KAPWA AT

PAKIKIPAGKAPWA

Layunin ng Sesyon
1. Pagbalik-tanaw sa mga batayang
kaisipan sa likod ng Teorya ng
Kapwa ni Enriquez
2. Pagtuunan ng pansin ang ilang mga
empirikal na ebidensiya sa
balangkas na ito.

KARAMBOLA
UNLAPING
KA-

NOUN
UGNAYAN
o
o =
VERB
RELASYON

 Batay sa a=ng wika, mukhang

importante para sa a=ng ang
a=ng...

MGA UGNAYAN

 Mahalaga sa a=ng mga Pinoy ang

a=ng mga relasyon o ugnayan:
Ito ang basic premise sa likod ng
TEORYA NG KAPWA ni Virgilio G.
Enriquez.

Ano ba ang
KAPWA?
HINDI ito katulad ng OTHER sa Ingles.

SARILI

IBA

KAPWA

Shared iden=ty of
SELF and OTHER

Implikasyon ng
SHARED IDENTITY
Pagkilala na bahagi ng sarili ang iba-saakin Hindi ako iba sa iyo, sa inyo

A sense of identification with an other

Kailan sinasabi na nakaka-identify
ako sa yo?

Pagkilala ng pagkakaugnay
CONNECTEDNESS

Implikasyon ng
SHARED IDENTITY

May
pagkakatulad
May parehong
pinagdadaanan

Implikasyon ng
SHARED IDENTITY

PAGIGING TAO
humanity

TEORYA NG KAPWA
Ang KAPWA (recogni=on of shared
iden=ty of self and other) ay isang
CORE VALUE.
Ano ang VALUE?
Ano ang implikasyon ng isang CORE
VALUE?

Puso sa Puso 1
Pag-usapan ninyong magKATABI:
Isang bagay/prinsipyo/paniniwalang
pinanghahawakan mo na mahalagang-
mahalaga para sa yo?
Paano mo nasabi na mahalaga ito para
sa iyo?

value
Mga pamantayan (standards) na
gumagabay sa isip, damdamin at
kilos
Kaiba sa ATTITUDE o TRAIT:
Bagamat transituaKonal
Palaging nakapokus sa ninanais,
gusto o posi=bo

Kung VALUE para sa

atin ang KAPWA...
Gagami=n na=n ang KAPWA
(recogni=on of shared iden=ty)
bilang standards sa pag-evaluate ng
mga tao, bagay at pangyayari.

Puso sa Puso 2
Isulat sa isang papel:
Mag-isip ng isang rule o pamantayan
na importante sa iyo kapag ang isang
tao ay nakikipag-ugnayan o
nakikisalamuha sa ibang tao.
Bakit mahalaga ito?

Kung VALUE para sa

atin ang KAPWA...
May pagkilala na kung ano ang
makakabu= (o makakasama) sa kin ay
makakabu= (o makakasama) sa yo
May pagkilala at paggalang sa dangal at
halaga ng bawat isa
Flexible tayo sa =ng mga relasyon (hal.
Kayang isali ang mga hindi naman
kasali)

Kung VALUE para sa

atin ang KAPWA...
Ayaw na=n na may na-o-OP o may
nakakaramdam na hindi siya kasali
Ayaw na=ng nakakasakit tayo ng iba.
Hinihikayat tayong ituring na kapantay
ang lahat ng iba-sa-a=n.
Hinihikayat tayong maging magalang.
Hinihikayat tayong maging patas at wag
manamantala.

Filipino Value
Structure
Value Structure: Core, Linking, Surface, and Societal
Colonial/
Accommodative
Surface Value

hiya
(propriety/dignity)

utang na loob
(gratitude/
solidarity)

pakikisama
(companionship/
esteem)

Confrontative
Surface Value

bahala na
(determination)

lakas ng loob
(guts)

pakikibaka
(resistance)

Pivotal
Interpersonal
Value

Pakiramdam (pakikipagkapwa-tao)
(shared inner perception)

CORE VALUE
Linking SocioPersonal
Values
Associated
Societal values

KAPWA (Pagkatao)
(shared identity)
Kagandahang-loob (Pagkamakatao)
(shared humanity)
karangalan
(dignity)

katarungan
(justice)

kalayaan
(freedom)

