Skandali Arsidi u b publik n mars t vitit 1992.

Nikolas Arsidi, q u paraqit si biznesmen francez, firmosi nj marrveshje me qeverin teknike

pr t negociuar pr borxhin e jashtm. Pr punn e kryer, Arsidi do t prfitonte 1.6 milion
dollar. Kjo u prcaktua dhe n marrveshjen e nnshkruar nga qeveria shqiptare. Kto para
doln nga Thesari i Shtetit pr t paguar biznesmenin francez, t cilat m pas u zhdukn dhe nuk
dihet se shkuan.
Arsidi nuk ngriti ndonj shtje gjyqsore ndrkombtare pr t krkuar fitimin, apo pr t gjetur
t drejtn se kujt iu dhan ato para.
N vitin 1993 policia arrestoi funksionart e lart t shtetit, ish-kryeministrin Vilson Ahmeti,
guvernatorin e Banks s Shqipris Ilir Hotin, drejtorin e Banks s Kursimeve Agim Tartarin,
dhe Agron Saliun.
T gjith kta persona u liruan m pas nga gjykata e Tirans. Ndrsa Arsidi ka dshmuar n gjyq
m 1995-n se ia ka dorzuar n dor Ilir Hotit shumn prej 1.3 milion dollarsh.
Pavarsisht dshmis s Arsidit, ai srish nuk ngriti ndonj akuz ndrkombtare pr t dal i
pastr nga kjo histori.

Banka e Kursimeve eshte institucion shteteror i pavarur, ben pjese ne sistemin bankar te
Republikes se Shqiperise dhe ka keto detyra :
a) kryen veprimtari per depozitat e kursimit te mjeteve
monetare te shtetasve.
b) kryen veprimtari per depozitat e kursimit ne valute te
huaj per shtetasit shqiptar e te huaj;
c) jep kredi afatshkurter e afatgjate
) kryen sherbime te ndryshme.

Cdo shtetas ka te drejte te depozitoje mjetet e tij monetare ne Banken e

Kursimeve.Depozituesi ka te drejte ta disponoje lirisht e ne cdo kohe
depoziten e tij.Depozitimi ne Banken e Kursimeve mund te behet edhe ne
emrine nje personi te trete.Rregullat, kushtet dhe afatet per depozitat e
kursimit caktohen nga Banka e Kursimeve.

Depozituesi ka te drejte te autorizoje me prokure persona te tjere per te bere terheqje nga
depozita e tij.Prokura per depozituesin me banim ne Republiken e Shqiperise leshohet ne
perputhje me dispozitat e Kodit Civil.Prokura, per depozotuesit qe ndodhen jashte shtetit, duhet
te jete leshuar e vertetuar nga organet e autorizuara dhe ne menyre qe percaktohen ne ligjin e
vendit ku ndodhet depozituesi.
Depozita e kursimit u jepet trashegimtareve sipas dispozitave te Kodt Civil.
Banka e Kursimeve, nga depozita e kursimit e trashegimlenit, i paguhen njerit prej
trashegimtareve shpenzimet e varrimit ps paraqitjes se nje deklarate te vertetuar nga organet
lokale te
pushtetit.Kur shpenzimet e varrimit perballohen nga nje person tjeter qe nuk eshte trashegimtar,
Banka e Kursimeve i paguan atij shpenzimet e vertetuara.

Banka e Kursimeve ruan fshehtesine e depozitave.

Informata per depozitat e kursimit u jepet :
a) Depozituesve ose personave te autorizuar prej tyre.
b) organevce te hetuesise per ceshtje penale, me autorrizim
te prokurorit.
c) Organeve gjyqesore per ceshtje penale, per pjestimin e
pasurise bashkeshortore dhe per detyrimin ushqimor.

