DREJTSIA

Fleckenstein:
Mosmiratimi
i Reforms,
pasoja t
tmerrshme

AMBASADA USA

f. 7

Investitort
e huaj q
kan dashur
t investojn,
kan ikur

EKONOMI

f. 8-9

Dyshime pr
skem mashtrimi:
Metastazat e Ponzi
n Shqipri?

f. 9

adresa:
rruga Abdi Toptani,
Tiran
e-mail:
frymaere.gazeta@gmail.com
drejtor: Alfred Cako
tel: 04 22 42 444
mimi:

30 lek

Gazet informative, politike, ekonomike, sociale, kulturore Viti 3, nr. 138. E mart, 24 maj 2016

DEKRIMINALIZMI

FOKUS

Hipokritt e politiks zbulojn

veten - nga ndrrimi i emrave
deri te fshehja e krimeve K

Kush i futi
kriminelt
n politik?

FRD: Dekriminalizimi, nj arsye e fort q

qytetart t distancohen e t votojn ndryshe

to dit, pas mbushjes s formularve t dekriminalizimit, ka filluar t jap frytet e para t

informimit publik Ligji i Dekriminalizimit. Opinioni publik, me
kt rast, sht njohur me shum
t zgjedhur t dy ...

nga Alfred Cako f. 3

Domosdoshmria
e ndryshimit t t
brit politik

nga Fatmir Daiu f. 5

Fmijt dhe disa

shqetsime pr
sjelljen e tyre
nga Entela Binjaku f. 6

Reforma zgjedhore, pse ka ngecur?!

Njoftim

Ditn e enjte, dat 26 maj,

ora 1030, n selin qendrore t
Fryms s Re Demokratike,
mblidhet Asambleja Kombtare

TEATRI

f. 11

I marri fisnik
i Daut Gumenit,
t vrtetat e
prapambetjes
s shoqris

SPORT

Kuksi fiton
Kupn e
Shqipris,
trofeun e par
n histori

f. 14

T garosh
n jet...

nga Rovena Baxhia f. 5

PRVJETORI

f. 10-11

Revolta e Spait.
Gjak dhe tmerr
nga errsira
komuniste m
21-23 maj 1973

fryma e re

24 maj 2016

politik

Komisioni i reforms zgjedhore ka ngecur n vend, pavarsisht se po bhen 6 muaj nga ngritja
e tij. N ato pak mbledhje t zhvilluara deri tani, nuk sht cekur thelbi i problematiks

Ngec reforma zgjedhore

FRD: Me kt Kod Zgjedhor
rrezikohen standardet
e zgjedhjeve t ardhshme

Komisioni ad hoc i ngritur q n dhjetor t vitit

t kaluar, por asgj konkrete ssht hedhur n letr

oha po kalon dhe zgjedhjet

e ardhshme parlamentare
po afrojn, por puna pr
reformn zgjedhore sht ende n
vendnumro. Komisioni i posam parlamentar i ngritur q n
muajin dhjetor t vitit t kaluar ka
zhvilluar disa mbledhje me pikatore, por asgj konkrete nuk sht
hedhur n letr. Duket sikur ka nj
lloj pajtimi porsa i takon disa elementeve t Kodit Zgjedhor, por
srish thelbi i ndryshimeve n
Kodin Zgjedhor nuk sht prekur
ende as teorikisht. Prmes nj
deklarate pr mediat, Fryma e Re
Demokratike i bn thirrje forcave
politike q t nisin nga puna n
mnyr t menjhershme ndryshimet n ligjin elektoral, pasi koha
nuk premton. Edhe pse komisioni
i posam parlamentar sht ngritur prej disa muajsh, ende asgj
nuk sht hedhur n letr. FRD ka
br t qarta pikpamjet e saj pr
ndryshimin e Kodit Zgjedhor. Ligji
elektoral ekzistues nuk garanton
nj proces zgjedhor demokratik,
por sjell deformimin e vots dhe
trafikimin e saj sipas interesave
t partive t mdha, thuhet n
deklaratn e FRD. Teksa dy partit
e mdha po i mshojn me forc
votimit elektronik, gj e cila do t
ishte padyshim nj garanci m vete
pr zgjedhjet e ardhshme, duke pamundsuar manipulimin e votave,
srish brthama e problemeve t
Kodit Zgjedhor nuk sht prekur.
Pr kt qllim, FRD ka propozuar
nj paket ndryshimesh n Kodin
Zgjedhor t cilat bazohen n tre
shtylla korrektimin kombtar t
sistemit, n mnyr q do vot t
prkthehet n mbshtetje pr seciln forc politike dhe do deputet i zgjedhor n rajon t caktuar t
ket t njjtin numr votash me at
t nj rajoni tjetr; listat e hapura;
si dhe administrimin jo politik t
komisioneve zgjedhore.

Propozimet e FRD
Fryma e Re Demokratike ka
qen ndr t parat forca politike e
cila ka propozuar nj paket ndryshimesh n Kodin Zgjedhor. FRD
e pa patur t qart q n krye t
hers se kodi zgjedhor ekzistues
nuk garanton nj proces zgjedhor
sipas standardeve evropiane. Pr
kt qllim, FRD ka propozuar disa
ndryshime t rndsishme n ligjin
elektoral, pr t br t mundur
leximin e drejt t vots s shqiptarve dhe prkthimin e do vote t
vlefshme n mandate n Kuvendin
e Shqipris. Nj element i rndsishm n suazn e propozimeve
t FRD, sht korrektimi kombtar
i sistemit. Kjo pamundson tjetrsimin e vots s partive t vogla
tek partit e mdha. Sipas Kodit

Fryma e Re Demokratike
bn edhe njher tjetr
publike propozimet e saj
pr ndryshimet n Kodin
Zgjedhor. Korrektimi
kombtar, listat e hapura
dhe administrimi apolitik
aktual ekzistues, votat e partive
t vogla, n momentin kur nuk
kalojn pragun e lejuar t marrjes
s mandatit, i kalojn forcave t
mdha politike n mnyr abuzive. Nj sistem elektoral proporcional me element t korrektimit
kombtar, bn q do vot e hedhur pr nj forc politike t prk-

thehet n mbshtetje reale pr t.

Propozimi i dyt i FRD, ka t bj
me listat e kandidatve. Fryma e
Re Demokratike krkon lista t hapura t kandidatve n zgjedhjet
parlamentare. Listat e mbyllura t
eksperimentuara pr her t par
n vitin 2009-, pas ndryshimeve
Kushtetuese t vitit 2008-, kan
sjell nj parlament i cili sht larg
nivelit t lejuar dhe kjo pr pasoj ka prodhuar institucione t
dobta pasojat e t cilave i vuajn
qytetart shqiptar, taksapaguesit.
Prmes listave t mbyllura u favorizuan element t krimit t organizuar, t cilt u futn pabesisht
n Kuvendin e Shqipris. Listat e
hapura garantojn vlersimin real
t do kandidati prball vots s

qytetarve shqiptar. Elementi

tjetr q sht shum i rndsishm, ka t bj me administrimin e procesit zgjedhor. Shqipria
sht i vetmi vend n Europ, q ka
nj administrim politik t procesit
zgjedhor. Pra, jemi i vetmi vend ku
lojtart q luajn caktojn edhe arbitrat. Caktojn duke filluar q nga
KQZ, i cili vjen si nj formul politike, duket zbritur n komisionet
e administrimit zonal zgjedhor,
deri te komisionet e votimit dhe
aq m keq pastaj, te komisionet e
numrimit t votave, ku situata ka
ardhur q, t jesh antar i komisionit t numrimit t votave, duhet
t kesh muskuj. Kshtu q, ne jemi
pr nj proces administrimi zgjedhor civil.

Dekriminalizimi

FRD: Dekriminalizimi,
nj arsye e fort q
qytetart t distancohen
dhe t votojn ndryshe
Fryma e Re Demokratike
reagon pas publikimit
t formularve t
vetdeklarimit: Ndshkim
me vot t inkriminuarve

Institucionet shtetrore,
Kuvendi dhe do nivel i
administrats nuk duhet t
ket vend m, pr persona
me rekorde kriminale

ublikimi i formularve
t dekriminalizimit nga
Komisioni Qendror i Zgjedhjeve, kam hedhur drit mbi t
shkuarn reale t dhjetra funksionarve t lart shtetror. Deputet, ministra, kryetar Bashkie
e deri te kshilltar t kshillave
bashkiake, figurojn me precedent

penal si dhe me nga 2-3 emra. Nj

fakt konkret, por edhe nj moment
pr t reflektuar se n dor t kujt
kan rn institucionet shqiptare.
Nisur nga zbulimi i t inkriminuarve, Fryma e Re Demokratike i
bn thirrje qytetarve shqiptar
q t votojn ndryshe n zgjedhjet e ardhshme, pr tu distan-

fryma e re

24 maj 2016

politik

Pa nj Kod Zgjedhor t drejt pr t gjitha palt, ka gjasa q fenomenet

negative t prsriten dhe atia e riparuar mund t filloj t fus prsri uj

Kush i futi kriminelt n politik?

nga Alfred Cako

to dit, pas mbushjes s

formularve t dekriminalizimit, ka filluar t jap
frytet e para t informimit publik
Ligji i Dekriminalizimit. Opinioni
publik, me kt rast, sht njohur
me shum t zgjedhur t dy niveleve t t zgjedhurve t pushtetit,
atij qendror e lokal, t cilt kan
ndryshuar emrat e tyre m s paku
nga dy her-katr her dhe me ata
q kan pasur probleme me drejtsin e brendshme apo t jashtme. Vlen pr tu theksuar fakti se
edhe ata q thrrisnin me t madhe
kapeni hajdutin doln n drit t
diellit se kishin shum hajdut mes
veti. Ky fenomen vrehet tek kreu
shpirtror i kupols blu, q prflitet se ka ndruar datlindjen i prfshir nga deliri i madhshtis dhe
trashgimis enveristo-ramiziste,
deputett e t dy krahve e t gjitha
ngjyrave, tek nj gjysm duzine me
kryetar bashkish t zgjedhur apo
nj numr akoma edhe m i madh
kshilltarsh lokal t zgjedhur.
Me gjith kt numur t frikshm
t personave t zgjedhur nga militantt dhe votuesit, t vetdeklaruar si t dyshuar me pashaport
kriminale, persona m s pari t
przgjedhur nga ana e lidershipit t
tre forcave kryesore politike parlamantare, prsri mendohet se nuk

cuar njher e prgjithmon nga

elementt e kriminalizuar. Me
votn e tyre t lir qytetart shqiptar t refuzojn t inkriminuarit
e veshur me petkun e politiks.
Institucionet shtetrore, Kuvendi dhe do nivel i administrats
shtetrore nuk duhet t ket vend
m, pr persona me rekorde kriminale. Qytetart shqiptar duhet
t zgjedhin me bindje t qart nj
alternativ ndryshe q u mundson atyre nj prfaqsim t denj.
Njkohsisht, Fryma e Re Demokratike bn thirrje pr spastrimin e do institucioni shtetror,
prfshir edhe Kuvendin e Republiks s Shqipris, nga elementt
me t shkuar t theksuar kriminale, thuhet n deklaratn e FRD.
Vetdeklarimet
Komisioni Qendror i Zgjedhjeve ka zbardhur formulart e
vetdeklarimit t zyrtarve t lart
shtetror. T dnuar ka edhe n

