Ata Të Cilët I Shfrytëzojnë Të Gjitha Kënaqësitë e Tyre Në Këtë Jetë. Albanian (Shqip)

B
ota sht e mbushur me bekime t panumrta, por shum njerz as q jan

n dijeni t tyre. T varrosur n dhimbjet dhe ankthet e tyre, ata nuk mund
t shohin bukurit p rreth tyre ose t marrin knaqsi nga gjrat q ata
prjetojn. N qoft se ju i pyesni, ata do t thon se jeta sht nj luft e vshtir, nj
pjerrsi e madhe, ata jan t mrzitur dhe rraskapitur me jetn. Ata vazhdimisht
ankohen se nuk gjejn ndonj knaqsi n t, se ata duan t vdesin n mnyr q t
shptojn. Disa madje shkojn aq larg sa kryejn vetvrasje.
Por jeta nuk duhet t jet n kt mnyr. Sigurisht, jeta sht krijuar me sprova,
me t meta dhe kufizime. Por mnyra pr t'i prballur kto nuk sht q t luftojn
me jetn, prkundrazi, zgjidhja qndron n t besuarit n Allahun.
Ky libr prpiqet t tregoj mundimin, humbjen, dhe ankthin q rrjedhin nga t
jetuarit larg nga feja, njerzit tregojn gjendjen n t cilat ata kan rn,duke i informuar ata se si t mbajn bekimet e t mirat e tyre n kt bot, dhe pr t shptuar
veten nga dhembjet e q ata do t vuajn n botn tjetr. Prve ksaj, ne do t donim
q t gjith njerzit t kuptojn se kjo jet sht e mbushur me mira dhe gjra t tjera
t kndshme q njerzit mund t gzojn, me kusht q ata t besojn n Allahun. Dhe
s fundi, ky libr fton t gjith q t ndjekin rrugn e Tij, t jetojn sipas Kur'anit,
dhe t jetojn nj jet me besim.
RRETH AUTORIT
Adnan Oktar, i cili shkruan nn pseudonim Harun Jahja, ka
lindur n Ankara n vitin 1956. Q nga viti 1980, autori ka botuar
shum libra mbi shtjet lidhur me besimin, shkencn dhe politikn. Ai sht i njohur si autor i veprave t rndsishme t njohura
pr demaskimin e mashtrimit t evolucionistve, pretendimet e tyre
t pavlefshme, dhe lidhjeve t errta n mes t Darvinizmit dhe ideologjive t tilla t prgjakshme si fashizmi dhe komunizmi.
T gjitha veprat e autorit kan nj qllim t vetm, t prcjellin
mesazhin e Kur'anit, t inkurajojn lexuesit t marrin n konsiderat besimin baz lidhur me shtje t tilla si ekzistenca e Zotit,
unitetit dhe botn tjetr, dhe pr t ekspozuar e vn n dukje themelet e sistemeve t dobta
dhe t ideologjive oroditse jofetare. M shum se 300 veprat e tij, t prkthyera n 72 gjuh t
ndryshme, gzojn dhe kan nj rrjet t gjer lexuesish n t gjith botn.
Me vullnetin e Zotit, librat e Harun Jahja do t jet nj mjet prmes t cilit njerzit n
shekullin njzet e nj do t arrijn paqen, drejtsin, dhe lumturin e premtuar n Kuran.
Dy fjal rreth autorit dhe veprave t tij

I njohur me emrin HARUN JAHJA, Adnan Oktar, u lind n
Ankara n vitin 1956. Pasi kreu studimet fillore dhe t mesme
n Ankara, ai studioi pr arte n Universitetin Mimar Sinan n
Stamboll dhe filozofi n universitetin e Stambollit. Q nga viti
1980, ai ka botuar mjaft libra n lidhje me shtje politike,
shkencore, dhe fetare. Harun Jahja sht njohur mir si autor i
veprave t rndsishme, t cilat zbulojn mashtrimin e
evolucionistve, pohimet e tyre t pavrteta dhe lidhjet e errta
midis Darvinizmit dhe ideologjive gjaksore, t tilla si: fashizmi
dhe komunizmi.
Veprat e Harun Jahjas, t prkthyera n 57 gjuh t ndryshme,
prbjn nj koleksion prej mse 45,000 faqesh me 30,000
ilustrime. Pseudonimi i tij sht nj ndrthurrje e emrave t Harunit
(Aaron) dhe Jahja (John), n kujtim t dy Profetve t nderuar, t
cilt luftuan kundr mohimit t besimit. Vula e Profetit n librat e tij
sht nj simbol i cili sht i lidhur me prmbajtjen e tyre. Ky simbol
paraqet Kur'anin (Shpalljen e Fundit) dhe Profetin Muhamed (paqja
dhe shptimi i Allahut qofshin mbi t), Profetin e fundit. Nn dritn e
udhzimit t Kur'anit dhe Sunnetit (tradits dhe msimeve t Profetit),
autori i ve vetes si qllim t hedh posht do ngrehin t ideologjive
q mohojn fen dhe t thot "fjaln e fundit" n mnyr q ta bj t
hesht do kundrshtim ngritur kundr fes. Ai e prdor vuln e
Profetit t fundit (paqja dhe shptimi i Allahut qofshin mbi t), i cili
arriti urtsin m t lart dhe prsosmrin morale, si nj shenj t
qllimit t tij pr t ofruar fjaln e fundit.
T gjitha veprat e Harun Jahja kan nj qllim t
prbashkt: t japin mesazhin e Kur'anit, t
inkurajojn lexuesit pr t menduar mbi shtje q
kan t bjn me besimin, si pr shembull,
ekzistenca e Allahut dhe njshmria e Tij dhe
besimi n Botn Tjetr dhe njkohsisht t
nxjerr n pah rrnjt e kalbura t sistemeve
antifetare dhe ideologjive t devijuara.
Harun Jahja gzon nj rang t gjer lexuesish n
shum vende t bots, q nga India n Amerik,
nga Anglia n Indonezi, Poloni, e deri n
Bosnj, Spanj, Brazil, Malajzi, Itali,
Franc, Bullgari, e deri n Rusi.
Disa nga librat e tij mund t gjenden n gjuhn Angleze, Frnge, Gjermane, Spanjolle,
Italiane, Portugeze, Urdu, Arabe, Shqipe, Kineze, Dhivehi (folur n ishujt Mauritius)
Ruse, Serbo-Croate (Boshnjake), Polake, Malaje, Turke, Uygur, Indoneziane, Bengali,
Daneze dhe Suedeze.
Duke qn mjaft t vlersuara n t gjith botn, kto vepra kan shrbyer pr shum
njerz si mjet pr t gjetur besimin n Zot dhe pr t arritur nj deprtim m t thell n
besimin e tyre. Menuria dhe sinqeriteti q i karakterizon librat e tij, s bashku me nj stil
t veant q sht i leht pr t'u kuptuar, ndikon drejtprdrejt doknd q i lexon. Ata q i
studiojn me kujdes kta libra, nuk mund t mbrojn m ateizmin apo ndonj ideologji
tjetr t devijuar apo filozofi materialiste, sepse kta libra karakterizohen nga nj ndikim i
shpejt, prfundime t qarta dhe jan t pakundrshtueshm. Edhe nse kta njerz do t
vazhdojn t kmbngulin n t tyren, nuk do t jet gj tjetr vese nj kmbngulje t
kot, sepse kta libra prmbysin ideologji t tilla q nga themelet. T gjitha lvizjet
bashkkohore antifetare tashm mbrohen ideologjikisht, fal librave t shkruar nga Harun
Jahja.
Kjo sht, pa dyshim, nj rezultat i urtsis dhe drits s Kur'anit. Autori n mnyr
modeste dshiron t shrbej si nj mjet n krkimin njerzor t rrugs s drejt t
Allahut. Prej botimit t ktyre materialeve nuk krkohet asnj prfitim material.
Ata njerz q inkurajojn t tjert pr t lexuar kto libra, pr t hapur mendjet dhe zemrat
e tyre dhe pr t'i udhzuar ata t bhen robr t devotshm t Allahut, kryejn nj shrbim
t pamuar.
Njkohsisht, do t ishte nj humbje kohe dhe energjie pr t reklamua libra t tjer, t
cilt krijojn oroditje n mendjet e njerzve, i shpien ata n kaos ideologjik dhe q nuk
kan nj ndikim t fort dhe preiz n largimin e dyshimit prej mendjeve t njerzve, si
sht vrtetuar nga prvoja e prparshme. Pr librat q jan shkruar vetm e vetm pr t
nxjerr n pah fuqin letrare t shkrimtarit se sa qllimin fisnik pr t'i shptuar njerzit
nga mungesa e besimit sht e pamundur q t ken nj ndikim kaq t madh. Ata q e
ven n dyshim kt mund t shohin qart se qllimi i vetm i librave t Harun Jahjas
sht t mposht mosbesimin dhe, njkohsisht, t prhap vlerat morale t Kur'anit.
Suksesi dhe ndikimi i ktij shrbimi shfaqen qart n bindjen e lexuesve.
Nj gj duhet t mbahet parasysh: Arsyeja kryesore pr vazhdimin e mizoris, konflikteve
dhe telasheve t tjera q po prjetojn shumica e njerzve sot sht mbizotrimi ideologjik
i mosbesimit. Ksaj mund t'i jepet fund vetm me mposhtjen ideologjike t tij dhe,
njkohsisht, duke transmetuar mrekullit e krijimit dhe moralin e Kur'anit, n mnyr q
njerzit t jetojn sipas tij. Duke patur parasysh gjendjen e bots sot, q po precipiton n
nj spirale dhune, korrupsioni dhe lufte, sht e qart se ky shrbim duhet t jepet shpejt
dhe n mnyr t suksesshme, prndryshe, do t jet tepr von.
N kt drejtim, librat e Harun Jahjas marrin nj rol udhheqs. Me lejen e Allahut, kto
libra do t jen nj mjet, nprmjet t cilit njerzit n shekullin e XXI do t gjejn

paqen, drejtsin, dhe lumturin e premtuar n Kur'an.
Pr lexuesin
T gjith librat e Harun Jahjas shpjegojn tema q kan lidhje me
besimin nn dritn e vargjeve kuranore dhe i ftojn lexuesit t msojn fjalt
e Allahut dhe t jetojn n prputhje me to. T gjitha shtjet n lidhje me
ajetet kuranore jan shpjeguar n mnyr q t mos lihet vend pr dyshim
apo pr pyetje n mendjen e lexuesit. Stili i thjesht dhe i rrjedhshm i
librave bn t mundur q do njeri i fardo moshe qoft dhe i fardo grupi
shoqror t'i kuptoj ata me lehtsi. Fal shpalosjes s tyre mbreslnse dhe
t ndritshme, ata mund t lexohen me nj frym. Madje, edhe ata njerz q
e refuzojn besimin ndikohen nga faktet q dokumentojn kta libra dhe
nuk mund t hedhin posht vrtetsin e prmbajtjes s tyre.
Ky libr, po ashtu, t gjith librat e Harun Jahja mund t lexohen vetm
ose t diskutohen n grup. Lexuesit e etur pr t prfituar nga librat do t
zbulojn se diskutimi sht mjaft i dobishm dhe u mundson atyre t
shkmbejn mendimet dhe prvojn e tyre me t tjert.
Nj shrbim i madh pr Islamin do t ishte ndihma n botimin dhe
leximin e ktyre librave shkruar vetm pr hir t Allahut. T gjith librat e
Harun Jahjas jan jashtzakonisht binds. Pr kt arsye, pr t'ia
komunikuar t tjerve fen e vrtet, nj nga mnyrat m t dobishme do t
ishte nxitja pr t lexuar kta libra.
Shpresojm se, lexuesi do t'i hedh nj sy prmbledhjeve t librave t
tjer t autorit, t cilat jan vendosur n pjesn e pasme t ktij libri. Lnda
e tij e pasur n shtjet e besimit sht mjaft e dobishme dhe t sjell knaqsi
n lexim.
N kta libra, ndryshe nga librat e tjer, jan mnjanuar trsisht
pikpamjet personale t autorit, shpjegimet e bazuara n burime t
dyshimta, stile q nuk i kushtojn kujdesin e duhur temave fetare, dhe as
argumente t pashpres apo pesimist, t cilt krijojn dyshime n mendjen
e lexuesit dhe mosbesim n zemrat e tyre.
PRMBAJTJA
Parathnie .............................................................................. 8
Ata t cilt shijojn t gjitha knaqsit e tyre n
kt jet .................................................................................. 11
Besimi sht mnyra e vetme pr ti
shijuar begatit ...................................................................... 18
Knaqsit e ksaj bote t humbura
nga pabesimtart.................................................................... 21
sht e mundshme ti kthejm kto knaqsi t
humbura ................................................................................ 91
Vdekja: Momenti kur mbarojn t gjitha
knaqsit e ksaj bote .......................................................... 96
Begatit e humbura n botn e ardhshme .......................... 100
Prfundim .............................................................................. 107
Mashtrimi i evolucionit ........................................................ 110
Parathnie
ota sht e mbushur me begati t panumrta, por shum

njerz bile as q jan n dijeni pr to. T thelluar n
dhimbjet dhe ankthet e tyre ata nuk mund ta shohin
bukurin prreth tyre ose ti plqejn gjrat q i prjetojn. Sikur

ti pyesje, ata do t thonin se jeta sht nj betej e vshtir n nj
shpat (breg) t rrpirt, pr ka edhe jan t mrzitur dhe t
lodhur nga ajo (jeta). Ata vazhdimisht ankohen se nuk gjejn m
knaqsi dhe se dshirojn t vdesin pr t ikur nga ajo. Disa prej
tyre e teprojn aq shum sa q tentojn t bjn vetvrasje. Por,
jeta nuk duhet t jet kshtu. Natyrisht, ka qen e krijuar se
bashku me shum paprsosmri dhe kufizime. Por mnyra pr ti
prballuar ato nuk sht beteja me jetn, zgjedhja m tepr
qndron n besimin n Allah-un, kshtu:
Kush bn vepr t mir, qoft mashkull ose femr, e duke
qen besimtar, Ne do ti japim atij jet t mir (n kt bot),
e (n botn tjetr) do tu japim shprblimin m t mir pr
veprat e tyre. ( Surja An Nahl: 97)
Harun Jahja (Adnan Oktar)
Bota, s bashku me paprsosmrit e saj, sht e mbushur me

begati t panumrta. Dhe pr ata q botn e shohin me sy t
besimit, begatit e saj shpirtrore dhe materiale jan t
vazhdueshme (pa fund). Si rezultat, ata nxjerrin nj knaqsi t
thell, duke qen n gjendje t shohin mirsit dhe bukurin n
cdo vend dhe n do situat.
Shum njerz t cilt jetojn pavarsisht nga Allahu, kurr as
q kan dgjuar pr kto knaqsi, pasi q shpirti i tyre i rebeluar
ka br q ata qysh moti t harxhojn fardo t mire q mund t
gjejn n begatit e tyre. N munges t besimit ata shpenzojn
at q mbetet nga jetrat e tyre si,, shpirtra t humbur. Jtrat
e tyre dominohen nga lodhja, mrzia, zbrazsia (boshllku) dhe
dshira e paplotsuar. Koha kalon, por edhe n oft se ata do
tmund ti shihnin gjrat e mira t panumrta rreth tyre, nuk do t
ishin n gjendje t arrinin ndonj knaqsi t vrtet n to. Pr m
tepr, ankthet (shqetsimet) q ata prjetojn nuk jan t
kufizuara n jetn e tyre n kt bot. Allahu thot se ata q prishin
kot qejfet e ksaj bote do tu hjeket e drejta (privohen) n to
prjetsisht n jetn e prtejme (botn tjetr).
E n ditn kur ata q nuk besuan paraqiten pran zjarrit (e
u thon): Ju i shfryzuat t mirat n jetn e dynjas dhe i
prjetuat ato, e sot, pr shkak se keni br mendjemadhsi n
tok pa t drejt dhe pr shkak se nuk respektuat urdhrat e
Zotit, do t shprbleheni me dnim nnmues. (Surja Al
Ahkaf-ajeti 20)
Por askush nuk kishte dashur t jet n nj gjendje t till ose

t marr nj shprblim t till n cilndo bot. Prkundrazi,
gjithkush do t donte ti prjetonte knaqsit m t mira prej
10
Ata t cilt i shfrytzojn t gjitha knaqsit e tyre n kt jet
mundsive q Allahu iu dhuron n t dy botrat. Dhe, nse

Allahu don, kto dshira mund t arrihen goxha leht. Ky libr
prpiqet tju tregoj privimin ( heqjn e ndonj t mire ), humbjn,
dhe shqetsimin ( ankthin) q vjen nga t jetuarit larg fes, tju
tregoj njerzve gjendjn n t ciln kan rn ata, ti informoj si
ti mbajn knaqsit n kt bot dhe t ruhen nga brejtja e
ndrgjegjs pr t ciln do t vuajn n jetn e prtejme.
Veq ksaj ne kishim pasur dshir tu prkujtojm njerzve se
kjo jet sht prplot me begati dhe gjra tjera t mira q njerzit
mund ti shijojn, me kusht q ata t besojn n Allahun.
Prfundimisht, ky libr fton dokend t ndjek Rrugn e Tij. Ti
nnshtrohet Kuranit dhe t jeton jetn n besim.
11
Ata t cilt shijojn t gjitha

knaqsit e tyre n kt jet
j shiqim i shpejt n histori tregon se shum njerz

kan nj gj t prbashkt: qoft t rinj apo t
moshuar, t pasur apo t varfr, ankesa pr jetn e tyre
sht pjes e rndsishme e stilit t tyre t jets. Gjithcka q
ndodh i jep atyre nj mundsi pr t shprehur paknaqsin e tyre.
Edhe n qoft se diqka duket se ka njqind aspekte t mira dhe t
kndshme, n vend se t jen t knaqur, ata vrejn disa
paprsosmri dhe bhen nervoz. Kjo mnyr e t menduarit sht
br aq e rrnjosur sa q ata reagojn n mnyr t njejt pr
gjrat t cilat as nuk i kan par e as nuk i kan prjetuar, sepse
ata mendojn pr vshtirsit e mundshme dhe kshtu e bjn
vehtn jo t lumtur. Si rezultat, ata lodhen mjaft shum pr arsye
q ata nuk mund ti kuptojn dhe ndjejn se kur nuk do t jen
mjaft t knaqur pr dicka. Pa dyshim ju njihni njerz q
ankohen: Nuk e di ka nuk sht n rregull me mua jam aq i
mrzitur jam ngopur me kt jet, ose nuk jam n qejf me b
diqka. Nse keni provuar ti ndihmoni n lodhjet e rrnjosura
12
t ksaj bote dhe paknaqsin, sipas gjitha gjasave kishit me

dshtu.
Edhe ne qoft se kishit pr ti quar n vendin m t bukur t
bots ti shpalosni begatit m t mrekullueshme para tyre, dhe
tju mundsonit do luks q zemrat e tyre do t dshironin ju nuk
do t mund ti bnit ata ti shijojn kto gjra ose t bni q kto
begati t ken ndikim t prhershm n shpirtrat e tyre. Me fjal
t tjera, ju kurr nuk do t mund ti bnit ata vrtet t lumtur.
Sidoqoft, cdo vend, nga qiejt e lart e deri tek detet e thella,
sht i mbushur me mrekulli t panumrta: qenie t gjalla t
bukura (P.sh. zogj, lepuj, ketra, luana, zebra, pantera, tigra, maca,
qen dhe peshqi) mijra lloje frutash (psh: dredhza, portokaj,
bostana, kumbulla dhe pjeshka), bim q ngazllejn shpirtin
(trndafila, orkide, margarit, manushaqe, zymbyl, dhe karanfila)
dhe shum gjra t tjera t bukura q e knaqin shpirtin njerzor.
Nj pamje e bukur, nj fytyr e kndshme njeriu, ose nj ushqim
i mir i japin nj knaqsi t madhe shpirtit t njeriut : n Kuran
Allahu numron pr ne shum gjra t bukura q Ai na ka ofruar
ne n kt jet, dhe na sjell ndr mend se kto begati jan aq t
shumta n numr dhe t larmishme pr ne bile edhe vetm pr ti
numruar.
32. All-llahu sht Ai q i krijoi qiejt dhe tokn, dhe lshoi
prej s larti uj (shi), e me t nxjerr fruta si ushqim pr ju,
dhe pr t mirn tuaj u vuri n shrbim anijet, t lundrojn
npr det me urdhrin e Tij, e n shrbimin tuaj i vuri edhe
lumenjt. Pr ju nnshtroi diellin dh hnn q n mnyr t
zakonshme vazhdimisht udhtojn. Pr ju prshtati edhe
natn e ditn. Dhe Ai ju dha gjithat q e krkuat (q krkoi
nevoja juaj) dhe, edhe n qoft se prpiqeni ti numroni t
mirat (n numr). Vrtet, njeriu sht i padrejt dhe shum

pr prbuzs. (Surja Ibrahim 32-34).
18. Po edhe nse prpiqeni ti numroni dhuntit (t mirat) e
All-llahut, nuk do t mund t arrini ti prcaktoni ato. Me
siguri All-llahu shum fal dhe shum mshiron. (Surja
Nahl 18)
Vetm njra prej ktyre begative i jep knaqsi shpirtit

njerzor. Prandaj, sht shum e uditshme nse dikush q jeton
midis ktyre gjrave t bukura t mos i vrej ose t mos jet i
knaqur me to. Kjo sht nj humbje e madhe. Me sa duket,
njerzit e till i kan shijuar dhe harxhuar t gjitha knaqsit e
ksaj bote dhe tash ato u duken t mrzitshme.
sht nj
kundrshtim i madh se ata q japin arsyetime t dobta pr tiu
shmangur fes dshirojn ta shohin kt bot si nj vend ku
mund t qeshin dhe t knaqen. Qllimi i tyre m i madh sht t
shijojn sa m shum knaqsi q munden. Ky ligj universal ka
mbet i pandryshuar gjat epokave. Disa prej atyre q nuk e
kuptojn kuptimin e vrtet t jets kan zhvillluar filozofi t
bazuara n knaqsit e ksaj bote dhe i kan lavdruar ata q
prpiqen t bjn sa m shum pr nj dit.
Horaci (65-8 Para Krishtit) poet lirik i njohur romak, ka thn:
carpe diem (zre ditn), mbizotruese qysh nga shekull i
shtatmbdhjet, prmbledh nj filozofi t jets t bazuar vetm
n jetn e ksaj bote. Me pak fjal, don t thot, se nj person nuk
duhet t mendoj pr nesr, por t jetoj pr momentin, dhe t bj
m s shumti prej secils dit, dhe se ata nuk duhet ta ken
parasysh se vdekja mund t vjen n do moment ose t mendojn
se ka vjen pas ksaj. N t njejtn mnyr motoja e epoks s
Rilindjs memento mori (kujtohu se do t vdissh) ju sjell ndr
13
14
mend njerzve se ata do t vdesin dhe se ata duhet t prqafojn

botn sa m shum q munden. Sipas ksaj ideje njerzit nuk
duhet t ken frik nga vdekja , m tepr, duke e ditur se ajo sht
afr, ata duhet t jetojn si t dshirojn, t mos njohin kufij, dhe
t ndjekin vetm knaqsin e tyre.
Gjat historis, shoqrit q kan krkuar nj jet t mir dhe
t lumtur jasht shpalljeve t Allahut kan zhvilluar shum ide
dhe filozofi t uditshme. Nj veti q t gjith e kan t
prbashkt, sidoqoft, sht ideja se njerzit duhet ti knaqin
(shuajn, paqsojn) pasionet dhe dshirat e tyre dhe ti
shfrytzojn plotsisht t githa begatit q u dalin prpara, Allahu
ju trhjek vrejtjn ambicjeve t ktyre njerzve:
29. Andaj ti largohu prej atij q ia ka kthyer shpinn
Kuranit dhe q nuk do tjetr pos jets s ksaj bote! (Surja
Nexhm 29)
N vend se ti falemnderohen Atij pr begatit dhe mundsit

e panumrta q iu jan dhn, ata jetojn me nj lakmi t
pangopur.
11. Ti, m le Mua dhe at q e krijova t vetmuar. Dhe bra
kt pasuri t madhe. E bra edhe me djem q i ka me vete.
Dhe Un i lash n disponim t gjitha mundsit. E ai lakmon
q ti shtoj edhe m tepr. (Mudethirr 11-15)
Prse njerzit e gjejn vehtn t paplotsuar? Prse nuk mund

ta shijojn kt jet, njerzit tjer, natyrn dhe sendet e gjalla?
Qllimi i tyre i vetm sht ti shfrytzojn knaqsit e ksaj
bote. Pse, ather, ata nuk jan n gjendje ti shijojn kto
knaqsi? Prse jan ata kaq t shqetsuar, t piklluar, t
brengosur, dhe t lodhur pas ksaj bote?
Si kan rn ata n nj situate shpirtrore q i parandalon ata

ti vrejn dhe shijojn kto begati dhe bukuri?
Prse e kan harxhuar ata tr knaqsin e ksaj bote dhe nuk
gjejn lumturi n t? Pr kto pyetje ka vetm nj prgjigje:
Mohimi i Allahut nga ata, mosmirnjohja e tyre ndaj Tij dhe
begative t Tij bjn zemrat e tyre t shqetsuara:
At q All-llahu dshiron ta udhzoj, ia zgjeron zemrn pr
(t pranuar) islamin. At q dshiron ta lr t humbur,
zemrn e tij ia bn shum t ngusht si tngjitej n qiell.
Kshtu All-llahu lshon dnimin mbi ata q nuk besojn.
(Anam 125)
Pr shkak t mohimit t tyre Allahu dshiron q ata t jetojn

n errsir dhe pikllim, edhe pse jan t rrethuar me gjra t
bukura.
257. All-llahu sht mbikqyrs i atyre q besuan, i nxjerr ata
prej errsirave n drit. E kujdestar t atyre q nuk besuan
jan djajt q i nxjerrin ata prej drite e i hudhin n errsira.
Ata jan banues t zjarrit, ku do t qndrojn prgjithmon.
(Bekare 257)
Pasi q Allahu e krijoi kt bot si nj vend testues, njerzit q

jepen pas zbukurimeve t ksaj bote bjn nj gabim t madh. N
nj hadith (thnie) t tij Profeti Muhamedi s.a.v.s thot:
Bota sht e knaqshme, Allahu do tju bj trashegimtar dhe do
t shiqoj se si do t silleni atje. Pra, shmangiuni bots. (Sahih
Muslimi dhe AL-Tirmidhi).
Kur kuptojm se t gjitha begatit e ksaj bote jan nj

dhurat nga Allahu dhe jemi falemnderues pr to, e knaqim
Allahun. Si rezultat, ne gjithmon jemi n dijeni se bukuria,
begatit, dhe gjrat e mira rreth nesh vijn nga Ai.
15
16
Megjithat, ata q e mohojn Allahun nuk e shohin kt t

vrtet. N vend t ksaj, ata e ignjorojn At dhe I knaqin
(paqsojn, zbusin) dshirat dhe pasionet e tyre. Pasi ata t
knaqen m shum e m shum me kto begati, gjithashtu
paknaqsia e tyre rritet, sepse ato harxhohen nga dshira e
mendur pr t poseduar do gj. N vend q t jen t knaqur
me ka kan, ata jan jo t lumtur deri sa t marrin edhe m
shum. Dhe si rezultat, ata kurr nuk mund ti mojn plotsisht
begatit e panumrta dhe potencialet e pakufishme q ata tashm
i posedojn. Pr shembull: ata mund t ken nj vetur t mir por
t bhen t paknaqur sapo t del nj model i ri. Ata besojn se
shkuarja n pushime do ti jap fund t gjitha vshtirsive t tyre;
sidoqoft, pengesa m e vogl ju shkakton atyre mizori dhe
shqetsim. Ata nuk provojn ti tejkalojn vshtirsit e tyre me
durim dhe nnshtrim ndaj fatit, por bhen pesimist dhe kthejn
edhe m shum shqetsim dhe dshprim. Edhe nse jan
knaqur,knaqsia e tyre sht e prkohshme, shqetsimi tjetr
zgjat shum m tepr. Natyrisht, ky vend testimi, sht prplot
me gjra t bukura dhe gjithashtu me t meta, paprsosmri, dhe
munges t qndrueshmris, dhe do t hasin n gjitha kto. Pr
shembull, njerzit e pasur mund ta humbin pasurin e tyre gjat
nj aksidenti apo katastrofe, njerzit trheqs mund ti humbin
dukjet e tyre, dhe njerzit menur mund ti humbin aftsitg e
tyre mendore. Ve ksaj, rinia dhe shndeti i tyre, si dhe enerjia
dhe fuqia e tyre, do t dshtojn me kohn. Njerzit t cilt nuk
pasojn parimet morale t Kuranit gjithashtu brengosen pr tu
takuar me njerz t nivelit m t lart shpirtror dhe material.
Fakti q disa njerz jan m t pasur, m trheqs, m t
suksesshm, m intelligjent, dhe kan nj rreth shoqror m t
gjer se sa ata, q zhyt (kredh) ata n nj depresion t thell.