. Hetimet e Prokuroris s Tirans, rreth vjedhjes s ish-Banks s Kursimeve nga vet arktaret
q punonin aty, ka zbardhur edhe 50 milion t tjera t prfituara nga t akuzuarat. Ekspertt
kontabl t Raiffeisen Bank, nga verifikimet e kryera pr kt vjedhje, me krkes t
Prokuroris, kan zbuluar edhe vjedhjen e 50 milion lekve t vjetra, q i bashkangjitet 2
milion dollarve t kostatuara m par. Prokuroria ka administruar dokumentacionin e
falsifikuar, me an t t cilave sht kryer edhe kjo pjes e vjedhjes, q i sht bashkangjitur
dosjes hetimore n fjal. Nga verifikimet dhe hetimet pr kt shum t vjedhur, sht konstatuar
se i prket harkut kohor 2000-2004 dhe se sht kryer nga t njjtt persona.

Zbulimi

Ekspertt kontabl, t cilt po verifikojn dhe hulumtojn do dokument t ish-Baks s

Kursimeve, kan zbuluar edhe nj pjes tjetr t vjedhjes katrvjeare, t kryer nga disa isharktare. Lajmi sht br i ditur dje pr gazetn Metropol nga burime zyrtare pran
Prokuroris s Tirans, t cilat sqaruan se shums s par t konstatuar si t vjedhur 2 milion
dollar, tashm i jan shtuar edhe 50 milion lek t vjetra. Burimet pohojn se nga verifikimet e
kryera n t gjith dokumentacionin e katr viteve, 2000-2004, sht konstatuar i gjith dmi i
mundshm. Paraprakisht, Prokuroiria kishte konkluduar n vjedhjen e 2 milion dollarve. Por
ditt e fundit ka rezultuar se arktaret e akuzuara kan vjedhur me an t falsifikimit t
dokumenteve edhe 50 milion lek t vjetra. Burimet e Prokuroris theksojn se sht kryer i
gjith verifikimi i mundshm n dokumentacionin katrvjear t ish-Banks s Kursimeve dhe
50 milionshi i sht bashkangjitur pjess s luanit t zbuluar m par.

Hetimi

Prokuroria e Tirans sht n prfundim t hetimit t ksaj shtje dhe s shpejti dosja mund t
niset n gjykat pr shqyrtim. Prokuroria akuzon tre ish-arktare t ksaj banke. Procedimi penal
filloi ndaj katr ish-arktareve, por njra prej tyre, Violeta Mema, vdiq disa muaj m par si
pasoj e nj smundje t rnd. Pr vjedhjen e ktyre parave, Prokuroria akuzon ish-arktaret
Valbona Tirana, e cila u arrestua dhe m pas u la n detyrim paraqitjeje, Liljana Menga dhe
Fiqirete Bici, t cilat rezultojn t jen larguar jasht shtetit. Skandali i vjedhjes s ish-Banks s
Kursimeve, u zbulua nga vet ish-drejtori, Ardian Kamberi, i cili denoncoi n Prokurori, m 20
mars t vitit t kaluar, nj pjes t punonjsve t institucionit. Ai i akuzonte fillimisht si
prgjegjs pr vjedhjen e 85 milion dollarve nga Banka e Kursimeve n Tiran. Por nga hetimi
ka rezultuar se parat e vjedhura i kalojn 2 milion dollart, duke u bashkangjitur edhe shumn
e fundit 50 milion t zbuluar ditt e fundit.

Banka e Kursimeve, prpara fillimit t procesit t privatizimit, n vitet 1998-1999 i sht

nnshtruar nj procesi strukturimi t asistuar nga ekspert t Banks s Irlands. Pas ktij
strukturimi, n dhjetor t vitit 1999, Kuvendi i Shqipris miratoi ligjin pr formn dhe formuln
e privatizimit t Banks s Kursimeve, i cili prbn edhe ligjin baz pr kt privatizim. Sipas
ktij ligji, privatizimi i banks do t realizohet nprmjet shitjes deri n 100 pr qind t

aksioneve , nprmjet nj kombinimi midis investitorit strategjik ( jo m pak se 35 pr qind t