ka transparenc n deklarime me
shum t tjer sosh dhe, ksisoj,
numri i tyre mund t jet akoma
m i madh, fakt q tregon se n
knet gjallon politika e sotme.
Sigurisht q ky ligj e kjo transparenc e ka br me dhimbje
koke sistemin dhe lidershipin politik n vend dhe sht nj tregues
i trisht q shfaq gjith thellsin
e mahisjes s themeleve t tij
baz dhe q tregon, gjithashtu,
bashkjetesn e politiks si profesion e kategori morale me krimin
e shumfisht dhe me mafien e
brendshme e at ndrkombtare.
Ka nj perceptim t prgjithshm
se mandati aktual qeveriss i t
dy niveleve, sht m i korruptuari
n kto 25 vjet dhe me kt kurb
rritse n dy mandatet e fundit,
situata mund t precipitonte akoma edhe m keq n mandatet e
ardhshme, aq sa panorama shum
shpejt mund t ishte e prmbysur
dhe kriminelt ordiner mund t
sundonin n shumic absolute t
gjitha institucionet. Ksisoj vendi
yn n nj t ardhme t afrt mund
t ngjante me ato kabaret e Perndimit t Largt n filmat estern t
John ayne dhe Clint Eastood ku
ligjin do ta bnin kriminelt e halabakt. Ishte ky trend prits shum
i frikshm, i dashuruar ndr vite,
hera hers me kujdes e kamuflazh
e hera hers hapur, s pari nga Sali
Berisha dhe m pas nga Ilir Meta e
Edi Rama i cili, i ndjer i krcnuar
nga falangat blu t sofistikuara t
kriminelve (kujtoni deklaratn e

radht e deputetve. Bien n emrat e deputetve si Arben Ristani,

Edi Paloka, Tom Doshi, Mhill Fufi,
dhe Armando Prenga ndr deputett e dnuar pr vepra penale.
Blendi Klosi dhe Fatmir Mediu
jan hetuar pr vepra penale, por
hetimet jan pushuar. Ndrkaq
nuk rezultojn t dnuar kryeministri Edi Rama, kryetari i Kuvendit,
Ilir Meta apo dhe ish-kryetari i PD,
Sali Berisha. Nga vetdeklarimet
bie n sy q Sekretari i Prgjithshm i PD, Arben Ristani ka qen
i dnuar me 5 muaj burg n vitin 1994 pr dhnie vendimi t
padrejt. Tom Doshi rezulton
i dnuar n vitin 1990 me 1 vit
burg. Edi Paloka sht dnuar n
vitin 2000 me 10 dit pr organizim t tubimeve t paligjshme
dhe kundrshtim t forcave t
policis. Edhe Alban Zeneli, deputet i PD, rezulton i dnuar
me 6 muaj burg pr shkelje t
rregullave t qarkullimit rrugor.

Ligji i Dekriminalizimit dhe

Reforma n Drejtsi, q po
nxiten nn presionin e ndrkombtarve, rregullojn vetm
atin e sistemit. Por sistemi
ka ve saj edhe themelet (Kodin
Zgjedhor dhe Kuvendin q
rrjedh prej tij), muret (qeverin)
dhe dritaret (mediat q fusin
dritn n skutat e errta t saj
pr publikun). Nuk mjafton
vetm rregullimi i atis

Berishs q, Po t dua un e mar

qeverin me Mamurrasin) thiri n
ndihm kriminelt roz si simbioz
me politikn, si ila makjavelist pr
t rrzuar Berishn me do mim,
pa e menduar se ilai do t bhej
m i rrezikshm nga smundja.
Por dashuria politike me nj kriminel ngjan me shprehjen Zura nj
hajdut, un e lshoj por tani sm
lshon ai. Shikoni si ju ka mbetur
n dor s fundmi dopio gjashta
aleancs s vjetr Berisha-Meta
me krimin e vjetr t hashashit n
jug, pas ndrhyrjes s strukturave
antimafie t fqinjve dhe asaj
ndrkombtare. Thirrjet e Berishs
ujku, ujku nuk kan vler sepse
gjith jugu e di se miqt e kujt kan
qen e jan zyrtart kriminel t
shtetit nn akuz ndrkombtare
me qendr n Sarand. Amatort
buzqumsht t profesionit t
politiks vjen nj moment q e
kan shum t vshtir ta kontrollojn mafien t cils ja hapin dern
me shum lehtsi, pa u merakosur
pr perspektivn, vetm e vetm
q t kalohet nje moment me objektiva personale e egoist pr t
mar pushtetin.
Por meqense vendi aspiron t
hyj n struktura m t gjera integruese, faktori perndimor q ka
mar prsipr ant proceduriale t
integrimit, nuk mund t bashkveproj me vende q kan standarte
t tilla thellsisht t papranueshme
pr vlerat e qytetrimit perndimor
dhe ky faktor i fuqishm, i detyroi
me nisma ligjore prapsuese aventuriert tan; ky faktor kthjelloi
lidershipin ton politik dhe i bri
t kuptonin se ata i kishin kaluar
cakun e vijs s kuqe e duhej t korrigjoheshin. Megjith paralajmrimet e tyre para fushats zgjedhore
pr t korrigjuar shnjestrn me
kandidatt e tyre t przgjedhur n

drejtim t partive kryesore, kto,

nga rrmbimi, inercia e mbrapsht
dhe fitorja me do kusht e mnyr
ndaj armikut t llogores tjetr,
kto nuk reaguan pozitivisht e nuk
prmirsuan biografit penale e
morale t kandidatve dhe antarsis s tyre drejtuese. Madje, m s
paku, nga ana e t zgjedhurve n
Kuvend, para zgjedhjeve lokale
kishte patur nj praktik thellsisht zhgnjyese dhe nj rrjedhje
prej 2- 3 antarsh t saj, nga krahu
i majt, pr motive kriminale e
ordinere dhe ky shkak i fort pr
kujdes e trheqje, prkundrazi,
kishte shrbyer si tagji pr tu
egrsuar akoma edhe m shum
n drejtimin e mbrapsht, duke
sjell dekurajim e pesimizm pr
opinionin e shndosh publik
dhe monitoruesit ndrkombtar
dhe shtim t zrave vajtues Se ky
vend nuk bhet!.
Po kush sht arsyeja e thirrjes
n shrbim t kontigjenteve kriminale nga treshja Berisha-Meta-Rama? Ethet pr pushtet, sigurisht.
Po far mjetesh kan ata n dor
q bhen t domosdoshm pr tu
thirrur nn arm nga politika? Po
krimi prse ka nevoj nga politika?
Sigurisht q kto kontigjente
thirren n teren dhe m pas punsohen n institucionet qendrore t shtetit pr t br presion ndaj njerzve t ndershm
e profesionist e pr t tjetrsuar
rezultatet zgjedhore apo produktin ligjor t institucioneve. Mjetet
e tyre jan paraja, koburrja dhe
t punsuarit n bizneset e tyre t
shumta q gjallojn si krpudhat
me para t pista dhe n nj zon
gri apo t zez kriminale t ekonomis. Mbshtetja e tyre do t
thot thithje t m shum fondeve
q lipsen pr propagand nga ana
e partive kryesore parlamentare
dhe m shum vota pr to n terren, duke ja paksuar ato sa m
shum kundrshtarit me an t
krcnimeve. Shkurt, kt situat
do ta kishin zili do vend gjysm
diktatorial e gjysm ushtarak ose
thellsisht autokratik n Amerikn
Latine ose n ishujt e Oqeanit Indian e atij Paqsor, por n Ballkan,
Evropn Juglindore, nj zon gjeografike q quhet barku i but i Evrops, situat q lidhet me cilsin
e superstrukturs s shtetit, q
nuk mund t tolerohet nga BE dhe
perndimi i qytetruar. Ndrsa
krimi ka nevoj pr politikn pr
t siguruar kraht, pr t qen i
qet n pastrimin e parave, pr
shtimin e tyre me an t trafikut t
influencs dhe vjedhjes s tenderave e licencave t shfrytzimit t
resurseve t vendit, pr t zhvilluar
trafiqe e aktivitete t zeza krimina-

le, pr t mposhtur konkurrentt

apo armiqt e tyre rival nprmjet instrumentave shtetror.
Perndimi mban prgjegjsi
pr kt zon q monitorohet e
mbikqyret pr nivelin cilsor t
sistemit dhe shtetit t s drejts,
sidomos pas Lufts n Kosov dhe
zaptimit t Krimes ku duket se Rusia dhe perndimi jan mar vesh
pr predominancat e tyre prkatse
gjeostrategjike n politikn e jashtme. Kjo sht arsyeja pse, ashtu si
gjat 45 viteve t Lufts s Ftoht,
vendet n perndim t Perdes s
Hekurt bn nj diferenc t madhe
cilsore me ato t lindjes pr ekonomi, drejtsi e liri t individit, perndimi sht e do t jet i ndjeshm
pr vlerat themelore e shtetin e s
drejts n Shqipri. Edhe sot, kjo
gar vlerash mes perndimit, ku
aspiron t integrohet populli yn,
dhe vendeve q nuk duan t prfshihen n kto struktura politikoekonomike, edhe n vazhdim do t
jet lakmuesi q do t tregoj superioritetin e njrs pal ndaj tjetrs
dhe kjo sht nj gar shum e
ndjeshme pr konkurentt.
Ligji i Dekriminalizimit dhe
Reforma n Drejtsi, q po nxiten
nn presionin e ndrkombtarve,
rregullojn vetm atin e sistemit. Por sistemi ka ve saj edhe
themelet (Kodin Zgjedhor dhe Kuvendin q rrjedh prej tij), muret
(qeverin) dhe dritaret (mediat
q fusin dritn n skutat e errta
t saj pr publikun). Nuk mjafton
vetm rregullimi i atis. Gjithshka duhet t filloj me themelet
e sistemit q sht Kuvendi i cili
duhet t jet produkt i nj Kodi
Zgjedhor perndimor e modern
ku vendosen filtrat pr t zgjedhurit dhe mnyrn e t zgjedhurit, ku
subjektet konkuruese nuk vidhen,
si ndodh tek ne me disa mnyra,
deri n lkurn e shtat (mendoni se mbi 40% t votave jan t
paprfaqsuara e t tjetrsuara pr
shkak t Kodit aktual).
Shkurt, pa nj Kod Zgjedhor t
drejt pr t gjitha palt, ka gjasa q
fenomenet negative t prsriten
dhe atia e riparuar mund t filloj
t fus prsri uj. Mjafton t theksojm faktin se shumica e atyre q
ka kapur arku i Ligjit t Dekriminalizimit kan filluar t justifikohen dhe t thon se, megjithse
ata kan qen t punsuar n
llagmet e bordellove t krimit, ata
prsri jan t ndershm. N ligj,
me sa duket enkas, nuk sht ln
nj institucion ligj-zbatues pr t
ndjekur me toleranc zero minjt
e krimit t ngjitur n politik nga
shefat e tyre prkats dhe pr t
investiguar vrtetsin e deklarimeve t do subjekti t ligjit.

fryma e re

24 maj 2016

fokus

Shpres minimale pr Sirin

Nj shpres e
vogl ekziston
megjithse jo shpejt
e realizueshme:
N fund t javs
se kaluar, Irani ka
drguar sinjale t
qarta tensionimi n
drejtim t Arabis
Saudite

A ka Europa nj trategji pr Sirin? N Bruksel takohen ministrat e

Jashtm t BE-s pr tu konsultuar
mbi Sirin. Ndrkoh q luftimet n
disa rajon vazhdojn, n horizont
po duket nj shans i ri.

