Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 26

210

iyehAzeU yr pu Sk
S Aeyl
jAitek en idet rV iyehAzy
U e k
menAnyn kreln
emAiz iCeln Bur dAs. tAr shkArI iCeln
nUenr pu^ iyehAzUy. emAizr m]&uYr pr Bu
iyehAzUyek bleln/ 2"AmAr dAs emAiz mAr egeC.
Kn &uim sb elAekedr iney y$n ndI epirey
yAo. etAmAedr es edez eyet heb eyw Aim
etAmAedr SAeylbAsIedr idiC. 3Aim emAizek
eymn itit ideyiClAm/ esrkmBAeb esKAen
etAmr pdApR , kreb. essb jAy g Aim
etAmAedr edb. 4ih%Iyedr smS jim/ mrBUim bM
ilbAenAn eTek Zr ker mhAndI :PrA ndI pyR
etAmedr heb. KAn eTek piem BUmDYsAgr/
:eyKAen sUyR SAcel nAem smS BUK ejen
etAmAr heb. 5 emAizr se Aim eymn iClAm
etAmAr seo Aim iWk etmin TAkb. ek etAmAek
ekAnidn rKet pAreb n. Aim etAmAek eCe
kKenA yAb n. Aim etAmAek kKenA tYAg krb
n.
6
"iyehAzUy/ zi)mAn ho/ sAhsI ho. &uim
elAekedr mnBAeb en edeb/ yAet tAr
inejedr edz iDkAr kret pAer. Aim ey tAedr
ippurxedr kAeC itit ideyiClAm ey edz
tAedr hAet &uel idey yAb? 7 ik Ar kiw ibxeyo
etAmAek z) o sAhsI het heb. AmAr dAs emAiz
ey ined$zil idey egeC/ esil b etAmAek
emen clet heb. &uim yid tAr nIit b emen
cel/ teb sb kAej etAmr sAPlY init. 8 ibiD
puSek y-y elK AeC sbRdA essb men ereKA.
puSk idnrAt pAW ker. tAhel iliKt ined$zil
&uim iny pAln kret pAreb. yid kAj
spU,RBAeb kret pAr tAhel &uim buipUbRk cleb
o &uim y ikC kreb tAet k]tkAyRY heb. 9men
ereKA/ Aim etAmAek zi)mAn o sAhsI het beliC.
tA bliC By epo n. &uim eyKAen yAo/ Bu/
etAmAr Vr etAmAr se reyeCn.

iyehAzy
U k%$ ] ineln
tKn iyehAzUy dlpitedr Aedz ideln. itin
tAedr bleln/ 11''puer izibrw Guer es bM
elAekedr St het belA. tAedr belA/ 'KA
eyn mjut TAek. belA Ar itnidn pr Amr
y$n ndI it*m krb. ndI epirey Amr es
10

edez yAb ey edz SV yM Bu etAmAr Vr etAmAedr


dAn kereCn.
12
tArpr iyehAzUy reb, o gAd pirbAregAIr
se bM mn>izedr eDRk pirbAregAIr se
kT bleln. itin bleln/ 13''men ereKA Bur
dAs emAiz etAmAedr ik beleCn. itin beliCeln/
Bu/ etAmAedr Vr etAmAedr TAkAr j jAyg
edebn. Bu etAmAedr es edz dAn krebn.
14
bSt/ y$n ndIr pUbR tIerr edziw itmeDY
emAiz etAmAedr sdAn kereCn. etAmAedr SIpu^rA/ etAmAedr pZr esKAen TAkeb. ik
etAmAedr !sr eyn b etAmAedr BAeyedr
iney y$$n ndI epirey yAy. yuer j skel
!trI eTekA. es edezr dKl inet tAedr sbRkAr
sAhAyY ekAerA. 15Bu etAmAedr ibAemr j SAn
ker ideyeCn. itin etAmAedr BAeyedr jeo
es k bYbS krebn. ytidn n tArA tAedr
Vr d% es edz peC etAmr tAedr sAhAyY
ekAerA. tArpr etAmr inejedr bAsBUimet TRA
y$n ndIr pUbR tIerr es edez iPer esA.Bur
dAs emAiz etAmAedr edz ideyiCeln.
16
iyehAzUyr kTAr %er elAekr bll/ "Apin
yA Aedz krebn/ Amr sb pAln krb. eyKAen
eyet blebn yAb? 17y blebn emen clb/ eymnBAeb
emAizr Aedz Amr emen cltAm. Amr ZDu
Bur kAeC kw ijins cAb. Amr cA Bu
ApnAr Vr eyn ApnAr se sbdR A ibrAj kern/
eymn emAizr se itin inyt TAketn. 18yid
ek ApnAr Aedz mA ker ikMb Apnr
ibrAcr, ker tAek Amr htY krb. Apin
ekbl blbAn o sAhsI ehAn.
iyrIehAy c rbAihnI
nUenr pu^ iyehAzUy bM skel izwIm zher
izibr SApn kreln. tArpr iyehAzUy skelr
|Aet jn crek pAWAeln. itin tAedr
bleln/ "edzw BAl ker Guer edeK esA/ ibezx
ker iyrIehA zhrwAr idek njr ereKA.
tAr iyrIehAr idek ron idl. esKAen tAr
k gi,kAg]eh Wl. tAr nAm rAhb.
2
ekAn kjn igey iyrIehAr rAjAr kAeC bll/
''kAl rAe^ S Aeyl eTek ikC elAk AmAedr edezr
ekATAy ik bRlt AeC edKbAr j eseC.

iyehAzeU yr pu Sk 2:3-3:5

211
3

tKn iyrIehAr rAj rAhebr kAeC bAt$


pAWAeln/ ''yAr etAmAr bAIet reyeC tAedr luikey
ereKA n. tAedr ebr ker dAo. tAr etAmAedr
edez crb]i% kret eseC.
4
rAhb jnek luikey ereKiCl. es bll/ "r
esiCl iWk/ ik ekAT eTek esiCl t jAin
n. 5 sYAebl ngerr Pwk b hbAr smy tAr
jn cel egl. ekATAy egl tAo jAin n. tAtAi
tAedr epCen epCen yAo/ hyetA &uim tAedr Der
ePleto pAerA. 6:Asel rAhb oedr kAeC yA
bluk/ jnek es CAedr pr misnAr fAwr
meDY luikey ereKiCl.
7
rAjAr elAekr ngerr bAer ebirey egl.
ngerr smS Pwk b ker edoy hl. tAr
S Aeyl eTek As jenr eK<Aej ebirey yn
$
ndIr DAer es ep<QCAl Ar ndIr eyKAen eyKAen
elAk pArApAr ker essb jAygAy eK<Aj kret
lAgl.
8
idek or jn yKn Gm
u AbAr AeyAjn kreC
rAhb CAed eW elA. 9 es tAedr bll/ ''Aim
jAin Bu etAmAedr elAekedr edz ideyeCn.
etAmr AmAedr By pAey ideyC. edezr smS
mAnux etAmAedr By ker. 10Amr By epeyiC
kAr, Amr ZeniC ey ikBAeb Bu etAmAedr shAy
heyiCeln. Amr ZeniC imzr eTek AsAr smy
itin elAiht sAgerr jl Zikey ideyiCeln. Amr
o ZeniC sIehAn Ar og nAemr jn emArIy
rAjAek etAmr ik keriCel. Amr jAin y$enr
pUbt
R Ier rAjAedr etAmr ikBAeb DbMs keriCel.
11
sb b]%A Zen Amr Atit hey AiC.
AmAedr meDY mn bIr ek en ey etAmAedr
se yu ker. r kAr, etAmAedr Bu Vr oper
SVgR Ar nIec ibVelAekr zAsnkt$. 12Aim
etA etAmAedr itit ideyiC/ sAhAyY keriC/ tA
etAmAedr kAeC Aim kw kT idet nuerAD
kriC. Bur sAmen zpT ker belA etAmr AmAr
pirbAerr it dyA kreb. belAkreb etA 13kT
dAo AmAr pirbAerr sklek b<Aicey rAKeb. AmAr
mtA/ iptA/ BA-ebAn Ar tAedr sMsAerr sklek
bA< icey ereKA. itit dAo m]&u Yr hAt eTek etAmr
AmAedr r( kreb.
14
or jn st hl. tArA bll/ ''jIbn idey
Amr etAmAedr r( krb. ik kAek bleb n
Amr ik kriC. Bu yKn AmAedr injSV edz
AmAedr edebn tKn etAmAedr et k]p krb.
etAmr AmAedr opr ibVAs rAKet pAerA.
15
SIelAkiwr bAI ngr AcIerr gAey qtrI kr
heyiCl. wA AcIerr k Mz iCl. es jAnAl
idey kw emAw di Juiley idl yAet esw ebey
ebey or ebirey eyet pAer. 16SIelAkiw bll/

"piem pAhAer idek etAmr cel yAo. tAhel


hWA ker rAjAr !sr etAmAedr K<uej pAeb n.
oKAen itnidn etAmr A egApn ker TAekA.
!sr iPer el etAmr etAmAedr peT iPer
eyo.
17
tAr bll/ "Amr etAmAek itit ideyiC.
ik etAmAek ey kw kAj kret heb/ nel
kT rAKet n pArel Amr dAyI hb n. 18AmAedr
pAlAenAr j &uim lAl diw kAej lAigeyC.
Amr etA b KAen iPer AsiC. tKn ik
diw AbAr jAnAlAy Juiley rAKeb. etAmr
b etAmAr bAIet etAmAr mtA/ iptA/ BAebAnedr bM etAmr smS pirbArbgRek iney
Aseb. 19 bAIet yArA TAkeb tAedr etYkek
Amr r( krb. ek yid Aht hy tAr j
Amr dAyI TAkb. ik ek yid bAIr bAer
TAek tAhel es ht het pAer/ ese(e^ Amr
dAyI hb n. ese(e^ edAx tAr inejr. 20etAmAr
se AmAedr ci) hey rl. ik &uim yid
kAek sb P<As ker dAo tAhel ci) Ar
ci) TAkeb n.
21
SIelAkiw bll/ ''&uim yA y belC sb Aim
krb. es tAedr ibdAy jAnAl. tAr tAr bAI
eTek ebirey egl. lAl diw es jAnAlAy eb<eD
idl. 22tAr bAI eTek ebirey pAhAer idek yA^
krl. tAr esKAen itnidn rl. rAjhrIrA smS
rASAy njrdAir kret lAgl. itnidn BAeb ekew
yAbAr pr tAr AzA eCe idey nger iPer elA.
23
tArpr elAk iw pAhA epirey/ ndI epirey
nUenr pu^ iyehAzUyr kAeC iPer elA. tArA y-y
edeKeC sb tek jAnAl. 24iyehAzUyek tAr bll/
''Bu yTATR smS edzw AmAedr idey egeCn.
oedezr smS elAk AmAedr Bey BIt hey AeC.
yn$ ndIet elQikk GwnA
pridn Kub skAel iyehAzUy Ar S Aeyelr smS
elAk eW izwIm eCe cel egl. tAr y$enr
pAer igey ep<QCl. ndI eperAbAr Aeg esKAen
tAbu KAwAl. 2itnidn pr/ dlpitr iziberr sbR^
Guer edKeln. 3 tArpr tArA sklek bleln/
''etAmr yKn yAjkedr bM elbIyedr Bu/
etAmAedr Verr sA(Yisuk bhn kret edKeb
tKn etAmr b tAedr nusr kreb. 4 ik
edeKA eyn Kub kAeC eTek nusr, ekAer n.Ay
1/000 gj tPAet TAkeb. etAmr KAen Aeg
AesAin/ tA yid tAedr nusr, kerA/ jAnet
pAreb ekATAy etAmAedr gbY.
5
tArpr iyehAzUy tAedr bleln/ ''inejedr
pib^ kerA. AgAmIkAl Bu etAmAedr piSitet
ikC Ay$Y kAj krebn.

iyehAzeU yr pu Sk 3:6-4:14
6

212

iyehAzUy yAjkedr bleln/ ''sA(Yisuk iney


skelr sAmen idey ndI epirey yAo. tAr tA
krl.
7
Bu iyehAzUyek bleln/ "Aj Aim etAmAek
mhApurx ker ge etAlbAr kAej b]% hb.
S Aeyelr smS elAk etAmAr idek tAikey TAkeb.
tAr jAneb ey Aim etAmAr se AiC/ eymn
emAizr se iClAm. 8 yAjkr sA(Yisuk bhn
kreb. kT tAedr ebAelA/ 'ApnAr y$n ndIr
tIr pyR ehew yAebn bM ndIet p rAKAr iWk
Aeg eTem yAebn.
9
tArpr SAeyelr elAekedr ee iyehAzUy
bleln/ ''etAmr skel KAen es bM etAmAedr
Bu/ Verr bAt$A b, kerA. 10mA, AeC jIb
Vr yTATR etAmAedr se AeCn. mA, AeC/
itin stY etAmAedr zek prAijt krebn. itin
knAnIy/ ih%Iy/ ihbbIy/ pirxIy/ iggRAzIy/ emArIy
bM ixbUxIyedr prAijt krebn. BUK eTek
itin tAedr cel eyet bADY krebn. 11 hl mA,.
etAmr yKn y$n ndI eperAeb/ tKn Bu/ iyin
smS BUmelr iDkArI/ tAr sA(Yisku etAmAedr
Aeg Aeg yAeb. 12Kn etAmAedr meDY eTek
bAerAjnek etAmr ebeC dAo. SAeyelr bAerAiw
pirbAregAIr etYkiw eTek kjn ker ebeC
nAo. 13yAjkrA Bur sA(Yisuk bhn krebn.
Bu sm S BU melr rAjAiDrAj. yAjekr
etAmAedr sAmen idey sA(Yisuk bhn ker y$n
ndIet nAmebn. tAr ndIet pdApR, kr m^
ndIr jleSAt S hey yAeb. es S IBUt jl
ndIr ipCen pU,R hey b<AeDr AkAer pe TAkeb.
14
yAjekr sA(Yisuk bhn kreln. elAekr
eyKAen tAbu egeiCl esKAn eTek ebirey y$n
ndI eperAenAr je ron hl. 15:Psl etAlAr
smy y$enr kul Aibt hey yAy. tA ndI
tKn kAnAy-kAnAy pU,R iCl. yAjkr sA(Yisuk
bhn ker ndIr DAer es ep<QCeln bM ndIet p
rAKeln. 16se se jleSAt eTem egl. sb
jl ndIr epCen b<AeDr metA jm hey rl. es
jlrAiz ndIr DAr idey esAjA Adm pyR :s%Renr
inkwb%IR kiw zhr jem rl. iyrIehAr kACAkAiC
igey elAekr ndI eperAl. 17es jAygAr mAiw Zikey
igeyiCl. yAjekr Bur sA(Yisku mAJ ndI py$
bhn krAr pr TAmeln. tAr ep(A kreln.
y$enr Z BUimr opr idey SAeyelr smS
mAnux hAwet lAgl.

yAjekrA dAiey AeCn esidek tAedr tAkAet


belA. esKAen bAerAiw izl tAedr K<eu j inet ined$z
dAo. bAerAiw izl bhn kerA. Aj rAe^ eyKAen
TAkeb esKAen elA ereK edeb.
4
esmt iyehAzUy it pirbAregAI eTek
kjn ker elAk ebeC ineln. itin es
bAerAjnek kse fAkeln. 5iyehAzUy tAedr
bleln/ ''ndIr eyKAen etAmAedr Bu Verr pib^
isuk reyeC esKAen yAo. etAmr etYek kiw
ker pATr K< u e j eneb. S Aey e lr bAerAiw
pirbAregAIr etYk jenr je kiw ker pATr.
pATr k<AeD &uel nAo. 6 sb pATr etAmAedr
kAeC k kw tIekr metA. BibxYet etAmAedr
sAnsitr ij|AsA kreb/ 'sb pATerr TR
ik 7etAmr tAedr bleb Bu y$n ndIr eSAt
b ker ideyiCeln. yKn sA(Yisukiwek y$n
ndI pAr krAen hiCl tKn jl tAr bAh b
ereKiCeln. pATrelA SAeyelr elAekedr kAeC
sb GwnAr icrkAelr SArk hey TAkeb.
8
S AeylbAsIr esmt iyehAzUyr
Aedz pAln
krl. tArA y$n ndIr mAJKAn eTek bAerAKAn
pATr &uel inl. bAerAiw pirbArbegRr etYekr
j kiw ker pATr iCl. eymnBAeb Bu
iyehAzUyek beliCeln iWk etminBAeb elAekr
pATr bey iney cll. tArpr eyKAen tAr tAbu
egeiCl esKAen elA rAKl. 9:iyehAzUy y$n
ndIr mAJKAeno bAerAiw pATr ereKiCeln. iWk
es jAygAet eyKAen yAjekrA Bur pib^ isku
k<AeD iney dAieyiCeln. Ajo jAygAy
pATrelA edK yAy.
10
Bu iyehAzUyek elAekedr ik kret heb t
jAnAet Aedz ideln. eselA emAiz iyehAzUyek
pln krAr j beliCeln. tA pib^ isuk
bhnkArI yAjekr mAJndIet dAiey reln yt(
n iyehAzUy elAekedr ined$z edoy ezx kreln.
elAekr t ndI eperAet lAgl. 11tAr ndI
eperAenAr pAl ezx krl. tArpr yAjekrA tAedr
sAmen idey Bur isuk bhn ker cleln.
12
rebe,r elAekrA/ gAd pirbAregAI bM
mn>izr pirbAregAIr eDkR elAekrA emAizr ined$z
pAln krl. r A elAekedr ecAeKr sAmen
ndI eperAl. r yuer j St iCl. S Aeyelr
bAkI elAekedr tAr sAhAyY kret yAiCl yAet
tAr Verr itt BUKer dKl inet pAer.
13
Ay 40/000 qs yuer j St hey Bur
sAmen idey cel egl. iyrIehAr smtlBUimr idek
elAekedr Sre,r j izlAKsmhU
tAr iByAn keriCl.
14
skel y$n ndI epirey el Bu iyehAzUyek
esidn eTek Bu smS SAeylbAsIedr j
bleln/ 2''bAerAjnek bAr ebeC nAo. etYk iyehAzUyek kjn mhApurex pir,t kreln.
pirbAregAI eTek kjn ker eneb. 3ndIr eyKAen esidn eTek elAekr tAek sAn dzRn kret

iyehAzeU yr pu Sk 4:15-6:1

213
Zr krl. eymnBAeb tAr emAizek A krt/
esBAeb tAr iyehAzUyek A kret lAgl.
15
isukbAhI yAjekr ndIet d<Aiey reyeCn.
Bu iyehAzUyek bleln/ 16''yAjkedr ndI eTek
cel Aset belA.
17
iyehAzUy esmetA yAjkedr Aedz ideln.
itin bleln/ ''y$n ndI eTek ApnAr ebirey
Asun.
18
yAjkr iyehAzUyr Aedz pAln kreln.
isuk bhn ker tAr ndI eTek eW eln. ndIr
pAer yKn tArA p rAKeln tKn AbAr ndI
bet Zr krl. AbAr ndI Aegr met kulAbI
hey Wl.
19
Tm mAesr dzm iden tAr yn
$ ndI it*m
kreln. tAr iyrIehAr pUbR idek iglagl nAmk
kiw jAygAy tAbu KAwAeln. 20tAr yn
$ ndI eTek
pAoy bAerAiw pATr bey iney igeyiCeln. iglagel
iyehAzUy essb pATr SApn kreln. 21iyehAzUy
tAedr bleln/ ''Bib`et etAmAr sAenrA tAedr
mAtA-iptAr kAeC ij|As kreb/ 'sb pATerr
TR ik 22etAmr tAedr bleb/ 'sb pATr
AmAedr men kirey edy/ ikBAeb ZkenA jimr
opr idey SAeyelr elAekr y$n ndI epirey
igeyiCl. 23Bu etAmAedr Vr/ y$nndIr bAh
b ker ideyiCeln yAet etAmr ZkenAjimr
opr idey epirey eyet pAer; iWk eymniw heyiCl/
yKn Bu elAiht sAgerr jlbAh b ker
ideyiCeln yAet Amr Mziw Zken jimr
opr idey epirey eyet pAir. 24Bu kAj
keriCeln yAet edezr smS sdAeyr mAnux
jAnet pAer itin ktw zi)mAn. tAhel edezr
smS sdAeyr mAnux Bu/ etAmAedr Verr
mhzi)ek icrkAl By ker cleb.
tA Bu y$n ndI Zikey ideln yt(, n
smS elAk t epirey yAy. y$enr piem
bsbAskArI emArIy bM BUmDYsAgr tIrbt$I
knAnIyedr rAjArA sb Zen ebz By epey egl.
SAeyelr elAekedr se l krAr metA sAhs
tAedr rl n.