Valuing connectedness of
self and other

KAPWA

Pakikiramdam

Accomoda=ve
Surface Values
Other-oriented

Heightened awareness and

sensitivity

Confronta=ve
Surface Values
Self-oriented

MGA PAGPAPAHALAGANG INTERPERSONAL

KAPWA

Kagandahang-loob

Karangalan

Katarungan

Valuing of shared humanity

Shared nobility; linking sociopersonal value

Kalayaan

MGA PANLIPUNANG PAGPAPAHALAGA

Kung ang KAPWA ay

CORE VALUE...
DAPAT ito ay:

Stable (non-transient)
May mataas na base rates (frequent
at widespread)
Highly endorsed

Para kay Enriquez, CORE VALUE ang

KAPWA dahil ito ang pundasyon ng
lahat ng iba pa na=ng VALUES.

Core value nga ba

ang kapwa?
Clemente et al (2008)

Core value nga ba

ang kapwa?
Yacat et al (2011)

Kapwa at desisyon
sa relasyon
Kung may ginawang paglabag laban
sa iyo ang isang tao, puputulin mo ba
ang relasyon mo sa kaniya?
DEPENDE sa:
Anong klase ang paglabag
Anong klase ng relasyon meron kayo

Pokus ng aking pag-aaral (2012)

 Uri ng paglabag
Paglabag sa pakikisama (surface value)
Paglabag sa pakikiramdam (pivot value)
Paglabag sa pakikipagkapwa-tao (core
value)

Uri ng relasyon
Ngayon pa lang magkaklase
Ka-course at ilang ulit nang kaklase

Tuloy ba o hindi?
6

5.5
5
4.5

Pakikisama

Pakikiramdam

3.5

Pakikipagkapwa

3
2.5
2
Ibang Tao

Hindi Ibang Tao

Paglabag sa pakikipagkapwa-tao =
katapusan ng relasyong pag IT pa lang.
Anumang paglabag sa HIT ay pag-iisipan.

Modelo ng pagtutunguhan
(Santiago & Enriquez, 1976)

Gumamit ng lexical domain approach

Nakaayos mula mababaw hanggang malalim na
antas ng pagtutunguhan
Pakikitungo
Pakikisalamuha
Pakikilahok
Pakikibagay
Pakikisama
Pakikipagpalagayang-loob
Pakikisangkot
Pakiisa

IBANG TAO

HINDI IBANG TAO

Batayang
Asampsiyon
I=nuturing na=ng KAPWA ang ibang tao at
hindi ibang tao
sinasabi na+ng ikaw at ako ay magkapantay.

May mga pagkilos na maaari lamang sa

isang par=kular na kategorya ng kapwa
Biro
Lambing
Tampo

Batayang
Asampsiyon

Dumadaan sa mga nabanggit na antas

ang lahat ng mga pagtutunguhan (Margallo,
1981)

Kailangang nasa parehong antas ang pag-

uugnayan.
Halimbawa ng di-pantay na ugnayan:

Panghihimasok (pakikialam): pilit na

pagpasok sa loob ng isa
Pananakop: pilit na pagsasailalim ng loob ng
isang tao

Batayang
Asampsiyon
May galaw ang pag-uugnayan
Direksiyon
Posibleng umatras o umabante ang pag-
uugnayan.

Bilis ng daloy
Posibleng maging mabagal o mabilisan
ang paglalim ng ugnayan.

Modelo ng pagtutunguhan
(Santiago & Enriquez, 1976)

Kaun= ang empirikal na pagpapa=bay

Lima sa walong antas ang natagpuan ni
San=ago(1978) sa kaniyang pagsusuri ng pagsasalu-
salo sa mga piyesta
Apat lamang ang naging makahulugan sa
pananaliksik ni Rivera (1994)
Limang antas ang nakita sa relasyong nars-
pasyente sa Canada (Pasco atbp, 2004)

Modelo ng Pagtutunguhan
(Santiago at Enriquez, 1976)

May pangangailangan ng ilang

paglilinaw
Makahulugan at makabuluhan pa ba
ang mga antas?
Nakaayos ba ang mga ito batay sa
babaw-lalim na dimensiyon?
Makahulugan ba ang kategoryang
ibang tao-hindi ibang tao?

