln tay (hnh 34.3)
Xe ln tay t cch chn ging 1m v
mt xe hng v pha u ging
4.4.1. Cch ngi bnh vi 1 ngi (hnh
34.4).
Kho bnh xe li, gi bn p ln.
iu dng ngi bnh ngi ln v m
ngi bnh nh nhng t xung xe ln, h bn
p xung cho ngi bnh chn.
4.4.2.Cch ngi bnh vi 2 ngi (hnh
34.5)
281
CU HI LNG GI
Chn cu tr li ng nht
1. Mc ch ca cch di chuyn t ging qua cng xe ln:
A. chuyn tri cho ngi bnh
B. a ngi bnh (lit, gy chn) i gii tr, lm xt nghim
C. p dng cho ngi bnh c an ton
D. Tt c u ng
2. Khi di chuyn ngi bnh cn lu :
A. Di chuyn cng nhanh cng tt
B. Gi an ton cho ngi bnh an ton v mi mt
C. Trng hp ngi bnh nng k th iu dng pha u trc ri
n chn
D. iu dng phi ng bn tri ngi bnh
E. Tt c u ng
p n: 1.D, 2.B, 3., 4., 5.S, 6.S, 7., 8.S, 9.S, 10..
283