Kjo do t kishte vetm si pasoj

q disa rajone t kontrolluara nga
qeveria do t ishin m t stabilizuara.
Por pr metropole si Alepo gjendja
nuk do t ndryshonte shum. Nj
zgjidhje diplomatike, si ajo q propagandohet tani, do t ishte vetm nj
Vdekja trokiti natn. Aviont e zgjidhje e pjesshme.
ushtris siriane bombarduan me raketa, duke e shkarkuar ngarkesn e
Sinjale t reja nga Teherani
vdekjes n qytetin Al-Rastan t konPerndimi nuk mund t llogaris
trolluar nga islamistt rebel. Objek- me partner ushtarak, thot Mitiv i sulmeve: strehimet e rebelve. chael Lders pr DLF. Opozita e moNuk luante ndonj rol pr ushtrin deruar siriane, pr t cilin angazhosiriane q gjat sulmeve ajrore vik- het Europa, nuk ka ndonj pesh n
tima mund t bheshin edhe civilt. Siri. Ajo nuk as opsion politik dhe
N fund- nj numr i madh civilsh as ushtarak. Mbeten dy rrugdalje:
u goditn nga sulmet. Nj familje Opozita ose mund t bj nj lloj
humbi njhersh 13 antar. Ata u pakti me regjimin, me shpresn se
vran n kohn kur ra ndrtesa, ku mund t njihet prej tij n ndonj
ishin futur pr strehim.
form ose antart e saj do t vazhSulmi javn e shkuar dokumen- dojn t mbeten n ilegalitet apo n
ton edhe njher se sa t vshtir emigracionin europian. Por ajo nuk
e kan ministrat e Jashtm q takohen n Bruksel, pr t shkuar drejt
nj zgjidhjeje paqsore pr Sirin.
Duhet t gjejm rrugn pr nj proces politik, sht shprehur ministri i Jashtm gjerman, Frank-Walter
Steinmeier para pak ditsh n takimin e grupit t kontaktit pr Sirin. Steinmeier krkoi prmirsimin
e ndihms humanitare pr Sirin,
pr t fituar opozitn n bisedimet
ga ne nuk vjen m
e paqes n Gjenev. Vetm kshtu
ndonj rezultat sot n
mund t ndikojm pr nj ndryshim
mbrmje, tha moderpolitik n Siri, i nevojshm ky, pasi
atori i televizionit austriak (ORF) t
me Bashar al-Asadin nuk sht e
dieln (22.06) von para kamerave
mundur nj e ardhme n Siri. Prann Hofburgun vjenez. Vlersimi
daj duhet t startojm me bisediprfundimtar pr zgjedhjen e presmet n patronazhin e OKB-s pr t
identit pritet t hnn n mbrmje.
diskutuar mbi nj qeveri provizore,
Kandidati i majt liberal, Alexansht shprehur Steinmeier.
der van der Bellen ka nj avantazh
t leht me rreth 3000 vota. Ndrsa
Faktet jan gati
kandidati populist i djatht, NorPor kjo strategji sht e pasigbert Hofer i ka shpresat tek votiurt. N Siri nuk kemi vetm luft
met e bra me letr q numrohen
qytetare, por edhe nj luft prfaqgjat s hns. Sipas ekspertve ato
suese, sqaron eksperti pr Lindjen
mund t bjn nj dallim deri n
e Mesme, Michael Luders pr radion
32.000 vota. Grafika e televizioneve
gjermane, Deutschlandfunk (DLF).
tregon qart 50:50.
N kt kuptim bhet fjal pr m
Papritur tone t zbutura
shum se t ardhmen e regjimit aktuKjo sht nata zgjedhore m
al. Shtetet perndimore, Turqia dhe
interesantja q kam prjetuar
Arabia Saudite kan punuar n drendonjher, sht shprehur Norjtim t rrzimit t Bashar-Al-Asadit,
bert Hofer, kur me pak vones ai
me qllim pr t dobsuar ndikimin
doli para kamerave n studion e
e Rusis dhe Iranit n rajon. Kjo stratORF-s n Hofburg. Asnjher nuk
egji ka dshtuar. Amerikant kan
ka pasur nj interesim kaq t madh
qen me vite hezizues, nse duhet t
pr zgjedhjen e presidentit n Ausndrhyjn ushtarakisht. Rust e bn
tri, bri t ditur zdhnsja e Minkt, ata krijuan fakte
istris s Punve t Brendshme t
Megjithat zgjidhja nuk mund
Austris.
t jet q perndimi t krijoj nj
N studio kandidati Hofer taaleanc me trupn e milict e Asakoi rivalin e majt liberal, Alexandit, thot eksperti Guido Steinberg i
der van der Bellen. Pas nj fushat
Fondacionit t Berlinit Shkenca dhe
zgjedhore shum t ashpr, papriPolitika, (Berliner Stiftung - Wissentur u dgjuan tone t zbutura. S
schaft und Politik). Me kt do t
pari dua ti shpreh Norbert Hoferit
bhej pal armike shumica e popullsis siriane.

ka n terren forc ushtarake apo at

mbshtetje q duhet n popullsi pr
t uar prpara ndrrimin e pushtetit n Damask.
Nj shpres e vogl ekziston
megjithse jo shpejt e realizueshme:
N fund t javs se kaluar, Irani ka
drguar sinjale t qarta tensionimi
n drejtim t Arabis Saudite. Pr
ne Arabia Saudite sht nj nga partnert m t rndsishm n botn
islame, prandaj ne jemi t gatshm
t mnjanojm diferencat me Riadin
prmes nj dialogu politik, sht
shprehur Abas Araghchi, zvendsministri i Jashtm i Iranit pr agjencin iraniane, IRNA t premten e kalaur. Ndoshta dy fuqit hegjemoniale
e kan kuptuar se kursi i konfrontimit
i viteve t kaluara nuk ka sjell asgj
ve shkatrrimit. Arabia Saudite dhe
Irani nuk prplasen vetm n Siri,
por edhe n Irak, n Liban, Jemen

n konflikte t drejtprdrejta e jo t
drejtprdrejta. Pas vitesh duke matur forcn si n aspektin ekonomik e
politik, mund t filloj nj faz e re e
afrimit me pasoja edhe pr Sirin.

respektin dhe sigurisht t falnderoj votuesit, u shpreh van der

Bellen. N fund t fundit ne t
gjith duam t punojm pr Austrin, u shpreh Hofer. Tone harmonike. Van der Bellen plotsoi se sigurisht i mbetet besnik politiks s tij,
por ai do t ishte nj president pr
t gjith austriakt. Pavarsisht si
del rezultati t dy kandidatt premtojn bashkpunim.

s djatht. Me sa duket ai i harroi

deklaratat e tij armiqsore kundr
t huajve dhe ato skeptike kundr
BE-s. Asnj fjal pr shprbrjen
e qeveris dhe parlamentit, nse
politika e tyre nuk do ti plqente
presidentit. Hofer thot se do ti
jap impuls t ri postit t presidentit dhe dshiron t jet nj
lloj mbikqyrsi demokratik pr
Austrin. Ndrsa kandidati tjetr
i mundshm pr president, Alexander van der Bellen, ish-kryetar i
Partis s Gjelbr nuk sheh ndonj
prarje n shoqrin austriake,
megjithse 50% t votuesve kan
zgjedhur protestn e djatht. Kjo
sht vetm nj pjes, pjesa m
vogl e votuesve. Njerzit jan t
zemruar dhe e kan treguar kt,
thot van der Bellen. Ai shprehet s krkon t rinovoj vendin
dhe se do t qndroj n nj linj
proeuropiane. Ish-komisioneri i
BE-s dhe politikani konservator,
Franz Fischler e mbshtet qndrimin e van der Bellen. Nuk do t
thoja q kalon nj linj ndarjeje,
ku t dyja palt qndrojn t papajtuara prball njra-tjetrs,
thot ai pr Deutsche Wellen.
Votimet n Austri tregojn se n
kt vend ka humbur politika e
qendrs. Partit qeverisse duhet
t punojn pr t mbyllur hendeqet.
DW

Politik cinike
Por aktualisht ende luftohet dhe
viktimat jan civilt. S fundmi u b e
ditur, se milict q luftojn pr Asadin
kan rrmbyer 40 gra n afrsi t Rastanit. Pengjet shrbejn pr t negociuar me xhihadistt, t cilt po ashtu
morn peng civilt n qytetin e Zahras. Rruga pr paqen n Siri nuk kalon
as nga Uashingtoni dhe as nga Moska, por prmes Teheranit dhe Riadit.
Nse n kto dy kryeqytete islame
fillon t zr vend nj politik e re,
ather i ofrohen shanse t reja edhe
diplomacis europiane, por duhet t
dihet se vendimet me rndsi nuk do
t merren brenda Europs.

Kandidatve pr president t
Austris u duhen nerva t forta

Askush nuk e priste kt:

Zgjedhjet pr presidentin e
Austris u kthyen n pat:50:50
pr Norbert Hofer, populistin
e djatht e Alexander van
der Bellen, liberalin e majt.
E hna n mbrmje sjell
rezultatin prfundimtar
Hofer nuk do t jet
populist i djatht
Korrespondett e huaj ishin m
shum t interesuar pr faktin se n
rast zgjedhjeje t Norbert Hoferit,
n BE ulet n postin e presidentit
nj populist i djatht. Por Norbert
Hofer e hoqi mnjan etiketimin
si populist i djatht. Kjo sht
absurde. Un jam njeri i qendrs

fryma e re

24 maj 2016

fokus
nga Fatmir Daiu

isur nga klima konfliktuale q ka

mbizotruar Parlamentin Shqipetar gjat gjith periudhs 25 vjeare
t tranzicionit, lindi si domosdoshmri krijimi i nj force politike si Fryma e Re Demokratike e cila n gjirin e saj ka trhequr
individt me vlera t rralla intelektuale,
morale dhe vizionare , e cila n qendr t
filozofis s saj ka Shtetin dhe Qytetarin, q
pr fat t keq kto vite tranzicioni , i ka par
si ifligun e tyre dhe jo t jet n shrbim
t qytetarve, duke ngritur institucione t
brishta,duke i trajtuar qytetart e saj jo t
barabart para ligjit me ndrhyrjet q ajo
bn n Gjyqesorin Shqiptar.
Prandaj domosdoshmria e reforms
n drejtsi sht imediate, q qytetarve
Shqiptare, invesitorve vendas dhe t huaj
tu kthehet besimi se n Shqipri mund t
gjejn drejtsi. Invesitort e huaj me investimet e tyre aq t domosdoshme pr
ekonomin shqiptare ,si n punsimin e t
rinjve dhe rritjen ekonomike,duhet tu kthehet besimi q pasurit e tyre jan t mbrojtura nga nj drejtsi e pavarur nga politika
dhe e drejt prsa i prket zbatimit t ligjit.
Nisur nga problematikat e mdha q politika e vjetr i ka shkaktuar qytetarve del si
domosdoshmri ndrgjegjsimi i shoqris
Shqiptare t mbshtes Frymn e Re Demokratike n misionin e saj fisnik q ka
marr pr ndrtimin e nj Shteti modern
dhe me vizion Perendimor.

