BR KORE GAZSNN GNLNDEN

ASKERLK ve KORE ANILARI

M.Aziz Erkmen
Knye no 4447
www.korehatiralari.com

Kore savanda Kunuri, var

olmak
veya
olmamann
krl
noktasdr.
Amerikan
ordusunun
zaferden umudunu yitirdii, Gney
Koreyi , Komnist Kuzey Koreye terk
etmek zere gemileri bile hazrladklar
bir anda, Trk Tugaynn Kunuride in
ordusuna kar kahramanca direnii ile
in birliklerini durdurmas, ardndan
ablukay yararak Mttefik Birlemi
Milletler
glerini
ablukadan
kurtarmas,savan
kaderini
deitirmitir. Bunu mteakip Trk
Tugaynn yaplan Kum Yong Jang Ni
savandan sonra inlileri bozguna
uratmas
ile
nihayet
Vegas
arpmalarnda
dmann
btn
mukavemetini
krmas
sonucunda;
bugn bir Gney Kore devleti varsa
bunu salayann da Trk askeri
olduunu Gney Kore halk hibir
zaman unutmad.

NSZ
2006 ylnda Harbiye Askeri mzesinde Kore Sava ile ilgili bir sergi almt. Ben
de eim ve olum Murat'la sergiyi grmeye gittik. Birinci kafile Kore Tugayndan tandk bir
ok arkadan ve komutanlarmzn fotoraflar sergide vard. Ayrca savan cereyan ettii
blgelerin haritalar da vard. Onlara bakarak konuurken Tugay komutanmz rahmetli
General Tahsin Yazcnn olu, yakn tarih -askeri tarih- aratrmacs emekli tank binbas
Sayn Bali Yazc ile tantm. Bu sergiyi bir arkada Necmettin zelik ile birlikte
hazrlamlar. Kuniri Sava, muhasarada kalmz, oradaki olaylar, ablukay yararak
kmz ve Bali beyin sava blgelerindeki haritalar zerinde verdii izahatlar grlrken,
Bali bey bana Kore de yaplan savalarla ilgili hatralarn yazan arkadalarnz var. Sen de
bu hatralarn kaleme alsan iyi olur dedi. Olum Murat'a dnerek , baban tevik et bu
hatralarn yazsn hatta onlar videoya ekin dedi.
Sergide Kore savalar ile ilgili hatralarn yazm olanlarn kitaplar vard. Yzba
Hseyin atalpnar n cepheden sohbetler adl kitabnn kapana benim ve Gyasettin
narolunun resimleri konmutu. O kitaptaki bahsi geen konular, mizahi bir slupla
anlatlyordu.
Koreye doru adn verdii kitabnda hatralarn yazan bir onba, tek bana tugay
ablukadan kurtardn anlatyordu.
Sava halinde baka ekilde hareket edilmesi mmkn olmadndan, o anda ne
gerekiyorsa ancak yle hareket edilebilinirdi. Ben de tugaymzn sradan bir eri olarak
kaleme aldm bu anlarmda ne kahramandm, ne de kahramanlk yaptm. O anda bana
den grev ne ise ve ne yaplmas gerekiyorsa, sadece onu yapmak zorundaydm ve onu
yaptm.
Askere duhulmden itibaren baz olaylar bir cep takvimine ve kk bir deftere not
ediyordum. Koreden yurda dndkten sonra o not defterlerini baz evraklarla birlikte bir
kutuya koymu, geim ve yaam mcadelesi iinde onlarn varln bile unutmutum. Sayn
Bali Yazc'nn bu nerisi zerine, unutmu olduum bu gnl kardm. Bir de baktm ki,
askere duhul ettiim tarihten, Koreden yurda dndm 14 Austos 1951 tarihine kadar,
btn olaylar gn gnne ksa notlar halinde kaydettiim gibi, grdm ryalar dahi
yazmm. Orduya katlmazdan nceki yaantmla geride braktm olaylar, asker ocanda
grdm ryalarmda bana malum oluyor ve adeta beni uyaryordu. Bylece, askerlik
hatralarm yazmaya karar verdim. Ayrca ryalarma yansyan gemiteki yaantmla
balantl baz olaylar da yazlarmda belirttim. Anlarmda belirttiim konular benim
yaadm olaylar olduu gibi, bir ksmn grmeyip, duyduum ve yazlarmda belirttiim
olaylardr. Anlarmda en ufak bir abartmaya yer vermediim gibi baz konularda da kendi
yorumlarm bulunuyor. Bu bir roman olmayp 25 Eyll 1950ye kadar Trkiyedeki askerlik
dnemime 25 Eyll 1950 sonras Koredeki askerlik dnemime ait gnlmdeki notlardan
derlenmi bir yazdr.
Notlarmda geen o yllarda kullanlan baz kelimeler artk unutulmu olup, bugn
kullanlmamaktadr. Mesela, yn adlar; ark, garp, imal, cenup gibi. nhisarlar, tayyare,
mektep, talebe, reva, terih, mustarip, seyri sefer, ikrar, mteveccihen, duhul gibi kelimeler,
konuulan yzlerce kelimenin bir ksmdr.
60-70 hatta 40 sene nce okuduum kitaplar, bugn tekrar okuduumda anlamakta
glk ekiyorum. ocuklarm yksek tahsil yapm olmalarna ramen, onlar o kitaplarda
yazlan kelimeleri hi anlayamyorlar. Trkemizi yabanc kelimelerden arndralm derken,
dilimiz tam bir erozyona uram. Bugn bize unutturulan kelimelerin boluunu ngilizce
kelimelerle doldurmaya alyorlar. Hatta Trkemizde bulunan kelimeleri bile srarla
ngilizce syleyerek dilimizi tahrip ediliyor.
Olaylarda geen isimler gerek kiilerin adlardr.
Sicil no 4447 Mehmet Aziz Erkmen

Atekes anlamasnn 60. ylna atfen teekkr mektubu

4

BR KORE GAZSNN GNLNDEN

ASKERLK ve KORE ANILARI
Askere Duhulm
13 Ekim 1949 almakta olduum iyerinden hesabm kestirdim.
14 Ekim 1949 Bir tahta anta iine don, gmlek, bir ift orapla, tra makinesi, fra,
bir pakette jilet koyarak Silivri Askerlik ubesine teslim oldum. Benim gibi birok gente,
ounluu bez torbalar iine biraz yiyecek, benim gibi bir ka para amar koyup gelmiler.
Hepimizi Silivri Hkmet Konann arkasndaki alanda topladlar. Davullar, zurnalar alyor;
herkes askere gidecek genleri neelendirmeye alyor. Askere gideceklerin ana, baba,
karde ve yaknlar genleri uurlamak iin bekleiyorlar. Askere gitmek, vatani grevini bir
an evvel tamamlamak iin sevin iinde gelenlerin bana birka sngl er diktiler, su
dkmeye gitmek bile yasak!
leden sonra bir kamyona bindirilerek Sirkeci
tren istasyonu yannda, Demirkapda yollama tabir edilen
yere geldik. Yemek verdiler. Yanmza birer de tayn
verildi. Bir binada yattk! Gece yarsna doru kalkn
sevkiyat var dendi. Benimle birlikte alt kiiyi Hadmky'e
gitmek zere bir askere teslim ettiler. Trene bindik,
sabaha kar Hadmkye geldik! Evvela muhabere
bl erleri teslim edildi. Sonra her birimizi ayr ayr
birliklere teslim ettiler. Ben de oto taburuna brakldm.
Benden sonra gelenlerle bln mevcudu bir haftada
tamamlanm oldu.
Bir yattmz kou, yemekhane, bir de aralarn
konduu zeri kapal garajmz vard. Blmzn
yemei Yassvirandan getiriliyordu. Grup halinde
karavandan yemek usul kaldrlm, her askerin ayr
yemek taba vard. Yemeimiz genellikle bulgur pilav
zm hoaf , suyu bol kuru fasulye, patates ve iinde
bcekte grlebilen mercimek yemei ile bazen de
tabamza yarm ve en ok bir kak konan pirin pilav
kyor. Karnmz doymadndan bulguru aryorduk. Ot
doldurulmu yataklarda yatyor, mekkare birlikleri
kaldrlm olduundan, onlardan kalan velenseler ile
rtnyorduk. Yattmz ranzalarda, atdaki aralklardan
gkyz grnyor. Yaan kar atdaki aralklardan
zerimize dklyordu. Kouun ortasna kurulmu bir
soba , szde kouu styordu.
Oto taburunda Marshall yardm olarak GMC, jip, bir de dodge vastalar bulunmasna
ramen hala Rus ZS kamyonlar da kullanlmaktayd.
ki hafta sonra yemin treni yapld. Birka masay yan yana dizerek TRK
BAYRAI ile rtp zerine hafif makinal tfek, piyade tfei, tabanca ve kasaturalar koyarak
karada, havada, denizde her zaman ve her yerde diye yemin ederek Askerlie kabul edilmi
olduk.
Yemin merasiminin haftasnda, Blk Komutanmz Nihat Paker, size usta erlerden mi
Manga komutan verelim? Yoksa, Sizin iinizden mi Manga komutan seelim dedi. Bizde,
bizden sein diye cevap verdik. Yeni kurulmakta olan birliimizin ad 31. oto taburu olmasna
ramen, takmdan oluan bir blk erat mevcuttu. Temenimiz Nihat Paker Blk
Komutanlna vekalet ediyordu.
Bizi mangalara ayrdlar. Ben ikinci manga komutan oldum. Evvela, silahlarn
sklp, taklmas ve temizlii retildi. Sonra talimlere baladk. Hazr ol, rahat, saa dn,
sola dn, geriye dn, uygun adm mar, bitiik nizam, avc kolu yry, silah omuza, silah
kar, kasatura tak, kasatura kar. Yat! Topuklarn, poponu yere yaptr. Kalk! Diz k!
Nian al! Bomba at ve sng hcumu talimlerine baladk.
ACEM TEFT

5 Mart 1950, bugn acemi teftiini verdik. Evvela klk kyafet, tehizat, arka anta,
silah teftii yapld. Temen Nihat Pakerin emriyle; ikinci manga adm ileri mar komutu
ile mangam adm ileri aldm. Ben mangamla nian alma talimleri ve yanak dzende
giderken ekil deitirmeleri yaptrdm. Ardndan muharebe alannda mangamla ilerleyerek,
n hatlarda keif yapmam emredildi. Birinci manga komutan Eypl Kadri Akbulut, iri yapl,
gsterili ve atak biri olmasna ramen, blk komutanmz bu grevi bana verdi. Erata beni
gzden kaybetmemelerini syleyerek, iki eri mezarln altndan, iki eri mezarln st
kapsndan, iki eri de garajlarn yanndan sng taktrarak gzc gnderdim ve top
koruganndan ortada olanda buluacamz syleyerek Kendim de makinal tfekle beraber
cepheden ilerledim. Mezarla girmek zereyken, mezarlk duvarnn arkasnda eilmi
durumda ilerleyen birinin srtn grdm. Sngy srtna dayayarak onu esir alp tfeini ve
esiri arkadaki ere teslim ederek keif grevimi tamamladm. Keif ile grevlendirilmi birlie
grnmeden, mangann hareketlerini gzetlemek iin bu er grevlendirilmi.
TAARRUZ: Keif grevimi tamamladktan sonra teftii yapan Binba, hedef vererek
dman mevzilerine kar, mangamla taarruza kalkmam emretti.
Birinci mangay mevzilere yerletirmiler. Mevzilere yerletirilmi birinci manga
erlerinin yerlerini bilmediimi syledim. Numaralar ile seslen ren dedi.
Her manga erinin yerlerini rendikten sonra; birinci mangann komutasn alarak
hedefimiz olan iki top mevzii arasna btn mangaca, avclar ikier ba, makinalya arjr
ate atrdm. nc top mevziinin iki parmak soluna makinal ile bir arjr ate ettirip,
dman susturdum. Manga erlerini teker teker sratarak ilerde mevzi aldrdm. Bir daha
dman mevzilerine doru sratarak, avclara ate destei yaptrp, makinaly yanma
aldm. Makinalya destek atei atrarak, avclarla birlikte daha ileri bir hatta mevzilendik.
Keskin nianc makinaly da yanma alp, srnerek mangay tel rglerin altndan geirip,
sng taktrarak yumruk byklndeki talar taarruz bombas varsaym ile dman
siperlerine attrp, mar mar ileri saldr komutu verdim.
Allah Allah sesleri ile dman siperleri olan eski beton top koruganlarn igal ettik.
(Hadmkyn yal - killi amuru, srnrken i amarlarma kadar ilemiti.)
Mangaya be dakika istirahat vererek cephane takviyesi yapmak iin harcanan
mermilerin hesabn yapp, Takprl Sipahiyi blk karargahna gnderdim. Gelen hayali
mermileri gerekmi gibi btn avclara verir gibi yapp, grevi tamamladmzn tekmilini
verdim.
Aferin Onba diyerek Binba beni tebrik etti. Daha Onba bile deildim. Acemi
teftiini vermi olduk.
Talimlere devam etmeye baladk. At talimleri yaptk. Kendi tfeimle 4-6-5 vurdum.
Baka bir arkadan tfei ile 11-9-10 vurdum.
Bir gn piyade talimlerine devam ederken hava olduka scakt. Yat komutu verdiim
mangann biraz dinlenmesi iin topuklarn, kalalarn yere yaptrmalarn anlatyormuum
gibi yaparken; bu durum eitim subaymz Ekrem temenimizin gznden kamam.
kinci manga kalk diye bard. stikamet benzinlik mar mar, yat, kalk! mar mar,
yat, kalk! mar mar, geri dn yat! kalk! mar mar komutlar ile iyice yorulduk. Mangay biraz
dinlendireyim derken cezasn ektik.
25 Mart iki gn ev iznine gnderildim. zin dn zmire deponr kursuna gideceim
bildirildi. Tren ve vapur gidi slsm verdiler. 28 Mart stanbula eve geldim.
O gece Annemin ablas Silahtaraada oturuyordu. Onlara vedalamaya gittim.
Sebahat hanm diye bir komular vard; O geldi. Kahveler yapld, kahvelerimizi itik.
Sebahat hanm kahve fal bakyormu. Senin falna da baksn dediler. Benim zmire gitmek
iin oraya geldiimi bilmiyordu. Kahve fincann ald. Sen bir deniz yolculuu yapacaksn
ama; o gidecein yerden sonra sana ok daha uzun bir deniz yolculuu grnyor dedi.
Ertesi gn Etrsk vapuru ile zmire hareket ettim. Yolculuk sakin geiyor. Rzgr hzl
estii halde ne souk ne de dalga var.
ZMR: 30 MART zmire geldim. 150 kuru otel creti dediim halde MEMNUNE
Halamn evini bularak o gece orada yattm. 31 Mart 9:10 Treni ile Basmahane garndan
Gaziemire gittim. Btn vcudum kantdan yanyor. Vapurun ambarnda bitlenmiim,
banyo yapp, amarlarm deitirdim. Halam bir ey sylemedi ama muhakkak yatak ve
yorganlarn bit sarmtr.
D.D.T. alp elbiselerime serptim, bir daha da bit grmedim.

Eyalar brakp kayt yaptrmadan gazinoda yaplan toplantya gittik. Akam zeri
kaydm yaptrdm. Yatacamz yer belli olmadndan ak havada yattm. Ertesi gn sac
barakalara yerletirdiler.
1 Nisan: Bugn lenden sonra defa itima yapld. Akam iaemiz kt. Bu gece
45 kiilik kouta 15 kii vard.
2 Nisan: zmire giderek Arkadam Salim Ayhana, Niyazi Gl eli ile kz arkadama
verilmek zere birer mektup gnderdim.
3 Nisan: Derslere baladk.. Sinema perdesinde drt zamanl motorun almas,
lenden sonra da yalama sistemleri gsterildi. Her gn aralarn motor, anzman,
diferansiyel, fren, soutma, arj, mar, karbratr, distribtr gibi alma sistemleri hakknda
derslere devam ediliyor.
9 Nisan: zmirde Foto Amberde fotoraf ektirdim. Fotoraflarn arkasna
Bak u hayale, benziyor bana;
Hatra olsun diye gnderiyorum sana.
Sakn buna hor bakma! Atma bir yana.
Ebedi bir hatram olsun bu sana
diye bir drtlk yazp eve 1ve Eypte Gislaved lastik fabrikasndaki arkadalarma birer
mektupla gnderdim.
16 Nisan: timaya ge kaldmz iin 250 kiiden fazla erata hafta izine kmama
cezas verildi.
26 Nisan: Oto elektrik donanmndan imtihan olduk, yz zerinden 95 aldm.
30 Nisan: zmirde byk sinemaya gittim. Dnte NZBAT Karakolunun nnden
geerken bir baavu ard, ieri girdim; bir oda dolusu asker var. Beni de oraya soktular.
Daha sonra bir G.M.C. geldi, hepimizi Konaktaki SARIKILAya gtrdler. Btn koular
erlerle dolu. Sabahtan beri Pazar iznine kan erleri toplayp, klaya doldurmular! Hepsi a
ve tuvalet ihtiyalarn gidermeye bile msaade edilmiyor. Yerler sidik iinde.
Erleri toplamalarnn sebebi, ertesi gn 1 MAYIS Dnyada ii bayram olarak
kutlanan gnm. Tedbir olarak erleri toplamlar. Asker Pazar iznine km iyi bir gn
geirerek stres atp birliine dnecek. 1 Mays onu ne ilgilendiriyor ki. Ama igzar yasak
kafa yapsnn gr, ille huzur vermemek.
7 Mays Pazar: Malatyal Abdullah zerle yeni sinemaya gittik. Clark Gablenin
Deniz Ejderi ile eytann Kudreti filmlerini seyrettik. Oradan Alsancaktaki Atatrkn heykeli
altnda resim ektirip halamlara gittim. Mektup
gelmi.
14 Mays 1950 Pazar: Bugn Millet Vekili
seimleri yapld. Siyasetle, seimle ilgisi olmayan,
Pazar iznine kan askerleri nzibatlar yine toplayp
Sarklaya kapadlar. Tabii ben de bunlarn
iindeydim. Yine ayn pislikler. Gnmz zehir
ettiler. Akam serbest brakldk, bu defa birliklerine
gidecek erleri inzibatlar tren istasyonunda
toplamaya baladlar.
Ben ve iki arkadala Gaziemire yaya gitmek
zere yola ktk. Yolda jiple giden bir stemen bizi
alp Gaziemire gtrd. Tren vagonlarnn zerine
kp inzibatlardan kurtulan arkadalar daha sonra
geldiklerinde elbiseleri trenin dumanndan simsiyah
olmu, yzleri de zencilere benziyordu.
18 Mays: mtihan yapld. Yanma oturan
Abdullah zerin sorularna cevap vermekten
dikkatim dald ve 77 aldm.
20 Mays: Fuar sahas olan Kltr Park
gezdim. Oradan Alsancak stadna gittim. zmir
kulpler aras serbest gre msabakalar yapld.
Derece alanlara kupalar datld.

21 Mays Pazar: Tayyare sinemasna gittim. Gecenin Gizleri filmini seyrettim.

Scaklar ok fazla ve bunaltc.
22 Mays Pazartesi: Babama, arkadam Salim Ayhana ve Hadmkydeki blk
arkadam Ltf Erdoduya birer mektup gnderdim.
27 Mays Cumartesi: Gnll istediler, bende katldm. Mutfaa kabak doramaya
gtrdler.
28 Mays Pazar: Bir tra fras, bir kk trnak makas, di fras, di macunu, silgi,
dolma kalem aldm.
Blk arkadalarm Yaar Kkanlamaz, Mehmet Gltepe Gaziemir ofr kursuna
geldiler. Scaklar btn deheti ile devam ediyor. Saat 17den 19a kadar sren itima ok
zor geiyor.
5 Haziran Pazartesi: Babama mektup gnderdim.
6 Haziran Sal: Bugn direksiyon talimleri iin piste ktk.
7 Haziran aramba: 50 numaraya kadar mutfaa gidecek dediler, Eypn yanna
gittim biraz konutuk. Btn dnemi itimaya armlar mevcut olmayanlar, bende dahil
avularmza ikier sopa yedik.
8 Haziran Perembe: Kardeim Abdlkadirden mektup aldm; sulu zatrreeden
mustarip olduunu bildiriyor.
Babama ve Abdlkadire birer mektup gnderdim.
Banyo yapnca kulaklarm tkanyor, tamamen sar oluyorum. Konumalar
duyamadmdan aval aval bakyorum.
Gzelyal Askeri Hastanesine gittim, kulaklarm ykadlar, kulaklarm ald. Adeta
hafifledim. Oh dnya varm.
11 Haziran Pazartesi: Malatyal Abdullah zerle nci Sinemasnda Kaplan Kadn ve
Yldzlar Diyar filmini seyrettik. Blk arkadam Ali Karsana mektup gnderdim.
14 Haziran aramba: Uzun yrye ktk, ben 12 mil yaptm. Bu gn karavana
sras bende. Yemei alp ben datacam.
Bu gece ryamda Silivrideki evimizi grdm. zlemi olmalym.
18 Haziran Pazar: Bu hafta direksiyon talimleri yapld. Yourtular, Ayranclar,
Torbal, Toprak ve Tireye kadar gittik.
Dolmakalem ucu aldm, ayakkablarmn altna lastik aktrdm.
19 Haziran Pazartesi: Kardeim Abdlkadire, Eypten arkadalarm Niyaziye ve
Salime birer mektup gnderdim. Arazi tatbikatna ktk.
20 Haziran Sal: Araba kullanmasn renmek iin direksiyon talimleri yaplyordu.
Bugn yine direksiyon talimi yapyorduk. Geen haftaki yolu takip ederek Tirenin yanndan
geip, Bayndra gittik. Dnte iki G.M.C. den birinin dierine srtmesi neticesinde G.M.C
lerden birinin benzin deposu delindi. Torbalya gitmek iin ktmz talimimiz yarm kald.
21 Haziran aramba: Dnk arpma dolays ile bu gn yine Torbal istikametinde
yola devam ettik.
22 Haziran Perembe: Bugn Cumaovasndan geerek aala gittik. zmirin
mehur suyundan iip oradaki parkta 15 dakika kadar kalarak saat 10:30da Gaziemire
dndk. lene kadar arazi, lenden sonra da bakm yaparak paydos ettik.
26 Haziran Pazartesi: Babama ve Hadmkydeki blk arkadam Ltfye mektup
gnderdim.
Bu akam ryamda; bana evden bez zerinde yazlar olan bir mektup gnderdiler.
Yazlar okuyamadm. Denizde bir ok balk vard. Denizin enginliklerinde prl prl bir k
grlyordu. Gkte bir ok tayyareler farlarn yaktlar parlak bir k uas her taraf prl prl
aydnlatt.
30 Haziran Cuma: Salim Ayhandan mektup aldm. Altnc imtihanmz seyrsefer ( o
zaman trafik szc Trkemizde yoktu) ve kurtarmadan olduk. 96 aldm. Konuyu bildiim
halde hata yaptm drt not kaybettim.
Aylk bakma bir Nolu garajda baladk.
1 Temmuz Cumartesi: Bugn 5 cm. kadar uzam olan salarm kestirdim. Sa
kontrol yapld. Sa uzun olanlar cezalandrld. Ben mucize kabilinde, i gdsel bir duygu
ile salarm kestirmi olduumdan dayaktan kurtuldum.
2 Temmuz Pazar: Abdullah zerle Yeni Sinemada Namus Sz, Tarzan Newyorkta
ve istikll Madalyas filmlerini seyrettik. Filmde gsterilen Eyp Camisi, Piyer Loti Gazinosu,
cami arkasnda mezarlar arasndaki o dar sokak, sokan Hali tarafnda kalan Bostan

skelesi Gazinosu hatralarmn tazelenmesine vesile oldu. Oralara duyduum zlemin bir an
olsun duygusalln yaadm.
5 Temmuz: Ne ok rya gryorum. Ryamda bir vasta ile birok yerlerden getim.
Krlar Askeri aralarla doluydu. zm diye duta benzer bir meyve yedim. Tuhaf bir tad vard,
midem buland. Aynaya baktm Gneten suratm simsiyah olmu yzm illerle doluydu,
kustum.
Peruzat adnda bir kz vard. Hasta olduunu ve beni grmek istediini sylediler.
Kendisini kuyuya atm, kuyudan karp kurtarmlar. Teyzesine beni tanttlar. Bir mzrak
alp beni ldrmek iin kovalad.
Abdlkadiri paket sarmak iin ip almaya yolladm. Kz kardeim Kerimana Peruzata
gitmesini, kendi yzmn kapkara ve illerle dolu olduundan gemi olsuna gidemediimi
sylemesi iin gnderdim. ok iri ve gl bir pehlivann srtn yere yaptrdm. Karma
kark salata gibi bir rya, her halde popom ak kalm olmal. (Bu kzla sadece
bakyorduk. ehit olduum ayialar yaylm, bunu duyan kz gerekten intihara teebbs
etmi. Bu olay Kore dn kzkardeim Kerimandan rendim.) Bu olaylar ryalarmda
telepati ile bana malum oluyor.
9 Temmuz: Niyazi Glden ve Hadmkydeki blk arkadam Mehmet Gltepeden
birer mektup aldm. Niyaziye mektup gnderdim.
14 Temmuz Cuma: RES CUMHUR CELAL BAYAR lenden evvel terif ederek
okulu gezdiler.
Mesai saatinden sonra Sal akamna kadar olan analiz sonularnn katlarn
dattlar.
15 Temmuz Cumartesi: Eypteki arkadalarm Salim Ayhan ve Niyazi Gle birer
tebrik kart gnderdim.
16 Temmuz Pazar: Bugn stanbuldan Ordu vapuru ile annem gelir diye bekledim
fakat gelmediler. Halama giderek bir mektup yazdm ve babama gndermek iin evden
ayrldm. Benim evden kmdan sonra kardeim Ali ile gelmiler. Vapuru kardklarndan
stanbuldan, Bandrmaya, Bandrmadan da otobsle zmire gelmiler.
Babam alt belediye memurluu iinden azletmiler. (Gerekesi alkol bamll
olmal.)
17 Temmuz Pazartesi: Bayramda hi bir yeri gezemedim. Akam zeri kapnn
nne sandalye kararak oturup komularla sohbet ettik. zmirin ahalisi ok mfik ve cana
yakn.
18 Temmuz Sal: Bugn de evin nnde oturup muhabbet ettik. Saat 18de Kuzenim
Mazharla HTSAS Kulbnn grekoromen gre antrenmanlarna gittik. Mazhar
grekoromen greisiydi. Bende onlar izledim. Kulpten knca Atlas Sinemasnda Yank
Kaval ve Fedakr Ana filmlerini seyrettik.
19 Temmuz aramba: Bu sabah koarak gittiim halde trene zor yetitim. Mevsim
scaklarndan dolay le tatilini iki saat yaptlar, buna karlk Cumartesi gnleri saat 13e
kadar mesai yaplacak. Blk arkadam Ltfden mektup geldi.
20 Temmuz Perembe: Treni kardm 12 kilometrelik yolu 1,5 saatte gittim. 18 treni
ile geri dndm.
21 Temmuz Cuma: Akam itimadan sonra zmire gittim, annemle vedalatm. Yarn
stanbula dnecekler.
22 Temmuz Cumartesi: Saat 13e kadar almak ok kt oldu. zmire gitmedim;
amarlarm ykadktan sonra yatp uyudum.
23 Temmuz Pazar: zmire gitmek istemiyorum. Malatyal Abdullah zerle Bucaya
giderek Pazar yerinde biraz gezdikten sonra Alsancaa geldik. Oradan Kemer tren
istasyonuna gittik.
Her hafta Basmahane tren garnda beyaz tenli, sar sal bir kz tren beklerken
gryorum. Bu hafta beyaz bir buluzu sar damal eteklii, elinde yeil naylon bir portmeni
var. Balk etinde Afrodit heykelleri gibi bir vcudu var. Btn zmir kzlar gibi ok gzel.
Blk arkadalarmdan Ali Karsan ve Ltfye mektup gnderdim.
26 Temmuz aramba: Salim Ayhandan mektup geldi. inde vesikalk bir fotoraf
var.
Kurs sonu yaklatka gnler gemiyor, her gn bir hafta gibi uzun geliyor. Burada
daha dokuz haftamz kald. ok rahat bir askerlik dnemi geirdik. Disiplin, nbet, angarya
grmedik. Bir zorluk varsa o da akam yoklamas. Dersler adeta elence gibi geiyor.

10

Gaziemir deponer makinist kursu 1950

28 Temmuz Cuma: lenden sonra bizim postamzdaki arkadalarla ve posta

komutamz st avu Ali Ylmazla beraber resim ektirdik.
29 Temmuz Cumartesi: Abdullah zerle yaya olarak zmire gittik. Antrenr Ahmet
enolun nezaretinde yaplan htisas Kulbnn grekoromen antrenmanlarn seyrettik.
30 Temmuz Pazar: Konak Meydanndaki tarihi saat kulesi altnda sivil kyafetle bir
resim ektirdikten sonra Gzelyalya giderek plajda denize girip 17:59 treni ile Gaziemire

dzmir Konak meydan 1950

11

dndm.
5 Austos Cumartesi: Akam zeri 5 treni ile eve gittim. Halamn byk olu
Abdlkadirle Saat 00:30a kadar baheli kahvede oturduktan sonra eve giderek yattm.
Pazar sabah Saat 8de kalktm; yemek yedikten sonra sivil kyafetle mayomu alarak Konak
meydanna indim. Vapurla nciraltna gittim. Oradan tramvayla Gzelyalya gelerek Saat
2:30a kadar plajda denize girerek, tramvayla zmire dnp, Foto zmirde bir poz resim
ektirdim.
7 Austos Pazartesi: Cumartesi gn teslim ettiimiz aylk bakmdaki nc
arabamzdan sonra bugn 6 Aylk bakma getik, bakmda kullanlacak takmlar teslim
aldm.
9 Austos aramba: Bugn 6 aylk bakm arabamzn ilkini teslim aldk.
13 Austos Pazar: Drt gndr karn ars ve ishalden ok mustaribim 57 kiloya
indim. Saat 10da Gzelyalya gittim. Saat 15te ayrldm. Hasta olmama ramen iyi ve neeli
bir gn geti.
Babama, Salime, Ltfiye, Konak meydannda ve plajda ektirdiim birer fotoraf
gnderdim.
19 Austos Cumartesi: Alt aylk bakmn yaptmz son arabamz bugn teslim
ettik. 13:08 treni ile zmire gittim. Akam arkadalarla Fuardaki ay bahesine gittik. ok
gzel bir yer. ay istedik masamza semaver geldi. Orta yerde gzel bir havuz var,
fskiyelerden fkran sular renk renk klar saarak prl prl yanyor. Gece saat 24e kadar
oturduk; sonra baheli kahveye gittim. Saat 2de eve giderek yattm.
Pazar sabah Saat 10da Gzelyalya gittim. Abdullahta geldi. 14:30a kadar plajda
kaldktan sonra eve gidip elbiselerimi deitirerek 17:39 treni ile Gaziemire dndm.
23 Austos: Bugn salarmz kestiler. Salimden mektup geldi.
24 Austos Perembe: Ryamda annemi, babam grdm. Abdlkadir ve
Kerimanla bir bakkala gidip alveri yaptk. Yanmzdaki evlerden birinde dn yaplyordu.
Salarm iki yerden makinaya vurulmu ok irkin bir grnm vard. arya gidip ftr
apka aldm. (Salarmn kesilmesine ok zlm olmalym ki uur altna ilemi ryama
giriyor.)
KORE YOLCULARI
25 Austos Cuma: Koreye gidecek ekibin ayrlmas.
lenden sonra bende dahil 6 kiiyi kurs ekibinden ayrdlar. Kurs amiri Koreye
gidecek namzetler olduumuzu bildirdi. Ben, Necati Akgl, Nevzat Trke, Halit Kkali
(boyu 1,85cm civarnda iri gvdeli bir arkadamz ve bizim 13.dnem deponer kursunun da
kabadays idi), zzet Ceylan ve Niyazi adnda bir arkadamz daha vard.
26 Austos Cumartesi: Saat 8:30da bakm blmnden ardlar ve Koreye
gideceimiz belirlendi. Beceri imtihanna tabi tutulacaz. ki Amerikan yzbasnn
gzetiminde, lk olarak direksiyondan imtihan olduk. Karbratr ve distribtr sktrp
taktrdlar. Gzlerim bal olarak bir cvatay elle kontrol ettirip avadanlktan ona uygun
anahtar alp sktrp taktrdlar. Radyatr skp takarak sarsnty gidermek iin alttaki yay
ayarlarn yaptm. Yani ksaca belirtmek gerekirse Amerikal mttefiklerimiz bizleri becerikli
kalifiye birer elaman olarak setiler. Boylarmzda 1.65 cmden aa olmayacak.
Nevzat Trke 1928 doumlu olduundan Koreye gitmek veya gitmemek onun
tercihine bal olduundan gruptan ayrld. Nevzatn anlattna gre Aabeyi Alparslan
Trke o zaman yzbayd. ok sert ve disiplinli bir kiilie sahip olduunu, aabeyinden
ok ekindiini anlatrd. Ayrlan grupta kalan arkadalarmzdan biri Koreye gitmek iin
ayrldmz renince byk bir teessre kapld. O gn ve ertesi gn hi yemek yemedi. Bu
arkadamz bizden birka ya daha bykt. Her halde bakaya olarak askere gelmi olmal.
Ayn zamanda evliydi.
28 Austos Pazartesi: lenden evvel ve lenden sonra iki defa zmire, Gzelyal
Askeri Hastanesinde salk muayenesinden getik, rntgenlerimiz ekildi.
Daha evvelde belirttiim gibi bizler imtihanlardan ve salk muayenelerinden
geirilerek kalifiye elemanlar olarak seildik. Necati Akgl Kurs birincisi, ben kurs
ikincisiydim. Bir arkadamz, rahatszl dolays ile her gn hastaneye gittiinden bakm
almalarna katlamyordu.
Evli olduundan Koreye gitmek istemeyen arkadalarmz olduu gibi; gnll
gelmek isteyenlerde vard. Bunlardan biri taksi ofrl yapan Cihangirli inasi ztrk,
dieri Samatyal Gyasettin narolu idi.