aksioneve), institucioneve financiare ndrkombtare ( jo m shum se 49 pr qind t aksioneve )
dhe biznesit privat vendas ( deri n 24 pr qind
t aksioneve ).Procedurat e tenderit ndrkombtar t privatizimit kan filluar vitin e kaluar dhe
q n fillim t ktij viti , n kuadr t nj financimi t Banks Botrore, ky proces asistohet nga
kompania kshillueseMaxwellStamp, Londr.
N fund t muajit qershor 2001, Ministria e Financave shpalli
hapjen e tenderit ndrkombtar pr privatizimin e banks, ku faza parakualifikuese ( prcaktimi i
shortlists ) duhej t prfundonte brenda muajit shtator 2001.Situata e pafavorshme n tregun
financiar europian ( procese shkrirjeje, thithjeje, privatizimi e bashkimi bankash dhe prgatitjet
intensive pr futjen e euros) prfshirja e mjaft bankave perndimore me reputacion n
privatizimin e bankave n Europn Lindore, situata e pastabilizuar n rajon ( Maqedonia dhe
Kosova ), zgjedhjet parlamentare t tejzgjatura n Shqipri dhe s fundi ngjarjet tronditse t 11
shtatorit n Amerik, t gjitha kto paten ndikimin e tyre n nivelin e pamjaftueshm t shprehjes
s interest nga ana e investitorve strategjik pr privatizimin e Banks s Kursimeve. N nj
situat t till, Ministria e Financave dhe Komisioni I Privatizimit e pan t arsyeshme q procesi
t shtyhej, duke prcaktuar si faz t re parakualifikuese fundin e muajit mars 2002 dhe si koh
pr zhvillimin e tenderit, fundin e muajit maj 2002. N lidhje me institucionet financiare
ndrkombtare tashm sht br e ditur se jan t interesuara pr kt proces EBRD-Londr
IFC-Washington dhe DEG-Keln. Me sa paraqita m sipr, u
247 mundova t jap nj tablo t shkurtr t rrjedhs historike e kronologjike t procesit,
informacion ky i domosdoshm pr kt auditor. Po 'prfaqson sot Banka e Kursimeve, banka
m e madhe n Shqipri, n tregun bankar dhe financiar t vendit ?
Disa nga treguesit kryesor t saj jan :shtrirje territoriale n t gjith vendin, me mbi 100 deg e
agjenci; rreth 65 pr qind t depozitave t qytetarve;
rreth 75 pr qind t tregut t bonove t thesarit;
mbi 70 pr qind t pagess s pensioneve;
mbi 90 pr qind t vllimit t pagesave pr llogari t buxhetit t
shtetit Totali i aseteve rreth 170 miliard lek. Duke patur parasysh madhsin e banks dhe
vshtirsin q ajo paraqet pr t'u administruar dhe m pas privatizuar si e till, procesi i
ristrukturimit t saj ka qen i pandrprer, duke u shtrir n aspekte t tilla si: -rritja e efikasitetit
t degve dhe t agjencive;
-ulja e numrit t punonjsve;
-zgjerimi i sistemit t informatizuar;
-kalimi i nj pjese t pagimit t pensioneve tek Albapost;
-kalimi i kredive t kqija tek ATK-ja;

-regjistrimi i pronave;
-rivlersimi i aktiveve t paluajtshme etj.
Veprimtaria e banks i sht nnshtruar auditimit t br nga KPMG-ja pr periudhn deri m 30
qershor 2001. Pavarsisht nga faza tranzitore e privatizimit, stafi menaxhues i banks sht
munduar t ruaj dhe t prmirsoj shrbimin ndaj klientels, besimin q ajo ka patur dhe ka tek
banka, duke investuar n motivimin e personelit, n infrastrukturn e banks etj..
Shprehje e qart e ksaj situate sht treguesi i rritjes s vllimit t depozitave (pavarsisht se
interesi i ofruar prej nesh sht nga m t ultit n treg), si m posht :