Domosdoshmria e
ndryshimit t t brit politik

N kt kuadr FRD Elbasan ka nisur punn pr ndrgjegjsimin e qytetarve t saj

q n zgjedhjet e 2017 n Parlamentin Shqiptar FRD, te jet n z i fuqishm pr ndrtimin e nj shteti modern ku t mbizotroje
etika, bashkepunini,transparenca dhe llogaridhnia para qytetarve. Q me krijimin e
saj n vitin 2012 Fryms Re Demokratike si
e vetmja alternativ shpresdhnse q n
filozofin e saj ka Shtetin dhe Qytetarin, u

jan bashkuar me mijera qytetar.

FRD Qarku Elbasan me punn e br
gjat ktyre viteve ka nj rritje t votave t
saj pr m teper se 60 % krahasuar me vitin 2013.Objektivat e saj pr vitin 2017 jane
ambicioze ,ajo po punon pr dyfishimin e
votave t vitin 2015, dhe per kete ;T premten m date 20.05.2016 u zhvillua nj takim
me strukturat dhe simpatizantet e saj ku
fokusi i takimit ishte forcimi i stukturave t

saj si dhe bashkveprimi i tyre me simpatizant t FRD pr t prcjell tek qytetart

tan vlerat ,morale dhe vizionin q FRD ka
pr ndrtimin e nj shteti modern me nj
demokraci funksionale.
Ndr t tjera takimi u fokusua n rolin e
rndsishm q ka Forumi Gruas dhe Rinis n promovimin e vlerave t FRD. Nj
ndr pikat kryesore sht shtrirja e strukturave n do qndr votimi ku t pakten
t ket nj grup pune t prbashkt q prbehet nga nj burre ,nga nj grua dhe nga
nj t ri, n mnyr q t kontaktohen tre
fashat e popullsis.
N prfundim t takimit u ra dakort q
do 2 jave t ket nj takim t zgjeruar duke
i br pjes dhe t porsardhurit n kt parti q t ndjehen si pjese e saj, duke i krijuar
mundsin t njihen me t gjith strukturat
dhe sipatizantt tan.
Kjo sht mnyra me t ciln punon
FRD Elbasan. Ajo nuk knaqet me rezultatin pozitiv t arritur n vitin 2015 por po
punon do dite pr t arritur objektivat q
i ka vn vetes pr zgjedhjet e vitit 2017,t
cilat jan dyfishimi i votave t marra n
zgjedhjet vendore t 2015.
* Sekretari i FRD Elbasan

T garosh n jet...
nga Rovena Baxhia

tudimi i personalitetit t njeriut lidhet

me modelet e sjelljes q jan tipike
pr nj person dhe e dallojn at nga
t tjert. Personaliteti, si nj rezultante e
bashkveprimit t organizmit me ambientin, ka gjasa t shfaqet me karakteristika t
ndryshme n kultura t ndryshme pr shkak
t ndryshueshmris s prvojave jetsore.
Prandaj, gjithmon, terma t tilla si, temperamente, elemente dhe motive, jan objekt i
studimit t ndikimit t kulturave tek njeriu.
T mos harrojm se, ccdo person n nj
rol t caktuar sht objekt sanksionesh, q
vjen prej influencave sociale, apo dhe presion peer tu sjellee sipas normave dhe standarteve tee nj shoqrie t caktuar.
Prandaj, peer ccdo individ ka nj praktike
tradicionale apo kulturore qee nga moment i
ngjizjes s tij e gjat gjith jets n vazhdim.
Dhe, n kt kndvshtrim asgj nuk sht e
parndsishme n ardhjen n jet t nj individi, e n vazhdim gjat gjith kurbes kohore e gjeografike q ai prshkruan. Kjo nuk
sht e rastsishme, por nj bashkveprim
faktorsh dhe elementsh social-kulturor e
psiko-emocional q e trupezojn, e konfigurojn at qysh nga minuta e ngjizjes s
tij. Dhe, si padashje vjen n jet duke qar

pr ta fituar at, luftn e jets.

Kshtu nis nj gar, konkurs, mbijetese
n shtpi apo me dadon e kujdesshme,
me gjyshen, apo shoqkat e guximshme
q vegjli. Dilema dhe vshtirsit e para
t miredukimit familjar apo shoqror.
Normalisht q, bjm maksimumin, pavarsisht nga mundsit tona ekonomoke,
duam ti japim m t mirn, me qllim q
t jet m i miri, m i bukuri, m i zgjuari,
m i talentuari etj. Dhe kshtu ndrrat tona
rriten e frymzohen edhe m shum nga
ajo q kemi arritur sot me t, dhe nesr pa
e kuptuar duke e adaptuar at n shoqrin
prej s cils vijm dhe ne vet, kemi nisur
t garojm. Ky filiz i ri, t cilit i perkushtohemi kaq shum, ka nisur t garoj; Po! Po
t konkuroj qysh n kopshtet tona, t cilat
kan nisur t ken standarte gjithnj e m
t larta.
Studimet mbi karakteristikat e rritjes s
fmijve npr vende e kultura t ndryshme
gjenden kudo prej m shum se nj shekulli. Kto studime prmbledhin si dallimet,
ashtu edhe ngjashmrit n dimensione t
tilla, si:
-niveli i bindjes ndaj t rriturve;
-niveli i prgjegjsis pr mbijetesn e

familjes apo punt e shtpis;

-niveli i krkess pr t arritur standarte
t larta arsimore;
-niveli i kujdesit pr veteveten dhe i pavarsis prej t tjerv;
-niveli i kerkesave pr pavarsi dhe iniciativ apo pushtet, etj.
Dimensione t tilla tregojn, se kulturat jan shpesh t ndryshme nga njera-tjetra, dhe rolet q u vishen djemve e vajzave
jan gjithashtu t ndryshme dhe konkuruese ndrmjet kulturave apo dhe brenda
vet nj kulture.
Pozicionimi metodologjik ka te bj m
kuptimin e influencave q i vijn vet individit prej ndikimive q lidhen me popullaten
n prgjithsi, prandaj bashkveprimi i faktorve t ndryshm, qoft n nivel individi,
ashtu edhe popullate sht mjaft i rndsishm. Kto faktor objektiv dhe subjektiv duke u rritur, e bjn individin viktim t
futjes n gar pr t fituar. Kjo e drejton vmendjen ton n dy karakteristika themelore
: ndryshueshmria e sjelljes njerzore n
bot, dhe konteksti kulturor, ku ajo ndodh.
Nese vazhdojm me parashkollort,
tashm dihen mir shpenzimet dhe impenjimet e shumta n para dhe energji t

shumta kohore, me qllim q ata t jene

m t mirt.
Npr institucionet shkollore pastaj
shfaqet nj panoram konkuruese e garuese
m e hapur, sepse kuptohet q ka nisur individi t hedh hapat e para drejt dijes n jet,
drejt s ardhmes.
Por, t garosh apo t fitosh sht aftsi, dinjitet, vler dhe impenjim! Ndrsa
ajo duhet t jet e pastr, vetedukuese,
jo prjashtuese pr m t dobtin. Pra, te
konkurojm e garojm, por n mnyr t
ndershme me qllim q t msohemi t
studjojm e rritemi mes vlerave dhe gars
s ndershme njerzore duke i br sfid
kohs. Jo njri-tjetrit! Fryma e bashkpunimit dhe bashkudhtimit n jet sht m
qytetare. Dhe i shrben vet njerzimit dhe
qytetaris njerzore.
Megjithat, sht i mirnjohur fakti, se
faktort kulturor dhe ekologjik prekin aftsin konjitive t qnies njerzore. Ndrsa
aftsit intelektuale zhvillohen me rregulla
t njjta shoqrore, dhe ato mund t ndryshojn nga njra kultur tek tjetra vetm n
varsi t kontekstit ekologjik dhe vet normave social-kulturore. Keshtu, njeriu jeton,
rritet, garon dhe prsoset.

fryma e re

24 maj 2016

aktualitet

Situatat e jets shoqrore q rrethojn fmijn jan

prcaktuese n t msuarit e ksaj sjelljeje

nga Entela Binjaku

astet kur fmijt shfaqin

sjellje agresive t formave
nga m t ndryshme, nuk
jan t pakta. Prindr, msues, aktor t ndryshm t shoqris flasin pr fmij q ushtrojn dhun,
fizike, emocionale e psikologjike
ndaj bashkmoshatarve t tyre.
Ekspertt q merren me analizn e sjelljes njerzore e shpjegojn dukurin psikosociale t
agresivitetit, sipas disa kndvshtrimeve. Ndr teorit kryesore
mund t prmendim ato q lidhen me impulsivitetin e lindur,
frustrimin apo tolerancn e ult
ndaj mungesave (q jan kryesisht t natyrs materiale dhe
shpirtrore) dhe t msuarit t
sjelljeve shoqrore. Ushtrimi i sjelljes agresive t fmijve ndaj fmijve q lind kryesisht nga pabarazit fizike dhe t prestigjit shoqror
mes t barabartve, njihet me
termin bullizm n themel t t
cilit qndron agresiviteti. Ndaj
lind nevoja t kuptojm burimin e
agresivitetit dhe shkaqet e paraqitjes s tij edhe kur krkojm t
shpjegojm bullizmin, kt form q po e ndeshim shpesh.
Sjelljet agresive tek fmijt vihen re q kur ndjekin ciklin e ult
fillor. Agresiviteti n kt grupmosh paraqitet n nj mnyr t
caktuar, gj e cila t nxit t krkosh
shkaqet dhe fillesat e ksaj sjelljeje. Me qllimin q t parandalojm
rastet e prsritura ose t kthyera
n kronike t agresivitetit fizik
dhe emocional tek fmijt e ksaj
grupmoshe, duhet t prqndrohemi tek mnyra e zhvillimit n
fazn e par t jets, q n vitet e
para pas lindjes, sepse n kt faz
vendosen bazat e sjelljes agresive
t mvonshme.
N vetvete agresiviteti ka t
bj me ann ton instinktive,
sepse bn pjes n emocionet
tona baz dhe sht mekanizmi
parsor i mbrojtjes. Ai lidhet me
nj trashgimi t prcjell gjenetikisht dhe sht sjellje shoqrore
e msuar.
Situatat e jets shoqrore q
rrethojn fmijn jan prcaktuese n t msuarit e ksaj sjelljeje. Fmijt e msojn agresivitetin q n vitet e para t jets nga
prindrit, nga t afrmit dhe nga
fmijt e tjer me t cilt ndrveprojn; e msojn prej filmave q
ndjekin, vizatimor ose jo, programeve televizive q shfaqin
kto lloj sjelljesh. Kur fmija sheh
se sjellja agresive sht model q
sjell prfitime, ai e prvetson at
si model t cilin e v n zbatim n
mnyr t amplifikuar kur prbal-