12

Yaz mevsimi olduundan ak alana aalarn altna masalar ve oturma banklar

yaplm yemeklerimizi burada yiyorduk. Bir gn yine len yemeindeyken rahatsz olan
arkadamzda Hastaneden yeni gelmi, bitkin vaziyette sapsar bir yzle yemek yemeden,
hasta bir vaziyette oturuyordu. Kendisine, biraz olsun ye; ka gndr yemiyorsun, zorla da
olsa yemeye al daha ok hasta olacaksn dedim.
-Aziz, yiyemiyorum. Her tarafm aryor, ok hastaym bir lokma boazmdan
gemiyor. Ne olur yemekten sonra beni okul komutanna gtr, halimi anlat, dedi. Okul
komutanmz Binba Hamit Eri ok sert ve disiplinli biri olarak tannyordu. Nasl olur!
Baavua syle o gtrsn; bana dayak m yedirmek istiyorsun dedim, srar etmekte devam
etti.
Nevzat Trke ok girgin ve gzel konuan biriydi. Nevzata syle o daha iyi anlatr
dedimse de. Allah akna ne olur gidelim. Sen benim halimi daha iyi anlatabilirsin diyerek
yalvarr bir durumda srar edince kabul etmek zorunda kaldm.
Gyasettin narolu ile inasi ztrk gnll gelmek istediklerini grup
komutanlarmza sylemem iin bana srarda bulundular. Bu arkadamzn da Okul
komutanna gtrmem iin birok arkada arasnda bana srarda bulunmas beni olduka
tedirgin etti.
Yemekten sonra biraz da ekinerek hasta arkadamzla Okul komutanmza gittik.
Kapy tklattm, ieri girdik. Arkadam benim solumda selam alp esas durua getik. Okul
komutanmz ayakta dolar durumdayd. Odada iki Amerikan yzbas vard. Biri masann
kenarna oturmu, dieri ayakta duruyordu. (Bu iki yzba bizimle birlikte Koreye de
geldiler.)
Okul komutanmz Binba Hamit Eriin boyu 1.70 cm den ksa, benim boyum 1.70
cm. arkadamn boyu 1.90 cm. civarndayd.
Okul komutanmz ne var diye serte sordu.
Ben; Binbam biz Koreye gitmek iin ayrldk ama, dedim. Szm keserek. Yok
yle bir ey, bunu nereden duydunuz dedi.
Daha ekipten ayrldmz ilk gn Koreye gideceimizi rendiimizden haberi yoktu.
Binbam biz grup komutanlarmzdan Koreye gitmek iin ayrldmz rendik.
Bakmn yaptmz aralarda bizimle birlikte Koreye gidecekmi dedim. Tekrar yok byle bir
ey dedi.
Biz rendik Binbam dedim.
O halde ne istiyorsunuz deyince. Ben; Binbam biz Koreye savaa gidiyoruz, seilen
arkadalarmz iinde evli olup gitmek istemeyen ve hasta olan arkadalarmz var. Ayrca
gnll gelmek isteyen arkadalarmzda var. Savaa gittiimize gre Koreye gitmek
istemeyen arkadalarmzn akllar buradayken yararl olmalar dnlemez dedim.
Yanmdaki ere dnd. Bu arkada olduka uzun boylu, endaml bir vcut
yapsndayd. Binba yukar doru arkadan yzne bakarak neyin var senin dedi.
Bu er alamakl bir sesle. ok hastaym Binbam cierlerim aryor, midemde
arlar var, hi halim yok, ok ktym diye cevap verdi.
Onun boyu Binbamza gre olduka uzun olduundan, Komutanmz elini uzatt,
iaret parma ile onun gbei hizasndan drterek. Senin hibir eyin yok. Senin iin deil
ruhun km. u yanndakine bak! Senin yannda yumruk kadar kalyor dedi. Bana dnerek
gnll gelmek isteyen kimler dedi. inasi ztrkle, Gyasettin narolu diye cevap verdim
.Tekrar Kimler dedi. inasi ztrk ile Gyasettin narolu diye tekrar ettim. Gidin dedi.
Selam verip soldan geri ark ederek odadan ktk.
Bu er, Nevzat Trke, zzet Ceylan ve Niyazi gruptan ayrldlar. Bakm grubuna drt
deponer alnacakt. Samsunlu Necati Akgl kurs birincisi avu, st. Silivrili Kurs ikincisi ben
M. Aziz Erkmen avu. Gnll gelenler Cihangirli inasi ztrkle, Samatyal Gyasettin
narolu onba, drt kii Koreye gidecek deponerler olarak ayrldk.
Hasta olduunu idea eden arkadan Koreye gitmemek iin baz hilelere teebbs
ettii sylentileri yayld. Cierlerinde duman grnmesi iin sigaraya eker koyup itii,
rntgen ekilirken midesinde yara grnmesi iin zeytin ekirdei yuttuu, ateinin yksek
kmas iin tebeir tozu itii syleniyordu ama ne derece doru olduunu bilemem. Sylenti
de olabilir.
Hastanede salk muayenelerimiz daha evvel yapldndan imdi okulda boy ve kilo
lmleri ile gzle mesafe tayin lmlerimiz yaplyor.
inasinin boyu 165 cmden ksa olduundan boy lm yaplrken boyunun ksal
anlalmasn diye bir ka gn nceden postallarn topuklarna yumruk gibi birer ta yerletirip

13

yle gezdi. Boy ve kilo lmnden karken lm yapan baavu inasinin anormal
yryn fark etti. Tam kmak zereyken arkasndan seslendi. inasi gelince. kar
postallarn dedi. inasi boynunu bkerek. Baavuum ben gnll gitmek istiyorum. Boyum
1.65 cmden ksa olduundan Koreye gidemem diye bunu yaptm dedi. Baavu tamam
anlald zlme haydi git dedi.
31 Austos Perembe: Bu akam yataklarmz 7.Ble tadk orada yatacaz.
Bizim oto blnn dier erleri de geldiler.
3 Eyll Pazar: zmire gittim, Mazharn saz bendeydi onu gtrdm. Sa, sakal tra
olup bir paket jilet aldm. Babamdan, Ltfden mektup gelmi. Eyp Otaklar Caddesinde
oturan Ruhi ofr kursundan ktasna gidiyordu. Onunla arkadam Salim Ayhana, kardeim
Abdlkadire ve eve verilmek zere birer mektup gnderdim.
6 Eyll aramba: Bu gece saat 1:00e kadar vastalarla ksz yrye ktk.
Sava alannda klar yaklmayaca iin ksz eitim yaptk.
7 Eyll Perembe: Ne ok rya gryorum. Elimde tadm bavulumu yolda
unutmuum, civardaki btn dkknlar aradm bavul yok. Rya bir roman gibi devam ediyor.
Gislaved lastik fabrikasnda alrken flrt ettiim Kmuran adnda bir kz arkadam vard.
Onun da Perihan adnda ok samimi bir kz arkada vard. Ryamda Kmuran yanmda
otururken, Perihan gelip dizime yatt. Buna ierleyen Kmuran kzp yanmzdan ayrlnca,
onu mu seviyorsun, beni mi diye Perihan sordu. O da gelsin cevabn veririm dedim.
( paydosundan sonra Eyp vapur iskelesi gazinosunun, yanndaki ay bahesine ve
Bostan iskelesi gazinolarna arkadalarla gider, ay ier, sohbet eder, bir saa, bir sola giden
deniz motorlarn, sandallarla gezintiye kanlar, Hali vapurlarndan inen yolcular seyreder,
martlarn lklarn dinlerdik.)
Kz arkadamla aramz biraz limoniydi. Bir akam zeri yalnz bama iskele ba
gazinosunda otururken, Gne Eyp mezarlklar arkasnda kaybolmu. Alaca bir karanlk
ufku kaplam. Halicin kar sahilinde Stlce vapur iskelesinin ve evlerin klar hafif hafif
kprdayan dalgalarda yakamozlar yaparak ldyorlard. Hznl ve duygusaldm. Edebiyat
ve iirden pek anlamam ama okumay ve dinlemeyi severim. Not defterimi kardm.
Msralarn ba harflerini sralaynca KMURAN yazsnn okunduu iire benzer bir ey
karaladm.
Karanlk basnca kar kylar
Ruhumu delerek kanrtp gitti
Alacakaranlk engini sarar.
Akn izdirab canma yetti
Murada ermedim kalbim hep kanar, Nihayet vefasz nazl yarda
Uuan martlar halime alar Akn unutup beni terk etti.
diye devam eden bir ey yazdm. Bunu kendisine verdim memnun oldu ve bartk.
Arkadana; yazdm msralar okuyup bartmz sylemi. Perihanda byle bir iirde
bana yazar msn dedi. Ona da aada iir denirse eer bir eyler karaladm.
Peri kadar gzelsin,
Esiz bir kelebeksin.
Ruhumda yaattm
pek sal meleksin.
Hrn ve yaramazsn
Ac szn pek fazla.
Nasl tutulacaksn?
Alyorsun nazla.
diye biten birey yazp verdim. Bu iirden sonra bana kar ok ilgi gstermeye balad.
Gemi zaman olur ki hayali cihan deer demiler. Bende uyumak iin yattm
yatakta mazide kalan hayal deryasnda yzerken uyumuum. uuraltna ilemi bu anlar
ryalarmda yaatyorum.
8 Eyll Cuma: Silivride ailece grtmz Sedat Baarda ofr kursundayd. O
da Kore kafilesine ayrld. Koreye birlikte gideceiz. Sedatn babas Ahmed efendi gelmi
benim ailemde onunla kk bir Kuran Kerim gndermiler onu verdi. Vedalatk.
9 Eyll Cumartesi: Amerikan piyade tfekleri M.1.lerin sklp taklmas ve
kullanlmasn rettiler. 7.64 mm. apnda daire gezli yar otomatik silahlar.
Bu akam Koreye gidecek birlie verilecek 30 ar lira yol harlnn bordrolarn
imzaladk.

14

10 Eyll Pazar: Bugn lene kadar Koreye gidecek btn blk erleri Amerikan
M.1. tfekleri ile 40 ar mermi atacaklar. 3 yatarak destekli; 13 yatarak desteksiz, 8 kerek
desteksiz, 8 adette ayakta desteksiz at yaptk. M.1.lerin arjrlerinde 8 er mermi var.
At yaplrken iki Amerikal yzba da bizimle birlikteydi. Grup retmenimiz Yzba
Halil Ylmaza Yzbam bu tfekler arka arkaya ka mermi atnca ier. diye sordum.
Amerikallara soralm dedi.
Amerikan Yzbas, bin mermi atnca ier ama bir askerde de bin mermi
olamayacana gre hibir zaman imez demi. Arka arkaya seri at yaplnca bizim
Krkkale piyade tfekleri namlular snr. Bazen mermi kovan namluda skrd. Kovan
karmak iin bir arkadan tfeindeki harbi ubuunu alp ikisini birletirerek namluda
skm olan kovan karlrd. Eer dman yaknda ve taarruzda ise iki harbiyi birletirip
kovan karana kadar iin bitmi olabilir. Amerikan tfeklerinin ka mermi atnca ieceklerini
bu bakmdan sormutum.
11 Eyll Pazartesi: Bubi tuzaklar hakknda eitim verildi. Akam zeri Amerikal
subaylar tarafndan tefti edildik. Amerikallar bakm yaptmz aralardaki almalarmz
izlediler.
12 Eyll Sal: Tfekleri teslim ettik. Bende bana verilmi olan smithwetson toplu
tabancay teslim ettim. Akam zeri esas okul komutanmz olan Tugeneral Ragp
Gmpala gelip bir konuma yapt.
Bu akam yataklarmz boalttk ve antalarmz drdk. Ben uyurken Necati benim
postallarm brahim Paftalya yanllkla vermi, brahimin ypranm postallar bana kald.
13 Eyll aramba: Sabah drtte kalktk. Saat 6da G.M.C.lerle Gaziemir tren
istasyonuna gittik. 7.30 da trene binerek yola revan olduk. Mutfak avuu Talip Dvc ile
rak almtk. Eyalarla dolu bir vagona bindik gece saat 24e kadar Taliple iip sonra
vagonda uyuduk.
14 Eyll Perembe: Askere alnan 1930 doumlu genlerin tren istasyonlarnda
sevkiyatlarna rastladk.
Durduumuz bir istasyonda trenin altna kk bir fino kpei girdi. Tren hareket
ederken kmak istedii anda tekerlek ortadan ikiye biti. Azn ap cav diye bir ses kard
ve yle kald. Bu olay beni o kadar etkiledi ki; o gn yemek yiyemedim.
Saat 16:00da Ankara Etimesguta vardk. Koreye gidecek tugayn btn birlikleri
burada toplanm, her yer askerlerle doluydu. Bir ksmn adrlara yerletirmiler. Bizim
bl de bir koua yerletirdiler.
15 Eyll Cuma: Bu gn amar ve tehizat aldk. ki takm elbise biri yazlk, biri
klk. Babama ve arkadam Salime birer mektup gnderdim. Koreye gidecek btn
birlikleri bir alana topladlar. Ses sanatkarlarnn konserini dinledikten sonra yattk. Bu konser
Etimesgutta olmutu.
Bu gece yine Eyp Sultandaki yaantmla ilgili uzun bir rya grdm. Gislaved lstik
fabrikasndaymk, Kmuranla el ele tutuup masalarn arasna oturduk. Benim Koreye
gideceimi annesine sylemi. Annesi de Daha nianl bile deilsiniz, onu azna
alamazsn demi. Kamuran askere giderken borlanm olmalsn. Ben biraz para
biriktirdim, Askerden dnnce evleniriz dedi. Kimseye borcum olmadn syledimse de
ikna olmad.
Gerekte ise ben Koredeyken nianlanm. Bu kz ok sevmi olmalym ki, onun
nianlanmas telepati yoluyla ryalarmda bana malum oluyordu. Nianlandn
rendiimde msralarn ba harfleri sralannca adnn okunduu, duygularm dile getirdiim
birka drtlk yazdm. Ben Koreden dnnce nian bozdu ama gururum incinmiti barma
teklifini red ettim.
Aradan seneler gese de yine
Zavall gnlm dse engine
erim dolsa da kanla irine
Zamanlar bu ak ldrmeyecek
Esiri olsa tabiat benim
Rzgarlar nmde eilse benim
Kular dile gelip etseler yemin
Mukaddes akma bunu fedaim
Elimde deildi sevdim ben seni
Nihayet o felek ayrd bizi

15

ime yerleti ak denen sz

Nasl unuturum sevdiim kz
Bu iiri Etimesgutta ben mi yazdm, bir yerden mi aldm hatrlamyorum.
Kinatn gz bende
Ben mi oktum bu dnyada;
Kara yalar gzlerimde
Alayanlar ok mu anne?

Diyorlar ki gitmek zordur

Azrailin arsna.
Kaderimiz madem budur
Baka are var m Anne?

mit yok mu bu sevdaya

lmek mi var baharmda.
Riya yok mu szlerinde
Titremeden syle anne!

lm tanr buyruudur
Gen yamda geldi bana.
Kara toprak tabutumdur
Girmeyecek var m anne?

ANKARADAN: 21 Eyll Perembe: Bugn Ankaradan, skenderuna mteveccihen

trenle hareket ettik. Bir ok tren istasyonunda bizi teyi etmeye kan halk askerlere zm,
erbet, eker, sigara gibi eitli hediyeler datyorlard. Kimileri gzyalarn tutamyor
alyor, bazlar dualar okuyor. Allaha emanet olun, gle gle gidin, selametle dnn diyenler
vard. Radyo ve gazeteler Koreye gidecek Trk birlii hakknda haberlere yer verdiinden
trenin geecei istasyonlara halk askerleri uurlamaya geliyorlard.
SKENDERUN: 22 Eyll Cuma: Saat 16:30 skenderuna geldik. Film ekim
makinalar geldi. Koreye gidecek olanlar filme alnd.
Bizi bir klaya yerletirdiler; kla ok gzel ve deniz kenarnda. Hemen denize
girdim. Su ok gzel ve lkt. skenderun ok canl ve sevimli bir ile idi. Btn sokaklar
asfaltt. Caddelerin iki tarafndaki palmiye aalar skenderun sokaklarna ayr bir gzellik
veriyordu.
23 Eyll Cumartesi: Eve, Halama ve arkadam Salime gndermek iin tebrik
kart aldm. Cebimde 10 kuruum kald.
24 Eyll Pazar: Hayatmn en bedbaht ve mahzun gnlerimden birini yayorum.
Herkes gezip eylenir, son kez lkenin gzelliklerinden zevk alr, mutluluk duyarken ben bir
yere gidemiyorum, nk cebimde on kuruum vard.
GEMYE: Saat 14:00te General MC.RAE gemisine bizim bln bakm grubu
bindik. Subay lokantasnda grevlendirildik. Dier birlikler yarn gemiye binecekler.
25 Eyll Pazartesi: Saat 14ten sonra dier birliklerde gemiye binmeye baladlar.
HAREKET: 26 Eyll Sal: Sabah saat 9:00da gemi demir ald. Tugaymz gemi ile
gidiyor. Bizim birinci geminin kfile komutan Yarbay Natk Poyrazolu stiklal Savana
katlm ve yaralanm bir baca hafif aksamaktayd. Gemimize Gemlik destroyeri refakat
ediyor. Msr Karasularna girince gemlik destroyeri bizi selamlayarak geri dnd.
Svey kanalnn giriinde Msrn Portsaid limanna saat 20de geldik, Port said
deniz feneri uzak mesafelerden bir gne gibi k sayordu.
Sabaha kar Svey kanalna girdik. Kanaln iki yannda Msrl Arap iler kanaln
duvarlarn tamir iin alyorlard. Biz geerken, o pis ilkel Araplar bakalarnda yok; sadece
onlarda varm gibi eteklerini kaldrp nlerinde olan eyi sallamaya baladlar.
lenden evvel smailiyeden getik. Saat 15:00te Sveyte yarm saat demirledik.
Geminin etrafn satc Araplar kayklarla sardlar, meyve ve eitli eyalar satyorlar.
Zembillere baladklar ipleri gverteye atyorlar, bir ey alacak olan paray zembile koyup
aa sarktyor. Epey al veri yapanlar oldu. Genellikle subaylardan terlik alanlar bile vard.
Zembilin iine 20 veya 50 dolar koyan olursa Arap ipi hzla ekiyor. p kpeteye
balanmsa zembilin ipini kesip zembille paray alp yumruunu ve elindeki ba sallayp
bara bara giderken kim bilir ne kfrler savuruyorlar. Ben de al veri yapanlara
bakarken iimden; sanki savaa deilde evlerine dnyorlar diye dnyordum.
UAN BALIKLAR
Akam zeri Svey kanalndan ktk. Kzl Denizde ilerliyoruz. (Eski ad ap Denizi)
Babam General Ali hsan Sabis komutasnda addl Arapta ngilizlere esir dnce, ngilizler

16

subaylar Hindiiniye (Birmanya) gtrrken, Kzldenizde renk renk uan balklarn geminin
etrafnda utuklarn, babam anlatrd da, ben uan balk olur mu diye inanmak istemezdim.
O balklar imdi ben seyrediyorum, yeil, sar, krmz karm renk renk bir ekirge
byklnden, krlang byklnde gemimizin etrafndan kalkp 50 ile150 metre kadar
uup tekrar denize iniyorlar.
29 Eyll Cuma: Birlikler geminin gvertesinde talim yapyorlar. Biz subaylar lokantas
grevlileri, istirahattayz.
Talimden sonra bir Amerikan binbas ayanda ortu ile hortumu alarak gverteyi
ykayp kzgn salar serinletiyor.
Cidde aklarndan geiyoruz; kavurucu scaklar var, btn vcudum isilik ve krmz
sivilcelerle doldu. Terden kollarmda her kln kkne sanki ine batrlyor.
30 Eyll Cumartesi: Sabah saat 5:30da sol tarafmzda kalan bir aday getik. Saat
9:00da samzda kalan Yemen adalarnn yanndan geiyoruz. 1918 ylna kadar bizim
deniz ssmz olan bu adalar, Yemenin hakimiyetine gemi. Buralarda Donanmalarmz
olduu halde, Kuzey kutup blgelerinden gelen ngiliz, Hollanda, Belika, Fransz, Portekiz
donanmalar Afrika ktasnn gneyinden mit Burnunu dolaarak Hint Okyanusu ve Gney
Dou Asya denizlerinde cirit atarak smrgeler kurmular. Osmanl seyretmi.
Solumuzda kayalk ok sarp muazzam bir adann, imal burnunda Rumeli Kava
fenerine benzeyen bir de fener yanyor. Bu gn saat 16da Kzldenizden kp ADEN
Krfezine girdik.
1 Ekim Pazar: Gneye doru Ekvatora yaklamamza ramen UMMAN ve HNT
Okyanusunun alt ay Douya, alt ay batya esen MUSON rzgrlar sayesinde Kzl
Denizdeki bunaltc scaklar kalmad.
2 Ekim Pazartesi: Aden Krfezini sa taraftan takip ederek burundaki deniz fenerinin
ucundan saat 20de Ummana ktk. Frtna var gemi hafif yalpa yapyor. Manda mala
iriliinde yunus balklar gemimizi takip ediyorlar, uan balklar burada srler halinde
gemimizin etrafndan kalkyor.
3 Ekim Sal: Saatler 2 saat ileri alnd. Bugn biraz keyifsizim. Uan balklar Hindistan
aklarnda grnmez oldular.
Hoprlerle yaplan anonsla gemi kaptannn bbrek sancs tuttuundan, Tugayn
Operatr yzbasnn yapaca ameliyat sonuna kadar geminin hareket etmeyecei bildirildi.
Baaryla geen ameliyattan sonra gemi hareket etti. Ameliyat srasnda gemi ak denizde
bir sre hareketsiz kald.
4 Ekim : Bugn le yemek servisinden sonra vcudumda bir halsizlik oldu. Ateim
ykseldi. Gidip yattm. Akam yemek servisine gidemedim.
5 Ekim Perembe: Akam yattm. Yarn SEYLAN ADASInn KOLOMBA Limannda

Gemide alarm tatbikat

Svey Limannda Msrl araplar hediyelik eya satclar

olacaz. Eve mektup yazdm.

17

6 Ekim Cuma: Sabah saat 8:00de Kolomba limana girdik. Hava yamurlu Erlere
maa olarak 5 dolar, avulara 10 dolar verdiler. Subaylara 25er dolar verildii sylendi.
Hava at, yamur dindi, yerler hemen kurudu.
Kadnlar bir ularn omuzlarna atm ipekli prl prl elbiseler, ipek emsiyeler ve
yaln ayakla geziyorlar. Limanda alan rmorkr ve gemi kaptanlar kravatl resmi
niformalar ve kasketleri balarnda plak ayaklarla grev yapyorlar.
Ada ahalisinin %35i Mslman, %60 Hristiyan, %5i Budist.
Subaylara ehre kma msaadesi verildi. Limanda eitli hediyelik eyalar
satlyordu. Abonozdan fil, kaplan biblolar, sigara, diki ve tra kutular, kadnlar iin taklar.
Gemiden kma msaadesi verilen subaylar limanda birok hediyelik eyalar aldlar. Savaa
gittiimiz halde o gzel birer sanat eseri olan hediyeliklerin cazibesine kaplmamak mmkn
deil.
Bizde, Trkiyede hi grmediimiz Hindistan cevizi ve ananas aldk. Ananasn
lezzetinden ok holandm. Scakta tatl souk bir erbet gibi insann iine ferahlk veriyor.
Babam hatralarnda bahsederken Hindistanda krkaa kavununa benzeyen ok lezzetli
aata yetien kavunlar olduunu anlatrd. Bu kavunun ad ananasm.
Mektuplarmz buradan uakla Trkiye'ye gnderilecek.
Sa dnmek ksmet olursa, param da olursa buradan birok hediye alp kardelerime
gtreceim.
Gemi yakt ve su ikmali yaparak saat 19:15 te Kolomba limanndan ayrld. Gemi
yalpa yapyor; arkadalarn ou deniz tutmas sonucu hastalandlar.
Gemide gnlk blten nerediliyor. Haberleri ondan reniyoruz. Kfile mensuplarnn
yazd iirleri de okuyoruz.
BABAMA
te gidiyorsa beinden biri.
Zaferin uruna dnmez sem geri
Koreye bayra dikmenin yeri.
O vakit ne mutlu deil mi baba?

EY CHAN
Trk deyipde yabana atma
Dkne yetiir Hemen imdada.
Kore dalarnda ate yanarken
Uzaa kap seyrine dalma!

Trkl duyunca kominist eri

Koreyi brakp kamaz m geri.
Haddini bildirmek Trkln yeri
vnmek hakkmz deil mi baba?
06.10.1950 Gnr. MC.RAE Gemisi
Hasan zyrk

Bayrandaki ayla yldzn

Koluna takmsn bir aynisini;
Dmanla dte geri kaann
Yetiip bilir ldrmesini.

Damarlarndaki kan Ata kandr

Bir teki yirmi milyonun maldr.
Gittiimiz yollar zafer yoludur
Kazanmazsan geriye dnme!

Fakat kendin korkma dmandan

Helal st emmisin elbet anandan.
Eletme kendini olma yolundan
Bu yolda yaratan tutar kolundan.
6.10.1950 Gnr. MC.RAE Gemisi
Ali Bayrak
7 Ekim Cumartesi: Bu sabah yine uan balklar grnd bunlarn renkleri daha koyu.
8 Ekim Pazar: Telsizle haber verildi. Tugay Komutanmz General Tahsin Yazc 300
mil arkamzdan Gnr. Han Gemisinde ikinci kafileyle geliyormu.
Maetung Liderliindeki Kominist in birlikleri Tibeti igale balad.
9 Ekim Pazartesi: Bu sabah Sumatra adalar arasndan geiyoruz; btn adalarn
etekleri denizin balad yere kadar yeil ormanlarla kapl. Kayklar denizin dalgalarndan
kayklarnn alabora olmasn nlenmesi bakmndan denge salamak iin yan taraflarna
kalaslardan uzantlar yapmlar. Ayrca Trkiyedeki gibi krek ekmiyor, kayklarn arkasna
baladklar kree benzer bir tahtay sa sola evirerek kayklarn yzdryorlar.
Sumatra adalar Birleik Endonezya Devletinin yedi buuk milyon nfuslu bir eyaleti.
10 Ekim Sal: Yine uzun bir rya grdm (eriyi not defterimde kalsn)
Solumuzda kalan MALAYA=MALAKA yarm adasn geiyoruz.

18

11 Ekim aramba: Sabaha kar saat 3-4 aras Uzak arkn zevk ve elence diyar
olan Singapuru geiyoruz. Her yer k iinde prl prl, otomobiller vzr vzr ate bcekleri
gibi grlyor. Gndzleri hava ok scak olduundan, burada hayat gece balarm.
12 Ekim aramba: Gece yarsndan sonrayd telsizle tayfun geldii, ak
denizlerdeki gemilerin en yakn limanlara snmalar bildirilmi. Bir sre sonra gemi
kaptannn duyurusu ile geminin 45 derece yalpaya kar dayankl olduu ve yolumuza
devam edeceimiz bildirildi. Ama tayfunun yn deitirdii daha sonra duyuruldu.
13 Ekim aramba: Kafile komutanmz NATIK POYRAZOLUnun geminin gnlk
blteninde DUYGULAR adl iir yaynland.
DUYGULAR
Uzaktaki Yavukluya
Gryorum dndn,
Gelecek gnler hep
zlp bzldn
Gelecek bir sevimli gn ve sen o gn
Sakn kzma!
Knal ellerinle Mehmedini saracaksn.
Aldanma! Yanma!
Nianl kolundaki gazi eridi;
Kara gzlere kanma!
Gsnde madalyalar arayacaksn.
Mehmet Mehmet diye
Bulacaksn bunlar...
Hlyalara dalma!
Ve bir gn dn gelecek kahraman
O sana
Yine sen o gn dnyann en kahraman,
Neler, neler verecek
En cvan mert erkeinin nianls
Salarndan maniler, destanlar
Ve kars olacaksn... 13.10.1950
Yamak ve evreler recek.
Gnr. MC.RAE GEMS
Yarbay Natk Poyrazolu
13 Ekim Cuma 1950

COACAIZ
Yrekteki imanla maniler aacaz
Biz barta deil, savata coacaz.
Hasm gs gererse ardndan koacaz
Bir zaferde Korede destanlar yazacaz.
Varsn bomba grlesin drt yanmda her zaman
man dolu yrekle dizimde oktur iman
Mermi yasa bama dmana vermem aman;
Gzler hedef grnce coacaz o zaman.
Dinim slam dinidir, nabzda atar damar
Ey! Moskofun ua hasmn iyi tan!
Alevlerle evrilse siperimin her yan;
Tanr; millet adna feda ettim bu can.
Gnr. MC.RAE GEMS
stemen Mustafa Karyar
16.10.1950

14 Ekim Cumartesi: Saat 16:00 in denizindeyiz. Arz 17: derece 30 imal, Tul 119
derece 26 dou. Gemimiz ok gzel bir havada saatte 17 mil sratle yol alyor. Akam zeri
Filipinlerin en byk adas Luzonun 15-20 mil andan geiyoruz. Bu gne kadar saatler 7
saat ileri alnd. 130 mil arkamzdan General Tahsin Yazc Han gemisi ile bizi takip etmekte.

19

17 Ekim Sal: Saat 13te len yemeini mteakip Korenin PUSAN Limanna girdik.
Gemiyi tahliye etmek iin gvertede toplandk. Verilen yeni bir emirle tekrar kamaralara indik.
Gemiyi yarn tahliye edeceiz. Pusan ehri Kore yarmadasnn gney ucunda bir liman
ehridir. Ana karadan ayr byk bir ada birka tane de kk adacklar var. Bu adalar tabi
bir liman oluturmular. Byk olan ada ile anakara arasndaki gidi gelii salayan bir kpr
var. Bu kpr mekanik bir ekilde bir tarafndan kaldrlp, indirilerek, deniz aralarnn
yayalarn ve motorlu aralarn iki tarafa geii salanyor. Pusan liman gemiler ile dolu.
Bulunduum geminin gvertesinden Amerika Birleik devletleri bayrakl tam 36 adet nakliye
gemisi saydm.
18 Ekim aramba: Gemimiz rhtma yananca , iskeleye Birlemi Milletler ve
Amerikan bayraklar asld. Trkiye irtibat mstear Kemal bey ve yarbay Natk
Poyrazoluna birer iek buketi verdiler. Mektep ocuklarnn ellerinde Trk bayraklar vard.
Bando marlar ald. Bir talebe kafile komutanmz Natk Poyrazoluna bir iek buketi
sundu.
Vapurdan inerek Puson tren istasyonunda trene binip Teagu ehrine geldik. Trenler
devaml inli esir tayor. Kzlha trenlerinde yarallar sevk ediliyordu.
Gece yars klaya marlar syleyerek geldik. Yerletiimiz kla binalar Japonlarn
askeri klalarym.

19 Ekim Perembe: Teaguda kla

binasnda toplandk. Koreye gelmi olan
kafile erlerini General Tahsin Yazc bir
konuma yaparak, alnlarndan pt. Ben,
Necati ve Gyasettinle kladan kp Pet
adnda Amerikal bir arkada bulduk. ehri
gezmek iin Kore paras lzmd. Bir dolar
2500 van ediyordu. Amerikan askerine 5
dolar verdik; 12.500 Van ettiini uzun uzun
anlatmaya altk. Amerikan askeri o kadar
zekiydi ki; kalem, kat karp bir sre hesap
yaptktan sonra 5 dolarn, 12.500 Van ettiini
buldu ve bize verdi.
Yanndan geen her kadna Pet elle
sarkntlk ediyordu. Kadnlar asker grnce
yolun dier tarafna geiyorlar.
ehrin her soka fuhu yuvas.
ocuklar nmz keserek; eksi okey,
eksi okey diye kadn isteyip istemediimizi
soruyorlar.
Barsaklarm
bozulmu
mthi
karnm aryor. Tuvalet aradm derdimi
kimseye anlatamadm. Tuvalet dedim,
bizdeki gibi helay sembolize eden iki oo
yazdm, kimse anlamad. Bizim lkemize
Amerikan
kltr
daha
girmemi

Kore'ye gelmi olan ilk kafile erlerini General Tahsin

Yazc Teagu ehrinde alnlarndan perken

olduundan, kenefi belirten wc yazlmas gerektiini bilmiyorduk. Skntm kimseye

anlatamaynca, altma dolduracama evlerin bitiminde tarlaya kp ferahladm. Oh dnya
varm. Gezdik dolatk klaya geri dndk.
21 Ekim Cumartesi: Eve mektup gnderdim. lenden sonra bln nbeti
avuluunu teslim aldm.