Autoritetet shqiptare jan shprehur pro-privatizimit t Banks s Kursimeve T gjith jemi

njohur me hapat, q jan hedhur pr t siguruar privatizimin e Banks s Kursimeve ku m t
rndsishm paraqiten formula e privatizimit t saj dhe strategjia e privatizimit.
do t thot t privatizosh Bankn e Kursimeve ? N pamje t par prgjigja sht tepr e
thjesht. Pr pronarin e Banks s Kursimeve privatizimi i saj do t thot heqje dor prej
pronsis, n masn 100 pr qind dhe kalimin e saj tek t tret.
Konkretisht, tek investitori i huaj strategjik transferohen jo m pak se 35 pr qind e aksioneve.
Prve tij, pronar t banks pritet t jen edhe institucionet financiare ndrkombtare (t cilve
u ofrohen jo m shum se 49 pr qind e aksioneve) dhe personat fizik dhe juridik shqiptar (t
cilve u ofrohen jo m shum se 24 pr qind e aksioneve)10 .
Por nnkupton realisht privatizimi i Banks s Kursimeve? Ktu prgjigja nuk sht e thjesht.
Problemi vshtirsohet qysh n zgjedhjen e objektivit kryesor pr privatizimin e ksaj banke.
E thn me fjal t tjera, cili ndr objektivat q mund t kemi renditur do t orientoj procesin? sigurimi i t ardhurave pr buxhetin e shtetit, madje i m shum t ardhurave se sa ishte
parashikuar;
- prmirsimi i pozicionit fiskal;
- sigurimi i nj investitori strategjik me reputacion, prania e t cilit n Shqipri do t ofroj nj
tjetr qndrim t bots financiare ndaj sistemit bankar shqiptar;
- nxitja e konkurrencs n sistemin bankar shqiptar;
- prmirsimi i puns s Banks s Kursimeve dhe pr pasoj edhe pr sistemin bankar shqiptar
dhe nxitja e zhvillimit t tij; - rritja e efikasitetit t banks q privatizohet e pr pasoj edhe pr
sistemin bankar; - diversifikimi i origjins s kapitalit t huaj t investuar n sistemin bankar
shqiptar gj q do t siguroj edhe hyrjen e kulturave t ndryshme bankare; - apo qllime t tjera
krejt t ndryshme nga ato q renditm m sipr. sht e prshtatshme t hedhim nj vshtrim mbi