Fmijt dhe disa shqetsime

pr sjelljen e tyre
let me situata t paplqyeshme,
me sjellje q e mundojn ose e
lndojn dhe kur sheh q edhe t
tjert veprojn po njlloj.
Fmijt kan nevoj pr nj
nivel t caktuar agresiviteti, sepse
pa t, fmija mund t shndrrohet
n tabel shnjestrimi pr t tjert,
gj e cila kur ndodh, sjell pasoja
afatgjata.
Shkaqet kryesore q shprthejn agresivitetin tek fmijt q gjejn studiuesit jan mungesat dhe
krkimi i vmendjes. Mungesat
krijohen n ato situata n dukje t
tjeshta, p.sh.kur fmijs i krkohet
t ndal lojn por ai dshiron ta
vazhdoj at, apo kur nuk merr
at q dshiron. Ndrsa vmendjen ai e krkon prej njerzve t
cilve ju ka falur dashuri. N rastet kur prindrit apo t tejrt rreth
tij, pra njerzit me rndsi pr t,
nuk japin apo nuk ja ofrojn v-

mendjen, ai prgjigjet me sjellje

agresive. Kjo ndodh pr shembull
kur fmija i madh sheh q motra
apo vllai m i vogl, merr m
shum vmendje dhe kujdes krahasuar me t.
Megjithat studiuesit e sjelljes
njerzore fal prvojave t ndryshme t studiuara, kan prpiluar
metoda pr tu ardhur n ndihm
fmijve t tejkalojn problemet e
lidhura me agresivitetin.
Pr kt ata sugjerojn t
shmangen ndshkimet fizike.
Ndshkimet e ashpra jan shkaqet
kryesore pr sjelljen agresive.
Prindrit n vecanti dhe t rriturit n prgjithsi jan modele q
fmijt i ndjekin. Kur prindi brtet
dhe godet n shtpi, ather cfar
modeli mund ti jap ai fmijs? Kur fmija sheh se prindi n
situata t vshtira reagon n kt
mnyr, edhe ai do t ndjek po

t njjtin model. N kushtet kur

familja shqiptare prballet me
vshtirsi t ndryshme, kushtet
pr miredukimin e fmijs bhen
gjithmon e m t vshtira.
Ndaj ju krkohet prindrve t
tregojn kujdes ndaj situatave q
shkaktojn agresivitet, t jen t
vmendshm sesi reagon fmija
ndaj tyre dhe t kuptojn mir at
kontekst familjar q e bn fmijn
agresiv. Studiuesit thon se familja sht celula m e rndsishme
e shoqris sepse prindi duhet
duhet t bhet profesori i par i
rndsishm n jetn e fmijs.
Por fmija ka nevoj pr model
t prshtatshm, ku prindi apo
i rrituri ka kontroll mbi emocionet, mban nn fre zemrimin dhe
shmang agresivitetin. sht prindi ai q duhet ta msoj fmijn
si t shpreh emocionet, si ato
pozitive ashtu dhe ato negative

duke dhn vet i pari shembullin q kontrollon nervozizmin dhe

inatin n cdo situat.
Kur kto kshilla nuk tregojn
prmirsim kshillimi me psikologun jep zgjidhje dhe strategji
praktike pr edukim prindror
funksional.
Mbshtetja dhe ngrohtsia
jan dy prbrs t rndsishm
n prcaktimin e t ardhmes si i
rritur. T gjith fmijt kan nevoj
pr kto dy element pr t ndrtuar marrdhnie ndrpersonale
sa m t drejta dhe n harmoni.
Ky rregull sht i rndsishm dhe
i vlefshm sidomos pr fmijt e
mdhenj, pra ata q kan edhe
motra apo vllezr m t vegjl. Fmija i par e ka t vshtir
t kuptoj se me ardhjen n jet
t fmijs tjetr duhet t ndaj
me t vmendjen dhe dashurin
prindrore. Nse nuk i merr mjaftueshm kto dy element ndjehet
i izoluar, i refuzuar dhe do t nis
t zhvilloj sjellje negative ndaj t
tjerve. Pr kt duhen edukuar
prindrit me nvojn pr t njohur
zhvillimin e psikologjis moshore.
Sot shum prindr I ln fmijt para ekranit dhe merren me
pun t tjera. Prindrit duhet t
monitorojn programet televizive
dhe lojrat me t cilat luan fmija.
Ka nj lidhje t caktuar midis programeve televizive dhe agresivitetit t fmijve edhe pse herahers kjo lidhje sht mbivlersuar
ose trajtuar n mnyr t prcipt.
Prandaj prindi duhet t ndrhyj
dhe ta orientoj fmijn drejt
aspekteve t tjera t jets civile,
sepse nse nuk ndrhyn fmijs i
prcillet mesazhi se dhuna sht
e pranueshme dhe e tolerueshme
nga shoqria.
Edhe pse nj pr nj shumic
qytetarsh tashm prindr, kto
koncepte jan t panjohura, ose
t padukuara n fmijrin e tyre,
sht par se jan vendimtare pr
nj t rritur t edukuar me vlerat e
jets civile.
Prindi duhet ta nxis fmijn
t flas pr ndjenjat dhe emocionet q prjeton. E folura hapur
pr prjetimet i tregon fmijs
metodn pr t shkarkuar inatin dhe zemrimin. Fmijt kan
nevoj t njohin dialogun dhe negociimin si mnyrat e duhura pr
t trajtuar situatat e vshtira. Duke
ja msuar kt kemi ndihmuar
jo vetm q fmijt tu qndrojn larg sjelljeve agresive por edhe
mbar shoqrin pr ti dhn asaj
nj brez tjetr t rriturish me koncepte t shndosha dhe t kultivuara q hert, n koh.

fryma e re

24 maj 2016

aktualitet
H

etimet pr rrzimin e helikopterit

ushtarak
n
Liqenin e Shkodrs me pasoj
vdekjen e dy pilotve kan nxjerr
shkeljen e rregullave t ushtarakut n detyr pr shefin e siguris s bazs ajrore n Fark,
Altin Lama. Pas ksaj shkelje ai
sht shkarkuar nga detyra dhe
kjo konfirmohet nga Ministria e
Mbrojtjes. M 6 Prill, Altin Lama
duhet t ishte n detyr pr t firmosur mbi lejen e fluturimit dhe
dhnien prfundimtare t OK-it
pr fluturimin e dy pilotve Donald Hoxha dhe Floran Delia. Por
Lama rezulton se at dit ka qen
fiktivisht n pun pasi n realitet
ai ka qen i angazhuar me nj
fluturim civil i kontraktuar nga
nj kompani private fluturimi.
Por referuar faqes s tij n rrjetin social Facebook Lama prej kohsh ka pozuar dhe hedhur postime n drejtimin e nj helikopteri
privat dhe nj charteri privat. Nuk
dihet nse ka qen hetimi ai q ka
nxjerr n pah kt shkelje apo pr
aktivitetin n kundrshtim me
detyrn forcat ushtarake kan patur informacion dhe m par.

Tre pilot t regjimentit t helikopterve, u nisn n 6 prill nga

baza ajrore e Farks drejt Shkodrs pr nj strvitje rutin

Aksidenti i EC 145 n Shkodr

Shkarkohet nga detyra shefi

i Siguris s Helikopterve

Altin Lama nuk ishte n detyrn ditn e aksidentit ku humbn jetn dy pilot t FA

Tre pilot t regjimentit t helikopterve, u nisn n 6 prill nga

baza ajrore e Farks drejt Shkodrs pr nj strvitje rutin, duke
improvizuar nj operacion kr-

kim-shptimi, por dy pilott dhe

helikopteri i modelit EC-145 i
bler 6 muaj m par nga Eurocopter Franc, nuk u rikthyen n
bazn e Farks, duke prfunduar

n ujrat e liqenit t Shkodrs.

Fluturimi nisi mesditn e 6
prillit n ora 12:10 nga baza ajrore
e helikopterve n Fark dhe n
ora 13:45 minuta helikopteri ka
humbur kontaktin me kulln e
kontrollit n Rinas.
Pilott Donald Hoxha dhe Floran Delia skan braktisur helikopterin deri n momentet e fundit
duke gjetur vdekjen. Ndrkoh
shoqruesi ushtari profesionist
Gerald Baramua, mundi t hidhej
m parashut nga bordi i helikopterit duke shptuar nga ky incident
tragjik, vetm me nj krah t thyer
dhe nj t ar n kok.

Ish t burgosurit politik prkujtojn revoltn e Spait

sh t burgosur politik, t afrm t tyre dhe

pushtetar vendor, kan prkujtuar 43-vjetorin e revolts antikomuniste n burgun
famkeq t Spait n Mirdit. Ata u rikthyen sot
ne ish burgun e Spait duke vizituar qelit ku
kaluan vitet e tyre t rinis, ndrsa n prkujtim
t tyre u vendos edhe nj pllak prkujtimore.
Pajtim Lami nga Vlora sht nj nga personazhet q ka pasur nj histori rrqethse gjat

kohs q ka qen n kt burg. Ai ka qndruar

pr tre dit nn grmadha t miniers, duke luftuar me vdekjen, ndrsa sot prlotet kur viziton
kt vend dhe kujton at far ka prjetuar.
Drejtori i Institutit t t prndjekurve politik,
Bilal Kola, thot se sht e pafalshme q simboli i diktaturs komuniste t jet nj grmadhe
n ditt e sotme. Ai ka shtuar se do t firmoset
nj peticion q do ti drejtohet pr miratim Ku-

vendit q 21 maj t miratohet me ligj si nj dit

pelegrinazhi n respekt t veprs t martirve
t liris. Ish burgu famkeq i Spait n Mirdit
do t mbahet mend gjat n historin e vendit
ton pr vuajtjet q kan prjetuar me qindra
t dnuar. Me 21 maj t vitit 1973 t burgosurit
politik t Spait u ngritn n nj revolt antikomuniste q prfundoi pas disa ditsh me pushkatimin e disa prej t burgosurve politik.