20

22 Ekim Pazar: Bu sabah Tegu ehrini gezdirmem ve evreyi tanmalar iin emrime
on er verdiler. ehrin arsn, Birka parkn ve sokaklar gezdirerek, saat 13:00 erleri
vukuatsz ble teslim ettim.
24 Ekim Sal: Bizimle birlikte Trkiye'den gelmi olan motorlu aralar Tugaya
gtrmek iin Necati, Gyasettin, inasi ve ben ilk karaya ktmz, liman ehri Pusan'a
gittik. Bizi bir binaya yerletirdiler.
25 Ekim aramba: Gemilerden indirilip, bir alana park edilmi aralarn bakmn
yaparak altrp, limann nne gtryoruz. ofrlerde oradan alp Teagu ehrindeki
Tugaya gtryorlar.
Burada da savan getirdii sefalet ve yoksulluk sonucu insanlar son derece
aresizler, sokaklarda ocuklar hello ap ap diyerek yiyecek istiyorlar.
29 Ekim Pazar: Bugn Cumhuriyet bayram. Be gndr sevk edilecek vastalarn
gece gndz bakm ile uramaktan son derece yorgun ve uykusuzum. Ordonat Blk
komutan yz ba Fuat bey uzam sakallarm grnce. Bu halin ne dedi. Yzbam gece,
gndz almaktan tra olacak vaktim yok, ayrca bir jilet bile bulamadm dedim.
Bu gece bizim bakm arabasnn ofr Ankara Kadnhanl Mustafa Emreli
Pusandan, Teaguya giderken GMC.yi devirmi. kaburga kemii krlm, hastaneye
kaldrmlar. Trkiyeye gnderilecei syleniyor.
30 Ekim Pazartesi: Bugn son aralar da konvoy halinde gnderdik. Saat
17:30da bizde Nihat Temenin komutasnda yola ktk. Yollar bilmediimizden Teagu
yolunu bulmak iin ehrin iinde bir hayli dolatktan sonra k yolunu bulabildik.
Pusana geldiimizden beri bir gece rahat uyku uyuyamadm. Gece, gndz aralarla
uramaktan yorgun ve uykusuzum. Teugu ehrindeki Tugaymza iltihak etmek iin yola
ktk. ktmzda hava kararmak zereydi. Teagu yolunda gece oldu; zaman zaman
direksiyonda gzlerim kapanyor. Bir ara bir gmbrt oldu; gzlerimi atm yoldan kp
pirin tarlasna girmiim. Bir sre sonra mola verdik. Bir mddet dinlendikten sonra hareket
ettiimizde Bolulu Cemal Gkesu arabalarn yannda akn bir vaziyette su pompas,
yangn pompas diye bararak kouyordu. Kalkta el frenini boaltmaya unutmu, yalanan
el fren kasna snp dumanlar kmaya balaynca yangn sndrme tp aryormu. Fren
kasnan soutup hareket ettik. Gece saat 24ten sonra Teaguya geldik. Aralarn bir
ksmn klann bahesine, dierlerini de ehrin dnda geni bir araziye park ettik.
OTO BL: Blk komutanmz n yzba HSAN GRKAN ok deerli bir
komutanmzd; Herkesin sayg gsterdii bir subay olduu gibi, son derece olgun
davranlar ile ayn zamanda bir beyefendiydi.
Birinci takm komutan Korkut Yiitba, souk k gnlerinde bile kaput giymez,
koltuunun altnda ufak bir deri antas yle dolard. Zayf bir bnyesi vard.
Birinci takm gediklisi Baavu Haydar Kl, takm avuu Mersinli Abdullah Ermiti.
kinci takm Komutan stemen Sahir Altan'n boyu 1.70 cm civarnda ve atletik
yaplyd. Takm gediklisi Adanal st avu SALH GNER, takm avuu Manisal Mustafa
Kaynard.
nc takm komutan Temen Nurettin Koyutrk, (general oluydu.) Takm gediklisi
stavu Muzaffer Azak, Takm avuu Aydnl Cemal rendi.
Bakm grubu komutanmz Temen Nihat Esin. ok iyi niyetli ve sakin bir grn
vard. Gediklimiz makinist st avu Sleyman Klav ksa boylu, iman, sar bykl gsterii,
kasnty ok seven biriydi. Kadnlar grnce byklarn svazlayarak srtrd.
Deponer avular Necati Akgl Samsunlu, M. Aziz Erkmen stanbul Silivri, Deponer
onbalar Cihangirli inasi ztrk, Samatyal Gyasettin narolu, Ceraskal ofr Mustafa
Emreli Ankara Kadnhanl, Silah bakm onbas smet Sabuncu Krkkaleli ile ekibimiz 16
kiiydi.
Blk Karargahnda Bagediklimiz brahim Gkta herkesin sayg gsterdii babacan
biriydi. (Burada bir anm da anlataym. Salarm kvrck deil ama dalgalyd biraz da
uzamt. Bir gn aralarn bakm ile urarken Bagediklim yanma gelip; Aziz avu
fotoraf makinan var m? dedi. Bir kutu makinam var Bagediklim dedim. Bir makara film
uzatt. Bunu al, hatra olarak fotoraf ektir, sonra salarn kestir. Blk komutanmz
salarn grm dedi. Kendisine; Bagediklim siz emredin ben salarm hemen kestiririm,
dedim. Yok yok bu filmi al hatra olarak resim ek sonra salarn kestir dedi. Mutfak avuu
Talip Dvc sivil hayatnda berbermi, tra takmlar vard, salarm ona kestirdim.)
Erat Japonlarn yapt kla binalarnda kalyordu, aralar araziye park edilmilerdi.
Biz de bakmn yapyorduk.

21

4 Kasm Cumartesi: st avu Sleyman Klav (internette Sleyman Klavn

Sleyman Demirel ile teyze ocuklar olduklar yazyor) , Necati Akgl ve ben len yemei
iin klaya geldik. Yemeklerimizi yedik, dnte st avu Willisi ben kullanaym dedi. Her
yer amur, kalkta lastikler patinaj yapyor; el freni ekilmi, vitese taklm almayp duran
aralar bile durduu yerde yolun meyilli tarafna doru kayyor. Zaman zaman dier
birliklerde de durduu yerde kayp, devrilen aralar oldu.
Daha evvel hava atmay sevdiini belirttim ya; yine o havaya girip gaza basnca, dur
falan demeye frsat kalmad; sa tarafta yoldan olduka alakta bir tarlaya utuk. Ben be,
alt metre uarak bamn zerine dtm. Bamdaki mifer ve tarlann amur oluu kafam
paralanmaktan korudu. Necati devrilen Willisin altnda kalmaktan kl pay kurtuldu. Ayn
anda oradan gemekte olan 3. tabur komutan Binba Ltf Bilgin yardm etti, patinaj
zincirlerini, birbirine balayarak jipi karmaya uratk. Tabur komutann jipi de neredeyse
bizim akbetimize urayacakt. Olmuyor ocuklar dedi! Sizin ble haber vereyim gelip sizi
kurtarsnlar diyerek gitti. Bir sre sonra bln kurtarcs gelerek jipi askya alp yola kard
fakat direksiyon mili erildiinden jipi askya alarak gtrdk.
MUTFAK ARABASI:
10 Kasm Cuma: Bu sabah saat 9:00da Tugay btn mevcudu ile SEUL
istikametinde yola kt. Bizim bakm grubu arzal arabay onarmaya kaldk. Biri de mutfak
arabasyd. Ben bozuk araba ile urarken a erlerden Necmettin Ertrk otomatik makinal
tabancay kartrrken tabanca ate alm alt mermi att. Can acs ile biri barmaktayd.
Hemen kotum, Osman Akgl GMCnin iinde kvranyordu, yarasn aradm, iki mermi sa
bileini delmi kan fkryordu. Bir kad katlayarak atar damarn zerine bastrp bir sicimle
sararken abuk jipi getirin dedim. Koltuuna girerek GMC.den indirdik. Birka arkadan
yardm ile jipe bindirip shhiye blne gtrdler. Bu olayla Tugayda ilk yaraly vermi
olduk. Arkadalar ne kadar soukkanlsn. Hi telaa kaplmadn dediler. Bu arkadamzn
eli sakat kalm bir daha kendisini gremedik.
TREN OLAYI:
Bakm grubu arzal aralar yznden btn birliklerden sonra yola kmak zorunda
kaldk. Gece saat 21:00 sralarnda yksek bir toprak ynndan sa tarafmz
grnmyordu. nmzdeki ak tren yolunu geerken samzda kara bir bulut gibi klarn
yakmam, gelmekte olan treni grdk. Jipi Temen Nihat Esin kullanyordu. Gaza basp
raylar geerken, arkadan gelmekte olan GMC.ye durmas iin bararak el, kol hareketleri
yaparken GMC tren yoluna girdii anda, trenin GMCnin sa tarafndan ofr mahalline
bindirmesi bir oldu. GMC. ahlanan bir at gibi arka tekerlekleri zerinde ykseldi. Byk bir
grlt ile trenin nnde 15, 20 metre srklendikten sonra gzden kayboldu. Tren 50, 60
metre kadar gittikten sonra tam durmak zereyken ben tekerleklerin arasndan kar tarafa
gemek iin ileri atldm. Temenimiz ceketimden tutup, beni geri ekerek Sen de
paralanmak m istiyorsun. dedi.
Tren durunca tekerleklerin arasndan br tarafa getim. GMC. 30 40 metrelik bir
alana paralanp dalmt. GMCyi kullanan Necati Akgl aseyi dolaarak GMCnin sa
tarafna geldi. Paralanm arabadan clz bir inleme sesi geliyordu. Necatinin gittii yere
gittim. Gyasettin narolunun bacaklar ofr mahallinde vcudu asenin altnda aslm
bir vaziyette duruyordu. Necati!ye baktm renginin solukluu karanlkta bile belli oluyordu;
st toz toprak iindeydi. Arabay kullanan Necati ile ortada oturan GMC.nin ofr Bursal
Ali zaltnn vcutlarnda bir ey yoktu. (embere dtmz sabah Ali zaltn
bacaklarndan vuruldu bir daha ble dnmedi.)
Temenimizde geldi. Necati, Gyasettinin kollarndan tuttu. Brak ekil kenara, senin
bir eyin var m dedim. Yok deyip Gyasettini brakt. Gyasettini kaldrmak istedim. Brak her
yanm acyor dedi. Biraz metin ol, hafzan toplamaya al. Aryan yerlerini syle de oradan
tutmayaym dedim. Biraz dur dedi. Vcudunu zdrapla biraz oynatmaya alarak sol
omuzum diye cevap verdi. Gyasettini trenin yanna gtrdk. Temen ve ben tren yolunu
jiple geince konvoy dier tarafta kalmt. Onlar da geldiler. Biraz su getirin dedim Turan
eliktenli kotu bir matara su getirdi. lk yardm paketlerinden kan sulfamit haplarndan
tane iirdim. Baygnlk geirmeye balad. Yzn ykadm, elleri yaralanmt ellerini sardm.
Omuz ve kprck kemikleri zerinde imeler balad. Trende esirler ve muhacirler vard.
Gyasettini Necati ile tutup bir vagona bindirdik. Temenimiz. Benim Gyasettinle gidip onu
bir hastaneye yatrmam syledi.

22

Tren hareket etti. Gyasettin zaman zaman baygnlk geiriyor, manasz sayklamalar
yapyor. Baylmamas iin uuruna hakim olmasn, zaafa kaplmamasn telkin ediyorum.
Durduumuz istasyonlarda Hospital soruyorum. No diyorlar. Gece saat 24 gemiti bir
kasabaya geldik. Bir Kore M.P.si ile Tarzanca, ngilizce Korece bir dille anlatk. (Hir

Gyaseddin narolu, inasi ztrk ve M.Aziz Erkmen

Hospital) dedi. Gyasettini srtma alp istasyon odasna gtrerek Koreli M.P. lere bizi
hastaneye gtrmelerini syledim. Bir doktor getirdiler. Muayene etti. Krk deil, kemiklerde
atlak olduunu syledi. Doktordan sonra iki MP. Bir Dodge getirdi. Her yan tangur tungur;
motor ve sibop vuruntular geliyor Dodgea binip yola ktk; bizi hastaneye gtrdklerini
sanyordum. Bir evin nnde durduk. Diz havz (Buras ev) dediler, indik. Gyasettini srtma
alp eve girdim, bizi bo bir odaya soktular, buras doktorun eviymi; burada hastane
yokmu. Gyasettini tahtalar zerine yatrdm. Doktor gelip ine yapt, devaml hastalar
geliyordu. Doktor sabaha kadar hep ayaktayd. Gyasettin arlarn verdii zdraptan
inliyordu. zerimdeki i tulumunu karp zerine rttm. O kadar souktu ki btn vcudum
sarsla sarsla titriyordu. Aziz yorum dedi. Ceketimi de karp zerine rttm. O arlarn
acs ile ben de plak olduumdan souu btn dehetiyle hissediyorum. 9 Kasm
akamndan bu yana yemek yemedik. Az. Sabah olmasn sabrszlk la bekliyorum. O
kadar uzun bir gece ki, sanki hi sabah olmayacak gibiydi. Bu gece bana haftalarca uzun
geldi. ok zor ve meakkatli gnler zamanlar oldu ama ruhumda bu kadar akslamel (etki)
brakan bir durum tasavvur edemiyorum. Sabah olsun hastane aramayp, hastay Tugaya
geri gtreceim.
Bu kasabann ad Hang Hang m. Kuzeyliler tarafndan igal edilen bu kasaba
Amerikallarn NON karmasndan sonra kurtarlm ama etrafta hala gerilla gruplarnn
kaldn rendim. Makinal tabancam her an ate etmeye hazr durumda elimin altnda
bulunduruyorum.
11 Kasm: afak skt. Hi uykusuz, a ve titreme ile geen bir gecenin sabah
oluyordu. Ceketimi giyip istasyona gittim. Koreli M.P.lere Doktorun evine bir araba
gndermelerini ve hastay istasyona getirmelerini yine tarzanca bir dille anlattm. Geceki
Dodge (do) yine geldi. Gyasettini bindirip istasyona gittik. Ksa bir zaman sonra tren geldi.
Ak yk vagonlarnda iki Bedford ngiliz kamyonu vard. ngiliz askerlerinin yardm ile
yaraly bir arabann ofr mahalline bindirdik. tulumumu doktorun evinde unuttum.
Gyasettin bu sabah biraz kendine gelir gibi oldu. Hezeyanlar durdu, baygnlk geirmeleri
seyrekleti. ngilizler bir kutu komposta ile bir kutu tuzlu biskvi verdiler. 24 saatten fazla oldu
az. A kurt gibi yemee baladm; Gyas ok az yedi. zerimizde hala kendi klk
elbiselerimiz var. Kore ve ngiliz askerleri zerimizdeki elbiseleri gsterip ok gzel klk

23

elbiselerimiz olduunu sylyorlar. Bilmiyorlar ki seyrek dokunmu bu kumalarn altnda

incecik Amerikan bezinden bir don, gmlek var.
Trk askeri olduumu renen bir Kore askeri elma ve bir Trabzon hurmas getirip
verdi. Komamsimnida ( Teekkr ) diyerek kabul etmek istemedim. Mteessir bir tavr
taknd. Mahcup oldu. Kendisine itimat etmediimden almadm sand. Aklmdan byle bir
ey gemediini anlatmak iin elinden elmalar alarak bir tanesini hemen srp yemeye
baladm.
lenden sonra saat 15:00de tren bir kasabada durdu. Gyasettin yolda iki defa
baygnlk geirdi. Btn zorlamalarma ramen sabah ngilizlerin verdikleri yiyeceklerden
birka yudum yedirebilmitim.
Bu istasyonda Korelilerin tabaklar iine birka tane koyarak satt patates ve eker
pancar benzeri toprakta yetien bir bitkiyi alarak yerli halktan grdm ekilde patates gibi
kabuklarn soyarak yedim. Zorla da olsa biraz Gyasettine de yedirdim. Limon gibi sararm
benzine biraz renk geldi. Baylma krizleri seyrekleti; meer baylmalarnda aln da etkisi
varm.
Yediim bu bitkinin tad, tandk bir Tat idi. Bu benim daha evvel yediim bir eydi
ama ne olabilirdi? Acaba hangi meyvenin veya yemiin tad olabilirdi diye uzun mddet
dndm ve buldum. Bu suda halanm kestane tadyd. Aslnda bu tatl patatesmi.
ehir iindeki caddeden shhiye blnn ambulanslarnn gemekte olduunu
grdm. Trenden atlayp koarak caddeye inip son ambulansa yetitim. Galip stemen
kullanyordu. Kendisine akamki tren kazasnda yaralanan erin trende olduunu, hastaneye
yatramadm, yaraly siz aln dedim.
avu gryorsun bu son ambulans, iinde aya krk bir Amerikan askeri bir de
ngiliz var, onu alacak hi yer yok dedi. O halde gidiyorsunuz bizim ble haber verin bir
sonraki istasyonda bizi beklesinler dedim. Galip stemen gitti. Ben tekrar trene dndm; bir
sre sonra bir jipin caddede gelmekte olduunu grdm. Jipte temenimiz Nihat Esin, Necati
Akgl ve smet Sabuncu vard. Tren istasyonu yksekte, yol aada kalyordu. Jipten
istasyona doru komaya baladlar. Tren de ayn anda hareket etti. Necatiye ko treni
durdur diye bardm. Ben de lokomotife doru kotum. Benden evvel yetien Necati
makinal tabanca ile makinisti tehdit ederek treni durdurdu. Gyasettini jipe alarak tugaya
mteveccihen yola ktk.
Galip stemen bizim ble yetiip trenle geldiimizi, derhal gitmelerini temenimize
sylemi. Saat 16:30da shhye blne yetiip Gyasettin narolunu teslim ettik.
Biz bir buuk saat sonra SEUL Havaalanna geldik. Hemen kumanya kutularn ap;
Necati, inasi, Nihat temen, stavu Sleyman Klav hep beraber oturup karnmz
doyurduktan sonra birka arzal arabann bakmn yaparak, Necati ile adrlarmz birletirip
kurduk, gece yarsna doru da yattk.
Shhiye bl Gyasettini SEUL Hava meydannda uaa vererek Tokyoya
hastaneye gndermiler.
(Biz Koreye gitmek iin Ankarada toplandmzda Gysettinin stemen olan
aabeyi jip devrilmesi sonucu omurgas krldndan vefat etmiti.)
12 Kasm: Sabah aralarn hazrlayan arkadalarn sesleri ile uyandk. Btn aralar
harekete hazr durumdayd. Aralar bir kere daha dolaarak hibir ikayet olmadn
rendikten sonra konvoy hareket etti. Daha hava meydanndan kmadan Kayserili Duran
Karpuz GMC.yi kuma kard, karamad. Arabay kumdan kurtarp aldm. Akam zeri
ATONa geldik. Tren istasyonuna yerletik. Gerillalarn faaliyet gsterdikleri blgede
bulunduumuzdan mevzi hazrlklar yaptk. Ara sra Keasonga gidip Tugayn erzak ve
akaryaktn getiriyoruz. Bu yer deitirmelerinde devrilen aracn altnda kalan bir gedikli
baavuumuz hayatn kaybetti. Bylece Kore'de ilk ehidimizi vermi olduk.
14 Kasm: Tugayn mtebaki ksm trenle gelirken bir istasyonda ate alm.
Bizimkilerde mukabelede bulunmular. Bir avuumuzun vurulduu bylece bir ehit daha
vermi olduk.
Bugn ATONa taburlarda yerleti.
15 Kasm: Tepelere emniyet ve gzetleme iin konan iki nbetiye sk fundalklar
iinden ate edilmi. ki nbeti bizim ble geldiler. 15-20 kiilik bir grubun ormanlk
alandan karak bizim birliklere yaklat; Bizimkilerin de onlara ate at, yaral, bir l
brakp katklar sylendi.

24

16 Kasm: Bln 3. takm ve yardma gelen bir Amerikan konvoyu ile 3. Taburu
TASANa naklettik. Bu blgedeki gerilla faaliyetlerini kontrol altna almak iin 3. Tabur
grevlendirilmi.
KESONG tan 4 mil kadar imalde 38 paralelle hudut ayrlyor. Kuzey ve Gney Kore
hududunun ayrld yerde yolun kenarna (This is 38 parallel) sar boyal bir levha zerine
krmz harflerle yazlm. imal Korede girdiimiz kasaba ve ehir yollarnn giri, klarna
taklar kurulmu. Taklarn zerinde Gney Kore, Amerikan ve mavi zemin zerinde defne
dallar arasnda dnya motifi ilenmi Birlemi milletler bayraklar ile velcom yazlar var.
Evlerde de beyaz zemin zerine ortasnda yars mavi, yars krmz bir yuvarlak ve drt
kesindeki siyah ubuklar boya ile yaplm Gney Kore bayraklar aslm.
Btn kyler, ehirler yaklm, yklm birer harabe haline gelmi ta ve kl yn bu
yerlerin giriine konan tabelalarda This is falan Yer yazyordu. Cesetler yol kenarlarnda
tarlalar iinde yatyor. st avu Muzaffer Azak GMC.yi kullanyordu, cesetleri grnce fena
oldu. Aziz kullanamayacam direksiyonu sen al dedi.
Konvoyun sonunda gittiimizden bizim durumumuz olduka tehlikeli. Dman
gerillalarnn en kolay avlayaca konvoyun sonudur diye aklmdan geiriyorum ve
endieliyim.
19 Kasm: 3. Taburu TASANdan, NONa nakletmek iin gittik, gece saat 21:00de
ormanlk bir blgeden geerken etelerin makinal tfek ateine maruz kaldk, iki asker
yaraland.
Arazi ok sarp dalk ve ormanlk SCR 300 denen srtta tanan telsizlerle irtibat
salanamadndan geldiimiz bir dzlk alanda konaklama emri verildi. Bat kesimimizde
duvar gibi dik 400-500 metre yksekliinde bir da var. Hemen mevzi kazmaya baladk.
Burada bizim gibi konaklayan bir Amerikan birliini dadan alan atele imha edip,
generalini de esir almlar (Bu general yllar sonra iade edildi.)
Bu durum renilince hemen hareket emri verildi. Dan eteklerinden dar bir yoldan
gneye doru hareket ettik. Gece yarsndan sonra ok dar bir boazdan dar ktmzda
Amerikan tanknn boaz knda bizi beklemekte olduunu grdk. Telsiz irtibat
salanamadndan bu sarp araziye girmekten ekinmiler. Bu tanklar Trk birliini aramak
iin grevlendirilmiler. Arazinin sarp ve tehlikeli olduunu bildiklerinden boazdan ieri
girmeye cesaret edememiler.
21 Kasm: Dman etelerinin baskn yapaca haberi alnd; tam tehizat yattk.
Baskn 2. Tabura yaplm, alnan tertibat sayesinde etelerin 20 l brakt anlatlyor.
Bu sabah btn Tugay Kuzeyde Kuzey Korenin ba ehri Piyang yong dan geerek
Sunconla, Enju arasnda bir blgeye yerlemek iin 140 mil yol kat edeceiz.
22 Kasm: Piyong Yanga geldik. Bir GMC. arzaland. Tamirini yaparken hemen
yanmzda kapsnda nbeti olan ve HOSPTAL yazan hastaneyi grdm. inasinin sol
elinin orta parma mikrop kapm imi ve patlcan gibi morarmt. Korkusuz grnmek
iin btn srarlarmza ramen shhiye blne gitmedi. Parmann durumunu
Temenimiz de biliyordu. Temene hastaneyi gsterdim. Temenle inasinin koltuklarna
girerek hastane kapsna gtrdk. O gitmem diye diretiyordu. Kapdaki nbeti ieriye haber
gnderdi; gelen salk personeli inasinin parman grnce ieri almak istediler. Gitmem
diye diretmesine ramen iki kii koltuklarna girerek inasiyi gtrdler. Gyasettini Gney
Korenin baehri SEULde, inasiyi de Kuzey Korenin baehri Piyang Yongda hastaneye
verdik. Bylece gnll gelen iki arkadamzda hastanedeler.
(inasi temizlie nem vermeyen dank, macera dkn, ikiyi seven son derece
pheci ve kabaday grnmek isteyen aslnda psrk bir arkadamzd. Bir gn cephede
grup at yapan toplarn kulaklar sar edecek kadar iddetli gmbrtsnden ay diye bir
barma ile lgn gibi Burhan TOROLUnun zerine atlayp boynuna sarld.
Buna benzer birok hareketlerini grdk ama kabaday ve korkusuz grnmek
havalarndayd.)
25 Kasm: Cephe gerisinde bir yere intikal ettik. Ben tekrar braktmz arzal bir
ara iin bln eski bulunduu yere dndm. Aracn tamirini yaparak Temen Nihat Esin,
Necati Akgl, Tfeki onbas smet Sabuncu ve GMC. ofr Mustafa Emreli ile birlie
katlmak zere yola ktk. Bir gn evvel getiimiz kasabada kurulmu olan taklar
kaldrlmt. Kasabann ortalarnda kurulmu olan bir tak geince hemen sadaki caddeye
girip yola devam etmitik. in birliklerinin geldiini haber alm olmallar ki, caddelerden
kurulan taklar ile Kore ve Birlemi Milletler bayraklar kaldrlm olduundan, ben yolu

25

ardm, kasabann dna ktk. Temene gittiimiz yol bu deil, ben yolu ardm dedim.
Devam edelim bakalm dedi. Devam ettik, nmze aasz plak bir da kt. Da
trmanp br tarafna geip bir kye geldik. Kyn yanndan ose geiyor ve kyde kimseler
grnmyordu. Porta denilen geni bir bahe kapsnn aralklarndan bakan biri vard.
Temene gsterdim. riva (gel) diye seslenerek ve el iareti ile gelmesini belirttik. Seyrek kei
sakall bir ihtiyar geldi, jipte asker sigaras vard, bir paket verdim. htiyar gren birka kii
daha geldi. Askeri birliklerin ne tarafta olduunu iaretlerle ve birka kelime Kore dili ile
anlatmaya altk. nmzdeki yoldan getiklerini iaret ettiler. Komamsimnida diyerek
teekkr ettik, onlar da komamsimnida dediler.
Tugay ok uzak deilmi iltihak ettik ama, yolu armam ve temenimizin
bilmediimiz bir yne doru devam etmemizi sylemesi sonumuz olabilirdi.
26 Kasm Pazar: Kuzey Korede Manurya hududuna doru ilerliyoruz. Btn birlikler
ok dar bir yoldan daa kt. Manurya hududunda in birliklerinin yld, haberi alnnca,
geri dn emri verildi. Da yolunun olduka sarp ve dar oluu ayn yoldan geri dnte
olduka zorluk ektik. Birliklerimiz da terk etmeden inliler taarruza gemi olsalard,
sonucun ne olacan tahmin etmek bile ok gtr. in birliklerinin Kuzey Koreye girdiklerini
renen Amerikallar, Amerikan birliklerinin geri ekilmesini salamak iin Trk Tugayn in
birliklerinin nne srmler.
27 Kasm Pazartesi: Piyang Yonga Sahir stemen, Tugay karargahndan Burhan
Yzba komutasnda stavu Adanal Salih Gner ve deponer avu olarak ben 8 GMC.lik
bir konvoy halinde Kuzey Korenin baehri Piyang Yonga erzak getirmeye gittik. Gece
Piyang Yong tren istasyonundan erzaklar yklendi.
28 Kasm Sal: Tugay Karargahna gitmek zere yola ktk. Yolda Bolulu CEMAL
GKESUnun arabasnn arka diferansiyeli arza yapt, kilitlendi. Akslar ve arka aft
skene kadar hayli zaman kaybettim. Konvoy gitti. stavu SALH GNER benimle kald.
Gece Rt Glermann GMC.si tekleyerek ekiten dnce nde gitmekte olan
konvoy bir kyde durarak bizi beklemeye balamlar .Kye girince bizim aralar grp
durduk. Ky meydannn yannda bizim ky odalarna benzeyen byke bir oda, ortada
ktkler doldurulmu atr atr yanan bir varilin herkes etrafn sarm snmaya alyorlar.
Sahir stegmen, Aziz u Rtnn arabasna bak tekliyor dedi. Rtye motoru
altrp kaputu ap baktm; distribtr kapanda atlak var cereyan atlatyor. stemene
distribtr kapa atlak, yedekte yok dedim.
Yan tarafta Amerikan birlii var, o arabalardan bir tane grnmeden al dedi. Nbeti
vardr, ben yapamam stemenim dedim. Ben imdi bulurum dedi ve odadan kt. Biraz
sonra elinde bir distribtr kapa, kablolar da zerinde getirdi. Al tak, nbetilere
grnmeden bir GMCden sktm dedi.
Distribtr kapan taktm yola ktk. Blkten ayrldmz yere geldiimizde blk
orada yoktu. Tugay Karargahnn bulunduu yere gittik yerinde yeller esiyor. Arzal olan
aralarla birka er brakmlar; onlar Tugayn gittii yeri tarif ettiler. Aralara benzin ikmali
yapld. Sahir stemen ve Burhan Yzba Konvoyu alarak Tugaya gitmek zere hareket
ettiler. Tugay karargahnn bulunduu yerde braklan birka aracn yanna Bolulu Cemal
Gkesuyun arzal aracn da braktk. Konyal Mehmet Ylmazn arac almad.
GMCsinin karbratrn sktm. Sabit seviye kab su doluydu. Karbratr ve benzin
otomatiini temizledikten sonra Adanal Salih Gner st avula birlikte Mehmet Ylmazn
arac ile Tugaya gitmek zere yola ktk. Be alt yz metre sonra frk frk yaparak motor
stop etti. Tekrar karbratr ve benzin otomatiini temizledim. Bir sre gittikten sonra motor
yine stop etti.
O soukta benzin buzdan da daha souk etki yapyor. Ellerimin szsndan
parmaklarmn kemikleri para para dalp dklyor gibi; arsna dayanamyorum.
nc gndr uykusuzuz. Salih stavu yklerin zerine yatp uyudu. atlar
pirin saplar ile rtlm bir ky evinin yanndayz. Solumuzda kalan bir tepenin arkasndan
at yapan toplarn sesini hemen yan bamzdaym gibi duyuyoruz. Toplarn klarndan
gkyz aydnlanyor.
Ate eden toplar bizim mi, dman toplar m bilmiyoruz. Mehmete yapacak bir ey
yok arabann etrafnda dola; bak yanmz ky dikkatli ol biraz da ben yataym, sabah olunca
depoyu boaltr temizlerim dedim ve arka kasaya ekmek torbalar zerine uzandm hemen
uykuya dalmm. Mar motorunun gar gar ten sesi ile uyandm. Mehmete mara basma;
Ak boalrsa yarnda burada kalrz diye bardm. Yine uykuya dalmm mar motorunun
sesiyle tekrar uyandm.

26

Mehmet yalvarr vaziyette; avuum bu gavurlar bizi ktr ktr kesecekler ne olur
arabay altr dedi. Mehmet'e deliolan diye taklrdk. akac ve ocuksu halleri olan bir
arkadat.
Sen lf anlamaz msn, depo su dolu gitmemize imkn yok. Bir daha mara bastn
duymayaym dedim. Ben de korkuyorum ama son derece yorgun ve uykusuzum. Btn
vcudum uyumu ve hissizlemi gibi, burada bamza gelecek olan belaya bir sre
direnmekten baka yapacamz bir ey yok.
Salih stavu yle derin bir uykuya dalm ki hi bir ey duymad.
Tekrar yattmda 2. ve 3. takm avular Mustafa Kaynar ve Cemal renin seslerini
duydum. Blkten bizi aramalar iin gndermiler.
Salih stavuu uyandrdk, onlarla gitti. Daha sonra ekici ile gelip bizi aldlar. Ben
tekrar uyumuum. Bir sarsnt ile uyandm srlm pirin tarlas iinde, bizim blkteydik.
Tugay karargah da buradayd.
29 Kasm aramba:
Mehmetin aya manevra yapan GMC. tekerleinin altnda kaldndan Mehmet
hastaneye kaldrld. Hastane cephe gerisinde olduundan, Mehmet, emberi yarma
harekatnda bulunamad. Aya iyileip de ble geri dndkten sonra; grtmzde
aka ile iyi ki ayam GMC ezmi yoksa ben bam bir alnn dibine sokardm, gavurlarda
beni ktr ktr keserlerdi diye akac konumalar yapard.
30 Kasm Perembe: mektup aldm, ikisi Sedat Baara ait. Sedat Silivriden
ailece tantmz arkadam. Cephe bozulmu btn Amerikan birlikleri ve tanklar geri
ekiliyorlar. Gney Kore ROK Tmeni bozguna uram. Trk Tugaymzn topu taburunun
bir bataryas, geri ekilmeyi kolaylatrmak iin dman durdurmaya alyor. Btn yollar
geri ekilen birliklerle dolu. Gney Kore askerleri yaya olarak, Amerikallar aralarla gneye
doru gidiyorlar. Yollar kapanm hareket kabiliyeti tamamyla yok oldu. Tozdan gz, gz
grmyor. Btn aralar farlarn yakt halde ndeki arac grmek mmkn olmuyor. Btn
birlikler gibi bizim blkte geri hatlara ekiliyordu. Birliimiz bir yol kavana geldi. Gneye
gideceimiz yerde birinci takm bo grd sadaki yolu takip ederek tekrar cephe
istikametine sapm. Blk Komutanmz hsan Grkan; Bagedikli brahim Gktaa;
Burada kalacaz, mutfa kurdur. Gelenlere ay, yiyecek ne varsa verin deyip, yanl
istikamete giden birinci takm geri evirmeye kendisi gitti ve birinci takm geri getirdi. Biz
biraz geri ekilip, bu yol kavandaki dzlk alana yerleirken shhiye taburu yanmzdan
geerek mutfan kurulduu yolun yannda mola vermiti.