Pra, kjo mnyr kokforte e t menduarit shpjegon se pse ata q
mohojn Allahun jan n krkim t prjtetshm dhe nuk mund t
knaqen me ate ka kan. Dshirat e tyre ju vshtrsojn jetrat
pr ka edhe nuk mund ta vlersojn ose t knaqen me ate ka
kan. Duke besuar se t gjitha begatit mbarojn me vdekje, ata i
hargjojn dhe konsumojn gjrat e tyre t mira nj nga nj.
Bukuria, rinia, shndeti dhe t githa jan kalimtare pr ta, dhe
dshirat e forta ( egra) t egos s tyre i bjn ata jo t lumtur me
at ka kan ( posedojn). Dhe kshtu ata jetojn n mjerim n
t dy botrat:
E ata thon: Po qe se jeni t sigurt n ato ka flitni,kur do t
realizohet ai premtimi (me dnim)? Ti thuaj: Tanim u
sht ngjeshur juve nj pjes e atij premtimi pr t cilin po ju
ngutet juve! (En Neml 71-72)
Pjes e ktij mjerimi sht se njerzit jetojn n nj lloj Ferri

n kt bot, edhe pse jan t rethuar me bukuri dhe shanse
(mundsi). Shum njerz ekzistojn n kt gjendje shpirtrore,
dhe kshtu zbulojn se niveli i tyre i shqetsimit, depresionit,
stresit, dhe problemeve psikologjike vazhdojn t rriten. Ata q
ankohen vazhdimisht, duke thn : Nuk e di pse ndihem kaq i
shqetsuar, jam aq i mrzitur , jam ngopur me kt jet, ose
nuk jam n qejf t bj asgj duhet t kuptojn se gjendja tyre
shpirtrore duhet t ndryshoj. Ata duhet pyetur vehtn se ka
ndodhur me ta- dhe pse. Allahu e ka drguar ilaqin: besimin. Ne
tash do t egzaminojm kt t vrtet t rndsishme, dhe n
kt mnyr nxjerrim n shesh se kur shiqojm n begatit
shpirtrore dhe materiale vetm me syt e besmit shpirti yn
mund vrtet ti shijoj ato.
17
18
Besimi sht mnyra e vetme

pr ti shijuar begatit
Kurani konstaton:
Ata q besuan dhe me t prmendur All-llahun, zemrat e tyre
qetsohen; pra ta dini se me t prmendur All-llahun zemrat
stabilizohen. (Rad 28)
Me fjal t tjera, vetm ather kur e kuptojm mshirn q Ai

ju dhuron shrbyesve t Tij, dhe t besojm n T, mund ta
shmangim jolumturin (hidhrimin) dhe mrzin, dhe n kt
mnyr t shijojm knaqsin e vrtet n kt jet dhe tia
dijm vlern e gjrave t mira.
Atyre q patn frik nga (dnimi) All-llahu, u thuhet:
sht ajo q shpalli Zoti juaj? Ata thoshin: Shpalli do
t mir! Ata q bn vepra t mira, edhe n kt jet kan
shprblim t mir, por shprblimi i tyre n botn tjetr sht
shum m i mir, e sa vend i mir sht ai i t devotshmve.
(Surja An Nahl 30)
148. Ndaj All-llahuua u dha atyre shprblimin e ksaj bote
dhe shprbllimin m t mir t bots tjetr; All-llahu i do
pun mirt. (Al-i Imran 148)
Por, si sht shpallur n ajetin tjetr, ata q e mohojn At do

t ken nj jet plot me shqetsime (brenga):
124. E kush ia kthen shpinn udhzimit Tim, do t ket jet t
vshtir dhe n ditn e kijametit do ta ringjall t verbr. (Ta
Ha 124)
Vetm besimi mund tna shptoj nga jeta me brenga, pr ka

nuk mund t gjejm lumturi n vetvete. Edhe nese njerzit jan
t pasur ata nuk mund ti shijojn pasurin apo begatit q
posedojn. Pr ta br kt, ata duhet t kuptojn si ti mojn
ato. Pr shembull, ata duhet t kuptojn se nj karanfil me petale
t vendosura n mnyr t prkryer, si dhe aroma e saj,
butsia,dhe bukuria e pakrahueshme, sht nj begati e madhe e
krijimit. Por, vetm besimtart munden vrtet ta kuptojn, sepse
ata e dijn se do gj q ekziston sht nj dhurat e muar nga
Allahu dhe se t gjitha begatit vijn nga Ai. Prandaj ata e
mendojn (parashikojn) fuqin e e Tij t pakufishme krijuese si
nj gj shum t mir, kshtu q e rrisin dashurin dhe lidhjn e
tyre me At. Profeti yn (paqja dhe shptimi qofshin mbi tpshqt) thot:
Dujeni Allahun pr shkak t begative (t mirave) q ju dhuron,
dhe dumni mua pr shkak se Allahu m do mua (Al Tirmidhi).
Allahu me fuqin dhe forcn e Tij t pakufishme, dhe prej

dashuris dhe mshirs ndaj njerzimit, i lejon t gjith njerzit ti
shijojn begatit (t mirat) n kt bot. Njerzit e till e shikojn
t zgjimin dhe thithjn e arjit t mngjesit si begati t
mrekullueshme, pr ka edhe knaqen me faktin se Ai ju ka dhn
atyre edhe nj dit ta fitojn simpatin e Tij.
Ata konsiderojn si burim t lumturis t qenurit n gjendje t
ecin, folin, qeshin dhe t lvizin, duke e ditur se Ai kishte mundur
19
20
tju merr kto begati nseAi kishte dashtur ta bnte kt. N kt

mnyr, ata shijojn kaqsi n kt bot.
Duke e kuptuar se kjo jet sht nj periudh testuese dhe se
jeta e vrtet sht jeta e prjetshme q vjen, ata shpresojn se
karakteri i moralit t mir q ata shfaqin n kt jet, si dhe
durimi dhe pranimi q ata tregojn kur thasin n fatkeqsi, do ti
shndrroj ato (durimin dhe pranimin) n begati pr ta n parajs.
Pr kt arsye, do shqetsim (breng) q kan ata n kt bot
bhet mjet i shprblimit. Kjo sht njra prej arsyeve se pse
besimtart jan gjithmon t mbushur me hare, knaqsi dhe
paqe.
Kushdo q mohon Allahun do t prjetoj depresion dhe nuk do
t ket knaqsi n fardo knaqsie q ai prjeton, sepse ai e ka
larguar vehtn shum larg nga gjendja e natyrs shpirtrore t
shndosh q besimi siguron ( pajis, mundson).
21
Knaqsit e ksaj bote t

humbura nga pabesimtart
jo jet sht krijuar me begati t cilat thellsisht bjn

apel tek njerzit, kshtu :
34. Dhe Ai ju dha gjithat q e krkuat (q krkoi nevoja

juaj) dhe, edhe n qoft se prpiqeni ti numroni t mirat (n
numr). Vrtet, njeriu sht i padrejt dhe shum pr
prbuzs. (Ibrahim 34)
Pr m tepr Allahu na lejon ti shijojm kto begati (t mira)

si t dshirojm dhe na informon se nse e falemnderojm At,
kto begati do t shtohen edhe me tepr. Sidoqoft, kto begati t
mrekullueshme do t jen shkak i mjerimit pr ata q jan t
pafalemnderuar. Kjo sht njra prej sekreteve m t fshehta t
Kuranit, nj manifestim i drejtsis s Allahut, dhe nj indikator
(tregues) i rndsishm i urtsis s Tij t krijimit. Pr ata q
shohin Rrugn e drejt dhe besojn, Ai vazhdimisht krijon
mundsi t reja dhe ju tregon atyre bukurin e besimit dhe
errsirn e jetrave t pabesimtarve. Pra, fardo begatish q
njerzit mund ti ken nuk mund tu jep atyre nj kuptim t
22
siguris dhe knaqsis s verttet. Kjo, n fakt, sht mshir e

Allahut ndaj robve t Tij, dhe kjo don t thot se ata mund t
kuptojn se vetm besimtart t cil jan t nnshtruar ndaj
Allahut mund t gjejn lumturin dhe knaqsin e vrtet, dhe
kshtu iu nnshtrohen Atij.
Duke i kuptuar rreziqet e mosbesimit dhe bukurin e besimit,
ata t cilt mund ta shohin urtsin e Allahut n krijim do t
lirohen nga humbjet n kt bot si dhe nga mjerimi i
paimagjinueshm q kishin pr ta pasur n botn tjetr. Prandaj,
lexuesit duhet medoemos ta kuptojn ka nnkuptohet me ,,
begatit shpirtrore dhe mareriale t cilat pabesimtart i
shpenzojn ( hargjojn) n kt jet (bot). Kjo do t egzaminohet
n kapitujt e ardhshm. Njrzit t cilt e lexojn parathnin dhe
shiqojn titujt e kapitujve mund t mendojn se ky libr nuk sht
destinuar pr ta pr arsye t ndryshme: Ata mund t shijojn
gjrat e mira n kt jet, njerzit e tjer, natyrn, dhe gjrat e
mira t ksaj bote, ose q n njfar mnyre ata jan imun ndaj
brengs (shqetsimit) dhe depresionit t prshkruar ktu ( n kt
dokument).
Megjithat, ne kishim pas dshir tu prkujtojm ktyre
njerzve se bile edhe konsiderimi i nxituar i ksaj qeshtjeje do t
sjell dobi pr ta. Nse konsideroni me kujdes kto faqe, do t
shihni se me ka kan t bjn, pr secilin sht nj msim pr t
msuar. Disa njerz mund t msohen me situatn e tyre me
kohn dhe kjo tju duket atyre si gj normale, duke mos e kuptuar
se ata mund t ojn nj jet t hequr nga shum knaqsi dhe
begati q Allahu ka krijuar pr ta. Arsyeja se pse kta njerz
asnjher nuk i kan shijuar kto knaqsi sht se ata jan
knaqur me knaqsit e zakonshme dhe themelore t ksaj jete
dhe mund t besojn se ska kurgju m tepr. Megjithat, sht e

mundshme q prej do begatie t nxjerret nj knaqsi m e thell
dhe knaqsia e njerr ndryshon nga personi( individi). Ve ksaj,
njerzit mund t mendojn se ata tashm kan prjetuar mjaft
knaqsi nga begatit dhe gjrat e mira t ksaj jete, ose kan
marr m shum hise se sa q ju takon. Me fjal t tjera, ata
besojn se nuk ka nevoj tju prkutojm. T tjert mund t mos
ken prjetuar asnjher kt gzim m t madh dhe m t thell
brenda vehts ose me t tjert pr arsye se askush nuk ju ka
treguar se gjra t tilla ekzistojn. Por tash q jan duke i lexuar
kto faqe, Allahu do ti vetdijsoj ata pr mundsin e humbjs
s begative t tyre n t dy botrat dhe tu tregoj atyre se si ta
shmangin kt humbje. Deri n kt ast, mund t mos kesh qen
n dijeni pr kt shtje. Por tash, pasi ta keni marr kt dituri,
ju do t jeni prgjegjs pr tmenduar pr t seriozisht dhe t bsh
nj prpjekje t sinert q t kaprcesh (tejlkalosh) do munges
n t menduarit tnd. Njerzit mund t mos jen gjithmon n
kt gjendje shpirtrore. Por nuk duhet t lejojn q kjo ti largoj
nga rruga e drejt. Nse vetm rastsisht jan t matur
(kujdesshm) me aspektet rutin (t zakonshme) t jets, mrziten
me jetn; dhe mendojn se jeta ska kuptim, nj paknaqsi e till
duhet t mjaftoj q seriozisht t marrin parasysh ser ka thuhet
ktu. Mbani n mend se harxhimi dhe humbja e knaqsive n
kt bot sht vetm nj fillim i nj errsire t prjetshme n
jetn tjetr. N botn tjetr, ky mjerim nuk do t kufizohet vetn
n pamundsin e prjetimit t knaqsive si duhet. Duke qen
pabesimtar, njerzit e till do t prjetojn nj mjerim shum m
t thell. Por, pr besimtar, bota tjetr do t shndrrohet n nj
begati t prjetshme. Duke e kuptuar gjendjn e pabesimtarve,
23
24
besimtart mund t shohin ankthin e mosbesimit dhe t msojn

nga kjo. Si rezultat, ata do t jen shum t falemnderuar ndaj
Allahut pr besimin q ju ka dhuruar. Faqet n vijim do t marrin
parasysh humbjn e begative q shndrron jetn e njriut n nj
mjerim t vrtet, si dhe i prmend knaqsit e humbura
shpirtrore dhe materiale, dhe n kt mnyr nxjerr n shesh
jetn e privuar (t mangt nga t mirat- hequr) q pabesimtart
jan t detyruar ta durojn (bajn).
Knaqsit e humbura materiale

Ata nuk mund t knaqen me rrethin (mjedisin) e tyre
Ata t cilt nuk i praktikojn parimet morale t Kuranit
duken t jen t anashkaluar me shqetsim ndaj rrethit dhe
gjendjs s tyre. T duhet vetm nj ast pr ta kuptuar se n
far gjendje shpirtrore jan ata. Kur ata thon do gj shkon
mir a mendon se jan t knaqur, ose do gj sht si dshirojn
ata? A thon ata se jan t lumtur dhe t ngacmuar me rutinn e
tyre t prditshme dhe jetrat e tyre t njejta dhe monotone? do
mngjes zgjohen n t njejtn shtpi dhe dhom, rregullojn t
njejtin shtrat, veshin t njejtat rrobe, ecin npr t njejtin korridor,
hipin n t njejtin autobus, vozitin n t njejtat rrug, shkojn n
pun t njejt, dhe ulen n t njejtn karrige n t njejtn dhom.
Gjat gjith dits ata flasin me njerz t njejt pr gjra t njejta.
A thon ata se jan t lumtur pr bashkbisedimet e tyre
stereotipike?
A thon ata se jan t knaqur duke pare t njejtn shtpi, t
njejtat mure, mjedisin e njejt t puns, dekorin e njejt, t njejtat
mobile me rregullim( vendosje) t njejt? Apo ndoshta ata
tregojn se sa t mrzitur jan duke ecur npr rrugt e njejta

duke u takuar me njerz t njejt? A ankohen ata se si kjo
monotoni ua largon atyre kupimin e jets s tyre? Prgigja n kto
pyetje sht e qart. Ata t cilt nuk i prcjellin parimet morale t
Kuranit ankohen pr mjedisin e tyre t pandryshuar, pikllohen
se ka i ka ngacmuar ata m par tash nuk ka kuptim dhe joshje
(trheqje), dhe shprehin mrzin e tyre me monotonin e jets,
pr ka ata m nuk mund ta shohin bukurin q i rrethon dhe t
shijojn posedimin e tyre dhe mjedisin. Ky shqetsim (kjo
breng) sht aq gjithprfshirse (q i rrethon aq shum) sa q
ata dshirojn ta braktisin qytetin bile edhe shtetin e tyre. Por,
besimtart megjithat, asnjher nuk hasin n nj situat t till.
Edhe n qoft se jetojn n t njejtin qytet gjith jetn e tyre, kan
t njejtat mobile dhe gjra personale, dhe bjn t njejtn pun,
ata jan t knaqur me gjithka, se vetm besimi i tyre n Allahun
dhe shpresa pr xhenet (parajs) i bjn ata t lumtur.
Pamvarsisht nga kjo, megjithat, nuk sht gabim pr njerzit t
dshirojn ndryshim. Prkudrazi, ky tipar i dshirs tregon
pasurin e shpirtit njerzor. Por kjo sht krejtsisht ndryshe prej
dshirs s pabesimtarve pr t gjetur ndonj mnyr pr ta
zbrazur mrzin. Ky dallim s shpejti do t bhet i qart.
Padyshim, mjedisi themelor sht shtpia e vet. Kur jan
jasht, disa njerz nuk mund t presin t shkojn n shtpi, duke
paramenduar t kalojn nj mbrmje t kndshme ( mir) atje.
Natyrisht, njerzit duhet t ndihen t knaqur, t sigurt, dhe t
lumtur n shtpi, pr ka edhe jan n mes t njerzve q i dojn
dhe besojn, dhe larg prej bots s jashtme kaotike, t pasigurt
dhe paparashikueshme. Pr m tepr, shum njerz i kan
projektuar shtpit e tyre n mnyr sa m t rehatshme q sht
25
26
e mundur dhe i kan zbukuruar pr tu prshtatur n to. Por

pavarsisht nga ky mjedis pozitiv, ata t cilt nuk i prcjellin
parimet morale t Kuranit jan t shqetsuar edhe atje.
Kur shprngulen n shtpin e tyre, ata mendojn se do t
knaqen n do cep dhe qosh n t. Por gradualisht, t gjitha
mobilet dhe paisjet e tyre q i kan zgjedhur me aq kujdes,
fillojn ta humbin kuptimin dhe trheqjn e tyre. Pas pak, ata m
nuk ndihen rehat atje dhe dshirojn t ikin diku tjetr pr tiu
shmangur ndjenjs s shqetsimit dhe paknaqsis. Edhe nse
shtpia sht e gjer (e bollshme) atyre ju duket e kufizuar
(mbyllur), e trishtueshme, e errt dhe e vogl. Ata fillojn t
ndjehen t mrzitur dhe t shqetsuar( brengosur), duke thn
kjo shtpi m ka shtypur , kto gjra m rndojn ose jam
lodhur duke i par t njejtat gjra pr do dit Tash ata nuk
knaqen m n shtpin e tyre dhe nuk jan m t ngacmuar t
rrin aty. Njra prej arsyeve pr kt sht se jetrat e tyre jan
br nj rutin e gjat t bazuar n standardet e paramenduara (t
formuara m hert) t pabesuar t shoqris. do gj sht
automatike: t gjitha aktivitetet e tyre ditore, perj ushqimit q e
hajn e deri tek programet televizive q i shiqojn. Larg nga t
ofruarit e knaqsis, gati t gjitha kto gjra jan br detyrim.
Arsyeja tjetr sht apetiti i pangopur i tyre pr kt jet. Kur i
krahasojn begatit e njerzve t tjere me ato t vetat, ata bhen
xheloz dhe t mjer. Duke e kuptuar se dikush tjetr posedon
diqka t mir q ata nuk e kan, e shndrron do posedim
trheqs q ata shohin n nj burim t mjerimit pr ta. Pr
shembull, ata mund t nervozohen nse shtpia e tyre nuk sht
luksoze me pamje kah deti, nj kopsht me trndafila dhe nj
bazen, ose nse nuk i ka zbukurimet e fundit. Shqetsimi i tyre
nuk pushon edhe nse m n fund fitojn (marrin) at q

lakmojn, dhe nuk dshirojn ti ndajn ato me t tjert. Nse nj
shok ose i afrm ju krkon para (t holla), ata bhen merak se mos
pasuria e tyre do t paksohet. Ndonjher ata friksohen se do
humbin diqka, sepse e din se nj katastrof mund ti godet ata n
do koh. T ndar nga parimet morale t Kuranit, ata nuk e
marrin parasysh fuqin e Allahut dhe se kado q u ndodh atyre
vjen nga Ai pr ti testuar (sprovuar). Por, besimtart asnjher
nuk vuajn nga ky shqetsim (kjo breng), pr ka ata jan
gjithmon n dijeni se jan me Allahun dhe se kjo bot sht nj
vend testues (i sprovave) i prcaktuar pr t treguar besimin,
besueshmrin dhe nnshtrimin e tyre ndaj Tij. Pr kt arsye ata
jan t knaqur ( pajtohen) me kado q ndodh dhe me fardo
situate dhe gjendje q Ai ka krijuar pr ta, dhe knaqen me to. Ata
demonstrojn t njejtn gjendje shpirtrore n mjedisin e tyre, pa
marr parasysh se a jetojn n nj shtpi t vogl verimi, n nj
shtpi t madhe apo n nj pallat. Atyre nuk u intereson stili
arkitektor i ndrtess, materialet, ngjyrat, madhsia, stili, ose sa
gjat kan jetuar n t. T gjitha kto gjra jan begati pr secilin.
Megjithat, besimtart vendosin rndsin n diqka prtej ktyre
gjrave, dhe kjo sht ajo q i bn t lumtur dhe t knaqur: duke
jetuar sipas parimeve morale t Kuranit. Natyrisht ata dshirojn
q shtpit e tyre t jen sa m t bukura, moderne, t knaqshme
nga estetika q t jet e mundshme, sepse ata shiqojn mjedisin e
tyre me syt e besimit. Ve ksaj, pasi q aftsia e tyre pr t par
bukurin dhe pr t vlersuar hollsirat sht m e madhe se e
shumics s njerzve, prshtypja (arsyeja) e tyre pr bukurin,
estetikn edhe shumllojshmria sht m e rafinuar (prpunuar).
Por, edhe nse ka mangsi n at ka kan, ata ende i mojn dhe
27
28
shijojnn ato. Si shprblim pr karakterin e moralit t mir,

Allahu e tregon mshirn dhe dashurin e Tij duke iu premtuar
besimtarve prej do gjje m t mirn dhe duke iu mundsuar t
nxjerrin nj knaqsi t thell prej asaj q kan:
Dhe (pkujtoni) kur Zoti juaj njoftoi bindshm: Nse
falnderoni, do tua shtoj t mirat, e nse prbuzni, ska
dyshim, dnimi Im sht i vshtir! (Ibrahim 7)
(ata i luten) q Allhu ti shprblej m s miri pr at q
punuan dhe pr tua shtuar t mirat nga Ai. All-llahu e
dhuron pa mas at q do. (Nur 38)
Atyre q bjn vepra t mira, u takon e mira (Xhenneti) edhe
m tepr (e shohin All-llahun). Fytyrat e tyre nuk i mbulon
pluhuri i zi as nnmimi, ata jan banues t Xhennetit, aty
jan prgjithmon. (Junus 26)
Paaftsia e tyre pr tu knaqur me pun

Pr shkak t gjendjs s tyre shpirtrore t liruar nga
shqetsimet dhe, rrethi vicioz n t cilin jetojn, ata pabesimtar
qllimi i t cilve sht t ken nj jet t mir dhe t bjn
shumicn e begative t tyre e konsiderojn punn si nj telash t
madh. Jo vetm q i lodh ata dhe prandaj i bn t paaft t jetojn
jet t mir gjat gjith kohs, por gjithashtu thjesht ju prkujton
se sa vshtir sht t jetojn nj jet t mir. Ideali i tyre sht t
punojn m pak dhe kohn e tyre shtes ta shfrytzojn pr
tjetuar nj jet m t mir. Por, kjo sht e pamundur, pr ka
edhe duhet t punojn m tepr pr ti realizuar dshirat e tyre,
gj q iu merr kohn e tyre pr ti shijuar ato.
Duke shiquar me kujdes n jetrat profesionale t atyre q nuk
i prcjellin parimet morale t Kuranit, mund t shohim se, pr ta,
puna sht br nj telashe (mudim) dhe nj rreth vicioz. Pr t

mbrri n pun me koh, ata duhet t zgjohen hert, q don t
thot se ata duhet t flejn hert. Dhe duhet ta kalojn
(shpenzojn) tr kohn pr t shkuar n pun, larja, ngrnia,
fshirja (pastrimi), kryerja e porosive, dhe plotsimi i t gjitha
nevojave t panumrta t jets s prditshme.
Duke par se nuk kan m shum se ndoshta ca or pr do
dit q vrtet t dfrehen, ata bhen nervoz dhe dshprohen.
Kjo situat sht nj burim i madh I paknaqsis pr ta, sikur q
jan brengat dhe vshtrsit e zakonshme n jetn profesionale.
Negativiteti i till fillon gjat viteve t tyre n universitet, dhe q
t gjith ne kemi ndgjuar raporte t mediave rreth t
diplomuarve t rinj duke ia liruar rrugn dshprimit sepse nuk
mund ti kuptojn qllimet ose ndrrat e tyre. Duke mos e
kuptuar se gjithqka vjen nga Allahu dhe se sht pr t mirn e
tyre ata shqetsohen dhe brengosen (bhen merak) rreth asaj se a
do t gjejn pun, nse do t fitojn shum para, prparojn n
kariern e tyre, dhe eshtje tjera t tilla. Kta njerz nuk e
kuptojn se do gj ndodh nn kontrollin e Allahut dhe kshtu, iu
duket shum e lodhshme dhe e mrzitshme t shkojn prej nj
dere n nj der pr t krkuar pun dhe t jen t refuzuar. Dhe
mbas t gjitha prpjekjeve t lodhshme, ata mbarojn duke
pranuar nj pun q nuk e dshirojn. Ata nuk jan n gjendje t
gjejn nj pun pr t ciln kan ndrruar n ditt e tyre n
univerzitet. Dhe n vend se t sigurojn ndonj pozit (post) q
ata e dshirojn, ata jan t detyruar t pranojn nj pun q nuk
i trhjek. Pr shkak se nuk munden t kryejn detyra pr t cilat
kan shpresuar dhe panifikuar, pun e alternatives (zgjedhjs)
dytsore t tyre bhet nj pun e rnd (angari) dhe e
29
30
paprshtatshme pr ta. Pa marr parasysh se sa t lodhur jan, ata

duhet t shkojn n pun (edhe nse nuk iu plqen, ata duhet t
fitojn para), ku ata do t jen jo t lumtur (brengosur). Ve ksaj,
ata shpesh duhet t udhtojn permes trenit, bors dhe pellgjeve
t balts (lloit) pr ta zn autobusin pr pun. Ata duhet t
presin n rresht q ai (autobusi) t vie, duke u djersitur n
nxehtsi gjat vers/verave dhe duke u mbrdhir n t fohtit e
dimrit. Situata nuk ndryshon aq shum pr ata q shkojn n pun
me vetura. Tash ata duhet t presin me or t tra t bllokuar n
komunikacion dhe shpesh fillojn t grinden me shofera t tjer
thjesht nga padurimi (zemrimi). Sapo t mbrrijn, mjedisi i tyre
i puns sht nj burim tjetr i stresit pr ta. Por ata, si kushdo
tjetr fillojn punt e tyre t reja me shpresa t mdha pr t fituar
(merituar) nj rrog t mir dhe pr tu shprngulur n nj lagje
m t mir. Por, jeta e rehatshme, e sigurt e lumtur e puns pr t
ciln kan shpresuar s shpejti mbushet me shqetsime. Sikur n
t gjitha situatat ku parimet morale t Kuranit nuk praktikohen,
ata shohin nj mjedis me besdisje, grindje, xhelozi, dhe hidhrime
t prgjithshme. Dhe kshtu ata mundohen t gjejn pretekst pr
tu grindur me bashkpuntort e tyre, bhen xheloz me ata q
jan n pozita m t larta, dhe i nnmojn (turprojn) ata q
jan n pozita m t ulta. Sekretart, menagjert dhe drejtorr
garojn m njri-tjetrin, dhe kshtu nuk mund t bhen shok.
Nse dikush tjetr caktohet (emrohet) n nj pun (detyr) t
ciln ata e kan dshiruar, ata irritohen dhe mendojn se jan
trajtuar n mnyr jo t drejt. Fyerja e tyre ndaj
bashkpuntorve t tyre e posarisht ndaj drejtorve dhe
menagjerve rritet, dhe s shpejti ata ngopen me punn e tyre,
jan t paknaqur dhe t mrzitur. Atyre nuk ju plqen t jen n
t njejtin post (pozit), duke par t njejtit njerz dhe duke u

dashtur t punojn shum n nj rreth q ata e prbuzin dhe kjo
vazhdimisht ua humb durimin. Si rezultat, niveli i tyre I lodhjs,
stresit dhe mjerimit (jolumturis) rritet. Por situata n t ciln
gjejn vehtn kta njerz tersisht rrjedh prej ideve t gabuara n
t cilat ata i kan bazuar jetrat. Natyrisht, njerzit duhet t
punojn ndonj pun q do tiu lejoj (mundsoj) t fitojn
mjaftueshm pr t mbijetuar. Dhe sht fare e natyrshme q ata
do t prjetojn nj varg t vshtrsive q puna e tyre u sjell.
Qeshtja, megjithat sht se vshtrsit q do pun dhe mjedis
punues paraqesin do t bhen burime t irritimit (frustrimit) pr
njerzit ignjorant, thjesht pr shkak t gjendjs s tyre
shpirtrore.
Pr shkak se q t dy; ata dhe ata q i rrethojn jetojn t ndar
nga msimet e Kuranit pr parimet e moralit, dhe pr shkak se
ata i shiqojn jetrat dhe ngjarjet e tyre nga pikpamja caktuar e
tyre, do gj iu duket m e vshtir dhe e dshtuar (zhgnjyese).
E njejta sht e vrtet edhe pr ata t cilt nuk mundohen shum
pr t gjetur nj pun t mir dhe q paguhet, pr t kryer nj pun
q dshirojn, dhe t sigurojn nj pozit t mir n kariern q
kan zgjedhur. Edhe nse arijn nj standard t mir jetese, asnj
sasi e pasuris materiale nuk mund ta mbush zbrastin n
zemrat e tyre. Ata prjetojn gjendjn e njejt t shqetsimit
shpirtror. Ata jetojn nj jet me paknaqsi sepse jan t lidhur
pr ksaj bote me aq passion, sa q ata mbesin ambicioz pr
pasuri dhe posedim (zotrim), dhe konsiderojn do gj dhe
dokend rreth tyre thjesht si nj mundsi tjetr pr prfitim
personal.
N fakt, burimi kryesor i shqetsimit t tyre vjen nga t
31
32
shiquarit e problemeve pa i marr parasysh parimet morale t

Kuranit. Frustrimi (zhgnjimi) i tyre sht shprblim i Allahut
pr mosbesimin e tyre kokfort. Ata ignjorojn begatit e tyre
dhe nuk iu falemnderohen Atij pr to, kshtu iu on atyre
shqetsime. Sikur t mos ishin konsumuar (shkatrruar) me
pasion pr kt bot, sikur ta kishin muar ate ka kan dhe ta
kishin falemnderuar At pr to, ata do t ishin n gjendje t
shijonin posedimin (zotrimin) e tyre.
Le t qeshin pak (n dynja) e le t qajn shum (n botn
tjetr). Ai sht shprblim i asaj q fituan. (Teube 82)
E kush ia kthen shpinn udhzimit Tim, do t ket jet t
vshtir dhe n ditn e kijametit do ta ringjall t verbr. (Ta
Ha 124)
Kur njerzit prcjellin parimet morale t Kuranit nuk ndihen

t shqetsuar apo t mrzitshm. Megjithat, knaqsia e nxjerr
nga brja e diqkaje duke pasur n mend qllimet e ksaj bote
sht shum e kufizuar dhe zgjat shkurt. Kur prfitimet e fituara
zbrazen, egoja e tyre pr t vazhduar fundoset dhe qllimi
konsiderohet si nj bezdi (mrzi). Por, ata q krkojn prkrahjn
e Allahut shprblehen me knaqsi, pr ka ata e din se do t
shprblehen pr qllimet e tyre dhe jo pr natyrn e veprs.
Prandaj, kurr nuk dot mrziten kur e bjn at (veprn):
te All-llahu nuk arrin as mishi as gjaku i tyre, por te Ai arin
bindja e juaj. Ai ashtu ua nnshtroi ato juve q ta madhroni
All-llahu pr udhzimet q ua bri. Bamirsve merru
myzhde. (Al Haxh 37)
Dhe kshtu, pa marr parasysh se ka bjn, nse e bjn ate

duke shpresuar pr tfituar knaqsin e Allahut, dhe nse
vazhdojn ta bjn kt deri n prfundim t jets s tyre, kurr
nuk do t mrziten ose ta humbin knaqsin pr ta br ate

vazhdimisht. Pa marr parasysh se sa gjat e bjn at vepr,
dashuria dhe dshira e tyre pr tfituar knaqsin e Allahut do ti
bj ata q vazhdimisht t formojn gjra t reja dhe t bukura n
horizontin e tyre. Duke i rrnjosur parimet e tyre morale n frikn
ndaj Tij, ata formojn mardhnie dhe shoqri t ngusht me ata
prreth tyre; sdshirojn grad, pozit, ose para: dhe asnjher
sjan xheloz apo t mrzitur.
Ata nuk mund t knaqen npr qendra pr zbavitje

Disa njerz q jan lidhur me kt bot, e din se jeta sht e
shkurt dhe dojn t shfrytzojn sa m shum q kan.
Nuk ka asgj t keqe ktu, por Allahu e ka paisur kt bot me
aq shum gjra t mira, q t mund t knaqemi me to dhe ta
falemnderojm At (Allahun). Megjithat, pabesimtart
mendojn se mund ti fitojn kto gjra t mira prmes mnyrave
(mjeteve) Jo-Kuranore dhe ather t knaqen me to. Duke i
prdorur metodat e tyre, ose teknikat q prdoren prgjithsisht
n shoqri, ata supozojn (marrin me mend) se mund ti shijojn
knaqsit m t mira q jeta e ksaj bote ju ofron. Njra nga
kto metoda sht zbavitja (argtimi). Por pasi q ata e
definojn zbavitjn n baz t stilit t tyre jetsor dhe karakterit
moral, nuk mund ta shijojn si duhet, pr kt:
Ata q besuan dhe me t prmendur All-llahun, zemrat e tyre
qetsohen; pra ta dini se me t prmendur All-llahun zemrat
stabilizohen. (Ar Rrad 28)
Pavarsisht nga kjo, nuk ka gajle ( lidhje) ka bn nj person.

Edhe n qoft se ai zbulon zbavitjet m t mira dhe me plot
33
34
ngjyra n Tok, ai kurr nuk do t jet n gjendje t knaqet n

ndonjrn prej tyre. Nse shiqoni me kujdes llojet e zbavitjeve q
njerzit injorant i krkojn, prap do t shihni dshprimin n t
cilin hulumtimi (krkimi) i tyre e arrin kulminacionin. Ata t cilt
nuk i prcjellin parimet morale t Kuranit kan nj ide shum t
kufizuar t zbavitjs. Ata i kan bazuar jetrat e tyre n pritjet
(shpresat) e t tjerve n nj shoqri injorante, t etur pr tfituar
nj pozit t mir n mesin e tyre dhe t fitojn respektin e tyre.
Si rezultat, n shtjet e zbavitjs, ata lufotjn (prpiqen) t
prshtaten n nj humus (myk) t ciln shoqria tashm e ka
ndrtuar ose aprovuar, me tepr se sa t krkojn knaqsit n
mnyr t pavarur (vet). Nse lehen n zgjedhjet (alternativat) e
tyre, shum njerz t cilt krkojn zbavitje t, popullarizuar
shum m prpara do ta kalonin kohn e tyre n shtpi duke
shiquar televizorin, duke ngrn ushqim t mir, duke shiquar
pamje t bukura, ose duke folur me shok ose me njerzit e tjer.
Por, pa marr parasysh se sa mund ti knaqin kto argtime, ata
nuk e lejojn vehtn t knaqen me to, m qllim q ti
transmetojn dhe tfitojn respekt. Dhe kshtu shkojn ku
shkojn t gjith pr tu zbavitur, dhe zgjedhin fomat e njejta t
zbavitjs. Prandaj, pabesimtart mundohen t gjejn knaqsi
duke dal pr dark me shok, duke shkuar n teatr ose kinema,
duke shkuar (vijuar) n aktivitetet shoqrore nga shkolla e tyre
apo kolegt tyre professional, duke diskutuar n kafe, ose duke
shkuar n ndonj klub pr t vallzuar ose ndgjuar muzik.
Natyrisht, disa individ mund t knaqen me kto shetitje (dalje).
Por, pr tu knaqur n mnyr t drejt, ata duhet ta ken frik
dhe ta respektojn Allahun, t besojn n T, dhe t ken nj
karakter t moralit t mir. Prndryshe, t gjitha kto shansa t
mira thjesht do ti merakosin (shqetsojn) ata. Ato i shpiejn

njerzit n nj mjedis (rreth) ku do t jen t ndikuar nga detyrimi
i nj parimi moral (virtyti) injorant. Pra kur ata t cilet jan
larguar shum nga parimet morale t fes t bashkohen, bhet e
art se sa e kan shprfill kt realitet.
Siq e pam m lart, s pari t larguar, njerzit injorant
veprojn m tepr sipas krkesave t shoqris s tyre, se sa q i
prcjellin shijet dhe prirjet e tyre. Pr sa i prket asaj se si do t
zbaviten, far filmash do t shiqojn, dhe n cilat restorante,
kafene apo klube nate do t dalin, ata i bazojn vendimet n
standardet e shoqris s tyre. Ata mendojn se duke br gjra
elegante dhe t modes q shoqria ju aprovon (plqen) do tu fitoj
atyre pozit, rndsi dhe respekt n sy t t tjerve. Pr shembull,
t shihen n ndonj klub nate t popullarizuar ku t gjith
shkojn sht shum me rndsi pr vetrespektin e tyre. Edhe
nse nuk ndihen t rehatshm atje, t nesrmn duke qen n
gjendje tu tregojn kolegve ose shokve se kan kaluar mir n
nj vend t popullarizuar, ju lejon atyre q t jen n qendr t
vmendjs. Kur shiqojm kto vende t zbavitjs, shohim se
asgj n to nuk i apelon shpirtit njerzor, aq m tepr i bjn
njerzit t lodhur dhe t shqetsuar. Shumica e ktyre vendeve
jan prplot me njerz dhe air t ndotur, pr shkak se shum
njerz pijn duhan.
Pr shkak t zhurms nuk mund ti ndgjojm t tjer ka
thojn. Pa marr parasysh se sa e mire sht muzika dhe sa i
shijshm sht ushqimi, turma (grumbulli i njerzve-kallabllaku)
e bn t pamundshme t knaqemi me to. Edhe n qoft se ky
vend do t ishte gjallrues, i ndritshm, i pastrt, dhe i paisur
mir, rezultati prap do tishte i njejt, sepse njerzit t cilt
35
36
shkojn atje nuk i prcjellin parimet morale t Kuranit prandaj

edhe nuk jan t knaqur. N nj ambient (rreth) t mbushur me
lakmi dhe rivalitet (konkurrenc), njerzit nuk mund t knaqen.
Kjo mund t ndodh vetm n nj rreth natyral, t ngusht,
shoqror dhe t sigurt. Megjithat, vshtir se do t jen t
knaqur nse ata vazhdimisht shiqojn gabimet e t tjerve dhe i
nnojn njerzit e tjer duke dhn kritika pr t metat e tyre.
sht e qart se njerzit q shoqrohen me njri-tjetrin kryesisht
pr t shfryr lakmin (xhelozin) dhe konkurrencn e tyre nuk
mund t knaqen me asnjrn prej hiseve t tyre n ushqim,
bisedat e tyre, duke ndgjuar muzik s bashku ose duke
vallzuar. N vend t ksaj ata do t lodhen, n t dyja aspektet:
shpirtrore dhe fizike. Ky sht nj fakt q edhe vet ata nuk
mund ta mohojn. Prveq ksaj, bota n t ciln kta njerz
injorant shoqrohen sht e hapur ndaj t githa llojeve t
rreziqeve. Pa marr parasysh se sa me kujdes ata sigurohen t
zgjedhin zbavitjn a kualitetit me t lart, se a ju plqen a jo, jan
t detyruar t durojn nj shoqri njerzish nga segmentet e nj
shoqrie krejtsisht ndryshe nga e vetja. Kta njerz mund t ken
qndrime t oroditura, t kaluara t errta dhe personalitete
kriminele; ata mund t jen t dhn pas alkoolit dhe drogs. Kjo,
natyrisht mund t krijoj atmosfer t tensionuar pr ata q
dshirojn vetm t knaqen. Prandaj, duke qen n nj shoqri
njerzish q nuk e njohin pr t kaluarn, stilin jetsor,
karakterin moral dhe personalitetin e t cilve dijn aq edhe m
pak, e bn t pamundur t rehatohen mir dhe t knaqen.
Njerzit nuk mund t ndihen t sigurt n nj ambient (rreth) t
till, sepse asnjri prej tyre nuk e respekton dhe nuk ka frik nga
Allahu. Ata nuk brengosen se do duhet t japin llogari para
Allahut n jetn e prtejme (ahiret), dhe khtu mendojn, sillen,

ragojn sipas dshirave dhe parimeve t tyre; ignjorojn t gjitha
porosit (kshillat) dhe kufijt prveq pr mendimet e tyre, dhe
krkojn dobi (hair). Pr tgjitha kto arsye, sht e pamundshme
t ndihen vrtet t sigurt dhe t rehatshm kudo qe takohen
njerzit q nuk kan besim n Allahun. Si mund t knaqet dhe t
lodhet dikush n nj mjedis kaq t rrezikshm dhe t tensionuar?
Pr m tepr, edhe pse e din se nuk mund t knaqen si t dojn,
nuk e kuptojn se problemi u vjen nga mungesa e besimit. Ata
mundohen t gjejn zgjedhje n forma tjera t zbavitjs, por pa
sukses. Pa marr parasysh se ku shkojn, ndeshen me t njejtin
shqetsim, tension dhe mrzi. Edhe pse nga pikpamja e nj
vzhguesi duken sikur knaqen, prej asaj q kemi thn sht e
qart se ata nuk mund t gjejn dot knaqsi dhe qetsi
shpirtrore.
Allahu trhjeq vemendjn ton n kt fakt:
4. Rreth argumenteve t All-llahut nuk kundrshton kush,
pos atyre q nuk besuan; pra ty t mos te mashtroj lvizja e
tyre npr qytete. (Surja Gafir 4)
T mos mashtroj bredhja npr qytete e atyre q nuk
besuan. Ajo sht nj knaqsi e pakt, e pastaj vendi i tyre
sht Xhehennemi q sht vend mjerimi (Ali Imran 196-197)
Allahu iu on pabesimtarve kt mjerim dhe nuk i lejon t

knaqen kshtu q t jen t shkatrruar (konsumuar) me
dshprim. Nse besimtart e gjejn veht n nj mjedis t
ngjajshm, ata mbesin t knaqur duke qen n dijeni se ata kan
frik Allahun dhe se prcjellin parimet morale t Kuranit.
37
38
Ata nuk mund t knaqen me ( shijojn) pushime