su kr heyiCl. mrBUimet TAkAr smy enk


eyAA Bur kT ezAen in. tKn Bu tAedr
itit ideln ey tArA edziw sujl-suPl
rep edKet pAeb n. itin AmAedr pUbRpurxedr
kAeC es edz idey yAebn bel itit
keriCeln/ ik yAr tAr bA,I A keriCl
tAedr Vr 40 bCr mrBUimet GuireyiCeln ey
pyR n smS eyAArA ezx hy. tAr mAr
egel tAedr sAnr tAedr SAn inl. imzr eTek
cel AsAr pr tAedr sAnedr mrBUimet j
heyiCl. edr kAek su krA hyi n. tA iyehAzUy
tAedr su keriCeln.
8
iyehAzUy skelr sukr, ezx kreln. tAr
esKAen tAbu KAiwey eTek egl. ytidn py$ sbA
eser n Wl ttidn tAr tAbuet ibAm inl.

knAen Tm inSA rpbR sb


essmy Bu iyehAzUyek bleln/ ''imzer
etAmr sbA iCel *ItdAs. dAs etAmAedr
lit ker ereKiCl. Aj etAmAedr sb lAsMekAc Aim hr, krlAm. iyehAzUy es jAygAiwr
nAm ideln iglagl. Ajo es jAygAr nAm iglagl
eTek egeC.
10
SAeyelr elAekr inSArpbR sb pAln
krl. iyrIehAr smtlBUimet iglagl eyKAen tAbu
KAiweyiCl esKAen tArA sb krl. es mAesr
14tm iden sYAebl es sb hl. 11inSArpbR
sebr perr idn tAr es edezr p KA
@bY eKeyiCl. tAr eKeyiCl KAimribhIn riw
Ar BAjA dAnAzs. 12pridn skAel AkAz eTek
Ar ibezx Dre,r KA bxR, hl n. eyidn eTek
SAeyelr elAekr knAen p KA eKet Zr
krl/ esidn eTek SVgR eTek KA As b hl.
13
yKn iyehAzUy iyrIehAr kACAkAiC egeln/ itin
tAikey edKeln kjn mAnux trbAir hAet tAr
sAmen dAiey AeCn. iyehAzUy tAr kAeC igey
bleln/ "ek Apin AmAedr z n im^
14
mAnuxiw bleln/ ''n Aim z n. Aim Bur
!sbAihnIr esnADY(. Aim mA^ etAmAr kAeC
esiC.
S Aeyl
Iye dr s
u kr,
tKn iyehAzUy tAek sAn jAnAet mAT nIc
2
ker
bleln/ "Aim ApnAr B]tY. Bu ik AmAr
tKn iyehAzUyek Bu bleln/ ''ckamik pATr
eTek (ur bAiney nAo Ar es (ur idey S Aeyelr j ekAn Aedz ideyeCn
15
purxedr su kerA.
Bur esnADY( bleln/ ''juetA eKAelA. eyKAen
3
esmetA iyehAzUy ckamik pATr eTek (ur &uim dAiey t Kn pib^ SAn. tA iyehAzUy
bAiney iney ijibT hArAelAeT SAeylIyedr su tAr Aedz pAln kreln.
kreln.
4-7
iyrIehA iDk] t
SAeylIyedr su krAr epCen iyehAzUyr
iyrIehA zherr smS ebzpT b ker edoy
kw kAr iCl.SAeyelr elAekr imzr eCe
heyiCl. kAeC SAeyelr elAekrA/ esj
cel egel yAr !sbAihnIet iCl tAedr sbAek
9

iyehAzeU yr pu Sk 6:2-26

214

zherr elAekr By epey igeyiCl. zhr eTek


ek eberAt n/ zher ek Asto n.
2
tKn Bu iyehAzUyek bleln/ ''ezAenA/ Aim
etAmAedr iyrIehA dKl kret idiC. etAmr rAj
Ar zherr smS eyAAek prAijt kreb. 3iden
kbAr ker smS zherr cAiridek !sedr whl
edoyAeb. rkm Cy idn kreb. 4pib^ isukiw
yAjkedr bhn kret bleb. sAtjn yAjkek
emexr !trI iz[ inet bleb. es isku iwr sAmen
idey yAjkedr eyet bleb. sm iden zhriwek
sAtbAr di(, kreb. idn yAjkedr yAbAr
smy iz[ bAjAet bleb. 5 tAr kbAr Kub ejAer
iz[A bAjAeb. es iz[Ar z Znet epel
elAekedr ickAr kret bleb. etAmr kAj
krel zherr AcIrel eBe peb/ Ar etAmAr
elAekrAo esAj zher Fek pet pAreb.
6
nUenr pu^ iyehAzUy esmt yAjkedr sklek
k^ efek bleln/ ''Bur pib^ isuk ApnAr
bhn krn. ApnAedr meDY sAtjnek iz[A iney
isuekr sAmen idey igey eyet blun.
7
tArpr iyehAzUy elAekedr Aedz ideln/
''bAr yAo. zhrek di(, kerA. szS !sr
Bur pib^ isuekr sAmen eTek iByAn kreb.
8
iyehAzUyr kT ezx hel sAtjn yAjk Bur
sme( yA^ Zr kreln. tAr sAtiw iz[A bhn
kreln bM clet clet bAjAet lAgeln.
yAjekr tAedr ipCen ipCen Bur pib^ isuk
bey iney cleln. 9ey sm S yAjkr iz[
bAjAiCeln szS qsnYr tAedr sAmen cel egl.
bAkI elAekr pib^ isuekr epCen hAwiCl. t<ArA
iz[ bAjAet bAjAet zhr pir*m krl.
10
iyehAzUy tAedr yu Dbin idet bAr, kreln. itin
bleln/ ''Kn ickAr ekAerA n. Aim etAmAedr
n bl pyR kw kTAo bleb n. eyidn blb
esidn ecicey.
11
iyehAzUyr
kTAmt yAjkr Bur pib^ isku
iney kbAr zhr di(, kreln. tArpr tAr
tAbuet iPer igey rAi^ kAwAeln.
12
pridn Kub eBAer iyehAzUy Gum eTek Weln.
yAjkr AbAr Bur pib^ isku k<AeD &uel ineln.
13
sAtjn yAjk sAtiw iz[ iney ebirey peln.
tAr Bur pib^ isuekr sAmen iz[A bAjAet
bAjAet igey cleln. tAedr Aeg Aeg celeC
szS !sr. bAkI elAekr Bur pib^ isuekr
epCen epCen cliCl bM itbAr di(e,r pr
tAedr iz[A bAjAiCl. 14itIy idn tAr skel
kbAr zhr pir*m krl. tArpr iziber iPer
elA. idn Der tAr itidn BAeb kAwAl.
15
sm iden xAkAel tAr eW pl. tAr
sAtbAr zhr di(, krl. r Aeg BAeb

tAr zhr di(, keriCl/ ik esidn tAr sAtbAr


zhr di(, krl. 16smbAr tAr zhr pir*m
krel yAjk iz[ bAjAeln. tKn iyehAzUy Aedz
ideln/ ''bAr ickAr kerA. Bu etAmAedr
zhr dAn kereCn. 17 zhr bM zherr sbikC
Bur. ZDu gi,k rAhb bM tAr bAIr elAekrA
eb<ec TAkeb. edr etAmr htY ekAerA n/ kAr,
es AmAedr jn crek sAhAyY keriCl. 18Ar
kTAo men ereKA/ Ar y sb AeC Amr DbMs
etA krb/ ik etAmrA ekAn ikC iney eyet
pAreb n. yid etAmr sb ijins se iney
AmAedr iziber AesA/ teb etAmrAo DbMs hey
yAeb. esse etAmr SAeyelr elAekedro
ibpd efek Aneb . 19yt esAn/ rp Ar iptl
o elAhAr qtrI ijinsp^ AeC sb Bur spd.
essb spd Bur ekAxAgAer TAkeb.
20
yAjkr iz[ bAjAeln. elAekr iz[Ar z
Zen ickAr ker Wl. AcIrelA eBe pl.
tAr skel edQe zherr meDY Fek pl. BAeb
SAeyelr elAekr zhr dKl ker inl. 21zher
y ikC iCl sb tAr DbMs ker ePll. jIibt
sb ikCek tAr emer ePll. yubk-yubtI/ b] -b]
kAek bAd idl n. gr/ emx/ gADA sklek tAr
emer ePll.
22
iyehAzUy cr jenr se kT bleln.
itin bleln/ "es gi,kAr g]eh etAmr yAo. tAek
bM tAr se yAr AeC tAedr ebr ker iney
esA. etAmr tAek eymn itit ideyiCel/ es
itit nusAer kAj kerA.
23
esmt jn bAIet Fek rAhbek ebr ker
Anl. tAr tAr mtA/ iptA/ BA/ pirbAerr
sklek ebr ker Anl. tACA Ar yAr rAhebr
se iCl tAedro Ar krl. edr sbAek tAr
SAeyelr iziberr bAer kw inrApd jAygAy
ereK idl.
24
tArpr SAeylbAsIr smS zhr Ailey
idl. esAn/ repA/ iptl Ar elAhAr !trI ijins
CA Ar sb ikC tAr Ailey idl. tAr
ijinxil Bur ekAxAgAer rAKl. 25gi,k rAhb
tAr pirbAerr sklek bM tAr se Ar yAr
iCl iyehAzUy tAedr sbAek r( keriCeln. itin
tAedr b<AiceyiCeln/ kAr, rAhb iyehAzUyr pAWAenA
credr yAr iyrIehAet esiCl tAedr sAhAyY
keriCeln. Ajo SAeylbAsIedr meDY rAhb bAs
kreC.
26
es smy iyehAzUay kiw r pU,R itit
ideyiCeln. itin beliCeln
''ey gieb punrAy iyrIehA ngr/ Bur erAxAnl
pieb tAhAr pr. ngerr iBi% ey kireb SApn/

215

iyehAzeU yr pu Sk 6:27-7:19

ejYtm sAn es eKyAeb Apn. ey jn inmRA, ePleb/ tKn etAmAr mhAnAm r(A kret &uim ik
ker ngerr Ar/ kin sAn tAr heb sMhAr.
kreb
10
Bu iyehAzUye k bleln/ ''ekn etAmr mAiwet
27
mAT
nuey bes AC eW dAAo. 11SAeyelr
Bu iyehAzUyr se reln. Ar iyehAzUy
sAr edez ibKYAt hey egeln.
elAekrA AmAr ibre pAp kereC. ey ci) pAln
kret tAedr Aedz ideyiClAm tAr t B kereC.
AKenr pAp
eysb ijins tAedr DbMs kret Aedz keriClAm/
ik SAeyelr elAekr Verr Aedz pAln tAr meDY eTek ikC ijins tAr ineyeC. Ar
ker in. iyhd pirbAregAIr kjenr nAm AmAr spi% cir kereC. tAr imTYAbAdI. tAr
iCl AKn. tAr iptAr nAm kiR/ iptAmehr nAm essb inejedr bYbhAerr j iney igeyeC.
ijmir. AKn ikC ijins ereKiCl/ eyelA nX 12esj S AeylIy !s yu eCe pAiley eseC.
ker edoyA ic iCl. esj Bu SAeyelr kAr, tAr Ay keriCl. tAedr ezx ker edoyA
elAekedr pr *u heln.
ic. Aim etAmAedr Ar sAhAyY krb n. yid
2
tAr iyrIehA dKl krAr pr iyehAzUy keykjn etAmr AmAr ined$zmt etYkiw ijins nX n
elAkek yet pAWAeln. y qbeTelr pUbRidek kr/ tAhel Aim etAmAedr se TAkb n.
13
qb-Abenr kAeC biSt. iyehAzUy tAedr bleln/
"yAo? tAedr pib^ kerA. tAedr belA/
''etAmr yet yAo. es jAygAy ik ik bRl 'etAmr inejedr Zic ker. AgAmIkAelr j
idk AeC edeK esA. eskT Zen elAekr es !trI ho. SAeyelr Bu Vr SVyM beleCn ey
edez crb]i% kret egl.
ikC elAk tAr ined$z metA ijinselA nX nA ker
3
ikCidn pr tAr iyehAzUyr kAeC iPer elA. eselA ereK ideyeC. eselA ePel nA idel
tAr bll/ ''y ebz bRl jAyg. dKl krAr ikCet etAmr zedr hArAet pAreb n.
14
j AmAedr skelr yAbAr drkAr en. 2/000
"'kAl skAel etAmr sbA Bur sAmen
Tb 3/000 elAk pAWAel cleb. egAwA !sbAihnI b dAAeb. smS pirbAregAI Bur sAmen
kAej lAgAbAr drkAr en. Kub km elAk esKAen dAAeb. rpr itin kiw pirbAregAI ebeC
AeC yAr AmAedr se yu kreb.
enebn. tArpr es pirbAregAIiw Bur sAmen
4-5
Ay 3/000 elAk yet egl. eyr elAekr dAAeb. rpr Bu es pirbAregAIr itiw bMz
Ay 36 jn SAeyelr elAkek htY keriCl bM K<iu wey edKebn bM kiw bMz ebeC enebn. tArpr
SAeylIyr By epey pAiley igeyiCl. eyr itin es bMezr itiw sdsek ebeC enebn.
elAekrA zherr Pwk eTek tAedr tA kriCl. 15ey bYi) smS ijins ereK ideyeC/ y
tAr pAiley igeyiCl eyKAen inerw izlAK eTek AmAedr nX ker edoy ic iCl/ es Dr peb.
pATr kAw hy. eyr elAekr tAedr hAirey tArpr tAek puiey mAr heb bM tAr se tAr
ideyiCl.
yAbtIy ijinsp^ puiey ePl heb. bYi)iw
sb edeK SAeyelr elAekr Kub By epey Bur se ey ci) heyiCl t B kereC.
egl/ tAr sAhs hAirey ePll. 6iyehAzUy yKn SAeyelr elAekedr it es Kub Ay
sMbAd epeln tKn menr >eK itin tAr epAzAk kereC.
16
iCe ePleln. pib^ isuekr sAmen itin mAiwet
pridn Kub eBAer iyehAzUy S Aeyelr elAekedr
mAT nuey ideln. sY pyR BAeb itin Bur kAeC iney egeln. smS pirbAregAI Bur
kAwAeln. SAeyelr entArAo BAeb mAT ehw sAmen dAAl bM Bu iyhd Ar puerA pirbAregAIek
ker bes rl. >K-ebdn kAz kret tArAo menAnIt kreln. 17su t rAM iyh d Ar smS
inejedr mATAy DUelA CelA.
pirbAregAI Bur sAmen dAAl. itin esrhIy
7
iyehAzUy bleln/ "eh Bu/ AmAr SVAmI? &uim bMzek menAnIt kreln bM es bMezr itiw
AmAedr sklek yn
$ ndI pAr kirey KAen enC. pirbAr Bur sAmen dAl. es pirbArelAr
ekn &uim tdUr ewen iney es tArpr emArIy mDY eTek ijmir pirbArek ebeC enoy hl.
elAekedr idey AmAedr sbRnAz krel Amr 18tArpr iyehAzUy pirbArBu) smS elAkek
y$enr opAer etA sueK-SVACeY TAket Bur sAmen dAAet bll. Bu kir
R pu^ AKnek
pArtAm. 8 eh Bu? Aim Ae,r zpT ker bliC/ ebeC ineln. :kiR heC ijmirr pu^ Ar ijmir
Kn Ar AmAr blAr metA ikC en. SAeyl heC ejrAr pu^.
19
tAr zr kAeC eher egeC. 9knAnIyr o A
tArpr iyehAzUy AKnek bleln/ ''bAC/
iDbAsIr skel jAnet pAreb ik GeweC. rpr SAeyelr Bu Vrek sAn kerA. tAr kAeC
tAr AmAedr A*m, kreb/ AmAedr emer &uim etAmAr pAp SVIkAr kerA. y kerC AmAr

iyehAzeU yr pu Sk 7:20-8:17

216

kAeC belA. AmAr kAeC ekAn ikC luekAet eyo


n.
20
AKn %r idl/ ''w sitY? SAeyelr Bu
Verr kAeC Aim pAp keriC. Aim y keriC t
21Amr iyrIehA zhr bM es zherr sb
ikC dKl keriClAm.Aim bAibelr kw sur
zAl/ Ay 5 pA rep Ar Ay k pA
esAnAo edeKiClAm. Aim esel AmAr inejr
je ereK idet eceyiClAm. tA Aim &uel
ineyiClAm. eselA AmAr tAbur nIec mAiwr tlAy
luikey ereKiC. oKAen eselA Apin pAebn.
Ar repA AeC zAelr nIec.
22
sutrAM iyehAzUy ikC elAkek tAbeu t pAWAeln.
tAr Cew tAbuet igey sb luekAenA ijins K<uej
epl. repA iCl zAelr tlAy. 23tAr tAbur eBtr
eTek smS ijins ebr ker Anl. tAr eselA
iyehAzUy bM S Aeyelr smS elAekedr kAeC iney
egl. Bur sAmen tAr eselA mAiwet ePel
idl.
24
tArpr iyehAzUy bM smS elAk esrehr pu^
AKnek AeKAr ptYkAr idek iney egl. tArA
esAn/ repA/ zAl/ AKenr sb eCelemey/ tAr
gr/ emx/ gAD/ tAbu Ar tAr yTAsbRSV hSgt
krl. tAr smS ijins bM AKnek AeKAr
ptYkAy iney egl. 25per dlpit iyehAzUy
bleln/ ''&uim AmAedr enk kX ideyC. Kn
Bu etAmAek kX edebn? tArpr skel AKn
bM tAr pirbAerr sklek pATr Ce Ce emer
ePll. tAedr tAr puiey ePll. tAr se y
ikC iCl eselAo puiey ePll. 26AKnek puiey
mArAr pr tAr tAr m]tedehr opr enk pATr
cAipey idl. essb pATr Ajo esKAen edK
yAeb. BAeb Vr AKenr ibnAz GwAeln.
kAre jAygAiwek bl hy AeKAr ptYk.
rpr SAeyelr opr Bur e*AD zimt hy.
eyr ibnAz Ai
Bu iyehAzUyek bleln/ ''By epo n. Az
eCeA n. etAmAr smS eyAAek iney ey
cel yAo. eyr rAjAek prAijt krAr j Aim
etAmAedr sAhAyY krb. Aim etAmAedr kAeC rAjA/
rAjAr elAekedr/ tAr zhr bM tAr edz sbikC
idiC. 2etAmrA iyrIehA Ar es edezr rAjAr it
yA keriCel iWk esrkm etAmr y bM es
zherr rAjAr it kreb. ZDu bAr etAmr sb
Dnspd bM pZsmUh iney yAeb bM oel
etAmAedr j rAKeb. Kn etAmAedr keykjn
qsek zherr ipCen luikey TAket belA.
3
tA iyehAzUy smS qsbAihnIek eyr idek
iney egeln. itin tAr esr 30/000 eyAAek ebeC