27

Resim: Oto blk komutan hsan Grkan (Kor Generallikten Emekli olmutur) , Temen Nihat Esim,
Levazm Binba Osman Bey, Gazeteci Hikmet Feridun Es, Levazm stemen, Muhafz takm komutan st.
Te. Adnan Kamil Bey ve arkada erler

Blk Komutanmz, Aziz git shhiye birliine syle, biz bu gece burada kalacaz,
onlarda gelirse yarn sabah birlikte buradan hareket ederiz dedi.
Ben de gittim. Ambulanslar l ve yarallarla doluydu. ehit bir temenin bacaklar
adeta paralanmt. Shhiye blk komutannn ad Binba Seyfi Asu idi. Kendisine Blk
komutanmzn sylediklerini anlattm. Herhalde sinirli olmalyd ki, sert ve asabi bir ekilde
sabah beklemeyip gideceklerini syledi. Geri dnp, Blk Komutanmza Binbann
sylediklerini tekrarladm.
Nitekim hibir eyle karlamadan gitmiler. Hrriyet gazetesi yazar Hikmet Ferudun
Es ve ei Semiha hanm da shhiye birlii ile gitmiler.
Necati ile bir rmorkun iine girip kapak perdelerinin tokalarn dardan balatp
uyku tulumlarna girerek yattk. Saat 3,5 veya 4 sralar Baavu Haydar Kln Necati, Aziz
diye baran sesine uyandk. Rmorkun iinde olduumuzu kay tokalarn skmesini
syledik, branday at ktk. Blk Komutannn bizi aradn, jipinin debriyaj syrdn
syledi.
Jipi cerasgalla askya alp debriyajn son ayarn yaptk.
Cephe tamam ile bozulmu btn birlikler dank bir halde herkes kendi bana
buyruk hareket ediyor. Mutfak avuu Talip Dvc, Necati Ertrk ve dier mutfak grevlileri
ay ve yiyecek ne varsa gelenlere datyorlar.
Balk etinde hafif tknaz bir Yzba jipin kaputu zerine km, panii nlemek iin.
Biz tarihi an ve ereflerle dolu bir milletin evlatlaryz. Bizden kat kat stn dmanlara kar
bir ok zaferler kazanan bir milletiz; cesaretinizi kaybetmeyin. Yarn sabah toparlanp geride
braktmz arkadalarmzn intikamn kat kat fazlas ile alacaz diye cesaret verici
nutuklar atyordu. Matarasna ay veya kahvesini kimi bir para ekmek alan dank
birliklerden oluan askerler gneye doru yola koyuluyorlard.
ABLUKA: Blk Komutanmz bize de hareket emrini verdi. Gayet sakin birka saat
yol aldk. afak skmek zereydi, birden silah sesleri balad, ben evvela bizim
arkadalarmzn elenmek iin ate ettiklerini sandm; sonra birka havan topu patlamas
oldu. Konvoyun banda gitmekte olan Torball Hayri ncenin GMC. sinin nne isabet eden
bir havan mermisinden GMC devrilip yolu kapad.
Resim: Silivrili Aziz Erkmen,Torball Hayri nce,Krkkaleli smet Sabuncu Onba,Sultanahmetli brahim Gkta Blk
Bagediklisi, Bakrkyl Burhan Torolu, 30.Kasm 1950 sabaha kar Hayri ncenin kulland GMCin nne isabet eden bir
havan topu mermisi ile GMC devrilip yolu kapad. 2.Amerikan Tmeni ile Tugaymz ve G.Kore Rok tmeni embere dm

oldu.

Birinci Takm Komutan stemen Korkut Yiitba, ikinci takm komutan stemen
Sahir Altan, nc takm komutan Temen Nurettin Koyutrk jipleriyle Hayri ncenin
devrilen GMC.nin yanndan geerek ofrleri ile birlikte ablukaya dmeden gneye doru

28

gittiler. Bagedikli brahim Gkta, gedikli avu Aa ve bir gedikli Baavu da onlarla
gitmiler (galiba Haydar Skmendi).
Birok arkadamz kayp. Aralarmz orada kald. Konvoyun gerisinde olanlar geri
ekilip 2. Tmen kararghnn bir dere kenarnda bulunduu dzlk arazide toplandk.
Tugay Komutanmz General Tahsin Yazc da 2. Tmen Kararghna gelmiti.
Bizim blkten orada bulunanlar Blk Komutanmz toplad. Hatrladm kadar ile
bakm grubu komutan Temen Niyat Esin, Baavu Sleyman Klav. Necati Akgl, Ben
Aziz Erkmen, smet Sabuncu, Mustafa Emreli, Basri Duman, Mustafa Acar, smet ice,
Ahmet Ylmaz, Selhaddin Kalkanc, Hasan Topuolu, Nurettin Kzler ve birka arkada
daha vard.
Blk komutanmz orada kalanlar kurtarmaya gidiyoruz dedi. Bir sre gittik. Byle
durumlarda zaman ls kayboluyor. Ormanlk bir tepe ktk. Aralarmz aada yolun
zerinde bir ksm devrilmi bir ksm salam ama dman da karmzda ve koyunlar gibi
beyaz elbiseleri ile kar srtlarda dolayorlar. Biz tepeden aa inerken ate etmeye
baladlar. Aada birka Amerikan tank ilerlemek istedi, kesif ate altnda geri dndler.
Bacandan vurulan Konyal Mustafa Avcy alarak geldiimiz tepeden geri dndk. Mustafa
Avcnn Tfeini ben aldm. emberi yarp Kuzey Korenin baehri Piyang Yang hava
alanna gidene kadar kullandm ve orada braktm. Bln dman iinde kalanlar
kurtarmaya giderken bizimle beraber elinde M-1 Tfei olan bir aya aksayarak yryen
Koreli asker geliyordu. Ayana ne olduunu sordum, botu karp gsterdi. Topuundan
vurulmu.
stavu Sleyman Klav, ben bunu vuracam diye tutturdu. Gney Kore birlikleri
dald iin Gney Kore askerleri ve Amerikallar beraber kark halde hareket etmekteyiz.
stavua; bak dedim. Bunun sa var, elbiseleri kuzeyli deil. Bu Gney Kore askeri
dememe ramen, ikna edemedim. lle vuracam diye diretince Nihat Temene syledim.
Temen engel oldu. Her taraf sivil halkla dolu, bunlarda bizimle birlikte hareket ediyorlar. Geri
ekilirken bizimle, ileri giderken yine bizimle birlikte geliyorlar. Bu ksa sreli gidigelilerde
tarlalarna pirin ekiyor, hasat zaman yine bu gidi ve gelite, imkanlar elverdiince hasat
yapyorlar. Bitikleri pirin saplarn yollarn zerinde sopalarla dverek tanelerinden
ayryorlar. stavu Sleyman Klavn daha evvelde gsterie ve hava atmaya merakl
olduunu belirtmitim; dnmzde eline geirdii bir beyzbol sopas ile nne gelen
sivillere vurmaya balad.
2. Tmenin bulunduu yere dndk. Bir GMC.nin nereye arptysa deposu delinmi,
onu bir mil kadar geride brakmtk. Deposu delinen aracn motor kapak contasn skp
dier araca takmak iin anahtarlar alp gittim. Bir cvata hilal anahtar olmadan
sklemeyecek yerdeydi. Hilal anahtar almadmdan motor kapan skemedim.
Piyang Yongtan erzak aldmz GMC.lerden biriydi. lerine altar ekmek konmu
imento torbalar gibi kat torbalarda bir GMC. Ekmek doluydu. Ekmeklerin altnda da paket
yaplm bir m2 lik kartonlara baslm arazi haritalar bulunuyordu.
Koreli halka ekmek datrken kuzey kesiminde iki dan arasnda kalan vadiden 7080 kiilik bizim askerlerin geldiini grdm.
Korelileri GMC. nin etrafndan uzaklatrp gelenlerin biraz yaklamalarn bekledim.
Sesimi duyacaklar mesafeye gelince. Hey ekmek var! Gelin diye bardm.
Dvten km horoz gibi yorgunluktan sendeliyorlard. Ekmek var sesini duyunca,
Kotular! Evvela bir ekmek verirken gelin kendiniz aln deyip aratan indim. Ekmekler kap
kap gitti.
Bir ekmek alan onu yerken bir ekmekte koltuunun altna sktrp yola
koyuluyorlard. Bunlar son artlarm.
(Eypte, Gmsuyu ve Blblderesine ayrlan yol kavanda oturan ve lakab Efe
Zeki olan arkadala Koreden sohbet ederken, Zeki dedi ki ;geri ekiliyorduk, alktan ve
yorgunluktan ayakta duracak takatmz kalmamt. Bir avu bize bir kamyon ekmek datt
dedi. O ekmekleri datan bendim dedim.)
Ekmekler bittikten sonra, dmann eline gememesi iin yark depodan stp ile
benzin alp, btn lastikleri benzinleyerek GMC.yi ve haritalar yaktm.
GMC.yi yaktm yerden 300-400 metre kadar ilerde batya doru giden bir yol
kavanda ordonat Bl konaklamaktayd.
2. Tmen kararghna dndm ve temene motor kapan skemediimi GMC.yi
yaktm syledim.

29

Tmenin bulunduu yerin gneybat kesiminde plak bir tepe vard; o tepeyi kontrol
altna alp Tmenin emniyetini salamasn Nihat temene bildirmiler.
Temen bizi toplad; Baavu Haydar Kl, stavu Muzaffer Azak ve dier
mevcut olan eratla hareket edip zirveye ktk. Temenin ben sanda, Necati solunda yere
uzadk. Benim nmde bir ta bei var. Kar tepelerden ara sra kr at yapyorlar,
zerimizden geen mermilerin slk alar gibi seslerini duyuyoruz. Temen; Bana bak
nndeki bu talar tehlikeli, kopan bir parayla yaralanrsn dedi. Bende: Gelen mermi bu
tatan geemez ama sizin nnzde hibir ey yok; topra syran mermi doru size gelecek
dedim. Sylediinde de mantkl diye cevap verdi.
Bir mddet sonra, Temen, gedikliler nerede diye sordu. Arkaya baktk yoklar.
Arkadaki arkadalara , Haydar baavu orada yok mu diye seslendi; grmediklerini
sylediler. Bana, git onlar bul dedi! Baavuum diye bararak tepeden aa inmeye
baladm. Aada yamur sularnn andrd, etraf bodur allarla evrilmi toprak yar
iinden buradayz diye ses verdiler, birer sigara yakm oturuyorlard. Temenin ardn
syledim. Haydar Baavu. Neredesiniz? Biz sizi kaybettik dedi.
Biz hepimiz tepeye ktk oradayz diye cevapladm.
Tepeye ktk, temenin yanna uzandm ve geldiklerini syledim. Onlarda arkada bir
yere yattlar. Temen gelin buraya dedi. Buradayz temenim buyur diye Haydar baavu
cevap verdi. Temen stelemedi. Akam zeri tepeyi terk edip Tmen Kararghnn
bulunduu yere gittik.
General Tahsin Yazc ve Blk Komutanmz Tmen Komutannn Bulunduu
adrda kalyorlard.
Bakm aracnn takm dolaplar iine bir ekmek, bir kutu makarna konservesi, bir kutu
sosisli kuru fasulye, bir kutu da armut kompostosu saklamtm. Buz gibi souk makarnay
yedim, armut kompostosu da donmutu. Armuttan biraz srdm dondurma tad vard donmu
olduundan yiyemedim.
Hava kararmak zereydi nerede yataym diye dnrken Blk komutanmz 2.
Tmen komutan ve Tugay komutanmzn bulunduu adrdan kt. Beni grd gel iareti
yapt. Yanna gittim Ordonat Blnn yerini biliyor musun? Dedi. Bildiimi syledim.
Generalin emri; yarn btn birlikler burada toplanp taarruza geilecek Ordonat
blnnde buraya gelmesini bildir dedi.
Hava kararm, bulunduumuz yer bir dere kenaryd. Her yer gibi dere de buz
tutmutu. Derenin karsna gemek iin buzun zerine konan kalasa basarak geerken buz
krld ve kalas yan dnnce dizlerimin st ksmna kadar buz gibi suyun iine dtm.
Derenin kenarlar da buz tutmu olduundan dereden kmakta bir hayli zor oldu.
Ordonat blne gittim. Diamond marka bir kurtarclar vard, bir ka makinist
gedikli banda toplanm altrmaya urayorlard. ofrde orta boylu biraz tombulca
krmz yanakl biriydi. Daha sonra bir arkadan vurduundan mahkm oldu.
Blk Komutanlar Cevat Yzbay buldum.Blk Komutanmzn syledii Tugay
Komutanmzn emrini bildirdim. Bu srada Fuat Yzba da geldi. Cevat Yzba bana, Bak
avu Haber aldk, bu yol akm. Diamond alr almaz biz bu yoldan gideceiz. Sen
bizi grmemi ol. Generalin emri dedim. Sen geldiin zaman biz burada yoktuk, sen bizi
grmedin, dedi.Bir ey sylemeden geri dndm.
Tmene doru giderken dndm. Tugay Komutannn emrini dinlemeyip
gideceklerini sylediler desem yolda dmann basknna urayp zayiat verirlerse Divan
Harbe verilirler; Cevat ve Fuat Yzbalarla ne konutuumu kimse bilmiyor. Onlarda bunu
aklayamazlar diye dndm. Tmenin bulunduu yere dndmde Blk komutanmz
armalarn syledim. adrn kapsna gelen blk komutanmza ; ben gittiimde orada
yoklard, gitmiler,dedim.
Diamondu altrp bat istikametine giden yoldan hibir engelle karlamadan ve
can kayb vermeden btn motorlu aralarn ve malzemelerini kurtarp sa salim gitmiler.
Ordonat blk komutan Yzba Cevat Bey bat ynne giden bu yolun dmann
kontrolnde olmadn ve ak bulunduunu rendii halde, her trl haberleme
imkanlarna sahip Amerika Birleik Devletleri ordusunun Tmen Komutan, bu yolun ak
olduundan haberi yoktu. (Ertesi sabah emberi yarma taarruzuna getiimizde bir ok can
kayb verdiimiz gibi tugaymzn ve Amerikan birliklerinin btn motorlu aralar, toplar,
taretler, benzin ve motor ya varillileri, cephane sandklar, levazm malzemeleri dman
arazisinde brakld. emberi yarp ktmzda zerimizde silahlarmzdan baka bir ey

30

yoktu.
Shhiye bl ve ordonat bl ile baz mnferit gruplar sabah beklemeyip
gneye doru gidenler muhasaradan kurtuldular.
Blk komutanmzn hem ble ait hem de zel eyalarnn bulunduu jipinin
rmorku derenin kar tarafnda kalmt.
Blk komutanmzn emireri smet ice gelerek, Blk komutanmz rmorkunu
adrn nne getirmenizi syledi dedi.
Necati ile bakm aracn alp dereyi geerek rmorku balayp dereden geerken her
yer buz tutmu, yerler cam gibi olmu. GMC.nin patinaj zincirleri olduu halde rmork ok
ar olmal ki, dereden karamadk. Bir ekme zinciri daha balayarak mesafeyi uzatp
GMC.yi daha ileri engebeli bir yere alarak rmorku dereden karabildik.
Bu ile urarken Necati gayri ihtiyari farlar yakm oldu. Burnumuzun ucuna kadar
sokulmu olan dman Kuzey dou kesimdeki tepelerden ate etmeye balad. Gecenin
karanlnda akal seslerini andran barlar insann moralini bozuyordu. Hemen ukur
yerlere girip mevzilendik. Benim girdiim yer sel sularnn oyduu bir aland. Dank bir
vaziyette bulunduumuz arazinin evresine lastikler, rmorklar, tanamayacak ve dmana
braklmamas gereken her ey ylmt. Bunlar hemen atee verildi. Dmann o klarn
arasndan gemesine imkan yoktu.
Kurunun havay yrtarak geen sln duyuyor, bizde ate ederek cevap veriyorduk.
Bu arada bir havan mermisi dt bir adr tututu. Bu hengamede uyku tulumuna girmi
adrn iinde uyuyan Amerikan askerini uyku tulumundan zor kardk.
Bizim neslimiz Milliyeti duygularla, hamasi kahramanlk iirleri, sava menkbeleri
dinleyerek yetimi bir nesildi. Babamn, Byk babamn asker olmas, babamn dedesinin
Osmanl paas olmas. Byk babamn Balkan sava ve Hareket ordusu ile 31 Mart
isyann bastrmak iin stanbula gelii. Babamn anakkale sava, Ali hsan Sabis paa
komutasnda addlarapta Araplarn ihanet ile ngilizlere esir dp Hindiineye
gtrlmeleri, dnte stiklal savana katlmasnn anlarn dinlemem, her halde benim i
dnyama yansmasnn brakt duygular olmal ki ukurda durmam bana bir zul gibi, bir
korkaklk duygusu hissi verdi. Amerikan ve Gney Kore askerleri de vard. Bunlarn bana bir
korkakm gibi baktklar hissine kapldm ve setin stne ktm. Geen mermilerin slk
sesleri duyuluyor, izli mermilerin havada giderken brakt kzl izler grlyordu. Bir serseri
kurunun isabeti kalba dinlendirmeye yeterdi. Ne ehittir ne gazi gitti bizim Niyazi olmak an
meselesiydi. Makinal tabancann ate menzili ksa olduundan onu setin stne nme
koydum. Ablukann kapand gn dman basknnda yaralanan Mustafa avcnn tfei ile
ate ediyordum. Bir Amerikan askeri beni iki silahla mevzi dnda grnce. Trki solcr, gut
veri gut (Trk askeri gzel, ok gzel) dedi ve gitti. Biraz sonra biri el kadar byk, biri daha
kk iki ikolata getirdi ve bana verdi.
Biraz sonra beni gren biri daha sol tarafmda setin zerine karak ate etmeye
balad. Baktm! Sabah dman iinde kalan blk eratn kurtarmak iin giderken stavu
Sleyman Kilavn Kuzey Kore askeri diye ldrmek iin direndii askerdi. Kk olan
ikolatay ona verdim.
Tek aptal ben deilmiim. Benim gibi baka aptallarda varm. Ka saat geti
bilemiyorum. Ate kesildi, bakm arabasnn kasasna yattm. Hemen uyumuum. Uyandm
bir mengeneye skm gibiyim. Souktan snacak yer arayanlar GMC. ye girip st ste
yatmlar, ben en altta kalmm. Bara ara zerimde yatanlarn altndan ktm. Dereye
dtmde slanan pantolon paralar donmu bir tahta gibi olmutu. Donan ayak
parmaklarmn szsna dayanamyorum.
(K geldiinde yattm zaman bir tespih bcei gibi yatakta bzlr ayak
parmaklarm avularmn iinde stp yllarca yle uyudum.)
1 Aralk Cuma: Baskna uradmzda dman iinde kalan arkadalardan bazlar
gece karanlndan yararlanp geldiler. Bazlar l numaras yapm. Beikta, Ortakyl
Aziz Maydosun arac devrilip kasa, aseden ayrlm iki inli askerin geldiini gren Aziz
asenin zerine yatarak l numaras yapm. inli askerlerden biri Azizin ayan kaldrp
ase demirinin zerine iddetle vurduu halde hi tepki gstermediini grnce brakp
gitmiler.
O kadar canm acd ki ayam koptu sandm. Dedi.
Silivrili SEDAT BAARda geldi. Bana verilen iki mektubu verdim. Mektuplar bir erkek
olunun doduunu mjdeliyordu.
HURU HAREKTINA GE

31

Birlikler topland. Ablukadan kurtulmak iin 25. Tmenle tanklarn desteinde

harekete getik. Nihat Temen jipte, bakm arabasn Necati kullanyor. Necatinin yannda
stavu Sleyman Klav var. Biz bakm aracnn kasasna bindik. Hareket edildikten bir sre
sonra dman atei balad. Tanklar dmana top ve makinal tfek atei ile cevap
veriyorlar. Bizim birlikler ounlukla motorize olmasna ramen piyadeler de var. ofr
mahallinin zerindeki tente kapandan bakyorum aralar bir durup, bir kalkyor. Amerikal,
Gney Koreli ve bizden yaya piyadeler var, vurulup denler oluyor.
Bir yerde uzun sre durduk. Blk Komutanmzn ofr MUSTAFA ACAR
arkasndan girip, karnnn sa tarafndan kan iki kurunla vurulup yzst MUSTAFA
EMRELnin zerine hi ses karmadan dt. ofr mahallinin zerindeki branda
deliinden baktm. Btn aralar durmu. nelim dedim. Hi kimse kprdamyor. GMC.nin iki
yannda sac takm dolaplar olduundan ve orta ksmda da dier arkadalar bulunduundan
GMCden inmek mmkn deildi.
Mustafa Acar hafif bir sesle inlemeye balad. M. Emrelinin zerinden zorlukla
kaldrdm. Bir uval toprak gibi ard. Mustafaya kalk dedim. Kprdamadan sen ge dedi.
zerine basarak getim. Ahmet Ylmaz dizinden vurulmutu elinden tutup inmesine yardm
ettim. Onu bir daha grmedik. Ruhi dengesinin bozulduu, hastaneye yatrld sylendi.
Ben de bakm aracndan indim, yolun sol tarafndan ilerlerken yola 8-10 metre
mesafede stavu SALH GNERi grdm ehit olmu surat kan iindeydi. (Kaytlarda
kayp diye geiyor.)
osenin sol taraf ok ate altndayd. Jetlerin gelip dmann mevzilendii tepeleri
ate altna ald bir an kollayarak yolun sa tarafna getim. Aralar hareket etti. st avu
Sleyman Klavla, Necati GMC. ye binerek biraz ileri gidip yine durdular. Burada Sleyman
Klav elinden yaraland. emberden kp Sonchona gittiim gece trene bindirilmeyi
bekleyen, yarallar arasnda da bulunmuyordu. emberden kmayp orada m kald? Yoksa
Yarbay Natk Poyrazolunun Trkiyeye gtrd yaral kafilesinde miydi? Kendisini bir
daha gremedik.
embere dtmz sabah yaralanp orada kalm olan ErefStolunu Ankaral
Hasan Ko Onba srtna alm getirip bizim bakm aracnn kasasna koydu. Youn bir ate
balad. zli mermi isabet etmi olmal ki benzin deposu ate alp yanmaya balad. Eref
kendini bir uval gibi GMCnin kasasndan aa atarak yolun kenarna yuvarland. Kesif
makinal tfek atei altnda MUSTAFA ACARI alamadk GMC. ile birlikte yand.
Btn konvoy hareket kabiliyetini kaybettiinden, birlikler tepeleri tutmu olan kesif
dman atei altnda gneye doru yaya olarak kimimiz ukur yerleri, kimimiz terk edilmi
olan aralar, rmorklar siper yaparak dmann bulunduu tepelere doru hem ate ediyor,
hem ilerliyoruz.
Samda kalan kk bir akarsuyun kenarnda ilerlerken yanmda giden bir er,
belimdeki palaskaya sktrdm deri eldivenleri grnce. Herkes nesi var nesi yok atarken
sende bunlar almn be avuum dedi. (avu olduumu miferin alnndaki iaretten
anlamt. Btn rtbeler miferlerin n ksmlarna konan iaretlerden anlalyordu.)Baz
subaylarda erler gibi salarn kestirmilerdi.)
Bizim bakm grubuna deri ceket, uzun konlu deri eldiven, fitilli tank bal ve
makinal tabanca vermilerdi. Miferin bakalit olan i ksmn atarak tank baln miferin
elik ksmnn iine koydum, ar gelen deri ceketi de attm ama korunma i gds ile neleri
tadm da belirteyim.
Makinal tabancam piyade tfei kadar ar onun her birinde 31 mermi yerletirdiim
be arjr.ve Mustafa Avcnn M1.i, omuzuma apraz astm iki kolan mermisi, ceplerime
doldurduum sekizer mermilik M1. arjrleri, gs ceplerime astm iki el bombas. Deri
ceketi tayamadm ama bunlar tayorum.
Gece ate ederken ellerim o kadar m ve hissizlemiti ki. Boalan hazneye
arjr sremedim; bastrdka ba parmam geriye kvrlyordu. Tfein madeni ksmn
tutunca, el demire zamkl gibi yapyor. Yapan yerden elini kurtarrken at diye bir kopma
sesi duyuluyordu. Eldivenleri muhafaza etmenin sebebi buydu.
Bu srada akarsuyun kar tarafndan ate edildi, yanmdaki arkada vuruldu. Kendimi
hemen yere atp ate edilen yeri kestirmeye altm. Her taraf yeil ormanlk. nar
yapraklar gibi geni yaprakl bitki kmeleri her yan kaplam. 50-60 metre kadar ilerde toplu
bir yeillikten ate edildiini tahmin ederek makinal tabanca ile orasn taradm. Bir
kprdama oldu. Srnerek oradan uzaklatm.

32

2. Tmenin bulunduu yerde bir ok levazm malzemesi brakld. Sivil halkta kap
kap bu eyalardan almlard.
Sol tarafmzda orman iinden giden Amerikan asker elbisesi giymi biri gidiyordu.
Levazm malzemelerinden ald elbiseleri giymi bir dman askeri sanarak ate ettim.
Yanmda Amerikan askerleri. No Amerikan solcr diye bardlar. Bunlar yan tarafmzda
emniyeti salamak iin grevlendirilmi birlikmi.
Tanklar, toplarla dmann tutmu olduu tepeleri dverken, drder drder gelen jet
filolar dmann makinal tfek yuvalarna napalm bombalar atp, makinal ile tararken
dman atei kesmek zorunda kalyordu. Dmann youn atei, biraz azalnca motorlu
aralar ve piyade harekete geip dmann gz atrmayan youn atei balayncaya kadar,
bir miktar ilerliyoruz. Bu arada vurulup denler ve aralarn altnda ezilenler oluyor. Bir tank
paleti altnda kalp ezileni grdm. Bir sre sonra btn konvoy hareket edemez oldu.
Dank bir durumda hareket eden birlikler tepeleri tutmu olan dmann kesif atei altnda
gneye doru yaya olarak ukur yerleri, terk edilmi motorlu aralar ve rmorklar siper
yaparak dmann bulunduu tepelere hem ate ediyor, hem de ilerlemeye alyoruz.
Bir yere geldim. Duran iki aracn arasnda 20-25 metre kadar bir aklk var. Dman
burasn hedef semi, iki tarafl makinal tfek atei altna alm. Buradan gemek isteyeni
makinal Tfek atei ile taryorlar. Yerde birka l ve yarallar da var.
Bir GMC.nin tekerleini siper ederek dnrken iki Amerikal asker birden frlayarak
ate almasna ramen bu aral vurulmadan getiler. Onlar getiine gre ben de geerim
dedim. Makinal tabancam koltuuma sktrdm. Tfei elime aldm ve sradm. Ate
balad, ayaklarmn altndan tozlar kalkyor, vurulacam dedim ve yolun kenarnda su
akntlar iin yaplan hafif ukurumsu yere kendimi attm. Gney istikametinde koarken ters
dtm, bam kuzeye geldi. Dnsem vcudum hedef tekil edecekti. Geri geri srnmeye
baladm. Cebimden bir M1 arjr dt, ablukadan ne zaman kurtulacamz belli
olmadndan bir mermi bile byle zamanlarda ok deerliydi. Tekrar srnerek gidip onu
aldm. Bu yeri gemek isteyen bir Gney Kore askeri vurulup dt. Ve vcudu yolun
zerinde kald. Yatt yerden kendisini yolun meyilli ksmna ekmeye uratm. Ama bir
uval toprak gibi ard. Baarl olamadm. Bu arada Birka isabet daha aldktan sonra Aygu
Aygu diye inleyerek, hareketsiz kald. Benim yapabileceim Bir ey kalmamt. Buradan sa
kurtulursam Aygu szcnn ne anlama geldiini blmze tercman olarak verilmi
olan Gney Koreli yedek subay Sang ki'ye soracam dedim.
Ayn yerden gemeye teebbs eden Koreli bir askerde bacandan vuruldu ve yere
oturdu. Yatmasn iaret edip iriva iriva (GEL) dedim. Bende geri geri giderek dere yatana
sarktm.
Samda yamur sularnn aknts iin yolun altnda bir buuk metre kadar genilikte
beton bir mazgal var. Belki yolun dier tarafnda ate younluu daha azdr diye kprnn
iinden gemek iin i ksmna baktm, cesetler st ste ylmt. Dehliz eklindeki
kprnn altn makinal tfek atei altna almlar her giren orada kalm. O anda makinal
tfek atei ald; mermilerin kprden kopard beton paralar takr takr bamdaki mifere
vuruyordu. Sarktm su oyuuna adeta yaptm. Vurulanlarn bir ounun popolarndan
vurulmu olduunu gryordum. O anda aklmdan geen uydu. Ben de popomdan
vurulursam, hacet giderirken, kimbilir ne kadar aclar ekerim, bamdan vurulursam bir anda
herey biter diye dnyordum. Byle bir durumda insann aklna bu da gelir mi denebilir.
Gerekten aklmdan geen bunlard.
Ate kesildii bir anda dere yatann karsna getim, yolun solundaki kprnn
yannda KML yzba vard. ( Onu gelirken vapurda tandm. Esmer ve zayf bir vcud
yaps vard. Herkes yemei yedikten sonra Kamil Yzba yemek salonuna gelirdi. Ben
Kfile komutanmz NATIK Poyrazolunun masasna hizmet ediyordum. Bana bir yumurta
ver yeter derdi. Bende bir yumurta, on gram bile gelmeyen bir paket tereya, ince bir dilim
peynir, ince bir dilimde ekmek getirirdim, onlar yer giderdi.)Koreye gelirken bir bavul rakdan
baka Bir ey almadn sylyorlard.) Yolun kar tarafndan beni grnce! Olum
mermilerinizi ziyan etmeyin! Belki bu gece de burada kalabiliriz, oradaki arkadalarna syle
derken, ayn anda makinal tfek atei ile taradlar. 50-60 santim nnde topraa saplanan
mermilerin tozu suratna geliyordu, onlara bir bakt ve olduu yere kt. Kendisine hibir ey
olmamt. Mehmet Kladr da hatrladm kadar ile Konyalyd. O da o tehlikeli yeri geti.
zerinde Trk asker kaputu vard. Geri hepimiz hala Trk asker elbiselerini giyiyorduk.
Piyong Yong hava meydannda toplandmzda Mehmetin kaputunun eteklerinde mermi

33

delikleri olduu halde kendisine bir ey olmamt. Orada onu grnce benimde paalarma
bakmak aklma geldi. Benim paamda da iki kurun delii vard.
Mehmet Kladr askerlikten sonra polis oldu. Ssl hsan Lkapl stanbul trafik ube
Mdrnn makam ofrln yapyordu. Seneler sonra vefat ettiini gazete lm
ilanlarnda grdm. devriye avuu olduum bir gece onun uykuda Kbus grd ana
rastladm. O olay da belki ilerde anlatrm.
Tanklarn ve jetlerin destei ile ilerlerken stemen lhami Candamara rastladm.
Sarn, sar bykl, belinde tabancas bir de ift srmene ba vard. Deli dolu bir
Karadenizliydi ve tek banayd. Youn dman atei altnda genellikle herkes tek bana
hareket etmekte idi.
Akam vakti yaklamt, iki taraf duvar gibi dz yksek yarlarla evrili, 20-25 metre
kadar geniliinde bir boazda, dman ateinden etkilenmeyen bir yerde biraz dinlendik. Az
ileride boazn k dman ateinin etkisi altnda olduundan ilerleyemiyoruz. Necati Akgl
ile yarn eteine oturduk, daha birka arkada vard. 40 sene sonra yine Necati Akgl gibi
Samsunlu Necati adnda biriyle Ramide bir aile dostumuzun evinde tantk, o anda orada
beraber bulunmaktaymk.
Boaza doru gelirken yol kenarlarnda bir ok l vard. Port said, Svey ve
Kolombo limanndan alnan hediyeler yol boyu etrafa salmt. Yol kenarnda bir tomar ve
dank durumda yeil dolarlarla, ordunun kulland pembe dolarlar ve Kore Vanlar grdm.
Almak zereyken babamn sz aklma geldi. Harp meydannda grdn hibir eyi alma.
O mal hayrl olsayd, sahibinde kalrd demiti. Paray almadan yoluma devam ettim, ama
aklm o paralarda kald.
Bir kii de bu kadar parann bulunmas mmkn deildi. Ya kumarda kazanlm ya
da bir birliin mutemedinde olabilirdi.
Boaza yaklatk dman ateinden etkilenmeyen bir yerde tekrar dinlenirken bir
fotoraf albm buldum. inde Prl Harbur basknnda batan ve yanan Amerikan
donanmasn ve bombardman yapmakta olan Japon kamikaze pilotlarnn tayyarelerinin
fotoraflar vard. Necati ile albme bakarken drt jet gelip boaz ate altnda tutan tepeyi
makinal tfek ateine tutup bomba attklar anda Necati ah vuruldum deyip sa omuzunu
tuttu. Uaklarn ar makinal Tfeklerinin mermilerini birbirine erit halinde balayan balant
yks uaktan Necatinin omuzuna dt. Yerden alp, omuzuna vuran bu ykskt
dedim.
Uaklarn bombardmana balad bir andan yararlanarak boaz gemek iin
saldrdk. Ben iki tfei toplayp kalkana kadar yanmdakiler hzla uzaklarken dman
boazn k noktasn yine ate altna ald. Onlar boaz knn sandan aaya doru
inen ukurdan aalklar arasna daldlar. Ben geride kaldmdan boaz daraltan yarn ate
menzili dnda kalan sol tarafn takip etmeye baladm. Bir jipin n sol amurluu yarn
duvarna dayanm; direksiyondaki zenci ofr ve yan minderde oturan Amerikan subay da
vurulup lmlerdi. Jipin sa dman ateine maruz kaldndan geemiyorum. Sol taraf jip
kaplad halde yine de oradan gemek zorundaym. zerimdeki malzemelerin arlndan
jipin amurluunu glkle getiim anda uaklar gelip atee balad. Ayn anda yol dar
olduundan yava gemekte olan bir doa bindim. inde poposundan vurulmu bir beyaz,
bir de zenci Amerikal ile havan topu tablasn kurunlardan korumak iin srtna balam
Gney Kore askeri vard. Zenci sigaretta dedi. Cebimde asker sigaras vard paketi uzattm.
inden bir tane ald ttnleri dklm lle gibi kad kalmt. Paketi verdim yar salam bir
tane bulup yakt. (O devrin Hkmetleri stok fazlas diye ttn balyalarn yakar veya denize
dkerek imha ederken, tezgah altna dklen ttn krpntlarn paketleyip asker sigaras
yazl paketlerde 5 kurua erata satarlard.) Bizim hkmetlerimizin salk konusunda
aratrma ve istatistik tutma alkanl olmadndan, kim bilir ne kadar gen vatan evlad
sigarann duman ile birlikte cierlerine ektii ttn tozundan kanser olup lmtr.
Jipte bir karton kutu iinde konserve kutular, bir kollu kazak, bir de kuak vard.
Hava kararmaya balad. Poposundan yaral olan Amerikalnn poposunun stne
kua rttm. inde makarna olan konserve kutusunu inince yerim diye koynuma soktum.
nerken de kaza alrm diye dndm.
Gece SONCHON denilen bir yere geldik. emberden kurtulan birlikler burada
toplanm. Kaza alp dotan indim. Mutfaklar kurulmu gelenlere yemek veriliyordu.
Yemei yeyip yemek kaplarn iki bulak kazannda alkalayp bakalarnn da kullanmas
iin braktm. Blk komutanmzn emir eri smet ice beni grd. Yzbam seni aryor
dedi. Blk komutanmz birini al gel demitir ama... smetle gittik! Blk Komutanmz bir