Ang pananaliksik
Gumamit ng isang sor=ng procedure
Mainam na metodo sa pag=yak sa
nakikitang pagkakahawig ng mga
grupo ng es=mulo (Brewer & Lui, 1996)
Ipinapakita ng pagsusuri ng proximity
data kung paano dinadalumat at
inaayos ng tao ang kaniyang
kaalaman(Rosenberg, 1982)

10

1
50
60
70
80
90
100
110
120
130
140
150
160

Resulta
PAKIKILAHOK

PAKIKITUNGO

PAKIKISALAMUHA

PAKIKISALAMUHA
PAKIKILAHOK
PAKIKIBAGAY

PAKIKIBAGAY
PAKIKISANGKOT
PAKIKITUNGO
PAKIKISAMA

PAKIKISAMA
PAKIKIPAGPALAGAYANG-LOOB

PAKIKIPAGPALAGAYANG-LOOB

PAKIKIISA

PAKIKISANGKOT

PAKIKIISA

Resulta
Batay sa mean distances, mayroon
nang pagkakaiba sa modelo nina
San=ago at Enriquez
Nagbabago ang pagkakasunod ng mga
antas
May mga antas na mukhang
magkakahawig

Resulta
Panimulang ve cluster solu=on
Pakikisalamuha
Pakikilahok/pakikisangkot
Pakikisama/pakikibagay/pakikitungo
Pakikipagpalagayang-loob
Pakikiisa

Resulta
Panimulang ve cluster solu=on (MDS)

Resulta
Panimulang ve cluster solu=on
Mean
SD
distance

Pakikisalamuha

71.2

55.9

Pakikilahok

71.6

46.4

Pakikisama

93.0

34.5

Pakikipagpalagyang-loob 128.8

67.9

Pakikiisa

56.7

150.5

Resulta
Panukalang two cluster solu=on (MDS)

Results
Nabuong bagong model
PAKIKISALAMUHA

PAKIKILAHOK

IBANG TAO
CLUSTER

PAKIKISAMA

PAKIKIPAGPALAGAYANG
-LOOB

PAKIKIISA

HINDI IBANG TAO

CLUSTER

Paglalagom
Batay sa HCA at MDS, lima lamang sa walong
antas ang nasuportahan.
May pagpapa=bay sa ibang tao-hindi ibang
tao cluster sa parehong HCA at MDS
Posibleng may iba pang dimensiyon ng
pagtutunguhan bukod sa babaw-lalim

Ang pag-iiba ng ibang tao

(IT)-hindi ibang tao (HIT)

Importanteng sagu=n ang mga

tanong na ito:

Makahulugan ba ang pagkakaiba ng

ibang tao-hindi ibang tao?
Kaya ba na=ng pag-ibahin ang ibang
tao and hindi ibang tao?

Pag-aaral nina Yacat, de Villa,

Clemente at Toledo (2009)

Study 1: Method
Procedure
Pinaisip sa mga kalahok ng isang taong
i=nuturing nila na ibang tao o hindi ibang tao.
Nagbigay ng mga dahilan o jus=ca=ons kung
bakit i=nuturing ang isa bilang ibang tao o
hindi ibang tao.
Pinatasa ang bigat ng bawat dahilan sa
pag=yak kung isang tao ay ibang tao o hindi
ibang tao
0 (di importante) hanggang 10 (napaka-
importante)

Study 1: Results
IBANG TAO
Strangers
Casual acquaintances
Classmates with
minimal interac=on
Friends of friends
Ka-pamilya na hindi
ka-close

HINDI IBANG TAO

Close family
members
Close friends
Best friends
Boyfriend, girlfriend

Konklusyon #1

Nag-nominate ng mga ingroup members
bilang ibang tao
Hindi simpleng ingroup-outgroup
dieren=a=on ang ibang tao-hindi ibang tao

Konklusyon #2
Ma=ngkad na relasyunal ang tema nang
pag-dene ng ibang tao o hindi ibang tao
Ibang tao-hindi ibang tao ay rela=onship
schema?