ineln. rAe^ itin tAedr pAWAeln. 4 iyehAzUy tAedr


Aedz ideln "etAmAedr y bliC t mn
idey ezAn. zherr epCn idek etAmr luikey
TAkeb. A*me,r j ep( kreb. zhr eTek
ebzI dUer yAeb n. sbsmy l(Y rAKeb Ar qtrI
TAkeb. 5 Aim sklek iney zherr idek yA^
krb. zherr elAekr AmAedr se yu kret
ebirey Aseb. iWk Aegr metA Amr Cew
pAiley Asb. 6 tAr AmAedr zhr eTek tAiey
edeb. tAr BAbeb ey Amr iWk Aegr metA
oedr kAC eTek pAiley yAiC. esBAeb Amr
pAiley yAb. 7tArpr etAmr S
An eTek ebirey
Aseb Ar zhr iDkAr kreb. Bu/ etAmAedr
Vr SVyM etAmAedr jy krAr zi) dAn krebn.
8
"Bu yA y beln es nusAer kAj kreb.
AmAr idek l(Y ereKA. Aim etAmAedr zhr dKelr
Aedz edb. zherr dKl iney ek etAmr Ailey
edeb.
9
tArpr iyehAzUy tAedr luekAenAr jAygAy
pAiWey idey ep(A kret lAgeln. tAr !beTl
bM eyr mDYbt$I kiw jAygAy egl. jAygAiw
eyr pim idek. iyehAzUy tAr elAekedr se
rAt kAwAeln.
10
pridn Kub skAel iyehAzUy sb elAekedr
kse jeA kreln. tArpr iyehAzUy bM
SAeyelr dlpitr tAedr eyr idek iney
egeln. 11iyehAzUeyr se ey sb qs iCl/ tAr
y iByAn krl. zherr sAmen es tAr dAAl.
!sr zherr %er t A bu KAwAl. y bM
!sbAihnIr meDY iCl kiw ptYkA.
12
tArpr iyehAzUy Ay 5/000 qs ebeC ineln.
itin tAedr zherr piem qbeTl bM eyr
mAJKAen lu i key TAkAr j pAiWey ideln.
13
BAeb iyehAzUy yuer j tAedr St kreln.
zherr %er tAedr DAn G<Aiw. Ar luekAl
pim idek. esrAe^ iyehAzUy ptYkAy egeln.
14
per eyr rAj SAeylIy !sbAihnIek
edKet epeln. SAeylIy !sbAihnIr ibre yu
kret rAj bM tAr elAekr ebirey pl. eyr
rAj yn
$ ptYkAr kAeC zherr pUbiR dek egeln.
tA itin zherr epCnidek luikey TAk S AeylIy
!sedr edKet epeln n.
15
eyr !sbAihnI iyehAzUy bM SAeyelr
smS mAnuxek tAiey idl. tAr eyKAen mrBUim
es pUbRidek Cw lAgAl. 16zherr skel !h-!h
ker iyehAzUy o tAr qsnYbAihnIek tA kret
lAgl. sb elAk zhr eCe cel egl. 17y bM
qbeTelr sb elAk S AeylIy qsbAihnIek tAiey
idl. zhr P<Ak pe rl. zhr r( krAr j
ek rl n.

iyehAzeU yr pu Sk 8:18-9:3

217
tArpr Bu iyehAzUyek bleln/ "y zherr
idek bzR <icey DerA. zhr Aim etAmAedr
hAet &uel edb. tAr kTAmetA iyehAzUy y zherr
idek bzR <icey Dreln. 19SAeyelr ey sb
elAekr luikeyiCl tAr t edKl. tAr tAedr
luekAbAr jAygA eTek t ebirey zherr idek
Cew egl/ zher Fek pl Ar zhrw dKl ker
inl. tArpr !sr zhr puiey edbAr j An
lAigey idl.
20
eyr elAekr epCen tAikey edKl tAedr
zhr leC. tArA edKl zhr eTek AkAezr idek
eD<AyA WeC. edeK tAr bRl hey pl/ sAhs
hAirey ePll. tAr SAeylIyedr tAAbAr ecX
eCe idl. SAeylIyrAo Ar eCAwACiw n ker
iPer dAAl Ar eyr elAekedr se yu kret
lAgl. eyr elAekedr pAlAbAr metA ekAn inrApd
jAyg iCl n. 21iyehAzUy bM tAr elAekr edKl
ey !sr zhr dKl ker ineyeC. tAr edKl
zhr eTek eDA< y oper WeC. smy tAr pAiley
n igey Guer dAAl/ eyr elAekedr idek Cew
igey yu krl. 22tArpr yAr luikeyiCl tArAo
iPer es yue sAhAyY krl. eyr elAekedr
sAmen ipCen sb idek SAeylIy !sbAihnI.
tAr P<Aed Awk pl. SAeylIyr tAedr
prAijt krl. eyr smS elAk iniH n hoy
py$ tAr yu kret lAgl. z pe(r kw
elAko pAlAet pArl n. 23ik eyr rAjAek
b< Aicey rAK hl. iyehAzU e y r elAekr tAek
iyehAzUeyr kAeC iney l.
18

yeu r smI(A
yuer smy SAeylIy !sbAihnI eyr
elAekedr mAeWGAew mrBUimr meDY tAiey iney
igeyiCl. tArpr tAr essb jAygAy tAedr htY
keriCl. tArpr tAr ey iPer igey esKAen
eysb elAk tKno eb<eciCl tAedr htYA krl.
25
esidn eyr smS elAk mAr egl. 12/000 purx
o SIelAk mAr igeyiCl. 26iyehAzUy tAr elAekedr
zhr DbMs krAr sMekt idet y zherr idek
bm <c ker DeriCeln. zherr smS elAk ibnX
n hoy pyR iyehAzUy BAeb dAieyiCeln.
27
SAeyelr elAekr zherr smS jIbj bM
A ijinsp^ inejedr bYbhAerr j ereK
ideyiCl. Bu iyehAzUyek ined$z edbAr smy tAedr
sb ereK idet beliCeln.
28
iyehAzUy y zhrek iley ideln. zhrw
ktil pATerr Sep pir,t hl. Ar ikC
esKAen iCl n. Ajo zhrw esrkm pe
AeC. 29iyehAzUy eyr rAjAek kw gAeC P<Ais
ideln. seY pyR tAek Juiley rAKeln. sUyR S
24

egel iyehAzUy tAedr gAC eTek edhwek nAmAet


bleln. zherr Pwekr kAeC tAr edhwAek Ce
idl. tArpr cr pATr idey tAr edhwAek cAp
idl. es pATerr Sp Ajo edK yAeb.
AzIbAR d Ar iBzAp pWn
tArpr iyehAzUy SAeyelr Bu/ Verr
Sre, kiw ebdI inm$A, kreln. bl pbRetr
cAy itin ebdI qtrI keriCeln. 31Bur dAs
emAiz SAeyelr elAekedr jAineyiCeln ikBAeb
ebdI !trI kret heb. emAizr ibiDpuSek pirAr
ker elK iCl ebdIr St ,AlI. esBAeb
iyehAzUy ebdI !trI kreln. kAw hyin mn pATr
idey ebdI !trI heyiCl. pATrilr opr
ekAn elQhy kKno bYbhAr krA hyi n. es ebdIet
tAr Bur ee ehAmbil sgR krl. tAr
ml !nebo sgR krl.
32
KAen iyehAzUy pATrelAr oper emAizr
ibiDelA ileK ideln. S Aeyelr smS elAk yAet
eselA pe esj itin ileK ideyiCeln.
33
bI,rA/ cpdS kmRIr/ ibcArkr bM smS
mAnux pib^ isukiwek iGer dAAl. Bur pib^
sA(Yisuk bhnkArI elbIy yAjkedr sAmen tAr
dAieyiCl. SAeyelr smS elAk bM ArAo
esKAen dAieyiCl. eDRk elAk dAieyiCl bl
pbRetr cAr sAmen Ar bAkI eDRk dAieyiCl
girxIm pbRetr c
Ar sAmen. Bur dAs emAiz tAedr
BAeb dAAet beliCeln. tAr yAet Bur
AzIbRAd pAy esj itin tAedr ined$z
ideyiCeln.
34
tArpr iyehAzUy ibiDr itiw kTA pe
ezAnAeln. itin smS AzIbRAd Ar smS iBzAp
"ibiDpuSek eyBAeb elK AeC esBAeb pe
ezAnAeln. 35SAeyelr smS elAk esKAen jeA
heyiCl. smS SIelAk/ izZ Ar tAedr se bAs
krt eysb ibedzI mAnux tArAo esKAen iCl. emAizr
itiw ined$z iyehAzUy pe ezAnAeln.
30

igibeyA enr elAekr iyehAzy


U r se cAlAik krl
y$n ndIr pim tIerr yt rAjY iCl tAedr
rAjAr smS Gwn ZeniCl. sb rAjA
ih%Iy/ emArIy/ knAnIy/ pirxIy/ ihbbIy bM
iybUxIy edezr elAekedr rAj. tAr pAhAI
jAy g Ay bM smtl BU imet TAkt. tArA
BUmDYsAgerr DAr eG<ex ilbAenAn pyR Ciey TAk
elo bAs krt. 2 smS rAj k hl. tAr
iyehAzUy bM SAeylIyedr ibre lA krAr
pirknA kreln.
3
iyehAzU y ikBAeb iyrIehA bM y jy
keriCeln/ essb igibey A n zherr elAekr

iyehAzeU yr pu Sk 9:4-27

218

ZeniCl. 4 tA tAr SAeylIyedr ikBAeb ebAk


bAnAenA yAy es ibxey icBAbnA krl. tAedr
Ckw iCl rkm PAw/ BAA yt cAmAr ebAtl
iCl sb tAr jeA kreb. sb @A(Aresr cAmAr
eKAl pZedr ipeW cAipey edeb. tAr purAenA
TelelAo pZedr ipeW cApAeb yAet men hy ey
tAr enk dUr eTek m, ker eseC. 5 elAekr
pAey purAenA juetA prl. tAedr purAenA kApecAp
prl. tAr keykiw ZkenA bM CAtAp riw
ejAgA krl. tA elAkilek edeK men hiCl
eyn tAr enk dUr eTek eseC. 6 tArpr
elAekr SAeylbAsIedr tAbur idek igey egl.
izibriw iCl iglagelr kAeC.
elAkil iyehAzUeyr kAeC egl bM tAek bll/
''Amr enk dUerr kiw edz eTek esiC.
Amr ApnAedr se kiw zAi ci) SApn
kret cA.
7
SAeyelr elAekr ihbbIyedr bll/
''heto etA pAer ey/ ApnAr AmAedr ebAk
bAnAet cAeCn. ApnAr hyetA AmAedr edezr
kAeC TAekn. ik Amr ApnAedr se ekAn
zAir ci) kret pAir n/ yt(, n jAnet
pAriC/ ApnAr ekAT eTek AseCn.
8
ihbbIyr iyehAzUyek bll/ ''Amr ApnAr
B]tY.
ik iyehAzUy ij|As kreln/ "etAmr ek
etAmr ekAT eTek AsC
9
tAr bll/ "Amr ApnAr B] tY. Amr enk
dUerr kiw edz eTek AsiC. Amr KAen esiC
kAr, Amr Bu etAmAedr Verr mhAzi) sVe
ZeniC. Amr tAr smS kAyRklp jAnet
eperiC. imzer itin ik ik keriCeln Amr ZeniC.
10
Amr AerA ZeniC itin y$n ndIr pUbRtIer
emArIy jAitr jn rAjAek prAijt keriCeln.
kjn ihxaebAenr rAj sIehAn/ jn bAzenr
rAj og. ihxaebAn bM bAzn XAerA edez
biSt. 11tA AmAedr bI,r o skel
beliCeln/ 'me,r je yeTX KA iney eyo.
S Aeyelr elAkedr se edKkerA. tAedr ebAelA/
"Amr etAmAedr B]tY. AmAedr se zAi ci)
kerA.
12
" edK/ AmAedr riw ik rkm Zken hey
egeC. yKn AmrA ebireyiClAm essb iCl grm
Ar wAwk. ik Kn sb Zikey bAis hey egeC.
13
edK/ AmAedr cAmAr @A(Aresr pA^elA.
yKn ebireyiClAm tKn elA iCl n&un @A(Ares
Bit$. ik Aj edK/ sb ePew egeC/ bAis hey
egeC. AmAedr epAzAk-AzAk; ciwjuetA sb ekmn
hey egeC edKC etA. edK/ lV sPer AmAedr
prenr kAp-ecAper dz/ Ay jrAjI,R.

14

elAkelA sitY kT bleC ikn SAeyelr


elAekr yAcA kret cAl. tA tAr riwiw eceK
edKl/ ik tAedr Buek ij|AsA krl n ey
orkm e(e^ tAedr ik kr ic. 15iyehAzUy tAedr
se zAi ci) kret rAjI heln. itin tAedr
TAket idet rAjI heln. SAeyelr dlpitr
iyehAzUeyr itit rAKbAr zpT inl.
16
itnidn pr SAeyelr elAekr jAnet pArl
ey or tAedr iziberr Kub kACAkAiC bAs krt.
17
tA SAeylIyr oedr bsbAesr jAyg edKet
egl. tIy iden tAr igibeyAn/ kPIr/ eberA
Ar ikiry-iyyArIm sb zher l. 18ik
SAeylIy qsbAihnI sb zher igey yu kret
cAln. tAr oedr se zAi ci) keriCl.
S Aeyelr dlpitrA Bu/ S Aeyelr Verr sAmen
igibeyAnedr kAeC itit keriCl.
elAekr b dlpitedr ci)r ibre nAilz
keriCl. 19ik dlpitr bll/ ''Amr
igibeyAnedr itit ideyiC. SAeyelr Bu o
Verr sAmen Amr kT ideyiC. Amr Kn
tAedr se yu krb n. 20AmAedr BAeb clet
heb. tAedr jIibt TAket idet heb. Amr
tAedr AGAt idet pAir n; idel/ Vr itit
BAAr j AmAedr opr *u hebn. 21tAr eb<ec
TAkuk. ik tAr AmAedr B]tY hey eb<ec TAkeb.
tAr AmAedr kAW ekew edeb/ AmAedr skelr
j jl bey edeb. tA dlpitr oedr se
zAi ci) BAl n. 22iyehAzUy igibeyAnedr
fAkeln. itin bleln/ ''ekn etAmr AmAedr kAeC
imTY kT blel AmAedr iziberr kAeC et
etAmAedr edz. ik etAmrA beliCel ey etAmrA
dUr edz eTek esC. 23Kn etAmAedr enk gRit
AeC. etAmr sbA AmAedr *ItdAs heb.
etAmAedr elAekrA AmAedr kAW ekew edeb. Verr
g]ehr* j jl bey Aneb.
24
igibeyAenr elAekr bll/ ''Amr imTYA kT
beliClAm kAr, AmAedr By iCl. ApnAr
AmAedr emer ePlebn. Amr ZeniC Vr tAr
dAs emAizek Aedz ideyiCeln edz ApnAedr
hAet &uel idet. Vr ApnAek edezr smS
elAkek htYA kret beliCeln. tA Amr imTYA
kT beliClAm. 25Kn AmrA ApnAr dAs. y
BAelA buJebn tA krebn.
26
tA igibeyAenr elAekr *ItdAs hey egl.
iyehAzUy tAedr b<Acet ideln. SAeylIyedr itin
emer ePlet ideln n. 27iyehAzUy igibeyAnedr
SAeylIyedr *ItdAs ker ideyiCeln. tAr kAW
ekew Ant/ SAeylIyedr j jl bey Ant.
eV rr gh] r TR sbt> ''Verr pirbAr :SAeyl
Tb hyet pib^ tAbu Tb mir.

iyehAzeU yr pu Sk 10:1-24

219
tAro Bur ebdIr j kAW ekew Ant bM jl
bey Ant. Bu eyKAen ebdI SApenr jAyg
pC kretn esKAen tAedr jl bey Anet
ht. sb elAk Ajo *ItdAs hey reyeC.
eyidn sy
U R iSr hey d AAl
essmy ejrzAelemr rAj iCl edAnIexdk. rAj jAnet eperiCl ey/ iyehAzUy
y zhrek prAS keriCeln bM DbMs ker
ideyeCn. es jAnet pArl iyrIehA Ar es edezr
rAjAro k hAl keriCeln iyehAzUy. es wAo
ejeniCl/ igibeyAenr elAekr SAeyelr se
zAi ci ) kereC. tAr ejrzAelemr Kub kACAkAiC
reyeC. 2 sb ejen edAnI-exdk bM tAr jAr
ebz By epey egl. eyr metA igibeyAn etA
eCAwKAw zhr ny. igibeyAn Kub b zhr/ ek
mhAngrI bl yAy. es ngerr skel iCl ebz
BAelA eyA. es ngerro rkm bS Zen
rAj etA ebz GAbe egl. 3ejrzAelemr rAj
edAnI-exdk iheAe,r rAjA ehAhemr se kT
bll. tACA ymURetr rAj iprAm/ lAKIezr rAj
yAiPy bM eAenr rAj dbIr edr seo es
kTA bll. ejrzAelemr rAj edr kAeC nuny
ker bll/ 4''etAmr AmAr se celA. igibeyAnedr
A*m, kret etAmr AmAek sAhAyY kerA.
igibeyAenr elAekr iyehAzUy o S AeylIyedr se
zAi ci) kereC.
5
esj p<Acjn emArIy rAjAr !sbAihnI k
helA. : p<Acjn helA ejrzAelm/ iheA,/ ymRt
U /
lAKIz bM eAenr rAj. !sdl igibeyAenr
idek yA^ krl. tAr zhr iGer ePll bM yu
Zr krl. 6igibeyAnbAsIr iyehAzUyr kAeC Kbr
pAWAl. es smy iyehAzUy iglagel tAr iziber
iCeln. Kbrw ''Amr ApnAr B]tY. Apin
AmAedr eCe cel yAebn n. AmAedr b<AcAn.
tAAtAi Asun. pAhAI edz eTek smS emArIy
jAitr rAj !ssAm iney AmAedr se yu
kret AseC.
7
Kbr epey iyehAzUy sqse iglagl eTek
ebirey peln. tAr se iCl esr !sinekr dl.
8
Bu iyehAzUyek bleln/ ''oedr !ssAm edeK
By epo n. Aim etAmAedr ijitey edb. or
ek etAmAedr prAijt kret pAreb n.
9
qsdl iney iyehAzUy sArArAt igibeyAen
iByAn cAlAeln. zr jAnet pArl n/ iyehAzUy
AseCn. tA iyehAzUy bM tAr !sr hWA tAedr
A*m krl.
10
yKn SAeyl A*m krl tKn Bu es
!sedr htbAk ker ideln. tAr prAijt hl.
SAeylIyedr kAeC w kw mS b jy. tAr