34

binada bulunan Tugay komutanmzn yanna gitti. Ben tekrar yemek datlan yere dndm.
Yerlere yatrlm, bazlar sedyede yzden fazla yaraly bo yk vagonlar ile duran trenin
etrafna yatrmlar. Yarallar arasnda gezerken EREF STOLUnu bir sedyeye
yatrlm grdm.
Buraya nasl geldiini sordum. Amerikal shhyelerin getirdiklerini syledi. Yarasn
sordum. Bacaklarmda ve sol kolumda dedi. Tetanoz yaptlar m dedim, yaplmadn
syledi. Shhiyelere seslenip tetanoz inesini yaptrdm. Bir matara alt scak kahve alarak
iirdim. Hava o kadar souk ki yorgunluk ve uykusuzluun da etkisiyle souun
kemiklerimize kadar ilediini hissediyoruz. Erefe yolun kenarnda yz kanlar iinde yatan
stavu SALH GNERe benzettiimi syledim! Jipin rmorkunda fotoraf makinas
kalm, dman atei kesildii bir anda , onu almak iin jipe koarken makinal ile taradlar
enesi paraland dt dedi.
Eref yatarken iki in askeri gelmi, sigara paketini alp bir tane de yakarak EREFin
azna verip gitmiler. Onlardan sonra iki inli daha gelmi, kendisine biraz baktktan sonra
biri elindeki makinal tabancay Erefin kalbine dorultup ate etmi; o anda Eref sana
doru hafif dnnce mermi sol kulunu delip gemi. Dman askerleri nasl ldrdklerini
grmek istememi olacaklar ki hi bakmadan gitmiler.
Yarallar bo yk vagonlarna bindirilene kadar bekledim. Erefte vagona bindirildikten
sonra yatacak yer aramak iin oradan ayrldm. Yemek datlan yerin arka ksmnda kaps,
penceresi olmayan byk bir salon buldum, bakalar da vard. Belimden kemeri karp
gsmdeki iki el bombasn kemere taktm. Tfei, makinal tabancam ve iki kolan mermiyi
elimi uzatnca hemen hepsini birden tutabileceim ekilde yanma koydum. Dotan aldm
kaza giymek iin ceketimi kardm, kazan kolu falan yoktu atka uzuyor ucu
bulunmuyordu. Kazak yerine karanlkta yaral askerin kalalarna rttm kua almm.
Onu vcuduma omuzlarma sardm, ceketimi giyerek tahta demeye uzandm. Souktan
uyumam mmkn deil, 15-20 dakika sonra demeye gelen yanm uyumaya ve ar
yapmaya balad. Dier yanma dndm; bir sre sonra btn vcudum armaya balad.
Ben bu durumda biraz uyumaya abalarken yanmda biri ah of diye yksek sesle inliyordu.
Dayanamadm. Arkada biraz susta be on dakika uyuyalm dedim. ok hastaym dedi.
Burada hepimiz hasta ve yorgunuz, darda shhiyeler var onlara git dedim. Artk uyumak
mmkn olmadndan silhlarm aldm, iki el bombasna gsmdeki sal, sollu iki cebe
takarak dar ktm sabahn olmas da yaknd. Binalardan sktkleri kerestelerle meydanda
byk bir ate yaklm etrafnda 30-40 kii snyordu bende atein bana gittim, bir sre
sonra sol gs cebimde takl olan bombann maas ve fnyesi duruyor ama bomba yoktu.
Kan bomba dm diye bardm. il yavrular gibi daldk. Patlama olmaynca etrafta
bombay aramaya baladk; bulamadk. Dolatm her yeri gezdim bombay bulamaynca
fnyeyi tarlaya attm.
2 Aralk Cumartesi: Mutfaklar yemek vermeye balad. Nihat temeni grdm. Nasl
gideceimizi sordum. Ben buradaym yemeini ye gideriz dedi. Yemei yedim Temen
yoktu. Bizim blkten Sedat BAAR ile Nurettin KIZILERden baka kimse yoktu. Bu kadar
ksa zamanda neyle ve nasl gitmilerdi anlayamadm.
Btn blkler ayr ayr toplansn GMC.ler gelip alacak diye haber verildi. Blkler
yan yana dizildi. Bizde kii bir yerde durduk. Bir subay siz hangi blktensiniz diye sordu.
Oto blnden olduumuzu, blmzn imha olduunu mzn kaldn syledim.
kiilik blk olmaz bir bln arasna katln dedi. Olduka kalabalk bir bln arkasna
getik. Blk komutanlar batan sona kadar btn erat gzden geirdi. Belki de ka kii
kalm olduklarna bakyordu. Bln en sonunda bizi grnce hangi blkten olduumuzu
sordu. Ona da ayn cevab verdim. Gryorsunuz bizim blk ok kalabalk mevcudu daha
az olan bir ble giderseniz daha rahat edersiniz dedi.
Mevcudu daha az olan bir bln arkasna getik. Tknaz, orta boylu biraz tombul
yanakl komutanlar bizi grnce o da hangi blkten olduumuzu sordu. Ona da bir plak gibi
ayni szleri tekrarladm. Herkes kendi bann aresine dm baka blk yok mu dedi.
Ben avuum, Sedat Baar Onba, Nurettin Kzler er yryn hedefimiz Pusan
divan harbe vereceklerse beni verecekler yryn dedim; yaya olarak yola koyulduk. Yola
koyduklar M.P. yolumuzu kesip byle gitmeniz yasak btn birlikler beraber gidecekler dedi.
ekil arkada biz kiiyiz hibir blk bizi kabul etmedi deyip yrdm.
Bir saate yakn yol aldk. El kaldrdmz hibir vasta bizi almad. Yine belinde
tabancas ve klfnda iki srmene ba ile tek bana giden stemen lhami Candamara
yetitik. Hangi blktendir, bl ne oldu, neden dnde yalnzd bilemiyorum. Nereye

35

byle? Birlikler toplu halde gidecekler, dedi. stemenim dnde beraberdik, bizim
blmzden kii kaldk sizinle gidelim bizi brakma dedim. Yryn yleyse dedi.
Geen her vastaya bizi almas iin iaret ediyoruz hibiri durmuyor. Yorgunluktan bitkin bir
haldeyiz, yryecek takatimiz kalmad.
Gelmekte olan bir do grdk. stemen bunu durduralm dedi. stemenle ben
yolun iki yanna, Sedatla Nurettin yolun ortasna durup silahlar ofre dorulttuk. ofr
durmak zorunda kald. Arka kasada drt Amerikan askeri vard; bizde drt kii bindik.
Arkadalar kollarmdan tutup ekmeselerdi yorgunluktan araca binemeyecektim. Do
gidecei yere kadar bizi gtrd orada indik. Gney istikametine giden bir GMC. ye
arkada binerek gece yarsna doru Kuzey Korenin baehri Piyong Yanga ulatk.
emberden kurtulanlar orada toplanm, bizim blkten de birka arkadamz orada
bulduk. Toplananlara bir bina gsterdiler; binaya girip odalara yattk. Uyumuum! Bir grlt
patrt ile uyandm, binay boaltn dediler. Kuzey Koreli gerillalar binaya ate amlar.
Geni bir alan vard sabah olana kadar orada toplanp ilgilenecek birini bekledik. Bir
ksm eratn bir kiinin etrafnda toplanm olduunu grdm. Ben de oraya gittim. Muhabere
blnden telsizci Cevdet, uzun boylu yakkl bir arkadat. Salarn da kestirmemi
olduundan, onu subay sanp etrafnda toplanmlar. Askerlikten evvel Ankara radyosunda
telsizciymi. Hi bozuntuya vermeden durumu idare ediyordu.
Yarbay Natk Poyrazolunun gnderecei GMC.ler, burada bulunan erat Piyong
Yong hava alanna gtreceklermi diye bir haber geldi. Biraz sonra GMC.ler geldi. Bizleri
hava alanna gtrdler oradaki hangarlara yerletik.
Birka gndr tadm Mustafa Avcnn silahn ve mermilerini burada braktm.
Havaalannda bir ngiliz kaputu bulup onu giydim.
Blmzn muhafz takm Komutan stemen Adnan Kmil bey bir ksm eratla
buradayd. Bizim ble tercman olarak verilmi olan Gney Koreli Yedek Subay Sang ki'yi
grdm. emberi yarma harekatnda yanmda vurulup Aygu Aygu diyerek can veren, askerin
syledii aygu szcnn ne anlama geldiini sordum. Allah demektir diye cevaplad.
Bir tenekede su stp ykandm. Bu geceyi hava alannda geirdik.
3 Aralk Pazar: Bu gn Piyong Yong hava alanndan gneye hareket ettik. Gece 38
paralelde hudut ehri olan Kesonga geldik. Her taraf bembeyaz karla kaplyd. Yolun
kenarna sralanm olan bizim ble ait GMC. ve bir jip duruyordu. Temen Nurettin
Koyutrk ve Bagedikli brahim Gktala buluarak Kesonga yerletik.
ember kapanmadan kurtulanlar Gney Korenin ba ehri olan SEUL hava alannda
toplanmlar. Hikmet Ferudun Es ve Hanm ember kapanmadan shhiye bl ile
gittiklerinden muhasaradan kurtulmular. Albay Celal Dora da ember kapanmadan gneye
gitmi olduundan Tugay daha ablukadayken Tugay sancan kurtaran bir er hava alannda
sanca Celal Doraya teslim edince Hikmet Feridun Esinin hanm Semiha hanm, Albay
Celal Dorann elindeki kurtarlm olan Tugay sancann fotorafn ekmi. Bu fotoraf
Hrriyet gazetesinde yaynlanm.
Seule kadar gelmi olan dank birlikleri toplayan Albay her birliin bana bir
kumandan vererek; Motorlu birliklerin bana da Oto blnn 3. Takm komutan Nurettin
Koyutrk tayin etmi.
Tugayn
ablukay
yarp ktn renince
Tugayn
dier
birliklerini
karlamak zere SEULden
38. paraleldeki hudut ehri
Kesonga gelmiler.
Tugayn
btn
birlikleri Kesonga yerleti.
Dman
basknna
uradmz sabah nde
bulunan takm komutan
da devrilmi olan Hayri
ncenin GMC.sinin yanndan
jipleri ile geerek ablukadan
kurtuldular.
3.
Takm
Komutan Nurettin Koyutrk

36
Silivirli avu Aziz Erkmen, Temen Nurettin Koyutrk, Koreli bir
dede torunlar ile

SEULde Albayn yannda kalm. 1. ve 2. Takm Komutanlar Teagu ya kadar gitmiler orada
Tugayn emberi yardn renince zayf bir bnyeye sahip olan birinci takm komutan
souktan hastalanm ve orada hastaneye yatm. Bir daha ble dnemedi.
kinci takm Komutan stemen Sahir Altan Ble iltihak etti. Seulde kalmayp
Teaguya gittikleri iin st Temen Sahir Altan, ofr Orhan Yurdagl ve Birinci Takm
komutan ofr mahkemeye verildiler. Ama dava beraat ile neticelendi.
Eratn bir ounun silah yoktu. Baskna uraynca silahlar aralarda kalm; yatacak,
yiyecek hibir eyimiz yok. Btn eyamz zerimizdekiler.
Boazdan birlikte ktmz Necati Akgl ble burada iltihak etti.
4 Aralk Pazartesi: Bugn yine kar yamaya balad. Korenin iklimi Trkiyeye
benziyor. Kuzuy Korenin Gneyden daha dalk, ormanlk ve ok sarp arazisi var. Kuzey de
genellikle msr ve buday tarm yaplrken, Gneyde teraslar haline getirilmi tarlalar
dalardan ve derelerden gelen akarsular ile ilk olarak en stte olan tarlaya verilmek suret ile
dolduruluyor. O dolunca daha alt seviyede olanlar su ile doldurularak tarlalarn amuru balk
gibi oluyor. Tarlann bir kenarna ekilen eltik tohumlarnn, byyen fidelerini skp demetler
halinde su dolu tarlalarn muhtelif yerlerine atyorlar. Ekiciler bu fidanlar birer domates,
patlcan fidan eker gibi balk haline gelmi amura ekerek tarlann suyunu kesiyorlar.
lkemizdeki gibi prin serpme usul ekilmiyor.
6 Aralk aramba: Blmz Kesongtan, Seule mteveccihen gece yola kt.
Yolu arp sabaha kar gideceimiz
yolu bulduk.
7 Aralk Perembe: Bu sabah
SOSORye gelip yerletik, NONun 15
mil kadar dousunda. Btn yol kenarlar
motorl ara enkazlar ile dolu. Tarlalar
iinde amura saplanp, namlular yarya
yakn ksmndan yarlm ve terk edilmi
bir ok tank var.

37

23 Nisan inli basknndan sonra amura saplanm ve tahrip olmu Amerikan tanklar

10 Aralk: Eypten, arkadam Niyazi Glden mektup geldi.

15 Aralk Cuma: 22 Kasm'da Kuzey Kore'nin baehri Piyong Yang'da hastaneye
braktmz inasi ble katld. Parma iyilemiti.
16 Aralk Cumartesi: Firen hortumu ve n tampon lzm. ofrler GMC. leri arpa,
arpa hemen btn GMC. lerin n tamponlarnn birer taraf yok. Ordonat blnde de fren
hortumu kalmamt. Bir ofrle birlikte bir GMC. alarak yol kenarlarndaki hurdalardan
skmek iin blkten ayrldm. Dier birliklerde bizim durumumuzda olmallar ki, bizden evvel
davranp firen hortumu ve n tamponlar almlar.

38

non yolunda Eskomsiti de oto hurdal var. Oradakileri de skmler. Buradaki

binalar demir potrellerle atlm. atlar oluklu salarla kapatlmt. Binann birine isabet
eden bomba zeminde 7-8 metre apnda bir kuyu am. Bombann havaya frlatt bir jip
atdaki demirlere asl duruyordu.
Buraya kadar gelmiken NONu grelim dedim. ok byk ve ok gzel bir liman
ehri sahili ve liman grmeye deer. Rhtm boyunca byk dev gibi vinler var.
24 Aralk Pazar: Sosoriden ayrlp NON yolu zerinde atong denilen bir yere
tandk. Tugayn btn arlklarn da bu blgeye tadk.
28 Aralk Perembe: Biz ilerlerken bizimle birlikte gelen, biz geri ekilirken yine
bizimle birlikte onbinler yollara dyor. ocuklarn srtlarna balam, yklerini denk yapp
balarnn stnde tayan bir torba pirinle yollara den sefil, perian insanlar, yollarda
yryemeyip braklan hasta ve ihtiyarlar. Ana, babasn kaybetmi stnde, banda giyecek
bir eyi olmayan alayan ocuklar. Vagonlara binemeyenler vagonlarn zerine lokomotiflerin
bacasna kadar trmanan bu aresiz insanlarn dram yreimizi dalyordu. Yol kenarlarnda
a, plak hello apap (selam, yiyecek) diye bararak yerlere kadar eilen ocuklara
kumanya kutularmzdaki yiyeceklerimizi vererek kendimiz bir ok zamanlar yollarda a
kalyorduk.
Dmann taarruza geecei sylentileri dolayor. Bizimle birlikte hareket halinde
olan bu gmen gruplar yollar kapatp, askeri harekat engellediklerinden bizimle g
etmeleri yasakland.
31 Aralk Pazar: Orgeneral ahap Grler Trkiyeden gelerek Tugay ziyaret etti.
embere dme sebebini tahkik iin geldii syleniyor.
Bugne kadar bizim ordumuzda grmediimiz bir ey oluyor. Kasalarla biralar geldi.
Ylban kutlayacaz. Biralar itik hindi etleri yedik.
Mersinli SADIK ASIMGL nereden bulduysa 30-35 cm apnda byk bir susak
kabana sap takarak ud yapt. Akord perdelerini ayarlayarak bu gece ud alarak, Ankaral
Basri Duman darbuka alarak, Bakrkyl Burhan Torolu ark syleyerek bize bir mzik
ziyafeti verdiler.
2 Ocak 1951 Sal: Tugay karargh ile Alay kararghn Hujongni ile Pupionga
tadk.
4 Ocak Perembe: Han nehrini gemekte olan dman birlikleri karsnda gerekirse
bizim birlikleri geri ekmek iin hazr bekliyoruz.
Gece btn tabur geldi. Tabur ekilirken gzetleme iin bir manga kadar asker
brakmlar tabur tamam ile ekilince sizde durmayn demiler.
Gece yars olmutu. GMC.lere binmek iin birlikler hazr beklemekteydiler.
Temenimiz Nihat Esin, bana; Aziz git, gzetlemede kalanlar var onlara gelmelerini
bildir dedi. Onlarn nerede olduklarn bilmiyorum ki ben onlar nasl bulurum dedim. Bu yol
doru oraya gidiyormu yolu takip et dedi. Kendi birlikleri onlar nerede braktklarn bilirler
onlar niye gitmiyor, gzetleyicileri orada brakanlar onlar diye cevap verdim. Onlar ok
yorgunmu. Senden baka baaracak gremiyorum dedi.
Neden blkte benden baka bir ere bu grevi vermedi de, son derece tehlikeli ve
sonu belli olmayan bu greve tek bama beni gnderdi. Ya beni ok aptal grd. Ya da
kaybmn blk iin bir eksiklik yaratmayacan dnd. Ya da baaracama inanyordu.
Temenimiz ok iyi niyetli fakat mahup ve ekingen bir karakter yapsna sahipti. Kendi
eratn art olarak brakan birlik komutanna, artlar nerede braktnz, sizin birliiniz
biliyor, Birka er gnderip onlar aldrabilirsiniz, benim gndereceim erat orasn bilmiyor,
onlar bulamaz diyemezdi. Ben bln makinist avuuydum. Grevim arzalanan aralar
onarmak, yolda kalmalarn nlemekti. Geri dnmediim takdir de yolda arzalanan aralar ne
olacakt. Temenimiz iyi niyetli ve mahup ve ekingen bir kiilie sahipti demitim. Bir gn
birlikleri cepheye tayacaktk. Nihat temenle birlikte nakledilecek birliklerin bulunduu yere
gittik. Temen hzla alana girince, jip youn bir toz bulutu kaldrd. Bu arada bir st temen
bu ne biim geli diyerek benim zerime yrd. Jipi ben kullanmyordum dedim.
Temenim bu durum karsnda zr dilerim st temenim biraz hzl geldim diyebilirdi. Hibir
ey olmam gibi jipten inip yrd. O sttemen bana vurabilirdi. Komutanm olarak
temenimin beni korumas gerekirdi. Mevlanann bir sz vardr. Her esen rzgar ile otlar
gibi sallanacak olur isen, da kadar olsan bile bir ota demezsin.

39

Makinal
tabancamn
yedek drt arjrn kemerime
taktm; her arjrde 31 mermi
vard. Bir kutu mermi de cebime
koydum,
iki
el
bombasn
kemerimin sa sol taraflarna
takarak; Allahm canm sana
emanet deyip Fatiha suresini
okuyarak yola ktm.
Gece o kadar karanlkt ki
nme biri kp parman uzatp
gzne soksa fark edemezdim.
Yoldan
gittiimi
topran
sertliinden anlyordum. Yolun
kenarna
ktm
zaman
bastm yerin sertliini kaybettii
hissediliyordu.
Hem korkarak ilerliyor,
hem dnyordum. Dmanla
karlarsam karanlkta birka el
ate edip devaml yer deitirerek
dman oyalarm. zerimde 205
mermi, iki de el bombas var gece
olduu iin bunlarla dman
birka saat oyalarm. Silah
seslerini duyan bizimkiler yetiip
beni kurtarr. Daha olmazsa
ellerine dmektense bombay
patlatr kendimi ldrrm diye
dnrken hem bildiim dualar
okuyor hem de daha evvel avu Mehmet Aziz Erkmen
aklmdan
geenlerin
tersini
dnyordum.
Enayilik etme, sen bir kiisin seni kurtarmak iin bakalarnn da hayatn tehlikeye
atarlar m? Savata onbinlerin iinde bir kiinin deeri mi olur diyordum.
Dua ederek aklmdan geen bu dncelerle ilerlerken gecenin sessizliinde bir
motor sesi gelmeye balad. Biraz sonra iki kk k belirdi. Hemen yolun kenarna yattm.
Be, on adm yaklanca kedi gz lambalarn yakm yolu net gremediklerinden yava
gitmekte olan bir do olduunu fark ettim. Hey, stop diye bardm. Biri kim var orada diye
seslendi. Beni artlar aramaya gnderdiler diye cevap verdim. Dou durdurup gel! Dediler.
Yattm yerden kalkp doa bindim. Dota sekiz veya dokuz kii vard. Gzc olarak biz
brakldk. inliler sallarla nehri gemeye balaynca biz doa binip ayrldk. Orada baka
kimse kalmad dediler. Harekete hazr durumda bekleyen birliklerin yanna gittik ve hareket
edildi.
6-7 Ocak 1951 Cumartesi, Pazar: Tugay ve taburlar iki gndr cepheye tayoruz.
Ayrca cephane ve benzin ikmali de yapmaktayz.
Burada disiplinli ve ok muntazam yaplan ikmal nakliyatndan dolay Tugaymz
tebrik edildi.

40

Amerikan Ordusunda Beyazlar ile Siyahlara ait askeri birliklerin ayr ayr kurulmu
olduklarn gryorduk.Zaman zaman Amerikan nakliye taburlar ile yan yana konakladmz
oluyor; Her zaman onlarn bir taburunun kard aralardan dala fazla arac biz greve
karyorduk ama bizim gecemiz gndzmz yoktu. Arac arzalanan ofr arac arzal
olursa grev dn gece uykuda bile olsak uyandrr, giderilecek bir arza ise sabaha
brakmaz onarrdk.

Hasan Topuolu
adnda Karadenizli bir
arkadamz vard.
avuum ben seni ok
seveyrum. stanbulda
tranvayda
grmiyecekmiyum
sarlp peceum derdi.
Ylbanda
gelmi olan General
ahap Grler bir kere
daha tugay ziyaret
edip gitti.
24
Ocak
aramba: Bir keif
kolumuzun
dman Necati akgl, Basri Duman, M.Aziz Erkmen bir jipin bakmn yapyorlar
birlikleri ile balatt
msademe btn cepheye yaylm.
25 Ocak Perembe: Tugaymzn taarruzu Sonyang kesiminde devam ediyor. Akam
zeri tugaya gitmek zere 8 ara hareket etti. Bir buuk saat sonra bakm arabas ile inasi
ztrk ve ben hareket ettik. Tugaya gitmek iin yola ktmzda hava karard, bilmediimiz
bir istikamette tarif zerine gitmekteyiz.
Yol ayrmlarna geldiimizde ya bundadr, ya bunda diyerek birine giriyoruz. Yollarda
in, cin yok. Yol soracamz kimseyi gremiyoruz. Nereye gittiimizi bilmediimizden ikimizde
de korku ve tedirginlik var.
Sa tarafmzda yksek duvarlarla evrili bir yere geldik; fabrika kaps gibi sac tan
geni bir kap, kapda da nbeti Gney Kore askeri duruyordu! Hey Luk (bak) dedim! Aayy
diye bir lk atarak ieri kat. Darya 4-5 Koreli asker kt. Trk birliinin nerede
olduunu sorduk, yolu tarif ettiler. Yol ayrm bir yere geldiimizde iaret tabelalarnn yolu
gstereceini anlattlar.
Tarif ettikleri yoldan uzun bir mddet gittikten sonra yol ayrmna geldik. Biri doru
gidii, dieri sa tarafa gidii gsteren iki tabela vard. Saa giden yolu takip ederek 3. Tabur
kararghna geldik. Tabur kararghndan Tugaya telefon ettirdim bizim aralar hakknda bir
bilgi veremediler.
Geceyi 3. Tabur kararghnda geirdik. Sabah arabay altramadk. Depoya benzin
koymutuk bidonda su varm. Karbratr, benzin otomatiini ve depoya kadar rakorlar
sktm, buz tutmular. Depodaki benzini boalttk. Bu bizim saatimizi ald. inasi
stanbulda taksi ofrl yapyormu, iyi araba kullanyor ama son derece beceriksiz
elinden bir i gelmiyordu. Btn yk Necati ile benim srtmda. Gyasettin hala gelmedi; gelip
gelmeyecei de mehul.
Tugay mil ilerdeymi tugaya gittik bln bir ksm oradayd. Devaml esirler
getiriliyor. inlilerin, Korelilerden vcud yaplar daha dolgun ve iri kemik yapllar. Benzeyen
burunlar ile ekik gzleri ve ksa kaln kalar.
26 Ocak Cuma: Eve mektup yazp postaya verdim. Bu gece Hasan Topuolu ile
Mehmet Kladr benzin getirmeye gittiler.Yolda gerillalar ate am. Komyonlar geri
evirme manevras yaparken Hasan Topu'nun arabasna srten Mehmet Kladrn aracnn
benzin deposu delinmi. Mehmet GMC.yi geldii istikamette geri evirdii halde aracn
brakp Hasann aracna binmi geldiler. Nihat temen sabah Hasanla, Mehmedi yolda
braktklar GMC.yi almalar iin gnderdi. GMC.yi getirdiler, depo st ksmndan yrtlm.
ekerek getirmeye lzum grmemiler.

41

27 Ocak Cumartesi: Kumyang Jang ni blgesinde sava btn iddet ile devam
ediyor.
Hikmet Feridun Es ve ei Semiha hanm Nihat temenle 75 mil geride Taojon
Havaalanna gtrdk. Drt motorl bir nakliye tayyaresi ile sava haberlerini Trkiyeye
iletmek iin Japonyaya gittiler. Bir grevli Hikmet Ferudun Es, Semiha hanmla bizim
fotoraflarmz ektikten sonra uaa bindiler. Biz de Tugaya dndk. Cumhuriyet gazetesi
yazar, Harp muhabiri olarak Alladdin Berk de Hikmet Feridun Es gibi cepheden haberler iin
n saflardan ayrlmyordu.
Bu KUMYANG JANG N savalarnda Trk Tugaynn gsterdii kahramanlk, cesaret
ve baar dolaysyle stn birlik nian ile taltif edildi.
Fiziki yaplar Amerikallara benzeyen bir birlik geldi. Bunlar Portarikalym. Bizim
gnlerdir savaan yorgun birliklerimizle yer deitireceklermi.
31 Ocak aramba: Sava hala btn iddet ile hatta dehetiyle devam ediyor.
Yarallar, ehitler, dman esirleri geri hatlara tanyor.
Bizim oto blmz onandan Suvona gidiyor.
5 ubat Pazartesi: Birliklerimiz ok iddetli arpmalardan sonra dman ezerek 15
mil daha ilerledi.

Dmann kaarken terk etmi olduu mevzileri

6 ubat Sal: Tugay Kararghn be mil daha ileri hatlara tadk. Blk
Komutanmz hsan Grkann btn zaman General Tahsin Yazcnn yannda geiyor.
Amerikallarla grmelerde generalin tercmanln yapyor.
Kunuri savalarnda bize baskn yapan ve muhasaraya alan in Tmeninden bu
KUMYANG Jang ni savalarnda ehit den arkadalarmzn c alnd. ki bin civarnda
l verdiler.
Dn 5 ubat Pazartesi gn Reisi Cumhur CELAL BAYAR, ZMRDE, KORE BRL
NE ZAMAN GELECEK SORUSUNA! BR DEFA SYLEDM, ON DEFA SYLEDM, YZ
DEFA SYLYORUM. KOREDEK BRLMZ GELMEYECEK, GELMEYECEK DYOR.
11 ubat Pazartesi: Gyasettin narolu Tokyodan geldi. Birliklerimiz YUNDONG
PO yu zapt etti ilerliyoruz.
13 ubat Sal: Birlemi Milletler silahl kuvvetleri ba komutan Gnrl. Duglas MC.
Arthur Tugay karargahmz ziyaret etti.
25 ubat 1951 Pazar: Bugne kadar istirahatta olan birlikleri SUVONdan 25-30 mil
kadar douda dalk bir araziye naklettik.
28 ubat 1951 aramba: Blmz SUVONdan tugayn konaklad istikametle
12 mil ileri tand.
KPRDE KAZA

42

6 Mart: Tugayda taarruz hazrlklar grlyor. Topu cephanesi getirmek iin

NONa gittik top mermisi olan cephaneleri aralara ykledik. Hseyin Kancann lastii
patlad. Bakm arabas blkte brakldndan krikomuz yoktu btn gece yolda kaldk.
Sabah saat 9da geen Amerikan aralarndan kriko alarak lstii deitirip yola ktk. Btn
gece kar yadndan lastikler patinaj yapyordu. Zincirleri taktik. Hseyin kanca bu sefer
GMC.yi arampole kard. Uzun bir sre uratktan sonra GMC.yi kurtarp tekrar yola ktk.
Bir kprden tam kmak zereydik ki kardan ok sratli gelen Amerikan birliklerine
ait bir GMC. kprye girmek istedi ve bizim GMC. ye soldan arpt. Bizim arabada en az drt
ton top mermisi yklyd. Ykl olduu iin bizim GMC. savrulmad. Amerikallarn
arabasnn kasasnn sol kanad tamam ile koptu. GMC. dereye dt kullanlamayacak
kadar paraland.
Bizim GMCnin makas balantlar koparak n diferansiyel kovan geri kayp, patinaj
zincirleri rot bana takld. Orta diferansiyel kovan da eildi. Benim sol dizim syrld. Sa
dizim ve sa kolumda ok iddetli ar var.
ki Amerikan askerinden birinin alnnn sol taraf kanyor. GMC. yi kullanan
Gyasettinde bir ey yok.
Kaza blmzn konaklamakta olduu yerin yz metre kadar yaknnda oldu.
arpmann sesini duyan blk erat ve Blk Komutanmz kaza yerine geldiler.
Top mermilerini baka bir GMC.ye ykledik Topu Taburuna gtrdler.
Bacaklarm ve sa kolum aryor. ki gndr uykusuz olduumdan ble gidip
uykuya yattm.
7 Mart: Birliklerimiz taarruza balad. Toplarn salvo atlarndan yerler sarslyor.
Amerikallar HAN Nehri zerinde botlar iirip zerlerine birbirine gemeli alminyum
plakalar monte ederek kprler kurdular zerinden tank ve btn arlklar geiyor. Hem
karada hem suda giden anfibilerde nehirin karsna asker tayorlar. Getirdiimiz top
mermileri ve dier malzemeler GMClerden boaltlrken, Temen Nurettin Koyutrk ile bir
anfibinin (hem karada hem de suda giden karma arac) yanna imenlerin zerine oturup ,
kumanya kutularmz aarak hem karnmz doyuruyor hem de yurda dnnce ne
yapacamz anlatyoruz. Ben memlekete dnte bir oto tamirhanesi aacam, o da
buradaki sava bitse de baka savalarn kacan , oradan oraya savrulmaktansa yurda
dnnce ordudan ayrlp, bir taksi alarak taksicilik yapacan anlatyordu. (O tarihte bir
taksinin gnde 30-35 lira kazand syleniyordu, bu para o gnk artlarda ok iyi bir para

idi.)
13 Mart: SEUL dt. Bylece Gney Korenin ba ehrini dmandan aldk.