Korrupsioni Zgjedhor

Vzhguesit Vendor: Adresim t problematikave nga komisioni

K

oalicioni i Vzhguesve Vendor i ka drguar

nj letr komisionit t posam t Reforms Zgjedhore ku i krkon adresimin real t
problematikave t konstatuara pr at q konsiderohet Korrupsioni Zgjedhor. Sipas KVV-s
Komisioni i Posam Parlamentar i Reforms
Zgjedhore, n prmbushje t vullnetit politik
t shprehur, duhet t kryej nj reform zgjedhore t plot, t thell dhe gjithprfshirse
duke adresuar n thelb fenomenet prbrse
t Korrupsionit Zgjedhor. Kt letr KVV ia ka
drguar edhe drejtuesve m t lart t institucioneve shtetrore, partive politike, trupit
diplomatik dhe organizmave ndrkombtar
n formn e nj dokumenti q prmbledh
problematika dhe rekomandime t dala nga
Konferenca Kombtare me tem Korrupsioni
zgjedhor; Nevoja pr nj reform elektorale t
thelluar dhe gjithprfshirse, t organizuar
nga Koalicioni i Vzhguesve Vendor. Problematikat dhe rekomandimet e paraqitura n
kt Dokument jan nj kontribut i dal nga

KVV ngre shqetsimin e

moszgjidhjes s problematikave
t korrupsionit elektoral sa her
ka zgjedhje
referimet dhe diskutimet e kryera gjat grupeve
t puns prgjat Konferencs, si dhe nga konsultimi m i gjer i br m pas n rrethin e organizatave t shoqris civile, ku KVV prvese

sht nj nga aktort kontribuues, ka edhe

rolin e organizatorit dhe facilituesit n kt
nism. KVV thekson se ky Dokument, para s
gjithash, sjell n vmendje se garancia pr nj
trajtim serioz t problematikave t pasqyruara
mbetet zbatimi deri n fund i vullnetit t prbashkt, t shprehur nga t gjith pjesmarrsit
e Konferencs, pr realizimin e nj Reforme
Zgjedhore t plot, t thelluar, gjithprfshirse
dhe transparente, si nj domosdoshmri pr
adresimin real t fenomeneve q prbjn at
q quhet Korrupsion Zgjedhor n sistemin
shqiptar t zgjedhjeve. KVV trheq vmendjen
se n kt moment sht mjaft i domosdoshm
do kontribut i do aktori t shoqris e veanrisht i medias n funksion t nj prpjekje t
prbashkt pr t nxitur m tej vullnetin politik
n trsi, dhe at t antarve t Komisionit t
Posam Parlamentar t Reforms Zgjedhore
n veanti, pr t realizuar n koh nj reform
t arrir dhe konform standardeve m t mira
demokratike ndrkombtare.

Reforma n Drejtsi

Knut Fleckenstein:
Mosmiratimi i Reforms,
pasoja t tmerrshme

se politika shqiptare
nuk miraton Reformn
n Drejtsi brenda qershorit,
do t ket pasoja t tmerrshme
pr integrimin e vendit n BE.
sht ky paralajmrimi q
ka br raportuesi pr Shqiprin n Parlamentin Europian, Knut Fleckenstein, i
cili i bn apel t gjitha palve
t gjejn nj kompromis t
vendosin tani. N nj intervist pr mediat shqiptare, Fleckenstein tha qart
se ky sht nj shans unik
pr t miratuar reformn, n
mnyr q Komisioni Europian t propozoj n vjesht
hapjen e negociatave pr
antarsim. Un natyrisht
nuk jam nj politikan shqiptar, i takon atyre t vendosin
vet por ata e din t gjith
se nse nuk vendosin deri
n fund t qershorit, kjo do
t ket pasoja t tmerrshme
pr fillimin e negociatave pr
antarsim, sepse, edhe pse
sm plqen tua them duhet
ta dini se pak m von nis
fushata zgjedhore n Franc,
pas zgjedhjet n Gjermani
dhe ky nuk sht nj moment
i mir pr t nisur negociatat.
Sepse fokusi i BE-s natyrisht
sht tek kriza e refugjatve,
kriza e euros, kemi aq shum
probleme n shtpin ton q
nuk i kemi zgjedhur ende. Kjo
sht arsyeja pse i bj thirrje
t gjith politikanve t gjejn
nj zgjidhje TANI, u shpreh
Fleckenstein. Ai theksoi se
Parlamenti Europian sht
institucioni q ka qen gjithnj n favor t antarsimit
sa m t shpejt t Shqipris
n BE, ndaj dhe i lejohet tu
krkoj atyre (politikanve
shqiptar) q t veprojn tani.

fryma e re

24 maj 2016

ekonomi

Pas bursave online, kursimet e qytetarve shqiptar po

krcnohen nga skemat t mundshme mashtrimi Ponzi.

Dyshime pr skem
mashtrimi: Metastazat
e Ponzi n Shqipri?
P

as bursave online, kursimet

e qytetarve shqiptar po
krcnohen nga skemat t
mundshme mashtrimi Ponzi. T
joshur nga premtimet pr superfitime, shum t rinj jan prfshir
n blerjen me mime dhjetfish
m shum se tregu t shrbimeve
IT si domene dhe softe. do blers
duhet t gjej dy blers t rinj dhe
kshtu me radh. Kompania, q
ofron kt shrbim n Shqipri,
sht akuzuar n Turqi nga organet e drejtsis pr mashtrim.
Policia, n dijeni, por nuk ka prfunduar hetimin. Institucionet financiare apelojn pr kujdes.
Dy djem t rinj, t pashm dhe
t veshur me marka, vetm n pak
dit kan arritur t arktojn vlera
t mdha parash ndr student t
Universitetit t Vlors nprmjet
prezantimit t nj skeme pr t
ciln agjencit shtetrore dyshojn se q ngjan me modelin e famshm piramidal Ponzi.
T prezantuar si trajnues t nj
kompanie turke, ata iu kan krkuar
studentve t bhen pjes e grupit duke paguar 1000 lek, ku m
pas ata do t krijonin nj adres n
portalin e tyre dhe do t kishin nj
program t sofistikuar q ti duhet t
shprndaje 10 postime n dit pr
t fituar 4 dollar. Kto para mund
t trhiqeshin kur t bheshin 300
dollar, por kur arrije nj shum t
caktuar, ata t zeronin llogarin dhe
t drgonin nj mesazh q kishe vepruar gabim n sistem.
Skemat funksionin kshtu edhe
me produkte t tjera, trajnert shesin ndr t rinj paketa domain, me
vler 70-75 mij lek (rreth 600700 dollar) disa her m shum
se vlera reale e tregut. do blers
duhet t gjej dy blers t rinj e
kshtu me radh.
Sipas oferts, konsumatori prfiton 5% t shums prej 600 USD
pr do referim t drejtprdrejt
q do t arrij t realizoj, t cilat
kalojn n Bonus Point Statement.
Fitimi i par pr konsumatorin
arrihet kur plotsohen dy iftet e
para, nga t cilat 150 USD kalojn n Bonus Point Statement dhe
50 USD n Voucher Statement.
Fitimet n vazhdimsi pr konsumatorin arrihen ather kur t

plotsohen 3 ifte t tjera, shum

e cila ndahet n 225 USD n Bonus
Point Statement dhe 75 USD n
Voucher Statement.
Me kt ofert jan mashtruar
qindra t rinj n vend, t cilt edhe
pse kan arritur t realizojn referimet dhe t kapin bonuset nuk kan
marr asnj para mbrapsht. Trajnert jan zhdukur duke ln pas
jo vetm parat e humbura, por
edhe konflikte t shumta sociale.
Me nj krkim t thjesht n
internet sheh se mimet e ktyre
produkteve jan shum m t lira.
Nj shits britanik i produkteve t
web-eve dhe hosteve godaddy.
com e shet nj domain me 11.9
euro dhe nj host me 3.9 euro.
Kjo skem e eksperimentuar n
mas n Universitetin e Vlors pasi
sht strukturuar mir edhe n nivel menaxhersh, pasi ka grumbulluar shumat, ka prhapur lajmin te
kreditort se organizata ka falimentuar, ndrkoh q aktiviteti i saj vijon edhe sot n qendr t Tirans
dhe n t gjitha rrethet kryesore.
Tre skema t tilla qe shesin
produkte virtuale me mime marramendse po prhapen n mas,
sidomos n qytetet e Fierit dhe
Vlors. Burimet pran kompanive
pohojn se jan prfshir n kto
skema rreth 4000 t rinj. Burimet
policore kan pohuar zyrtarisht
pr Monitor se jan n dijeni t
aktivitetit t kompanis, por nuk
kan zbardhur shum detaje pr
shkak t konfidencialitetit.

Si po mashtrohen t rinjt
20-vjeart e sotm nuk i kan
t qarta prmasat negative q
patn skemat piramidale t vitit
1997. Ekonomia e Shqipris dhe
jeta sociale e vendit ka prjetuar
dimensione t tjera pas atyre ngjarjeve ku mbi 205 mij shqiptar
humbn 1.2 miliard dollar kursime n 24 firma piramidale. Vendi
pr pak shkoi n luft civile dhe
pas ktyre ngjarjeve, nj pjes e
madhe e vlerave kombtare dhe
sidomos dokumentacionit, u zhdukn. Teksa pr shum familje
shqiptare kto plag jan ende t
hapura, 20-vjeart e sotm duket
se jan pak t informuar pr kt
tragjedi dhe pasojat e saj.

Teknologjia dhe avancimi i saj

nga njra an dhe papunsia e lart
ndr t rinj (32%) nga ana tjetr po
joshin gjithnj e m shum skema t sofistikuara t mashtrimit.
Pikrisht kta 20-vjear q jan
njohsit m t mir t teknologjis,
n kushtet e mungess s tregut
serioz t puns dhe me etjen pr
t siguruar t ardhura shpejt dhe
pa lodhje, po bien do dit e m
shum pre e mashtrimeve.
Kompanit q po grumbullojn
me shpejtsi vlerat financiare kan
zgjedhur nj mnyr t sofistikuar
me marketing t drejtprdrejt,
duke i kontaktuar personat jo nga
telefoni, po direkt. Jan przgjedhur prgjithsisht disa punonjs t
rinj q bjn ofertat pr t rinj. Ata
prezantohen si modele t rreme t
personave q fitojn mijra euro
n muaj nga klikimet n internet.
Takimet kryhen n ambiente universitetesh dhe n zona q popullohen nga t rinjt. Bjn disa
prezantime n power point dhe
n kt mnyr arrijn t krijojn
besueshmri t mjaftueshme. Aq
sa shum t rinj kan hyr n borxhe pr t investuar n kto skema.
Personat q kan rn viktima t ktyre skemave, por q
duan t ruajn konfidencialitetin,
pr shkak se shpresojn t marrin parat, pohojn se, kan m
shum se nj vit n marrdhnie
me kompanin e mashtruese dhe
nuk po marrin parat mbrapsht.
Disa prej tyre jan n konflikte me
familjet e tyre, pasi kan nxitur t
tjer t afrm pr t investuar n
shrbime me vler m t shtrenjt
se tregu n kmbim t fitimeve q
kurr nuk i kan marr.
Disa prej t rinjve t mashtruar
kan zgjedhur t denoncojn online
skemn e mashtrimit, por t tjert
duket se jan drejtuar edhe n polici.