10

zedr igibeyAn eTek qb-ehAerAe,r idek tAiey


iney egl. SAeylIy !sr esk bM meOd
py$ yAbAr peT yt elAkjn iCl sbAek htYA
krl. 11tArpr tAr qb-ehAerA eTek esk
pyR lVA rASiw brAbr zedr epCen-epCen
DAoy kret kret egl. tAedr BAeb tA krAr
smy Bu AkAz eTek izlAb]iX JrAeln. b b
izlAr GAey enk z mArA egl. SAeylIy
!sedr trbAirr GAey yt n mAr pl/ tAr
ecey eFr ebzI mAr pl izlAb]iXet.
12
esidn Bu SAeyelr kAeC emArIyedr
prAjy GwAeln. esidn iyehAzUy Bur kAeC
ATRn kreln bM tArpr smS SAeylbAsIedr
sAmen Aedz kreln
''eh sUyR/ &uim igibeyAenr per TAemA. Ar eh
c/ &uim yAelAn ptYkAy cp ker TAekA.
13

tA sUyR srl n. co nl n yt(, n


elAekr zedr hArAy. kAihnI yAezr e
elK AeC. sUyR mDYggen iSr hey igeyiCl/ egAw
idnw es Ar Gurl n. 14rkm Aeg kKenA
hyi n. pero kKenA hyi n. esidn Bu kiw elAekr
bADY heyiCeln. sitY/ Bu esidn S Aeyelr pe(
yu keriCeln.
15
rpr iyehAzUy !sedr iney iglagelr iziber
iPer eln. 16ik yuer smy p<Acjn rAj
pAiley igeyiCl. meOdAr kAeC kw hAr meDY
tAr luikeyiCl. 17teb kjn tAedr hAy
luekAet edKet epey igeyiCl. iyehAzUy sb jAnet
pAreln. 18iyehAzUy bleln/ ''b b pATr idey
hAmuK b ker dAo. ikC elAkek h pAhArAy
ereK dAo. 19ik etAmr esKAen eyn eTem eTekA
n. zedr tAA kret TAekA. epCn eTek tAedr
A*m, kret TAekA. etAmr zedr ikCet
tAedr zher iPer eyet edeb nA.Bu/ etAmAedr
Vr tAedr pr etAmAedr jyI het ideyeCn.
20
tArpr iyehAzUy Ar SAeylbAsIr zedr
htYA kreln. ik keykjn z <c AcIr eGr
keykiw zher egl bM esKAen inejedr luikey
rAKl. tAedr Ar htY kr egl n. 21yuer pr
iyehAzUeyr elAekr tAr kAeC meOdAy iPer l.
es edezr ekAn elAk S AeylIyedr ibre kw
kTAo blet sAhs ker in.
22
iyehAzUy bleln/ ''hAmuK eTek pATrelA
sirey dAo. p<Acjn rAjAek AmAr kAeC AenA.
23
tA iyehAzUeyr elAekr p<Acjn rAjAek hAr
eBtr eTek ebr ker Anl. tAr iCl ejrzAelm/
iheA,/ ymURt/ lAKIz bM eAenr rAjA. 24tAr
p<Acjn rAjAek iyehAzUeyr sAmen hAijr krl.
iyehAzUy tAr elAekedr esKAen Aset bleln.

iyehAzeU yr pu Sk 10:25-11:5

220

!sdelr DAnedr itin bleln/ ''etAmr idek


esA. rAjAedr glAy etAmAedr pA dAo. tA
!sdelr DAenr kAeC ser elA bM tAedr
p sb rAjAedr glAy rAKl.
25
tArpr iyehAzUy tAr elAekedr bleln/
"etAmr z) ho/ sAhsI ho. By epo n. BibxYet
zedr se yKn etAmr yu kreb tKn tAedr
it Bu ik krebn t Aim etAmAedr edKAiC.
26
tArpr iyehAzUy p<Ac jn rAjAek htY kreln.
p<Acw gAeC p<Ac jnek Juiley ideln. seY py$
BAeb itin tAedr ereK ideln. 27sUyRAeSr smy
iyehAzUy tAr elAekedr gAC eTek edhelAek
nAmAet bleln. tA tAr eselA hAr
eBter Ce idl. ey hAet rAjAr luikeyiCl
tAr muKw b b pATer eFek idl. es edhelA
Aj pyR hAr eBter AeC.
28
esidn iyehAzUy meOd zhr jy kreln.
zherr rAj o elAekedr iyehAzUy bD kreln.
kjno eb<ec rl n. iyehAzUy iyrIehAr rAjAr
ey dz keriCeln/ meOdAr rAjAro esrkm dz
kreln.

elAkek tAr htY krl. ek esKAen eb<ec rl


n. eAenr metA KAeno es k Gwn Gwl.
tAr zhr DbMs ker esKAnkAr sb elAkek htY
keriCl.
38
tArpr iyehAzUy o S AeylbAsIr dbIer iPer
es es zhriw A*m, krl. 39tAr es zhr/
zherr rAj Ar dbIerr lAegAy smS eCAwKAw
zhr sb ikC dKl ker inl. zherr sb elAkek
tAr htY krl. ek eb<ec rl n. iheA, Ar
tAr rAjAek iney tAr y keriCl dbIr o tAr
rAjAek ineyo tAr es k kA krl. ilbanA
o es zherr rAjAr bYApAero tAr k kAj
keriCl. 40BAeb iyehAzUy pAhAi edz enegeBr
bM pim o pUbR pAhAtlIr smS zherr sb
rAjAedr prAijt krl. SAeyelr Bu Vr
iyehAzUyek ined$z ideyiCeln smS elAkek htY
krAr j. tA iyehAzUy sb elr ekAenA
elAkek b<Acet edn in.
41
iyehAzUy kAedz-be,Ry eTek GsA pyR smS
zhr iDkAr keriCeln. imzerr egAzn eTek
igibeyAn pyR smS zhr itin iDkAr keriCeln.
42
kbAerr iByAen iyehAzUy sb zhr o tAedr
di(e,r zhril dKl hl
rAjAedr iDkAr kret eperiCeln. iyehAzUy
29
tArpr elAekedr iney iyehAzUy meOd eTek mniw kret eperiCeln kAr, SAeyelr Bu
ebirey peln. tAr ilbanAet igey es zhr Vr SV yM S Aeyelr pe( yu keriCeln. 43rpr
A*m, krl. 30Bu SAeylIyedr es zhr o iyehAzUy SAeylbAsIedr iney iglagel tAedr
zherr rAjAek prAijt kret ideln. es zherr iziber iPer eln.
etYkw elAkek S AeylIyr htY keriCl. ekAn
%err zhrilr prAjy
elAk eb<ec rl n. Ar elAekr iyrIehAr rAjAr
ey dz keriCl/ es zherr rAjAro es dz
hAesAerr rAj yAbIn sb Gwn Znl.
krl.
es keykjn rAjAr !ssAmedr kse
31
jeA
krAr
kT ic krl. mAedAenr rAj eyAbb/
tArpr SAeyelr elAkedr iney iyehAzUy
ilban eCe lAKIezr idek egeln. ilbanAr kAeC kaxePr rAj o izeAe,r rAjAr kAeC bM
tAbu KAiwey tAr zhr A*m krl. 32Bu tAedr 2%rAelr smS rAj/ pAhA o mr elr
lAKIz jy kret ideln. itIy iden tAr zhr smS rAjAek yAbIn Kbr pAWl. yAbIn ikert/
iDkAr krl. S Aeyelr elAekr zherr etYkw enegB/ pim pAhA/ piemr nApT edAerr
elAkek htY krl. ilbanAr met KAeno tAr rAjAedr kAeC Kbr pAWAl. 3 yAbIn pUbR Ar piemr
k kAj keriCl. 33egxerr rAj ehArm lAKIzek knAn sdAeyr rAjAedr kAeC Kbr pAWAl. es
r(Ar j esiCl. ik iyehAzU y tAeko emArIy/ ih%Iy/ pirxIy bM pAhAI edezr
!ssAm semt hAirey ideln. tAedr kjno iybUxIyedr kAeCo Kbr pAWAl. es imSpAr kAeC
hemRA, pbRetr nIec ey ihbbIyrA TAek tAedr kAeCo
eb<ec rl nA.
34
tArpr iyehAzUy SAeylbAsIedr iney lAKIz Kbr pAWAl. 4 sb rAjAr !sr jeA hl. sMKY
eTek eAenr idek yA^ kreln. eAenr kAeC eyA/ sMKY eGA Ar sMKY rT imel !trI
tAbu ege tAr eAn A*m, krl. 35esidn tAr hl k ibzAl bAihnI. t elAk esKAen jeA
zhr dKl ker esKAnkAr sb elAkek emer ePll. heyiCl ey men hl tAr eyn smue@r DAerr bAilr
iWk lAKIezr metA KAeno es k Gwn Gwl. dAnAr metA gi,t.
36
5
tArpr iyehAzUy SAeylbAsIedr iney eAn
emerAemr eCAw ndIr DAer smS rAj jeA
eTek iheAe,r idek cleln. skel iheA, A*m, hl. tAr tAedr !sbAihnIek k iziberr meDY
krl. 37 zhrw CAAo iheAe,r lAegAy keykw smebt krl. Ar ikBAeb SAeyelr ibre yu
eCAwKAw zhro tAr iDkAr krl. zherr etYkw kr yAy tAr pirkn krl.

11

iyehAzeU yr pu Sk 11:6-12:5

221
tKn Bu iyehAzUyek bleln/ ''t !s edeK
By epo n. Aim etAmAedr ijitey edb.
AgAmIkAl smeyr meDY etAmr tAedr sklek
emer ePleb. smS eGAAr pAeyr izr ekew
ePleb/ tAedr smS rT puiey edeb.
7
iyehAzUy bM tAr smS !s hWA zedr
A*m krl. emerAm ndIr kAeC tAr zedr
A*m, krl. 8 Bu S AeylIyedr ijitey ideln.
SAeyl !sbAihnI tAedr prAijt ker tAiey
iney egl b]h%r sIedAn/ imxePA-miym Ar pUebRr
imSpIr ptYkAr idek. sbkiw zek emer n
ePl pyR SAeylIy !sr TAml n. 9Bu y
beliCeln iyehAzUy tA kreln. eGAAelAr pAeyr
izr ekew ePleln bM rTelA puiey ideln.
10
tArpr iyehAzUy iPer igey hAesAr zhr dKl
kreln. bM hAesAerr rAjAek htY kreln.
:SAeyelr ibre eysb rAjYil iCl tAedr
meDY hAesAr iCl sbRDAn. 11SAeylIy
!sbAihnI es zherr etYkek htYA krl. tAr
smS elAkek ekbAer ezx ker idl. kjn
elAko eb<ec rl n. tArpr tAr zhrw Ailey
idl.
12
iyehAzU y sb zherr sbkiw dKl
keriCeln. itin zherr smS rAjAek htY
keriCeln. zherr smS ikCek itin DbMs ker
ideyiCeln. Bur dAs emAiz eymn A| keriCeln
esmetA itin kAj keriCeln. 13ik
SAeylIy esnAbAihnI pAhAer oper SAipt ekAn
zhr Ailey edy in. hAesAr iCl kmA^ zhr
eyiw pAhAer opr inimRt iCl bM iyehAzUeyr
Aedez eyiw tAr puiey ideyiCl. 14zhrelA
eTek pAoy smS ijinsp^ SAeylbAsIr
inejedr j ereK idey i Cl. zherr sm S
jIbjek tAr ereK ideyiCl/ yido esKAnkAr
smS elAkek tAr emer ePeliCl. ekAn elAkek
tAr b<Acet edy in. 15bkAl Aeg Bu tAr dAs
emAizek kAj krbAr j A|A keriCeln.
tArpr emAiz kAj krAr j iyehAzUye k A|A
keriCeln/ iyehAzU y V e rr Aedz pAln
keriCeln. Bu emAizek y A|A keriCeln
iyehAzUy tAr smS pAln keriCeln.
16
BAeb iyehAzUy sm edezr smS elAkek
prAijt keriCeln. pAhAi edz enegB/ sm
egAzn l / pimidekr pAhAtil/ y$ n
ptYk/ SAeyelr smS pAhA-pbRt bM
eselAr kACAkAiC smS pAhA sb tAr DIen
elA. 17hAlk pbRtz] eTek esyIerr kAeC
ilbAenAn ptYkAr bAlagAd pyR smS l
iyehAzUyr dKel l. ilbAenAn ptYkAiw hAem$A,
pbRtz]er nIec biSt. es edezr smS rAjAek
6

itin prAijt o inht kreln. 18b bCr Der


sb rAjAr ibre iyehAzUy yu keriCeln.
19
kmA^ kiw zhr SAeyelr se zAi ci)
keriCl. eswA heC igibeyAn zhr/ eyKAen ihbbIy
jAitr elAekr bAs ker. smS zhr prAijt
heyiCl. 20Bu eceyiCeln eyn sb edezr elAekr
inejedr zi)zAlI BAeb. tAhel tAr
SAeylIyedr ibre yu kreb. BAeb eyn
itin tAedr it dy n ker ibnAz kern. eyBAeb
Bu emAizek Aedz ideyiCeln/ esBAeb eyn
itin tAedr ibnAz kern.
21
nAk bMzIy elAekr iheA,/ dbIr/ nAb
bM iyhd elr pAhAi jAygAy bAs krt.
iyehAzUy tAedr ibre yu ker tAedr bM tAedr
zhrelAek ezx ker ideln. 22SAeyl BUKe
ekAn nAk bMzIy elAk eb<ec rl n. tAr ZDu
eb<ec rl GsA/ gAt bM saedAd el. 23iyehAzUy
sm SAeyl BUK inejr Ay%ADIen Aneln/
iWk eyBAeb Bu bkAl Aeg emAizek ined$z
ideyiCeln. Bu es edz tAr itit mt
SAeylIyedr dAn keriCeln. edz iyehAzUy
SAeyelr ibiB pirbAregAIr meDY BAg ker
ideyiCeln. bezex yu ezx hl bM edez zAi
iPer elA.
S Aeye lr kAeC prAijt rAjg,
SAeylbAsIr y$n ndIr pUbRidekr sb
edzil jy keriCl. e,RAn ptYk eTek
hem$A, z] pyR smS BUK bM y$n ptYkAr
pU b R idekr sm S BU K tAr jy keriCl.
SAeylbAsIr ey sb rAjAedr prAijt keriCl
tAr tAilk KAen edoy heC
2
tAr emArIyedr rAj sIehAnek prAijt
keriCl ey ihxaebAn zher TAkt. sIehAenr rAjY
iCl e,RAn ptYkAr erAeyr eTek yebbAk ndI
pyR ibSt
] . ptYkAr mAJKAn eTek tAr rAejYr
Zr. esw iCl eAnIy elAekedr lAkAr sImA.
igilyd edezr eDeR kro ebzI Mez sIehAn rAj
keriCl. 3yn
$ ptYkAr pUbt
R Ier gAlIlI d eTek
m]tsAgr :lb,sAgr pyR ibS]t rAjY es zAsn
krt. rAjYiw bAed es qb-iyzIemAt eTek
di(e ipsag pAhA pyR edzilo zAsn krt.
4
tAr bAzenr rAj ogek prAijt keriCl.
og iCl rPAy bMezr rAj. es rAj krt XAerA
bM i@yI edez. 5 hem$A, pbRtz]/ slaK bM
bAzenr smS l og zAsn krt. eyKAen gzUr
bM mAKAT jAitr elAekr bsbAs krt. eswA
iCl tAr rAejYr sIm. og igilyd edezr eDRk
Mezo rAj krt. jAygAw ezx heyeC
ihxaebAenr rAj sIehAenr edez.

12

iyehAzeU yr pu Sk 12:6-13:12

222

Bur B]tY emAiz bM SAeylbAsIr sb


rAjAek prAijt keriCeln. emAiz reb,
pirbAregAI/ gAd pirbAregAI bM mn>iz
pirbAregAIr eDRkek BUK dAn keriCeln.
emAiz edz tAedr SV edz ihsAeb dAn keriCeln.
7
SAeyelr elAekr y$n ndIr pim kUelr
edezr rAjAedro jy keriCl. iyehAzUy edezr
elAekedr en idey i Celn. itin iw jy
keriCeln bM per BU Kiw bAerAiw
pirbAregAIr meDY BAg ker ideyiCeln. Vr
tAedr edz dAn krebn bel itit
ideyiCeln. edz iCl ilbAenAenr bAlagAd
ptYk bM esyIerr kAeC hAlk pbRtz]er
mAJKAen. 8 pAhAi l/ piemr pAhAtil
l/ yn
$ ptYk/ pUbiR dekr pAhAil/ mrBUim
bM enegB lil r Bu$ ). KAen ih%Iy/
emArIy/ knAnIy/ prIxIy/ ihbbIy bM iybx
U bMzIy
elAekr bAs krt. SAeylIyedr Ar prAijt
rAjAedr tAilkAiw rkm
6

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

iyrIehAr rAj
qbeTelr kAeC eyr rAj
ejrzAelemr rAj
iheAe,r rAj
ymUet$r rAj
lAKIezr rAj
eAenr rAjA
egxerr rAj
dbIerr rAj
egderr rAj
hmRr rAj
rAedr rAj
ilbanAr rAj
emr rAj
meOdAr rAj
qbeTelr rAj
tpUehr rAjA
ehPerr rAj
ePekr rAj
lzAerAe,r rAj
mAedAenr rAj
hAesAerr rAj
izeA,-merAe,r rAj
kaxePr rAj
tAnekr rAj
migeAr rAjA
ekdezr rAj
kiRlS yiyAemr rAj
edAr pbRtz]er edAerr rAj
iglagelr egAyIemr rAj

1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1

24

itsRRAr rAj
emAw rAjAr sMKY

1
31

niDk] t edz
iyehAzUy yKn ebz b] hey egeCn tKnBu
tAek bleln/ ''iyehAzUy yido etAmAr ebz
bys heyeC/ ik Kno iDkAr krAr j enk
edz rey e C. 2&u im Kno gzU r rAjY TbA
pelXIyedr rAjY jy kerA in. 3 imzerr sIehAr
ndI eTek %er e*A, sImA pyR l &uim
Kno iDkAr kerA in. jAygAw Kn knAnIyedr
eTek egeC. etAmAek Kno GsA/ sa e dAd/
iSelAn/ gAt bM e*Ae,r p<Acjn pelXIy
entAek prAijt kret heb. 4 Kno etAmAek
knAnedr edezr di(e, bbIyr elAekedr prAijt
kret heb. etAmAek imyArA prAijt kret heb/
eyw ePk py$ sIedAnIyedr iDk]t/ eyiw
emArIyedr sImAn. 5&uim igbl
a I sdAeyr edzwAo
Kno dKl kret pAerAin. tACAAo AeC
bAlagAedr pUbRidek ilbAenAn. jAygAw hem$A,
pbt
R z]er pAdedz eTek elebA hmAT pyR ibSt
] .
6
"sIedAenr elAekr ilbAenAn eTek
imxe PAmiym py$ ibSt
] pAhAi edez bAs ker.
ik SAeyelr elAekedr SVAeTR sb edezr smS
elAkek Aim ebr ker edb. edezr kT b
men rAKeb S AeylIyedr kAeC edz BAg ker edbAr
smy yA bllAm esrkm kreb. 7niw pirbAregAI
bM mn>izr pirbAregAIr eDRekr meDY edzw
BAg kreb.