Pabesimtart mendojn se duke shkuar n pushime mund ti
ikin jetrave t tyre t pakndshme. Nse nuk jan n gjendje ta
bjn kt, njerzit n gati do segment t shoqris krkojn ti
krijojn vehts nj mjedis pushimi, n baz t shijeve dhe t
ardhurave t tyre materiale. Disa prej tyre qndrojn n shtpi dhe
pushojn: disa t tjer shfrytzojn rastin n ndonj koh t lir
dhe dhe bjn nj gjiro (udhtim) ditore. Edhe pse zgjedhjet e tyre
se ku t shkojn mund t jen t ndryshme n thelb, qllimi i
prbashkt i tyre sht t marrin pushim n punn q ishin dashur
ta bjn gjat tr vitit dhe ta kalojn kohn duke u knaqur m
shum duke br dika krejtsisht ndryshe. Dhe kshtu ata
fillojn t kursejn para, duke ndrruar pr pushimet e tyre t
ardhshme. Ata paraprakisht planifikojn do detajl; zgjedhin me
kujdes rrobat q pr ti veshur dhe sigurohen se kudo q kan pr
t qndruar t ken gjithka q u nevoitet pr ta ndier vehtn t
rehatshm. Dhe n mnyr q n kohn e tyre t kufizuar t
knaqen sa m shum ata shpesh bjn prgatitjet q edhe shokt
e tyre t mir t shkojn me ta. Dhe prap, shpeshher asgj nuk
ka nga kto plane, pushimi nuk del si sht pritur. Nganjher,
njerzit kthehen bile edhe m t lodhur fizikisht dhe psiqikisht se
sa kan qen para se t shkojn. Ka arsye t caktuara pr kt. Pr
shembull, Allahu i teston njerzit duke krijuar fatkeqsi t
dukshme (qarta) si dhe disa mjedise q bjn apel n unin e tyre
m t ult;
do krijes do ta shijoj vdekjen, e NE, n shenj sprove ju
sprovojm me vshtirsi e knaqsi, dhe ju ktheheni te Ne.
(surja Enbija 35)
Pra, sipas urtsis s Allahut qniet njerzore prjetojn gjra

t kndshme dhe t pakndshme gjat rredhs s jets s tyre.
Nse demostrojn karakter t moralit t mir prball fatkeqsive,
ngjarjet q n shiqim t par jan dukur si negative, t vshtira
Allahu i shndrron n mjete pr dika t mir dhe pozitive.
Prandaj, kushdo q vepron nga kjo pikpamje do t jet i knaqur
n do moment t jets s tij. Ai do ti moj gjrat e mira q i ka
dhe do t jet i lumtur me to. Por nj person me nj karakter t
moralit ignjorant duke hasur n kto situata t lodhshme q
Allahu ka krijuar, nuk do t sheh asgj t mir n kto ngjarje n
dukje negative. Ai do t jet larg nga t qenurit i knaqur me to,
dhe pr shkak t qndrimit t moralit zemrak, nuk do t jet n
gjendje ti shijoj (knaqet me) gjrat e mira q posedon (ka).
N mjediset ku mungojn parimet e larta t moralit t
realizuara nga frika prej Allahut, njerzit nuk mund t jen t
knaqur me vetvehtn, as q munden ata t knaqen me gjrat e
mira q u ofrohen. Kjo sht sepse aty ku nuk ka besim n
Allahun, kur nuk ka mundsi t shihen tmirat n do ngjarje,
asnjra nga fazat e pjekuris nuk sht nevoitur pr ti duruar
qndrimet dhe fatkeqsit e qarta. Dhe aty kunjerzit nuk mund
tI zgjedhin problemet duke mposhtur (anashkaluar) hidhrimin,
nj qndrim injorant i pushton (kaplon), duke i nnshtruar ata
ndaj nj shqetsimi t madh.
Pra, kjo sht nj nga arsyet pse disa njerz nga pushimet e
tyre nuk mund t nxjerrin knaqsin e pritur pavarsisht
prpjekjeve t tyre m t mdha. Dhe kshtu sht edhe me
aspektet e tjera t jets s tyre. Nse ishin dhn disa shembuj t
shkurtr t problemeve q sipas gjasave mund ti hasnim n kto
shetitje, ather do tishte e qart se kta njerz ndihen jo t
39
40
lumtur vetm pr shkak t karaktereve t moralit t tyre. N do

mjedis t pushimit, dshprrimi q m s shpeshti haset sht se
vendi ndryshon nga ai q ata kan pritur t jet. Fakti q vend
strehimoret- banesat jan m t vogla se sa q kan paramenduar
ata mjafton tu prish atyre knaqsin q n fillim. Ksaj shtoja
edhe at se ata mund ta ken pasur nj udhtim t vshtir pr t
mbrri atje, duke i br veanrisht t padurueshm. Paknaqsia
e tyre e t qenurit n nj vend t panjohur q ata nuk dshirojn
vetm se i shton paaftsis s tyre pr t toleruar mungesn e
komoditeteve apo paisjeve, duke i br ata t ndihen plotsisht t
dshprruar.T shtuarit n jolumturin e tyre sht nj ide
paragjykuese se do gj q fillon keq do t vazhdon n t njejtn
mnyr. Ndonjher gjejn situata krejtsisht sipas shijs (qefit)
s tyre. Por, po qe se edhe nj gj e papritur u ndodh atyre gjat
pushimit t tyre, e tr knaqsia e tyre zhduket. Pr shembull,
ata shkojn diku pr t br banjo dielli dhe fillon t bjer shi, nuk
ka rrym apo uj rregullisht, bazeni sht prplot me njerz, ose
nuk kan mbetur tavolina t mira n restaurant. Besimtart t cilt
hasin n t njejtat situata, megjithate, i shohin ato nprmes syve
t besimit si burime t knaqsis. Pa marr parasysh se sa e
paplqyeshme nj situate mund t jet, do t shohin shum gjra
pr tcilat do ti falamnderohen Allahut dhe dot dijn si tjen t
knaqur me to. Pr shembull, moti mund t mos jet me diell, por
ka gjra tjera interesante pr tbr kur bjen shi. Ose, bazeni
mund t jet prplot me njerz, por ata mud t angazhohen n
sporte t jashtme (psh jasht shtpis), n ekskurzione, apo t
bjn pazar. Tavolina n restaurant mund tmos jet m e mira,
por n tavolinn tjetr ka shok me t cilt mund t bisedojm.
Ata mbesin t qet n tgjitha situatat e prmendura m lart, dhe
reagimi ndaj tyre n mnyr negative vetm se i bn ata t mjer.

Duke e ditur kt, ata prvetsojn nj qndrim t matur dhe
pozitiv ndaj rrethanave t tilla. N fakt, pabesimtart sjan t
lumtur edhe kur gjinden n nj mjedis t prkryer, pr shkak se
prishja e tyre shpirtrore, paknaqsia e mbrendshme, dhe
karakteri i moralit Jo-Kuranor i pengojn ata ti shijojn ato
begati. Nse ata nuk dijn se si ta falemnderojn Ate (Allahun)
pr at ka kan ose si t shiqojn pozitivisht n do gj q
ndodh, n qoft se jan jotolerant dhe nuk falin gabimet e
njerzve t tjer, dhe nse nuk jan dorlir dhe modest, kurr
nuk do t jen n gjendje t shijojn ndonj begati t Tij. Por, n
oft se n zemrat e tyre kan frik dhe respekt pr Allahun, ata
do ti ken t gjitha kto vlera t moralit dhe Allahu do tu
mundsoj atyre t prjetojn knaqsit e ksaj jete.
Duke qen t mrzitur me ate q kan

Allahu na tregon n Kuran se t mirat nuk u bjn mir (hair)
pabesimtarve:
Andaj, ti (Muhammed) lri ata edhe nj koh n at
mashtrimin e tyre.A mos mendojn ata se me at q jemi
duke udhn atyre nga pasuria dhe fmijt, Nxitojm tu
ofrojm atyre t mirat? Jo, kurrsesi, por ata nuk jan kah e
kuptojn. (Muminun 54-56)
Pabesimtart mund ta kalojn jetn t rrethuar me pasuri,

bukuri, nder, fam dhe respekt. Pos asnjra nga kto gjra nuk u
bn mir apo t bhet begati pr ta, dhe ata do t prjetojn
vetm rritje t agonis n t dy botrat. N pamje t jashtme duket
se Allahu u jep begati, por Ai nuk iu mundson t knaqen me to.
Prandaj, edhe pse tgjitha begtatit jan perreth tyre megjithate
41
42
ata jan t privuar nga ato. Njeriu mund t ket do gj q

dshiron por bhet nj mjerim pr t t mos jet n gjendje t
knaqet me ate q tashm e ka. Ne duhet mbajtur n mend se ata
e din arsyen e ksaj, dshtimi i tyre pr t vepruar sipas vlerave
t Kuranit. Natyrisht, ata e mohojn kt me vrull. Dhe n vend
se t krkojn zgjidhje n besim dhe t gjejn strehim te Allahu,
ata mundohen ti ikin mrzis s tyre duke ndrruar zakonet (
adetet), qndrimet, rrethet shoqrore, shokt dhe vendet q
frekuentojn ata. Ata shpresojn se ather, prsri do gj do t
jet n rregull, dhe do ti ken kursyer jetrat e tyre nga zbraztia
dhe zemrat e tyre nga shqetsimi. T gjith ne i kemi ndgjuar
njerzit prreth nesh duke thn gjra si n vijim; dua t filloj nj
jet t re, do tia filloj nga zeroja dhe do ta fshij t kaluarn
dhe do ta shfletoj nj faqe t re. Edhe nse ia dalin t follojn
jetra tersisht t reja ata megjithate nuk mund ta gjejn
kuptimin, ngacmimin, ose lumturin t ciln e krkojn. Pr
shembull, ata ndjekin ligjrata pr artin e pikturimit apo
skulpturs, duke menduar se do tiu jep knaqsin pr tkrijuar
punt e artit q shprehin personalitetin e tyre. Por ata se shpejti
zbulojn se fardo knaqsie e till nuk do t vie (nuk sht e
ardhshme). Ata provojn do gj pr t nxitur egon (unin) e tyre,
gjejn lajkatim (admirim) n mesin e moshatarve t tyre, dhe
tfitojn nj reputacion t mir n shoqrin e tyre. Ata jan t
pranishm n mbledhje, pranojn nj pozit n nj organizat
bamirsie, shkojn n ekspozita, koncerte dhe teatra; ata shkojn
pr tbr pazar, provojn lloje t ndryshme t sporteve, dhe
caktojn mbledhje me shokt e tyre. Por, pas nj kohe t shkurt
mrziten edhe me kto gjra; ata nuk mund t gjejn ngacmimin
(interesimin) t cilin jan duke e krkuar. Kurgju nuk ka
ndryshuar sepse as shpirti i tyre nuk ka ndryshuar. Vetm nse

kta antar t shoqris injorante i braktisin kto veti (karaktere)
t pahijshme dhe prvetsojn parime t larta t moralit pr t
cilat Allahu ka urdhruar ata mund t jen t lumtur dhe t
knaqur. Disa mendojn se paret dhe ate ka mund t blejn me
to i bjn ata t lumtur dhe kshtu koncentrohen n fitimin e saj.
Por, duke fituar nj vetur m t mir, nj shtpi m t mir, nj
pozit m mir,m shum komoditet asnjher nuk do ti knaq
ata, pr kt ata jan t mbushur me dshir pr t pasur edhe m
shum. Pr shembull, disa njerz kan pasion veturat. sht
shum me rndsi q vetura e tyre t jet mark e mir dhe modeli
m i fundit; duhet ta ket teknologjin e mir dhe sistemin
kualitativ t muziks. Ata bhen lidhen shum emocionalisht me
automjetin e tyre dhe skan dshir q ajo t ket as edhe dmin
dhe grvishjn m t vogl. Por knaqsia e tyre pr t vozitur nj
vetur t mir nuk zgjat shum. S shpejti del nj model i ri, dhe
ai i tyre bhet i dal nga moda (i vjetruar). U dhemb t lexojn
se tash n treg sht nj automjet m i shpejt me m shum
paisje shtes dhe me teknologji m t avancuar dhe n nj
moment t menjhershm humbin tr knaqsin pr lakmin q
kan pasur dikur. Pr njerzit injorant edhe dollapi i rrobave bhet
nj problem i madh. Disa njerz kan dshir t prcjellin modn
m t re t rrobave, edhe pse mund t mos ken para t
mjaftueshme pr ta br kt. Ata blejn nj kostum q u plqen
dhe q u duket trheqs, por ndalojn s plqyeri kur del prej
mode apo kur ta shohin t veshur n dikend q nuk e dojn, ose
edhe m keq kundrshtar (konkurrent). Befas, kostumi e humb
joshjn dhe bhet burim i irritimit. N mnyr t njejt, duke pare
dikend se ka veshur rrobe m t mira se ato q i kan ata, i bn
43
44
ata, mjaft t mjeruar. Pa marr parasysh se sa t mira jan

kostumet e tyre, ata brengosen se nuk jan m tepr se t
zakonshm, gj q i bn ata jo t lumtur. Zakonet e tyre,
aktivitetet shoqrore, mjetet materiale, ose ato q kan nuk do ti
bjn t lumtur, dhe krkimi i tyre i vazhdueshm pr m shum,
i bn ata edhe m t mjerueshm. Kur ta kuptojn se ata me t
vrtet kan shpenzuar dhe humbur t gjitha knaqsit e ksaj
bote, n prgjithsi ata bhen nervoz me jetn. Duke mos dashur
ti zgjidhin problemet e tyre nprmes besimit, ata ngecin n
hutim dhe hidhrim (Jo lumturi). Prandaj, pavarsisht nga
prpjekjet e tyre ata mbesin t hutuar dhe t palumtur. Megjithat,
nse ata do ti kishin praktikuar parimet morale t fes, do
tkishin nj knaqsi m t thell se sa q kishin mund ta
paramendojn. Besimtart e shohin kt n jetrat e tyre n
mnyr t qart. Duke ikur nga mrzia dhe shqetsimi, ata gjejn
shpirtrat e tyre duke u thelluar pr do dit e m shum dhe
kshtu fitojn nj mirkuptim edhe m t madh t vlerave t
begative q Allahu iu dhuron. Dfrimi dhe knaqsia e tyre rritet,
kshtu q ata e kuptojn se kto begati jan manifestime t
mshirs s Allahut, dashuris dhe mirsis ndaj tyre. Pr shkak
se jetojn jetrat e tyre krejtsisht pr Allahun, prdorin do
avantazh t tyre pr tfituar prkrahjn (simpatin) e Tij, dhe
bjn gjithka pr ta knaqur Ate, ata vazhdimisht prjetojn t
njejtin gzim dhe eksitim. N Kuran Allahu vazhdimisht nxjerr
n shesh gjendjn e qetsis shpirtrore t qndrueshme t atyre
q besojn n T:
O shpirt i qetsuar! Kthehu te Zoti yt i knaqur (pr vehte)
e knaqs (pr Zotin)! Hyr mes robrve t Mi! Dhe hyr n
Xhennetin Tim! (Surja Fexhr 27-30)
Ata nuk mund t knaqen me bukurin e natyrs

Mnyra materialisitike e tmenduarit t pabesimtarve i
pasqyron ata si tpaaft pr ta kuptuar (ndjer) bukurin e
natyrs. Gati do gj rreth tyre ata e shohin sa i prket asaj se si
mund tu sjell dobi dhe si mund t bjn m shum n kt jet.
Ky krkim pr dobi sht aq shum nj pjes e karakteirt t tyre
sa q ata mendojn se dika mir ka kuptim vetn nse u sjell
lajkatime dhe respekt. Ky vizion i kufizuar i pengon ata t shohin
t gjitha bukurit e natyrs duke zbukuruar do pjes t krijimit,
dhe kshtu vlersimi i saj nga ana e tyre sht vetm siprfaqsor.
Por, Allahu e ka paisur (furnizuar-mbajtur) gjith tr botn
me bukuri madhshtore t natyrs pr ta knaqur shpirtin
njerzor dhe kshtu t mendojm pr T, t shohim fuqin e
madhe t Tij, tbesojm n T, dhe ta falemnderojm Ate. Pa
marr parasysh se ku jetojm, t gjith ne kemi ndojnj lidhje
ngapak me kt bukuri. Shiu, valt q godisin bregun, nj
perendim dielli, ose pamja e nj luleje q nis t lulzoj, q t
gjitha kto japin nj knaqsi shpirtit t njeriut. T gjitha pjest e
krijimit ln nj prshtypje tek njerzit dhe u sjellin atyre begati.
Duke shiquar me sy t besimit, besimtart e dijn se t githa kto
gjra t bukura Allahu i ka krijuar pr ta. Dhe n kt mnyr ata
shiqojn do hollsi t tyre m t mir dhe nga ato nxjerrin nj
knaqsi t thell. Ata q e vshtrojn botn me sy t
pavmendshm e shohin at nprmes nj perdeje t
pavmendshmris. Pr kt arsye, shumica e njerzve injorant
nuk i vrejn gjrat e bukura prreth tyre, dhe ate ka vrejn nuk
ka ndonj kuptim pr ta. Prderisa jan t interesuar, atje mund t
ket nj perde mbi begatit e ndryshme t mrekullueshme q i
45
46
rrethojn. N Kuran Zoti jon, prshkruan gjendjn e atyre q

kan sy por nuk shohin:
A nuk udhtuan ata npr tok e t ken zemra me t cilat do
t kuptojn, dhe vesh me t cilat do t dgjojn? pse n t
vrtet syt nuk verbrohen, por verbrohen zemrat n
krahror. (Haxh 46)
Ne krijuam shum nga xhint e njerzit pr Xhehennem. Ata
nuk kan zemra q me to nuk kuptojn, ata kan sy q me ta
nuk shohin dhe ata kan vesh q me ta nuk dgjojn. Ata
jan si kafsht, bile edhe m t humbur, t tillt jan ata t
marrt. (Surja Al Araf 179)
Gjetiu (tjetrkund) Allahu prshkruan knaqsin vezulluese

n fytyrat e atyre besimtarve t cilt knaqen me begatit e tyre.
(Surja mutafifin; 24 Ajeti origjinal N fytyrat e tyre mund t
kuptosh knaqsin e prjetimeve).
N nj ajet tjetr Ai shpall;
104. Juve ju erdhn argumente t qarta nga Zoti i juaj e kush
i sheh (kupton) ai e ka pr vete, e kush verbrohet, ai e ka pr
t zezn e vet. E n (pejgamberi) nuk jam roj e juaj.
(Ennam 104)
Pra ata q shikojn n mnyr t pavmendshme n bukurit

prreth tyre mund t shohin sikur t ishin mbrapa nj perdeje.
Natyrisht, njerzit q jetojn n mes t disa bukurive natyrore
mundohen t shfrytzojn prparsit e saj kurdo q sht e
nevojshme. Pr shembull, ata mund t knaqen duke shkuar n
bregdet pr tshikuar perendimin e diellit, ose tshiqojn lulet dhe
pemt, por knaqsia e tyre sht e kufizuar. Thell n zemrat e
tyre ata nuk kan kuptim t knaqsis. Ata prjetojn vetm nj
kuptim t zakont dhe shkurtr t knaqsis, q s shpejti ia liron
rrugn pandjeshmris, mosinteresimit, dhe mrzis. Brenda nj

kohe t shkurt ata dshirojn dika t re, m interesante, dhe m
origjinale. Kjo sht nj shenj e prishjs dhe pandjeshmris s
shpirtit t tyre. Ka pabesimtar t cilt thon se e dojn natyrn
dhe dshirojn t jetojn n t, disa prej tyre edhe e kan kaluar
nj pjes t gjat t jets s tyre duke e br kt. Por, si e masin
ata tash knaqsin e nxjerr nga bukuria natyrore?
Besimtart e din se kjo matje varet prej aftsis s tyre pr t
ndjer Fuqin dhe Madhshtin e Allahut, duke e par vehtn t
vogl (pa vler) n krahasim me Krijimin e Tij Madhshtor, dhe
duke iu nnshtruar Atij me sineritet. Vetm ata t cilt e shohin
kt t vrtet dhe jetojn sipas saj Allahu i lejon t shijojn
knaqsi t vrtet n kto gjra t bukura.
Edhe pse jetojn midis gjith ksaj bukurie, disa njerz kurr
nuk mund ti ikin zbrazsirs n zemrat e tyre, paknaqsis dhe
dshprimit t tyre t brendshm. Kjo vetm tregon paaftsin e
tyre pr tu knaqur me kt bukuri si duhet. Prderisa nuk kan
besim n Allahun, bukuria mund tu jep atyre nj kuptim t
shkurt t knaqsis dhe t mbaj interesin e tyre vetm pr nj
koh t shkurt. Por nj njeri i cili e kupton q t gjitha gjrat e
bukura rreth tij i ka krijuar Allahu mund ta kuptoj m mir
kuptimin mbrapa saj. Ai do ti kuptoj aspektet m t thella t saj
dhe dot prjetoj knaqsi n do zbulim. Si rezultat, ai mund t
ndjej knaqsi t thell q vjen nga t kuptuarit e Kualiteteve
Supreme t Allahut, Madhshtin dhe Mjeshtrin e Pafund
Krijuese, Pushtet dhe Dituri t Pakufishme (infinite), dhe
Dominimin mbi t gjitha krijesat. Ky njeri nuk dot kishte nevoj
ti vizitoj t gjitha shtetet pr tpar bukurit e tyre natyrore.
Pasuria dhe thellsia e shpirtit t tij do ti lejonin atij t knaqet
47
48
me pamjet e vogla t panumrta me t cilat sht msuar ndonse

shkon prpara dhe mbrapa. Kjo prodhon nj kuptim t madh t
knaqsis n brendsi t qenis s tij. Pr shembull, Allahu ka
krijuar kafsh si begati (bekim) pr qeniet njerzore. Lloje t
panumrta zogjsh rrshqasin hijshm npr ajr, kraht e tyre t
bukur, ngjyrat e tyre t ndezura, dhe puplat e tyre simetrike u
japin knaqsi t gjith atyre q i shiqojn me sy t besimit.
Mnyra se si nj ketr e vogl e bukur i prdor dhmbt e saj, se
si i lviz putrat, dhe si e lviz leht bishtin, zgjon nj kuptim t
fort t dhembshuris (mshirs) n zemrn e do besimtari. Ky
sht gjithashtu rasti kur ata shohin nj lepur t vogl e trheqs
duke i prdorur putrat e saj pr t ngrn nj karrot, dizajnet n
trupin e zebrs, madhshtin e nj kali gallop (lloj kali i shpejt),
bukurin e nj gazele, dhe vetit e panumrta t t gjitha
kafshve. E njejta gj zbatohet edhe pr gjelbrimin e ndritshm
t nj pylli, madhshtin e nj ujvare, pamja e majeve
(kreshtave) t malit duke ar ret, dhe lloje t panumrta t
drunjve, luleve, pemve dhe perimeve. Duke qen dshmitar t
ktyre Manifestimeve t Dituris dhe Mjeshtris s Tij Supreme,
ata e falemnderojn Ate. T gjith besimtar kan nj kapacitet t
pakufizuar pr tu knaqur me bukurin natyrore, nj knaqsi q
rritet pr shkak t thellimit t shpirtit dhe besimit t tyre. Kjo
sht nj knaqsi q Allahu u jep vetm atyre q iu afrohen Atij
me sinqeritet; Ai ia jep at vetm besimtarve si prgjigjie
(shprblim) pr aftsin e tyre q do gj e shohin me sy t
besimit. Ata t cilt e mohojn Allahun e humbin knaqsin e
ktyre gjrave t mira n kt bot dhe nuk do ti ken ato n
botn tjetr. N botn tjetr, pr ta do t ket vetm mjerim. N
kuran Allahu na trheq vmendjn n kt realitet:
Hiqu atyre q e marrin fen (n vend q ta resprktojn) pr

loj e dfrim dhe i ka mashtruar jeta e ksaj bote. Ti prkujto
me t (Kuranin) q t mos bjer njeriu viktim e asaj q ka
veprruar, e q ska mbrojts as ndrmjetsues pr te pos Allllahut. je ai (njeri) edhe nse jep, do lloj shpagimi nuk i
pranohet. T tillt jan ata q ran viktim e asaj q punuan.
Ata , pr skak se mohuan, pr pije kan uj t vluar e dnim
t idht. (Ennam 70)
Ata nuk jan n gjendje t knaqen me pastrti

Pastrtia qet n shesh personalitetin e nj individi, karakterin
moral, mnyrn e t menduarit dhe inteligjencn. Allahu prmend
rndsin e saj n Kuran;
Dhe rrobat tua pastroji! Dhe t keqs s ndyr largohu!
(Mudethirr 4-5)
Por, pastrtia sht nj cilsi e cila gjendet vetm tek ata q

kan besim t sinqert. Sikurse cilsit e tjera t moralit, edhe
pastrtia mund tarrihet vetm nprmes friks ndaj Allahut. Kjo
sht pr arsye se kushdo q ka frik nga Allahu e din q, edhe
kur sht i vetmuar, Allahu e sheh do gj q bn, dhe n botn
tjet do ta merr shprblimin pr kt vepr. Ai gjithashtu e din
se do t merr kompensim (shprblim) p do gj q ai ka
prkundrazi zrit t ndrgjegjis s tij. -Pr kt arsye, ai iu
shmanget do veprimi q e inatos (hidhron) Allahun dhe q n
Kuran sht e shpallur si e gabueshme. N jetn e tij t
prditshme, ai praktikon lloje pastrtish q Allahu n Kuran i
prshkruan si form e adhurimit. Kjo don t thot knaqsia e t
qenurit n nj vend t pastrt, prdorimi i gjrave t pastrta dhe
shoqrimi me njerz t pastrt. Natyrisht, pabesimtart kan
49
50
mnyrn vet t t kuptuarit t pastrtis. Disa prej tyre njihen pr

pastrtin dhe rregullin e tyre t prpikt, por kjo nuk vjen nga
frika dhe respekti i tyre pr Allahun ose nga dshira e tyre pr ta
fituar simpatin e Tij. Prandaj kjo sht pastrti q shoqria prt
nga antart e saj. Kta njerz humbin nj marrveshje t madhe
duke mos i udhhequr jetrat e tyre n pajtim me tkuptuarit e
pastrtis t shpallur n Kuran, dhe nga paaftsia e tyre pr ta
ndjer nevojn pr t. Si prgjigje ndaj refuzimit t tyre t
besimit, Allahu ua ka marr kt knaqsi nga shpirtrat e tyre,
dhe i ka detyruar t jetojn n nj mjedis ( rreth) jo t knaqshm.
Pabesimtart jan n dijeni pr dy lloje t pastrtis; e
dukshme dhe e padukshme. Ata i japin rndsin m t madhe
llojit t par, si pastrtia fizike dhe rroba t pastrta. Megjithat,
pastrtia e jashtme gjithmon ka nj an q nuk shihet, pr
pabesimtart, kur ata jan vetm ose kur mendojn se askush nuk
i sheh, shpeshher sillen shum m ndryshe se kur jan n publik.
sht e pamudur t qellohet (dihet) se ka bjn ata kur jan
vetm, dhe t tjer nuk mund ta dallojn ka sht (dhe ka nuk
sht) e rndsishme pr ta, sepse kush nuk ka frik nga Allahu
vendos se sht e drejt dhe e gabuar n baz t mendimeve t
tij. Shum njerz t till shiqojn pastrtin e tyre fizike dhe t
shtpive t tyre nga jasht, dhe e masin nbaz t asaj se a vrejn
apo jo ndonj papastrti. Ata heqin qafe larjn (e vet), larjn e
rrobeve, hekurosjn, ndrrimin e qarqafave dhe rizave, dhe
rregullimin sepse kto pun t prditshme i mrzitin ata. Ata i
pastrojn dhe rregullojn dollapet e tyre vetm ather kur
detyrohen. Disa i przijn rrobet e pastrta me ato t papastrta
dhe i veshin prap. Prgjithsisht, nse munden, ata e paguajn
dikend q njher n jav t vjen dhe ta kryej pastrimin.
Pavarsisht nga kjo, ata nuk mrziten q tpastrojn banjot,

dyshemet, dhe pluhurin npr qoshe, ose rrmujn n dhomat e
tyre t fjetjs. Shpeshher disa njerz jan fizikisht t papastrt.
Ata lodhen duke u pastruar, dhe posarisht kur moti sht i
ftoht, pastrojn vetm flokt e tyre. Ata nuk brengosen (nuk ua
ndin) pr papastrtin e tyre fizike, sepse askush nuk mund ta
sheh at. Grat i kan frizerat e tyre q ua rregullojn flokt dhe
nuk e ndjejn t nevojshme ti pastrojn derisa tju del minivalli
(kona). Kta njerz mundohen ti fshehin trupat e tyre t papastr
duke prdorur parfume (aroma) t rnda dhe deodorant, por kjo
edhe m shum tlargon nga t qenurit trheqs. Ata mendojn q
tu vie er e tymit t duhanit, ushqimit apo djerss sht normale.
Ata mund t duken gjithmon nga jasht t pastrt, dhe rrobat e
tyre mund t jen t hekurosura dhe pa njolla. Por n t vrtet,
ata nuk jan t pastrt, sepse ata strehojn (fshehin) nj kuptim t
shtrembruar t asaj se sht pastrtia e vrtet. Pr shembull,
ata mund t ken pak pluhur n rrobat e tyre ose t derdhin dika
n mngt e tyre, q mund t mos shkaktoj njoll t prhershme,
dhe n prgjithsi nuk e konsiderojn t papastr. Ata mund ti
ndotin ose bjn duart e tyre me yndyr, por pastaj nuk i pastrojn
ato menjher. Ata mendojn se askush nuk po i sheh ata duke e
prgatitur ushqimin dhe leht mund ta prdorin garuzhdn
(kutllaqn) t ciln nuk e kan pastruar ose ndonj kafshat e cila
ka rn n tavolinn e papastrt t kuzhins (e cila prdoret pr
prerje n t) ose edhe n dysheme. Ata mund ti prdorin ent e
palara ose tenxhern e papastrt. N mnyr t njejt, ata nuk e
bezdisin vehtn pr pastrtin e banjove t tyre dhe n kt
mnyr rrezikojn jetn e vet dhe t atyre q jetojn me ta. Ne
mund t themi edhe m tepr se ka mund t bjn njerzit e till.
51
52
Sikur ti kishe pyetur ata kishin me thn se nuk e kan vrejtur

se, rrobat, flokt, duart ose fytyrn i kan t papastrta. Kjo sht
sepse e konsiderojn at situat si krejtsisht normale. Edhe nse
i mundojn (i bjn t parehatshm) njerzit prreth tyre ose bile
edhe nse e rrezikojn shndetin e tyre, ata refuzojn ta pranojn
t njejtn. Nuk duhet t harrojm se ky sht nj kompenzim q
Allahu ia jep nj shoqrie injorante. N njfar mnyre, ata q
refuzojn t besojn marrin shprblimin pr tkeqn q ia kan
br kuptimit t shtrembruar t moralit. Nj ide tjetr e gabuar e
shtrir plotsisht sht se t mos kushtuarit rndsi pastrtis
sht nj aspekt i moralit modern. Njerzit e till mendojn se
kushdo q pengon ndotjn e mjedisit sht i dal nga moda (i
prapambetur). Dhe, pr arsye se e nxisin njri-tjetrin t mendojn
kshtu, ata ngurrojn ta kritikojn kt gj, edhe pse e din se nj
stil i till i jets sht i gabuar. Pr shembull, ata hyjn n shtpit
e tyre me kpuc t ndyta, dhe jan t knaqur ti ln divanet dhe
qilimat e tyre t mbuluara me pluhur dhe papastrti. Dhe edhe
nse dikush tjetr hyn n shtpit e tyre me kpuc t ndyta dhe
ua ndot qilimat, ata nuk e kan gajle, t kundshtonin do tishte e
sikletshme. Kjo mnyr e shtrembruar e tmenduarit mund t
shihet tek njerzit e rinj. Ata mendojn se sht n rregull t flejn
me t njejtat rroba q i kan pasur veshur gjat tr dits. Pr ta
sht normale t han nj sandviq t yndyrt, tmos i pastrojn
duart e tyre, dhe pastaj ta fshijn yndyrn n flokt apo n rrobat
e tyre. Nse rrobat e tyre sprkaten me uj balte, ata vetm e
fshijn dhe vazhdojn rrugn e tyre. Ata besojn se sa ma e
papastrt, me m shum njolla, dhe sa ma e prdorur t jet
xhaketa e tyre, aq m e lezetshme (cool) sht. Farmerkat e tyre
bhen vend (kopsht) pr shumim t vrtet t mikrobeve dhe
bakterieve. Kjo tendenc e njejt sht par tek ata t cilt i

barazojn intelektualitetin me modernizimin. Ata mendojn se
stili i tyre i jets dhe mnyra e tyre lecka-lecka e veshjs u jep
atyre nj pamje t ndryshme dhe superiore.Ti nuk mund tju
afrohesh atyre sepse trupat dhe rrobat e tyre kullojn nga tymi i
duhanit, dhe nuk mund ti shikosh n sy pr shkak t flokve t
tyre t gjat, t papastrta dhe t rregullta (helaq) dhe t
mjekrrave t pakrehura. N fakt, ata jan t neveritshm. Ata
mendojn se po tishin t lar dhe t pastrt, dhe po ta bnin nj
bised n nj atmosfer t ndezur, t ajrosur dhe t knaqshme,
ata do ta humbnin aureoln e intelektualitetit t tyre dhe do
tishin sikur t gjith t tjert. Nj stil jete i till i smur ka t
dyja efektet; shpirtrore dhe fizike. Meqense ata jetojn n nj
mjedis t ndyr, ata shpesh smuren; t jetuarit n nj vend pa
ajr, me puhur dhe t ndyr ua shkatrron mushkrit dhe lkurn
e tyre. Nganjher ajo bhet e verdh (zverdhet). Me koh, ata
humbin aftsin e tyre pr t muar bukurin dhe pamjet e mira,
zemrat e tyre ngurtsohen dhe bhen t paafta t knaqen me
gjra t mira, dhe shpirtrat e tyre prishen. Pr besimtart,
megjithat, pastrtia sht si nj veprim i adhurimit ashtu edhe
nj begati q u jep atyre nj knaqsi t madhe shpirtrtrore,
vetknaqsi, freskim, rehati, dhe siguri (besim). Prej besimtarve,
besimtart mund t ken qetsi mendore, t ulen ku t dojn, dhe
tprdorin orendit dhe ent pa ngurrim apo shqetsim (zorr). Ata
e dijn se do besimtar e repekton dhe ka frik (dron) nga
Allahu, se ata nuk i shkelin parimet morale t Kuranit, se ata
veprojn n t njejtn mnyr si n publik ashtu edhe n vetmi,
dhe se ata gjithmon sillen me nj dlirsi t patmet n do
situat, pikrisht ashtu siq urdhron Allahu. Ata japin krejt nga
53
54
vetja q t sigurohen q ata q jan rreth tyre t gzojn nivel t

njejt t rehatis, shndetit, dhe siguris t cilat i kan ata.
Ndrgjegja e tyre i bn q ta pranojn kt si prgjegjsi dhe t
shmangin do gj q mund tu bn keq t tjerve. Ata knaqen
shum duke formuar mjedise q t ngjajn n Parajs.
Knaqsit e humbura shpirtrore