43

17 Mart: Han nehrini getiimizde top mermilerinin patlayp dalan, kenarlar testere
gibi dili ve keskin arapnel paralarndan kavak aalarn biilmi olduunu grdk.
Bln ileri kademesi ile bln konaklama yerini hazrlamak iin buradayz.
19 Mart: Han nehrinin kuzey yakasna geip nehir kenarna yerletik. Burada bir
adr yardan keserek bakm ksm drt arkada kendimize adr yaptk. Drt tane portatif
karyola bulup adra yerletirdik.
Geceleri nbete kalkan, nbetten gelen, greve gidip gelenler yznden istirahat
etmemiz mmkn olmuyor, alma dzenimiz bozuluyordu. Bu bakmdan dier erat
adrlarndan ayr olarak kendimize ayr bir adr kurduk.
22 Mart: Kuzey istikametinde bl 20 mil ileri naklederek Han nehri ve asfalt yol
kenarnda SEULn 12 mil dousuna yerletik.
24 Mart: Gyasettinle blkten bir jip alarak merak ettiimiz Seuln durumunu
grmeye gittik. Her yer harabe. Parlamento binas delik deik. Salam bir tek kap, pencere
yok. Bu grntlerin resmini ektim, bir ka saat dolap ble dndk. in birliklerinin bu
sabah Seul'u terk ettiklerinden haberimiz yoktu. Trkiyedeki byk ehirlerde olduu gibi

Seuldeki bakanlk binas salam kalm ne bir kap ne de bir pencere var

Seuln kenar mahalleri de sefalet iinde, yoksul insanlarn barnd gece kondular ile evrili
idi.
26 Mart: Tugaymz Seuln kuzey istikametinde cephe deitirdi. Blmz
Seulden 5 mil kadar uzaklkta Kuzey dou istikametinde nehir kenarna yerleti.
1 Nisan: Suvona gnderildim. Tren bir Amerikan GMC. sine arpm GMC.de iki l
vard. Lokomotif ve iki vagon devrilip oseyi kamilen kapam; arazi kar tarafa gemeye
msait olmadndan geri dnp 40 mil fazladan yol kat ederek SUVONa geldim.
Yeni gelen 600 kiilik takviye birliinden Ramili Kniyle grtk. Bizim ble tayin
edilen Temen Osman Tolgay alarak ble getirdim. (27 Mays 1960 ihtillinde Rami
klasnda Nakliye blk komutanyd. htilalin yaplaca gece ihtilale katlacak birlikleri
stanbulun nemli noktalarna o yerletirdi. htill gerekletikten sonra Milli Birlik
Komitesince gen yata emekli edilerek ETT ili Otobs deposuna Mdr tayin edildi.)
2 Nisan: Yarn taburlar nakledeceiz, bu gece sabaha kadar alarak arzal btn
aralar onardk.
KESONG istikametinde 38. paralele doru ilerliyoruz.
3 Nisan: ok erken saatte, temenimizden habersiz aralardan para skmek iin
SEUL ve NONa gittim. Blk komutanmz beni gremeyince Temene sormu, o da
blkte olduumu sanarak buradayd demi. Aramlar blkte olmadm anlalnca
Temeni azarlam. Geldiinde, habersiz bl terk etmenin nasl olduunu ona gsteririm
deyip gitmi.

44

Ble geldiimde gece olmutu. Jipi braktm. Temenimiz Nihat Esin beni
bekliyordu. Kzgnd. Gidecein zaman neden bana haber vermedin? Blk Komutan seni
sorunca burada dedim, aradk bulamaynca bana bard. Gittiinden haberim olsayd bir
yere gnderdiimi sylerdim. Blk Komutan ok kzd ve yarn hesabn sorarm deyip gitti
dedi.
Temen sana blkten ayrlmamak zere gn gz hapsi veriyorum dedi. adr
hapsimi temenim dedim. Bir de sana istirahat m verecektim git karmdan dedi.
Hayatta ilk hapis cezam aldm, Allah gelecekten korusun.
Ertesi sabah bir GMC.nin firen balatalarn deitiriyordum blk komutannn bana
doru geldiini grdm. imden eyvah imdi yandm dedim. Yanma geldi. Ne yapyorsun
diye sordu. Bu GMC.nin n tekerlek balatalarn deitiriyorum yzbam dedim. Baka
arzal var m? dedi. Bir araba arj etmiyor bur ve kmrlerini deitireceim yzbam diye
cevap verdim. abuk bitir lazm olacak deyip gitti. Korktuum bama gelmemiti.
Necati ile inasi blkte yoklard; bakm arac ile greve giden vastalarla gitmilerdi.
9 Nisan: Trkiyeden gelen 600 kiilik takviye birliinden oto blne ayrlanlar
bugn akam zeri ble intikal ettiler. zmirli Temen Fikret Alkan ble, makinist Seyit
stavuta bizim bakm grubuna verildiler. Hadmky oto taburundan arkadam Tahsin
Tnmazla, Silivriden Mefail Alasu ve Raif Snmez de bizim ble verildiler. 600 kiilik
takviye birliinden bizim ble verilenlerden bazlar komik olaylara da sebep oldu. Dere
kenarnda konakladmz yerde bir gece silah sesleriyle yataklarmzdan frladk.
Silahlarmz kapp adrlardan ktk. Kum torbalar ile evrili siperden ayaklar uyuan bir
nbeti kp dere kenarnda ileri geri biraz yrynce, rken kurbaalar cup cup diye suya
atlamaya balaynca, dman geliyor diyerek bir arjr boaltyor. Bu silah seslerine dier bir
nbeti cevap verince btn ble silahba yaptran bu olay, bizi bir hayli gldrd.
10 Nisan: Tugaymzn Han nehrinin gneyinde kalan 3. Taburda botlarla kuzeye
geti. Kuzey Koreye ilk giriimizde insanlar ok salkl idi. Daha sonraki Kuzeye
gidilerimizde renkleri toprak rengini alm, adeta birer iskelete dnmlerdi.
21 Nisan: Kuzey Koreye 10 mil kadar girerek yerletik.
22 Nisan: Takviye alan in birlikleri saat 17de top ve havanlarla atee balad. Bir
sre sonra taarruza kalkan dman karsnda tutunamayan Amerikan 24. Alay bozulup
panik halinde ricad edince bizim Tugay dmanla kar karya kald. Bizim oto bl
cephenin gerisinde olduundan 15 mil geri ekildik. Cephane ve benzin varilleri orada
kalmt.
23 Nisan: Temen Osman Tolga ile cephaneleri almaya gittik. 3 jet zerimizde bir tur
atarak ikaz atei atlar. Parola olarak kullanlan panoyu yere yaydk, o gn parolann hangi
renk olduunu bilmediimiz halde, o gn tesadf parola atmz renkmi. Jetler uzaklap
kar tepelere yerlemi olan dman siperlerine atee balad. Cephaneleri aralara
ykleyip ble dndk.
5. 6. 7. blkler kat kat stn in taarruzundan sratle ekilerek embere dmekten
kurtuldu. Dman iinde kalan 9. Bl imha olmaktan kurtarmak iin Blk Komutanlar
Yzba Hamit Yksel teslim olmak zorunda kalm.
Savaarak ve sratle geri ekilip embere dmekten kurtulan birlikleri daha geri
mevzilere tamak iin btn aralarla gittik. Yamur yayor; btn askerler slanm ve
bitkin bir haldeler.
Benim bulunduum bakm aracn Mustafa Emreli kullanyordu. Benim yerime bir
stemen gelip oturdu. Tam hareket etmek zereydik ki! Bir binann saa altna durmu,
kaputu omuzlarnda albay CELAL DORA beni GMC.nin amurluunda grnce. Olum
dersin ieri gir diye seslendi. Giriyorum Albaym dedim ve stemenle ofr mahalline
sktk.
600 kiilik takviye birlii ile gelmi olan stemenin zerinde hala Trk asker elbiseleri
vard, pantolonunun her iki dizi de yrtlm dizleri aktayd. Gzlerini kapam elindeki
tomson makinal tabancann arjrn devaml takip karyordu.
Yorgunluktan uyumamak iin mi byle yapyorsunuz stemenim dedim.
Gece bir in askeri mermisi bitmi olacak ki koca sngsn takm zerime
geliyordu. arjr boald ikinciyi bir trl hazneye oturtamyordum iki metre kalmt arjr
takld, ate ettim, daha bir iki saniye takamasam imdi lm olacaktm; dizlerim dirseklerim
srnmekten yrtld dedi.
23 NSAN kutlamalar iin tokyoda olan general dnd. Bizim oto bl yine 10 mil
kadar geri ekildi. Tugayn da btn birliklerini daha geri hatlara tadk; cephe tamamyla

45

tahliye ediliyor. Mttefik kuvvetler sratle tahliye edilerek ablukadan kurtulmaya alyorlar.
Bugn ve gece burada kaldk.
24 Nisan: Buradan Seul istikametinde 14 mil geri ekiliyoruz. ark ve garp her iki
tarafmzda sarlm vaziyette 9. Blkten iki kii kadar kurtulmu Dierlerinin akbeti mehul
bir gecede 270 ksr zayiat verildii syleniyor.
Amerikan alayn kurtarmak iin birliklerimiz arpyor. Devrilen bir GMC.yi SEUL de
Ordonat blne glkle gtrdm. Geri ekilmekte olan konvoylarla yollar kapanm,
Seuln 11 mil kuzeyine yanju ehrine tandk. Aralara dalardan ate ald. Horoz sesine
benzer bir boru tt ate kesildi.
25 Nisan: Cepheye malzeme gtrdk. inliler dalardan vadilere inmi. Blklerimiz
iki vadi arasnda dan eteklerini tutmular her iki vadi de uaklarn, topularn ve piyadenin
ateinden yanyor.

23 Nisan inli basknndan sonra tahrip olmu toplar ve M.Aziz Erkmen

46
23 Nisan inli basknndan sonra motorlu ara hurdalar, M.Aziz Erkmen ve inasi ztrk

inliler gece olsun da taarruza kalmay, bizimkiler de gece olunca ekilmeyi

bekliyorlar.
savatan yeni km olan gerilla savalarna alk in birlikleri gece ve gndz her
durumda tek bana savaa devam ediyorlar. lmne susam gibi ileri atlyor. Hareketleri
boru sesleri ile idare ediliyor geceleri boru sesleri ve akal ulumasna benzeyen barlar
ok moral bozucu oluyor.
in birlikleri taarruzu geti. 35. Alay ekilirken bizim birlikler dmanla arpyor, 35.
alay dmana kar koyarken bizim birliklerimiz geri hatlara ekiliyorlar.
25 NSAN bugn akam zeri oto bl Seuln 10 mil gneydou istikametinde
cephe gerisine nakledildi. Yolda glkle ilerleyebiliyoruz. Binlerce halk yollarda. Kimi iki
tekerlekli bir arabaya ykn doldurmu, kimi iki odunu atp kzak gibi yapm, eyalarn
yklemi kendileri ekiyorlar. Kadnlarn balarnda ykleri, srtlarnda ocuklar,
tayabilecek gce erimi 8-10 yanda ocuklarn srtlarna balanm kardeleri. Gen,
ihtiyar, kadn, erkek, oluk, ocuk yaln ayak ba kabak, plak, a, yorgun korkun bir
sefalet iinde yollara dm kayorlar. in birlikleri taarruza kalknca kendilerini
maynlardan korumak iin sivil halk nlerinden srp onlarn arkasndan ilerleyerek taarruzu
srdrdkleri anlatlyor. Bu durumu bilen halk dmann eline gememek iin bizimle birlikte
geri ekiliyorlar.
27 Nisan: Geri ekildik SUVONa 10 mil mesafedeyiz.
12 Mays: ki hafta oluyor hibir hareket yok. Gnler sakin geiyor.
15 Mays: Dmann taarruz hazrlklar sylentileri var. Bln btn aralar ile
cepheye cephane tayoruz.
18 Mays: Cephane tadmz yerin evresi tel rglerle evrilmi tel rglerin
dna mayn dendii sylendi. Projektrler yaklm en az bir mil mesafeyi gndz gibi
aydnlatyor.
Tel rglerden iki ara ile girerken aralarn numarasn ve iinde ka kii olduunu
kayt ediyorlar. Top mermileri ve dier mermi sendikalarn boalttk. Gece yarsna doru
dman atei balad. ki GMC. orada kaldk. Toplarn, haftraklarn, tanklarn ve piyadenin
atelerinden kulaklarmzn zar patlayacak. Topularn ve tanklar yapt atlardan yer
sarslyor. Sylendiine gre in birlikleri bizi kuatacak, mttefik birlikler de in birliklerini
dtan sararak ember iine alp iki ate arasnda imha edilecekmi.
Sabaha kadar dman taarruzu devam etti. Isnan top namlularn soutmak iin
zerlerine slak uval ve benzeri eyler rtyorlar. Haftraklarn paletleri etraf mermi kovanlar
ile dolmu.
inliler sabaha kadar 6-7 defa taarruzlarn tekrarladklar halde baarl olamadlar.
2. Tabur Komutan MTHAT ULUENL ile dokuz ehidimiz olmu, dmann zayiat
(500) be yzn zerinde.
ki GMC. tel rglerden karken aralarn numaralarna ve iinde ka kii olduuna
baktlar.
19 Mays: Birliklerimiz cephe gerisine ekildi.
20 Mays: Bir gn dinlendirilen Tugaymz in birliklerine kar tekrar cepheye srlp
taarruza geti.
24 Mays: Blmz SEULn dousundan Han nehrini geerek plak bir arazide
iki nehir arasnda kamp kurduk.
25 Mays: 20 Maysta dmana kar taarruza geen tugaymz 25 Maysa kadar
savaarak dmann mukavemetini tamamen krm oldu. Bugn birliklerimiz Kanada birlii
ile yer deitirdi.
26 Mays: Btn gece yamur devam etti her yer amur. Sabah saat 8de yola ktk
yamur devam ediyor; aralar durduu yerde yolun meyilli tarafna doru kayyor. Lastiklere
koyduumuz takozlar bile kaymay nleyemiyor. Kanadallarn aralar devrilmi yol
kenarnda yatyorlar.
Gayet kt bir yoldan SEULn 12 mil imalinde jangbunun 4 mil dousunda bir
vadiye konduk. 3 tarafmz da, bir yanmz vadi. Btn birlikler ve Tugay civarmzda.
3 Haziran: ay kadar nce Necati ile Gyasettin SEULn d mahallelerinde 4 tane
kpek yavrusu grdklerini ok korkak olan yavrular tutamadklarn sylediler. adrdan iki
ift i eldiveni verdim, birini yakalayp getirdiler erkek bir yavruydu. Adn Kunuriye atfen
KUN koyduk. Kore halk gibi Kunide ekmek yemiyordu. St, et ve yumurta sars ile
besledik. Yumurtann akn da yemiyordu. Ondan bir sre sonra bir paket sigaraya kk bir

47

kurt yavrusu aldm onun da adn Tomi koyduk. Bunlar bln maskotu oldu. Hatta Hikmet
Ferudun Esin birbirleri ile oynarken ektii resimler Hrriyet gazetesinde yaynlanm. Biz
drt deponerden baka hi kimse bizden biri yokken adrmza gelemezdi. Akamlar biz
adrdayken arkadalar gelir sohbet ederdik. Konuurken arkadalar bizden birine elini
uzatsa Kuni hemen dilerini gsterip hrlamaya balard.
Bir gn beyaz bir kpekle birlikte iri arslan gibi yeleli kahve rengi erkek bir kpek daha
geldi.
Biz aralarn bakm ile megulken dier erler voleybol oynuyordu. Saat 15te iddetli
bir patlama oldu. Kpeklerin ac ac barlarn duyduk. kinci patlamada Kuni havaland, bir
patlama daha oldu toz duman arasndan Tomi ve o iri kpek yldrm gibi yanmza gelerek,
Tomi benim ayaklarmn dibine, dieri de baka arkadalarn yanna giderek sanki bizi
kurtarn der gibi melul melul yzmze ve yaralarna bakp inliyorlard.
Tomi ve Kuni biz olmadmz zaman adrn yanndan hi bir zaman ayrlmazlard.
Gelen iki kpekle oynaarak hemen bln yannda bulunan etraf beyaz bantlarla
iaretlenmi mayn tarlasna girmiler. Beyaz kpein arka ayaklar kopmu ac ac
baryordu. Daha fazla ac ekmesine son vermek iin Sahir stemen tfekle onu vurdu.
ri kpein her yan delik deikti, kahverengi iri kpek kendisi ile ilgilenen olmaynca
adrn gergin ipleri arasna girip yatt. Tominin karnnn sol tarafnda sere parmak gibi
barsa km, sa omzunu bir para delip gemi, sa arka ayak parmaklar arasndan
geen bir para ile gznn zerinden giren para da kulann arkasndan kmt.
Ac ekmesine son vermek iin makinal tabancam adrdan alp geldim; yardm ister
gibi yzme bakyordu vuramadm. Seracettin zgle abuk jipi getir dedim. Ben de bir
battaniye alarak tomiyi battaniyeye koyup kucama aldm shhiye blne gittik. Galip
stemeni grdm. ok gzel bir kurt yavrusu olan Tomiyi gsterip. Ne olur stemenim
bunu kurtarn dedim.
Hastalarla uraacak vaktimiz yok sen kpek getirmisin dedi. Ne olur stemenim
bunlar blmzn maskotu, br mayn tarlasnda paraland bunu bari kurtarn dedim.
Yatr bakalm u sedyenin stne dedi, yatrdm Tomi hi kprdamadan duruyor.
Yzba ve stemen kan barsa ieri sokup yaray diktiler, birde ine yapp. Al bakalm
gtr dediler. Sa olun deyip ble dndm. Tomiyi battaniyeye sarp portatif karyolamn
altna yatrdm. Hi kprdamadan yatyor, ara sra insan gibi inliyor. St ve yumurta sars ile
besliyorum.
Dier kpein yaralarnn etrafndaki kllar krptm. Tentirdiyot srdm, adn arslan
koyduk. Hakikaten iriyar, arslan gibi yeleli bir kpekti. 12 saat baygn yatt. Sol gzne perde
geldi.
Kuninin lm btn bln aznda; lmne herkes, blk komutanmz bile
zld.
Birka gn sonra , bu mayn tarlasna bilmeyerek bir Amerikan askeri girmi, bir
patlama oldu, baktk Help Help diye baran biri var. stihkam blne telefon edildi.
stihkam erleri gelip Amerikan askerini aldlar. Bacaklar paralanmt.
4 Haziran: Tomi kprdamadan yatyor. St, yumurta sars veriyorum, aznn tadn
biliyor, ikolata veriyorum itahla yiyor.
Tugay ve taburlar bugn yine cepheye hareket ettiler.
5 Haziran: 38 mil kuzeye gittik bir da kynn eteinde konakladk. Tam 38. paralel
hudut kapsnn yanndayz. Konakladmz yerin etraf yksek yamalar ile evrili dz bir
arazi idi. Bir gece yaan iddetli yamur sonucu yamalardan inen sellerden adrlar sular
altnda kald. Eyalarmz amura buland. Bu olaydan sonra bu gibi arazilerde konaklama
yapmadk. Yine burada Gyasettin ile bir aracn bakmn yaparken, birliimizin yanndan
geen oseden, top mermisi ykl Amerikan birliklerine ait bir GMC geti. Kasann arka
kapann i ksmndan duman ktn grdk. fre yetiip haber vermek iin Jipi alp
yola kana kadar patlama sesleri gelmeye balad. GMCnin yanna gittiimizde herey
bitmi , GMCnin asesi ve motoru hamurdan yaplm gibi yamru yumru olmutu. Alevi
grenler yolda fr uyarmlar. Son anda arac terk eden fr hayatn kurtarm. asenin
altna yanm namlusu eilmi bir toplu tabanca duruyordu. Kuzeyli ajanlarn yapt byle
sabotajlara her zaman rastlanyordu.
7 Haziran: Bl cephe istikametinde bir yere naklediyoruz.
Ben bln birinci kademesi ile giderken Tomiyi aldm. Necati ve inasi Tugaya
malzeme gtrdler. Bln son kafilesi ile gelecek olan Gyasettine; Arslan da sen
getirirsin dedim. Gyasettin geldi glyordu. Ne oldu da glyorsun diye sordum.

48

Koreli ocuklar arslan grnce nambrvan ap ap dediler. Ben de verdim imdi

tencerede piiyordur dedi.
Cepheye cephane gtrdk istihkam bl top ve jetlerin desteinde maynlar
temizlerken piyadelerimiz ilerliyor. Dman bozulmu ricat ediyor.
Bir sigara yaktm, kibriti silkeleyip snd sanarak yere attm kurumu imenler tututu.
Glkle sndrdk. Byk bir korkuya kapldm. Tugayn btn arlklar yanabilirdi.
KURA EKL
8 Haziran: Btn blk byk erat adrlarndan birinde topland. Bir masa ve daktilo
geldi. Blk yazcs Mersinli Sadk Asimgil daktilonun bana oturdu. Bu hazrlklarn nedeni;
Trkiyeden gelecek olan deitirme birlii ile yer deitirip yurda dnecek birinci kafilenin
kura ekiminin yaplacandan ileri geliyordu.
Ba gedikli brahim Gktan elinde herkesin adnn yazl olduu, bo, dolu yazan
filer var. Evvela yurda gidecek iki deponer avuun kuras ekilecek. Necatinin ve benim
adm yazld, birer de bo, dolu fii yazld. ki toz eker torbas getirdiler, birine isimlerimizi,
dierine bo dolu filerini Sahir stemen att. Ayrca iki onbadan inasi ve Gyasettin
arasnda da ekilecek kura ile biri yurda gidecek dieri burada kalacak.
adrda t kmyor. u anda bir sinek uta kanat sesini duymak mmkn, herkes
heyecan iinde. adrn lo nda kimsenin yznn rengi seilemiyor. phesiz herkesin
yz solgun. Ben heyecandan yzmn sarardn hissediyorum; kalbim gs kafesini
paralayp dar frlayacakm gibi arpyor. Vatan hasreti hepimizin kalbini bir ate gibi
yakyor. Torbadan kacak kk bir kat paras sanki gelecekteki btn istikbalimizin
mjdecisi olacak. Kanl savalara girdik. Ate, kan, lmlerle boazlatk. Birok mert,
kahraman arkadalarmz bu yad ellerde topraa verdik. Bir ounun mezarlar bile yok. Biz
sa salim yurda dndmzde bu topraklarda ehit verdiimiz arkadalarmzn analar,
babalar, eleri, ocuklar ve kardelerinin gzyalarna nasl tahamml gstereceiz? Onlar
nasl teselli edeceiz?
Bizler de her an gelmesi muhtemel bir serseri kurunla lmmz bekledik.
Beeriyeti kzl illetten kurtarmak iin ldrdk, ldk. imdi sa kalanlar burada toplanm
bizi yurdumuza kavuturacak olan piyangonun ekiliini bekliyoruz.
Sahir stemen elini torbaya soktu, ekili balyor. Btn gzler stemene
odaklanm durumda, ilk ekili Necati ve benim aramda. kimizden biri kader birlii ettii
arkadan burada brakp vatana dnecek.
stemen her iki torbadan birer kat kard. Birini okudu Necati, dierini okudu. Bo.
Demek piyango bana kt. Dierini ekmeye gerek kalmamt ama yine de ekti.
Aziz,dierini ekti, Dolu. O an utanmasam sevincimden kalkp oynayacaktm. Sadece
apkam havaya attm. Onbalardan da inasiye kt, Gyasettin Korede kald, Necati ile
ikimiz gece demedik, uykudayz demedik canla bala vazifemizi yapmaya gayret ettik ve
yaptk.
Blk komutanmz ne dnd bilemeyiz ama her halde ben giderken Necatinin
orada kalmasna gnl raz olmam olacak ki Necatiyide yurda gidecekler listesine dahil
ettiler.
ekilie devam edildi takm avularndan 3. takm avuu Cemal rene ve Mutfak
avuu Talip Dvcye kura kt dier avular kald. 1928 doumlu 6, kura sonucunda 11
kii, ceman 26 kii yurda gideceiz.
17 Haziran: Sabah saat 5:35 bir uak sesi ve makinal atei ile yataklarmzdan
frladk. kinci atete tabancam kaparak don gmlek dar kp adrn yanndaki bir ukura
atladm. Uaa baktm Seul istikametinde gidiyor. adrlardaki btn erat mevzilenmilerdi.
Hibir zayiat verilmedi. Bu gece saat 3te Suvan radar istasyonuna bir bomba atmlar ama
isabet kaydedememiler. Uak alanna yaptklar aknda 4 motorl bir uak yanm, drt jette
hasar grm.
Bir uak drlm dierleri kamlar.
20 Haziran: 25. Tmen cepheyi Kore ROK tmenine terk ederek istirahata ekildi.
Btn taburlar SEULn 6-7 mil kuzey istikametinde nehir kenarnda bir korulua
naklettik.
21 Haziran: Tugaya yakn olmak iin bl gneye naklediyoruz. Tugay ve janpu
arasnda dere kenarnda bir yere yerletik.

49

26 Haziran: Trkiyeye gitmek zere tekrar ekilen kura sonucu blkten daha 23 kii
yurda gideceklere katld. 44 kii vatana dneceiz.
27 Haziran: Trkiyeye gidecek olan btn erat tugay karargahnda topland. Takm
ve mangalar seildi. Bir takm tekil ettik. Birinci manga komutan Mustafa Bozyel, ikinci
manga komutan Talip Dvc, nc manga komutan Aziz Erkmen vekilim Hasan Korkut ,
drdnc manga komutan Necati Akgl vekili inasi ztrkt.
30 Haziran: Tugaya bal btn birlikler yeni gelecek erat iin hazrlanm olan yerde
topland. Orta yerde bo bir alan brakacak ekilde alann etrafnda saf oldular. Meydann
ortasnda on er duruyordu.
Tugay komutanmz General Tahsin Yazc bir konuma yaparak, alann ortasnda
duran 10 kiiyi gsterip. Bu grdkleriniz Trk askerinin arasna karm kahraman Trk
askerinin eref ve haysiyet ile badamayacak st bozuk erefsizlerdir. Bunlar daa kp
ekyalk ve soygunlar yapm; bir kadna rzas dnda vahice tasallutta bulunmu olan bu
utanmaz, bu arlanmaz, bu ahlakszlarn btn tugayn huzurunda ibret olsun diye cezalar
verilecektir diyerek verdii emirle yzst yatrldlar. Sopalar kaba etlerine patur ktr
inerken Baba ldm yeter diye barmaya balaynca dur diyor. Bir konuma daha yapp
devam et evladm Burhan diyordu. Yeter baba ldm diye feryada baladklarnda bir ara
verdirip, yine bir konuma yaptktan sonra vur evladm Burhan diyordu. Bir ka fasl byle
getikten sonra yzlerine tkrterek bu zl bu utan sizlere ders olsun dedi. Dayak faslna
devam eden Burhan yzbayd. Bunlar cezalandrlrken kendisine tasallutta bulunulan
kadnda orada bulunuyordu.
Her toplumda maalesef byle rkler, ahlaksz ve vicdansz, kan bozuklar az da
olsa bulunuyor.
sal oldum karnm buruluyor. Su gibi shalim. Elim, ayam tutmuyor, gndr ok
halsiz kaldm. Trkiyeye dn kuras kt ama her halde yurda kavumak ksmet
olmayacak diye dnyorum. Yatyorum yryecek takatim yok.
Talip avua haber gnderdim. Bana ekilmi kahve birde limon bulsun diye. Limon
bulamam kahve getirdi. Kahveyi az suyla kartrp koyu bir halde itim. Bir ka saat sonra
bir daha itim ishalim kesildi.

Blk Makinist avuu Silivrili Aziz Erkmen, Mutfak avuu Ankaral Talip Dvc

50

2 Temmuz: Trkiyeden gelen ilk deitirme birlii bugn NON limanna indi. 105
adet GMC. ile Tugayda hazrlanan yerlerine getirildiler.
Birinci takm avuu Abdullah Ermiin top taburunda Mersinli Hemerisi Mehmet
avuu ziyarete gittik. 1928 doumlu olduundan o da yurda dnecekler arasndayd.
Kumyangangni cephesinde bir mevzide hareketsiz duran iki inliyi taradn anlatt. Teslim
olanlara yaptnn doru olmadn syledim. Bir sre sohbet ettikten sonra Abdullah ile
blmze dndk. Aradan bir ka gn gemiti. Abdullah gelerek Mehmet avuun
vurulduunu syledi. Vatana ilk dnecek kafile arasndayd.Yurda dnmek ksmet olmad.
Burada ehit oldu. Allah rahmet eylesin.
3 Temmuz: Yeni gelen deitirme birliinden 32 er bizim ble verildi. Makinal
tabancam benim yerime gelen avua verdim.
4 Temmuz: Akam zeri vatana dnecekler iin hazrlanm olan kampa gittik.
6 Temmuz: Ramazan bayram elencelerine 8. ordu kumandan davet edilmi.
Birliklerimizi tefti etti.
SUVONun dousunda Kumyang Jang ni muharebelerinde kayalk sarp tepelerde
dmann inat mukavemetine ramen skp atan birliimizden 5 subay, 4 avu, bir ere
gm ve bronz madalyalar verildi.
Ayrca Kore savana itirak eden 16 Devletin ordular arasnda birincilii kazanan
TRK TUGAYI efradna sa yakaya taklmak zere ortas mavi kuma, evresi sar defne
motifleri ile evrilmi 1,5 cm eninde 3,5 cm boyunda bir ilt verdiler. Bu ilt imdiye kadar bir
tek birlie verilmi. 2. dnya savanda Fransa sahillerinde Normandiyaya karma yapan
25. Amerikan Tmenine ikinci olarakta Trk Tugayna ve emrinde arpan 79. Tank Tb.
A.Bl. 89. Tank Tb.D.Bl, 25. uaksavar Tb.A. Bataryas 3. takmna verilmitir.
15 Temmuz: Trkiyeye dnecek olanlar bu sabah bizim bln aralar ile NONa
gtrldk. Sahilde bir karma gemisine binerek (Gnr. WC LANGFT) Gemisine bindik.
Gemi hareket etmedi bu geceyi gemide geirdik. lk olarak MED ve CEZR olayn burada
grdm, gece deniz ekildi, ufak tekneler kumun zerinde kald. Sabah yine deniz ilerleyerek
eski haline geldi.
16 Temmuz: Gemimiz bu sabah non limanndan hareket etti.
17 Temmuz: Saat 12de Japonyann Sasebo limanna geldik (800) sekizyz
Amerikan askeri vard, onlar burada gemiyi terk ettiler. Saat 16da Yokosukaya hareket ettik.
19 Temmuz: Sabah saat 9 Yokosuka limanna yanatk. Amerikan Boew Uak gemisi
birak zrhl ve muhripler burada toplanmlar. Liman ok gzel. Arka cephede tepeler yeil
zmrt gibi aalarla kapl, caddeler geni, sahil boyu antrepolarla dolu.
Sava gemilerinin fotorafn ekiyordum. Gemilerdeki nbetiler ekme diye iaret
ettiler. Gemideki arzann giderilmesi iin birka gn bu limanda kalmamz gerekiyormu.
21 Temmuz: Yokosuka da dolamamz iin izin verdiler. Yeil resmi dolarlar
bankada cer dolar ve Japon yeni ile deitirdik. Bir dolar 3600 yen ediyor. (Pembe renkli
CER dolarlar yalnz orduda kullanlyordu.)
Bir Shhye stavuu, inasi, Necati, Cemal ren ve ben beimiz askeri mntkadan
ehir iine geerken kontrol noktasnda MPlere tren istasyonunu sorduk. Yolu tarif ettiler ve
zerimizdeki paralar gstermemizi istediler; iki arkadan czdannda yeil dolarlar olduunu
grnce ehre gitmemize msaade etmediler. 76 dolar MP noktasna brakarak istasyona
gittik. Yollarda ve kavaklarda klar var. Krmz, sar, yeil yanyorlar, yayalar ve
otomobiller bu klarn yanp snmelerine gre duruyor veya hareket ediyorlar. Iklarn nasl
kumanda edildiine akl erdiremedik. Tali yoldan gelip caddeye kacak her otomobil
muhakkak durup, ofr iki tarafa bakarak, yol bosa kyor eer gelen bir ara varsa onun
gemesini bekliyor. Bir tarafa dnecei zaman iki kap arasndaki direkten kl bir kol kp
aa yukar hareket ederek dnecei istikameti iaret ediyor.
(1950 yllarnda Trkiyede ofrler dnecei tarafa kolunu dar kararak iaret
verirlerdi. Aralarda sinyal yoktu. lk olarak snnca yanp snen ampuller kt. Daha sonra
sinyal flaerleri icad edildi. stanbulda ilk sinyal lambalar Aksaray, Topkap arasnda ki Millet
Caddesine 1960 tan sonra Haim cann Belediye Bakanl zamannda kondu. O zaman
Japonyada grdm bu lambalarn nasl yanp sndne akl erdiremediimizin
yadrganacak bir yan olmamal)
Japonyada trenler elektrikle alyorlar. Yokosuka ile Yokohoma 40 mil yani 64
kilometre bu mesafeyi 40 dakika da aldk. Yokohoma ok byk ve kalabalk bir ehir.