13

edzBAg
itmeDY reb,/ gAd/ bAkI eDRk mn>izr
pirbAregAIr elAk tAedr jim-jAyg dKl
kereC. Bur dAs emAiz y$n ndIr pUbRidekr edz
tAedr idey egeCn. 9 e,RAn ptYkAr DAer erAeyr
eTek Zr heyeC tAedr edz Ar t ptYkAr
mAJKAenr zhr pyR ibS]t. tACA edezr
meDY AeC emdb eTek dIebAn py$ smS smtl
BUimo. 10emArIy rAj sIehAn eysb zherr
zAsnkt$ essb zhr edezr meDY reyeC. sIehAn
zAsn krt ihxaebAn zhr. es BUKiw eyKAen
emArIyrA bAs krt es lAkA pyR ibS]t iCl.
11
igilyd zhrwAo esedezr meDY pe. tACA
gzUr bM mAKAT elr elAekr eyKAen TAkt
eswAo edezr gt
R . bM puer hemRA, pbt
R z]
o slaK pyR ibS]t puer bAzn edezr gRt
iCl. 12rAj oegr smS rAjY es edezr gt
R .
og zAsn krt bAzn. ksmy es zAsn krt
XAerA bM i@yI. es iCl rPAy sdAeyr
elAk. tIet emAiz sdAeyr elAekedr hAirey
8

iyehAzeU yr pu Sk 13:13-14:7

223
tAedr edz dKl keriCeln. 13SAeylIyr gzUr
bM mAKAT elr elAekedr tAiey edy in.
tAr Ajo SAeylIyedr se bsbAs kreC.
14
kmA^ elib pirbAregAI ekAenA jimjAyg pAy in. tAr bdel tAr Bu/ S AeylIyedr
Verr kAeC ey smS pZ Aen edoy heyiCl
esil ept. Bu tAedr kAeC rkm itit
keriCeln.
15
emAiz reb, bMezr etYk pirbAregAIek
ikC jim jAyg ideyiCeln. tAr sb jAyg
epeyiCl 16e,RAn ptYkAr kAeC erAeyr eTek
emdb zhr py$. r meDY AeC smS smtlBUim
o ptYkAr mAJKAenr zhr. 17ihxea bAn pyR ibSt
]
edez reyeC smtelr smS zhr. zhril
heC dIebAn/ bAemA-bAl/ qb-bAla-imeyAn/ 18yhs/
kedemA/ emPA/ 19ikiryATiym/ isbm
a / esr zhr
pAhAer piriS t ptYkAy . 20qb-ipeyAr/
ipsag pAhA bM qb-iyzIemA/ 21emArIyedr
rAj sIehAn smS lilet bM smtl
BUimr zhrilet rAj krt. sIehAn ihxaebAn
zhr zAsn krt. ik emAiz tAek bM imidyn
Iyedr
entAedr prAijt keriCeln. entAedr nAmelA
heC ib/ erkm/ sur/ hr bM erb. :r skel
sIehAenr se eyAg idey yu keriCl. sb
el r TAkt. 22SAeylIyr ibeyAerr pu^
ibilymeko prAijt keriCl. :ibilym yAibAy
Bib` bel idet pArt. S AeylIyr yuer smy
belAkek htY keriCl. 23reb,ek ey jAyg
edoy heyiCl tr ezx heyeC y$n ndIr tIer.
reb, pirbAregAIr sklek ey jAyg edoy
heyiCl eselA heC tAilkABu) sb zhr Ar
mAWGAw.
24
es jAygA eyiw emAiz ideyiCeln gAd
pirbAregAIek. itin it pirbAregAIek jimjAyg ideyiCeln
25
yAesr bM igilyedr smS zhr. emAiz tAedr
eAnIy mAnuxedr eDRk jimo idey ideyiCeln/
ey liw sb rbbAr kAeC erAeyr pyR ibSt
] .
26
elr meDY AeC ihxea bAn eTek rAm-imsapI
bM bewAnIm/ mhniym eTek dbIr bM 27!b-hArm/
qb-in/ sueOA o sAePAn. ihxea bAenr rAj sIehAn
eysb l zAsn kretn esil edezr
meDY. rAejYr sImAn gAlIl edr ezx pyR
iCl. 28sb jimjAyg emAiz idey igeyiCeln
gAd pirbAregAIek. tAilkABu) smS zhr
edezr meDY AeC. emAiz etYkiw pirbAregAIek
edz dAn keriCeln.
29
mn>izr eDRk pirbAregAIek emAiz edz
idey igeyeCn. mn>izr eDRk pirbAr edz
epeyiCl. es edezr pircy rkm

30

edz Zr heyeC mhniym eTek. r meDY AeC


smS bAzn yAr zAsnkt$ rAj og. bAzenr gt
R
31
yAyIerr smS zhr. :emAw 60 iw zhr edezr
meDY AeC igilyedr eDkR w/ XAerA bM i@yI .
:igilyd/ XAerA Ar i@yI zher rAj og bAs
krt. sb jAyg edoy heyiCl mn>izr pu^
mAKIerr pirbArek. es pirbAerr eDRk elAk
jAyg epeyiCl.
32
smS pirbAregAIek emAiz jim
ideyiCeln. yKn emAyAb smtel elAekr tAbu
egeiCl tKn emAiz jimiw dAn keriCeln.
jAygAw heC iyrIehAr pUebR yn
$ ndIr pAer. 33elib
pirbAregAIek emAiz ekAn jim-jAyg ednin.
SAeyelr Bu V r kT idey i Celn elib
pirbAregAIr j itin inej hebn tAedr
iDkAr.
yAjk lIyAsr/ nUenr pU^ iyehAzUy bM
S Aeyelr pirbAregAIr DAenr elAekedr
meDY jimiw BAg ker idl. 2 b kAl Aeg Bu
emAizek ikBAeb tAr eCmetA elAekrA inejedr
jim-jAyg ebeC eneb es ibxey ined$z ideyiCeln.
sAe-niw pirbAregAIr elAk G<uiw ecel* jim
epeyiCl. 3 emAiz itmeDY AAiw pirbAregAIek
y$n ndIr pUbRtIerr jim dAn keriCeln. ik
Aedr metA elib pirbAregAI ekAenA
jimjAy g pAy i n. 4 bAerAiw pirbAregAIek
jimjAyg edoy heyiCl. eyAexePr pue^r mn>iz
o Piym iw pirbAregAIet BAg hey
igeyiCl. etYk pirbAregAI ikC jim-jAyg
epeyiCl. ik elib pirbAregAIr elAekr ekAn
jimjAyg pAy in. tAr bsbAesr j mA^ keykiw
zhr epeyiCl. etYk pirbAregAIr jim-jAygAr
meDY sb zhril iCl. pZedr j tAr
mAWo epeyiCl. 5SAeylIy pirbAregAIr meDY ik
ker jim BAg b<AewAyAr ker idet heb Bu emAizek
t bel ideyiCeln. Bu eymn ined$z ideyiCeln
esBAeb SAeylbAsIr jim BAg ker ineyiCl.

14

kAelb tAr jim epl


kidn iyhdAr pirbAregAIr keykjn elAk
iglagel igeyiCl iyehAzUeyr se edK kret.
edr meDY kjenr nAm kAelb. es heC kinsIy
iyPuir pu^. kAelb iyehAzUyek bll/ ''ApnAr
men AeC Bu kAedz-be,Ryet ik ik beliCeln.
Bu tAr dAs emAizek AmAr bM ApnAr sVe
beliCeln. 7 Bur dAs emAiz Amr ey edez
yAiClAm esw edKbAr j AmAek pAiWeyiCeln.
tKn AmAr bys iCl 40. iPer es jAygAw
6

Gu< iw cAlA A(irk eTR/ lAiW/ pATr/ hAer wkerA tYAid


pAzAr metA Ce BAgY inDRAr, kr.

iyehAzeU yr pu Sk 14:8-15:19

224

sVe AmAr menABAb Aim emAizek beliClAm.


8
AmAr sIr elAekedr mn sb kT bll ey
tAr By epey egl. ik Aim sitY ibAV s krtAm
ey Bu AmAedr es edz enbAr numit edebn.
9
tA emAiz AmAr kAeC esidn itit ideyiCeln.
emAiz bleln/ 'ey edez etAmr crb]i% kret
igey i Cel es edz etAmAedr heb. etAmAr
%rpurexr icrkAl es edz eBAg kreb. Aim
etAmAedr es edz edb/ kAr, &uim sitY AmAr
Bu Vrek ibVAs keriCel.
10
"Kn Bu tAr itit nusAer AmAek
45 bCr b<Aicey ereKeCn. tidn AmrA skel
mrBUimet Guer ebAiClAm. Kn AmAr bys 85
bCr. 11Ajo Aim esidenr metA z) smTR
eyidn emAiz AmAek bAer pAiWeyiCeln. es idenr
metA Ajo Aim yuer j !trI AiC. 12tA
bliC bkAl Aeg Bu yA itit ideyiCeln
es nusAer pAhAI edzw AmAek idn. Apin
jAnetn tKn esKAen zi)zAlI nAk bMzIy
elAekr bsbAs krt. zhrelA iCl ebz b Ar
suri(t. ik Kn Bu AmAr shAy bM Bur
kTAmetA es edezr BAr Aim enb.
13
iyPuir pu ^ kAelbek iyehAzU y AzIbRAd
kreln. itin tAek ideln iheA, zhr. 14es
zher Ajo kins bMzIy iyPuir pu^ kAelebr
pirbAerr elAekrA bAs kreC. es zhr Ajo
tAr bMzDredr je eTek egeC/ kAr, es
SAeyelr Bu Vrek ibVAs krt. 15Aeg es
zhrwAr nAm iCl ikiry -bR . nAk bMzIy
elAekedr meDY dAnbIy echArAr b]h%m mAnux bRr
nAem es zherr nAm rAK heyiCl.
rpr esedez zAi ibrAj krl.
iyhd Ar j jimjmA
iyhdAek ey edz edoy heyiCl t tAr
pirbAregAIr meDY BAg ker edoy hl.
edziw ibS]t iCl kidek edAemr sImAn pyR
bM idek di(e itAr DAr idey isn mrBUim
pyR. 2iyhd edezr di(e,r sIm lb, sAgerr
di(, idk eTek Zr. 3es sIm di(e, *bbIm
igirpT hey isn py$ egeC. tArpr AbAr di(e,
kAedz-be,Ry pyR. sIm ihexA, eTek r
pyR edz CAiey Guer igey kO$A pyR egeC.
4
imzerr ndI saemAn bM BUmDYsAgr pyR
sIm sAirt. smS BUim tAedr di( sImAnAr
opr iCl.
5
tAedr pUbRidekr sImAn iCl lb ndIr tIr
eTek esKAn pyR eyKAen yn
$ ndI sAger imezeC.
%err sImAn Zr heyeC eyKAen y$n ndI
m]tsAger imezeC. 6 tArpr %err sIm qb-hA

15

hey qb-rAbA pyR egeC. sIm Aro egeC


ebAhenr pATerr idek. :ebAhn heC rebe,r pu^.
7
%err sIm AeKAr ptYk hey dbIr pyR
egeC. tArpr %er b<Ak iney iglagl py$ egeC.
iglagl heC es rASAr opAer ey rASAiw Im
pbRetr mAJKAn idey egeC. esw ndIr di(e,.
na-ezmz ndI pyR sImAn sAirt. sImAr ezx
heC na-erAegel. 8tArpr es sImAn Aer
igey egeC iybx
U edr zherr di(, eGe< x ebn iheAm
ptYk pyR. : zhriw ejrzAelm nAem pirict
iCl esKAen sImAn egeC iheAm ptYkAr piem
pAhAer cA pyR. esw rPyIm ptYkAr %r
idek. 9 esKAn eTek sImAn AbAr egeC ineAehr
J,RA pyR. tArpr ePA, pbRt cAr kACAkAiC
zhrelA pyR. esKAn eTek ow b<Ak ineyeC
bM bAlAy egeC. :bAlAr pr nAm ikiry iyyArIm
10
bAl eTek sIm piem b<Ak iney pAhAI edz
esyIr pyR egeC. tArpr iyyArIm pAhA cAr
%r idk eG<ex nIec qb-ezmez pyR. esKAn
eTek esiw itAr pAz idey egeC. 11tArpr
e*Ae,r %r idekr pAhA. pAhA eTek izOerA,
Ar bAl pbR e tr pAz idey yba i ney l hey
BUmDYsAger ezx heyeC. 12BUmDYsAgr iyhd Ar edezr
pim idek ecQhir meDY iyhd Ar edz. iyhd Ar
pirbAregAI el bsbAs krt.
13
Bu iyehAzUyek beliCeln/ iyPuir pu ^
kAelbek iyhd Ar edezr kw Mz eyn itin idey
edn. tA iyehAzUy Verr Aedzmt tAek es
jAyg idey ideln. iyehAzUy tAek ikiry-bR
:iheA, zhr dAn kreln. :bR heC nAekr
iptA. 14iheAe, bsbAskArI itniw nAk
pirbArek kAelb tAiey ideln. itniw pirbAr
heC ezzy/ hImAn Ar tlamy. r sbA nAkIy
elAk. 15tArpr kAelb dbIer bsbAskArI elAekedr
ibre yu krl. :Aeg dbIrek ikiry-esPro
bl ht. 16kAelb bll/ ''Aim ikiry-esPr
A*m, kret cA. Aim AmAr knYA kaxAr ibey
tAr se edb ey yue jylAB ker Aseb.
17
kAelebr BA knexr pu^ nIeyl zhr jy
krl. kAelb nIeyelr se knYA kaxAr ibey
ideln. 18kax nIeyelr se Gr kret lAgl.
nIeyl kaxAek bll tAr iptA kAelebr kAC
eTek Aro ikC jAygcAet. kax iptAr kAeC
egl. gADAr ipW eTek enem es iptAr kAeC egel
kAelb ij|AsA krl/ ''etAmAr ik cA
19
kax bll/ "AmAek AzIbRAd kerA. &uim
AmAek enegeBr ZkenA mrBUim ideyC. dy ker
mn ikC jAyg dAo eyKAen jl pAoy yAy.
es metA kAelb esrkm jAygA TRA es edezr
pr o nIecr idekr jlABUimil emeyek idl.

iyehAzeU yr pu Sk 15:20-17:1

225
Bu eymn kT ideyiCeln esmetA iyhdAr
pirbAregAI jim-jAyg epeyiCl. 21 zhril
heC iyhdAr es Mez eyKAen iyhdAr di(e,r
sIm brAbr edAemr se yu) heyeC. eselA
heC kbaesl/ dr/ yAr/ 22kIn/ dIemAn/ dAd
23
ekdz/ hAesAr/ iynn/ 24sIP/ ewlm/ bAelA/
25
hAesAr hd%/ ikireyA ihexA, :hAesAr/
26
mAm/ zm/ emAld/ 27hsr-gA/ ihxea mAn/ qbeplw/ 28hsy-zUyAl/ ebra-ezb/ ibixeyAiTy/
29
bAl/ yIm/ sm/ 30laetAld/ ksIl/ hmR/
31
isLg/ mdamA/ snasA/ 32lbAeyA/ izlahIm/ n
bM ireA,. emAw 29 iw zhr bM esKAnkAr sb
mAWGAw.
33
iyh d Ar pirbAregAIr piemr pAhAI
elr zhril epeyiCl. XAeyAl/ sr/ zan/
34
sAenAh/ na-gIm/ tpUh/ nm/ 35ym$u/ m/
esAeKA/ esk/ 36zAriym/ dITiym/ bM gedr
:gederATiym. emAw 14 iw zhr bM esKAnkAr
sb mAWGAw.
37
iyhdAr pirbAregAI AbAr sb zhro
epeyiCl snAn/ hdAz/ imla-gAd/ 38idilyn/
imsapI/ ye)l/ 39lAKIz/ bS/ eAn 40kebbAn/
lhmm/ iklIz/ 41gederA/ qb-dAegAn/ nym bM
meOd. emAw 16 iw zhr Ar tAr cArpAezr mAWGAw.
42
iyhdAr elAekr sb zhro epeyiCl
ilba n / Tr/ Azn/ 43iyh/ zan/ nsIb/
44
ikiyl/ kaxIb bM mAerz. emAw 9 iw zhr
bM tAedr cArpAezr mAWGAw.
45
iyhdAr elAekr e*A, bM A eCAwKAw
zhr bM tAedr cArpAezr mAWGAwo epeyiCl.
46
tAr e*Ae,r pimidekr jAy g bM
saedAedr kACAkAiC zhr Ar mAWGAwo epeyiCl.
47
saedAedr cAridekr smS jAyg bM eCAwKAw
zhrelA iyhdAr gRt iCl. iyhdAr iDbAsIr
GsAr cArpAezr jAyg/ mAW o kACAkAiC smS
zhro epeyiCl. tAedr edz imzerr ndI bM
BUmDYsAgerr pkUl pyR CAenA.
48
pAhAi edezr zhrelAo iyhdAr iDbAsIr
epeyiCl/ zhrelA heC zAmIr/ y%Ir esAeKA/
49
dA/ ikiry-sA :dbIr/ 50nAb/ iXemAy/ AnIm/
51
egAzn/ ehAelAn bM gIelA. emAw 11iw zhr o
tAedr cAiridekr mAWGAw.
52
iyhdAr bAisAr sb zhro epeyiCl
rAb/ dUm/ izyn/ 53yAnIm/ qb-tpUh/ ePk
54
mw/ ikiry-bR :iheA, bM sIeyAr. 9iw zhr
bM cArpAezr mAWsmUh.
55
iyhdAr elAekr sb zhro epeyiCl
mAeyAn/ kimRl/ sIP/ yuw/ 56iyixeyl/ ykaidyAm/
sAenAh/ 57kiyn/ igiby bM it. emAw 10iw zhr
bM tAedr cAiridekr mAWil.
20

58

iyhdAr iDbAsIr zhrelAo epeyiCl


hlahl/ qb-sUr/ gedAr/ 59mAr/ qb-enA bM
latekAn/ emAw 6iw zhr bM tAedr cAiridekr
mAWelA.
60
iyhdAr elAekedr rbb bM ikiry-bAl
:ikiry-iyyArIm zhr iw edoy heyiCl.
61
mrBU imr zhrelAo iyh d Ar bAisAr
epeyiCl. eselA heC qb-rAb/ imIn/ skAK/
62
inbazn/ lb, zhr bM na-gdI. emAw 6iw zhr
bM tAedr cArpAezr mAWelA. 63iyhd Ar !sbAihnI
ejrzAelem bsbAskArI iybUx elAekedr tAiey
idet s(m hy i n. tA Aj ejrzAelem
iyhdAbAsIedr se iybUxrAo bAs kreC.
P iym
A
bM mn>izr j jimjAyg
eyAexP pirbAr ey edz epeyiCl t Zr
heyeC iyrIehAr kAeC y$n ndI eTek Ar
iyrIehAr pUbRidekr ndI pyR cel egeC. iyrIehA
eTek qbeTelr pAhAI edz py$ edezr sImAn
sAirt. 2tArpr sImAn egeC !beTl :lus eTek
wAerAet k$Iyedr sIm pyR. 3 tArpr sImAn
egeC piem yPaelw bMzIy elAekedr sImA pyR.
tArpr in qb-ehAerA,/ egxr hey BUmDYsAgr
pyR.
4
mn>iz bM Piyemr elAekrA jimjAyg
epeyiCl. :mn>iz Ar Piym hl eyAexePr pu^.
5
es edezr pU b R sIm eyw P iy e mr
%rpurxedr edoy heyiCl esiwr Zr wAerAr eTek eyiw iCl c qb-ehAerAe,r kAeC
pim sImAnAr Zr imkamTAT eTek. 6 sImAn
pUbiR dek b<Ak ineyeC tAenA-zIelAr idek bM Aer
pUbRidek igey egeC yAenAh py$. 7tArpr enem
igey yAenAh eTek wAerA bM nAr> pyR.
BAeb iyrIehA pyR sImAn sAirt hey y$n
ndIet es eTemeC. 8 sImAnAiw tpU h eTek
pimidek kAn ndIr idek egeC bM ezx heyeC
BUmDYsAger. smS jAyg Piyemr bMzDredr
edoy heyiCl. es pirbAregAIr etYk pirbAr
kw ker Mz epeyiCl. 9 Piyemr iDkAMz
sImA zhr Asel mn>izr sImAnAy / ik
Piyemr bMzDerr sb zhr bM mAWGAw
epeyiCl. 10Piym pirbAregAIr elAekr egxr
zhr eTek knAn bMzIy elAekedr tAiey idet
pAer in. tA Piym bMzIy elAekedr se tAr
Ajo bsbAs kreC. ik knAn bM z Iy r
Piymedr *ItdAs hey eTek igeyiCl.
tArpr mn>izr pirbAregAIek jimjAygA
edoyA hl. mn>iz iCeln eyAexePr ejY
pu^. mn>izr ejY pu^ mAKIr igilyedr ipt.
mAKIr iCeln mS b eyA/ tA igilyd bM

16

17

iyehAzeU yr pu Sk 17:2-18:7

226

bAzenr smS jAyg mAKIr pirbArek edoy hl.