Dashuria sht nj bekim i madh t ciln pabesimtart
e hedhin
Dashuria sht nj nga emocionet m t forta dhe m t thella
q nj njeri mund t prjetoj. Gjithashtu sht nj mga begatit
m t mrekullueshme q Allahu ka krijuar pr qeniet njerzore n
kt bot. Njerzit knaqen shum me dhuratat shpirtrore dhe
materiale q Allahu ka krijuar pr ta; ata knaqen me pamje t
bukura, shtpi t rehatshme, muzik t mir, dhe gatim t mir.
Por asnjra nga kto knaqsi nuk mund t krahasohet me
lumturin q sjell dashuria. Pr t prjetuar dashuri t plot, jan
t nevojshme kushte t caktuara. Para s gjithash, nj individ
duhet t jet n gjendje t shoh kualitetet e mira t t tjerve dhe
t moj vetit e tyre t mira. Sa m e hapur t jet mendja dhe
ndrgjegja e nj individi, aq m e fort do tjet aftsia e tyre pr
t dashuruar. Por, faktori i vetm q mund tia jep kt aftsi sht
besimi dhe frika e tij n Allahun. Prandaj, nj njeri sht n
gjendje t dashuroj nbaz t mass s besimit dhe friks s tyre
n Allahun; dhe n at mas ai mund t knaqet. N mnyr t
njejt, me qllim q ai ta don tjetrin, ai njeri duhet tket veti q
mund t duhen, dhe prap, kto veti rrjedhin nga frika dhe besimi
n Allahun. Sa m shum nj individ ta don Allahun, dhe sa m
shum ti friksohet Allahut, aq m shum veti t dashuris do t

ket ai. Kjo sht sepse ai q ka frik Allahun ka nj karakter
(veti) t moralit t mir, dhe sbashku me frik ndaj Allahut ata
shfaqin mshir, toleranc, siguri, kurajo, vet-flijim, menuri
dhe ndrgjegje t mir. T gjitha kto veti krijojn n mnyr t
natyrshme nj kuptim t fort dhe t thell t dashuris n zemrn
e secilit q sheh me sy t besimit. Por nse mungojn kto kushte;
besimi dhe frika nga Allahu-don t thot nse baza e dashuris
mungon - ather askush nuk mund t prjeton dashuri t vrtet.
Burimi themelor i dashuris q ndjejn besimtart pr t tjert
sht dashuria e tyre ndaj Allahut. Dijenia se Allahu krijon
knaqsi q vjen prej dashuris nga zemra q ata ndjejn pr t
tjert, si manifestim t Vet Atij (Vetvets s Tij) i jep asaj
dashurie thellsin e saj. Por, pasiq dashuria e pabesimtarve
sht e bazuar (themeluar) n pritjn e tyre pr dobi (hair), ata
realisht kurr nuk mund t prjetojn dashuri. Ata i dojn vetm
ata q jan t dobishm pr ta, q i rehatojn, dhe q bjn at q
ata e konsiderojn si prkrahje. Por nj dashuri e till prehet n
themelet e shkatrruara dhe asnjher nuk mund t bhet nj
dashuri e sinqert dhe e ndjer nga zemra. N realitet ata e dojn
vehtn m shum se t tjert dhe duke menduar se jan m
tvlefshm se t tjert dshirojn q t tjert tu bjn t mira, ti
mbrojn dhe t interesohen pr ta. Sa koh q e kan kt
prkujdesje, ata ndjejn nj kuptim t caktuar t dashuris. Por
m s shpeshti kjo lloj dashurie nuk i bn t tjert t lumtur ose
t ndihen t dashuruar, pr kt sht e rrem dhe e drejtuar drejt
levrdis. Duke qen jo m shum se nj shtirje e sjellshme n
krkim t ndjenjave t njerzve t tjer, ajo mbaron kur arrihet
qllimi. Natyrisht, ata nuk mund t tregojn ndonj dhmbshuri
55
56
t sinqert, pa marr parasysh se sa shpesh e shprehin dashurin e

tyre. Gjith ka mund t bjn sht t shqiptojn disa fjal dhe
fraza stereotipike prgjithsisht n dispozicion pr kt qllim
dhe t prdorura n dit t caktuara t vna menjan pr shprehjet
e dashuris. Megjithat, besimtart mund t shprehin dashuri t
vrtet ndaj t tjerve fjal t sinqerta, prekse, dhe t
mrekullueshme, sepse knaqsia e dashuris sht e gjall n
zemrat e tyre. Me t vrtet, besimtar t cilt sinqerisht
dashurojn dhe nderojn t dashurin asnjher nuk dot thon
dika q e lndon at person. Mbi t gjitha, kjo lloj dashurie nuk
mvaret nga rrethanat apo ndonj shprblimi t pritur nga njerzit.
Dashuria e vrtet prt shprblim vetm prej Allahut, pr kt
qllimi i tij i vetm sht t fitoj simpatin e Tij. Pabesimtart
mendojn se dashuria zvoglohet me koh pr shkak t mrzis
s dyanshme dhe humbjs s entuziazmit. Natyrisht, shum lidhje
n mes t pabesimtarve prfundojn n kt mnyr, pr shkak
se dashuria e tyre ka qen e bazuar n mashtrim dhe asnjher
nuk ka qen e vrtet. N dashuri t vrtet, koha gjithmon luan
rol pozitiv, dhe kshtu i mundson do njeriu ta moj m mir
keqardhjn e t tjerve, mshirn, bujarin (zemrgjersin),
interesimin, vet-flijimin, dhe vetit tjera t mira. Me koh,
dashuria e tyre forcohet, sikurse q personalitetet e tyre, kuptimi
i moralit, dhe qndrimet e tyre zhvillohen drejt prsosmris.
Asnjher nuk ka mrzi dhe zhgnjim n dashuri t vrtet, dhe
dukjet e mira, mjetet materiale, dhe prestigji bhen jorelevante (t
pa vend). Gjja e vetme me rndsi sht karakteri (vetit) moral
i t dashurit/rs. Por pabesimtart, q gjykojn do gj n baz t
standardit material, vuajn at humbje materiale kur ajo baz t
shembet (shkatrrohet). Mund t shohim se pabesimtart kan
nj besim t thyer n zemrat e tyre. Pr kt arsye, ata jetojn n

nj bot pa dashuri dhe nuk mund t nxjerrin knaqsi nga gjrat
q i japin shpirtit njerzor knaqsin m madhe. M e
rndsishmja sht se, kta njerz nuk mund ta dijn dashurin e
vertet dhe si t dashurojn dhe tjen t dashur nga t tjert, ata
nuk do ta prjetojn kt begati n Parajs, i cili sht nj vend i
mbushur me dashuri t Allahut. Atje, njerzit dot din si t
dashurojn dhe si t prjetojn kenaqsin e t qenit t dashur. N
Kuran Allahu na tegon pr bekimet q i presin besimtart n
Parajs si shprblim pr karakterin e moralit t mir t tyre. Njra
nga kto do t jet dashuria e zjarrt q ndajn dy partner. N
ajetet vijuese, Allahu prshkruan se si duket Parajsa;
Jan n shtretr t qendisur me ar. T mbshtetur n to
prball njri-tjetrit. Atyre u shrbejn djelmosha t
gjithmonshm. Me gastare, me ibrig dhe me gota t
mbushura plot prej burimit. Prej s cils pije (vere) as nuk i
dhemb koka, as nuk dehen. Edhe pem sipas dshirs s tyre.
Edhe mish shpezsh, cilin ta duan. Dhe (grat e tyre jan)
hyri symdha. Si t ishim inxhi t ruajtura. Shprblim pr
at, q ata punuan. Aty nuk dgjojn fjal t kqija as q jan
mkat (gnjeshtr). Vetm thnie: selam pas selami. E pr sa
u prket atyre t djathtve, ka sht gjendja e t djathtve?
Jan nn drunj t pemve pa therra (pa gjemba). T
bananeve me fruta pal-pal. Nn hije t prhershme. Pran
ujit rrjedhs. Edhe ndr pem shum llojesh. Q as nuk
ndrprehen, as nuk jan t ndaluara. Edhe shtretr t lart
(ose gra t larta). Ne i kemi krijuar ato n nj krijim t ri
(form t re). Dhe ato i kemi br virgjresha. T dashuruara
(pr burrat e vet), t nj moshe. (Ato jan) pr ata t djathtt.
(Surja Al Wakia 15-38)
57
58
Humbja e besnikris dhe besueshmris

Si kemi thn q n fillim t ktij libri, injorantt i bazojn
sjelljet e tyre n marrjn e do gjje q munden nga jeta e tyre dhe
njerzit e tjer prreth. Ky qllim bosh i drejton ata q
tvlersojn do gj nga pikpamja e fitimit dhe deri te ky qllim
ata jan tprgatitur t flijojn gati do gj, duke prfshir shum
prej gjrave q ata i mojn m s shumti dhe t gjith ata pr
tcilt deklarojn se i dojn. Prandaj, sht e pamundur q kta
njerz t prjetojn besnikri dhe besueshmri t vrtet. N
krkimin e tyre t zjarrt pr para, mallra, dhe prona pabesimtart
harrojn rndsin e ndjenjs s dashuris, respektit, dhe
besnikris. Ata, gabimisht (pa vend) mendojn se gjrat
materiale do ti bjn m t lumtur.
Megjithat, si tham edhe m hert, asnjra prej ktyre
gjrave nuk do tu sjell knaqsin q e krkojn. Pa marr
parsysh se sa kan respekt, fam dhe nam n shoqri dhe pa marr
parsysh se sa kan mallra dhe pron asnjra nga kto gjra nuk
mund tu blej atyre shoqri t vertt njerzore dhe besnikri. T
ln pa kto vlera ata kurr me t vrtet nuk mund t bhen
shok me diknd, sepse ata gjithmon e pyesin vehtn se ncilat
baza dhe sipas far kritereve ata duhet ti zgjedhin shokt. N
vend se t krkojn shok q respektojn dhe kan frik Allahun
dhe prcjellin parimet morale t Kuranit, ata krkojn njerz prej
tcilve kan prfitim dhe tcilt i bjn ata tjen t respektuar
nga kolegt e tyre. Njerzit q jetojn n nj pjes t mir t
qytetit duhet tzgjedhin shokt t cilt jetojn n nj zon t
ngjajshme. Ata duhet t jen t pasur, trheqs dhe t pashm,
tken nj vetur t re, t vijn nga nj familje e mir, apo t ken
nj emr t respektuar. Pr ata q jetojn n nj lagje m modeste,
nj shok i ardhshm duhet s paku t jet e respektuar atje: ai apo

ajo duhet t jet e diplomuar n nj shkoll t mir, tket
profesion t respektuar, t jet mjaft trheqse dhe e pashme, dhe
mjaft e fort pr tsiguruar trajtim t sjellshm. Por asnjra nga
kto cilsi nuk lejon nj rritje t dyanshme t besnikris dhe
besueshmris. N nj shoqri t till, prgojimi, tradhtia, dhe
flijimi i nj shoku pr levrdi jan mjaft t zakonshme. N
mnyr t njejt, nse dikush prej shokve futet n probleme
materiale dhe psikologjike dhe ka nevoj pr ndihm, kjo mund
ti jap fund shoqris, duke e ditur q t tjert mund tmos jen t
gatshm tia shtrijn dorn sepse nuk kan levrdi ta bjn nj
gj t till. Kshtu, zgjidhja m e mir sht ta braktisin shokun
e tyre dhe t krkojn dikend pr ta plotsuar boshllkun dhe i
cili do t jet i dobishm pr ta. Ne mund ta shohim kt pabesi
ndr pabesimtar t martuar.
Me t vrtet shpesh ata flasin n lidhje me kt se si jan
trajtuar padrejtsisht. Ka aq shum pabesi midis bashkshortve
sa q nuk duket m e uditshme. Kur t martohen, ftet premtojn
se do tjen besnik ndaj njri-tjetrit n kohra mira dhe t
kqija, se nuk do ta braktisin njri-tjetrin, dhe se do t kujdesen
dhe mbrojn njri-tjetrin. Por s shpejti, kto premtime thehen,
dhe duhet t gjenden mnyra tjera pr tsiguruar besnikri. Disa e
bjn nprmes kontratave prenuptiale (lloj kontrate q bhet
midis bashkshortve para martese ku shkruhet se si dot ndahet
pasuria nmes tyre n rast se ndahen) pr ta mbrojtur pronn e
tyre. Pr ti shmangur rreziqet e mundshme materiale dhe
emocionale, ata nnshkruajn kontrata se kush- ka do t merr n
rast se vendosin t ndahen. Kjo e sqaron se si e kosniderojn
njri-tjetrin kto do pal. Qart, dashuria e tyre, respekti dhe
59
60
shoqria nuk sht e bazuar n besnikri dhe besueshmri, dhe

kshtu qysh nga fillimi e pranojn mundsin se nuk do tmbesin
gjithmon burr e grua. Nj mardhnie e till e luhatshme sht
gjithmon n rrezik t merr fund. Shembuj t pabesis shpesh
shihen n jetrat e tyre profesionale. Pr t br m shum para,
shpesh ata mund tmashtrojn njri-tjetrin ose edhe t vjedhin
para nga t tjert. Shum pabesimtar ankohen se mardhniet me
shokt e tyre jan prishur pr kt arsye dhe kshtu nuk kan
dshir t bjn biznes me t afrmit e tyre. Kjo pabesi mund t
shihet n shoqri n trsi. Shpesh, shoqria i trajton disa njerz
me respekt dhe vlersim, dhe ata marrin lavdrata dhe lajkatime
nga njerzit. Por kur ata humbin dobishmrin, ata gjithashtu
humbin kt respekt dhe dashuri. Shembuj t ktij lloji t
pabesis mund t shihen gati gjithkund. Jetimoret, shtpiat e
pleqve, dhe qendrat pr trajtimin e njerzve t dhn pas drogs,
jan vende ku kjo pabesi reflekton n mnyrn m t qart. Kur
njerzit q dikur kan qen t dobishm pr tjert dhe t dashur
dhe respektuar humbin kado q i ka br objekte t vmendjs,
ata braktisen dhe lihen vetm edhe nga fmijt, nipat dhe t
afrmit e tyre. Prindrit mund t shpenzojn vite dhe shum mund
pr ti rritur fmijt e tyre, por pr shkak se nuk pasojn parimet
morale t Kuranit, fmijt mund ti ln ata vetm n pleqri. Me
koh, shoqria i harron ata q i kan shrbyer mir asaj n fushat
e politiks, kulturs ose edukimit. Gjat viteve shkollore, familja
dhe studentt tregojn respekt t madh pr msuesit e tyre, i
dgjojn ata dhe mundohen ti bjn ata pr vete. Por sapo t
mbaroj shkolla, studentt i harrojn msuesit e tyre sepse dobia
(vlera) e tyre ka mbaruar. Nj shtje pr ta mbajtur n mend
ktu sht se pabesia dhe jobesnikria t hasur nga pabesimtart
n fakt sht nj reflektim i karakterit t moralit t tyre. Duke

drejtuar jetrat e tyre sipas direktivave dhe sistemeve t tyre
tmoralit, ata marrin shprblimin e t mos qenit t lidhur me
dikend me ndonj besnikri dhe besueshmri t vrtet.
Megjithate, shoqria e formuar nga besimtart t cilt pasojn
parimet morale t Kuranit nuk e ka asnjrn nga kto
shqetsime. Besimtart e duan njri-tjetrin pa shiquar levrdin,
rinin apo shndetin. Matja e vetme q ata i bjn dashuris s
tyre sht dashuria e t tjerve pr Allahut dhe karakteri i tyre i
moralit t mir. Nse kto jan n vend, nuk ka rndsi pr nj
person se a plaket, bhet nevojtar, ose i paaft pr tfituar para.
Besimtart do t vazhdojn ta trajtojn me dashuri dhe respekt t
sinqert. Nfakt, besnikria dhe besueshmria e vrtet vijn
vetm duke zbatuar msimet morale t Kuranit. Ata q e dojn
njri-tjetrin, nga dashuria e tyre ndaj Allahut ata jan t
palkundur n shoqrin e tyre dhe n shfaqjn e dashuris dhe
respektit. Vetm ata mund ta kuptojn knaqsin q vjen nga
nj kuptim i besnikris dhe besueshmris.
Humbja e admirimit dhe repsektit pr t tjert

Respekti tregon dashurin e njerzve ndaj njri-tjetrit dhe
vlern e vendosur mbi to. Cilsit e mira q shihen tek t tjert
trheqin nj kuptim t thell t respektit ndaj t tjerve. Por, nj
karakter i mir mund t vie vetm duke pasuar parimet morale t
Kuranit , dhe nj karakter t pjekur, t besueshm, dhe stabil t
moralit q mund t mbahet (ruhet) n t gjitha situatat mund t
arrihet vetm duke pasur frik nga Allahu. Natyrisht, shoqrit
injorante kan nj koncept t caktuar t respektit, por t kuptuarit
e tyre sht e bazuar n themele t rreme. Ata t cilt jetojn sipas
61
62
kritereve injorante tregojn dashuri dhe prkrahje pr ata pr

tcilt mendojn se jan epror t tyre. Nse nj person tjetr sht
m i pasur, m i repsektuar, flitet m tepr pr t, m i vn re dhe
ka nj karier m t lakmueshme kjo sht nj baz pr respekt e
nj shoqrie ignjorante. Ndaj nj kuptueshmrie t till, karakteri
moral i nj personi, qoft se i kryen apo jo punt mir dhe
qndrimi i tij ndaj t tjerve prreth tij shihen si t parndsishme.
Edhe nse kan siguruar pasurin dhe namin e tyre prej burimeve
t pasigurta dhe t paligjshme, ata trajtohen me respekt dhe
admirim nga disa segmente t shoqris. Por kjo nuk sht
admirim apo respekt i vrtet, pr kt bazohet n at se si t
tjert mendojn se mund t prfitojn prej tyre. Q nga fillimi i
ktij libri, ne kemi prmendur se pr shkak se kta njerz
refuzojn Allahun, ata nuk mund ta mojn karakterin e moralit
t mir t t tjerve si duhet, intelektin e prpunuar ose cilsi
tjera t admirueshme. Pr kt arsye t njejt, ata nuk mund t
ndiejn ndonj knaqsi apo admirim naturor n zemrat e tyre.
Prkundrazi, kjo i zemron ata edhe nse pr hir t levrdis, ata
duhet t shtirren se respektojn dikend q nuk e dojn. N fakt,
njerzit q nuk i praktikojn parimet morale t fes gjitmon
dshirojn q ata t jen superior, t respektuar dhe t admiruar.
Ata kan dshir ta thon fjaln e fundit dhe t tjert t bjn si
u thon kta. Dhe e lndon krenarin e tyre nse duhet t bjn
kompromis unin e tyre, qoft edhe prkohsisht, pr hir t dikujt
tjetr. Gjja interesante ktu sht se n mbarim t marrjs s
respektit t rrem personi sht n dijeni mbi situatn. Ai e din se
tjetri nuk e respekton me t vrtet, por e prdor fuqin materiale
q ka, duke u shtirur se nuk e vren ate duke prdorur respekt t
rrem n avantazh t tij.
N ann tjetr, besimtart, t cilt nuk sundohen nga

josinqeriteti, e dojn njri-tjetrin sinqerisht pr shkak t cilsive
t mira t moralit q shohin n njri-tjetrin. Prandaj, respekti i
tyre sht i pandryshueshm. Kurani u thot bjesimtarve ta
respektojn njri-tjetrin, dhe kshtu japin krejt nga vetja pr t
praktikuar kto parime t larta t moralit me qllim q tfitojn
simpatin e Tij. Ata veprojn duke ditur se respekti i rrem sht
i papranueshm n shikimin e Allahut dhe se Ai do tu kompenzoj
pr at q kan n zemrat e tyre. Rrall gjindet nj respekt dhe
admirim i till tek pabesimtart. Disa individ mund t jen
mosrespektues ndaj prindrve t tyre, t cilt i kan rritur me
vshtirsi. T tjert mund t tregojn mosrespekt t madh ndaj
njerzve m t vjetr q shohin n rrug duke i munduar (hipur n
qaf), apo duke u tallur me dobsit e shkaktuara nga mosha dhe
shndeti i keq i tyre. Megjithat, Allahu i kshillon besimtart t
jen t mshirshm, dhurues, t respektueshm ndaj t
pastrehve, t varfrve, t burgosurve, prindrve dhe jetimave.
Dhe kshtu besimtart e sinqert japin gjithka nga vetja pr ti
respektuar m t vjetrit dhe t jen t durueshm kur prindrit e
tyre t bhen nevojtar dhe t dobsuar nga mosha. N Kuran
Allahu shpall kto urdhra pr besimtart:
Zoti yt ka dhn urdhr t prer q t mos adhuroni tjetr
pos Tij, q t silleni n mnyr bamirse ndaj prindrve. Nse
njrin prej tyre, ose q t dy, i ka kapur pleqria pran
kujdesit tnd, ather mos u thuaj atyre as of - oh, as mos
u b i vrazhd ndaj tyre, po atyre thuaju fjal t mira (t buta
respektuese). (Isra 23)
Adhurone All-llahun e mos i shoqroni Atij asnj send, sillnu
mir ndaj prindrve, ndaj t afrmve, ndaj jetimve, ndaj t
63
64
varfrve, ndaj fqiut t afrt, ndaj fqiut t largt, ndaj shokut

pran vetes, ndaj udhtarit t largt dhe ndaj robrve. Allllahu nuk e do at q sht kryelart dhe at q lavdrohet.
(Nisa 36)
Ata kur nuk mund ti din knaqsit e miqsis

Gjithkush, gjithmon krkon nj shok t mir, dikush me t
cilin do ta ndajn lumturin, i cili do ti prkrah n koh t
vshtira, dhe q u ndihmojn t gjejn prgjigje n probleme t
vshtira. Gjithkush dshiron ta gjen dikend i cili do ti ofroj
dashuri pa kushte, besnikri, interesim, mirkuptim, dhe rehati
gjat kohs s smundjs dhe pleqris. Por pasi q njerzit e till
sht vshtir t gjenden, shumica e njerzve jan t knaqur ta
gjejn vetm nj shok t mir.
Natyrisht, gjetja e nj shoku (miku) t vrtet sht nj bekim
i vrtet. Shokt e till qndrojn me ty n koh t mira dhe n t
kqija, dshirojn pr ty at q dshirojn pr vetn, dshirojn
q ti tjesh i lumtur dhe tkesh m t mirn ashtu siq i kishin
dashur ato gjra pr vetn. Me fjal t tjera, shokt e till asjher
nuk jan xheloz me njri-tjetrin. Prej cilsive t tyre sht dshira
q shokt e tyre t jen t lumtur n t dy botrat. Prej cilsive t
tyre sht se ata jan t hapur dhe t sinqert me njri-tjetrin rreth
gabimeve (tmetave) t tyre dhe u tregojn atyre se si ti
kaprcejn ato. Prgjithsisht njerzit mendojn se ky sht nj
qndrim agresiv, megjithat, vetm nj shok i vrtet do ta bnte
kt. Ata t cilt kan nj ndjenj t konkurrencs dhe zilis
(lakmis) pr tjetrin nuk do t tregojn gabimet e njerzve t tjer
nse nuk jan t detyruar, pr arsye se nuk dshirojn q personi
tjetr t jet m i mir se ata. Dhe kshtu i lavdrojn ata; Ti je
shum i mir, Mos ndrysho, Gjithmon qndro ashtu si je.

Pr t qen nj shok i mir, ti duhet t jesh n gjendje ti duash
shokt e tu pr shkak t cilsive t tyre t mira; frika dhe respekti
i tyre ndaj Allahut, sinqeriteti, dhe karakteri i moralit t mir.
Vetm shoqria e themeluar mbi kto vlera sht e qndrueshme.
Kshtu, edhe pse dshira e tyre pr ta br kt mund t jet e
madhe, ata t karakterit t moralit injorant shum shpesh nuk
mund ta gjejn asnj shok t mir. Pa dyshim ju keni ndgjuar
njerzit duke br ankesa t ngjajshme me kto, Jam shum i
vetmuar, Nuk kam asnj shok t vetm dhe t gjith kan
shkuar dhe m kan ln n balt. Un mendoj se ata kan qen
shok q t ln n balt. Miqsit e bazuara n pasuri, bukuri,
respekt, pozit apo statusin social asnjher nuk zgjasin shum
pr shkak se ndryshojn kushtet. Posa t ndryshojn disi kushtet
n t cilat bazohet miqsia, miqsia mbaron vetvetiu. Pr
shembull, pabesimtart mund t shoqrohen me dikend q sht
trheqs dhe i/e pashme. Por n qoft se pamjet e ktij personi
ndryshojn pr shkak t nj aksidenti dhe nevojs pr tu
prkujdesur pr t, ather miqsia mbaron. Megjithat, nse
miqsia e tyre ka qen e bazuar n frikn reciproke dhe respektin
ndaj Allahut, besimin, dhe parimet e larta t moralit, fardo
ndryshimi fizik nuk do tmund ta ndryshonte kt. Prkundrazi,
nj shok i vrtet do t ndiente edhe m shum keqardhje. Edhe
vet pabesimtart vuajn nga kjo pabesi. Pr shembull, ata mund
ti humbin dukjet e tyre, rinin, pasurin dhe mallrat dhe s
shpejti e gjejn vehtn t braktisur nga ata pr t cilt kan
menduar se ishin shok t vrtet. N kohra t mira, kta njerz
ishin t afrt dhe t ngusht dhe kan premtuar se do t jen
besnik deri n vdekje, por tani, ata shtirren se nuk e njohin njri-
65
66
tjetrin. Ata nuk kan me kend ti ndajn problemet, askend q

mund ti besojn, t krkojn kshill dhe ndihm. Ata zbulojn
se shokt i kan dashur ata vetm pr prfitimet q kan mundur
tu ofrojn. Megjithat, besimtart jetojn n nj mjedis t
prshkuar nga frika n Allahun dhe besimi, dhe e gjith kjo krijon
ndjenjat e dashuris dhe respektit. Ata t cilt nuk pasojn
parimet morale t Kuranit dhe i din parimet e turpshme t
moralit t njri-tjetrit nuk mund t besojn apo t ndjejn dashuri
t vrtet dhe respekt pr t tjert. Si mund ta duash dikend pr
tcilin e di se sht gnjeshtar dhe nj dyftyrsh dhe i shfrytzon
t tjert pr prfitime t veta? Edhe nse i trajtoni ata si shok t
afrt dhe t ngusht, ti e din se miqsia e tyre sht e pasinqert
sepse ata kan nj motiv t mvonshm n mendje. Ky stil i jets,
produkt i mosbesimit sht nj mbarim i vrtet e i vdekur. Ata e
din kt dhe gjithmon ankohen pr knaqsit q i kan
humbur, dhe ende nuk e krkojn lumturin n besim duke
ndjekur parimet morale t Kuranit. Ata kurr nuk do ti zgjidhin
vshtrsit tyre, sepse krkojn zgjidhje t bazuara n mosbesim.
Ata nuk mund ti shijojn knaqsit q vijn duke

qen t sinqert
Njerzit e sinqert jan gjithmon t njejt, pa marr parasysh
se a i shohin t tjert ata a jo, dhe pr kt ka ndijn dhe
prjetojn ata nga brenda reflekton edhe jasht. Ata jan t
ndershm, t hapur dhe t drejtprdrejt (t iltr), nuk i fshehin
mendimet dhe ndjenjat e tyre t vrteta, e tregojn karakterin e
tyre pa llogaritur, dhe e prezentojn vehtn ashtu si jan n ralitet.
Sinqeriteti e ngrit besimin dhe i lidh njerzit n dashuri dhe
respekt. Allahu i ka krijuar qeniet njerzore n at mnyr q nse
i praktikojn parimet morale t Kuranit, ata do t jetojn duke

qen t knaqur, t lumtur dhe t lehtsuar. Kshtu, ata q nuk
jan t sinqert e humbin respektin e t tjerve dhe si rezultat, nuk
mund ti dojn dhe respektojn shokt e tyre t supozuar dhe
kolegt e ngusht. Duke jetuar nj jet publike e cila sht e
kundrt nga jeta e tyre private, dhe duke e bazuar jetn e tyre
publike n mashtrim, pandershmri, dhe n shtirje, sjell
shqetsim dhe falsitet edhe ndaj atyre q i kan konsideruar si
shok t ngusht.
Pabesimtart jetojn kt jet t ngopur me shqetsim, si nj i
larguar nga rrethi i ngusht (familiariteti). Duke mos pasur n
zemrat e tyre prvoj dashurie, respekti dhe mshire ata vetm
mund ti imitojn kto ndjenja. Shtirja e tyre sht e qart,
megjithate, se ka njerzit ndijn n zemra medoemos reflekton
n qndrimet e tyre. Dashuria e sinqert nuk mund t fshihet,
kshtu q sht e qart n fytyrn e njeriut, pamjn e jashtme,
sjelljn, dhe qndrimin. N t njejtn mnyr, zemrimi dhe
antipatia e brendshme i njrit, reflekton n shprehjn e tij t
fytyrs, zghedhjet e fjalve dhe t fjalive. Me kt lloj sjelljeje
injorantn vese dmtojn vetvetn. Ata u afrohen t tjerve me
josinqeritet, me pretendime t rreme, dhe atyre q u drejtohen, u
drejtojn t njejtin josinqeritet edhe atyre. Gjat gjith jets s
tyre, siq tham edhem hert, ata jan djegur pr nj shok t
sinqert dhe t ndershm, por asnjher nuk kan qen n gjendje
t gjejn nj begati t till- pr shkak t t kuptuarit t
shtrembruar t moralit, q dominon n shoqrin e tyre. Nuk
mund t jen shok t sinqert me askend, dhe nuk mund t
prjetojn asnj mardhnie t afrt dhe t ngroht. Ata do t
lidhen me shokt e tyre m t ngusht, prindrit apo
67
68
bashkshortet me t njejtin josinqeritet. Megjithate, t qenurit i

ndershm, i sinqert, dhe duke pasur nj shpirt transparent dhe t
sinqert u sjell knqsi t madhe, pr shkak se qeniet njerzore
jan krijuar q tjetojn n kt mnyr. Pr kt arsye, ata q
sillen n baz t natyr s lindur t tyre nxjerrin knaqsi t
madhe nga qetsia e ndrgjegjs s tyre. Edhe nse e din se do
t vuajn ndonj penges, knaqsia e nxjerr nga ndrgjegja e
qet e tyre, asnjher nuk do t lkundet. Por pabesimtart t cilt
nuk bjn asnj prpjekje q tjen t sinqert jan t zhytur n
cilsit e moralit negativ t tyre, duke u friksuar se t tjert dot
msojn pr cilsit e vrteta t tyre. Prandaj, ata i fshehin
mendimet dhe ndjenjat e tyre t vrteta aq sa munden. Besimtart
n ann tjetr, nuk ngurrojn ti shfaqin kualitetet (cilsit) q i
kan n zemrat e tyre. Nse mendojn mir pr dikend, ata ia
tregojn atij personi haptazi, nse mendojn negativisht pr
dika, ata ia thon kt n nj mnyr q do tishte e dobishme
pr personin tjetr, pr kt edhe Allahu u thot njerzve ti thirrin
njerzit n t mir dhe tmundohen ti largojn (zhbindin) nga e
keqja:
(T Xhennetit jan) Edhe ata q pendohen, ata q sinqerisht
adhurojn, ata q falenderojn, ata q agjrojn, ata q bjn
ruku, q bjn sexhde, q urdhrojn pr t mira e ndalojn
nga t kqijat, edhe prmbushin dispozitat e All-llahut. Pra,
prgzoj besimtart. (Tewbe 112)
Pabesimtart besojn se do t vuajn nse shfaqin ndonj

kuptim t ndershmris. Megjithat, ky sht nj burim i
rndsishm i dashuris pr njerzit t cilt jetojn me t njejtin
nder dhe sinqeritet. Asnj komplimet apo prkujdesje nuk mund
t krijoj dashuri, afrsi dhe besn t ciln sinqeriteti e vendos n
zemrat e tyre. Kshtu, ata i hargjojn t gjitha knaqsit q kto

cilsi t mira i japin shpirtit, kshtu q idet e tyre t
shtrembruara i bjn ata q pretendimi i rrem dhe dredhia tu
duken m trheqse. Prap, jan vet ata q vuajn m s shumti
nga ajo q besojn, dhe edhe pse gjat tr jets s tyre jan t
mashtruar nga ata prreth tyre, ata nuk heqin dor nga idet e tyre.
N Kuran, Allahu na tregon se ata t cilt e mohojn At, e
kuptojn se nuk ka zgjidhje tjetr prpos parimeve morale t fes.
Por, mohuesit jan t prcaktuar t jetojn n sistemet e tyre t
shtrembruara, dhe ata vuajn si shprblim pr kt;
Q i dgjon ajetet e All-llahut, t cilat lexohen, e pastaj
vazhdo prap si mendjemadh sikur nuk i ka dgjuar ato. At
lajmroje pr nj vuajtje t dhembshme. (Xhathia 8)
Dhe ata ishin vazhdimisht n mkatin e madh. (Vakia 46)
Ata i kan humbur knaqsit e sjelljs me moral