Ekspertt e IT zbrthejn
skemn e mashtrimit
Xhoen Osmenaj, nj ekspert IT,
administrator i disa faqeve informative, thot se skema n t ciln
kompania turke ka prfshir shum
t rinj sht trsisht mashtruese.
Duke mos njohur tregun e shrbimeve t IT, njerzit po paguajn
shuma t mdha mbi 60-70 mij

lek pr dika q kushton 20 dollar.

Osmenaj shpjegon se, shumica
e njerzve n qytetin e Fierit, sidomos t rinjt, po gnjehen sepse
kan dgjuar q t tjer fitojn nga
2000 dhe 3000 euro dhe joshen se
do t fitojn shum shpejt. Po ata
kushtzohen nga trajnert q t
ofrojn edhe shum persona t
tjer n skem, n mnyr q t
fitojn m shum dhe rriten n
hierarki. Xhoeni, i pasionuar q
n vegjli rreth teknologjis, thot
i shqetsuar se nuk ka mundur t
ndaloj as shokun e tij t ngusht
q sht prfshir n kt skem.
Dhe pavarsisht se ka kaluar shum
koh dhe ende nuk po i kthehet investimi, ai vazhdon t shpresoj,
tregon Xhoeni. Ai shpjegon se, n
kt rrjet mashtrimi po prfshihen
studentt, t cilt dihet q kan
nevoja t shumta pr financimin
e studimeve. Njri prej pjesmarrsve i pohon Monitor, se ishte
nxitur nga trajnert e kompanis q
t merrte para borxh se fitimet do
t jen t larta. Madje t sugjerojn
se mund t marrsh edhe kredi n
banka dhe forma t tjera borxhi, q
t blesh ajrin q ata shesin.
Prej shum vitesh, Shqipria

ka lehtsuar s teprmi skemn e regjistrimit t biznesit. N

vetm nj dit, duke paraqitur
nj krkes t thjesht dhe disa
dokumente identifikimi regjistrohesh n Qendrn Kombtare t
Regjistrimit. Madje tani regjistrimi
mund t kryhet edhe online, pa u
paraqitur fare n sportelet e QKR.
N kt mnyr, kompania Mega
Holdings n tetor t vitit 2014
ka kryer regjistrimin n QKR me
status sh.p.k. Sipas t dhnave
n tatime, kompania ka siguruar
t nj xhiro prej 50 milion leksh dhe ka shprndar vetm 40
pr qind t ksaj shume bonuse.
Madje kompania ka hapur edhe
website-n n shqip ku ekspozon
shitjen e produkteve t saj (shih
linkun http://www.megaholdingsbalkan.com/index.php.)

Hetimi n Turqi
N vitin 2014, shteti turk do t
vihej n lvizje pr t par ann
mashtruese t Mega Holding, por
sipas mediave vendase, shteti atje
sht prshir edhe n plotsimin
e mungesave ligjore pr t frenuar
mashtrimin e kompanis. Gazeta
Hyrriet, ndr mediat m t mdha

fryma e re

24 maj 2016

ekonomi
macionit pr t kryer mashtrimet
prbn krim t madh, deklaroi
avokati. Kur blersit shesin faqen
e internetit te njerzit e tjer, ata
fitojn 315 dollar n fazn e par
dhe marrin aksione nga do shitje
t konsumatorve t rinj dhe t
klientve t tyre, t ngjashme me
nj skem piramidale.
Turqia u takua me skemn
Ponzi n shtator t vitit 1997 me
kompanin e Titan

Aktivizohet edhe
policia shqiptare
Policia shqiptare sht n dijeni t aktivitetit t Mega Holding.
Burimet policore pohuan se kan
dijeni pr kompanin, pa dhn
shum detaje pr shtjen, pr
shkak t elementeve t konfidencialitetit. Si duket, hetimet jan
ende n fazn e grumbullimit t
t dhnave, teksa ekspertt ligjor
nuk jan t qart rreth funksionimit t skems.
Tregtia online dhe abuzimi
me an t saj ende nuk sht e
rregulluar shum mir ligjrisht.
Teknologjia ka avancuar m shpejt
se ligjet, ndaj dhe mashtrimet duket
se jan t pashmangshme. Nga ana
tjetr, autoritetet q merren me
mbrojtjen e qytetarve nga mashtrimet financiare monitorojn m
s shumti subjektet ligjore q jan
t ligjruara, si bankat, kompanit
e sigurimit, fondet e pensionet dhe
subjektet financiare jobanka.

far sht nj skem Ponzi

print n Turqi, raporton se organet

e hetimit atje kan zbuluar nj
shum parash t barabart me 70
milion paund t grumbulluara
nga kompania. Lista e t dyshuarve n kompanin Mega prshin
160 persona me akuzn Mashtrim i rnd n progres.
Zyra e Prokurorit t Stambollit,
duke vepruar sipas instruksioneve
nga zyra kundr krimeve financiare, ka treguar se kompania Mega
ka mashtruar mijra njerz duke
prdorur skemn Ponzi.
Hyrriet shkuan n artikullin e saj
t dats 12 qershor 2015 se ebsite
i skems mashtruese, kishte antar
t rinj n mosh dhe kryesisht shtresn e mesme. Policia e Stambollit, pr t thelluar hetimin, ka infiltruar 100 mbi polic n kt skem.
Kryeinspektori Shakir Engin
Yksel, i cili ka prgatitur raportin,
ka argumentuar se Mega Holdings
ka br mashtrim t rnd.
N prmbledhjen e raportit
hetimor shihen qart karakteristikat dalluese t sistemit t shitjes
piramid. T paktn 71.8% e
antarve kan psuar humbje
n terma monetare. Antart e
sistemit krijohen prmes metods

psikologjike,
duke
premtuar
shum para te t rinjt. Bhet nj
ceremoni ku ofrohen bonuse.
Produktet q shiten n ebfaqe
jan dukshm m shtrenjt se
produktet e ngjashme n treg.
Produkti (ebsite) sht prdorur si
nj mjet pr t br regjistrimin si
antar. Nuk sht nj model i qndrueshm i biznesit. Ata q jan n
pjesn e poshtme t duarve piramidale (rreth 70%) jan gjithmon
t destinuar si humbs, thuhet n
deklaratn e kryeinspektorit t hetimeve Shakir Engin Yksel.
Megjithat, ekspertt ligjor
thon se produkti sht vetm nj
mbules pr zinxhirin e financuar
nga rrjedha e parave t fituara me
an t prfshirjes s konsumatorve t rinj n sistem.
Prof. nal Tekinalp, nj nga
arkitektt e kodit t tregtar turk, e
ka quajtur praktikn mashtruese.
Nuk ka vend pr t cituar ligjet
e tregtis, sepse kjo skem sht
mashtrim, tha ai. Avokati agr
etin tha gjithashtu se baza ebsite paraqitet si produkt me qllim pr t maskuar mashtrimin,
shkruan Hyrriet. Prdorimi i sistemeve t teknologjis s infor-

Nj skem Ponzi sht nj

operacion mashtrues i investimeve, ku operatori zakonisht trheq
investitor t rinj, duke ofruar
prfitime shum m t mdha se
investimet.
Charles Ponzi, nj npuns n
Boston, e pati orkestruar nj skem t till n vitin 1919.
Nj skem Ponzi sht e ngjashme me nj skem piramidale,
t cilat jan t bazuara n prdorimin e fondeve t investitorve t
rinj pr t paguar mbshtetsit
e par. Nj dallim nga skemat e
mirfillta piramidale, organizatori
Ponzi mbledh t gjitha fondet prkatse nga investitort e rinj dhe
m pas i shprndan ato. Skema
piramidale lejon do investitor t
prfitoj direkt n varsi se sa investitort e rinj jan rekrutuar.
Megjithat, pr t dy skemat, n
fund nuk ka para t mjaftueshme
pr t kthyer shumat.
Skemat Ponzi, her pas here,
nisin si biznese legjitime, deri sa
biznesi dshton pr t arritur kthimet e pritura.
Biznesi bhet nj skem
Ponzi n qoft se m pas vazhdon me kushte mashtruese. Sido
q t jet gjendja fillestare, prjetsimi i kthimit t lart krkon
arktime gjithnj e m t larta
t parave nga investitort e rinj

pr t mbshtetur skemn. Nj
skem Ponzi krijon nj besim
t gabuar n nj realitet q nuk
ekziston, duke injektuar shpresn
pr kthimin e investimit n shkall shum t lart.
Sakaq edhe vendet mjaft t zhvilluara jan t shqetsuar se skemat Ponzi po gjejn prhapje t
madhe me zhvillimin e shpejt t
teknologjis.

Mungesa e alternativave,
po nxit mashtrimet
Tani, kur kriza ekonomike e ka
uar konsumin n depresion dhe
bankat tregtare n vend po ojn
interesat e kursimeve drejt zeros,
qytetart jan vn n krkim t
alternativave t reja pr t investuar kursimet e tyre kundrejt interesave m t larta.
Q prej shtatorit 2011, kur
Banka e Shqipris filloi politikn
agresive t lehtsimit monetar,
duke orientuar bankat t ulin interesat e depozitave e kredive, kthimi
nga kursimet sht ulur ndjeshm.
N shtator 2011, nga depozitat
12-mujore, mund t merrje nj fitim prej 5.9%. Rritja e tatimit mbi
t ardhurat nga interesi nga 10 n
15% nga janari 2015 ka ulur dhe
m tej t ardhurat q kursimtart
merrnin nga interesat.
Kjo rnie e interesave ka br
q depozituesit t trheqin parat
nga kursimet 1-vjeare, duke i zhvendosur ato drejt alternativave
t tjera si letra me vler, fonde investimesh, apo kursime afatgjata.
Edhe n mars, depozitat me afat
t individve n lek ran me 1.7
miliard lek, ndrsa me baz vjetore jan tkurrur me 10%. Por krahas formave klasike t investimeve
t ligjshme, koht e fundit gjithnj
e m shum skema spekulative po
joshin qytetart.

Biznesi i punsimit,
nj tjetr mashtrim
Pasi kan nuhatur humbjen e
shpress, mungesn e mundsive
pr punsim brenda vendit, shum
skema mashtruese duke premtuar
punsim jasht vendit kundrejt
mijra eurove po rezultojn mashtruese. Vetm pak dit m par, n
qendr t Tirans, pak metra larg
selis s qeveris dhe Kuvendit, nj
skem mashtrimi pr punsimin
n Kanada kishte grumbulluar 5
milion euro nga qytetart. Dy personat drejtues t kompanis tashm jan t arrestuar.
Mirpo zbulimi i ksaj skeme
duket se sht br shkak pr denoncimin e t tjerave. Nj skem e
till n qytetin e Fierit ka grumbulluar mijra euro pr punsim n
Dubai. T interesuarit kan br
pagesn e nj ksti n Fier dhe
jan adresuar te Kullat Binjake n
Tiran pr procedurat e tjera, teksa
adresa e dhn n Tiran ka rezultuar mashtrim.