2
mn>iz pirbAregAIr A pirbAreko jim dAn
kr heyiCl. sb pirbAerr kt$ heC bIeyxr/
ehlk/ S Ieyl/ ezKm/ ehPr bM zmId. r
sb mn>izr A pu^ Ar mn>iz heln eyAexePr
pu^. edr pirbAril jimr BAg epeyiCl.
3
slaPAd heC ehPerr pu^. ehPerr iptA
igilyd. igilyedr iptA mAKIr Ar mAKIerr iptA
heC mn>iz. slaPAedr ekAn pu^ iCl n bew/ ik
p<Aciw knYA iCl. tAedr nAm mhl/ enAy/ hgal/
imA Ar its$A. 4 emeyr sb egl yAjk ilyAsr/
nUenr pu^ iyehAzUy bM A dlpitr kAeC.
tAr bll/ ''Bu emAizek beliCeln/ BAedr ey
jim edoy heb/ emeyedro eyn esrkm jim
edoy hy. sutrAM ilyAsr Bur ined$z pAln
kreln. itin emeyedro ikC jim-jAyg ideln.
&ulnAy emeyrAo tAedr kAkAedr metA jimjAyg epl.
5
t^b mn>izr pirbAregAI yn
$ ndIr picem
dzw jim bM y$n ndIr pUbR pAerr AerA ewA
jAyg igilyd bM bAzn epl. 6 esj mn>iz
pirbAregAIr emeyr eCeledr smAn jAyg epl.
mn>iz pirbAerr bAdbAkIedr edoy hligilyd.
7
mn>izr jim jAy g Aezr bM imka mT
mAJKAen. esw iziKemr kAeC. sImAn esAjA cel
egeC di(e, na-tpUh elr idk brAbr.
8
tpUhek iGer sb jim iCl mn>izr. ik eKAd
tpUh zhrw ik tAr inejr iCl n. tpUh zhrw
mn>iz lAkAr DAr eG<ex. zhrwA iCl Piymedr.
9
mn>izr sImAn di(e, kAA ndI pyR egeC.
jAygAw mn>iz pirbAregAIr helo zhrelA ik
Piymedr dKel ndIr %ridek iCl mn>izr
sImAn y piem BUmDYsAgr pyR sAirt. 10di(,
idekr jim jAygA iCl Piymedr. %ridkw
iCl mn>izr dKel/ pim sIm BUmDYsAgr.
sImAn %r idek Aezredr edz pyR bM pUbiR dek
xAKerr edz. 11xAKr bM Aezr elro
keykiw zhr iCl mn>izr pirbAregAIr Ay%ADIn.
tAr !b-zAn/ iybailym bM Aez-pAezr keykiw
eCAw zhero bAs krt. tAr edAr/ na-edAr/ tAnk/
migeA bM AezpAezr eCAwKAw zhrelAy TAkt.
nAePAetr itnw zhero iCl oedr bsbAs.
12
mn>izr elAekr sb zhr dKl kret pAer in.
esj knAnIy elAekrA sb el bsbAs krt.
13
ik SAeylbAsIr ebz zi)zAlI hey Wl.
tAr ejAr ker knAnedr tAedr sb kAjkmR ker
idet blelA. teb tAedr edz eCe cel eyet
ejAr kerin.
14
eyAexePr pirbAregAI iyehAzUyek bll/
''Apin AmAedr ZDu kw jAygA ideyeCn. ik

Amr t jn. Bur edoy tKAin jAyg eTek


Apin ekn AmAedr mA^ k BAg ideln
15
iyehAzUy bleln/ ''ebz etAmr yid cr
elAkjn ho tAhel operr re,Y FAk pAhAI
edez cel yAo/ esKAnkAr bn ekew pirAr ker
bYbhAreyAgY kr. es jAygAy Kn pirxIy Ar
rPAyIyr TAek. ik yid pAhAI edz Piym
etAmAedr j yeTX n hy tAhel etAmr Aer
c pAhAI edez yAo bM esKAnkAr sb jAyg
dKl ker.
16
eyAexePr elAekr bll/ ''w sitY ey
pAhAI edz Piym ebz eCAw jAyg. ik esKAen
bsbAskArI knAnIyedr kAeC AeC ebz zi)zAlI
SzS. tAedr AbAr elAhAr rTo AeC. knAnr
iyixeyl ptYk qb-zAn Ar esKAnkAr sb
eCAwKAw zhr dKl ker reyeC.
17
tKn iyehAzUy eyAexP/ Piym bM mn>izr
elAekedr bleln/ ''ik etAmrAo sMKYAy cr.
Ar etAmrAo yeTX zi)zAlI. etAmAedr jimr
k Mezr ebzI BAg pAoyA drkAr. 18etAmrA
pAhAI edzwA iney nAo. w bnjl helo
gACelA ekew bsbAesr pyu) ker ino. smS
jAyg etAmr ino. esKAn eTek knAnIyedr
tAiey ido. tArA yid zi)zAlI hy bM tAedr
kAeC yid ebzI SzSo TAek tbu etAmr tAedr
iny prAijt kreb.
bAkI jimjAyg
r ibBAjn
smS SAeylbAsI zIelAet jeA hl.
esKAen tAr kw smAgm tAbu it krl.
SAeylIyrA es edzw cAlAt. es edez smS
zek tAr hAireyiCl. 2ik es smy sAtw
SAeylIy pirbAregAI tKno Verr itit
metA jimjAyg pAyin.
3
tA iyehAzUy tAedr bleln/ ''jimr j
etAmr tidn ep(A ker bes AC ekn
etAmAedr Bu etAmAedr ippurexr Vr etAmAedr
t idey ideyeCn. 4 tA bliC etYk pirbAregAI
eTek itnjn ker elAk ebeC nAo. Aim tAedr
jAygAw BAelA ker edKAr j pAWAb. tAr
esKAnkAr b,n
R ileK iney AmAr kAeC iPer Aseb.
5
tAr jAygAw sAtBAeg BAg kreb. iyhdAr
elAekr pAeb di(,AMz/ eyAexePr elAekr pAeb
%r Mz. 6 etAmr b jAygAwAr b,Rn ker
eswAek sAt BAeg BAg kreb. mAnic^w AmAr
kAeC Aneb. tArpr Amr Bu/ AmAedr Vrek
t iWk kret blb ek ekAn jim pAeb.* 7 elbIy
yAjekrA jimr ekAn Mz pAeb n. yAjk ihsAeb

18

A m r j i m p A e b A(irk eTR/ "Aim KAen Bu


AmAedr Verr sAmen G<uiw cAlb.

iyehAzeU yr pu Sk 18:8-19:13

227
tAedr kAj heC Bur esb kr. tAedr
Mz. gAd/ reb, bM mn>izr eDRk pirbAregAI
itmeDY itt jimjAyg epey igeyeC. tAr
bAs ker y$n ndIr pUbRidek. Bur dAs emAiz
itmeDY tAedr jimjAyg idey ideyeCn.
8
jAyg edKAr j menAnIt elAekrA ebr hey
egl yAet tArA jimr b,Rn idet pAer. iyehAzUy
tAedr bleln/ ''etAmr es jAygAy yAo/ BAelA
ker edK Ar esKAnkAr kw b,Rn ileK iney
esA. tArpr zIelAet AmAr se edK kerA.
Aim tKn G<uiw cAlAr bYbS krb. eyn Bu
etAmAedr meDY jim BAg ker edn.
9
tA elAekrA es edez egl/ jAygAw Guer
iPer tAr edKl bM iyehAzUyr j kw b,Rn
tAr ilKl. tArA smS zhrilr kiw tAilkA
St krl bM tArpr BUKiwek sAtBAeg BAg
krl. mAnic^ ek iney tAr zIelAet iyehAzUyr
kAeC iPer egl. 10iyehAzUy esKAen zIelAet Bur
sAmen tAedr j G<uiw cAleln. BAeb itin
jim BAgABAig ker etYk pirbAregAIek tAedr
Mz ideln.
ibAmIenr j jimjAyg
A
ibAmIn pirbAregAIek edoy heyiCl iyhd
bM eyAexePr jAygAr mAJKAenr jim. ibAmIenr
etYkiw pirbAregAI inejr inejr jAygepey
igeyiCl. ibAmIenr j menAnIt jAygAelA hl
12
y$n ndI eTek Zr %err sImAn/ y iyrIehAr
%r idk eG<ex igey piem pAhAI elr idek
cel egeC. sImAnAiw qb-Abenr iWk pUbiR dk pyR
igey egeC.
13
di(e, lUs :qbeTl pyR sImAn egeC.
tArpr sIm egeC wAerA-err idek. wAerAr heC in qb-ehAerAe,r di(e, pAhAI
jAygAy. 14qb-ehAerAe,r di(e, pAhAe es
sImAn di(e, b<Ak iney pAhAer pimidek cel
egeC. sImAn igey e C ikiry -bAel :ikiry
iyyArIm. zhrw iyhd Ar elAekedr. w pim
sIm.
15
ikiry iyyArIm eTek Zr heyeC di( sIm/
egeC in e A h ndIr idek. 16tArpr rPAyIm
ptYkAr %er ebn iheAm ptYkAr kAeC
pAhAer nIec cel egeC sIm. sImAnAiw
iybx
U Iyedr zherr iWk di(,idek iheAm ptYk
pyRo ibSt
] heyeC. tArpr esiw egeC na-erAegl
pyR. 17esKAn eTek sIm Guer %ridek egeC
na-ezmez/ glIelAt :Im igirjeTRr kAeC
pyR. esKAn eTek mhAizlAr idek; rebe,r pu^
ebAhenr j r nAm rAK heyeC. 18 sIm
!b-rAbAr %ridek KAi pyR es y$n
11

ptYkAy enem egeC. 19tArpr qb-hAr %er


Ar ezx heyeC m]t sAgerr %r pkUel. KAen
y$n ndI sAger peeC. Ar w heC di(
sIm.
20
y$n ndI heC pUbR sIm. sutrAM wA heC
ibAmIenr pirbAregAIr j ibil kr jimjAyg.
sb heC edr jimjAygAr sbidekr sImAnA.
21
etYk pirbAr jimjAyg epeyiCl. sb
heC tAedr zhr iyrIehA/ qb-h/ mk-kizz/
22
qb-rAb/ smAriym/ !beTl/ 23bbIm/ pAr/
P/ 24kPr-AeAnI/ Pain bM egb. esKAen
12 iw zhr bM tAedr iGer sb mAWGAw iCl.
25
ibAmIenr pirbAregAI AerA epey i Cl
igibeyAn/ rAm/ eberA/ 26imsapI/ kPIr/ emAs/
27
erkm/ iyepRl/ trl/ 28esl/ lP/ iybUxedr
zhr :ejrzAelm/ igiby bM ikiryA. mAWGAw
iney 14 iw zhr. ibAmIenr pirbAregAI smS
jAyg epl.
izimeyA enr j jim jAyg
A
tArpr iyehAzUy izimeyAenr pirbAregAIr
etYk pirbArek jimjAyg ideln . essb
jim iCl iyhdAr lAkAr eBter. 2tAr
epeyiCl ebra-ezb :ezbo bl eyet pAer/
emAlAd/ 3 hsr-zUyAl/ bAl/ sm/ 4 laetAld/
bTUl/ hm$A/ 5isLg/ !b-mk$AebA/ hsr-sux/ 6qblbAeyA bM zArh,. cArpAezr mAWGAw iney 13
iw zhr.
7
tAr Aro eysb zhr epeyiCl eselA heC
n/ ireA,/ Tr bM Azn. cArpAezr mAWGAw
iney cArew zhr. CA tAr bAl-ebr :enegeBr
rAem pyR smS zherr cArpAezr mAW-GAw epl.
8
tACAAo bAl-ebr pyR smS zherr c&uid$ekr
mAW. tAhel heC izimeyAenr pirbAregAIr
lAk. etYk pirbAr jimjAyg epeyiCl.
9
izimeyAenr jimr Mz iyhdAr lAkAr meDY
iCl. iyhdAr elAekr drkAerr ecey enk ebzI
jim epeyiCl. tA tAedr jimr ikC Mz
izimeyAenr elAekrA epeyiCl.

19

sbl
U eU nr j jimjAyg
A
rpr jimjAy g epey i Cl sbU l U n
pirbAregAI. egAIr etYk pirbAr pUbR
itit metA jimjAyg epeyiCl. sbUlUenr
sImAn iCl sudUr sArId biD. 11tArpr sImAnAiw
pim mueK mArAlAr idek egeC bM debbz
CeyeC. tArpr sIm cel egeC yiyAemr
ptYk brAbr. 12tArpr sImAn egeC pUbiR dek
eb<ek sArId eTek ikzaelA-tAebAr pyR/
esKAn eTek dAbr Ar yAiPey. 13Aro pUbRidek
10

iyehAzeU yr pu Sk 19:14-51

228

y$n ndIet ezx heyeC. 34sImAiw saenA-tAebAer


es AbAr pimidek ePr egeC. iw eOAekr
kAeC ptYk eTek ebirey eseC. sbUlUn iCl
sImAiwr %ridek/ Azn iCl piem. iyhdAet
y$n ndI iCl sImAiwr pUbRsIm. 35sb sImAnAr
meDY keykw zi)zAlI zhr reyeC. eselA heC
isIm/ esr/ h/ rO/ iker/ 36dAm/ rAm/
hAesAr/ 37ekdz/ i@yI/ na-hAesAr/ 38iyerA,/
iml-l/ ehAerm/ qb-nA bM qb-ezmz emAw
19iw zhr bM cArpAezr mAWGAw. 39sb zhr
xAKerr j jimjAyg
A
Ar mAWGAw nA il pirbAregAIek edoy heyiCl.
17
edezr c&uTR Mz edoy heyiCl xAKr etYk pirbAregAI jimr BAg epeyiCl.
pirbAregAIek. etYk pirbAr jimr BAg
dAenr j jimjAyg
A
epey i Cl. 18edr edoy hey i Cl iyix e y l /
19
40
ksue A/ zU enm/ hPAriym/ zIeyAn/ nhr/
rpr jimjAyg edoy hl dAn pirbAr20
21
egAIek.
etYk pirbAregAI jim epeyiCl.
rbbI/ ikizeyAn/ bs/ erm/ na-gIm/ na41
h bM qb-pess.
tAedr edoyA heyiCl sb jAygA sr/ XAeyAl/
22
ra
-ezmz/ 42zAlbIn/ yAelAn/ iyl/ 43elAn/
jimr sImAn heC tAbr/ zhsUm bM qbezmz. ezx heyeC y$n ndIet. emAw 16 iw zhr it/ e*A,/ 44latkI/ igbbeTAn/ bAl/ 45iyhd/
Ar tAedr cArpAezr mAWGAw. 23sb zhr ben-brk/ gA-ireA,/ 46emyekRAn/ reOAn bM
xAKerr pirbAregAIek edoy heyiCl. etYk yAePAr inkwbt$I jAygAelA.
47
pirbAr jimr BAg epeyiCl.
ik dAenr elAekedr jAyg epet JAemlAy
pet heyiCl. zr iCl zi)zAlI. tAedr tArA
Aezredr j jimjAyg
A
shej hArAet pAerin. esj dAenr elAekr
24
edezr pm BAg Aezr pirbAregAIek elzemr se yu keriCl. elzm jy ker tAr
edoy heyiCl. skel jimr Mz epeyiCl. esKAnkAr elAekedr htY ker. BAeb tAr elzm
25
tAedr edoy heyiCl ihlka / hlI/ ebwn/ kaxP/ zher bAs keriCl. jAygAwAr nAm pAew rAKelA
26
dAn. kAr, tAedr pirbAregAIr ippurexr nAm
lelk/ mAd Ar imzAl.
pim sIm egeC kimRl pbRt bM zIehAr-ilban iCl dAn. 48sb zhr o mAWGAw dAn pirbAregAIek
py$. 27tArpr sImAn emA ineyeC pUbR mueK. iw edoy heyiCl. etYk pirbAr jimjAygAr BAg
egeC !b-dAegAn pyR. iw sbUlUn bM iyehl epeyiCl.
ptYk CueyeC. tArpr iw !b-mk bM
iyehAzy
A
nIeyelr %ridek cel egeC. sImAnAiw kAbuelr
U r j jimjAyg
49
%ridek CAiey egeC. 28sImAn egeC eA,/
BAeb dlpitr jimjAyg BAg b<AewAyAr
rehAb/ heAn/ bM kAA. BAeb b]h%r sIedAn ker ibiB pirbAregAIek ideyiCl. BAgABAigr
l pyR ib S ] t . 29rpr sImAn rAmAr kAj ezx hel smS SAeylbAsI nUenr pu^
di(,idek iPer egeC. sImAnAiw igey egeC iyehAzUyek ikC jim edeb bel iWk krelA. 50Bu
zi)zAlI esArzhr pyR. tArpr Geu r egeC pim Aedz ideyiCeln itin eyn jimjAyg pAn.
idek ehAxAy/ ezx heyeC kaxIebr kAeC smue@. tA SAeylbAsIr iyehAzUyek idl pAhAI edz
30
Piyemr it-esrh nAmk zhr. zhrw iCl
tACA / ePk bM rehAb sb l.
emAw 22 iw zhr Ar tAedr cArpAezr mAWGAw. iyehAzUeyr pC. tA zhrwAek ebz BAelA ker
31
sb zhr Ar mAWGAw iCl Aezr pirbAregAIr mjbut ker qtrI ker/ itin esKAen bAs kret
je. etYk pirbAregAI jimr Mz epeyiCl. TAkeln.
51
BAeb SAeyelr smS pirbAregAIek
n Ailr j jimjAyg
A
sb jAyg BAgABAig ker edoy hl. yAjk
32
edezr x Mz epl nAil pirbAregAI. ily A sr nU e nr pu ^ iyehAzU y bM etYk
etYk pirbAr jimr Mz epeyiCl. 33tAedr pirbAregAIr DAnr jimjAyg BAgABAig krAr
u drjAy
jAygAr sImAn Zr heyeC sAnIemr kAeC kw j zIelAet k^ heyiCeln. smAgm tAbr
ibrAw gAC eTek. gCw ehlePr kAeC dAmI-enkb Bur sAmen tAr skel smebt heyiCl. BAeb
bM ybaineyelr eBtr idey sImAn lOum hey tArA jimjAyg BAgABAigr kAj ezx keriCeln.
gA-ehPr bM -kAsIen/ ezx heyeC ireAe,.
tArpr sImAn Geu r egeC eneyr idek. 14eney eTek
AbAr eb<ek igey %er hAeTAn hey iyehl
ptYkAr idek cel egeC. 15 ecQhir meDY
eysb zhr reyeC eselA heC kw/ nhlAl/
izeA,/ iydAlA bM qbelhm. mAWGAw iney emAw
12 iw zhr.
16
hl sbUlUnedr zhrsmUh Ar mAWGAw.
pirbAerr etYek sb jAygAr BAg epeyiCl.