Secili ka dshir t sheh qndrimet e moralit t pjekur q jan
n pajtim me ato t msuara nga Kurani, q t trajtohen mir, q
t tolerohen dshtimet e tyre, t trajtohen me drejtsi nse rrjedh
problemi, dhe tu afrohemi me nj ngrohtsi t plot nderim,
pavarsisht nga niveli i arrogancs s tyre. Pa marr parasysh se
sa e papranueshme t jet sjellja e tyre, ata dshirojn q t tjert
t jen t durueshm me ta, tu ofrojn ndihm kur kan nevoj
pr t, tiu falin gabimet pavarsisht nga natyra e tyre e
vazhdueshme, dhe ti trajtojn me respekt. Kur kjo tmos ndodh,
ata pezmatohen dhe asnjher nuk ndalen s ankuari se njerzimi
sht i vdekur, njerzit nuk jan si kan qen m par, t gjith
mendojn vetm pr vehtn e tyre, dhe se njerzit nuk mund t
ndjejn m me emocionet e njerzimit n kt bot materiale.
69
70
Pavarsisht nga kto akuza, ata nuk bjn asnj prpjekje ti

trajtojn t tjert n ndonj mnyr m t mir. Ata dshirojn q
t tjert ti trajtojn me mirsi, prderisa ata mendojn vetm pr
vehtn e tyre. Ata dshirojn m tepr q vuajtjet t bijn mbi t
tjert se sa mbi ta, dhe pr shkak t besimeve t tyre injorante, ata
shmangin sjelljn me moral. N rrnj t ksaj logjike t
prapambetur qndron mungesa e friks nga Allahu: si rezultat,
kta njerz veprojn m tepr vetm sa pr hir t prfitimit, se sa
q ia vjn veshin zrit t ndrgjegjs s tyre. Vetm besimi dhe
respekti dhe frika e njeriut ndaj Allahut mund t shkaktoj nj
karakter t moralit t mir. Prndryshe, sjellja e mir e njeriut
sht gjithmon e llogaritur dhe e her pas hershme. Pr
shembull, kur ai ndjen se mund t prfitoj nga ndonj shitblerje,
ai mund t duket se i v menjan parimet e tij t moralit injorant:
papritmas ai mund t duket si bujar dhe tolerant, por sht i
drejtuar kah nj sjellje e dukshme e moralit nga prfitimet q ai
pret ti ket. Kjo mnyr e shtrembruar e tmenduarit sht
shum e dmshme. Pa marr parasysh se sa i nnvlersojn kta
njerz fitimet e ksaj bote dhe t heqin dor nga sjellja egoiste,
jotolerante dhe e padrejt, sjellja e pahijshme e moralit t tyre i
shkakton shpirtit t tyre nj dm t madh. doher q bjn dika
kundr ndrgjegjs s tyre, ata bhen m t hutuar dhe m t
zbrazt prbrenda, dhe m t humbur shpirtrisht. Pr do dit ata
kan mundsi t veprojn n nj mnyr pozitive, por gjithmon
ata i keqprdorin kto mundsi. Ndrgjegjet e tyre bhen t
pandjeshme. Asgj nuk i lviz, dhe ata mund t kryejn edhe
veprimin m t keq pa brejtjn m t vockl t ndrgjegjs. Ata
kan dshir t kalojn nj jet t mir n nj bot t
mrekullueshme pa punuar pr t.
Njeriu nuk lodhet prej krkess pr mir, e kur at e godit e

keqja, ai keqsohet shum dhe humb shpresn. (Fussilet 49)
Por pa pun, asgj e mir nuk mund t prodhohet. Kur vjen

pyetja e puns drejt nj karakteri t moralit t mir, ata thon:
Kshtu jam un ose Nuk mund t ndryshoj n kt mosh.
Por, personaliteti i ktij individi nuk sht pun e moshs s tij
apo mnyrs se si sht rritur ai. Ai thjesht ka dshir t veproj
ashtu si t don pa br asnj prpjekje. Nj person mund ta arrij
nj karakter t mir vetm ather kur punon pr t dhe kur
kmbngul t bj gjra t drejta. Por, individt injorant nuk
shohin arsye ta trajnojn unin e tyre apo ti prdorin dshirat e
tyre. Ata nuk besojn n jetn e prtejme ose se n Ditn e
Gjykimit ata do t thirren pr tdhn llogari se a kan vepruar n
baz t ndrgjegjs s tyre. Kshtu ata nuk mund t shohin arsye
pse ti nnshtrohen nj pune t till t rnd ose pse prapseprap
nuk duhet t sillen si t dshirojn. Megjithat, ata jan gabim
dhe do t japin llogari pr gjithka q kan br tek nuk
konsultoheshin me ndrgjegjn e tyre. Ve ksaj, nj karakter i
moralit t mir, u lejon njerzve t knaqen n kt jet, pr shkak
se prodhon gzim dhe knaqsi n shpirtin e njeriut gj q n
intensitet nuk mund t krahasohet me asnj prfitim material.
Askush nuk mund ta kuptoj kt n munges t prvojs s
drejtprdrejt. Kjo knaqsi sht e kundrta e sakt zbraztis
e prodhuar n shpirtin e njeriut nga mosbesimi. Pasi q gzimi
dhe knaqsia q vijn nga ndgjimi i ndrgjegjs s njriut nuk
mund t gjenden n lakmin e prfitimeve t ksaj bote, karakteri
egoist i pabesimtarve bn q ata t jetojn n nj bot t errt,
nj q nuk ka hapsir pr njerz bujar dhe tolerant, tbut dhe
fals, dhe t mshirshm dhe t dashur. Prandaj, ata jan t denuar
71
72
t jetojn n nj bot t kaosit dhe rrmujs, nj bot q nuk ofron

paqe, miqsi apo qetsi. T paaft t gjejn qetsi n t qenurit
bujar, ata jetojn me brejtje t ndrgjegjs q sjell egoizmi. Pasi
q kurr ata nuk kan ditur t jen t ndjeshm dhe t flasin
butsisht, ata vuajn nga t jetuarit n nj rreth kundrshtues dhe
grindavec. Ata e din mjerimin fizik dhe shpirtror t irritimit,
dhe iu prgjigjen asaj duke brtitur dhe duke e kthyer n dhun
fizike. Ata jetojn n nj mjedis t vshtir, n nj mjedis ku
njerzit flasin me inat dhe sarkazm dhe dshirojn ta knaqin
dshirn e tyre pr hakmarrje. T paaft q n mnyr t leht t
shfaqin prulje, ata forcohen me krenari dhe arrogancn e tyre t
trishtuar. Gjithmon dshirojn m shum, nuk din asgj rreth
qetsis shpirtrore q vjen nga t qenurit i falemnderuar dhe i
knaqur, dhe duhet ti durojn vshtrsit duke qen lakmitar dhe
koprrac (dorshtrnguar). Ata jan n ankth t vazhdueshm
sepse ata veprojn n kundrshtim me ndrgjegjn e tyre. Dhe
fakti q njerzit prreth tyre gjithmon shfaqin t njejtin karakter
t moralit, i dshpron dhe i irriton ata. Natyrisht, ata q kan pr
qllim t jetojn jetra t mira dhe sa m shum shfrytzojn
dhuratn e ksaj bote jan t dshpruar nga kto jetra t zhytura
n errsir. Por kurr mos e harroni, q kta individ me
vetdashje i kan zgjedhur kto jetra t errsirs. Ndonse pr ta
sht e mundshme ta besojn Allahun dhe ti shijojn knaqsit
e bollshme t t dy botrave, ata jan t knaqur me ca knaqsi
tprkohshme e materiale t ksaj bote. Ndonse mund t jetojn
nj jet me moral t mir duke zgjedhur t ndjekin ndrgjegjn e
tyre n vend t dshirave t tyre egoiste, ata zgjedhin kte t
fundit. N dshirn e tyre pr nj mjedis kaotik, ata me dashje i
shkatrrojn knaqsit q mund ti kishin pasur.
Allahu na informon se ka i prt njerzit e till n botn e

prtejme:
Ata q nuk presin takimin Ton, q jan t knaqur me jetn
e dynjas dhe kan gjetur prehje n t, dhe ata q jan
indieferent ndaj argumenteve Tona. Vendi pr t tillt sht
zjarri, pr shkak t asaj q punuan. (Junus 7-8)
Ata nuk mund ti din shprblimet q vijn nga

dhmbshuria dhe mshira
Dhembshuria dhe mshira jan prbrs t rndsishm t nj
karakteri t moralit t mir. Ata t cilt e kan kt karakter
shfaqin kto cilsi, q u japin atyre nj kuptim t thell t
knaqsis dhe u mundsojn atyre t fitojn dashurin, respektin
dhe admirimin e atyre prreth. Mshira i sjell njeriut akoma m
shum karakteristika t moralit t mir, dhe kshtu ata mund t
tregojn m shum dashuri, respekt, toleranc, pjekuri, sinqeritet
dhe ndihm. Dikush q sht i mshirshm s pari mendon pr
nevojat e personit tjetr; njerzit q nuk kan mshir jan
zemrfort dhe s pari mendojn pr vehtvetn. Interesimi i tyre
kryesor sht ti qojn jetrat e tyre n mnyrn m t mir t
mundshme. Por, karakteri i tyre i prishur i privon ata nga shum
knaqsi. N fakt disa prej tyre bile mund tmos e vrejn
primivin shpirtror t cils iu jan nnshtruar. Vetm besimtart u
ndihmojn atyre npr rrug q kan t ftoht apo q jan t
uritur, ose jan bujar dhe human ndaj atyre q jan t smur.
Knaqsia q vjen nga t pasuarit parimet morale t Kuranit nuk
sht si fardo knaqsi tjetr materiale q ofron bota. Edhe
sikur tu ipeshin miliona dollar, si dhe pron dhe pasuri, asnjra
nga kto nuk dot mund t krahasohej me knaqsin q vjen duke
73
74
pasur nj karakter t moralit t mir. Ata shfaqin kt lloj t

parimeve morale pr hir t Tij dhe shpresojn si shprblim
tfitojn simpatin e Tij, dhe shijojn knaqsin, gzimin, dhe
ngacmimin q vjen nga t pasuarit e Kuranit dhe thnieve t
Profetit (s.a.v.s), t cilat jan mbi do gzim tjetr. Por,
pabesimtart nuk mund t shijojn asnjrn nga kto knaqsi
sepse zemrat e tyre t forcuara nuk prmbajn mshir apo
dhembshuri. Natyrisht, disa prej tyre duket se sillen me mshir,
por presin q edhe t tjert nga ana tjetr tjen t obliguar ndaj
tyre ose tjen n gjendje t krkojn dika si kmbim pr tmirat
q ua kan br. N Kuran Allahu na tregon pr karakterin e
paturpshm t ktyre njerzve.
A e ke par ti (a e sheh) at, q prgnjeshtron prgjegjsin
dhe llogarinn botn tjetr? Po ai sht q e prz n mnyr
t vrazhd bonjakun. Dhe q nuk nxit pr t ushqyer t
varfrin. Ata q vetm shtiren (sa pr sy e faqe). Dhe nuk
japin as sendin m t vogl (as hua). (Maun 1-3, 6-7)
O ju q besuat, mos i prishni lmoshat tuaja me t krenuar e
me ofendim si bn ai q ia jep pasurin e vet sa par sy e faqe
t njerzve, e nuk beson All-llahun dhe botn tjetr. Shembulli
i tij sht si nj gur i madh e i lmuar bmi t cilin ka pak dhe,
e kur e godet at nj shi i madh e l t zhveshur (lakuriq). Ata
(formalistt) nuk arrijn asgj nga ajo q punuan. All-llahu
nuk udhzon popullin pabesimtar. (El Bekare 264)
Pabesimtart, bile edhe shokve t tyre m t ngusht iu

afrohen me pritjet e njejta t prishura me shpresn se dot fitojn
ndonj eprsi. Pr shembull, duke qen se njerzit bhen nevojtar
materialisht dhe emocionalisht me kalimin e viteve, ata kan
nevoj pr dikend q dot kujdeset dhe t interesohet pr ta.
Kshtu q, pabesimtart tregojn interesim, dashuri dhe

dhembshuri pr tafrmit e tyre ndrsa llogarisin se ka mund tu
ndodh n t ardhmn. Por ata q nuk kan karakter t moralit t
mir do t marrin, shprblimin pr sjelljet e tyre. Atyre do tu
tregohet vetm dhembshuri e pasinqert, dhe askush nuk do t
formoj miqsi t ngusht dhe t sinqert me ta. Njerzit dot
tregojn pr ta dhembshuri vetm pr at q dot mund t marrin
si shprblim. Kshtu q ata e detyrojn vetvetn t jetojn n nj
bot t lire nga vlerat shpirtrore, ku dhembshuria dhe dashuria
jan t prishura dhe ku posedimet materiale jan interesimet e
vetme t rndsishme. N kt mnyr, ata pranojn shprblime
t qarta pr karakterin e keq t moralit t tyre. Por, n Kuran
Allahu i prshkruan jetrat e vshtira t atyre q e mohojn si At
t errata dhe t ngushta.
E kush ia kthen shpinn udhzimit Tim, do t ket jet t
vshtir dhe n ditn e kijametit do ta ringjall t verbr. Ai
(q nuk besoi) do t thot: Zoti im, prse m ngrite t verbr,
kur un isha me sy? Ai (All-llahu) thot: Ashtu si harrove
ti argumentet Tona q ti ofruam, ashtu je ti i harruar sot.
Po kshtu Ne e shprblejm edhe at q zhytet n mkate dhe
nk i beson argumentet e Zotit t vet, po dnimi n botn tjetr
sht edhe m i ashpr dhe i prjetshm. (Ta-Ha 124-127)
Ata i kan humbur rehatit e t jetuarit n knaqsi

dhe siguri
Pabesimtarr jetojn nj jet me tension dhe paknaqsi t
vazhdueshme, n nj bot t mbushur me frik dhe shqetsim.
Ata ecin npr rrug me shprehje t merakut n fytyrat e tyre, t
friksuar se rreziku mund tu ndodh n do moment. T
75
76
moshuuarit shihen qart t shqetsuar se frigohen se mos dikush

do ti trajton keq. Nevojtart dhe t varfrit duken t dshpruar
sepse ata e dijn se shikohen me prmim dhe shoqria nuk ka
respekt pr ta. Shqetsimi i pastr se do t mashtrohen n do
moment dhe se do tu vjedhet pasuria: kto jan vetm disa nga
fytyrat e trazuara q mund t shihen n kt shoqri. Kjo sht
situata n rrug, por n shtpi, njerzit prjetojn t njejtin
tension, n vendin m t afrt ku ata duhej t ndiheshin t sigurt
dhe t lehtsuar. Gati do dit, mbrapa dyerve t mbyllura nodhin
grindje familjare ku fmijt trajtohen me humbje durimi, kto
jan vetm dy prej burimeve t tensionit. Situata nuk ndryshon
aspak n vendin e puns. Atje sht nj konkurrenc (rivalitet) n
t ciln njri sht jotolerant ndaj tjetrit dhe secili me xhelozi
provon ta gryej nga themeli tjetrin, si rezultat mbretron
paknaqsia. Secili n department (zyre) sht i tmerruar nga
brja e nj gabimi: dhe tensioni m i madh vjen kur provojn ti
fshehin gabimet q tashm jan br. Shumica nuk mund ti
besojn shokut m t ngusht; gjithmon ekziston mundsia q
kta do tjen t humbur ose t tradhtuar: dhe kjo ngrit tensione
t vazhdueshme.
do kund n bot, fmijt mund t vjedhin nga familjet e tyre,
familjet mund ti rrahin fmij deri n vdekje, dhe njerzit mund
t kryejn vrasje n rrug pr para pa ngurruar. Pr do dit, n
television pamjet e friks dhe tmerrit (horrorit) dramatizohen. N
shum shtete, terrori dhe dhuna jan br gjra t zakonshme.
Vendet e puns ose qendrat tregtare t strmbushura me njerz
shpeshher bombardohen, nj bank gjoja e siguruar plakitet ose
menagjeri i prvetson parat e klientve, nj person mund t jet
jobesnik ndaj bashkshorts, ndaj shokut t puns, ose ndaj dikujt
q ai apo ajo e ka mbrojtur dhe sht kujdesur pr t. Gazetat jan

plot me tregime t tilla. Kshtu, cili sht shkaku i gjith ksaj?
Arsyeja kryesore sht se njerzit nuk pasojn parimet morale t
Kuranit dhe nuk e besojn Allahun. Sikur njerzit tkishin pasur
frik nga Allahu ashtu siq duhej, nuk do ti trajtonin njerzit e
tjer padrejtsisht. Gjithkush do tmendonte mir pr t tjert, ti
prkrahte dhe do tsillej moralisht. Kshtu nuk dot rezultonte
asnj shqetsim apo tension, kshtu q mjedisi i tyre do tishte i
knaqshm dhe i sigurt. Pr ti ikur ktij shqetsimi dhe ksaj
frike njerzit duhet t shprehin besim n Allahun. Shqetsimi dhe
tensioni dalin duke mos qen n dijeni se Allahu kontrollon do
gj, dhe duke mos pranuar ti besojn dhe ti nnshtrohen Atij.
Ata t cilt jetojn me shqetsim t vazhdueshm nuk kuptojn se
Allahu kontrollon gjithka q ndodh, jo vetm ata por gjithkend
me t cilin ata jan n kontakt, pa prjashtim. Ata supozojn se
trmetet, vrshimet, stuhit e shiut apo zjarret nuk ndodhin
vetvetiu pa pasur lidhje me diqka tjetr. Pr shkak se iu mungon
fardo besimi n Allahun, ata mendojn se tgjitha kto
katastrofa ndodhin rastsisht ose nga ndonj fat i keq i
imagjinuar. Kjo mnyr e tmenduarit vetm se iu len tension
sepse nj, befasi tjetr e till mund t ndodh n do moment.
Megjithat, nuk sht zgjidhje tjetohet me kt frik dhe
shqetsim t vazhdueshm. Prkundrazi, kushdo q prjeton nj
shqetsim t till, jeton nj ekzistenc shum t vshtir, t
paknaqshme dhe jo t lumtur dhe nuk mund ti shijoj gjrat e
mira n jet. Zgjidhja sht t besojm n Allahun. Gjithka q
ndodh n gjithsi sht nn kontroll t Tij, dhe Ai ka krijuar
gjithka pr tmirn e shrbyesve t Tij. Ata q kan besim e dijn
se do gj q duket e mir, e keqe ose e shmtuar ka qen e krijuar
77
78
nga Allahu si nj test pr qeniet njerzore dhe pr ti shprblyer

ata q bjn vepra t mira. Prandaj, pa marr parasysh se ka u
ndodh, ata e dijn se Allahu do ti mbron dhe se gjithka do t
mbaroj pr t mirn e tyre. Pr kt arsye, ata jan t knaqur. Ata
t cilt e kuptojn kt t vrtet dhe iu nnshtrohen Atij me
sinqeritet, Ai do ti prkrah duke iu quar atyre nj ndjenj t
qetsis nga Prania e Tij:
Ai sht q n zemrat besimtarve dhuroi qetsin pr ta
shtuar ata bindjen n besimin e vet q kishin. Ushtrit e
qiejve e t toks jan vetm t All-llahut, e All-llahut sht
shum i dijshm dhe shum preciz. (Feth 4)
do ndodhi dhe njeri sht nn kontrollin e Tij, dhe mund t

ndodh vetm me lejn dhe dijenin e Tij. N Kuran ne
informohemi se askush nuk mund ti bj askujt as keq e as dobi
pa lejn e Allahut.
Nse All-llahu t provon me ndonj t keqe, at smund ta
largoj kush pos Tij, po nse dshiron t jap ndonj t mir,
ska kush q mund ta pengoj dhuntin e Tij. E shprblen me
t, at q do nga robt e Tij. Ai fal dhe mshiron shum.
(Junus 107)
Njohja e ksaj t vrtete i lejon besimtarve t jetojn nj jet

t sigurt dhe t knaqshme. Ata pabesimtar t cilt kmbngulin
n iluzionet e tyre pa e besuar Allahun ose pa iu prmbajtur
Kuranit, nuk mund ta dijn knaqsin qe vjen nga kjo siguri,
vetknaqsi apo lumturi. Kjo sht vetm njra nga humbjet q
Allahu i bn ta vuajn ata n jetn e ksaj bote pr shkak se e
kan mohuar Ate.
Ata e kan humbur gzimin e t jetuarit me shpres

Pabesimtart e konsiderojn jetn si, nj numr i caktuar i
fakteve themelore dhe mendojn se duke qen optimist sht nj
mnyr e t, ngushlluarit vetvetn. N kndvshtrimin e tyre,
faktet themelore t jets jan q t pasurit t ken pushtet ndrsa
varfnjakt t jen t shtypur, dhe q sht nave tia bjn ndonj
t mir dikujt, se ata q tregojn t vrtetn shfrytzohen, dhe se
posedimi i dukjeve t mira, parave dhe pozits mund t hap do
der. Sipas ksaj mnyre t shtrembruar t t menduarit, njerzit
duhet jetuar n kt bot dhe ti gjykojn njerzit e tyre n
prputhje me rrethanat, dhe kshtu, ligjet e tilla prcaktojn
rrjedhn e jets s njeriut. Dhe, siq thon ata, kto ligje nuk do t
ndryshojn prderisa bota ta ndryshoj plotsisht drejtimin. Por,
kto t ashtuquajtura fakte t jets nuk ekzistiojn, faktet e vetme
jan ato t cilat i ka shpallur Allahu n Kuran. Dhe, Ai u thot
qenieve njerzore t jen optimist, pr shkak se fuqia e Tij
mjafton pr gjithka. Ai na tregon se Ai i ndgjon lutjet tona dhe
se ata t cilt bjn vepra t mira do t ken shprblim m t
madh dhe m t kndshm:
Dhe vetm t All-llahut jan ka n qiej dhe n tok - pr ti
shprblyer ata q bn keq me t keqen e tyre dhe pr ti
shprblyer ata q bn mir me t mirn e tyre. (Nexhm 31)
Por njerzit injorant i bazojn jetrat e tyre n idet e tyre t

mbrapshta q ln ata n nj shpirt pesimist. Ata gjykojn botn,
ndodhit dhe njerzit e tjer nga kjo pikpamje e dshprimit: dhe
si rezultat, ata jetojn jet jo t lumtur. Kjo mnyr negative,
grindavece e t menduarit pushton ditn e tyre. Ata jan t
mbushur me brenga t vazhdueshme pr tardhmn e tyre. Ata
79
80
vazhdimisht brengosen se ka do t ndodh nesr dhe si do t

arrijn ndonjher ti plotsojn dshirat dhe aspiratat e tyre. Pr
kt tem ata brengosen gati pr do dit- n rrug, autobus, n
pun dhe natn kur shkojn pr t fjetur- duke formuar skenare t
panumrta t imagjinueshme. Pr shembull, edhe prpara se
studentt t pranohen n universitet, ata brengosen rreth asaj se si
do ti kalojn katr vite t tyre atje, dhe bhen merak pr at se ku
do t gjejn pun pas diplomimit. Pastaj, m hert ose m von,
ata mundohen tlargohen nga kto dshtime t imagjinuara dhe ti
heqin nga mendja. Por pabesimtart imagjinojn skenart m t
keqinj: ata mendojn se nuk do t pranohen n universitetin e
zgjedhjs s tyre, e nse pranohen se nuk dot mund tofrojn kt,
se duhet t ken punn dhe tmbaorjn studimet me vuajtje, se
nuk do t diplomohen dhe, edhe nse po nuk do t gjejn pun
dhe do t mbeten pa ndihm dhe para pas nj mundi kaq t madh.
Kjo gjendje shpirtrore negative zgjat edhe n t ardhmn dhe
githashtu n jetn e prditshme. Ata brengosen pr do gj:
bllokimet n trafik, humbja e autobusit, vonesa n pun, duke
qen t qortuar nga mbikqyrsi i tyre, dhe duke ln prshtypje t
kqija. Ata fillojn t krijojn zgjidhje imagjinare pr problemet
e tyre imagjinare. Pr shembull, ata formojn arsyetime
imagjinare pr tu shpjeguar shefave t tyre se prse kan mbrri
von. Pr t treguar se nuk jan dembel dhe t paprgjegjshm,
ata formojn m shum skenar se ka do t kryejn pjesn e
mbetur t dits. Por n Kuran Allahu na tregon se vetm Ai e din
se ka nuk ka ndodhur ende:
elsat e fshehtsive jan vetm te Ai, at (fshehtsin) nuk e
di kush pos Tij. Ai e di ka ka n tok dhe n det, Ai e di pr
do gjeth q bie dhe ska kokrr n thellsi t toks, ska t
njom dhe ska t that q nuk sht (shnuar) n librin e

qart (LehviMahfud). (En Nam 59)
Ai e krijon do ndodhi, n t ardhmn dhe t kaluarn. Kshtu

q sht e pakuptimt q nj person t shkruaj skripte nbaz t
imagjinats s tij dhe t jepet pas friks s pafund. Gjithka do t
ndodh si t dshiron Allahu. N Kuran Allahu u thot qenieve
njerzor q kurr mos tlejojn vetn t pushtohen nga
dshprimi.
(Jakubi u tha t bijve t vet) O bijt e mi, shkoni dhe
hulumtoni (n Egjipt) pr Jusufin dhe vllain e tij, e mos e
humbni shpresn nga mshira e All-llahit, pse vetm populli
jobesimtar e humb shpresn n All-llahun. (Jusuf 87)
N nj ajet tjetr, Ai na sjell ndrmend se ata t cilt luten Atij

do t marrin prgjigje.
E kur robt e Mi t pyesin ty pr Mua, Un jam afr, i
prgjigjem lutjes kur lutsi m lutet, pra pr t qen ata drejt
t udhzuar, le t m prgjigjen ata Mua dhe le t m besojn
Mua. (Bekare 186)
Nse Ai don, me siguri Allahu do ti prgjigjet nj lutjeje t

shprehur me shpres, dhe pa asnj dyshim dhe frik. Nuk ka asnj
arsye t jemi pesimist pr t ardhmn ose t shiqojm negativisht
gjrat q kan ndodhur. Njeriu duhet t besoj vetm n Allahun
me me zemr t pastr, ta besoj Ate, dhe ti nnshtrohet Atij dhe
duke e ditur se kado q ndodh sht pr t mirn e tyre.
Pabesimtart t cilt refuzojn ta bjn kt, do t marrin,,
shprblimin e nj shpirti pesimist dhe t dshpruar. Dhe pr
shkak t mohimit t tyre t qndrueshm t Allahut, n botn e
ardhshme ata do t jetojn pa shpres pr shptim. Allahu n
Kuran e prshkruan gjendjn e atyre q e mohojn Ate:
81
82
Ndrkaq, kriminelt jan n vuajtje t prjetshme t