51

Yabanc askerlere ok yaknlk ve sayg gsteriyorlar. ok medeni ve st ba temiz

insanlar.
Bizim pos byklarmz her Japonun nazar dikkatini celb ediyor, bize bakyor ve Trk
olduumuzu byklarmzdan anlyorlar.
Cemal, Necati ve ben dier arkadalardan ayrlp bir dkkna girdik. Tezgahtar Japon
kz hogeldiniz diyerek bizi karlad. Hayret ettik nk bu sz Trke sylenmiti bir ka
dkkna girdik; alverite kullanlan; bu iyi, bu daha iyi, pahal deil, paran say, ucuz olmaz,
bu gzel gibi birok Trke kelimeleri renmiler. Dnyaca mehur Japon geya evinin
kzlar bile bizimle yar Trke yar ngilizce pazarlk yaptlar. ok merak hatta arzu etmemize
ramen, paramz ve zamanmzn snrl olduundan onlardan ayrlp Japon maazalarn ve
Amerikan kantinlerini gezdik. Her eit eya Trkiyedeki fiyatlardan te bir daha ucuza
satlyor.
Japonlar ok alkan bir millet. Savan brakt aclar ve korkun ykmlara ramen
Japon insan zekas ile hereyi baarmaya odaklanm. Vitrinler trl trl eyalarla dolu, her
eit ouk oyuncaklar, su dolu kavanozlar iinde alan saatler, akmaklar, akmakl
tabanca ve sigara tabakalar, atall kakl konserve aacakl aklar, fotoraf makinalar
vitrinlerde yok yok. Bunlar hayranlkla seyrettik. Hava kararnca dkkan vitrinlerinde eitli
renklerde yanan klar, caddelere bambaka byl bir gzellik veriyordu.
stinasz syleyebilirim ki, her Amerikan askerinin kolunda bir Japon dilberi var. Japon
dilberleri hemen yanmza sokulup (yu going, yes? Seninle gidelim evet mi) diyor. I am
sorry diyerek, zr diyeyip ayrlyoruz.
Yakahomadan ayrldk. Akam olmu hava karamt, trene binip Yakasukaya
dndk, burada da kadnlarn sarkntlna maruz kalyoruz. Aldrmaz grnerek ilerliyorduk
ki, iki gayet gzel ve ekici Japon dilberi Hello deyip Necati ve benim kolumuza yapp, eve
doru ekmeye baladlar. Ellerinden kurtulamaya uratk ama o kadar gzel ve ekici idiler
ki, daha fazla direnemeyip eve girdik. Ve ge vakit gemiye dndk.
Japonya da erkek berber gremedik, berberlii kadnlar yapyordu.
22. Temmuz: Gemimiz Yokosuka limanndan saat 15:20 de yurda mteveccihen
ayrld. Rhtmda Japon rakkaseleri ve Amerikan donanma bandosunun gsterileri , ayrca
gemimize atlan konfetiler, renk renk kat kurdeleler ile gemi ve rhtm aras bir a gibi
rld.Tokyodan hususi otolar ile gelmi olan Kazan Trkleri sabahtan beri rhtmda bizi
uurlamak iin beklemekteydiler. Gemi limandan ayrlrken , uzun uzun ddn rttrd.
Bando oynak havalar almaya balad. Kalpleri Trkiye ve milliyeti duygularla arpan
Japonyadaki Trklerin bir daha attklar renk renk erit kurdelalar, gemi ile rhtm arasnda
ok ho bir renk mb oluturdu. Hepimize hzn veren bizi en ok duygulandran,
onlarn gemi ile birlikte rhtmn deniz ile nihayetlendii son noktaya kadar gelerek ellerini,
mendillerini sallayp hngr hngr alayarak bizi uurlamalaryd. Vapurumuz gzden
kaybolana kadar mendillerini, ellerini salladlar. Uzaklatk biz uzaklatka onlar kld
kld, nihayet bir nokta gibi olup grnmez oldular. imdi biz vatanmzn yolunda onlarda
belki hi gremeyecekleri Trkiyenin hayallerini kurarak, gzleri yal kalpleri hznl
otomobillerine binmiler evlerine gitmek zere Tokyo yolundalar.
24 Temmuz: Sumatra ve Malaka adalar arasndan getik. Buralarda denizin anafor
yapt birok blgeler var. Sular bir yerde dnerek huni gibi bir ekil alyor, baka bir yerde
kum ve sar amurlarla dipten denizin yzeyine kyor. Uan balklar deniz yzeyine bir iki
metre paralel gemimizin etrafnda uuuyorlar.
Bugn Singapuru da geride braktk. Austosun ikisinde Srilanka (Seylan) adasnn
Kolombo limannda olacamz sylendi.
2 Austos: Sabah saat 9 gemimiz Kolomba limanna demirlendi. Saatler
Japonyadan buraya kadar 4,5 saat geri alnd. Paras olanlar giderken olduu gibi yine bir
ok hediyelik eyalar aldlar. Ben de yarm kiloluk bir paket Seylan ay aldm. Gemi mazot
ve su ikmali yaptktan sonra saat 21de limandan ayrld.
Gemide neredilen gemi gnlnden baz haberlerle yurda dn yapanlarn yaz ve
iirlerini de okuyoruz.
ONA THAF
Gnlerce beni hasretle anan dudaklar
Bir anda byle sessizce olacaklar.
Gel! Beni yalnz brakma sakn uzaklarda;
Maziden bir ah kalsn o dudaklarda.

52

lmek olsayd bugn elimde

Tereddtsz dahi etmeden ismin dilimde
Canm verirdim yoluna u gurbet elinde.
Ey bir gl iin feryad eden blbl.
Ey blbln urunda yllarca barn kanatan gl!
Gezelim birlikte onu bulmak iin diyar diyar.
Akmzdan bizlere eser kalsn birer mezar.
Yz. B.AKA GNDZ
Gnr.WC.Langfit Gemisi
Malaka adalarndan beri devam etmekte olan dalgalar limandan knca yine balad.
Gittike dalgalar iddetini daha da arttryor. Giderken de Umman ve Hint okyanusunda bu
dalgalardan ok rahatsz olmutuk. Hepimiz ka gndr yemek yiyemiyoruz. Bamz
dnyor midemiz bulanyor, yediklerimizi kusuyoruz. Hepimiz ok kilo kaybettik.
6 Austos: Aden krfezine girdik. Sabah saat 8:00 dalgalardan eser kalmad. Deniz
gayet sakin, mide bulantlarmz geti; bu sabah ayaa kalkp kahvalt yaptk.
7 Austos: Bu gece sabaha kar Kzl Denize girdik. (ap denizi) Kanatl balklar
yine gemimizin etrafnda uuuyorlar. Hint Okyanusu ve Umman denizindeki dalgalardan
eser yok, deniz gayet sakin ama burada da mthi scaklardan rahatsz oluyoruz.
11 Austos: Sveyin giriinde smailiyeye sabah 8:30da geldik Kocaeli ilebi
kanal gemek iin sra bekliyordu. Bayrak indirerek ve uzun uzun ddk trp, lgnca,
byk bir sevin ve coku ile el sallayarak bizi selamlyorlar.
Saat 10:00da kanala girdik. Svey kanaln geerek saat 24te Port Sait limanna
yanatk. Korede muhtelif sular ilemi ve mahkum olmu bir ka er burada denize atlayp
firar etmek istediler. Kimileri yakalandlar dedi, kimileri bir ka kat dedi.
12 Austos: Gece 3:00te Akdenize aldk. Ege denizinde samzda Anadolu
sahilleri, sol tarafmzda Anadolunun bir uzants olan Yunan adalar var.
13 Austos: Akama doru hava kararmak zere saat 19:15 anakkale nnden
getik. Halk sandallar, motorlar ve vapurlara dolmular bizi karladlar.
14 Austos: Bu gece gemi srat kesip gayet yava yol alarak sabah Karaky
rhtmna yanat. Rhtmdaki btn binalarn balkonlar, pencereleri ve atlarna halk dolmu
Kuniri sava ve emberi yararak kan Trk Tugaynn kahramanlklar Trkiyede adeta
destanlam. imdi bu halk o gazileri karlamak iin yollara dklmler. Binalarda salkm
saak birikmi olan halkn fotoraflarn ektim.

53

Galata rhtmna gemi yanatnda Kore gazilerini karlamaya gelen halk deniz yollar binalarnn
balkon ve atlar ile btn rhtm boydan boya doldurmutu
Saat 9:00da Galata Rhtmna indik. Caddelerden adeta insan seli akyor. Koreden
sa salim dnenlerin hsm, akrabalar gelenler arasnda Evlatlarn, kardelerini, kocalarn,
babalarn hatta sevgililerini grmek iin toplanmlar. Benimde Silivriden, Eypten
arkadalarm gelmiti beni grnce seslendiler. Selamlatk.
ki boaz vapuruna binerek Haydarpaa skelesinde vapurdan indiimizde, orada da
binlerce halk bizi cokulu bir tezahratla karlad. Saf oluturup yryerek Selimiye klasna
gittik. Annem, kardeim Abdlkadir, Kzkardeim Keriman, annemin abeyi ve ablas kla
kapsnda beni bekliyorlard. Beni grnce boynuma sarldlar! Kavumann verdii sevinle
hkrarak alamaya baladlar.
Klaya girdik burada gazete foto muhabirleri fotoraflarmz ektiler. Biri 15 Austos
1951 tarihli Safa Klolu'nun Yeni Sabah gazetesinde iktibas edildi.

54

Anavatana dnd gn Silivrili M.Aziz Erkmeni Selimiye Klas avlusunda karlayan

annesi, teyzesi, days ve kardeleri
Klada GMC. ve Willislerin motor koputu zerinde krmz yuvarlak iine beyaz ay ve
yldz boyandn grdm. Biz Koreye giderken GMC. Jip ve dolarn motor kaputlar
zerinde ABD nin sembol olan boyanm beyaz yldzlar vard. Korede ben ilk olarak filit
pompas ile Amerikan yldznn zerini boya ile kapatarak bir ablon yapp temenimizin
jipinin motor kaputuna krmz zemin iine beyaz ay yldz boyadm, itiraz olmadn grnce,
Bakm GMC. nin motor kaputu zerine inasi ile ayyldz boyadk, ve n ksmna vapur
yazdk.
(Arkamz inasi ve Raif adnda arkada ile ikiyi fazla karp, gece yars duvardan
duvara slolom yaparak, evlerinin kapsna vapur gibi ddk ttrp uf uf sesleri kararak
yanama manevralar yaptn gren sokan kzlar ertesi sabah bu iki kafadar evden
karken, pencerelerdeki cumbalarn arkasndan dt dt uf uf sesler karmaya balyorlar.
Bu hikayeden sonra inasinin ve bakm aracnn adn vapur koyduk.)
Trkiyede askeri aralarn zerindeki Amerikan yldzlar silinip krmz zemin iine
beyaz ayyldz boyanmas beni son derece mutlu etti.
Takmdan tabak, atal, kaklar toplayp teslim ettim. Sanki bunlar soran varm gibi.
Bu yaptm igzarlktan baka bir ey deildi. nk bu malzemelerin hibiri bizim orduda
kullanlmyordu.
stanbulda ve yakn blgelerde aileleri veya yaknlar olanlar gittiler. Bende Eybe
gittim. Korede yourda hasret kalmtk. Yurda dnersem ilk yiyeceim yourt olacak diye
kendime sz vermitim. Eybe gider gitmez caminin karsnda drt yol azndan arya
girerken soldaki ikinci dkkna girip 250 gr. Yourt yedikten sonra eve gittim.
15 Austos: Selimiye klasnda toplandk. Memleket hasretine dayanamayan birok
arkadalarmz gitmiler. Kalanlarla saat 14:00te toplanarak askeri bando ile Haydarpaa
iskelesinde vapura binerek Glhane Parknda indik. yry kolu halinde Sirkeci, Eminn,
Karaky, bankalar caddesi yolunu takip ederek TAKSM Meydanna vardk.
Glhane parkndan, taksime kadar btn yollar halk doldurmu lgnca tezahratta
bulunuyorlar.

55

Glhane parkndan Taksim Meydanna kadar Kore Gazilerinin geecei caddeler Gazileri
karlamaya gelenlerle dolmutu

Kunuri de sabaha kar bizim oto blne baskn yaparak mttefik birliklerin
embere alnd yerde yaralanp bir baca sakat kalan, dier ayann da donma sonucu
ayak parmaklar kesilen, ayrca sol kolundan vurulmu olan blk arkadamz EREF
STOLUnu Talip avu omuzlarna ald. Necati Akgl solunda, ben sa tarafnda.
EREF elleri ile Necatinin ve benim omuzlarmza dayanm durumda; Erefin koltuk
deneklerinden biri benim, dieri Nacatinin elinde ve benim samda Bagediklimiz
BRAHM GKTA Kortejin banda; idari ve mlki erkn nnde resmi geit yaptk.
(Fotoraflar 16 Austos Hrriyet gazetesinde iktibas edildi.)Resmi geit dn yine Eref
omuzlarmzdayd. Gmsuyu Caddesini takiben Kabata Vapur skelesine gelip vapurla
karya geerek EREF omuzlarmzda Selimiye klasna dndk. Btn gzergah boyunca
Erefi gren halk alyor, lgnca alklyor. Yaa, var ol sedalar stanbulun semalarnda
yanklanyordu.
Gemite kalan heyecanl, eylenceli, neeli, hznl ve acl birok gnlerimiz oldu.
Bunlar yeri ve srasna gre yazya dkemedim.
Koreye giderken kafile komutanmz olan Yarbay Natk Poyrazolu Kunuri
Savalarndan sonra 324 yaral ile yurda dnd. Yarallar muhtelif hastanelere yatrlp tedavi
edildiler. EREFN tedavisine Kasmpaa Askeri Deniz Hastanesinde devam edilmi.
Doktorlar ok iyi idi. Hemirelerden su istediimizde askere syleyeyim de versin cevab
alyorduk. Hastaneden taburcu olduumda Tokyoda hastaneden verdikleri koltuk
deneklerini bile aldlar dedi.
Aksarayda bugn SK Genel Mdrlk binasnn bulunduu yer ETT idaresi tramvay
deposuydu. stanbul Vali ve Belediye Reisi olan Fahrettin Kerim Gkay Tramvay deposu
kapsnn hemen d yannda Erefe bir tekel bayii barakas verdirdi. Eref senelerce
geimini bu barakada salad.

56

Kortejin sa banda
nda Sultanahmetli Ba
Ba Gedikli brahim Gkta, Silivrili v.
. M.Aziz Erkmen, ortada
Ankaral v.. Talip Dvcnn solunda Samsunlu v.
v Necati Akgl. Talip v.un
.un omuzlarnda Kunuride
emberin kapand yerde yaralanp iki gn sonra ablukay yarma taarruzunda kurtard
kurta dmz Fatih . Aksarayl
Eref Stcolunun koltuk deneklerinden
neklerinden biri Aziz v.un
v
dieri Necati v.un
.un elinde, selamlayan protokolde
stanbul
ul Valisi Ord. Prof. Fahretin Kerim Gkay

Aksaray Meydan dzenlenirken

buradaki bfeler, dkknlar ve ikili
yerler yklarak bu gn Aksaray Metro
stasyonunun
stasyonunun ve tramvay vagonlarnn
bulunduu
u yerlere yaplan dkknlardan
onlara da birer dkkn tahsis edildi.
Erefe
refe verilen dkknn ara
duvarn ykan komu
u kasap, E
Erefin
dkknn da kendi dkknna ilhak etti.
Devir
ve
deer
er
yarglar
deimi!! Bir partiye srtn dayayanlar
ve keyi
eyi en ksa yoldan dnm
dnm olanlar
toplumun en makbul ve muteber kiileri
ki
olmutu.
Milli deerler deil,
il, maddi
deerler ncelik kazanmt.
Erefin
refin
btn
rpnmalar,
mracaatlar sonusuz kald. Bu uurda
u
birde yerlerde yuvarlanarak dayak
yedikten sonra hayata ksp kesine
k
ekildi.

57

Koltuk denekleriyle bir broda odaclk yaparken kaderine ksp teselliyi ikide arar
oldu. Levent gibi bir delikanlyd. Yalanmadan, gen yanda bu dnyadan gt. Aile efrad
ve gazi arkadalar cenazesini Topkap Mezarlna bir incir aacnn altna defnettiler. Allah
rahmet eylesin.
Blmzde
isimleri anlarmda kalan
komutanlarmzn ve blk
arkadalarm da burada
anmak
isterim.
Sa
olanlarn kulaklar nlasn,
Allah salkl nice yllar
nasip etsin. Vefat etmi
olanlara Allahtan rahmet
dilerim.
Blk Komutanmz
HSAN
GRKAN
son
derece sayg deer ve
kymetli bir komutanmzd.
Korgenerallikten
emekli
oldu.
Birinci
Takm
Komutan Korkut Yiitba
souk
algnlndan
hastaneye yatt bir daha
ble dnemedi. kinci
Takm
Komutan
steymen Sahir Altan
salam bnyeli ve elinden
her i gelen becerikli
biriydi.
nc
takm
komutan Temen Nurettin
Koyutrk General oluydu.
Temen Nihat Esin bakm
gurubumuzun
komutanyd.
Temen
Osman Tolga ile zmirli
Temen Fikret Alkan 600
kiilik takviye birlii ile
gelmilerdi.
23 Nisan dman basknnda dmann igal ettii blgede kalm olan cephaneleri
Temen Osman Telga 8 GMC ile giderek ald. Bagedikli brahim Gkta, Blk karargh
Bagediklisi ok saygn bir ahsiyetti. (stanbul: Sultanahmet) Gedikli stavu Sleyman
Klav. Bakm Grubu makinisti ablukay yarmada elinden vuruldu, bir daha ble dnmedi.

58

Gedikli Baavu Haydar Kl. Bindii her ara arza yapard, hatta bir gn kulland
GMC.nin direksiyon simidi kp elinde kalmt, Gedikli stavu Salih Gner. embere
alnd
mz
sabah
vurulm
u,
emb
eri
yarma
harek
tnda
yolun
sol
tarafn
da
ehit
olmu
yz
kan
iinde
yatt
n
grd
m.(
Resmi
Resim: Oturanlar Aziz Maydoz, Talip Dvc, smet Sabuncu, ayakta bilinmiyor, Hayri
kaytla
nce'nin
kuland
GMC'nin nne isabet eden bir havan topu mermisi ile GMC devrilip yolu
rda
kapatnca btn mttefik birlikler ablukaya dm oldular, Temen Nihat Esin, Basri Duman,
kayp
grnyor) stavu Muzaffer Azak, Gedikli avu Aa zerlerine den grevleri yerine
getirirlerdi. Bagedikli Haydar Skmen Bln levazm ileri ile ilgiliydi.
Hasan Graltay, Sadk Asmgil Mersinliydiler, ikisi de blk yazclaryd. Hataylsmet
ice, blk komutanmzn emireri ve ofryd. Krkkaleli Onba smet Sabuncu, bakm
grubunun silah tamir ustas idi. Askere alnmadan nce Krkkale silah fabrikasnda
alyormu. Gsnn sa tarafndan giren mermi krek kemiini delerek kt. Tedaviden
sonra tekrar ble iltihak etti. Ankara Kadnhanl Mustafa Emreli bakm arac ofryd.
Ankaral Talip Dvc mutfak avuu, Necmettin Ertrk mutfak as, Mersinli Abdullah
Ermi Birinci takm avuu, Manisal Mustafa Kaynar ikinci takm avuu, Aydnl Cemal ren
nc takm avuuydu. Blk komutanmzn fr Mustafa Acard, emberi yarma
harekatnda hemen yanmda, arkasndan giren iki mermi karnnn sa tarafndan kt. Orada
ehit oldu. zmirli rfan Kasap bir gece grevinden dnerken etelerin at atele brnden
yaraland; yaral durumda GMC.sini kullanarak kurtuldu. Tedaviden sonra tekrar ble
avdet etti; Manisal Cavit, greve giderken baskna urad; yaraland! Bir baca sakat kald.
Yanndaki Mersinli arkada ehit oldu. Konyal Mustafa Avc, embere dtmz sabah
yaraland. Hastaneye kaldrlm, sakat kaldndan yarallarla Trkiyeye gnderildi. Benim
makinal tabancam ksa menzilli olduundan Mustafa Avcnn tfeini emberi yarp Piyong
Yonga gidene kadar kullandm. Piyong Yong da mermileri ile birlikte tfei braktm. Bursal
Ali zaltn, o da ayn basknda bacaklarndan vuruldu. Sakat kaldndan dier yarallarla
yurda dnd. Konyal Ahmet Ylmaz, emberi yarma harekatnda dizinden vuruldu. Ben biraz
yardm ettim. Amerikan shhiye birlii alm, tedaviden sonra yaral kafilesi ile Trkiyeye
gnderilmi, Ankaral Onba Hasan Ko, Eref Stolunu yaral durumda grerek srtna
alm, getirip bakm aracnn kasasna koydu. Bakrkyl Burhan Torolu, Yurda dnte
Bakrkydeki VTA ya fabrikasnda ofrlk yapyordu. Selahaddin Kalkanc Oda VTA ya
fabrikasnda ofrlk yapmaktayd. Oradan emekli oldu. Blk arkadalarn bir araya
getirebilmek iin ok ura verdi. Ankaral Basri Duman, ok gzel darbuka alard. zmitli
Yaar Saral, gen yata vefat etti. Torball Hayri nce, emberin kapand sabah konvoyun
bandayd. GMC. nin nne isabet eden bir havan topu mermisi ile GMC. devrildi ve yol
kapannca btn tugay ve Amerikan ikinci tmeni ablukaya dm olduk. Arif stn, Zlkf

59

Krce, smail Tozman, smail Ate, Hseyin Kanca, Seracettin zl, Orhan Yurdagl
(heykeltra), yurda dnnce Orhan Yurdagl mesleine devam etti. Hatta Libya Lideri
KADDAFnin heykelini de yapt. Nurettin Kzler, Duran Karpuz, Ramazan olak, Turan
eliktenli, Nurettin Aydnclar, Rt Glerman, Hasan Topuolu, Tark irip, Karabigal
Ahmet zalp, Lkab Motor Ahmetti, Kasmpaal Mehmet Tuna, Karaky rhtmnda Taksi
ofrl yapyordu.
Beikta, Ortakyl Aziz Maydos. Mehmet Kladr, yurda dnnce Trafik polisi oldu.
Ssl hsan lakapl stanbul Trafik ube Mdrnn makam ofrln yapt. Vefat ettiini
gazete ilanlarnda grdm. Devriye avuu olduum bir k gecesi nbetileri dolatktan
sonra biraz snmak iin Eratn yatt adra girip benzin sobasnn yannda bir su bidonuna
oturdum. Sobann yanndaki yatakta biri inleyerek kvranmaya balad. Elleri ile gzlerini
kapayp hzla yataktan dorulup kalkt ve geliyorlar, aynisler geliyorlar, askerleri soyup
ldryorlar diye konumaya balad. Bir kbus grdn anladm. Kendisine, Mehmet
gzlerini a, ryanda kbus gryorsun; bak ben devriye avuuyum. Sen adrdasn deyip,
omuzlarndan iterek yataa yatrdm ama ellerini gzlerinden ekmedi. Ertesi sabah

Resim: st Srada, Mehmet Kladr, bilinmiyor, Turan eliktenli, Tark irip, Orhan Yurdagl, Necmettin Ertrk, Alt sra:
bilinmiyorMehmet Ylmaz, Hseyin Kanca, Mustafa Emreli, Bagedikli brahim Gkta, M.Aziz Erkmen, Aziz Maydos
,

Mehmedi grdm, ben ona doru giderken o baka tarafa giderek benden uzaklayordu.
Akam ki rya olayn hatrlyor, utandndan benimle karlamak istemiyordu. Bir ara
yanna gittim, geceki olay sordum. Ryamda in
askerleri bizim askerlerin elbiselerini soyup rl plak yaparak eyalarn alyor ve
ldryorlard dedi.
emberi yarp Kuzey Korenin bakenti Piyong Yang da toplandmz zaman hala
zerinde olan Trk asker koputunun eteklerinde mermi delikleri vard.
orlulu Tahsin Tnmaz, Hadmky oto taburundan blk arkadamd. 600 kiilik
takviye birlii ile geldi. Sedat Baar, Silivriden ailece grtmz hemehrim idi. Mefail
Alasu, Raif Snmez ikisi de Silivriden 600 kiilik takviye birlii ile gelenlerdendi.Galatal
Mashar Erin Yarbay Natk Poyrazolunun fr idi. Yarbay yaral kafilesi ile yurda

60

dnnce Mashar bizim ble verdiler. Yurda dnen Yarbay Natk Poyrazolu stiklal
Savana katlm bir bacandan da yaralanm, hafif aksayan bir komutand.
Her askerin boynunda zincire taklm oval biimde alminyum kk bir plaka vardr.
Bu plka kolay krlp ikiye ayrlmas iin ortadan izilmi ve askerin knye numaras her iki
paraya da yazlmtr. ehit olan askerin boynundaki bu knye ikiye ayrlarak, bir paras
naan boynunda zinciri ile braklrd. Dier paras da ubesine gnderilip, ailesine bilgi
verilirdi.
len bir Amerikan askerinin btn zel eyalar, saati, tra takm, tra fras, di
fras gibi nesi varsa el torbasna koyularak ailesine gnderildi.
Mehmet adnda bir arkadamz vard. Tam olarak hatrlayamyorum soyad Ertrk
veya entrkt. Torbal kazasnn bir kyndenmi. Babas olmadn, yal bir anacnn
olduunu, ok yoksul olduklarn, yazn tarlalarda yevmiyeci olarak alp geimlerini
saladklarn anlatrd. Korede, ayda verilen 5 dolar maan bir sentini harcamazd. Sigara
imediinden, ald gnlk sigarasn da Korelilere satar para biriktirirdi. Ayrca Trkiyede 5
Amerikan dolar ile (62) altm iki kuru er maa da adna banka hesabna yatyordu. Vatana
dnte ufak bir tarla, bir de inek alacan, tarlay srp ekerek nafakalarn salayarak,
anacn rahat ettireceini anlatrd. Bir gn yine her zamanki gibi arkadalar greve gittiler
dndklerinde Mehmedin keskin viraj dnemeyerek, aracnn devrildiini ve bann
ezildiini sylediler. Daha sonra shhiyeler gelerek, Mehmedin naan gtrdklerini
anlattlar. ok zldk. Gelecek hakkndaki hayaller, tkenen bir nefes gibi yaad ellerde son
buldu. Acaba biriktirmek istedii o birka dolar, tek olunu yaban ellerde kaybetmi olan o
yal, yoksul anacna ulat m? Bunu hep merak etmiimdir.
Viraj dnememenin sebebi olarak GMClerin direksiyon manevra kabiliyetinin az
olduundan, ofrler ikayet ediyorlard. GMC.lerin direksiyon dn zaviyesi 28 dereceydi.
Tekerlek arkasna, n diferansiyele konan bir tahdit cvatas aracn manevra kabiliyetini
kstlamaktayd. (Bu gn aralar 45 derece a ile dn yapabiliyorlar.)
Sosori adnda bir kasabada konaklamaktaydk. Levazm bl de bitiimizdeki
binada kalyordu. Levazm blnde grevli beyaz yldzl binba Osman bey ve birka
subay binann nnde oturmaktaydlar. Bir silah patlad bulunduumuz yerden elli, altm
metre ilerde birinin dtn grdk. evreden ate edilerek bizim askerlerden birini
vurduklarn dnp silahlarmz alarak oraya kotuk. Yerde yatan levazm Binbas Kemal
Ertannn akandan kanlar szyor, tabancas da yannda duruyordu. Galiba intihar etmiti.
Olay Kunuri savalarnn akabinde vuku bulmutu. Kunuride levazm malzemelerinin
tamamn kurtaramadndan bunu bir onur meselesi yapp intihar ettii, sylendi. Ama ikinci
bir sylentide vard. Kunuri dn dier subaylarn yannda Tugay komutanmzn Binbaya
yapt onur krc konumay onur meselesi yaparak intihar ettii anlatlyordu.

61

Oturanlardan Gazete okuyan Oto Blk Komutan hsan Grkan, yannda Temen Hihat Esin, Lavazm
Binbas Osman bey, Hrriyet gazetesi muhabiri Hikmet Feridun Es, sttemen, Muhafz Takj Komutan
sttemen kamil bey, Ayakta olanlar; Ramazan olak, Hseyin, kisi kmal Bagediklisi, Mustafa Emreli,
smet ice, Hseyin Kanca, Aziz Erkmen, Tark irip

Birde topu tarassut tayyeremiz vard, pilot yzba sk sk bizim bln yannda grd
bir dzle tayyaresini indirir. Bir sre dinlendikten veya yemek yedikten sonra yine oradan
uua kalkard. Gvdesi ve kanatlar branda bezi ile kapl o pr pr keif tayyaresini rzgr
srklemesin diye bir kaza veya bir aaca balardk.
Aralarnda arza olanlar arzay, bakm gedikli baavuuna bile duyurmadan bize
bildirdikleri iin yaplan iler stlerimize intikal etmezdi. Greve kacak aralarn hazr olup
olmadn temenimiz bilirdi. Her zaman aralar hizmete hazr durumda olduundan biz
daima gzlerden uzak bulunurduk. Bu bakmdan bizim salarmz yine biraz uzamt.
Genellikle yasak olan her ey insanlarn ilgi ve merakn eker. Askerdeki sa yasa dier
lkelerde olduu gibi normal seviyede olsa, belki ou bakm daha kolay diye makina ile
kestirirdi. Blk Komutanmzn dikkatini ekmi olmal ki; Temenimize bizim salarmzla
ilgilenmesini sylemi.
Konakladmz bir yerde mektep binalarnda kalyorduk. Hava souk olduundan
elde yaplacak tamir ilerini yaptmz, taraf ak, bir duvar ve tavan kapal bir yerde
Temenimiz drdmz sraya dizdi ve karn apkalarnz dedi. Tugayda ikmal ileri ilgili
olduunu sandm Toros yzba hemen her gn bizim ble gelirdi. Temenimizin karn
apkalarnz dedii anda Toros yzba bulunduumuz yere girdi. Ne o Nihat dedi!
Temenimiz; Yzbam emretti, bunlarn salarn kestireceim diye cevap verdi.
Toros yzba bize dnerek. karn apkalarnz dedi. kardk. Drdmze de
bakt. Benim salarm koyu siyah dalgal ve 3-4 cm kadar uzamt. Beni gstererek Nihat
bak bunun salar artist gibi ok gzel yakyor. Bunun salarn kestirme ama byklarnn
ular ok fazla, onlarn ularn biraz ksalttr dedi. Peki yzbam diye Temenimiz cevap
verdi.