229
inrAp%Ar zhrsmhU
tArpr Bu iyehAzUyek bleln/ 2 "Aim
etAmAek Aedz edbAr j emAizek bYbhAr
keriClAm. emAiz etAmAek keykiw zhr bACet
beliCeln eyel Ay edbAr j ibezx zhr
iheseb iBiht heb. 3yid ekAn bYi) kAek
kSA inCAk]tBAeb htY ker tAhel es
inrApd zhrilr kiwet igey luikey TAket
pAreb/ eyn itezAD dAt K<uej nA pAy.
4
"elAkiwek y kret heb t yKn es
Dre,r ekAn zher Cew pAiley yAeb tKn es
zherr ebzAer tAek TAmet heb. eTem esKAnkAr
dlpitedr kAeC jAnAet heb GwnAw ik heyiCl.
essb Zen tAr tAek zher Fket idet pAer.
esKAen TAkAr j tAr tAek jAyg edeb. 5 ik
ey bYi)iwr epCen DAoy kreb es hye tA zher
es tAr ipC inet pAer. rkm Gwel entAr
eyn tAek tAA krA bYi)iwr hAet Direy n edy.
tAr AyATRIek iny r( kreb. tAr
kAre, tAek r( kreb ey/ es C ker kAek
htYA ker in. esw inCk kw GRwn. es ereg
igey kAek htYA kreb bel htYA ker in. w
hWA Gew egeC. 6 ytidn n zherr ibcAr sBAy
tAr ibcAr hy ttidn es bYi) esKAen TAkeb.
mhAyAjk ytidn eb<ec TAkebn ttidn es esKAen
TAket pAreb. tArpr es tAr inejr zher TRA
eyKAn eTek es pAiley igeyiCl/ esKAen inejr
bAIet iPer yAeb.
7
tA SAeylbAsIrA keykw zhr iWk ker
ineyiCl. tAr elAr nAm idl ''inrAp%Ar zhr.
zhrelA heC
nAil pAbRtY elr gAlIelr gRt ekdz;
Piyemr pAbRtY elr iziKm; iyhd pAbRtY
elr ikiry-bR :iheA,;
8
rebe,r mr elr gRt iyrIehAr kAeC
y$n ndIr pUbRidek ebsr; gAdedez igilyedr
gRt rAemA; mn>izr edez bAzenr gRt
egAln.
9
ey ekAn S AeylbAsI b tAedr se bsbAskArI
eyekAn ibedzI hWA yid kAek htY ker/ sb
zher inrAp%Ar j pAiley eyet pAreb. esKAen
es inrAped TAket pAreb. ey tAek DrbAr j
Cew AseC es tAek htY kret pAreb n.
AyATRIr ibcAr heb es zherr ibcArsBAy.

iyehAzeU yr pu Sk 20:1-21:19

!bWk hl. elbIy zAskr tAedr bll/ ''Bu


emAizek Aedz ideyiCeln ey itin eyn AmAedr
TAkAr je ikC zherr bYbS kern. Bu tAek
Aro beliCeln AmAedr pZr yAet cer eKet
pAer es rkm ikC mAWo eyn itin AmAedr edn.
3
sutrAM SAeylbAsIr Bur ined$z pAln
krelA. tAr elbIyedr sb zhr o pZedr
j mAWGAw idl.
4
elib pirbAregAIr yAjk hAerAe,r %rpurxrA hl khA pirbAr. khA pirbAerr
kw Mzek edoy hl 13iw zhr. es 13iw
zhr iCl iyhd/ izimeyAn Ar ibAmInedr.
5
bAkI khAt pirbAredr dziw zhr edoy hl/
es el eyKAen Piym/ dAn bM mn>iz
pirbAregAIr eDRekr DIen iCl.
6
egezRAn pirbAerr elAkedr edoy hl 13iw
zhr. zhril iCl es l/ eyil bAzen
bsbAskArI xAKr/ Aezr/ nAil bM eDRk
mn>iz pirbAregAIr DIen iCl.
7
mrAir pirbAerr elAekr epl 12iw zhr.
reb,/ gAd bM sbUlUnedr el iCl sb
zhr.
8
SAeyelr iDbAsIr tAedr cArpAezr sb
zhr o mAWGAw elbIyedr ideyiCl. Bu eyBAeb
emAizek Aedz ideyiCeln/ t pAln kret tAr
tAedr sb mAWGAw o zhr ideyiCl.
9
iyhd bM izimeyAenr el ey sb zhr
iCl hl eselAr nAm. 10khAt pirbArBu)
elbIyedr Tm e,Ir zhril edoy hl. 11tAr
oedr ideyiCl ikiry-bR :w heC iheA,.
nAekr iptA ebRr nAem r nAmkr, heyiCl.
pZedr je tAr zherr kACAkAiC ikC mAWo
ideyiCl. 12ik ikiry-bRr cArpAezr eCAweCAw
zhr Ar mAWelA iCl iyPuir pu^ kAelebr.
13
esje tAr hAerAe,r %rpurxedr iheA,
zhrw idey ideyiCl. :iheA, iCl inrAped bAs
krAr zhr. CAAo tAr hAerAe,r %rpurxedr
ideyiCl ilbn
a Ar gt
R zhrelA/ 14y%Ir/ XemAy/
15
ehAelAn/ dbIr/ 16n/ yuw bM qb-ezmz. tAr
tAedr pZedr je sb zhrelAr AezpAezr
ikC mAWo ideyiCl. iw sdAeyr je 9 iw
zhr ideyiCl.
17
ibAmIn pirbAregAIr zhrelAo tAr
hAerAe,r %rpurxedr ideyiCl. zhril heC
igibeyAn/ egb/ 18nAeTA bM laemAn. tAr
yAjk o elbIye dr j ngrsmhU
tAedr cAriw zhr bM tAedr pZedr j
elbIy pirbAregAIr DAenr yAjk zherr AzpAezr mAWGAw idl. 19emAw 13 iw zhr
ilyAsr nUenr pu^ iyehAzUy bM S Aeyelr tAr yAjkedr dAn keriCl. :yAjkr skel
A pirbAregAIr DAnedr kAeC kT blet hAerAe,r %rpurx. tAr pZedr je etYk
egelA. 2knAn edezr zIelA zher AelAcnA zherr lAegAyA mAWo ideyiCl.

20

21

iyehAzeU yr pu Sk 21:20-22:8
20

230

khA egAIr Aedr edoy heyiCl Piym


pirbAregAIr lAkAr zhrelA. tAr epeyiCl
sb zhr 21pAhAI edz Piyemr iziKm zhr
:kiw Ay edbAr zhr. tAr egxro epl.
22
ikbsiym bM qb-ehAerA,o epl. Piymr
tAedr ideyiCl cArew zhr bM pZedr je
cArpAezr ikC mAW.
23
dAn pirbAregAI ideyiCl latkI/ igbbeTAn/
24
yAelAn bM gA-ireA,. emAw cArew zhr
bM zherr lAegAy mAW dAnegAI tAedr
ideyiCl.
25
eDRk mn>iz pirbAregAI tAedr ideyiCl
tAnk bM gA-ireA,. eDR k mn>iz
pirbAregAI tAedr emAw iw zhr bM pZedr
j zherr cArpAezr mAWGAw ideyiCl.
26
tArpr/ khA pirbAerr bAkI elAekr
epeyiCl emAw dziw zhr bM pZedr je zherr
lAegAy mAWelA.
27
egezRAn pirbAro elib pirbAregAI eTek
eseC. tAr epeyiCl sb zhr
eDkR mn>iz pirbAregAI eTek bAzenr gt
R
egAln. :egAln iCl inrAp%Ar zhr tArA tAedr
bIXr zhro ideyiCl. sb imiley mn>izr
eDkR pirbAregAI tAedr emAw iw zhr bM pZedr
je ikC mAW ideyiCl.
28
xAKr pirbAregAI ideyiCl ikizeyAn/ dAbr/
29
ymU
R bM na-gIm. emAw cAriw zhr bM pZedr
je mAW.
30
Aezr pirbAregAI eTek epeyiCl imzAl/
AeAn/ ihlak bM 31rehAb. emAw cAriw zhr
bM pZedr je zherr lAegAy mAW.
32
nAil pirbAregAI eTek epeyiCl gAlIelr
gt
R ekdz. :ekdz iCl inrAp%Ar zhr. tACA
he-edAr/ k%Rn/ emAw itniw zhr bM pZedr
je mAW.
33
egezRAn pirbAr epeyiCl emAw 13iw zhr bM
pZedr je zhrelAr lAegAy mAWelA.
34
elbIy egAIr zAK heC mrAir pirbAr.
tAr epeyiCl sb zhr
sbUlUn pirbAregAI eTek epeyiCl yiyAm/
kA%R/ 35id bM nhelAl. sbUlUn emAw cAriw zhr
bM pZedr je mAW ideyiCl.
36
reb, pirbAregAI eTek epeyiCl ebsr/
yhs/ 37kedemA/ emPA. reb, emAw cAriw zhr
bM pZedr je mAW ideyiCl.
38
gAd pirbAregAIr kAC eTek pAoy egl
igilyedr gRt rAemA. :rAemA iCl inrAp%Ar
zhr. tACA mhniym/ 39ihxaebA, bM yAesr.
gAd emAw cAriw zhr Ar pZedr j zherr lAegAy
mAW ideyiCl.

40

elbIyedr ezx pirbAr/ mrAir pirbAr emAw


12 iw zhr epeyiCl.
41
sutrAM elbIy egAI epeyiCl emAw 48 iw zhr
bM itiw zherr lAegAy pZedr j mAW. sb
iCl A pirbAregAIr. 42etYk zher pZedr
j ikC mAW iCl.
43
SAeylbAsIedr kAeC Bu ey itit
ideyiCeln t itin pAln kreln. itin tAr
itit metA sb jimjAygA ideyiCeln bM
elAekr essb jAygAy bsbAs kret lAgl. 44Bu
tAedr AezpAezr sm S edzilet tAedr
pUbRpurxedr kAeC edoy itit nusAer zAi
bjAy rAKeln. ekAn z tAedr prAijt kret
pAerin. etYk zek hArAbAr metA (mt Bu
tAedr ideyiCeln. 45SAeylbAsIedr kAeC Bu ey
itit ideyiCeln tAr sb itin ereKiCeln.
ekAenA itit bYTR hy in. etYk itit
bASeb pir,t heyiCl.
itniw pirbAregAI Ger iPer egl
tArpr iyehAzUy reb,/ gAd bM mn>iz
pirbAregAIr eDRk elAkedr kw sB
fAkeln. 2 iyehAzUy tAedr bleln/ ''emAiz iCeln
Bur dAs. emAiz etAmAedr y beleCn etAmr
tAr sb pAln kerC. tACA etAmr AmAr
ined$ zo sb pAln kerC. 3etAmr sbsmy
SAeyelr elAekedr sAhAyY kerC. etAmAedr
Bu Vr y y Aedz ideyiCeln etAmrA tAr
sb tY inAr se pAln kerC. 4 etAmAedr
Bu Vr SAeylbAsIedr zAi edebn bel
itit ideyiCeln. Ar Bu itit ereKeCn.
sutrAM Kn etAmr bAI eyet pAr. Bur dAs
emAiz etAmAedr y$n ndIr pUbRtIerr jimjAyg
ideyeCn. etAmr Kn es edez TRA etAmAedr
bAI yAo. 5 ik emAiz etAmAedr eysb ibiD pAln
kret beleCn essb pAln ker clet BuelA n.
etAmrA Bu Vrek BAelAbAseb. tAr Aedz pAln
kreb. etAmr sbsmy tAek emen cleb. etAmAedr
ytdUr sADY esBAeb etAmr tAr nusr, kreb o
tAr esb kreb.
6
tArpr iyehAzUy tAedr ibdAy sAx, jAnAeln.
tAr bAI cel egl. 7 emAiz mn>izr eDRk
pirbAregAIek bAzenr jimjAyg ideyiCeln.
bAkI mn>izr eDkR pirbAregAIek itin ideyiCeln
y$n ndIr pim tIr. iyehAzUy tAedr AzIbRAd
ker inejr jAygAy pAiWey ideln. 8 itin bleln/
''etAmr Kn ebz DnI heyC. etAmAedr enk
pZ AeC. etAmAedr AeC enk esAn/ repA bM
dAmI dAmI gynAgAiw. etAmAedr AeC sur sur
epAzAk. zedr kAC eTek enk ikC etAmr

22

231
epeyC. sb ijins etAmAedr BAedr se/ yAr
y$n ndIr pUbRidek rey egeC/ tAedr se BAg
ker ino.
9
sutrAM reb,/ gAd o mn>iz pirbAregAIr
eDRk SAeyelr elAekedr ereK cel egl .
tAr knAenr zIelAet iCl. es jAyg eCe idey
tAr igilyed iPer egl. tAr iPer egl emAizr
edoy jAygAy. Bu emAizek tAedr jAyg
edbAr j Aedz ideyiCeln.
10
reb,/ gAd o mn>izr pirbAregAIr eDRk
elAekr igilyd nAem kiw jAygAy egl. jAygAw
knAenr gt
R yn
$ ndIr kAeC. esKAen elAekr
kw cmkAr ebdI bAnelA. 11SAeyelr A
elAekr yAr tKno zIelAet iCl/ Znet epl ey
itn pirbAregAI rkm kw ebdI !trI
kereC. tAr o Znl ey ebdIw heyeC knAenr
sImAe igily d nAmk kiw jAy g Ay . esw
SAeyelr idekr y$n ndIr kAeC. 12sb Zen
SAeyelr sb elAk itniw pirbAregAIr opr
ebz ereg egl. tAr kse imilt hey edr
ibre yu kreb bel iWk krl.
13
esj SAeyelr elAekr keykjnek
pAWAel reb,/ gAd bM mn>izr elAekedr se
kT blet. sb SAeylIyedr ent iCl pInhs.
pInhs heC yAjk ily A serr pu ^ .
14
SAeylbAsIr CAAo tAedr pirbAregAIr
dzjn entAek esKAen pAiWeyiCl. itiw egAI
eTek kjn ker ent pAWAenA heyiCl. r
TAkt zIelAet.
15
esj gArjn elAk igilyedegl.
tAr reb,/ gAd o mn>izr elAekedr bll/
16
''S Aeyelr sb elAk etAmAedr kAeC jAnet cAy
ekn SAeyelr Verr ibre etAmr kAj
krel ekn etAmr Bur ibrAcr, kerC ekn
etAmr inejedr j ebdI !trI krel etAmr
etA jAn wA Verr iz(Ar ibrAcr,. 17ipeyAer
ik heyiCl men pe es pAepr Pl Ajo
Amr eBAg keriC. es mhApAepr j Vr b
SAeylbAsIek bl sueK A*A keriCeln.
es suStAr Pl Ajo Amr eBAg kriC.
18
Ar Kn etAmr es k kAj kreCA. etAmr
Bur eCr ibre kAj krC. etAmr ik Bur
nusr, A kreb yid Kno n (A ho/
tAhel SAeyelr itiw mAnuexr pr itin *u
hebn.
19
"yid etAmAedr edzek bmAnn kr hy
tAhel AmAedr edez cel esA. Bur pib^ tAbu
AmAedr edez reyeC. etAmr AmAedr KAen ikC
jimjAyg epet pAr. esKAen etAmr bsbAs
kret pAr ik kKno Bur ibre eyo n. Ar

iyehAzeU yr pu Sk 22:9-28
ekAn ebdI qtrI ekAr n. Amr etA itmeDY
smAgm tAbuet AmAedr Bu o Verr kw ebdI
epeyiC.
20
"esrehr pu^ AKenr kT kbAr men ker
edK. es bij$t bS sVe Verr A| mAenin.
es elAkiw Verr ibiD eBeiCl/ ik tAr j
S Aeyelr smS elAkek zAiSeBAg kret heyiCl.
AKn tAr pAepr j mAr igeyiCl/ ik k
kAre, Aer enk elAk mAr igeyiCl.
21
tKn reb,/ gAd o mn>izr elAekr gAer
jnek bll/ 22''Bu heln AmAedr Vr? AbAr
bliC Bu heCn AmAedr Vr? ekn Amr ebdI
keriC t itin jAenn. bAr etAmrAo t ejen
rAeKA. Amr ik keriC t etAmr ibcAr ker
edK. yid etAmAedr men hy Amr ikC Ay
keriC tAhel AmAedr etAmr emer ePl. 23yid
Amr Verr ibiD B ker TAik tAhel tek
bl itin eyn inej AmAedr zAiS edn. 24etAmr
ik men kr ey Amr ebdI bAineyiC ehAmbil/
zs !neb o ml !neb sgR krAr j nA
emAew tA ny. ekn ebdI bAineyiC jAenA AmAedr
By iCl Bib`et etAmAedr elAekr AmAedr emen
eneb n ey AmrAo etAmAedr elAk. Amr
etAmAedr jAit. esidn etAmAedr elAekrA bleb
SAeyelr Bu Vrek pAsn krAr iDkAr
AmAedr en. 25Vr AmAedr y$n ndIr
pAer TAket ideyeCn . r TR yn
$ ndI AmAedr
AlAd ker ideyeC/ AmAedr By iCl etAmAedr
sAenr b hey yKn edz zAsn kreb tKn tAr
meno kreb n ey Amr etAmAedr elAk. tKn
tAr bleb/ 'etAmrA reb, Ar gAedr elAk/ etAmr
ek SAeyelr no? tKn etAmAedr sAenr
AmAedr sAnsitedr Bur pAsn kret edeb
n.
26
"tA Amr ebdI !trI krAr sMk
keriClAm. Amr ehAmbil Ar A ikC sgR
krAr j ebdI bAnA in. 27Asl kT heC ebdI
!trIr e etAmAedr jAnAenA ey Amr es
k Verr pAsn kriC ey Vr etAmAedr.
ebdI etAmAedr kAeC AmAedr kAeC Ar
AmAedr Bib` bMzDredr kAeC mA, kreb ey
AmrAo Bur pAsnA kir. Amr AmAedr !neb/
zs !neb bM ml !neb Buek sgR kir.
Amr cA ey etAmAedr sAenr b hey jAnuk
ey/ AmrAo etAmAedr metA S A ey l bAsI.
28
Bib`et yid etAmAedr bMzDerr bel AmrA
ek S AeylIy n tKn AmAedr bMzDerr bleb/
' edeKA AmAedr iptA ebdI qtrI ker ideyeCn.
ebdI pib^ tAbuet Bur ey ebdI AeC b
tAr metA. ebdI Amr ekAn ikC sgR