Xhehennemit. Atyre as nuk u lehtsohet (vuajtja) dhe aty
jan t dshpruar. 76. Ne nuk u bm atyre padrejtsi, por
ata vet kan qen horra. (Zuhruf 74-76)
Ata nuk i dijn shprblimet e urtsis dhe mendimit

t thell
Urtsia sht cilsia m e nevojshme, dhe ende gjindet shum
rrall. Duke u prballur me problemet n jetrat e tyre t
prditshme dhe t hutuar nga planet e tyre pr t ardhmn, disa
njerz prpqien ti gjejn t gjitha hollsit ashtu si din m s
miri dhe marrin vendimet m t zgjuara pr t shkuar prpara.
Kurdo q e ndjejn q dituria e tyre, prvoja dhe gjykimi jan t
pamjaftueshme, ata krkojn gjetiu pr individ t zguar, t
dijshm dhe mendjeholl pr ti kshilluar. Por ata nuk munden
gjithmon t gjejn individ q ndihmojn kaq. Dhe kshilla q
marrin prej atyre prreth se si ti zgjidhin problemet gjithmon
sht pothuajse e njejt- kryesisht ngase njerzit injorant jetojn
jetrat e tyre pr ti knaqur t tjert dhe n pajtueshmri me
pritjet e tyre. N vend se tkrkojn ate q sht e vrtet, e mir
dhe e dobishme, ata i prshtasin aspiratat dhe qllimet e tyre me
pritjet (at q presin tfitojn) e atyre prreth dhe jetojn sipas
ktyre kritereve. Njerzit e ktill jetojn jetra jopasqyruese.
Nj mnyr e till e jetess nuk le hapsir pr mendime t
zgjuara dhe prdorimin e urtsis. Njerzit e till tashm e dijn
se do t bjn, si do tia bjn, si do t veprojn, dhe cilat
metoda do ti prdorin, kshru q stili I tyre jetsor ka kaluar nga
gjenerata n gjenerat. Ata nuk kan dshir tI ekzaminojn
jetrat e tyre, ti pranojn gabimet e tyre, dhe tI prmirsojn ato.
N Kuran Allahu e prshkruan mnyrn e tmenduarit n nj

shoqri injorante:
E kur u thuhet atyre (idhujtarve): Pranoni at q All-llahu
e shpalli! Ata thon: Jo, ne ndjekim at rrug n t ciln i
gjetm prindrit tan! Edhe sikur prindrit e tyre t mos
jen udhzuar n rrugn e drejt (ata do ti pasonin)?
(Bekare 170)
Shum njerz jan aq t msuar me mnyrn e jetess t ciln

e kan trashguar nga paraardhsit e tyre sa q ata as q jan n
dijeni pr mungesn e zgjuarsis n do aspect t atij stili
jetsor: prandaj, ata as q mund t fillojn t mendojn se si
kishin mundur ta prmirsonin gjendjn e tyre. Burimi i nj
urtsie t till t nevojshme sht besimi. Allahu kt t vrtet
e shpall n Kuran:
O ju q besuat, nse keni frik All-llahun, Ai do t vr
udhzim (n zemrat tuaja) pr ju, do tua mbuloj t kqiat,
do tua fal mkatet. All-llahu sht dhurues i madh. (Anfal
29)
Besimtart jan n gjendje t prdorin zguarsin e tyre pr ti

ndrruar gjrat pr t mir, t zbulojn zgjidhje radikale dhe t
braktisin sjelljet stereotipike. Duke qen n gjendje t mbrthejn
tvrtetat e Allahut dhe t jetojn sipas tyre, i dhuron njeriut
urtsi. Duke qen se pabesimtart nuk jan n dijeni pr kto t
vrteta dhe faktit q jetrat e tyre mbshteten n themele t
shtrembruara, urtsia mungon n shoqrit e tyre. Shoqris
injorante, kjo munges e urtsis i sjell edhe nj privim (ndalon
nga nj e mir) tjetr. Pr shkak se kta njerz nuk prdorin
mendjn e tyre, ata jan t detyruar t jetojn pa elemente
krejtsisht t rndsishme t tmenduarit dhe pasqyrimit. N
83
84
shum vende n Kuran Allahu thekson rndsin e arsys dhe

zhytjs n mendime. Njerzit arrijn deri te e vrteta nprmes t
menduarit: vetm duke u zhytur n mendime ata mund t
zbulojn ka sht e drejt dhe e duhur, dhe t veprojn n
prputhje me rrethanat.
N Kuran, Allahu e jep kt shembull t njerzve t cilt nuk
i prdorin mendjet e tyre.
Shembulli i (i thirrsit t) atyre q nuk besuan sht sikurse i
atij (bariut) q u lshon britm atyre (bagtive) q nuk
dgjojn tjetr vetm se britm e z (e nuk kuptojn). Ata
jan t shurdhr, memec e t verbr, ata nuk kuptojn.
(Bekare 171)
Vrtet gjallesat m t dmshme te All-llahu jan ata t
shurdhtit, memect, t cilt nuk logjikojn. (An Anfal 22)
Koncepti i zgjuarsis njerzore prfshin kapacitetin e t

menduarit, prftyrimit, t gjykuarit, dhe nxjerrja e konkludimeve:
aftsia pr t kuptuar nj ndodhi t rall dhe t rastsishme dhe t
kuptoj, msoj dhe analizoj: aftsia pr ti zhvilluar (prmirsuar)
pes shqisat, mpreh vmendjn, thelloj aftsin e t menduarit,
dhe t vrej hollsit. Si pasoj, ata t cilt jan t privuar nga
urtsia mund tjen n gjendje t jetojn dhe t kujdesen pr
nevojat e tyre pa t, ose tia dalin nj qllimi t caktuar duke e
ushtruar vehtn duke punuar prmendsh dhe duke e prdorur
njohurin dhe prvojn e tyre t grumbulluar ( akumuluar). Por
urtsia u jep njerzve intenzitet dhe nocion t ndryshm, dhe e
hap nj horizont t gjer para tyre. Kta njerz pastaj mund ti
udhzojn dhe drejtojn t tjert te e vrteta, t ragojn n mnyr
t drejt ndaj ndodhive t papritura dhe t reja, t zgjedhin
problemet e vshtira dhe dukshm t mdha, dhe gjithmon t
tregojn diagnozn m t mir pr secilin problem. Prveq ksaj,

duke qen n gjendje t jetojm, dashuria dhe besimi mund t
vijn vetm nga urtsia. Njerzit mund t dashurojn dhe t
tregojn respekt vetm aq sa i lejon urtsia e tyre. Urtsia rrit
kualitetin shpirtror dhe emocional t do gjje n jet. Ka pasuri
n bisedat, qndrimet dhe veprimet e njeriut t menqur.
Horizontet e mendimeve t tyre jan t gjra, t pamsuara dhe
karakteristike dhe sht e lidhur me eshtjn, dhe do gj q
thon sht e menur dhe e vrtet. Nj shoqri injorante sht e
privura nga kjo veti jetike dhe e rndsishme. N nj shoqri t
till, njerzit mbijetojn jetrat e tyre jopasqyruese pa ushtruar
urtsi; n nj bot ku psikologjia masive prcakton se ashtu si
ndihen ashtu duhet t veprojn. Si duket, kjo i ndalon ata pr t
qen n dijeni pr- apo bile edhe pr t ekzaminuar mangsit e
tyre: ata nuk mund t zhvillojn zgjedhje t qndrueshme pr
problemet e tyre dhe ata gjithmon krkojn lumturin dhe
knaqsin n vend t gabuar.
Ata i kan humbur shprblimet q vijn duke qen i

ndershm, dinjitoz dhe i nderuar
Pabesimtart i respektojn t tjert n baz t vlerave t
caktuara materiale. Por, ky respekt sht i rrem dhe bazohet n
dshirn pr t siguruar prfitim nga dikush. Virtytet q
urdhrojn respektin e vrtet jan t paimitueshme dhe t
pamatshme sa i prket vlerave materiale. Ndr kto virtyte jan
ndershmria, dinjiteti dhe nderi dhe q t gjitha kto i japin
njeriut vler dhe rndsi, dhe prbrenda tyre zgjojn dashuri dhe
respekt. Asnj shum e pasuris, bukuris, dhe rndsis nuk
mund t shkaktojn respektin e ndier ndaj nj personi t
85
86
ndershm, dinjitoz, dhe t nderuar. Njerzit e till jan prej natyre

dinjioz dhe madhshtor me fisnikri dhe thellsi t zemrs. Por,
pabesimtart nuk mund ti prjetojn kto knaqsi apo ti
admirojn ata t cilt i posedojn kto cilsi t mira. Degjenerimi
I tyre moral rritet prdit, dhe shoqria e tyre i bn ta harrojn
rndsin e ktyre cilsive t mira. Disa pabesimtar kt
degjenerim e konsiderojn si modernizim dhe, n vend se ti
praktikojn kto virtyte, prqndrohen n ato kualitete t ksaj
bote q do tu jepin autoritet n syt e njri tjetrit. Ata nuk vjn
rndsi n dinjitet dhe ndershmri, pr kt sht m me rndsi
se ku jetojn, far lloji t automjetit ngasin, se a e prcjellin
modn m t fundit t rrobeve, ose a i kan albumet m t reja.
Kur vjen te zgjedhja e shokve, gjja e fundit q krkojn tek ai
sht karakteri moral i personit, dinjiteti, dhe nderi. Disa njerz t
cilt injorojn parimet morale t Kuranit nuk dshirojn q
shokt e tyre ta vlersojn ndershmrin ose t veprojn me
dinjitet dhe nder Pr kt arsye, ata preferojn shok q jan si
vet ata. Natyrisht, njerzit e till nuk mund ta respektojn njri
tjetrin; m tepr, ata sillen ndaj njri tjetrit n mnyra t
pahijshme dhe grindavece q nxjerrin n shesh degjenerimin e
tyre moral. Kjo sht vetm njra nga irritimet e tyre periodike t
ciln ua sjell morali i tyre i pahijshm (paturpshm). Gjithashtu
pabesimtart e kan humbur tr nderin. Ata nuk prgjigjen me
pjekuri kur prballen me qndrimet injorante, ose nuk ngurrojn
t gnjejn, t jen dyftyrsh, t sillen n mnyra t pahijshme,
ose t bjn mashtrime pr prfitime t vogla. Ata mendojn se
mund t fitojn nder duke pasur para, prona dhe pushtet, duke
qen arrogant, duke u begenisur nga t tjert, dhe duke prdorur
pasurin pr tu dukur m i lart se t tjert. Kshtu, pasi kan
humbur ndershmrin, dinjitetin dhe nderin, ata jetojn n nj

bot t mbizotruar nga vlerat mareriale. Thjesht far jete i
ofron atyre nj bot e till?
Mbi t gjitha, prkundrazi nga supozimet e tyre, degjenerimi
moral nuk u sjell atyre rehati dhe liri. Prkundrazi, tjetuarit e
jets n shkalln m t lart me dshira t shfrenuara materiale i
largon krejt cilsit q e bjn nj individ t njerzishm dhe m
t keq, rezulton n nj model t shoqris q i trhjek njerzit
posht n kaos dhe boshllk. T rinjt t cilt e humbin rinin e
tyre duke prcjellur mod t mbrapsht, duke u dhn pas drogs
q shkatrron jetn e tyre dhe q sjellin vehtn n an t vdekjs,
jan vetm nj shembull i shtrirjs s ktij kaosi. T gjitha kto
gjra jan t shkaktuara nga zbraztia n shpirtin e ktij personi.
Duke besuar se mund t jetojn pa ndershmri, dinjitet dhe nder
si dhe pa pasur nevoj t zhvillojn nj karakter t moralit t mir
duke pasuar parimet morale t Kuranit dhe duke praktikuar
virtytet njerzore, ata dshtojn n t dyja ant fizikisht dhe
shpirtrisht. Boshllku n shpirtrat e tyre reflekton n fytyrat e
tyre, pamjet, bisedat dhe sjelljet. Forca e tyre fizike i braktis dhe
fytyrat e tyre t bukura nuk ngjallin admirimin e askujt, dhe asgj
nga shpirti i tyre dhe nga boshllku i brendshm shpirtror i tyre
nuk mbetet pa u reflektuar n fytyrat dhe syt e zbrazt. T
sunduar nga kjo zbrazti shpirtrore, ata nuk mund t sigurojn
kualitetet t cilat joshin dashuri t vrtet, respekt dhe besnikri.
Dhe kshtu ata nuk mund vrtet t dashurojn, tjen shok t
vrtet ose ta vlersojn dikend tjetr. E tra kjo ndodh sepse
njerzit injorant e kan ndar vetn nga msimet e Kuranit pr
moral. Ky sht rezultati natyror i mungess s friks nga Allahu;
kjo sht ajo q ndodh kur njerzit nuk veprojn n baz t
87
88
ndrgjegjieve t tyre, dhe nuk i kushtojn mjaft rndsi nj

karakteri t moralit t mir dhe cilsive q i sjell ajo. Msimet e
Kuranit pr moralin jan e vetmja zgjidhje pr kto dshtime
njerzore. Vetm duke jetuar sipas parimeve morale q Allahu i
ka shpallur mundet nj individ t dashuroj, t jet i dashur nga
dikush, tjet i lumtur dhe ti shijoj bukurit e ksaj jete.
T jetuarit pr t fituar simpatin e Allahut; nj gzim

t cilin pabesimtart nuk mund ta prjetojn asnjher
Pabesimtart i qojn kot jetrat e tyre duke vrapuar pas jets
s ksaj bote prandaj e humbin knaqsin e thell q vjen duke
i pasuar parimet morale t Kuranit dhe shpresn pr dashurin,
shoqrin, dhe miqsin e ngusht t Tij. Shumica e njerzve
asnjher nuk e kan ndjer nj ndjenj aq t thell. Allahu sht
miku m i ngusht i besimtarve, ndihmsi dhe prkrahsi i
vetm, dhe i dashuri i vetm, kshtu ata e dedikojn vehtn pr
tfituar simpatin e Tij. Prej momentit kur nj besimtar zgjohet
n mngjes, ai e kalon gjith kohn e tij duke u sillur me moralin
q Allahu e plqen, me shpresa se do t fitoj dashurin e Tij. Pr
nj person me besim, t vepruarit n do moment pr ta knaqur
Allahun sht nj burim i gzimit dhe knaqsis s madhe. N t
njejtn mnyr, duke i shmagur sjelljet q nuk e knaqin Ate,
duke mos e kompromintuar asnjher besimin dhe lidhjn me T,
prodhon nj kuptim t lumturis s thell n zemrn e besimtarit.
Nj besimtar besnik gjat gjith jets s tij mundohet t bhet nj
njeri q Allahu e don m s shumti, nj njeri me t cilin Ai sht m
se i knaqur, dhe t jet m s afrti me Ate. Knaqsit q kto
prpjekje i sjellin nuk mund t krahasohen me knaqsin q
fardo bekimi i ksaj bote mund t sjell. N Kuran Allahu shpall:
Kush ka fe m t mir se ai q sinqerisht i sht bindur Allllahut dhe, duke qen bamirs, e ndjek fen e drejt t
Ibrahimit? All-llahu e zgjodhi Ibrahimin t dashurin m t
ngusht. (Nisa 125)
Besimtart pasojn shembullin e profetve. N mnyr q t

jen t denj pr bekimin e miqsis q Allahu i dha profetit
Ibrahim (a.s) dhe t jen afr Tij, ata i qojn jetrat e tyre duke e
ndjekur kt miqsi t ngusht. Pr ata q e mbajn besimin e
tyre, Allahu shpall si n vijim:
All-llahu sht i knaqur me t hershmit e par prej
muhaxhirve (migruesve) dhe prej ensarve (vendasvendihmtar) dhe prej atyre q i pasuan ata me pun t mira,e
edhe ata jan t knaqur ndaj Tij. Atyre u ka prgatitur
Xhennete, n t ciltrrjedhin lumenj, ku do t jen prjet t
pasosur. E ky sht fitim i madh. (Tewbe 100)
Nj njeri me besim do t bj gjithqka q mundet pr tu br

njeriu q Allahu e prshkruan n Kuran, n mnyr q ta knaq
Ate. Gzimi q prpjekjet e tyre t sinqerta krijojn n shpirtin e
tyre, si dhe ndjenja e knaqsis (t qenit i knaqur) dhe sigurimit
q ajo u sjell n ndrgjegje, i japin atyre nj knaqsi t madhe.
T gjitha kto jan knaqsi q besimtart do tI shijojn
prgjithmon n botn e ardhshme. Allahu shpall (njofton pr)
lajmet e mira t mshirs, plqimit (aprovimit) dhe Parajsn pr
shrbyesit e Tij.
Thuaj: A tju lajmroj pr di shum m t mir se ato? Pr
ata q friksohen , ata kan te Zoti i tyre Xhennete npr t
cilat rrjedhin lumenj dhe aty do t jen prgjithmon, kan
bashkshorte t pastra , dhe knaqsi nga All-llahu. All-llahu
sht Basir (Ai q sheh dogj) pr robrit. (Ali Imran 15)
89
90
Por njerzit injorant jetojn duke mos qen n dijeni q kto

begati ekzistojn fare. Ata nuk e ndgjojn ndrgjegjn e tyre dhe
n vend t ksaj, ndjekin pasionet dhe dshirat e vehta; si rezultat,
ata jan t privuar nga t gjitha t mirat e tanishme dhe ato t
ardhshmet. Dhe siq sht rasti me begatit e tjera, privimi i tyre
do tzgjas n botn e ardhshme aq koh sa t dshiroj Allahu.
91
sht e mundshme ti
kthejm kto knaqsi t
humbura
hum njerz shprehen se nuk jan t lumtur, edhe pse

kan bekime (begati) t mrekullueshme si dhe mjetet pr
tu knaqur me to dhe e konsiderojn jetn si prplot me
vshtrsi dhe shqetsime. Por, gjat jets s tyre, ata duhet t
ndalen dhe ta pyesin vehtn se jan duke br, cilat jan
qllimet e tyre dhe ku jan duke shkuar. Ata duhet konsideruar se
jeta n mes t ktyre gjrave aq t knaqshme dhe t
mrekullueshme nuk duhet tjet aq e vshtir, e dhimbshme dhe
jo e lumtur. Ata duhet krkuar burimin e zbrazsis n shpirtin e
tyre dhe pakuptueshmris s jetrave t tyre dhe duhet ta
kuptojn se duke humbur edhe m shum koh vese do ta shtoj
hidhrimin (jolumturin) e tyre. Edhe pse jetrat e tyre i bazojn
n prdorimin m t mir dhe m t knaqshm t burimeve t
tyre, duhet ta kuptojn se ekziston nj arsye e posame se pse
nuk mund t jen t lumtur dhe ti gzojn begatit e tyre. Ata
duhet shiquar kt si pjes t mshirs dhe dhembshuris s
92
Allahut, e cila sht e prcaktuar pr tu dhn atyre mundsi t

panumrta pr tiu kthyer Atij dhe t prcjellin parimet morale t
Kuranit. Ata nuk duhet filluar t mendojn rreth ktyre gjrave
kur tken humbur gjithqka dhe kur vdekja tu afrohet, bile m
mir ta bjn kt hern e par q Ai u tregon t vrtetn dhe
paralajmron ndrgjegjn e tyre. Kur t vijn tek kjo pik, nse
jan t sinqert Allahu do tu tregoj atyre rrugn e drejt dhe ka
duhet t bjn. Meqense Ai I sht Gjithdijshm dhe m afr
tyre se sa vena e qafs ( jugulare), Ai do t dij se ka dshirojn
dhe krkojn, dhe do tu tregoj rrugn e duhur dhe si ti
shmangin shqetsimet e tyre. Megjithat, nse njerzit nuk
ndryshojn ather sht faji i tyre kshtu q;
fardo e mire q t vjen sht nga All-llahu, e ka t ndodh
nga ndonj e keqe sht nga vet ti. Ne t drguam ty
Pejgamber pr mbar botn. Mjafton q All-llahu sht
dshmues pr kt. (Nisa 79)
N nj ajet tjetr, Ai thot se nse nj njeri dshiron ta ndrroj

gjendjn e tij, ai s pari duhet ta bj nj ndryshim t sinqert n
zemrn e tij:
Kt (mas ndshkuese) e bri ngase All-llahu nuk ishte
ndryshues i nj begatie, t ciln ia ka dhuruer nj populli,
derisa t ndryshoj ai vet n vetvete (t bhet prbuzs i s
mirs) dhe ngase All-llahu dgjon (ka thon) dhe di (ka
punojn). ( Enfal 53)
N momentin q njerzit vendosin t ndryshojn dhe

sinqerisht t ekzaminojn vehtn dhe m pastaj ta ndryshojn
mnyrn e t menduarit, Allahu do ta dij dhe do ti ndryshoj
begatit e Tij mbi ta kshtu falja dhe zemrgjrsia e Tij jan
infinite (pa kufi) dhe mshira e Tij sht e pamas.
Prve atyre q pendohen, q prmirsohen dhe q u

shpjegojn njerzve, (t vrtetn), t tillve ua pranoj
pendimin, se Un pranoj shum pendimin, jam mshirues.
(Bekare 160)
Kur njerzit ti pasojn parimet morale t Kuranit ,

pavarsisht se ka kan br n t kaluarn, Ai do tu fal, do tiu
ndryshoj t kqijat e tyre n t mira, dhe si shprblim pr
karakterin e moralit t mir t tyre, pr ta krijon n kt bot
mirsi dhe bukuri q do t vazhdojn n Parajs:
Nuk sht ashtu (si thon ata), po ai q sht dorzuar Allllahut dhe sht bamirs, ai e ka shprblimin e vet te Zoti i tij,
pr ata nuk ka frik, as nuk kan pse t mrziten. (Bekare
112)
Ndaj All-llahuua u dha atyre shprblimin e ksaj bote dhe
shprbllimin m t mir t bots tjetr; All-llahu i do pun
mirt. (Ali Imran 148)
Kush vjen me nj (pun) t mir, ai (n ditn e gjykimit)
shprblehet dhjet fish, e kush vjen me (vepr) t keqe, ai
ndshkohet vetm pr t. Atyre nuk u bhet e padrejt.
(Enam 160)
Mos bni rregullime n tok pas rregullimit t saj (me t
ardhur t pejgamberve) dhe lutnie At duke pasur frik
(dnimin) dhe duke shpresuar (mshirn. Ska dyshim se
mshira e All-llahut sht pran atyre t mirve. (Al Araf 56)
Dhe fale namazin n dy skajet e dits, e edhe n ort e arta
(me ditn) t nats. Ska dyshim se vepra e mira i shlyejn ato
t kqiat. Kjo sht nj kshill pr ata q pranojn kshillat.
Dhe ti, jij i durueshm, se All-llahu nuk ua humb shprblimin
bmirsve. (Hud 114-115)
93
94
Prve ati q sht penduar dhe ka br vepr t mir, t

tillve All-llahu t kqiat ua shndrron n t mira. All-llahu
sht mshirues, ndaj Ai fal shum. (Furkan 70)
Kush ka br vepr t mor, ati do ti takoj (shprblim) edhe
m i mir se ajo dhe ata do t jen t siguruar prej tmerrit t
asaj dite. (Neml 89)
Thuaj: O robrit e Mi q keni besuar, kini frik ndaj Zotit
tuaj. Ata q bn mir n kt jet, kan t mir t madhe, e
Toka e All-llahut sht e gjr, ndrsa t durueshmive u jepet
shprblimi i tyre pa mas! (Zumer 10)
Ajo (dhunti) konsistonn at q All-llahu u jep myzhde
robrve t vet, t cilt besuan dhe bn vepra t mira. Thuaj:
Un nuk krkoj prej jush ndonj shprblim pr thirrjen
time vetm respektin e dashuris pr hir t farefisnis
(akraballkut). Kush bn ndonj t mir, Ne ia
shumfishojm t mira; vrtet, All-llahu fal mkatet, sht
mirnjohs. (Shura 23)
E kur e arriti pjekurin e tij, Ne i dham pushtet e dituri. E
kshtu Ne i shprblejm punmirt. (Jusuf 22)
Allahu do tu shpall rrugn e vrtet atyre t cilt e krkojn

ate me sinqeritet dhe do ti ndihmoj ata n krkimin e saj.
Ai do ta largoj frikn, errsirn, dshprimin dhe shqetsimin
q dikur mbizotronte jetrat e tyre dhe do ta zvendsoj me
vetknaqsi dhe siguri. Kushdo q e sheh kt t vrtet iu
nnshtrohet Allahut dhe Dhe kapuni q t gjith ju pr litarin
(fen dhe Kuranin) e All-llahut, e mos u prani!Prkujtomie
nimetin e All-llahut ndaj jush, kr ju (para se ta pranonit fen
islame) ishit t armiqsuar, e Ai bashkoi zemrat tuaja dhe ashtu
me dhuntit e Tij aguat t jeni vllezr. Madje ishit n buz t
gremins s Xhehennemit, e Ai ju shptoi prej tij. Po kshtu Allllahu ua shqaron juve argumentet e veta q ju t gjeni t vrtetn
e lumtur. (Ali Imran 103)
Dhe duhet ta dijn se: E kush ia dorzon veten All-llahut
duke qen edhe punmir, ai sht kapur pr lidhjen m t sigurt
dhe vetm te All-llahu sht prfundimi i shtjeve. (Llukman 22)
nuk do t vuan fatkeqsi q Allahu nuk e dshiron, dhe do tjetoj
jetn m t mir t mundshme n kt bot dhe n Parajs, duke
shijuar knaqsit m t mdha prej t gjitha begative t Tij:
Nse All-llahu t provon me ndonj t keqe, at smund ta
largoj kush pos Tij, po nse dshiron t jap ndonj t mir,
ska kush q mund ta pengoj dhuntin e Tij. E shprblen me
t, at q do nga robt e Tij. Ai fal dhe mshiron shum.
(Junus 107)
Kush bn vepr t mir, qoft mashkull ose femr, e duke
qen besimtar, Ne do ti japim atij jet t mir (n kt bot),
e (n botn tjetr) do tu japim shprblimin m t mir pr
veprat e tyre (Nahl 97)
95
96
Vdekja: Momenti kur

mbarojn t gjitha knaqsit
e ksaj bote
dokush q sht i lidhur pr ksaj bote e din, por do

tpreferonte t haroj, se do kush do t vdes nj dit.
Vdekja do t fshij gjithka q kan br pr ta
themeluar nj jet t bazuar n vlerat e ksaj bote.
Vdekja do t zhbj vitet e gjata t zotrimeve t mahnitshme dhe
fitimin e admirimit nga njerzit e tjer. Nj individ mund t jet i
pasur, trheqs, i respektuar dhe i mirnjohur, por pr nj moment
ai do t humb tr pasurin materiale. Pr nj koh t shkurtr
trupi i tij do t prishet deri n at vend ku askush nuk dshiron tiu
afrohet; pastaj do t varroset n tok pr tu kalbur. Ky sht
prfundimi pr t cilin nj pabesimtar shpenzon dekada duke u
prpjekur drejt arritjeve t tij n kt bot. Duke jetuar nj jet t
mbushur me dshira t ksaj bote duke u lodhur pr tshijuar do
knaqsi deri n fund nuk do bj asgj q ta ndrroj
prfundimin e nj njeriu. Vdekja do ti fshij t gjitha kto
knaqsi. Vdekja do t jet nj moment ku t gjitha dshirave dhe
pasioneve t nj njeriu i cili e ka mohuar Allahun do tu vie fundi;
pas atij momenti ai do tfilloj nj jet t prhershme t mundimit

dhe brengs. Allahu na lajmron se ka do t prjetojn ata:
E si do t jet ather puna e tyre engjjt tua marrin shpirtin
duke i rrahur fytyrave dhe shpinave t tyre? (Muhamed 27).
E kush sht m gabimtar i madh se sa ai q trillon rren ndaj
Zotit, ose thot: Mua po m shpallet e nuk i sht shpallur
asgj, ose se sa ai q thot: Do t thur dika t ngjajshme me
at q e ka zbritur All-llahu. E, sikur ti shihje mizort kur
jan n agoni t vdekjes, e engjjt kan shtrir duart e veta (me
ndshkim) e (u thon): Shptonie pra vetveten (nse
mundeni). Tash prjetoni dnimin e turpshm pr shkak se e
thoshit t pavrtetn pr All-llahun, dhe ndaj argumrnteve t
Tij ishit kryene. (Enam 93)
E ti puqet kofsha pr kofshe (ti vshtirsohet gjendja). At
dit vetm te Zoti yt shkohet. E ai as nuk vrtetoi at q
duhej, as nuk u fal. Por prgnjeshtroi dhe ktheu shpinn.
Dhe shkonte te familja e tij me fodullk. T sht afruar ty e
keqja e tu afroft! (ose i mjeri ti i mjeri). Edhe nje her tu
afrua ty e keqja; tu afroft! (Kijame 29-35)
Nga kjo mund t kuptojm se vdekja sht nj realitet i

pamohueshm dhe, po t mos doj Allahu ndryshe, do t jet
fillimi i nj agonie t prhershme pr t gjith ata q e mohojn
Ate. Por, disa njerz mundohen t mendojn pr vdekjn sa m
pak q sht e mundshme prderisa jan t gjall; ata dshirojn
ta harrojn dhe mos ta prmendin at. Kshtu sht, prderisa
vdekja t vie... M n fund, duke e kuptuar se i kan kaluar jetrat
e tyre t tra duke shtypur ndrgjegjn dhe duke e mohuar
realitetin e vdekjs, ata menjher gjejn strehim tek Allahu, duke
shpresuar t gjejn shptim. Por ata jan vonuar shum, kshtu :
97
98
Dhe kur t vij Zoti yt dhe engjjt qndrojn rradh-rradh!

Dhe at dit sillet Xhehennemi, ditn kur prkujtohet njeriu,
e dobi i bn atij prkujtimi? Thot: O, i gjori un, sikur
t isha i paraprgatitur pr jetn time! (Fexhr 22-24)
Allahu u jep njerzve nj jet (koh gjat tr jets) q ta

shohin rrugn e vrtet dhe ta dijn mshirn e Tij. Ata t cilt
refuzojn ta shfrytzojn kt do t pendohen pr vendimet e
tyre:
Dhe ata do t klithin aty: O Zot yn, nxirrna e t bjm
vepra t mira, e jo si ato q i bnim! Po a nuk u dham juve
jet aq sa q ai ka dashur t mendoj, ka mundur t mendoj
gjat asaj kohe, madje juve u ka ardhur edhe pejgamberi,
pra shijoni, se pr zullumqart nuk ka ndonj ndihmtar.
(Fatir 37)
Njerzit duhet ditur se Allahu nuk do ti pranoj prgjrimet e

atyre t cilt bjn pendim vetm n shtratin e vdekjs. Pr kt
arsye, gjithkush duhet patur parasysh prkujtuesit e Allahut gjersa
ka ende koh dhe tu nnshtrohet Atij para se tarrij momenti i
paevitueshm dhe i pakthyeshm. Nse nj person e bn
shijimin e knaqsive t ksaj bote synim t tijin, ai duhet ta ket
parasysh, edhe nse nuk dshiron, se pa dyshim, nj dit kto
gjra padyshim do t prfundojn. Kur jetgjatsia q Allahu ia
ka dhuruar nj individi t mbaroj, t gjitha knaqsit q ai i ka
ndjekur do ta humbin vlern e tyre, ato do t kalben n tok s
bashku me trupin e tyre. Kjo sht nj e vrtet e qart t ciln
gjithkush duhet ta kuptoj. Veq ksaj, ata duhet kuptuar se
mohimi i Allahut sjell vese breng (jolumturi) n kt bot,
pendim n astin e vdekjs, dhe agoni n botn e ardhshme, kurse
besimi sjell nj thellsi t shpirtit i cili u mundson atyyre ti
shijojn knaqsit e ksaj bote n nivelin m t lart dhe

knaqsi me bollk prgjithmon n jetn e prtejme. Njerzit
duhet ta shohin dallimin n mes t ktyre dy gjendjeve dhe duhet
tu nnshtrohen drits Hyjnore t besimit pr ti ikur errsirs s
mohimit.
N kt libr mbi zbraztin dhe brengn e pabesimtarve,
harxhimin e knaqsive t tyre, dhe pakuptueshmrin e jetrave
t tyre ne kemi siguruar mjetet / mnyrat q ata t krkojn t
vrtetn dhe ti nnshtrohen Allahut. Me shpres, ata do t
pasojn parimet morale t Kuranit prpara se t prballen me
vdekjn. Allahu na tregon se pabesimtart do t dshirojn t
kishin besuar. Por, kjo nuk do jet m e mundshme pas vdekjs.
Ata q nuk besuan shpeshher do t kishin dshiruar t
kishin qen mysliman. Leri (Muhammed) ata, t han, t
dfrehen dhe ti preokupoj shpresa (se do t jetojn shum),
e m von do t kuptojn. (Hixhr 2-3)
99
100
Begatit e humbura n botn

e ardhshme
Ata q pr nj vler t pakt e shesin besn e dhn All-llahut,

ndryshojn edhe zotimet e tyrue, t tillt nuk kan pjes
(mshir) n botn tjetr, dhe n ditn e kijametit All-llahu
nuk u flet atyre,nuk i shikon ata dhe i pastron (prej barrs s
gabimeve), ata kan nj dnim t dhembshm. (Ali Imran 77)
Ai thot: Heshtni aty e mos m folni!. (Muminun 108)
Ata as nuk do t jetojn e as nuk do t vdesin

I cili do t hyj n zjarrin e madh. Pastaj nuk do t vdes n
t, por as nuk do t jetoj. (Ala 12-13)
Prpiqet ta prbij, po nuk mund ta glltis at, atij i vjen
vdekja nga t gjitha ant (sipas shenjave shkatrruese), po ai
nuk vdes (e t shptoj prej vuajtjeve), at e pret dnim
shum i rnd. (Ibrahim 17)
Ata t cilt n kt bot kan dshiruar t jetojn

prgjithmon, atje do t dshirojn t vdesin
E kur t hudhen duarlidhur n nj vend t ngusht n t, aty
do t krkojn shkatrrimin (vetzhdukjn). (Furkan 13)
Ata do ti ken humbur t gjitha shpresat

Atyre as nuk u lehtsohet (vuajtja) dhe aty jan t dshpruar.
(Zuhruf 75)
E ditn kur t ndodh kijameti, kriminelt heshtin. (Rrum 12)
N vend se t jetojn n knaqsi (mjaftueshmri) dhe

siguri, ata do t jetojn n fatkeqsi dhe konflikt
Kjo armiqsi n mes banuesve t zjarrit sht e vrtet. (Saad
64)
E duke u grindur mes vete n t, ata thon:Pasha All-llahun,
njmend ne kemi qen krejtsisht t humbur. (Shuara 96-97)
Prkufizoje veten tnde me ata q lusin Zotin e tyre mngjes
e mbrmje, e q kan pr qllim knaqsin (razin) e Tij,
dhe mos i hiq syt e tu prej tyre e t krkosh bukurin e ksaj
bote dhe mos iu bind atij q ia kemi shmangur zemrn e tij
prej prkjtimit ndaj Nesh dhe i sht dhn epshit t vet, pse
puna e tij ka mbaruar. (Kahf 28)
Ata do t jen jo t lumtur prgjithmon

Q aty nuk hyn tjtrkush, pos atij q sht m i prishuri.
(Lejl 15)
Ata kurr nuk do ta ken nj shok t mir dhe t

sinqert: shoku i vetm i tyre do t jet Zjarri
E tash pr ne nuk ndonj ndihms (ndrmjetsues). Nuk ka
as ndonj mik t sinqert. (Shuara 100-101)
E ata q i konsideruan t rreme faktet tona dhe kryelartsi u
larguan prej tyre, ata jan banues t zjarrit dhe n t jan
prjet. (Al Araf 36)
101
102
Ata do t jetojn prgjithmon me keqbrsit

(mizort)
E kur u shkon shikimi i tyre nga ata t Xhehennemit, Thon:
Zoti yn mos na b neve me mizort! (Al Araf 47).
Lajmet e mira do t jen pr ta t ndaluara

Pr kriminelt at dit kur i shohin engjjt nuk ka gzim,
sepse ata (engjjt) u thon: sht e ndaluar do e mir (apo
Xhenneti sht haram pr ju)! (Furkan 22)
Ata nuk do t dijn pr dashurin dhe respektin; ata

do t jen t prbuzur dhe t shihen me prmim
Ditn kur me rrmbim shtyhen n zjarrin e Xhehennemit.
(Tur 13)
Ata do t tubohen, do t jen t prmbysur me fytyrat e tyre
n Xhehennem, t tillve u prket vendi m i keq, ndaj ata
jan m t humburit n rrugn e tyre. (Furkan 34).
Zoti yn, at ti e fute n zjarr, at e ke poshtruar; or
mizort nuk ka ndihtar! (Ali Imran 192)
Ata do t dshirojn drit por nuk do tjen n

gjendje ta gjejn ate
Ditn kur hipokritt dhe hipokritet atyre q besuan u thon:
Na pritni (ose na shikoni) t ndriohemi prej drits suaj! U
thuhet: Kthehuni prapa jush (n dynja) e krkoni ndonj
drit! Ather vihet ndrmjet tyre njfar muri q ka nj
der, e brendia e tij sht mshir (Xhenneti), e ana e jashtme
e tij sht dnimi (zjarri). ( Hadid 13).
Ata do ta ken shtpin m t keqe