62

Her halde Toros yzba

yzba Blk komutanmza da sylemi olmal ki bir daha sam
iin bir ey
ey sylenmedi. Bende salarm bir daha 2-3
2 cm den fazla uzatmadm.
Her yerde istediin
in malzemeyi her zaman bulmak mmknd. Necati, inasi,

v.. M.Aziz Erkmen

Gyasettin ve ben 40 kiilik

ilik bir adr kesip kendimize zel adr yapp drt adette portatif
karyola bularak adra yerletirmi
tirmitik. Blk baka bir yere gideceii zaman e
eyalarmz bir
GMC. ye koyup gidiyorduk.
ak amlar sohbet etmek iin bizim
Akamlar hi yalnz kalmazdk. Can sklanlar akamlar
adra gelirlerdi. Kn souk
uk havalarda genellikle Te
Temenimiz
menimiz gelir yarn yaplacak ileri
i
grrdk.
k. Bu arada prmz lambasn yakp byk bir konserve kutusuna st, eker ve toz
halinde kakaoyu koyarak koyu bir hal alncaya kadar kaynatp matara altlarmza doldurup
ierdik. Bu bize o kadar enerji verirdi ki, o iddetli souklardan
uklardan bile fazla etkilenmezdik.
etkilenm
Temenimiz ok souk olduu
u ak
akamlar kakaoyu hazrlayn. Geleceim
im der. Bizde kaynatr
beraber ierdik. Temenimiz
menimiz Nihat esin subaylarn adrna genellikle yatmak iin giderdi.
ou
u zamanlar bizim adrmza gelir oturur, alt st ili
ilikileri ierinde
e yaplacak ileri
i
grr
sohbet ederdik.
Muhafz takm komutanmz stemen

men Adnan Kmil beyde bazen gelir sohbet

ederdik. Trkeyi gzel akc bir dille, ok belagatli ve akademik bir slupla konuurdu.
konu
Konumasna
masna hayran olurdum.
Muhafz takm komutanmzn
komutanm
jipi yoktu. Uzun sre kaldmz
mz bir yerde kendisine bir
jip yapmaya karar verip, Eskomsitiden jantlar zerinde bir ase,
ase, bir de motor getirip monte
ettik ve altrdk. anzmann
anzmann baladk.
ba ladk. Kasay taktktan sonra monte etmek zere
direksiyon, gaz, fren ve debriyaj pedallarn hazrladk. Kasa ve lastikleri kalmt.
kalm
(Bu jipin
fren rakorlarn balarken, inasinin parma
parma mikrop kapp apse yaptndan
ndan Kuzey Korenin
bakenti Piyang Yongta inasiyi hastaneye yatrm
yatrmtk.)
tk.) Jipi tamamlayamadan blk baka
yere tand.
nd. Bu bakmdan stemen
ste men Adnan Kmil beyin jipini tamamlayamadk.
avular
lar gece devriyesine kmazlard. Bir gece blk komutanmz ufak su dkmeye
ktnda
nda otuz krk adm ilerdeki nbet mahalinde olmas gereken nbeti Seracettin
zgl binann saa altna gelmi
gelmi olduunu
unu grnce, bunlar onba
onbalar dinlemiyorlar,
bundan sonra avular
lar devreye olacak , bir de nbeti subay bulunacak diye emir verdi.
Oto bl
erat genellikle grevde olduklarndan nbeti erlerin ou
o
nbeti
muhahz
z takm erlerindendi. Muhafz takmnda Yozgatl Niyazi adl bir er her frsatta uyurdu.
Muhafz takmndan Ali avu ile devriye olduumuz
muz bir gece Niyazi de nbetiydi.
nbetiy Niyazinin

63

huyunu bildiim iin nbet tuttuu diz ukurunun yanna bir kazma bir de ksa sapl krek
koyarak uykun gelirse, bu diz ukurunu kaz uykun alr dedim. Nbet mahalli geni ve dalk
bir araziydi. Nbet mahallerini dolarken, bir ara kazma sesleri geldi. Sonra ses kesildi. Ali
bu uyudu yr dedim. Niyazi srtn ukura, tfei de nne dayam, horlayarak uyuyordu.
Tfei alp otlarn iine sakladm. Ali avua unu uyandr dedim. O da srtna bir tekme
vurarak iddetle sarsarak uyandrd. Uyannca akn akn etrafna baknd. Tfei yok.
Bizi grnce dualar okumaya balad. Sana bu kazma krei neden verdim? Tfein
nerede? Diye sordum. siz almsnzdr dedi Her taraf dalk ve orman dman gelse,
senin kafan sessizce koparp, btn bl imha ederler. Bir daha seni uyurken yakalarsam,
vururum dedim. Bir gece de Temen Nurettin Koyutrk Niyaziyi nbette uyurken yakalam.
Uyumadn, derenin karsnda sk aal ormandan sesler geldii iin oraya dikkatli
bakarken temenin geldiini fark edemediini, Aziz avuun, eer uyursan dman senin
kafan koparr ve btn bl ldrr, seni uyurken yakalarsam vururum, dedii iin ok
dikkatle kar orman gzetlediini sylemi. Uyuduunu inkar ederken, daha evvel de
uyurken yakalandn ikrar etmi oluyor.
Temen Fikret Alkan Bey de ara sra adrmza gelir sohbet ederdik. Biz zmir,
Gaziemirden geldiimizden, O da zmirli olduundan muhtelif konularda zmirden,
ailelerimizden gelen mektuplardan konuurduk.
zmirde Alkan firmasnn altrd halk otobsleri Fikret temenin ailesine aitmi.
Ailesinden gelen mektuplarda hep kahraman evladm diye yazyorlar utanyorum; bir
kahramanlmz yok ki. Bir frsat ksa da bu sfat hak etsek derdi. Bu arzusu bir gn
gerekleti. Yine bir gn jiple giderken yolun kenarnda denmi pekte etkili olmayan bir
mayna arpt. Jipin sa n taraf paraland. Jipin iine yerletirilmi olan kum torbalar
hayatn kurtard.
Temen Osman Tolga, Dmann 23 Nisan akam balatt taarruzda dman
blgesinde kalan cephane sandklarn kurtarmas da onun bir kahramanl idi ama lfn bile
etmezdi. Temen ciddi ve herkese kar biraz mesafeli dururdu.
Dman ard arda yedii darbelerden sonra uzun sre toparlanamad. Tugaymz bu
sakin geen sre de dinlenme imknna kavutu. Btn Tugay Suvon ehri ve evresine
yerleti.
Bizimle birlikte kalan ngiliz tank birlii ile ayn yerdeydik. Bil, Skotland, Tofi adlarnda
ngiliz askeri ile arkada olduk.
Bil(Bill) kinci dnya harbinde askermi. Sava bitince Londraya dnm ve evlerine
isabet eden bir V2 Bombas ile kars ve ocuunun ldn renince tekrar askere
kaydoluyor. Honkongdan Koreye gnderilmiler. Seuldeki arpmalarda elli tanktan
kurtulan yedi arlman tanknn biriside onunkiydi. nn grmeye yarayan cama isabet eden
bir mermi cam para para atlatmt. Camn kalnlnn inten(7.5cm) fazla olduunu
syledi.
SUVON da Demir yollarnn tamir atlyeleri geni bir alana yaylmt. Oto, ve
Levazm bl Atlyelerin yanna yerletik.
adet ok byk tamirhane binalarnn iinde Torna, freze, pres gibi birok
makineler vard.
Biz bakm grubu drt arkada blk kararghnn ve eratn kald binalarn en
yaknnda olan tamirhanenin bir odasnda yatyorduk. Bizden sonra gelmi olan ngiliz tank
birlii de Atlye binalarndan birine yerletiler.
Akamlar ngiliz arkadata gelir beraber yemek yer; ge vakitlere kadar sohbet
ederdik. Biz ngilizce, onlar Trke bilmediimiz halde mkemmel anlaabiliyorduk.
SEUL yolu zerinde Yondong po denilen kasabada arkadalar bir bira fabrikas
kefetmiler. O tarafa giden arkadalar bize de bir su bidonu bira getirirlerdi. Bilhassa
Karabigal Ahmet zalp (Lkab motor Ahmetti.) O tarafa greve giderken urar bir ey ister
misin diye sorard. Bende. urada bir su bidonu var alver derdim. Bu bakmdan Suvonda
kaldmz mddete biramz eksik olmad.
Bir akam ngiliz arkadalara bir bira ziyafeti verelim dedik. Mutfak avuu Talip
Dvc yardm etti gzel bir sofra hazrladk. Kendisi de geldi. Odann iinde byk bir ya
bidonu iine doldurduumuz keresteler yanyordu. Masamz kurduk. Su bidonlarn sandalye
gibi kullanarak oturup ge vakte kadar sekiz arkada elendik.
Gyasettinin bir yerden alp getirmi olduu bada kurmu oturur vaziyette bir heykel
vard. Heykeli tamir masas zerine koyup onu hedef yaparak bak attk. Kullandmz

64

bak bizim Krkkale piyade tfekleri kasaturalarnn iki kat uzun in kasaturasyd. cabnda
kl olarak da kullanlabilirdi.
Yemek fasl bitince, Bil, uyku tulumunu getirdi, o da bizim odada yatt.
Hala yanmakta olan bidonun etrafna oturmak iin koyduumuz su bidonlar snn
etkisiyle genleince ding diye bir ses kard. Bil kalkt, etrafna baknp tekrar yatt. Bir sre
sonra yine ding diye bir ses duyuldu. Bil kalkt masann zerinde duran heykelin yzn
duvara evirip yatt. Ksa bir aradan sonra dier bir bidonun genlemesi ayn sesi karnca,
Bil fkeyle kalkp sylenerek heykeli odann dna atp yatt.
Sabah oldu. Bil tank getirerek, heykeli paletin nne koyup zerinden geti.
Yumuak topraa gmlen heykel, tank geri ekilirken, palet heykelin son olarak dizlerine
bastndan heykel dorulup oturdu. Tank bir daha ileri gidip geri gelince heykel yine
dorulup oturdu. Bil tanktan indi. Heykeli daha sert bir zemine koyarak paletin altna alp,
olduu yerde tank sa ve sol yaparak heykeli paralad. Paralar da yanan varile atp
yaktktan sonra. Bir daha ses karamaz dedi.
Levazm bl ile ayn yerde kaldmz belirtmitim. Levazm malzemeleri byk
bir adrn iindeydi. adrn bir blmnde de grevli erat kalyordu. K mevsimi
olduundan, snma benzin sobalar ile salanrd. adr iine kurulmu olan sobaya, bina
veya adr dna konmu olan benzin bidonundan bir hortum ile benzin geliyordu.
adrn iindeki soba iyi yanmadndan erlerden biri hortumun bidona baland
yere bakmak iin akma aknca olan oluyor. Bidon tutuup yere akm olan benzinlerde
alev alnca btn levazm ambar kl oldu.
Bizim gnll arkadamz inasi grevden gelmi, bir binann kesinden zaman
zaman ban karp bakyordu. Yangnla bizim yanmza gelecei yol arasnda olduka
uzak bir mesafe olmasna ramen gelmesi iin yaptmz btn arlar sonusuz kald.
Yangn iyice etkisiz hale gelince binalarn arkasndan dolap geldi.
Galiba 23 Nisand. Tugayn btn arlklar ve blmz geri hatlara tand. Necati
blkle gitti. Arzal Birka aracn tamiri iin inasi, Gyasettin ve ben Sosori'de kaldk. Kalas
ve tahta paralarn doldurduumuz yanan varilin yannda kumanya kutularmz atk,
yemeimizi yerken Gyasettin; inasiye bir muziplik yapalm dedi . inasi grmeden yanan
varilin ierisine 5,6 tane tomson mermisi atarak, yemee devam ederken mermiler patlamaya
balaynca inasi Ate ediyorlar diye barp Elleri ile ban da kapyarak , boyu ksa ve
birazda tombul olduundan yuvarlanr gibi kaarken , biz arkasndan kahkay patlatnca, bize
olduka bozuk almt. inasinin bu hallerini bildiimiz iin zaman zaman kendisine
muziplikler yapardk.
Yine Suvonda amarlarmz ykattmz bir aile ile tantk. ki ihtiyar ana, baba ile
evli bir ift. Erkein savata kolu kopmu, te ocuklar var. Yal byk annenin elinin bir
parma apse yapm, eli morarm ok kt bir durumdayd. Ona merhemler, antibiyotikler
verdik parma iyileti. Onlarn bizim amarlarmz ykamalar karlnda bizde onlara
jiklet, sabun, kendi yiyeceklerimizden ve sigaralar veriyorduk. Blmzn Suvondan
ayrlacan sylediimiz zaman ok zldler ve btn aile aladlar.
Her konakladmz yerde amarlarmz ykamak iin gelenler olurdu. Kirli
amarlarmz verirdik. Ykanm, kurutulmu ve tlenmi olarak getirirlerdi.
amarlarmz alan ve getiren erkeklerin amarlar kendilerinin ykadn ellerinden
anlyorduk. Bizde onlara sigara, jiklet, ikolata, konserve yiyecekler verirdik.

65

Sihhiye blk komutan Binba

Binba Seyfi Asu, savata
ta ailerini kaybetmi
kaybetmi kimsesiz
ocuklar toplayarak Suvon ehrinde

Ankara Okulu adnda bir okul at. Bu ocuklarn

barnmalar, giyim ve iaeleri
eri tugaymzca saland.
sa
Trke konumay,
may, okumay, yazmay
rendiler,
rendiler, bunlar gelecekte Trkiyenin fahri elileri olacaktr.
Kore alfebesi ekillerden
ekillerden ibaret olduu
oldu u halde, Korede okur yazar olmayan yoktu.

Resim: Aziz Erkmen ve Necati Akgl bulunuyor

ocuklaraaalardan
alardan ye
yeilil bir dal kopartamazsnz. Daha ocuklukta tabiat sevgisi
alanm, her yer yeilil ormanlarla kapl idi. Pirin ekimi iin tepsi gibi dz tarlalar nilferlerin
kaplad kk glckler ve her tarafta akar sular gryorduk. Yol kenarlarndan
kenarlarndan prl prl
billur gibi sularn aktn
n seyrederken, eer
e er susadysanz, mataranzdaki suyunuzda
tkenmise
se , o akarsularn gzeli
gzeliinin seyrine doyum olmazd.

66

Resim: Tipik bir Kore evi, nndeki kk gletin stn kaplayan nilfer iekleri , Korenin
her yerinde billur gibi akarsular ve cennet gibi yeil ormanlar

Amerikada neredilen bir gazetede, TRK ASKER Kuru fasulye ile bulgar pilavn
(Bulgur diyecek) zlemiler diye yazm. Trkiyeden uvallar dolusu kuru fasulye ve bulgur
geldi.
Amerikadan gelen yiyeceklerin tamam konserve idi. Alar kazana koyar, on dakika
sonra yemek hazr hale gelirdi. Yumurta toz halinde kazana konur, be dakika sonra omlet
olurdu. Trkiyeden gelen fasulyeler sabah kazana konur, lende yar pimi yar pimemi
datlr, bulgur pilavn da yerken talarn dilerimizi krmamas iin tam inemeden
yutarken, o Amerikan gazetesinin ve ona uyup gnderenlerin btn talukat zhranisine
sonsuz hayr dualarmz iletirdik.
Amerikallar son derece etkili lojistik destek salamlar ki, o kadar programl ve etkili
almalarna hayran olmamak elde deil. Firijiderli(soutucu) kamyonlarla yazn cepheye
kadar dondurma ulatrabiliyorlard.
Koreye giden birlikler yurda dnlerinde Trkiyedeki ailelerine, akrabalarna
arkadalarna eitli hediyeler getirdiler. akmaklar ok revatayd ama kibriti
nhisarlar(TEKEL) idaresi imal ettiinden kibrit satlarn engeller diye, akmak kullanm
Trkiyede kanunen yasaklanmt. akmak kullanabilmek iin gmrk rsumu denmi ve
nhisarlar (Tekel) idaresince mhrlenmi olmas gerekiyordu.
Koreden dnen gaziler o kadar ok hediye akmak getirdiler ki akmak kullanma
yasa belki kanunen hala vardr ama uygulama imkan kalmad.
Bir gn Blk Komutanmz, Temenimize. Necati ve inasi yaptklar iler hakknda
her zaman gelip bana bilgi verirler. Azizin bir defa olsun geldiini grmedim demi.
Temenim bunu bana syleyince.
Sizde gryorsunuz. Ben grevimi yapyor muyum? Yaplan her eyden de sizin
bilginiz var dedim.
Likiyle yapyorsun dedi.

67

O halde her gn gidip Blk komutanmza bilgi vermenin anlam ne? Kurmay avu
mu olacam dedim.
Hibir ey sylemeden Temenim gitti.
Ben kendi adma vatanma olan grevimi elimden geldii, gcmn yettii kadar
yaptmn vicdan huzuru iindeyim.
Zaman zaman ok zor geen acl, zntl, korkulu, heyecanl, umutsuz gnlerimiz
olduu gibi, neeli, elenceli, sevinli, maceral geen gnlerimiz de oldu.
Anlarmzda kalan gerekte yaam olduumuz bu olaylar zaman zaman
hatrlarken, kendi dmda hikyelerde anlatlanlar veya ryalarmzda grdmz hayaller
aleminde yaanm olaylar gibi duygulara kaplyorum. Gney Kore halk ok vefakar ve
sadakatli bir halkm, ABD ordusunun zaferden umudunu yitirdii ve Gney Koreyi komnist
Kuzey Koreye terk etme hazrlklarna giritikleri bir anda, Trk Tugaynn Kuniride in
ordusuna kar yapt kahramanca direni ile in birliklerini durdurmas ve ablukay yararak
mttefik birlemi milletler glerini ablukadan kurtarmas, ardndan Kum Yang Jang Ni
savalarnda bozguna uratmas ile nihayet Vegas arpmalarnda dmann btn
mukavemetini krmas sonucunda, bugn bir Gney Kore devleti varsa bunu salayannda
Trk askerleri olduunu hibir zaman unutmadlar.
Aradan uzun yllar gemi olmasna ramen, her zaman muharip gaziler derneine
gelerek halen hayatta kalm olan Kore Gazilerini ziyaret ediyorlar. Mazide kalm olan
hatralarnn zlemini gidermek iin Pan Muncan Anlamasndan sonra gelenlerde dahil
gruplar halinde Kore Gazilerini Koreye gtrdklerini duyuyoruz. Evi bark yklm, a plak,
aresizlik iinde yollara dm, savan dehetinden kaan insan topluluklar; anasn
babasn kaybetmi yollarda alayan a plak ocuklar ve gc yetmedii iin toplulua
ayak uyduramayp, terk edilmi ihtiyarlara kumanyalarn verip kendileri a kalan ve
zerlerinden kardklar giyeceklerini veren savan dehetini yaam, lm kalm
mcadelesini vermi birok Kore Gazilerinin bu seyahatlerden haberleri bile olmuyor.Ben de
bir grup Gazinin Koreye gideceini dernein telefon mesajndan rendim. Uak bilet
paralarna itirak etmeleri istendiinden istekli bulunamam olmal ki, telefon mesaj ile
duyuru yaplmasna gerek grlm.
Koreye giderken skenderunda cebimde 10 kuru kalmt. Yurda dndmde o 10
kurula birlikte cebimde birde 5 cent ABD paras vard.
Askerlik hizmeti 24 Ayd. lk kafile ile yurda dndmzde, teskere almamza daha
iki ay kalmt. ki ay mezuniyet izni sayld. ki ayn sonunda teskeremi yazdrmak iin Silivri
Askerlik ubesine gittiimde; Koreye giderken verilen elbiseleri, postallar ve palaskay
vermeden teskere alamayacam Askerlik ube Bakan syledi. Onlar Korede teslim
etmi, Amerikan ordusunun kulland elbise ve tehizat kuanmtk.
Kore hatras olarak saklamak istediim, bu elbiseleri, dokuma Amerikan palaskasn
ve bir ift sivil bot teslim ederek, terhis teskeremi alabildim. Gazamz mbarek olsun.

4447 avu Mehmet Aziz Erkmen

68

Mehmet Aziz Erkmen, Haziran 1951 Kore

69

pirin tarlalar ve golf sahas

Salam kalm tipik ky evlerinden birka tane

70

Resim: Harabe haline gelmi binalar

Resim: non limannda deniz yollar binas

71

Resim: Bir Kore askeri ve kz

72

Basri Duman, M.Aziz Erkmen,Talip Dvc

Mersinli Abdullah Emi

Yok
oha
ma
da
bir
ar

Svey Liman 26.09.1950

73

Svey Liman 26.09.1950

Resim: Gemide alarm tatbikat,

Svey limannda Msrl Araplarn hediyelik eya satclar

74

Kore Savanda Silivrili v. Mehmet Aziz Erkmen

75

Seulde bir cadde ve tapnak

Resim: Seul de Han Nehri zerindeki kademeli kpr

76

Yazarn Biyografisinden Baz Blmler;

stanbulun Silivri kazasnda dodum. Gerek doum tarihim 8 Aralk 1928
olduu halde, babam nfus kaydm 5 ay sonra 8 Mays 1929 olarak yazdrm.
Neden bir yl sonra yazdrdn babama sorduumda; Askere gittiinde kemiklerin
biraz gelimi olur dedi. ocukluu babasnn Topu Kolaas olarak Balkan
savalarna katld anlarla, genlii de anakkale, Arabistan ve stiklal
savalarnda getiinden hibir zaman dnyann sulha kavumayacan,
kendisinden sonraki kuaklarnda her zaman savan iinde olacan dnrd.
Eer gerek doum tarihimi kayt ettirmi olsayd, Koreye gidemeyebilirdim.
Babam mala mlke hi deer vermezdi. Ordudan ayrldktan sonra, Silivride
iftlik aas Aziz kalfann iki olu yani daylarm Ali ve Osman, Yunan savanda ehit
olunca, bir kz kalyor. Aziz Kalfada vefat edince, babam Aziz kalfann kz annem ile
evleniyor. Evvela arazileri sonra iftlik binalarn daha sonra iki katl ahap kk
ykarak malzemelerini satt. Ben 3 yanda iken annem vefat etti. Alt aylk bir de
erkek kardeim kald. Ben 5 yama girdiimde babam evlendi. Bir kz kardeim
dodu. Ben 9 yama gelene kadar onu srtmda tadm, dinlenmek iin srtmdan
indirdiimde cezalandrlrdm. Bu sebepten omurgamda deformasyon meydana
geldi.
8 yama geldiimde satacak bir ey kalmamt. ocukluum 2.Dnya Sava
yokluklar iinde geti. Silivride ortaokul olmadndan, Bergamaya halamn yanna
gittim. ki evleri, bir bakkal dkkanlar, evlerinde de 3 kiraclar vard. Enitem
Bagedikli emeklisi ve ifti mallar koruma memuru idi. kinci sene boyum uzad.
Pantolonumun paalar dizlerime doru ksald. Cekete samaz oldum. Halamlar
bana bir elbise almaynca, babam durumu yazdm halde bir cevap alamaynca,
ikinci sene okula devam edemeyip, Silivriye dnmek zorunda kaldm.
eitli ilerde altm. Atarabas imalatnda, be kiloluk balyozlarla arabalara
demir dingiller dvdm. Metrelerce kalas dingil ve araba oku yapmak iin el bks
ile bitim. Traktr ile tarlalar srdm. Kavun, karpuz, zm, incir, kestane kebap
sattm. Bu arada bulduum her kitab okuyordum. Babam okumama kzyordu. Yaz
geceleri bahede yatyor, kitaplar ay nda okumaya devam ediyordum. 8 Mays
1945te Almanya teslim olup 2. Dnya sava bitince, 1946 ylnda stanbula gelip
Eypte bir fabrikaya ii olarak girdim. Bu arada iiler arasnda sendikal hareketler
balamt. Ben de bu hareketleri yakndan takip ediyordum. 11 arkadan kurucu
olarak katld stanbul lastik ve Kauuk sanayi iileri sendikas kurucularndan biri,
daha ilk ynetim kurulu toplanmadan istifa edip ayrlnca ilk ynetim kuruluna,
ynetim kurulu yesi olarak katldm.Paabahe ie cam fabrikas lokalinde yaplan,
stanbul Sendikalar birlii kurulu toplantsna sendikay temsilen delege olarak
katldm.
altm srece annem Silivriden gelir, aldm maam ona verirdim. Fazla
mesai yapp, o kazancmla da ev kiram ve kendi giderlerimi karlyordum. Ayn
anneden 2 karde kalmtk. vey annemizden de 2 kz bir olan 5 karde olduk.
Askere gidene kadar 3 sene Silivrideki ailemin geimini ben saladm.
Koreden dnte nakliyecilik yaptm. Haliin kenarndaki tula harmanlarna,
gnein douunda ie balayp, gnein batna kadar gnde 16 saat toprak
tadm. Daha sonralar ETT otobs iletmesine ofr olarak girdim. 27 Mays 1960
darbesi yapld. Her eit dernek faaliyetler yasakland. i sendikalar kapatld. Baz
sendika bakanlar ve ynetim kurulu yeleri tutukland.Siyasi ortam biraz yatnca
ili, Topkap ve Balarba ETT garajlarnda alan bir grup arkada ile ETT
77

iileri sendikasn toparlamaya karar verdik. Ben Aksaray ube bakan oldum.
Ramazan Kurthan adndaki bir arkadamz genel bakanla getirdik. Ve sendikay
olduka toparladk. Eski bakan Mehmet nhanl serbest braklnca, maal olarak
sendikann bakanlna getirdik. Blent Ecevitin alma Bakanl dneminde
Trkiye Tipi Sendikalar kuruldu. Trkiye Motorlu tat iileri sendikasnn tzn
hazrlamak iin ben, Orhan Knak, Hseyin Pala, Osman Zeki Ik grevlendirilip,
tz hazrlayarak, Mehmet nhanl BakanlndaTMTSi kurup sendikaya
Aksaray Atatrk Bulvarnda bir genel merkez binas aldk.

Trkiye i Partisi (TP) kurulmutu. i Partisine ye oldum. i Partisi il ynetim

kurulunda 6 dnem grev aldm. 2 dnemde genel merkez yeliine seildim. 19681973 tarihlerinde 5 sene 3.dnem stanbul l Genel Meclisi yelii yaptm. 16 ubat
1969 sonras grup bakan idim. 12 Mart 1971 darbesini yapanHitler bozuntusu
canilerin hmna uradk. Bunlarn nefreti halk bilinlendirecek kitaplar ve kitap
okuyanlard. Evler basld. nsanlar ve evlerden kitaplar toplanp askeri klalara
dolduruldu. Bunlardan bir ksm ikencelerden geirildi. Bbreklerim zerine aldm
darbelerden sa bbreim sakatland. Suratma aldm darbelerden dilerimin
kestii dilimdeki yara on ay iyilemeyip kansere dnt. apa Tp Fakltesinde
yaplan kobalt ve radyum tedavileri sonunda tmr kurutularak, kanserin ilerlemesi
nlendi.
Trkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakf arivlerinde politik ve toplumsal
faaliyetlerim hakknda baz belgeler bulunmakta olup, ngilizce yazlm Kore
Savann Trkiye D Politikasndaki Etkileri adndaki kitapta da adm gemektedir.
Ayrca internette baz bilgilerim bulunmaktadr.
15 sene ok huzursuz geen bir evliliimden 3 olumdan ikincisi 3 aylkken
vefat etti. 2. Evliliimden 2 olum oldu. Byk olum okumad. Dier de
niversite bitirdi. yi bir meslekleri var. ocuklarm, 6 torunum ve torunlarmn
78

ocuklar ile mutlu bir yaantm var. Ama srtmda bir asra yaklaan uzun ve etin bir
yaantnn arln tayorum.
stanbul, 10 Mays 2011, Mehmet Aziz Erkmen
62 Yl Sonra Kore Ziyareti
22 Haziran 2012 Cuma akam stanbuldan kalkan Kore Ua ile Korenin non
ehrine indik, nondan Seule giderek Ambassador oteline yerletik.Grubumuzun
bakan emekli hakim yarbay Sami Kadrga, yardmcs emekli yarbay Oktay Eken ,
Emekli Albay zzet zelikle birlikte 25 kii idik.
24 Haziran 2012 Pazar gnsava mzesini gezdik, Birlemi Milletler gleri
geliinden nceki blmleri dolatk. Ge kalndndan bizim geli blmn
gremedik. Oradan ayrlarak Kore ehitlii mezarlna gittik. ok geni bir alana
yaylm yz binlere mezar var. evresi yeillendirilmi ve park haline getirilmi.
25 Haziran Pazartesi Zafer Meydanndaki trene katlmak zere Ambassador
Otelinden otobslere binerek, savaa katlan 16 devlerin gazileri ile birlikte gittik.
Onlarn bir ou eleri ile gelmilerdi. Bizim gruptan bir gazi, retmen olan kz ile
dier bir gazi de olu ile gelmilerdi. Btn devletlerin gazileri trene bir gmlek ile
katldlar. Bizler lacivert elbise ve kravatl gazi kyafeti ile gnein altnda kavrulduk.
Saat 11:15 te otele dndk. le yemeinden sonra gruptan seilen 7 kii st dzey
Kore yneticilerinin katld yemee kafile bakan , hakim yarbay Sami Kadrgan,
Yardmcs Emekli Yarbay Oktay Eken ve Emekli Albay zzet zelikle birlikte 7 kii
protokol yemeine gittik. Kore byk elimiz de gelmilerdi. Karlkl konumalar
yapld. Akam elilik ataemiz Kurmay Albay Adem Glolu saat 21:30 da otele ei
ile birlikte gelerek bize ho geldiniz dediler.
Korede bizim sava srasnda birliimizin tercman olan Koreli Sang ki hayatta imi,
ataemiz gece saat 22:00 Sang kiyi telefonla arayarak benimle grmesini salad.
Ayrca Babakann verecei yemek ziyafetinde bizi grtreceini belirtti.
26 Haziran Sal sabah 7:50 de otobslere binerek Seul tren istasyonundan hareket
ettik. Saatte 310 km srat yapan tren ile Seulden Pusandaki Trk ehitliine gitmek
zere yola ktk. 30 civarnda dan zerindeki yeiliklere zarar vermemek iin
dalara tneller amlar. Saat 11:30 Pusanda idik. le yemeini Komador otelinde
yedikten sonra Trk ehitliini ziyarete gittik. ok bakml ve temizdi. ehitlikle
televizyon ekimi yapld. Bana gelerek Kunuri sava ile ilgili anm anlatmam
istediler. Ben de yanmda vurulup Aygu Aygu (Allah) diyerek son nefesini veren
Koreli askeri anlattm. ehitliimizi ziyaretten sonra Seul ehrine dndk. Med ve
cezir olay yznden deniz ekilmi, binlerce dnm arazi kumla kapl idi. Gney
Koreye ait 4400 ada var. Sava sresince bu adalar fark etmemitim.
27 Haziran aramba saat 7:30 da 38 paraleldeki snr blgesine hareket ettik. 9:30
da Kuzey ve Gneyi ayran gzetleme kulesinden dier devletlerin gazileri ile birlikte
drbnler ile kuzey blgesini seyrettik. D lkelerden yaplan tv ve radyo yaynlarn
kesecek cihazlar yerletirmiler. ok yksek bir direkte de bayraklar sallanyor.
Arada ayrlm tampon blge var. Kuzeylilerin binalar gri gneylilerin binalar mavi
renkte idi.
Kuzeydeki aalar yakmak iin kestiklerinden dalar plak, gney kesiminde her yer
zmrt gibi yeil ormanlar ile kapl.

79

Yetkili bir Amerikal asker Kuzey blgesi hakknda izahatta bulundu. Kar tarafta
grnen binalarn bulunduu blge organize sanayi blgesi olup, burada 60 bin
kuzey Koreli, 50 bin gney Koreli ii alyormu.Mavi blge denilen arndrlm,
kesimde Gney Koreli 210 aile bulunuyor. Burasn terk etmemeleri iin Gney Kore
hkmeti bunlarn evlerini yapyor, vergi almyor, ocuklarn askerlik hizmetinden
muaf tutuyormu. Saat 11:20 Panmuncon mtarekesinin imzaland binaya gittik.
Anlamann yapld odada bir masa, 6 sandalye aynen duruyordu. Kuzey Koreli
askerin arkasna gemek, sandalyelerin nne gemek yasakt. 13:45 de Terrase
Otelinde le yemei yedik. Saat 17:45 Kore Babakanlnn mehur Shila otelinde
verdii akam yemeine katldk.Koreli bakanlar ve Kore bykelimizle askeri
ataemiz Adem Glolu ve 62 sene evvel Blmzn tercmanln yapan Sang
ki ile grup fotoraf ektirdik. Kafile bakanmz hakim emekli yarbay Sami Kadrgan
bir konuma yapt. Sami bey konumasn yaparken 2 tarafa konmu olan byk
ekranlarda Sami bey devaml gsterildi. Sami bey ve zzet beye madalyalar takld.
Babakanlar ve bakanlar konumalar yaptlar her konuma sonunda erefe kadehler
kaldrld. Kore Gaziler dernei bakan olan Generale byk tezahrat gsterisinde
bulunarak ayakta alkland. Konumaclar Trklere minnet borcu olduklarn
belirterek teekkr ettiler. Koreli renci kz ve olan ocuklar danslar edip , arklar
syleyerek, gsteriler yaptlar. Ayrca Trke skdara giderken arksn da
seslendirdiler. Byk elimiz masamza gelerek bana memnun olup olmadmz
sordu. Son derece memnun olduumuzu belirterek teekkr ettim.
28 Haziran Perembe saat 9:00 Ambassador otelden otobse binerek, Trk askeri
iin dikilmi, Suvondaki kahramanlk antna gittik. Kaidesinde zellikle Trk askerine
minnet borcuna karlk olarak dikildii belirtilmektedir. Oradan dnte saat 10:30 da
krallk dnemine ait saraya geldik. Saray muhafzlar krallk dneminin kyafetleri ile
nbet tutuyorlard. Muhafzlarn nbet deiim merasimini seyredip. Fotoraflar
ekip, len yemei iin otele geldik.Saat 14:00 da al verie ktk. Ben sadece bir
cep telefonu aldm. O da Trkiye de almad.
29 Haziran 2012 Cuma saat 9:45 te otelden ayrlmadan askeri ataemiz kurmay
Albay Adem Glolu vedalamaya geldi. Bizi havalimanna uurlarken gzleri dolu
dolu olmutu. Saat 13:15 uaa bindik. 12 saat uak yolculuundan sonra stanbul
havalimanna saat 18:00 sralarnda indik.
62 sene nce sava halinde yklm, yaklm, sefalet iinde olan Koreden eser yok.
Dnyann en modern lkesini oluturmular. Seulun iki yakasn bir birine balamak
iin Han nehri zerinde birok kprler ina edilmi. Nehrin iki tarafnda yksek
apartman bloklar kilometrelerce uzuyor. Bo bir arazi yok. 70 m2 dairenin fiyat 1
milyon dolardan balyor. Kiras ise 1000 dolar. Onu da bulmak zormu. Btn dalar
yemyeil zmrt gibi ormanlarla kapl. ehirlerin iinde bina yapmaya msait
olmayan kk ve engebeli arazilere parklar yapmlar, ini ve klar iinde
merdivenler koymular. Hyundai gemi tersanelerinin yanndan geerken grdk.
Havuzlarda saysz tanker ve eitli gemiler imal ediliyordu. Dnya gemi retiminin
%40 Hyundai tersanelerinde retiliyormu. Yabanc otomobil ok seyrek genellikle
Hyundai ve Kiaaralar kullanyorlar.
Kore halknn slogan (Bali Bali) abuk abuk, solucan gibi yryeni gremezsiniz.
Hepsi temiz , nazik ve gler yzl. Yeni nesil genleri daha uzun boylular.
Gsmzdeki ay yldzdan Trk olduumuzu anlyor, ilgi ve sevgi gsteriyorlar.
Trkler tarafndan bu ikinci kurtulular olduunu; asrlar nce inlilerin esaretinden
de Gktrklerin kurtardn anlatyorlarm.
80

Otelden anta giderken

Seul de Kore ehitlii ziyareti

Not: Dnte uak kabin basncndaki bir sorundan dolay bu ziyarete katlan ahslarn
ounluu, belki tamam kulaklarda oluan bir sorundan dolay kalc olarak denge ve duyma
sorunlar yayorlar.

81

1 Seul de 62 yl trenin yapld alan

82

Grubun mihmandar Fatihin Koreli ailesi

Babakanln verdii yemek

83

Askeri ataemiz Albay Adem Glolu

84

85

Pusan da Trk ehitlii

86

Han Nehri

87

Mavi blgede mtarekenin yapld yer

Bizim bln 62 sene nceki Koreli tercman Sang ki

88

Kore Gaziler dernei ve babakanlk yemei

89

90

Trk askerine minnet duygusu ile yaplan ant

91

92

93

1943 senesinde Hitler Bulgar ve Yunan hdudundaki birliklerini Rus cephesine kaydrnca,
Trakya hdudundaki askerlerimiz Hadmky ve atalca geri hattna ekiliyordu. Bugnk Silivri
postanesi srasnda birka ocuk zm satyorduk. zmn kilosu 12,5 kurutu. Yry
kolundan ayrlan bir asker eline hazrlad 6 kuru 10 paray bana vererek, zm yetitir diyerek
sraya girdi. Acele ile 250gr zm tartp askere yetiip verdim. Dndmde eksik zm verdiimi
hatrlayp tekrar eksik verdiim zm yetitirmek iin kotum, ama o askeri bulamadm. 70
seneye yakn bir sredir bu olay unutamadm, unutamyorum ve her hatrlaymda sonsuz bir
znt duymaktaym.

94