iyehAzeU yr pu Sk 22:29-24:1

232

krAr j kir in/ Amr ey SAeylbAsI tAr


mA, ihsAeb Amr iw inmRA, keriC.
29
"sitY bliC Amr Bur ibrAcr, kret
cA in. Amr tAek mAnet cA. Amr jAin pib^
t A bu r sAmen ey ebdI rey e C eswA kmA^
sitYkAerr ebdI. es ebdI AmAedr Bu Verr
ebdI.
30
yAjk pInhs Ar tAr sIsATI entAr reb,/
gAd bM mn>izr elAekedr kAC eTek sb
Zneln. tAr edr kT Zen KuzI heln/ buJet
pAreln ey r sitY kTA beleC. 31tA pInhs
bleln/ ''Aj Amr jAin ey Bu AmAedr se
AeCn bM Amr o jAin ey Amr tAr ibre
n. bM Amr jAin ey SAeyelr elAekedr
Bu zAiS edebn n.
32
tArpr entAedr se iney pInhs esKAn
eTek inejedr edez iPer egeln. reb, bM
gAedr edz igilyd eTek tAr knAen iPer igey
SAeylbAsIedr sb ikC jAnAeln. 33Zen tArAo
KuzI hl. tAr KuzI hey Vrek DbAd jAnAl.
reb,/ gAd o mn>izr edz tAr DbMs kreb n
bel iSr krl.
34
reb, bM gAedr elAekr ebdIwAr kw nAm
idl. yAr TR hl '' ebdI heC AmAedr Bu
Verr ibVAesr tIk.
jng,ek iyehAzeU yr sAh dAn
Bu SAeylek tAedr cArpAezr zedr
eTek ibAm ideln. es edzek inrApd
kreln. tArpr b bCr ekew egl. iyehAzUy ebz
b
] heln. 2 tArpr kidn itin smS bI,
entAedr/ pirbAregAIr DAnedr/ SAeyelr c
pdS kmRcArIedr bM ibcArkedr kiw sBA
fAkeln. itin bleln/ "AmAr bys heyeC.
3
etAmr edeKC Bu AmAedr zedr ik bSA
kereCn. AmAedr pkAr krAr je itin mn
kAj kereCn. Bu/ etAmAedr Vr/ etAmAedr hey
kAj kereCn. 4men AeC Aim etAmAedr beliClAm/
y$n ndI Ar BUmDYsAgerr meDY heb etAmAedr
edz es edz Aim etAmAedr edb bel itit
ideyiClAm/ ik etAmr Kno t iDkAr kerAin.
5
ik Bu etAmAedr Vr esKAnkAr elAkedr es
jAyg eCe idet bADY krebn. etAmr es jAyg
iDkAr kreb. Bu tAedr esKAn eTek blpUbRk
ibdAy krebn. Bu/ etAmAedr Vr etAmAedr je
itit ideyiCeln.
6
"Bu etAmAedr yA y Aedz ideyeCn essb
etAmr b pAln kreb. emAizr ibiD puSek
ey sb elK AeC essb pAln kreb. ibiD
eTek ibcYt hey n. 7AmAedr meDY Kno ikC

23

elAk AeC yAr SAeyelr ek ny. tAr tAedr


inejedr edbtAr pUjA ker. etAmr tAedr
edbtAedr esb Tb pUjA kreb n. itit
enbAr smy tAedr edbtAedr nAm etAmAedr enoy
ic heb n. 8 etAmr etAmAedr Bu Verr nusr,
ker cleb. Aego etAmr tA keriCel/ sbRdA
etAmr tA kreb.
9
"enk b b zi)zAlI jAitr ibre yue
jyI hetBu etAmAedr sAhAyY keriCeln. Bu
tAedr ejArpUbRk tAiey ideyeCn. ekAn jAit
etAmAedr prAijt kret pAreb n. 10Bur dyAy
S Aeyelr kjn elAk zpe(r 1/000 qsek
prAijt kret pAreb. r kAr, ik kAr, Bu
etAmAedr Vr etAmAedr p( iney yu kern.
11
tA bliC sbsmy Bu etAmAedr Vrek em
ker cleb.
12
"Bur nusr, kr b kerA n. yAr
SAeyelr ek ny tAedr se bu kreb n.
tAedr kAerAr se ibbAh ekAr n. 13yid tAedr
se b u kerA tAhel Bu etAmAedr Vr etAmAedr
z dmenr kAej sAhAyY krebn n. sb elAk
heC etAmAedr mr, P<Ad. ecAeK DUelA b eD<Ay
eFAkAr metA r etAmAedr y, edeb. %m
edz eTek ser eyet tKn etAmr bADY heb. Bu/
etAmAedr Vr/ etAmAedr edz ideyeCn. ik
tAr Aedz n mAnel edz etAmr hArAeb.
14
"AmAr m]&uYr smy Giney eseC. etAmr
jAn bM stY ibVAs kerA ey Bu etAmAedr
meDY ketA mhAn kAj kereCn. etAmr jAenA tAr
edoy ekAn itit ibPl hyi n. AmAedr kAeC
itin yA y itit ideyiCeln tAr sb itin
ereKeCn. 15etAmAedr Bu Vr ey kiw BAelA
itit keriCeln AmAedr kAeC tAr etYkiw
Aj setY pir,t heyeC. kBAeb itin tAr
A itito sPl ker &ulebn. itin
beliCeln yid etAmr Ay kerA tAhel etAmAedr
ml heb. itin itit ker beliCeln/ Ay
krel itin etAmAedr ejAr ker sur edz
eTek ibtAit krebn. 16etAmr etAmAedr Bu
Verr se ey ci) kerC t B krel
dzA heb. yid etAmr A edbtAr esbA kr
tAhel edz etAmAedr hArAet heb.
edbtAedr etAmr ikCet ArADn kreb n. yid
kr Bu etAmAedr pr tY *u hebn Ar r
Pel tAr edoy edz eTek icer etAmAedr cel
eyet bADY kr heb.

24

iyehAzy
U ibdAy jAnAeln
SAeyelr smS pirbAregAIek iyehAzUy
kse iziKem jeA kreln. bI,

iyehAzeU yr pu Sk 24:2-18

233
entAedr/ pirbAerr kt$Aedr/ ibcArkedr bM pdS
kmRcArIedr itin fAkeln. tAr skel Verr
sAmen dAAelA.
2
tArpr iyehAzU y sklek bleln/ ''Bu
S Aeyelr Vr etAmAedr y-y bleCn Aim essb
bliC
bkAl Aeg etAmAedr pU b R p u r xr
TAketn PrA ndIr opAer. Aim AhAemr
iptA/ nAehAerr iptA bM etrh edr met
elAekedr kTA bliC. tKn tAr A
edbtAedr ArADn krt. 3ik AimBu
SV yM etAmAedr pUbR pr
u x AhAmek PrA ndIr
opAerr edz eTek en ideyiClAm bM
tAek knAenr eBtr idey iney esiClAm
bM tAr bMzb]i keriClAm. tArpr tAek
idlAm sMKY sAn. AhAmek Aim kiw
sAn idlAm. tAr nAm sahAk. 4 sahAkek
Aim kiwr nAm yAekAb bM exQ nAem wI
sAn idlAm. exQek idlAm esyIr pbRetr
cAiridekr jim. esKAen yAekAb Ar tAr
pue^r TAkt n. tAr cel igeyiCl imzer.
5
tArpr Aim emAiz Ar hAerA,ek imzer
pAWAlAm. pAWAenAr e imzr eTek AmAr
elAekedr ebr ker AnA. Aim imzerr
elAekedr Byr keXr mueK ePeliClAm. Ar
BAeb Aim etAmAedr elAekedr imzr
eTek ebr ker AnlAm. 6BAeb etAmAedr
pU b R p u r xedr Aim imzr eTek iney
esiClAm. elAiht sAgerr idek tArA cel
esiCl Ar tAedr ipC ineyiCl imzrIyr.
tAedr iCl kt rT/ kt eGA Ar kt
elAk. 7tA elAekr AmAr kAeC TRA Bur
kAeC sAhAyY iB( krl. Aim imzerr
elAekedr eGAr keXr meDY ePllAm. Aim
Bu smu@ idey tAedr AAl krlAm. etAmr
etA inejrA edeKiCel imzerr !sbAihnIr
ik bSA Aim keriClAm.
tArpr etAmr bidn mrBU imet
kAiweyiCel. 8rpr Aim etAmAedr iney
esiClAm emArIyedr edez. edzw iCl
y$enr pUbRtIer. or etAmAedr se yu
keriCl bew/ ik Aim tAedr hArAbAr j
etAmAedr zi) ideyiClAm. tAedr ibnAz krAr
metA (mtA Aim etAmAedr ideyiClAm.
tArpr etAmr es edezr dKl inel.
9
tArpr emAyAebr rAjA bAlAk iseAerr
pu^ SAeylbAsIedr ibre yu e r je
etAejA kret lAgl. es efek pAWAl
bAlAmek. bAlAm heC ibeyAerr pu^. es
bAlAmek etAmAedr iBzAp idet bll.

10

ik AimBu/ bAlAemr iBzAp Znet


st hlAm n. iBzAepr bdel es
etAmAedr krl AzIbAR d. kbAr ny/ bArbAr.
BAeb Aim etAmAedr b<AiceyiClAm. Aim
etAmAedr ibpd eTek r( keriClAm.
11
tArpr etAmr y$ n ndI epirey
iyrIehAy el. iyrIehAr elAekr etAmAedr
se yu krl. tACA emArIy/ pirxIy/
knAnIy/ ih%Iy/ iggRAzIy/ ihbbIy Ar iybx
U Iy
elAekrAo etAmAedr ibre yu keriCl.
ik smS yue Aim etAmAedr ijitey
idlAm. 12etAmAedr !sr yKn igey yAiCl
tKn Aim tAedr Aeg Aeg BImrl
pAWAlAm. BImrelr Bey elAekr pAiley
egl. tA trbAir/ tIrDnuk CA etAmr
es edz jy ker inel.
13
Aim Bu etAmAedr es jimjAygA
ideyiClAm. etAmr sb zhr !trI kr in/
Aim essb etAmAedr hAet &uel ideyiClAm.
Aj etAmr essb jAygAy Ar zher
bsbAs krC. @A(Ar bAgAn/ jlpAgAC sb
etAmAedr AeC. ik kw gAeCr cArAo
etAmAedr p<uet idet hy in.
14

tKn iyehAzUy elAkedr bleln/ ''Kn Znel


etA Bur bA,I. tA bliC etAmr b Buek
ABi) kreb bM AirkBAeb tAr esb kreb.
etAmAedr pUbRpurexr ey sb mUi%$r pUj keriCl/
tAedr etAmr Ce ePel dAo. bkAl Aeg sb
Gwn GewiCl PrA ndIr opAer Ar imzer. Kn
eTek etAmr ZDu Bur esb kreb.
15
"ik mno etA het pAer ey/ etAmr cAo
n Bur esb kret. tAhel Aj etAmr
inejrA iWk kerA kAek etAmr esb kreb. PrA
ndIr pAer etAmAedr pU b R p u r exr eysb
edbtAedr pUj krt etAmr ik tAedr esb kreb/
nAik edezr emArIyr eysb edbtAedr pAsn
krt tAedr esb kreb inejrA esw iWk kerA.
ik Aim Ar AmAr pirbAr spek$ blet pAir/
Amr Bur esb krb.
16
tKn elAekr %r idl/ ''Amr Bur esbA
eTek kKn ibrt hebA n. Amr kKn
edbtAedr pUjA krebA n. 17Amr jAin Bu
AmAedr Vr imzr eTek AmAedr ebr ker
eniCeln. es edez Amr iClAm *ItdAs. ik
Bu esKAen AmAedr j mhAkAy$ sADn keriCeln.
es edz eTek itin AmAedr Ar
keriCeln.A edez yAbAr smy itin AmAedr
r( keriCeln. 18essb edez bsbAskArI
elAekedr prAijt kret Bu AmAedr sAhAyY

iyehAzeU yr pu Sk 24:19-33

234

keriCeln. Amr Aj eyKAen reyiC esKAen


emArIyedr prAijt kret itin AmAedr sAhAyY
keriCeln. tA Amr tAr esb kret TAkb.
ekn kAr, itin AmAedr Vr.
19
iyehAzUy bleln/ ''imTY kT. etAmr Bur
esb icrkAl kret pAreb n. Bu Vr prm
pib^. Bur elAekr yid edbtAr pUjA ker
Vr tAedr G,
] kern. BAeb etAmr yid Verr
eCr ibre yAo tAhel itin etAmAedr (m
krebn n. 20ik etAmr etA Buek eCe A
edbtAedr ArADn kreb. tAhelBu etAmAedr
sAMGAitk eB$Ag edebn bM itin etAmAedr ibnAz
krebn. Bu etAmAedr ml sADn kereCn/ ik
tAr ibrAcr, krel itin etAmAedr DbMs krebn.
21
elAekr iyehAzUyek bll/ ''n? Amr tAr
ibre yAb n. Amr Bur esb krb.
22
iyehAzUy bleln/ ''etAmr inejedr idek
tAkAo. KAen yAr eseC tAedr idek tAkAo.
etAmr ik sb ejen Zen st AC ey etAmr
Bur esbA kreb etAmr skel eGAx,Ar sA(I
AC etA
tAr bll/ ''< AmrA sA(I hlAm. Amr
Bur esb krb bel ey kT idlAm/ t yAet
pAln kret pAir es ibxey Amr l(Y rAKb.
23
tKn iyehAzUy bleln/ ''sutrAM etAmAedr meDY
ey mUi%$elA AeC t etAmr Ce ePel dAo.
SAeyelr Bu Vrek etAmAedr smS >kr,
idey BAelAbAs.
24
tAr iyehAzUyek bll/ ''Amr AmAedr Bu
Verr esb krb. Amr tAr Aedz pAln
krb.
25
tA esidn iyehAzUy iziKm zher tAedr se
k ci) kreln. iziKm zher ci) hl
tAedr kAeC inyemr metA/ ey inym tAr pAln
kreb. 26iyehAzUy essb Verr ibiDr puSek ileK
rAKeln. tArpr iyehAzUy kw ibrAw pATr edKet
epeln. es pATrwA heC ci )r sA(YmA,. Bur

pib^ tAbur kAeC ok gAeCr nIec es pATriwek


itin SApn kreln.
27
tKn iyehAzUy smS elAekedr bleln/ ''Aj
Amr etAmAedr y bllAm pTr es sb
etAmAedr men kirey edeb. pATriw heb es
bS y etAmAedr men kirey edeb Aj ik hl
bM iw etAmAedr kAeC etAmAedr Bu/ Verr
ibrAcr, kret ibrt krbAr j kiw sA(I
hey TAkeb.
28
tArpr iyehAzUy sklek bAI cel eyet
bleln. skel ey yAr jAygAy iPer egl.
iyehAzy
U r m&
] u Y
rpr nUe nr pu^ iyehAzUy mAr egeln.
m]&u YkAel tAr bys
heyiCl 110 bCr. 30tAr inejr
jAyg it-esreh tAek kbr edoyA heyiCl.
gAz pbeR tr %er pAhAI zhr Piyem itesrh biSt.
31
iyehAzUy ytidn eb<ec iCeln SAeylbAsIr
Bur esb keriCl. mnik iyehAzUyr m]&uYr pro
tArA Bur esb cAiley egl. ytidn tAedr entAr
eb<eciCeln elAekr Bur esb keriCl. entAr
S A ey e lr j Bu r sm S kmR k sce(
edeKiCeln.
29

eyAexePr ge] htYAbtn$


imzr eCe cel AsAr smy SAeylbAsIr
se ker eniCl eyAexePr iS. tAr iziKem
tAr iSil smAiht krl. tAr es jAygAy
kbr idl ey jAygAiw yAekAb 100iw K<Aiw repAr
mu@ idey iziKemr ipt hemAerr kAC eTek
ikeniCeln. jAygAiwet eyAexePr sAn
sitr bAs kreC.
33
hAerAe,r pu^ ilyAsr mAr egel igibyAy
tAek kbr edoyA heyiCl. igiby Piyemr pAhAI
el biSt. ilyAserr pu^ pInhsek igibyA
dAn kr heyiCl.
32

License Agreement for Bible Texts


World Bible Translation Center
Last Updated: September 21, 2006
Copyright 2006 by World Bible Translation Center
All rights reserved.
These Scriptures:
Are copyrighted by World Bible Translation Center.
Are not public domain.
May not be altered or modified in any form.
May not be sold or offered for sale in any form.
May not be used for commercial purposes (including, but not limited to, use in advertising or Web banners used
for the purpose of selling online add space).
May be distributed without modification in electronic form for non-commercial use. However, they may not be
hosted on any kind of server (including a Web or ftp server) without written permission. A copy of this license
(without modification) must also be included.
May be quoted for any purpose, up to 1,000 verses, without written permission. However, the extent of
quotation must not comprise a complete book nor should it amount to more than 50% of the work in which
it is quoted. A copyright notice must appear on the title or copyright page using this pattern: Taken from
the HOLY BIBLE: EASY-TO-READ VERSION 2006 by World Bible Translation Center, Inc. and used by
permission. If the text quoted is from one of WBTCs non-English versions, the printed title of the actual text
quoted will be substituted for HOLY BIBLE: EASY-TO-READ VERSION. The copyright notice must appear
in English or be translated into another language. When quotations from WBTCs text are used in non-saleable
media, such as church bulletins, orders of service, posters, transparencies or similar media, a complete copyright
notice is not required, but the initials of the version (such as ERV for the Easy-to-Read Version in English)
must appear at the end of each quotation.
Any use of these Scriptures other than those listed above is prohibited. For additional rights and permission for
usage, such as the use of WBTCs text on a Web site, or for clarification of any of the above, please contact World
Bible Translation Center in writing or by email at distribution@wbtc.com.
World Bible Translation Center
P.O. Box 820648
Fort Worth, Texas 76182, USA
Telephone: 1-817-595-1664
Toll-Free in US: 1-888-54-BIBLE
E-mail: info@wbtc.com
WBTCs web site World Bible Translation Centers web site: http://www.wbtc.org
Order online To order a copy of our texts online, go to: http://www.wbtc.org
Current license agreement This license is subject to change without notice. The current license can be found at:
http://www.wbtc.org/downloads/biblelicense.htm
Trouble viewing this file If the text in this document does not display correctly, use Adobe Acrobat
Reader 5.0 or higher. Download Adobe Acrobat Reader from:
http://www.adobe.com/products/acrobat/readstep2.html
Viewing Chinese or Korean PDFs To view the Chinese or Korean PDFs, it may be necessary to
download the Chinese Simplified or Korean font pack from Adobe. Download the font packs from:
http://www.adobe.com/products/acrobat/acrrasianfontpack.html

You might also like