N ditn kur zullumqarve nuk u bn dobi arsyetimi i tyre,
ata jan t mallkuar dhe ata e kan vendin e keq. (Gafir 52)
Ferri do t jet shtrati dhe mbules krevati i tyre

Pr ata sht prgattitur shtrat nga zjarri dhe mbuloj (mga
zjarri). E kshtu pra i shprblejm zullumqart. ( Araf 41)
Ata do tjetojn n vende t errta, t trubullta

Dhe n errsir tymi. As e freskt e as e kndshme. (Vakia 4344)
Ata do ta gjejn veht n vende t ngushta dhe t

kufizuara
E kur t hudhen duarlidhur n nj vend t ngusht n t, aty
do t krkojn shkatrrimin (vetzhdukjn). (Furkan 13)
Ata do t tubohen t verbr

Ditn kur i fryhet surit (bririt), at dit Ne i tubojm
mkatart symavijosur (t verbr, t shmtuar). (Taha 102)
Ata kurr nuk do t gjejn qetsi dhe freskim

Aty nuk do t shijojn as freskim, as ndonj pije. Prve uj
t val e kalbsir. (Nebe 24-25)
Dhe n errsir tymi. As e freskt e as e kndshme. (Vakia 4344)
103
104
Ata do ti humbin pamjet e tyre t bukura dhe do t

shmtohen; ata do t marrin nj pamje t neveritshme
Edhe n kt bot ikemi prcjell ata me mallkim, kurse n
dit e kijametit ata jan t prbuzur. (Kasas 42 )
At dit ka fytyra edhe t vrazhda. (Kijame 24)
E ata q bn gnjeshtr ndaj All-llahut, do ti shohsh n
ditn e kijametit, fytyrat e tyre t nxira. A nuk sht n
Xhehennem vendi i Kryelartve? (Zummer 60).
Me shikimet e tyre t prulura i ka kapluar poshtrimi. Ajo
sht dita q ka qen premtuar. (Marixh 44).
T gjitha begatit dhe t gjitha llojet e ushqimeve q

gjinden n Parajs jan t ndaluara pr ta
Banuesit e zjarrit i thrrasin (dhe i lusin) ata n Xhennet
(duke ju thn): Na qitni di nga uji apo nga ajo q u ka
dhn All-llahu (se mbaruam nga etja)! Ata (n Xhennet)
thon: All-llahu i ka ndaluar q t gjitha kto pr
jobesimtart! (Araf 50)
Ata do t jetojn n frik

E ti kurrsesi mos e mendo All-llahun si t pakujdesshm ndaj
asaj q veprojn zullumqart; Ai vetm sht duke i ln ata
prderisa nj dit n t ciln syt shtangen (mbesin t hapur).
43. (at dit) Ata t ngutur e duke i ngritur kokat e tyre lar,
nuk lvizin syt e tyre ( pr t shikuar), e zemrat e tyre jan
t zbrazura (nga frika). (Ibrahim 42-43)
Me shikimet e tyre t prulura i ka kapluar poshtrimi. Ajo
sht dita q ka qen premtuar. (Maarixh 44).
Ushqimi i vetm i tyre do t jet uji I vluar, gjaku, qel

bi dhe zjarri
Pastaj, ata do t ken kundrejt atij ushqimi edhe uj t val.
(Saffat 67)
E pas tij (kryelartit) sht Xhehennemi, n t cilin i

jepet uj t ndyr (q rrjedh prej lkurave t djegura)
Prpiqet ta prbij, po nuk mund ta glltis at, atij i vjen
vdekja nga t gjitha ant (sipas shenjave shkatrruese), po ai
nuk vdes (e t shptoj prej vuajtjeve), at e pret dnim
shum i rnd. (Ibrahim 16-17)
E menjher pas do t pini pre ujit t vluar! 55. Do t pini si
deveja e etshme! (Vakia 54-55)
Ky sht uj i val dhe i ndyr; le ta shijojn at! (Saad 57)
As ushqim tjetr prve t t shplarave. (Qelbit t kulluar)
(Hakka 36)
Ata q fshehin nga libri at q shpalli All-llahu dhe pr te
fitojn shum t pakt, ata n barqet e tyre fusin vetm zjarr.
Atyre All-llahu nuk do tu flas n ditn e gjykimit dhe as nuk
i shfajson ata, por pr ta pason dnimi i rnd e i
padurueshm. (Bekare 174)
N vend t begative t Parajss ata do t han Zekum

dhe shkurre t hidhta me gjemba
sht e vrtet se pema e Zekumit, Do t jet ushqim i
mkatarve. vlon si katran (si pezhgeja) n barqet. Ashtu si
vlon uji i val. (Duhan 43-46).
105
106
A kjo pritje (me shprblim t All-llahut) sht m e mir, apo

pema e Zekum-it? Ne at e kemi br sprov pr
zullumqart. Ajo sht nj pem q mbin n fund t
Xhehennemit. Pema (fruti) e saj sht sikurse kok a
dreqrish. (Saffat 62-65)
Keni pr t ngrn prej pems Zekum! Prej saj keni pr ti
mbushur barqet! (Vakia 52-53)
Edhe ushqim q nuk glltitet edhe dnim t dhembshm.
(Muzzemil 13)
Ata kan ushqim tjetr pos nj barishte me ferra helmuese.
Q as nuk jep fuqi, as nuk largon uri. (Gashije 6-7)
107
Prfundim
udo q t jesh pikrisht n kt moment, ndalu dhe

hidhe nj sy prreth. Mundohu me sinqeritet t
kuptosh bukurin q t rrethon pa humbur asnj pjes
t saj. Mendo pr begatit dhe mundsit q ke, dhe mendo pr
ata q jan m keq se ti. S shpejti, ju do t vni re se mund t
shihni gjra edhe m t bukura dhe t mbrtheni hollsit, dhe se
ju mund t argtoheni me ate q keni rreth jush shum m tepr
se sa q keni paramanduar ndonjher. sht nj begati e madhe
t mund t marrsh frym lirisht, dhe t knaqesh me shijn e
ushqimit tend t preferuar, dhe kur tjesh i lodhur t zgjatesh dhe
t flesh gjum t rehatshm. sht e mrekullueshme t mund ti
shijosh t gjitha kto begati gjat gjith kohs pa menduar fare
pr kt. Nuk i ka gjithkush t njejtat begati, por atyre q u
mungojn (psh.shndeti), n mshirn e Tij t pakufi, Allahu u jep
begati t tjera. Ata t cilt jan t lumtur, q e kuptojn kt pr
here t par dhe q kan nj gzim t thell n shpirtin e tyre,
duhet ta dijn se kjo jet prmban shum m shum gjra t
mrekullueshme. Ndoshta ata nuk kan marr kurr parasysh kto
begati pr shkak t gjendjs mendore pesimiste q rrjedh nga
mosbesimi. Ndoshta ata kurr nuk i kan kuptuar se sa t
108
rndsishme jan kto begati t mrekullueshme. Ata mund tmos

e shohin se Ai ka krijuar gjithka pr knaqsin, rehatin dhe
lumturin e njerzimit; ata mund tmos e kuptojn se ata duhet ta
falemnderojn Ate. Edhe nse kan qen t pavmendshm, e
kaluara a tyre do t fshihet n qoft se ata me sinqeritet e pranojn
kt t vrtet dhe iu nnshtrohen Atij. Ai i krijoi ata, i mbron dhe
i mban; Ai i mbulon ( si rrebesh shiu) ata me dashuri, dhembshuri
dhe mshir dhe u dhuron atyre begati t panumrta. Si shprblim
ata duhet jetuar n mnyrn q e knaqin Ate. Ata duhet ta dijn
se jeta e tyre do t ndryshoj pas marrjs s nj vendimi t till. Pr
nj gj, ata do ta marrin vesh se jeta e tyre nuk paska qen kurr
aq e mir. Prderisa shum gjra u bnin jetrat e sktershme, ata
do t fillojn t jetojn jetn n kt bot duke ia prngjar jets
n Parajs. do begati do t merr nj kuptim t ri, dhe ata
prfundimisht do t kuptojn se sa gjra t mrekullueshme
prreth tyre u japin gzim, knaqsi dhe lumturi. Pr her t par
ata me t vrtet do t gzojn dashuri dhe do t jen t dashur
nga dikush, ata do t prjetojn gzimin q sjellin miqsia, besimi
dhe morali i mir. Dhe m e rndsishmja nga t gjitha sht, se
ata do t ndijn nj knaqsi t thell duke pasur Allahun si shok
t tyrin dhe shpresn pr ta fituar dashurin e Tij, miqsin e
ngusht dhe plqimin.
Premtimi i All-llahut sht (ky), All-llahu nuk e thyen
premtimin e Vet, por shumica e njerzve nuk po din. (Rum 6)
Ai shpall lajmet e mira t bukuris s pafund t jets n Parajs t
atyre t cilt kan gjetur strehim tek Ai dhe i kan kyer provimet
e tyre me durim. N t dy botrat Allahu u ofron njerzve jetn
m t mir, e cila u prshtatet shpirtit t tyre.
Pr kt arsye, gjithkush duhet ta kuptoj kt realitet dhe t

angazhohet me ndrgjegje pr ta realizuar kt.
Cila sht e preferueshme? Disa dekada t jolumturis,
brengs dhe shqetsimit gjat t cilave t gjitha knaqsit jan
konsumuar dhe pasojn me nj jet t agonis n Ferr, ose nj jet
e miqsis, afrsis dhe miqsis s ngusht me Allahun, n t
ciln fitohet plqimi i Tij; nj jet e knaqshme dhe e sigurt n
t ciln do moment sht i mbushur me knaqsi q prcillet n
jetn e prhershme t Parajss, knaqsit e s cils nuk do t
harxhohen kurr?
Sigurisht, rruga e vetme pr ata t cilt prdorin mendjet dhe
ndrgjegjn e tyre sht rruga e nnshtrimit ndaj Allahut dhe
prcjellja e parimeve morale t Kuranit. Me shpres, ky libr do
tu mundsoj njerzve t shohin kt realitet dhe tfitojn
mshirn e Tij.
O ju q besuat, hyni n islamizmin e trsishm (Prqafoni
fen islame n trsi), e mos ndiqni rrugn e djallit, sepse ai sht
armik i juaji i hapt. (Bekare 208)
109
110
MASHTRIMI I EVOLUCIONIT
arvinizmi, me fjal t tjera teoria e evolucionit, u

prezantua me qllim t mohimit t faktit t krijimit, por
q n t vrtet nuk sht asgj prve nj marrzi e
dshtuar joshkencore. Kjo teori, e cila pretendon se jeta lindi
rastsisht nga materia e pajet, u zhvlersua nga faktet shkencore
t projektimit t qart n gjithsi dhe n gjrat e gjalla. N kt
mnyr, shkenca vrtetoi se Allahu krijoi gjithsin dhe gjallesat
n t. Propaganda e zhvilluar sot pr t mbajtur n jet teorin e
evolucionit mbshtetet kryekput n shtrembrimin e fakteve
shkencore, interpretimin e paragjykuar dhe gnjeshtrat dhe
pavrtetsit e maskuara si shkenc.
Mirpo kjo propagand nuk mund ta fsheh t vrtetn. Fakti
se teoria e evolucionit sht mashtrimi m i madh n historin e
shkencs ka ardhur n shprehje shum e m shum n botn
shkencore gjat 20-30 viteve t fundit. Hulumtimet e bra pas
viteve t 80-ta n veanti kan zbuluar se pohimet e Darvinizmit
jan krejtsisht t pabaza, gj q sht thn nga nj numr i
madh i shkenctarve. N Shtetet e Bashkuara t Ameriks n
veanti, shum shkenctar prej fushave t ndryshme biologjia,
biokimia dhe paleontologjia pranojn gjymtin e Darvinizmit dhe
e prdorin konceptin e projektimit inteligjent pr t shpjeguar

zanafilln e jets. Ky projektim inteligjent sht nj shprehje
shkencore e faktit se Allahu i krijoi t gjitha gjallesat.
Ne kemi ekzaminuar rnien e teoris s evolucionit dhe provat
e krijimit n mnyr shum t hollsishme shkencore n shum
prej punimeve tona dhe vazhdojm ta bjm kt. Duke pasur
parasysh rndsin e madhe t ksaj shtjeje, do t jet shum e
dobishme q ta bjm nj prmbledhje t saj ktu.
Dshtimi shkencor i Darvinizmit

Teoria e evolucionit, edhe pse sht nj doktrin q i ka
fillimet n Greqin e lasht, u prqafua gjersisht n shekullin e
nntmbdhjet. Zhvillimi m i rndsishm q e bri teorin
temn kryesore t bots s shkencs ishte botimi n vitin 1859 i
librit Origjina e Llojeve t arlls Darvinit. N kt libr, ai doli
me pretendimin se llojet e ndryshme n tok nuk jan krijuar ve
e ve, por rrjedhin nga nj strgjysh i prbashkt dhe kan
ndryshuar nga njra-tjetra nprmjet ndryshimeve t vogla me
kalimin e kohs. Teoria e Darvinit nuk mbshtetet n asnj
zbulim shkencor konkret, si e pranoi edhe ai vet, ajo ishte vetm
nj supozim. Ve ksaj, ashtu si e pranoi Darvini n kapitullin
e gjat t librit t tij t titulluar Vshtirsit e Teoris, teoria
dshtoi prball nj sr shtjesh vendimtare.
Darvini mbshteti t gjitha shpresat e tij n zbulimet e reja
shkencore, t cilat shpresonte q do t zgjidhnin kto vshtirsi.
Mirpo, n kundrshtim me at q ai shpresonte, zbulimet
shkencore zgjeruan prmasat e ktyre vshtirsive. Disfata e
darvinizmit prball shkencs mund t prmblidhet n tre tituj
kryesor:
111
112
1) Teoria nuk arrin t shpjegoj se si ka zn fill jeta n tok.

2) Nuk gjendet asnj zbulim shkencor q tregon se
mekanizmat e evolucionit t propozuara nga kjo teori,
posedojn asnj force evoluese.
3) T dhnat fosile provojn pikrisht t kundrtn e ideve t
parashtruara nga kjo teori.
N kt pjes, do t shtjellojm n vija t prgjithshme kto tri
shtje themelore:
Pengesa e par e pakaprcyeshme: Zanafilla e jets

Teoria e evolucionit pretendon se t gjitha speciet rrjedhin nga
nj qeliz e vetme e shfaqur n Tokn primitive 3.8 miliard vjet
m par. Si sht e mundur q nj qeliz e vetme t ndrtoj
miliona specie t gjalla e t komplikuara dhe, nse me t vrtet
ka ndodhur dika e till, prse nuk gjendet asnj gjurm n t
dhnat fosile jan disa nga pyetjet n t cilat teoria nuk sht n
gjendje t jap prgjigje. Por n fillim, duhet t pyetemi: Si u
krijua kjo qeliz e par?
Meq teoria e evolucionit e mohon krijimin dhe fardo
ndrhyrje t mbinatyrshme, ajo supozon se qeliza e par sht
shfaqur rastsisht pa asnj projektim, planifikim apo rregullim,
prbrenda ligjeve t natyrs. Sipas ksaj teorie, materia e pajet
duhet t ket krijuar rastsisht qelizn e gjall. Por kjo hipotez
bie ndesh me ligjet m t pakundrshtueshme t biologjis.
Jeta rrjedh nga jeta

Darvini, n librin e tij, nuk ka folur kurr mbi zanafilln e
jets. Koncepti primitiv shkencor n periudhn kur jetoi ai
supozonte se gjallesat zotrojn nj konstrukt shum t thjesht.

Sipas teoris s krijimit t rastsishme q besohej n mesjet,
lndt e pajet/inorganike, duke u bashkuar, mund t formojn
nj qenie t gjall. N at periudh ishte shum i prhapur
mendimi se insektet formoheshin nga tepricat e ushqimeve,
ndrsa minjt nga gruri. Pr t provuar dika t till jan br
eksperimente nga m t uditshmet: Nj leck e ndotur me pak
grur mbi t, n nj an, ndrsa n ann tjetr nj shkenctar,
duke pritur q pas nj kohe t formoheshin minj.
Gjithashtu mendohej se shfaqja e krimbave n nj cop mishi
ishte dshmi e krijimit t vetvetishm/spontan. Por m von do t
kuptohej se ata krimba nuk formoheshin vetvetiu n mish, por
nga larvat e padukshme pr syrin q silleshin nga mizat.
Madje edhe kur Darvini shkroi librin Origjina e Llojeve,
besimi se bakteret formoheshin nga materia e pajet ishte nj gj
e pranuar gjersisht n botn e shkencs.
Por vetm 5 vite pas botimit t librit t Darvinit, Lui Paster
shpalli prfundimet e arritura pas shum studimeve dhe
eksperimenteve t gjata q rrzuan plotsisht krijimin spontan, i
cili prbnte gur-themelin e teoris s Darvinit. N ligjratn e tij
triumfale n Sorbon n vitin 1864, Pasteri tha: Kurr m nuk do
t rimarr veten krijimi spontan prej grushtit vdekjeprurs t
dhn nga ky eksperiment i thjesht.1
Mbrojtsit e teoris s evolucionit i kundrshtuan pr nj koh
t gjat zbulimet e Pasterit. Mirpo shkenca, e cila po prparonte
duke nxjerr n drit ndrtimin kompleks t qelizs s organizmit
t gjall, e prforcoi edhe m tepr pavlefshmrin e
pretendimeve mbi krijimin e rastsishm t jets.
113
114
Prpjekjet e pafrytshme t shekullit njzet

Evolucionisti i par, i cili u mor me shtjen e zanafills s
jets n shekullin e njzet ishte biologu i njohur rus Aleksandr
Oparin, i cili u mundua t provonte, me an t nj sr tezash t
hedhura nga vet ai n vitet 1930, se qeliza e gjall mund t
krijohej rastsisht. Por kto punime do t dilnin t pasuksesshme
dhe Oparin do t detyrohej ta bnte kt rrfim:
Mirpo, fatkeqsisht, shtja e zanafills s qelizs prbn
ndoshta pikn m t errt t gjith studimit t evolucionit t
organizmave.2
Pasuesit evolucionist t Oparinit u munduan t bnin

eksperimente pr t gjetur nj zgjidhje pr kt shtje. M i
njohuri nga kto eksperimente ishte ai q u ndrmor n vitin 1953
nga kimisti amerikan Stenli Miler, i cili, duke bashkuar gazrat, q
ai pretendonte se kishin ekzistuar n atmosfern primitive n nj
ambient eksperimental dhe duke i ekspozuar ato ndaj nj burimi
t jashtm energjie, Milleri formoi disa molekula organike
(aminoacide) t pranishme n strukturn e proteinave.
Mezi kishin kaluar disa vite para se t zbulohej se ky
eksperiment, i cili ather u paraqit si nj hap i rndsishm n
emr t evolucionit, ishte i pavlefshm, sepse atmosfera e
prdorur n kt eksperiment ishte shum m e ndryshme nga
kushtet reale t Toks.3
Pas nj periudhe t gjat heshtjeje, Milleri pranoi se atmosfera
e prdorur nga ai nuk ishte reale.4
T gjitha prpjekjet evolucioniste q u ndrmorn gjat
shekullit t njzet pr t shpjeguar zanafilln e jets prfunduan
pa sukses. Xhefri Bada, gjeo-kimisti i njohur nga Instituti Skrips
i San Diegos, n nj artikull t botuar n vitin 1998 n revistn

Earth (Toka), pranon kt fakt:
Sot, duke e ln pas shekullin e njzet, akoma prballemi me
problemin m t madh t pazgjidhur q kishim kur hym n
shekullin e njzet: Si zuri fill jeta n tok?5
Ndrtimi i ndrlikuar i jets

Shkaku kryesor q shtja mbi zanafilln e jets ka hyr n nj
dilem t till sht se madje ata organizma t gjall q mendohej
t jen m t thjeshtat kan ndrtim jashtzakonisht t ndrlikuar.
Qeliza e nj gjallese sht shum m e ndrlikuar se t gjitha
produktet teknologjike q ka arritur t prodhoj njeriu. Sot, madje
edhe n laboratort m t prparuara t bots, duke bashkuar
materie kimike organike, nuk do t mund t arrijm kurr t
prfitojm nj qeliz t vetme.
Kushtet q nevojiten pr formimin e nj qelize jan aq t
shumta sa kurr nuk mund t shpjegohen me rastsi. Probabiliteti
q proteinat, njsia baz e qelizs, t sintetizohen rastsisht sht
1 n 10950 (pr nj protein mesatare me 500 aminoacide). N
matematik probabilitetet m t vogla se 1050 konsiderohen t
pamundura.
Molekula e ADN-s prmban informacionet gjenetike si nj
bank informacionesh me kapacitet t pabesueshm. Nse do ta
hidhnim n letr informacionin q prfshin ADN-ja e njeriut, do
t krijohej nj bibliotek me 900 volume enciklopedike me nga
500 faqe secili.
N kt pik shfaqet nj dilem shum interesante: ADN-ja
mund ta kopjoj/prsris vetveten vetm me ndihmn e disa
115
116
proteinave t specializuara (enzimave). Mirpo, sinteza e ktyre

enzimave mund t realizohet vetm me an t informacionit t
koduar n ADN. Pasi q ato t dyja jan t varura nga njra tjetra,
ato duhet t ekzistojn n t njjtn koh pr kopjim/prsritje.
Kjo e sjell skenarin se jeta ka zn fill vetvetiu n nj rrug pa
krye. Prof. Lesli Orgel, nj evolucionist me reputacion nga
Universiteti i San Diegos n Kaliforni, e pranon kt fakt n
botimin e revists Scientific American t Shtatorit t vitit 1994:
sht krejtsisht e pamundshme q proteinat dhe acidet nukleike,
duke qen t dyja komplekse pr nga ndrtimi, t jen krijuar
vetvetiu n t njjtin vend dhe n t njjtn koh. Po ashtu duket
e pamundshme ta kemi njrn pa tjetrn. Dhe kshtu, n shikim
t par, njeriut do ti duhej t vjen n prfundimin se, n t
vrtet, jeta kurr nuk ka mundur t z fill me an t mjeteve
kimike.6
Padyshim, nse sht e pamundur q jeta t ket zn fill nga

shkaqet natyrore, ather duhet t pranohet se jeta u krijua n
mnyr t mbinatyrshme. Ky fakt zhvlerson n mnyr t qart
teorin e evolucionit, qllimi kryesor i s cils sht t mohoj
krijimin.
Mekanizmat imagjinar t evolucionit

shtja e dyt e rndsishme q e bn teorin e Darvinit t
pavlefshme sht se t dy konceptet e paraqitura nga kjo teori si
mekanizma t evolucionit, u kuptua se n t vrtet nuk
zotrojn asnj forc evoluese.
Darvini e mbshteti hipotezn e tij n trsi n mekanizmin e
seleksionimit natyror. Rndsia q i jepte ktij mekanizmi
mund t kuptohet fare leht edhe nga titulli i librit t tij: Origjina
e Llojeve nprmjet seleksionimit natyror
Seleksionimi natyror pohon se ato gjallesa q jan m t
fuqishme dhe q i prshtaten m mir kushteve natyrore t
vendbanimeve t tyre do t mbijetojn n luftn pr jet. P.sh., n
nj kope sorkadhesh q krcnohet prej kafshve t ndryshme
grabitqare, do t mbijetojn vetm ato sorkadhe q vrapojn m
shpejt. Kshtu q kopeja e sorkadheve do t prbhet nga
individt m t fort dhe m t shpejt. Mirpo, sigurisht q ky
mekanizm nuk mund t shkaktoj evoluimin e sorkadheve e ti
kthej n nj lloj tjetr gjallese, pr shembull, n kuaj.
Pr kt arsye, mekanizmi i seleksionimit natyror nuk zotron
asnj forc evoluese. Edhe Darvini ishte i ndrgjegjshm pr kt
realitet, ndaj n librin e tij Origjina e Llojeve u detyrua t
pohonte:
Seleksionimi natyror smund t bj asgj prderisa nuk shfaqen
dallime dhe ndryshime t dobishme individuale.7
Ndikimi i Lamarkut
Si mund t formoheshin kto ndryshime t dobishme?
Darvini, ksaj pyetjeje u mundua ti prgjigjej nga kndvshtrimi
i t kuptuarit primitiv t shkencs s asaj kohe. Sipas biologut
francez Shevalie Lamark (1774-1829), i cili ka jetuar para
Darvinit, gjallesat ia prcolln brezit pasardhs t gjitha
ndryshimet fizike, t cilat kishin fituar gjat jets s tyre. Ai
pohonte se kto cilsi, t cilat u akumuluan nga nj brez n tjetrin,
bn q t formohen specie t reja. Pr shembull, ai pohonte se
gjirafat evoluuan nga antilopat gjat prpjekjeve t tyre pr t
117
118
arritur gjethet e pemve t larta, qafat e tyre u zgjatn nga njri

brez n tjetrin Edhe Darvini ka dhn shembuj t ngjashm. N
librin e tij Origjina e Llojeve, pr shembull, ai thot se disa arinj
pr t gjetur ushqim n thellsi t detit me koh u shndrruan n
balena.8
Por zbulimet e Gregor Mendelit (1822-1884) t ligjeve t
trashgimis, t cilat u saktsuan nga shkenca e gjenetiks, e cila
lulzoi n shekullin e njzet, hedhn posht plotsisht legjendn
e prcjelljes s karakteristikave t fituara n brezat pasardhs.
Kshtu, u vrtetua prfundimisht se seleksionimi natyror ishte nj
mekanizm joefektiv.
Neo-darvinizmi dhe mutacionet

Pr t gjetur nj zgjidhje, darvinistt nxorn n drit Teorin
Sintetike Moderne, apo si njihet ndryshe Neo-Darvinizmin, n
fund t viteve 1930. Neo-Darvinizmi shtoi mutacionet, t cilat
jan shtrembrime t formuara n gjenet e gjallesave pr shkak t
faktorve t till t jashtm si rrezatimi apo gabimet n prsritje,
si shkaqe t ndryshimeve t dobishme prve mutacionit
natyror.
Modeli, i cili edhe sot e ruan vlern n emr t evolucionit,
sht Neo-Darvinizmi. Sipas ksaj teorie miliona gjallesa n bot
u formuan si rezultat i nj procesi me ann e t cilit organe t
shumta komplekse t ktyre organizmave (p. sh., vesht,
mushkrit dhe kraht) iu nnshtruan mutacioneve, domethn
rregullimeve gjenetike. Por ekziston nj fakt i prer shkencor q
plotsisht e hedh posht kt teori: Mutacionet nuk i zhvillojn
gjallesat, prkundrazi, ato jan gjithmon t dmshme.
Arsyeja pr kt sht shum e thjesht: ADN-ja zotron nj

ndrtim shum t ndrlikuar dhe do ndikim spontan mbi kt
molekul, mund vetm ti shkaktoj dm asaj. Gjeneticisti
amerikan B. G. Ranganathan e shpjegon kt fakt si n vazhdim:
S pari, mutacionet e vrteta jan shum t rralla n natyr. S
dyti, shumica e mutacioneve jan t dmshme pasi q jan t
rastsishme, m par se ndryshime t rregullta n strukturn e
gjeneve; fardo ndryshimi i rastsishm n nj sistem tejet t
rregullt do t ndikoj pr t keq, jo pr t mir. Pr shembull,
nse nj trmet do t dridhte nj ndrtim tejet t rregullt si sht
nj ndrtes, do t ndodhte nj ndryshim i rastsishm n
kornizn e ndrtess, i cili sipas t gjitha gjasave, nuk do t ishte
nj prmirsim.9
Nuk udit fakti se deri m sot nuk sht vzhguar asnj rast i
ndonj mutacioni t dobishm, domethn, i cili sht par t
zhvilloj kodin gjenetik. sht vrtetuar se t gjitha mutacionet
jan t dmshme. sht kuptuar se mutacioni, i cili sht
paraqitur si nj mekanizm i evolucionit, sht n t vrtet nj
dukuri gjenetike q dmton gjallesat dhe i l t gjymtuara. (Efekti
m i zakonshm i mutacionit n qeniet njerzore sht kanceri.)
Natyrisht, nj mekanizm shkatrrues nuk mund t jet
mekanizm evolutiv. Seleksionimi natyror, n ann tjetr,
smund t bj asgj i vetm, si e pranoi edhe Darvini. Ky fakt
na tregon se nuk ekziston ndonj mekanizm evolutiv n
natyr. Pasi q nuk ekziston asnj mekanizm evolutiv, asnj
proces i till i imagjinuar i quajtur evolucion nuk ka mundur t
ndodh.
119
120
T dhnat fosile: asnj gjurm e formave kalimtare

T dhnat fosile jan treguesi m i qart se skenari q
sugjerohet nga teoria evolucionit nuk ka ndodhur kurr.
Sipas ksaj teorie, t gjitha gjallesat kan evoluar nga nj
paraardhs. Nj specie, e cila ekzistonte m par, me kalimin e
kohs, u shndrrua n dika tjetr dhe t gjitha speciet u krijuan
n kt mnyr. Me fjal t tjera, ky transformim u zhvillua
gradualisht gjat nj periudhe t gjat prej qindra miliona vjetsh.
Po t kishte qen kshtu, lloje t shumta kalimtare duhej t
kishin ekzistuar dhe jetuar brenda ksaj periudhe t gjat
transformimi.
Pr shembull, disa krijesa gjysm peshkgjysm zvarranik
duhej t kishin jetuar n t kaluarn t cilat kishin fituar disa
tipare zvarraniksh, prve tipareve t peshkut t cilat ato tashm
i kishin. Apo duhej t kishin ekzistuar disa zvarranik-zogj, t cilt
fituan disa tipare t zogjve prve tipareve t zvarranikve q ato
tashm i kishin. Meq kto gjallesa do t duhej t kishin ekzistuar
n nj periudh kalimtare, gjallesat duhet t ken qen t
gjymtuara dhe me nj sr t metash. Evolucionistt, kto qenie
imagjinare q besojn t ken jetuar n t kaluarn, i quajn
forma kalimtare.
Nse me t vrtet do t kishin ekzistuar gjallesa t tilla n t
kaluarn, ather do t duhej t kishte me miliona dhe madje
miliarda sosh pr nga numri dhe llojllojshmria. Ajo q sht m
me rndsi, mbetjet e ktyre qenieve t uditshme do t duhej t
haseshin n t dhnat fosile. Darvini, n librin Origjina e Llojeve,
kt fakt e shpjegon kshtu:
Nse teoria ime sht e vrtet, ather forma kalimtare t
panumrta q lidhin speciet e t njjtit grup, duhet t ken

ekzistuar sigurisht... Si rrjedhim, provat pr ekzistencn e tyre t
mparshme do t mund t gjendeshin vetm n mbetjet fosile.10
Shpresat e venitura t Darvinit