hapat q jan br deri m sot pr privatizimin e Banks s Kursimeve dhe si jan patur parasysh
rekomandimet q jep teoria pr privatizimin e nj banke. N prgjithsi, rekomandohet q
privatizimi i bankave t hartohet n mnyr t till q t nxis nj mjedis konkurrues me qllim
q sektori financiar t mos dominohet nga pak institucione bankare si dhe t siguroj q
institucionet e privatizuara t drejtohen realisht n mnyr t pavarur nga qeveria. Intervista dhe
prezantime t tjera. IV 10 Ligji nr. 8563, dat 22.12.1999 Pr prcaktimin e forms dhe
formuls s privatizimit t Banks s Kursimeve, sh.a. 358 Prania n publik e Guvernatorit t
Banks s Shqipris. Banka e Shqipris rekomandon q privatizimi i Banks s Kursimeve nuk
ka nevoj t ket si objektiv kryesor sigurimin e m shum t ardhurave pr buxhetin e shtetit.
Ajo ka vlen pr ne sht prfitimi afatgjat q pritet t siguroj sistemi financiar n vend. Kur
krijohen si shoqri aksionere bankat shtetrore duhet t konsiderohen si njsi financiare t
pavarura. Privatizimi duhet t oj n prmirsim t cilsis s drejtimit dhe t efikasitetit t
operacioneve. Rikapitalizimi duhet t lidhet drejtprdrejt me procesin e privatizimit. Struktura e
pronsis s banks q do t privatizohet ka rndsin e vet. N thelb, strategjia e drejtimit dhe e
biznesit t bankave do t varet nga struktura e pronsis q rezulton nga privatizimi. Metoda e
zgjedhur e privatizimit duhet t maksimizoj mundsin q drejtimi i banks do t jet i pavarur
nga shteti. Kjo ka m shum t ngjar t ndodh kur nj investitor baz fiton nj pjes t
konsiderueshme n bank. N veanti, investitort strategjik t huaj jan nj mjet pozitiv i futjes
s nj drejtimi t pavarur. Megjithse ekziston nj shqetsim legjitim pr dominimin e t huajve
n sistemin bankar t vendit, investimi i huaj prfaqson burimin m t mir pr investitort
strategjik, t cilt mund t rrisin pozicionin e kapitalit t banks dhe mund t sjellin drejtim t
pavarur n mnyr t menjhershme. Nj strategji e till jo vetm q lejon shtimin e kapitalit t
vet t banks, por rezulton n nj rritje n vlern n treg pr shkak t kapitalit me reputacion, t
ofruar nga investitori i huaj. Pa dashur t prsris ato ka tha Ministri i Financave pr hapat e
br dhe masat e marra pr privatizimin e Banks s Kursimeve, sht e nevojshme t theksoj q
strategjia e privatizimit t ksaj, n pjesn m t madhe, merr parasysh mir kto rekomandime
teorike. Formula e privatizimit pr Bankn e Kursimeve parashikon trheqjen e nj investitori t
huaj strategjik q do t jet institucion bankar. Synimi pr t patur t pranishme edhe
institucionet financiare ndrkombtare sht nj element garancie pr mbarvatjen e banks s
privatizuar si dhe pr t kaprcyer, m me lehtsi, momentin e par pas privatizimit dhe pr t
ruajtur besimin e depozituesve n kt bank. Po kshtu, interesi i qeveris pr t shitur 100 pr
qind t aksioneve flet pr nj angazhim n drejtim t respektimit t pavarsis s administrimit t
banks. M tej, Banka e Kursimeve sht shndrruar n shoqri aksionere dhe sht siguruar
kapitalizimi i saj sipas krkesave t ligjit Pr Bankn e Shqipris dhe pritet q, brenda muajit
mars, t plotsohet edhe krkesa 359 pr kapitalin rregullator. Masa t rndsishme jan marr
dhe po merren pr ristrukturimin e veprimtaris s saj prpara privatizimit. T gjitha krijojn
bazn pr nj privatizim t suksesshm t Banks s Kursimeve. Por, ajo ka dua t theksoj
sht q masat dhe gjithka rregullative pr privatizimin e Banks s Kursimeve sht e
nevojshme t mendohen dhe t zgjidhen prpara se t arrihet n privatizimin prfundimtar. Kjo,
pr arsye se procesi i privatizimit nuk sht zvendsues i rregullimeve t mundshme. Nga ana
tjetr, politika t privatizojm n fillim dhe m pas t rregullojm ka provuar t jet e dshtuar
pasi procesi i privatizimit mund t oj n shfaqjen e interesave t tilla q t jen n gjende ti
bllokojn prpjekjet e mvonshme pr rregullim. Kto prfundime jan t vlefshme dhe t

dobishme pr tu patur parasysh n do proces privatizimi, qoft edhe t nj banke t vetme.