Study 1: Resulta
6.8

7
6

5.7
4.5

5
4

3.1

3
2
1
0

Mean number of
indicators generated

Ibang Tao
Hindi Ibang

Mean number of
relationship themes
identified

*p<.05

Konklusyon #3
Mas maraming features at mas maraming
tema ang natukoy para sa hindi ibang tao :
Mas dieren=ated, mas complex ang cogni=ons
sa hindi ibang tao mas makahulugan
More diversity in deni=on (higher dispersion)

Study 1: Resulta
Salience of themes
Proportion of people identifying themes per category

70
60
50
40
30
20
10
0

enjoy

tagal

kilala

bukas

palagay

tiwala

tanggap

close

sundo

halaga

dalas

others

ibang tao
hindi ibang tao

Konklusyon #4
May mga tema (i.e., pagpapahalaga,
pagtanggap and palagay ang loob) na naiisip
na mas pang-HIT.

Study 2: layunin
Batay sa Study 1, nagdebelop ng
scale na puwedeng mag-discriminate
ng ibang tao/hindi ibang tao
rela=onships
Batay sa derived social rela=onship
themes

Study 2: Method
Scale construction
Batay sa 11 tema ng KJ analysis sa Study
1, bumuo ng 40 item scale
4 items (2 posi=vely at 2 nega=vely stated):
Dalas ng pagkikita (2 items)
Tagal ng pagsasama (2 items)

Tumutukoy ang lahat ng mga items sa

mga feature ng relasyon (not the persons
involved)

Study 2: Method
Survey dministration
Pinaisip ang kalahok ng isang tao na
i=nuturing nila bilang ibang tao o hindi
ibang tao bilang anchor sa mga
statements.
Tinasa kung gaano ka-applicable ang mga
itema sa kanilang relasyon
0 (hindi akma) to 10 (akmang-akma)

Study 2: Results
Reliability analysis
SUBSCALES

alpha

ENJOY

.713

TAGAL NG PAGKAKILALA

.756

LALIM NG PAGKAKILALA

.882

ANTAS NG PAGBUBUKAS-LOOB

.764

PALAGAY ANG LOOB

.882

PAGTITIWALA

.829

PAGTANGGAP

.787

CLOSENESS

.908

PAGKAKASUNDO

.615

PAGPAPAHALAGA

.862

DALAS NG PAGSASAMA

.837

TOTAL

.953

Study 2: Results
Relevance of relationship themes
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0

enjoy

tagal

lalim

bukas

palagay

tiwala

tanggap

close

sundo

halaga

dalas

ibang tao
hindi ibang tao

Study 2: Results
Factor Analysis
Factor analysis
Varimax rota=on converged in 12
itera=ons
Limang components na
nagpapaliwanag ng 69.98% ng variance

Study 2: Factor Analysis

Factor I

% Variance
explained

Reliability

39.701

.980

8.173

.509

7.94

.754

7.234

.837

6.94

.641

LAPIT NG LOOB
(28 items)

Factor II

GAAN NG LOOB
(3 items)

Factor III

TAGAL NG PAGKAKAKILALA
(3 items)

Factor IV

DALAS NG PAGSASAMA
(2 items)

Factor V

PAGKAKASUNDO
(4 items)

69.988

Study 2:Results
Themes by relationship type
10

9.3

8
6

8.9
7.1

5.9

5.2

7.6
6.1
4.9

6.5
5.6

4
2
0

Lapit ng loob

Gaan ng loob

Tagal ng
pagsasama

Dalas ng
pagkikita

Pagkakasundo

Ibang tao
Hindi ibang tao

Study 2:
Nasuportahan ang empirical validity ng
IT-HIT dis=nc=ons
Kaya na=ng pag-ibahin at pinag-iiba ang
ibang tao at hindi ibang tao rela=onships

Ang lapit ng loob ay kri=kal na katangian

ng dalawang uri ng relasyon.

General conclusions
Sa pananaliksik na ito:
Kaya ng mga tao magbigay ng halimbawa ng
ibang tao and hindi ibang tao.
Ang mga temang na-iden=fy ay mga
katangian ng interpersonal rela=onships
May limang quali=es, kung saan ang lapit ng
loob ay pinaka-cri=cal factor sa pag-iiba ng
ibang tao at hindi ibang tao.

direksyon
Paglilinaw ng mga konsepto

KAPWA
Awareness of shared idenKty

PAKIKIPAGKAPWA
InteracKon with others

PAKIKIPAGKAPWA-TAO
Valuing the relaKonship of
self and other

 Pagbuo ng mga hipotesis

PAKIKIRAMDAM

KAPWA

SURFACE
VALUES

 Pagbuo ng mga hipotesis

SURFACE
VALUES

KAPWA

PAKIKIRAMDA
M