Mirpo, edhe pse jan br shum krkime intensive pr t
gjetur fosilet q nga mesi i shekullit t nntmbdhjet n mbar
botn, ende nuk sht gjetur asnj form kalimtare. T gjitha
fosilet, n kundrshtim me at q shpresonin evolucionistt,
tregojn se jeta n Tok u shfaq rastsisht, krejt papritur dhe
plotsisht e formuar.
Nj paleontolog i njohur britanik, Derek V. Ager, edhe pse nj
evolucionist, e pranon kt realitet:
Problemi yn sht ky: Tek analizojm me hollsi t dhnat fosile
n nivelin e klasave apo llojeve, hasim gjithmon e m tepr jo
evolucion gradual, por shprthim t papritur t nj lloji n
llogari t nj tjetri.11
Me fjal t tjera, te fosilet e gjetura, t gjitha llojet e gjallesave

shfaqen papritmas dhe n formn e tyre t prfunduar, pa asnj
form t ndrmjetme n mes. Kjo sht pikrisht e kundrta e
supozimeve t Darvinit. Pr m tepr, kjo sht nj prov shum
e fort q gjallesat jan krijuar. I vetmi shpjegim q nj specie e
gjall t shfaqet papritmas e plot dhe pa paraardhs nga i cili t
ket evoluar sht se ajo u krijua. Kjo e vrtet sht pranuar po
ashtu nga biologu i mirnjohur evolucionist Douglas Futuyuma:
Krijimi dhe evolucioni jan dy shpjegimet e vetme q mund t
bhen rreth origjins s qenieve t gjalla. Krijimi dhe evolucioni,
n mes tyre, shter shpjegimet e mundshme pr zanafilln e
121
122
gjallesave. Organizmat ose jan shfaqur n tok t zhvilluara

plotsisht, ose jo. N rast se nuk jan zhvilluar gradualisht, ato
duhet t jen zhvilluar nga specie q kan ekzistuar m par me
an t ndonj procesi modifikimi. N rast se jan shfaqur
plotsisht t zhvilluara, ato me t vrtet duhet t jen krijuar nga
ndonj intelekt i plotfuqishm.12
Fosilet tregojn se qeniet e gjalla u shfaqn n Tok t

formuara plotsisht dhe n gjendje t prkryer. Me fjal t tjera
origjina e llojeve, n kundrshtim me supozimin e Darvinit,
nuk sht evolucioni, por krijimi.
Prralla e evolucionit t njeriut

shtja q trajtohet m shpesh nga mbrojtsit e teoris s
evolucionit sht prejardhja e njeriut. Mendimi darvinist mbi kt
shtje thot se qeniet njerzore moderne q jetojn sot kan
evoluar nga disa krijesa t ngjashme me majmunt. Gjat ksaj
periudhe t supozuar, e cila mendohet t ket filluar rreth 4-5
milion vjet m par, pretendohet se kan jetuar forma
kalimtare midis njeriut modern dhe t parve t tij. Ka katr
kategori baz n gjith kt skenar t imagjinuar:
1. Australopiteku
2. Homo habilis
3. Homo erektus
4. Homo sapiens
Evolucionistt i japin emrin Australopitek (q do t thot
majmuni i jugut), t ashtuquajturit paraardhs t par t njeriut
t ngjashm me majmunt. Kto qenie t gjalla nuk jan n fakt
asgj tjetr, prvese nj specie e zhdukur majmuni. Krkimet e
shumta t Lordit Solli Cukerman dhe Profesorit arlls Oksnard,
dy anatomist me fam botrore nga Anglia dhe SHBA-ja, rreth

mbetjeve t australopitekve tregojn se kto qenie i prkisnin nj
lloji t majmunit t zhdukur dhe se nuk kishin asnj ngjashmri
me qeniet njerzore.13
Evolucionistt e quajn fazn tjetr t evolucionit njerzor
homo, domethn njeri. Sipas ktij pretendimi, qeniet e
gjalla t seris homo ishin m t zhvilluara se australopitekt.
Evolucionistt i vendosn fosilet e ktyre krijesave t ndryshme
pran njra-tjetrs me nj renditje t caktuar dhe prpiluan nj
plan imagjinar evolucioni. Ky plan sht imagjinar, sepse
faktikisht asnj lidhje evolucionare mes ktyre klasave t
ndryshme nuk sht provuar. Ernst Majr, njri prej mbrojtsve
m t rndsishm t teoris s evolucionit n shekullin e njzet
n librin e tij Nj argument i gjat pohon se: n veanti
(enigmat) historike si zanafilla e jets apo e Homo sapiensit, jan
tejet t vshtira dhe mund madje ti bjn ball nj shpjegimi
prfundimtar t knaqshm.14
Kur konturojn zinxhirin Australopitek > Homo Habilis >
Homo Erektus > Homo Sapiens, evolucionistt nnkuptojn se
kto specie kan qen paraardhse t njra-tjetrs. Mirpo,
zbulimet m t fundit t paleo-antropologve tregojn se
Austrolopiteku, Homo Habilis dhe Homo Erektus kan jetuar n
t njjtn periudh n pjes t ndryshme t bots.15
Pr m tepr, nj segment i caktuar njerzish i klasifikuar si
Homo Erektus ka jetuar deri n kohrat moderne. Homo sapiensi,
Neandertalt dhe Homo Sapiens Sapiens (njeriu modern) kan
bashkjetuar n t njjtin rajon.16
Kjo, sigurisht, provon prfundimisht se kto specie nuk ishin
paraardhse t njra-tjetrs. Stefn Xhej Gould, njri prej
123
124
paleontologve t universitetit t Harvardit, megjithse sht

evolucionist, e shpjegon qorrsokakun n t cilin gjendet teoria
darviniste n kt mnyr:
far i ndodhi shkalls son, nse bashkekzistojn tri linja
hominide (A. Afrikanus, Robust Australopitekt robust
(shtatmdhenj) dhe H. Habilis) q nuk rrjedhin nga njra-tjetra?
Pr m tepr, asnj nga t tre nuk shfaq ndonj tendenc
evolutive gjat qndrimit t tyre n tok.17
Me pak fjal, i gjith skenari i evolucionit njerzor q po

mbahet gjall me ndihmn e vizatimeve t ndryshme t krijesave
imagjinare gjysm-majmun-gjysm-njeri, q shfaqen n media
apo libra shkollor, domethn, sinqerisht, me an t metodave
propagandistike, sjan gj tjetr vese nj mit pa asnj baz
shkencore.
Lordi Solli Cukerman, nj nga shkenctart m t njohur dhe
m t spikatur t Mbretris s Bashkuar, e ka studiuar kt
shtje pr vite me radh dhe ka kryer nj pun krkimore 15vjeare mbi fosilet e Australopitekut. Edhe pse evolucionist, ai
arriti n prfundimin se, n t vrtet, nuk ekziston asnj pem
gjenealogjike midis majmunit dhe njeriut.
Cukerman gjithashtu bri nj spektr interesant t
shkencave, duke i radhitur ato nga ato q ai i konsideronte si m
shkencoret tek ato q i konsideronte si m joshkencoret. Sipas
spektrit t Cukermanit, m shkencoret, duke marr parasysh
mbshtetjen e tyre n argumente, jan shkenca e fiziks dhe
kimis. M pas vijn shkencat biologjike dhe pastaj shkencat
shoqrore. N fund fare, n pjesn q konsiderohet t jet si pjesa
m joshkencore, radhitet perceptimi jasht-shqisor
konceptet si telepatia dhe shqisa e gjasht dhe n fund t fundit
u vendos evolucioni i njeriut. Cukerman shpjegon kshtu

arsyetimin e tij:
M pas zhvendosim regjistrin e t vrtets objektive n drejtim t
atyre fushave t shkencs t konsideruara si shkenca biologjike,
si p.sh. perceptimi jasht-shqisor apo interpretimi i historis s
fosileve t njeriut, ku pr (evolucionistin) besnik gjithka sht e
mundur dhe ku besimtari i zjarrt (i evolucionit ndonjher
sht n gjendje t besoj
shum gjra kontradiktore n t
njjtn koh.18
Si shihet, evolucioni njerzor nuk sht gj tjetr vese nj

prmbledhje e disa interpretimeve t paragjykuara t fosileve t
zhvarrosura prej njerzve t caktuar, t cilt ndjekin verbrisht
teorin e tyre.
Formula e Darvinit!
Prve t gjitha provave teknike me t cilat jemi marr gjer
m tani, le ta shtjellojm njher, se far paragjykimi kan
evolucionistt me nj shembull t thjesht q t kuptohet madje
edhe prej fmijve:
Teoria e evolucionit pohon se jeta u krijua rastsisht. Sipas
ktij pohimi, atomet e pajet dhe t pavetdije u bashkuan pr t
formuar qelizn dhe pastaj ata disi formuan gjallesat tjera, duke
prfshir edhe njeriun. Le t mendojm pr kt. Kur i bashkojm
elementet q jan baz e ndrtimit jets si karboni, fosfori,
nitrogjeni dhe potasiumi, vetm nj grumbull formohet. Pa marr
parasysh se far trajtimi i nnshtrohet, ky grumbull atomesh nuk
mund t formoj madje as edhe nj gjalles t vetme. Nse
dshironi, le ta formulojm nj eksperiment n lidhje me kt
125
126
shtje dhe ta shtjellojm n emr t evolucionistve at q ata

vrtet e pohojn pa e shprehur zshm me emrin formula e
Darvinit:
Le t vendosin materialistt plot materiale t pranishme n
prbrjen e gjallesave si fosfori, nitrogjeni, karboni, oksigjeni,
hekuri dhe magneziumi n fui t mdha. Ve ksaj, le t shtojn
n kto fui fardo lloj materiali q nuk ekziston n kushte
normale, por q ata mendojm se sht i domosdoshm. Le t
shtojn n kt przierje aq sa t dshirojn amino acide t cilat
nuk kan mundsi t formohen n kushte natyrore dhe proteina
q nj e vetme e ka probabilitetin e formimit 10 n 950 sa t
duan. Le tia ekspozojn kto przierje deri n masn q
dshirojn nxehtsis dhe lagshtis. Le ti prziejn kto me
fardo pajisje t prparuar teknologjike q t duan. Le ti vn
shkenctart m t shquar pran ktyre fuive. Le t presin kta
ekspert me radh pran ktyre fuive pr miliarda dhe trilion
vite. Le t lejohen t prdorin t gjitha llojet e kushteve q ata
besojn t jen t domosdoshme pr formimin e nj njeriu. Pa
marr parasysh se far bjn, ata nuk mund ta krijojn nj njeri
prej ktyre fuive, t themi nj profesor q ekzaminon strukturn
e qelizs s tij nn nj mikroskop elektronik. Ata nuk mund t
krijojn gjirafa, luan, blet, kanarina, kuaj, delfin, trndafila,
orkide, zambak, karafila, banane, portokaj, molla, hurma,
domate, pjepra, shalqi, fiq, ullinj, rrush, pjeshka, palloj, fazan,
flutura shumngjyrshe apo me miliona gjallesa si kto. Me t
vrtet, ata nuk do t mund t prfitonin as edhe nj qeliz t
vetme prej cilsdo prej tyre.
Thn shkurt, atomet e pavetdijshme nuk mund t formojn
qelizn duke u bashkuar. Ato nuk mund t marrin nj vendim t
ri dhe ta ndajn kt qeliz m dysh dhe pastaj t marrin vendime

tjera dhe t krijojn profesort t cilt s pari shpikin mikroskopin
elektronik dhe pastaj ekzaminojn strukturn e qelizs s vet nn
at mikroskop. Materia sht nj grumbull i pavetdijshm, i
pajet dhe ajo vjen n jet me krijimin e lart t Allahut.
Teoria e evolucionit, e cila pohon t kundrtn e ksaj, sht
nj gjykim plotsisht i gabuar i kundrt me arsyen. T menduarit
madje edhe vetm pr pak koh pr pohimet e evolucionistve
zbulon kt t vrtet, sikurse n shembullin m lart.
Teknologjia e syrit dhe veshit

Nj shtje tjetr q mbetet pa prgjigje nga teoria e
evolucionit sht cilsia e shklqyer e perceptimit t syrit dhe
veshit.
Para se t kalojm te syri, le ti prgjigjemi shkurtimisht
pyetjes Si shohim ne? Rrezet e drits q vijn nga nj objekt,
bien n retinn e syrit duke dhn nj imazh t prmbysur t
objektit. Ktu, kto rreze drite transformohen n sinjale elektrike
nga qelizat dhe pastaj prcillen n nj zon t vogl n pjesn e
prapme t trurit, ku ndodhet qendra e shikimit. Kto sinjale
elektrike perceptohen n kt qendr t trurit si imazh pas nj sr
procesesh. Le t mendojm pak, duke u bazuar n kto njohuri
teknike.
Truri sht i izoluar trsisht nga drita. Kjo do t thot se pjesa
e brendshme e trurit sht n errsir t plot dhe drita nuk arrin
atje. Qendra e shikimit sht nj vend n errsir t plot ku nuk
hyn kurr drit. Ka mundsi q t jet vendi m i errt q
ekziston. Megjithat, ne shikojm nj bot t ndritshme plot drit
n kt errsir t plot.
127
128
Imazhi i formuar n sy sht kaq i mpreht dhe i qart, sa q

as teknologjia e shekullit njzet nuk ka arritur ta realizoj. Pr
shembull, shikoni librin q jeni duke e lexuar, duart me t cilat e
mbani at dhe pastaj ngrini kokn dhe shikoni prreth. A keni
par ndonjher nj imazh t till t mpreht e t qart si ky n
ndonj vend tjetr? Edhe ekrani m i zhvilluar i televizorit i
prodhuar nga prodhuesi m i fuqishm i televizorve n bot nuk
mund t siguroj nj imazh aq t mpreht pr ju. Ky sht nj
imazh tre-dimensional, me ngjyra dhe jashtzakonisht i pastr.
Pr vite t tra, mijra inxhinier jan prpjekur t prodhojn nj
televizor tre-dimensional, i cili mund t arrij cilsin e shikimit
t syrit. Ata kan arritur t shpikin nj sistem TV tre-dimensional,
por ai nuk mund t shihet pa vendosur nj pal syze speciale 3-D.
Pr m tepr, bhet fjal vetm pr nj tre-dimensional artificial.
Sfondi sht m i mjegulluar, ndrsa plani i par duket sikur sht
dekor prej letre. Asnjher ska qen e mundur t arrihet nj
imazh me cilsin e syrit. Edhe n kamera apo n televizor, ka nj
humbje t cilsis s imazhit.
Evolucionistt pretendojn se mekanizmi q prodhon kt
imazh t mpreht e t qart sht formuar krejt rastsisht. Nse
dikush do tju thoshte se televizori n dhomn tuaj sht formuar
si rezultat i bashkimit t rastsishm t miliona atomeve, far do
t mendonit ju? Si mund ta bjn atomet at q mijra njerz se
bjn dot?
Nse nj pajisje q prodhon nj imazh m primitiv se syri nuk
mund t jet formuar rastsisht, ather sht shum e qart q
edhe syri apo imazhi q shikohet prej tij nuk mund t jen krijuar
rastsisht. E njjta gj vlen edhe pr veshin. Veshi i jashtm i kap
tingujt dhe i drejton te veshi i mesm, i cili ia prcjell veshit t
brendshm duke i prforcuar ato. Veshi i brendshm ia drgon valt

zanore trurit, duke i kthyer n sinjale elektrike. Ashtu si me
shikimin, procesi i dgjimit prfundon n qendrn e dgjimit n tru.
Ajo q tham pr syrin sht e vrtet edhe pr veshin.
D.m.th. truri sht i izoluar nga tingujt, ashtu si sht i izoluar
edhe nga drita: asnj tingull nuk mund t deprtoj brenda.
Prandaj, ska rndsi sa zhurm ka jasht, brenda trurit
mbizotron nj qetsi absolute. Megjithat edhe tingujt m t
mpreht perceptohen nga truri.
Nprmjet trurit ton, i cili sht i izoluar nga tingujt, ne
dgjojm simfonin e ekzekutuar nga nj orkestr apo zhurmat n
nj vend t mbushur plot me njerz. Megjithat, nse bhet nj
matje ekzakte e nivelit t tingujve n trurin ton n kto
momente, do t kuptonim se nj qetsi absolute mbizotron aty.
Ashtu si n rastin e imazhit, dekada t tra prpjekjesh kan
kaluar pr t krijuar dhe riprodhuar tinguj sa m t afrt me
origjinalin. Rezultatet e ktyre prpjekjeve jan regjistruesit e
zrit, sistemet HI-FI dhe sistemet e ndryshme pr kapjen e
tingujve. Pavarsisht nga teknologjia e prparuar dhe prpjekjet e
mijra inxhinierve e ekspertve, nuk sht prfituar asnj tingull
q t ket t njjtn mprehtsi dhe qartsi si tingulli q kapet nga
veshi. Mendoni pr sistemet HI-FI t cilsis m t lart t
prodhuar nga kompania m e madhe e industris s muziks.
Edhe n kto pajisje, kur regjistrohet zri, humbet nj pjes e
cilsis. Kur ndizni nj HI-FI gjithmon dgjoni nj zhurm t
leht para se t filloj muzika. Veshi i njeriut asnjher nuk e kap
nj tingull t shoqruar me zhurm; ai e kap tingullin pikrisht
ashtu si sht, i mpreht e i qart. Kshtu ka qen gjithmon q
nga krijimi i njeriut.
129
130
Kujt i takon ndrgjegjja q sheh dhe dgjon n brendi

t trurit?
Kush shikon nj bot joshse n trurin ton, dgjon simfonit
dhe cicrimn e zogjve dhe ndien aromn e trndafilit?
Nxitjet q vijn prej syve, veshve dhe hunds s nj personi
shkojn n tru si impulse nervore elektro-kimike. N librat e
biologjis, fiziologjis dhe biokimis, mund t gjeni shum
hollsi pr mnyrn se si ky imazh formohet n tru. Mirpo, kurr
nuk do t mund t ndesheni me faktin m t rndsishm: Kush i
pranon kto impulse nervore elektro-kimike si imazhe, tinguj,
aroma dhe ngjarje shqisore n tru? Ekziston nj ndrgjegje n tru
q i pranon gjith kto pa ndier ndonj nevoj pr nj sy, vesh apo
hund. Kujt i takon kjo ndrgjegje? Natyrisht se nuk u takon
nervave, shtress yndyrore dhe neuroneve q e prbjn trurin.
Kjo sht arsyeja pse darvinistt-materialist, t cilt besojn se
gjithka prbhet prej materies, nuk mund t japin prgjigje n
kto pyetje.
Sepse kjo ndrgjegje sht shpirti i krijuar prej Allahut, i cili
nuk ka nevoj as pr syrin pr t shikuar imazhet dhe as pr
veshin pr ti dgjuar tingujt. Pr m tepr, nuk ka nevoj pr
trurin pr t menduar.
do njeri q e lexon kt fakt t qart shkencor do t duhej t
mendonte thell pr Allahun e Gjithfuqishm dhe t ket frik
dhe t krkoj strehim tek Ai, sepse Ai ngjesh tr gjithsin n nj
vend plotsisht t errt prej disa centimetrave kub n nj form
tre-dimensionale, me ngjyra, me hije dhe t ndritshme.
Nj besim materialist
Informacioni q kemi paraqitur deri tani tregon se teoria e
evolucionit sht nj pretendim q bie hapur n kundrshtim me
faktet shkencore. Pretendimi i teoris n lidhje me prejardhjen e
jets sht n kundrshtim me shkencn, mekanizmat e
evolucionit t propozuara nga kjo teori nuk kan asnj forc
evolutive, dhe fosilet tregojn se format kalimtare nuk kan
ekzistuar kurr. Prandaj, teoria e evolucionit duhet t hidhet
posht si nj ide joshkencore. N kt mnyr shum ide, si
modeli i gjithsis me qendr Tokn, jan nxjerr jasht agjends
s shkencs gjat historis.
Por teoria e evolucionit vazhdon t mbahet me vendosmri n
listn e teorive shkencore. Disa njerz madje prpiqen ti
paraqesin kritikat n adres t saj si sulm ndaj shkencs. Po pse
ndodh kjo gj?
Arsyeja pr kt situat t krijuar sht se pr disa njerz t
cilt u prkasin disa qarqeve t caktuara, teoria e evolucionit
sht shndrruar n nj besim dogmatik t domosdoshm. Kto
qarqe kapen fort pas filozofis materialiste dhe ndikohen nga
Darvinizmi, i cili pr ta sht shpjegimi i vetm materialist pr
natyrn.
Nganjher ata e pranojn hapur kt. Riard Levontin,
gjenetist i famshm nga universiteti i Harvardit dhe n t njjtn
koh nj evolucionist i njohur pranon se sht s pari materialist,
pastaj shkenctar:
Nuk sht puna se metodat dhe institucionet e shkencs n
njfar mnyre na detyrojn t pranojm nj shpjegim material
pr botn, por prkundrazi, ne jemi t detyruar nga prkrahja
131
132
jon arbitrare e kauzs materialiste t krijojm nj aparat hetimi

dhe nj sr konceptesh q japin shpjegime materiale, edhe nse
jan kundr intuits, pa marr parasysh se sa t mjegullta jan
pr t panisurn. Pr m tepr, materializmi sht absolut, kshtu
q ne nuk mund t lejojm t dal n sken nj Qenie Hyjnore.19
Kto fjal jan deklarata t qarta se Darvinizmi sht nj

dogm e mbajtur gjall pr hir t lidhjes me filozofin
materialiste. Sipas ksaj dogme asgj nuk ekziston prve
materies. Prandaj, ajo predikon se materia e pajet dhe e
pavetdijshme krijoi jetn. Ajo kmbngul se miliona specie t
gjalla, (si zogjt, peshqit, kafsht, insektet, pemt, lulet, balenat
dhe qeniet njerzore) u shfaqn si pasoj e bashkveprimit t
materies si shiut, rrufeve dhe kshtu me radh prej materies s
pajet. Ky besim sht n kundrshtim t plot si me arsyen ashtu
edhe shkencn. Por darvinistt vazhdojn t mbrojn kt besim
me qllim q t mos lejojn daljen n sken t nj Qenie
Hyjnore.
Kushdo q nuk e shikon prejardhjen e gjallesave me
paragjykim materialist do ta kuptoj kt t vrtet t qart: t
gjitha gjallesat jan rezultat i krijimit t nj Krijuesi, i Cili zotron
fuqi, dije dhe inteligjenc superiore. Ky Krijues sht Allahu, i
Cili krijoi tr gjithsin nga asgjja, i Cili e konstruktoi at n
mnyrn m t prkryer dhe u dha form t gjitha gjallesave.
Teoria e evolucionit:
Magjia m e fuqishme n bot
do njeri i lir prej paragjykimit dhe ndikimit t fardo
ideologjie t caktuar, q prdor arsyen dhe logjikn e tij apo t
saj, do t kuptoj qart se besimi n teorin e evolucionit, i cili na
prkujton bestytnit e shoqrive pa dijeni t shkencs apo

qytetrimit, sht plotsisht i pamundshm.
Si u shpjegua m lart, ata q besojn n teorin e evolucionit
mendojn se disa atome dhe molekula t hedhura n nj fui t
madhe do t mund t krijonin profesor dhe student universiteti
q jan n gjendje t mendojn dhe gjykojn; shkenctar si
Ajnshtajni dhe Galileo; artist si Hemfri Bogart, Frenk Sinatra
dhe Luano Pavaroti; si edhe antilopa, drur limoni dhe karafila.
Pr m tepr, pasi q shkenctart dhe profesort t cilt besojn
n kto gjepura jan njerz t shkolluar, sht krejtsisht e
arsyeshme t flitet pr kt teori si pr magjin m t fuqishme
n histori. Asnjher m par asnj besim apo ide tjetr nuk ua
ka larguar aftsin e t gjykuarit t njerzve, nuk ka pranuar ti
lejoj ata t mendojn me menuri dhe me arsye dhe ua ka
fshehur t vrtetn sikur ata ti kishin syt e lidhur. Kjo sht nj
verbri madje edhe m e keqe dhe m e pabesueshme se adhurimi
i Zotit t Diellit Ra nga egjiptiant, adhurimi i totemeve n disa
pjes t Afriks, adhurimi i Diellit nga populli i Sabs, adhurimi
i idhujve q kishin mbaruar me duart e tyre nga ana e fisit t
Profetit Ibrahim (paqja qoft mbi t) apo adhurimi i Viit t Art
nga ana e popullit t Profetit Musa (paqja qoft mbi t).
N t vrtet, Allahu ka theksuar kt munges arsyeje n
Kuran. N shum vargje, Ai zbulon se mendjet e disa njerzve do
t jen t mbyllura dhe se ata do t jen t pafuqishme t shohin
t vrtetn. Disa nga kto vargje jepen n vazhdim:
Sa pr ata q mohojn, njsoj sht, i paralajmrove apo nuk
i paralajmrove - ata nuk besojn. Allahu i ka vulosur zemrat
e tyre, ndrsa n vesht dhe syt e tyre kan mbules; ata i
pret nj dnim i madh. (Sure Bekare: 6-7)
133
134
Ata kan zemra me t cilat nuk kuptojn. Ata kan sy me

t cilt nuk shohin. Ata kan vesh me t cilt nuk dgjojn.
Ata jan si kafsht, bile edhe m t humbur! Ata jan t
pavetdijshm. (Sure Araf: 179)
Edhe sikur Ne t'u hapnim atyre nj der n qiell dhe t
ngjiteshin vazhdimisht lart n t (e t shihnin engjjt e
fshehtsit), ata vetm do t thoshin: "Neve na jan ndal syt
(t part). Jo, ne jemi njerz t magjepsur. (Sure Hixhr: 1415)
Fjalt nuk mund ta shprehin se sa sht e habitshme se si kjo

magji ka arritur t mbaj nj komunitet aq t gjer n skllavri, ti
largoj njerzit nga e vrteta dhe t mos ndrpritet pr 150 vjet.
sht e kuptueshme se nj apo disa njerz do t mund t besonin
n skenar dhe pohime t pabesueshme prplot marrzi dhe
munges arsyeje. Mirpo, magjia sht shpjegimi i vetm i
mundshm pr njerzit n mbar botn q besojn se atomet e
pavetdijshme dhe t pajet papritur vendosn t bashkohen dhe
t formojn nj gjithsi q funksionon me nj sistem t
organizimit, rregullit, arsyes dhe vetdijes s prkryer; nj planet
t quajtur Tok me t gjitha veorit e saj t prshtatura n
mnyr aq t prkryer pr jetn; dhe gjallesat prplot sisteme t
panumrta komplekse.
N t vrtet, Kurani rrfen ngjarjen e Profetit Musa dhe
Faraonit pr t treguar se disa njerz t cilt prkrahin filozofit
ateiste n t vrtet ndikojn tek t tjert me an t magjis. Kur
iu tha Faraonit pr fen e vrtet, ai i tha Profetit Musa t ndeshet
me magjistart e tij. Kur Musai e bri kt, ai u tha atyre q t
tregojn aftsit e tyre t part. Vargjet pasojn:
Hidhni ju! u prgjigj ai. Kur magjistart hodhn

shkopinjt e tyre, i magjepsn syt e njerzve, i friksuan ata
dhe shfaqn nj magji t madhe. (Sure Araf: 116)
Si kemi vn re, magjistart e Faraonit ishin n gjendje t

mashtrojm do njeri, prve Musait dhe atyre t cilt i besuan
atij. Mirpo, dshmia e tij zhduki magjin, apo glltiti at q ata
kishin sajuar, si prshkruhet n ajet.
Ather Ne i kumtuam Musait: Hidhe shkopin tnd! - dhe
ai filloi t glltiste gjithka q trilluan ata. N kt mnyr,
doli n shesh e vrteta dhe dshtoi ajo q kishin br ata.
(Sure Araf: 117-118)
Si kemi vn re, kur njerzit e kuptuan se ata u magjepsn

dhe se ajo q pan ishte vetm nj iluzion, magjistart e Faraonit
humbn gjith besueshmrin e tyre. Edhe n ditt tona, prve
nse ata t cilt, nn ndikimin e nj magjie t ngjashme, besojn
n kto pretendime qesharake nn maskn e tyre shkencore dhe
kalojn jett e tyre duke i mbrojtur ato, i braktisin besimet e tyre
paragjykuese, ata po ashtu do t poshtrohen kur e vrteta e plot
shfaqet dhe magjia prishet. N t vrtet, Malkolm Magerixh, nj
filozof ateist dhe prkrahs i evolucionit, pranoi se ishte i
brengosur pikrisht nga kjo perspektiv:
Un personalisht jam i bindur se teoria e evolucionit, posarisht
shtrirja e zbatimit t saj, do t jet njra prej shakave m t
mdha n librat e historis n t ardhmen. Brezat e ardhshm do
t uditen se si nj hipotez aq jo bindse dhe e dyshimt ka
mundur t pranohej me naivitetin e pabesueshm q ajo
posedon.20
Se e ardhmja nuk sht larg: Prkundrazi, njerzit s shpejti
135
136
do ta shohin se rasti nuk sht hyjni dhe do t shikojn prapa n

teorin e evolucionit si n mashtrimin m t keq dhe magjin m
t tmerrshme n bot. Ajo magji tashm ka filluar t ngrihet me
shpejtsi prej shpatullave t njerzve n mbar botn. Shum
njerz q e shohin fytyrn e saj t vrtet po pyeten me habi se si
sht e mundur q t jen kapluar prej saj.
Engjujt than: Larg nga t metat je

Ti o Zot! Ne nuk kemi asnj dije tjetr
prve asaj q na msove Ti. Vrtet,
Ti je i Gjithdijshm e i Urt.
(Sure Bekare: 32)
SHNIMET
1. Sidney Fox, Klaus Dose, Molecular Evolution and The Origin of Life,
.H. Freeman and Company, San Francisco, 1972, p. 4.
2. Alexander I. Oparin, Origin of Life, Dover Publications, NeYork,
1936, 1953 (reprint), p. 196.
3. Ne Evidence on Evolution of Early Atmosphere and Life, Bulletin
of the American Meteorological Society, vol 63, November 1982, p. 13281330.
4. Stanley Miller, Molecular Evolution of Life: Current Status of the
Prebiotic Synthesis of Small Molecules, 1986, p. 7.
5. Jeffrey Bada, Earth, February 1998, p. 40.
6. Leslie E. Orgel, The Origin of Life on Earth, Scientific American,
vol. 271, October 1994, p. 78.
7. Charles Darin, The Origin of Species by Means of Natural Selection,
The Modern Library, Ne York, p. 127.
8. Charles Darin, The Origin of Species: A Facsimile of the First
Edition, Harvard University Press, 1964, p. 184.
9. B. G. Ranganathan, Origins?, Pennsylvania: The Banner Of Truth
Trust, 1988, p. 7.
10. Charles Darin, The Origin of Species: A Facsimile of the First
Edition, Harvard University Press, 1964, p. 179.
11. Derek A. Ager, The Nature of the Fossil Record, Proceedings of
the British Geological Association, vol 87, 1976, p. 133.
12. Douglas J. Futuyma, Science on Trial, Pantheon Books, Ne York,
1983. p. 197.
13. Solly Zuckerman, Beyond The Ivory Toer, Toplinger Publications,
Ne York, 1970, pp. 75-14; Charles E. Oxnard, The Place of
Australopithecines in Human Evolution: Grounds for Doubt, Nature, vol
258, p. 389.
14. Could science be brought to an end by scientists belief that they
have final ansers or by societys reluctance to pay the bills? Scientific
American, December 1992, p. 20.
15. Alan alker, Science, vol. 207, 7 March 1980, p. 1103; A. J. Kelso,
Physical Antropology, 1st ed., J. B. Lipincott Co., Ne York, 1970, p. 221;
M. D. Leakey, Olduvai Gorge, vol. 3, Cambridge University Press,
Cambridge, 1971, p. 272.
16. Jeffrey Kluger, Not So Extinct After All: The Primitive Homo
Erectus May Have Survived Long Enough To Coexist ith Modern
Humans, Time, 23 December 1996.
17. S. J. Gould, Natural History, vol. 85, 1976, p. 30.
18. Solly Zuckerman, Beyond The Ivory Toer, p. 19.
19. Richard Leontin, The Demon-Haunted orld, The Ne York
Revie of Books, January 9, 1997, p. 28.
20 Malcolm Muggeridge, The End of Christendom, Grand
Rapids:Eerdmans, 1980, p. 43.
137

Ata Të Cilët I Shfrytëzojnë Të Gjitha Kënaqësitë e Tyre Në Këtë Jetë. Albanian (Shqip)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Ata Të Cilët I Shfrytëzojnë Të Gjitha Kënaqësitë e Tyre Në Këtë Jetë. Albanian (Shqip)

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ata Të Cilët I Shfrytëzojnë Të Gjitha Kënaqësitë e Tyre Në Këtë Jetë. Albanian (Shqip)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

B

ota sht e mbushur me bekime t panumrta, por shum njerz as q jan

Dy fjal rreth autorit dhe veprave t tij

libra do t jen nj mjet, nprmjet t cilit njerzit n shekullin e XXI do t gjejn

ota sht e mbushur me begati t panumrta, por shum

bukurin prreth tyre ose ti plqejn gjrat q i prjetojn. Sikur

Harun Jahja (Adnan Oktar)

Bota, s bashku me paprsosmrit e saj, sht e mbushur me

Por askush nuk kishte dashur t jet n nj gjendje t till ose

Ata t cilt i shfrytzojn t gjitha knaqsit e tyre n kt jet

mundsive q Allahu iu dhuron n t dy botrat. Dhe, nse

Ata t cilt shijojn t gjitha

j shiqim i shpejt n histori tregon se shum njerz

Ata t cilt i shfrytzojn t gjitha knaqsit e tyre n kt jet

t ksaj bote dhe paknaqsin, sipas gjitha gjasave kishit me

Harun Jahja (Adnan Oktar)

mirat (n numr). Vrtet, njeriu sht i padrejt dhe shum

Vetm njra prej ktyre begative i jep knaqsi shpirtit

Ata t cilt i shfrytzojn t gjitha knaqsit e tyre n kt jet

mend njerzve se ata do t vdesin dhe se ata duhet t prqafojn

N vend se ti falemnderohen Atij pr begatit dhe mundsit

Prse njerzit e gjejn vehtn t paplotsuar? Prse nuk mund

Harun Jahja (Adnan Oktar)

Si kan rn ata n nj situate shpirtrore q i parandalon ata

Pr shkak t mohimit t tyre Allahu dshiron q ata t jetojn

Pasi q Allahu e krijoi kt bot si nj vend testues, njerzit q

Kur kuptojm se t gjitha begatit e ksaj bote jan nj

Ata t cilt i shfrytzojn t gjitha knaqsit e tyre n kt jet

Megjithat, ata q e mohojn Allahun nuk e shohin kt t

Harun Jahja (Adnan Oktar)

gjer se sa ata, q zhyt (kredh) ata n nj depresion t thell.

Pjes e ktij mjerimi sht se njerzit jetojn n nj lloj Ferri

Besimi sht mnyra e vetme

Me fjal t tjera, vetm ather kur e kuptojm mshirn q Ai

Harun Jahja (Adnan Oktar)

Por, si sht shpallur n ajetin tjetr, ata q e mohojn At do

Vetm besimi mund tna shptoj nga jeta me brenga, pr ka

Allahu me fuqin dhe forcn e Tij t pakufishme, dhe prej

Ata t cilt i shfrytzojn t gjitha knaqsit e tyre n kt jet

tju merr kto begati nseAi kishte dashtur ta bnte kt. N kt

Knaqsit e ksaj bote t

jo jet sht krijuar me begati t cilat thellsisht bjn

34. Dhe Ai ju dha gjithat q e krkuat (q krkoi nevoja

Pr m tepr Allahu na lejon ti shijojm kto begati (t mira)

Ata t cilt i shfrytzojn t gjitha knaqsit e tyre n kt jet

siguris dhe knaqsis s verttet. Kjo, n fakt, sht mshir e

Harun Jahja (Adnan Oktar)

dhe mund t besojn se ska kurgju m tepr. Megjithat, sht e

Ata t cilt i shfrytzojn t gjitha knaqsit e tyre n kt jet

besimtart mund t shohin ankthin e mosbesimit dhe t msojn

Knaqsit e humbura materiale

Harun Jahja (Adnan Oktar)

tregojn se sa t mrzitur jan duke ecur npr rrugt e njejta

Ata t cilt i shfrytzojn t gjitha knaqsit e tyre n kt jet

e mundur dhe i kan zbukuruar pr tu prshtatur n to. Por

Harun Jahja (Adnan Oktar)

nuk pushon edhe nse m n fund fitojn (marrin) at q

Ata t cilt i shfrytzojn t gjitha knaqsit e tyre n kt jet