Pavarsisht se shkalla e veprimit t faktorve, q mund t rrezikojn procesin e privatizimit
rezulton t jet jo e njjt n vende t ndryshme, t gjith e pranojm q kto rreziqe jan t
pranishme edhe n Shqipri. Pikrisht, kjo prani e bn delikat procesin e privatizimit t Banks
s Kursimeve. sht kjo arsyeja q t gjitha autoritetet shqiptare jan t angazhuara pr ta
ndjekur at me kujdes. Rol t veant, si kshilltare e qeveris pr shtje t natyrs ekonomike e
financiare, ka edhe Banka e Shqipris. Privatizimin e Banks s Kursimeve e konsideroj si sfid
pr autoritetet shqiptare pr shkak t pozicionit t rndsishm, q kjo bank ka n sistemin
bankar. Suksesi apo mossuksesi n privatizim do t ket pasoja t konsiderueshme n ecurin e
saj, por edhe t krejt sistemit bankar. M sipr vlersova se procesi i privatizimit ka marr
parasysh rekomandimet teorike dhe sht n rrug t mbar. Kjo sht nj garanci pr privatizim
t suksesshm. Megjithat, m duhet t trheq vmendjen pr ti kushtuar m tepr rndsi tri
aspekteve: - transparencs s procesit, - arritjes s konsensusit pr kt proces, dhe - publicitetit.
Transparenca n procesin e privatizimit sht element thelbsor pr mbarvajtjen e tij. Nprmjet
transparencs arrihet t prohet mesazhi i qllimeve, q kan autoritetet kur privatizojn nj
bank dhe, pr pasoj, sigurohet mbshtetja e publikut. Kjo mbshtetje e publikut, nga ana e saj,
sht e rndsishme pr t mos u gjendur prball situatave spekulative, t prhapjes s panikut
apo t alarmeve falso, t cilat jo vetm pengojn privatizimin, por fare mir mund t vn n
rrezik krejt Intervista dhe prezantime t tjera. IV 360 Prania n publik e Guvernatorit t Banks
s Shqipris. procesin, madje mund t krcnohet deri dhe stabiliteti i sistemit bankar. Publiku
shqiptar me t drejt do t shtroj pyetjen: Bankat shtetrore po shiten, por a ka shtet pa bank
t vetn? Duke njohur psikologjin dhe traditn, publiku do t vazhdoj ta ket pr shum koh
t vshtir t msohet me mnyrn e funksionimit t mekanizmave t tregut. Njerzit kan
besuar tr jetn n garantimin nga shteti t kursimeve t tyre. Ky shqetsim mendoj se duhet
trajtuar me shum kujdes, jo thjesht me propogand n media, se sa me institucione. N kt
kuptim, duhet shpejtuar me miratimin e projektligjit pr sigurimin e depozitave dhe krijimit sa
m shpejt t autoritetit prkats. sht hap mjaft pozitiv q, brenda muajit mars 2001, qeveria
miratoi projektligjin. Ky proces duhet t mos pengohet pr asnj arsye. Transparenca e procesit
t privatizimit ndihmon pr tu imunizuar nga spekulimet me t, por nuk e garanton kt
imunitet. N kt kuadr, autoritetet e vendit duhet t bjn t gjitha prpjekjet pr t siguruar
konsensusin e grupeve, t cilat potencialisht mund t ken interes t spekulojn apo t prhapin
panik. Rndom jemi msuar t dgjojm krkesa pr arritjen e konsensusit politik pasi jo rrall
ka politikan q kan interes dhe prpiqen t dmtojn procesin e privatizimit. Un do t krkoja
arritjen e nj konsensusi m t gjer. Prve grupeve t politiks, n tavolin duhen sjell edhe
grupet e biznesmenve apo t prfaqsuesve t konsumatorve. Kjo, sepse privatizimi i Banks
s Kursimeve ka implikime komplekse. Prandaj e vlersoj mjaft t rndsishm angazhimin e
Ministris s Financave dhe bashkpunimin e t dy institucioneve pr t thirrur sot kt takim
diskutimi. Ky takim shrben jo vetm pr rritjen e transparencs, por edhe pr t trajtuar
bashkrisht nj problem t rndsishm e pse jo dhe pr t arritur n konsensus. N morin e
problemeve, t cilave u duhet kushtuar rndsi gjat privatizimit sht edhe publiciteti pr kt
proces. Publiciteti ndikon drejtprdrejt n rritjen e cilsis s investitorit strategjik. Besoj se
Ministri i Financave do t m mirkuptoj, por mendoj q n kt element jemi disi t vonuar.
Publiciteti sht normale t filloj q me propagandimin e profilit t banks q privatizohet.

Gjithkush duhet t gjej prgjigje pr pyetjen: Pse do t investoja un n Bankn e Kursimeve

t Shqipris? Publiciteti ka nevoj t zhvillohet pr nj periudh t konsiderueshme kohe dhe
n disa media t vendit apo t huaja. T mos harrojm q privatizimi i Banks s Kursimeve
prkon me zgjedhjet e prgjithshme elektorale, t cilat t gjith e dim q paraprihen nga fushata
elektorale disi t acaruara. Kjo ngjarje mund t lr n hije p