UNIVERSITETI SHTETROR I TETOVS

FAKULTETI I SHKENCAVE MATEMATIKO-NATYRORE

Tema: Materialet e zgjuara apo intelegjente

Kandidati:
Fatlum Rushiti

Mentori:
Mr.Sc.Ramadan Ailiti

Hyrje
Materialet zgjuara apo inteligjente jan materiale t cilat kan aftsi
dhe veti t jashtzakonshme, jan t shpejt pr t'iu prgjigjur
stimujve t ndryshm dhe ndryshimeve t mjedisit.

Materiale intelegjentet emrtohen si materiale intelegjente edhe n

baz t prmasave t tyre.

Materialet intelegjente mund t funksionojn n dy mnyra, n

mnyr statike kur nuk i ndryshojn vetit e tyre dhe dinamike kur i
ndryshojn vetit gjat ndonj stimulimi apo ngacmimi nga jasht.

1.1.Specifikat e materialeve intelegjente

Materialet intelegjente dallojn nga materialet e rndomta n
baz t shum specifikave apo vetive q posedojn, si pr
shembull:
Vetit teknike: rrjedhja plastike, sforcimi dhe forcimi i
materialeve; si dhe vetit fizike karakteristike t cilat jan
toleranca e dmtimit si dhe toleranca elektrike, nxehtsia dhe
rezistenca
ndaj zjarrit. aftsia pr saldim, prpunimi teknik,
Vetit teknologjike:
niveli i papunueshmris, punueshmris, automatizmi dhe
riparimi i kapaciteteve.
Kriteret ekonomike: materialet e paprpunuara dhe koston e
prodhimit, shpenzimet e furnizimit dhe disponueshmris.
Karakteristikat e mjedisit: Helmueshmria dhe
ndotja.
Kriteret e zhvillimit t qndrueshm:
riprdorimin dhe kapacitetet e riciklimit.

Nnkupton

1.2. Klasifikimi i materialeve intelegjente

Materialet intelegjente klasifikohen n kategori t ndryshme
duke u bazuar n vetit fizike t tyre, vetit kimike, prbrjen e
materialit, reagimin ndaj mjedisit t jashtm, aplikimin
industrial dhe disponueshmrin. Materialet intelegjente
kan aplikime t ndryshme n fusha t ndryshme shkencore
dhe industriale.
Materialet piezoelektrike
Aliazhet form regjistruese
Materialet elektrostriktike dhe magnetostriktike
Lngjet intelegjente

1.2.1 Materialet piezoelektrike

Natyra e materialeve piezoelektrike sht ngusht e lidhur
me cilsit e dipolit elektrik.
Arsyeja pse nj material piezoelektrik prodhon nj
tension sht forca e zbatuar gjat zgjatjes apo
ngjeshjes s tij. N kt rast struktura kristalore e
materialit rregullohet dhe kjo ndryshon polaritetin e
dipolit elektrik .

Efekti piezoelektrik pr her t par u zbulua tek kuarci

dhe tek shum kristale t ndryshme t atilla si turmalina.
N ditt e sodit si material piezoelektrik m i prdorur
sht qeramika e cila prbhet nga bakri, plumbi, titani
dhe zinkroniumi

Zbatimet e materialeve piezoelektrike

1.2.2. Aliazhet form regjistruese

Aliazhet form regjistruese jan kombinim i dy ose m
shum metaleve. Ato jan materiale intelegjente me disa
veti t veanta t cilt mbajn mend formn dhe madhsin
e tyre pasi mbi to t veprohet me nj rritje t mjaftueshme
t temperaturs.

Aliazhet form regjistruese kan dy faza t stabilitetit:

faza e temperaturave t larta e quajtur faza austenite (sht
emruar n baz t mbiemrit t metalurgut anglez William
Chandler Austen)
faza e temperaturave t ulta e quajtur faza martensite (sht
emruar n baz t mbiemrit t metalografit gjerman Adolf
Martens)

Katr temperaturat kritke karakteristike

Efekti i memorizimit dy-kahsh dhe nj-kahsh

Zbatimi i aliazheve form regjistruese

Prfundim

Zbulimi i shum materialeve intelegjente ka shkatuar nj

evulocion t veant n shkencn bashkohore. Ky zbulim ka
br nj ndryshimm t madh n teknologjit ushtarake,
materialet ndrtimore, paisjet medicinale etj.
Zbulimi i materialeve intelegjente ka lehtsur tej mase
jetn e njeriut dhe veprimtarin e tij.

Pyetje ?!

Falemindrit pr kohn
q harxhuat gjat
ndgjimit !