Ambasada Amerikane:

Investitort e Huaj jan

friksuar dhe kan ikur

reu i Shoqats s Investitorve t Huaj n Shqipri

ka deklaruar se nevojitet qartsi dhe sundim ligji n vendin ton. Duke konstatuar 3
problemet kryesore, ato t informalitetit, korrupsionit dhe
joefikasiteti i ligjit, kreu i FIAA
bri thirrje pr nevojn e reforms n drejtsi pr zgjidhjen
e situats N konferencn e
organizuar nga Shoqata e Investitorve t Huaj n Shqipri,
Ambasadorja e BE n Shqipri
Romana Vllahutin ka dhn
nota alarmi pr situatn n
vendin ton, duke sinjalizuar se
Shqipria krkon shum pun
pr rritjen ekonomike. Sipas
saj, nuk ka m koh t luhet
kukafshehti, por vendi yn ka
nevoj pr institucione t qndrueshme dhe t besueshme.
Ju keni humbur shum koh.
Duhen prpjekje pr t sjell
investime t huaja n vend. Reforma n drejtsi sht kye n
kt drejtim, pa kompromise,
sht jetsor- ka deklaruar
Vlahutin. Konferenca me titull
Reforma n Drejtsi, nj parakusht pr nxitjen dhe trheqjen
e investimeve t huaja n Shqipri, mblodhi edhe Zvends
Shefin e Misionit t SHBA, i cili
deklaroi se investitort e huaj
jan larguar nga Shqipria.
Investitort
q
kan
dashur t investojn n Shqipri jan friksuar dhe kan
ikur.- deklaroi David Muniz.
Nga ana tjetr, ai ka konstatuar se n vendin ton ekzistojn
disa problematika q vshtirsojn trheqjen e investitorve
t huaj.
Procedurat gjyqsore jan
t thjeshta, detyrimet e borxheve jan nj problem. Kompanit amerikane ka bllokuar
planet pr investime pr shkak
t zvarritjeve gjyqsore. Drejtsia nuk po bhet. Sbjn
investime sepse nuk kan
siguri, ka edhe investitor me
prvoja t kqija. Edhe pronat
jan probleme, me mbivendosjen e titujve t pronsiska deklaruar Muniz.
Ministria
e
MZHETTS
Milva Ekonomi ka treguar
gaditshmrin q ligjin e investimeve ta bjm ligjin m
funksional.Qeveria ka marr
prsipr reforma t rndsishme. Por, kemi nevoj pr
sistem drejtsie efikas. sht
ky pr progresin. Ne jemi
t bindur se sduhet t ndrpresim ndrrn europiane- ka
thn znj. Ekonomi.

fryma e re

24 maj 2016

kultur

10

Nder te denuarit qe vepruan aktivisht kunder forcave te policise jane: Jorgo

Papa, Dashnor Kazazi, Pavllo Popa, Hasan Ibo, Pandi Sterjo etj

Revolta e Spait
Gjak dhe tmerr nga
errsira komuniste
m 21-23 maj 1973
Nga Bedri Blloshmi
Nr. 205
Ekzemplar _______
E perkohshme 5 vjet
Spac 26.V.1973
RELACION
MBI NJE NGJARJE TE RENDE
TE JASHTEZAKONSHME
SHKAKTUAR NGA TE DENUARIT E REPARTIT 303.
Me daten 21 Maj 1973, si cdo
dite vazhdonte puna normalisht
ne repart. Personeli i sherbimit
vazhdonte punen sipas programit
dhe urdherit te dites.
Ndermjet veprimeve te tjera,
N/Ofi ceri Mark Tuci, ne mengjes
shkon per te hequr bataniet e te
denuarve ne dhomat e izolimit
simbas rregullores. Njekohesisht
aty do te beheshin dhe
veprime te tjera.
Ndermjet te denuarve, qe ishin
ndeshkuar ishte dhe Pal Gjergj Zefi
, i datelindjes 1940, nga Rrushkulli
i rrethit Durres, denuar me 10 vjet
heqje te lirise per krimin e agjitacjonit dhe te propagandes. Ky eshte
ndeshkuar nga komanda me nje
muaj vuajtje denimi ne dhomat
e izolimit, per arsye se kishte
shkelur rende rregullat e vendosur
ne repart. Ne kohen qe N/Ofi ceri
cel deren per ti hequr batanijet, ai
arbritarisht i iken dhe bashkohet
me turmen e te denuarve qe ishin
ne obor. N/Ofi ceri e gjurmon
dhe mbasi e gjen, i ben thirje qe
te shkoje ne dhomat e izolimit,
tentoi ta marri por ai refuzoj duke
e kanosur. I denuari qendronte ne
tarac duke mbajtur ne dore nje
shufer hekuri te gjate rreth dy metra qe e kishte gjetur gjat kohes qe
dolli jashte dhe thoshte se nuk le
asnje njeri te me afrohet se do ta
qelloj. Kjo ndodhi rreth ores 5.00 te
dates 21.V.1973.
Per kete N/Ofi ceri Mark Tuci,
pa humbur kohe njoft on Oficerin
e rojes te repartit Ofi cer Fejzi Lico,
i cili ne kete repart kryen detyren

e puntorit operativ te sigurimit te

shtetit. Ky i fundit informon Kryetarin e deges zbatim vendimeve
penale Oficer Sulejman Manokun
i cili ndodhej ne repart. U urdherua qe me cdo kusht te kthehej
ne dhomat e izolimit i denuari Pal
Gjergj Zefi.
Rreth ores 6.30 puntori operativ Fejzi Lico, duke pasur me
vehte N/Ofi cerat Mark Tuci, Ndue
Lleshi, se Zef Mardhoqi shkon ne
vendin ku qendronte i denuari ne
fj ale dhe sipas rregullave i ben
thirje qe te shkonte ne dhomat
e izolimit, por ai nuk bindet dhe
prape ju kanoset puntorit operativ
dhe N/ofi cerave per ti qelluar dhe
vrare. Ne kete kohe vijne ketu dhe
N/Ofi cerat Gjete Cupi, Skender
Neziri, Frok Deda dhe Ndue Prendi, te cilet gjejne Ofi cerin e rojes
dhe N/Ofi cerat e siperme duke
arrestuar Pal Zefi n. Ne kohen qe
keta i hidhen Pal Zefi t, ai qellon
me hekur te denuarin Medi Noku
qe futet per ta penguar ne ndihme
te punonjesve te policise dhe te
ofi cerit. Ne ndihme te Pal Zefit
vajten disa te denuar dhe kane goditur personelin e sherbimit duke
u perleshur me ta qe zgjati rreth
pese minuta.
Nder te denuarit qe vepruan
aktivisht kunder forcave te policise jane: Jorgo Papa, Dashnor
Kazazi, Pavllo Popa, Hasan Ibo,
Pandi Sterjo, Muharrem Dyli, Rexhep Lazri, Fadil Dshku, Sulo Veshi
e tjere.
Te denuarit filluan te grumbullohen dhe ne keto rrethana,
punonjesit tane u terhoqen duke
dale jashte kampit. Mbas largimit
te tyre, te burgosurit u acaruan
dhe fi lluan te shajne dhe te fl asin
kunder partise dhe pushtetit.
Per kete nga oficeri i rojes u njoft
ua komanda. Nga ana e jone u
moren masa per te normalizuar
gjendjen dhe per kete fillimisht u
mor kontakt me te denuarit nga
komisari i repartit Ofi cer Shahin
Skura dhe mbas pak kohe edhe

nga Oficer Sulejman Manoku, por

edhe ketyre si te denuarit e tjere
ashtu dhe Pal Zefi nuk ju binden.
Perfundimisht gjendja mbeti e
ndere.
Ne oren 15.30 erdhi ne vendin
e ngjarjes grupi operative-hetimor
i kryesuar nga Prokurori i rrethit
shoku Zef Deda, shefi policise
rrethi Oficer Rexhep Karaj, shefi
Seksionit sigurimit te Deges
P.Brendeshme Ofi cer Gjergj Zefi
dhe hetuesi i deges P.Brendeshme
Oficer Shaban Dani.
Mbasi u njohen me situaten,
fi lluan veprimet e para. Ne oren
17.00 u be arrestimi i te denuarit
Pal Zefi dhe orgjentesisht u nis per
ne degen e punve te brendeshme
Rreshen. Punonjesit tane qe kryen
arrestimin e te lart permendurit
u protestuan nga nje grup te denuarish dhe konkretisht i denuari
Dervish Bejko thirri: mos e arrestoni more te poshter proteste kjo
qe u aprovua edhe nga te denuarit
e tjere.
Mbas arrestimit te Pal Zefi tu
arrestua Syrja Lame dhe u ua ne
dhomen e izolimit. Mbas ketij u
thir per tu arrestuar i denuari Pavllo
Popa dhe ne kohen qe po shoqerohej per ne dhomen e izolimit, ai u
iken policeeve dhe u bashkua me
turmen e tee deenuarve, njee pjesee e te cileve dollen ne mbrojtje
duke bere te pamundur arrestimin
e tij. Duke pare gjendjen e acaruar
qe u krijua, grupi operativ dhe personeli i sherbimit doli jashte rrethimit te kampit per te evituar
cdo te papritur. Mbas kesaj,
te denuarit pjesmares ne revolte,
ne menyre te organizuar filluan
te hedhin parulla me permbajtje thellesisht armiqesore si: ja
vdekje ja liri, ne nuk punojme,
ju
jeni katilae tjera. Ne ora 21.00,
disa nga pjestaret e grupit te revoltes shkuan dhe shqyen dyert e
dhomave te izolimit dhe nxuaren
jashte te izoluarit te cilet u bashkuan me ta. Ne kete kohe rojet, me

qellim qe te frenonin keto vepime

qelluan ne ajer, por te denuarit e
uan deri ne fund aksionin dhe u
grumbulluan ne tarrace e sheshin
perpara pallatit, ku disa prej tyre si
Skender Daja, Dervish Bejko dhe
Bashkim Fishta filluan te mbajne
fjalime dhe te recitojne poezi me
permbajtje kunderrevolucionare dhe benin thirrje per kryengritje, hidhnin parrulla rroft e
Shqiperia e lire, ja vdekje ja liri,
ne nuk punojme as sot as mot,
ju jeni katila qe keni lyer duart
me gjakun tone, ushtria eshte
me ne, populli eshte me ne dhe
kunder jush,
shoke
ushtare
dorezoni
armet, do tju djegin si Stalini,
mos u genjeni se kurre ne bote
nuk do te fi toje komunizmi,
poshte komunistet, rroft e evropa e lire, parrulla keto qe shoqeroheshin
me urra te forta nga turma e revoltes.
Nga ana e komandes u muaren masa te rrepta sigurimi dhe
u bene te gjitha perpjekjet qe te
mos kishte mundesi shperthimi
te kampit. Per gjendjen e krijuar
u njoft ua Dega e P.Brendeshme te
rrethit dhe nepermjet saj Ministria
e Puneve te Brendshme. Rreth ores
03.00 te dates 22.V.1973 ne vendin
e ngjarjes erdhi grupi operativ i
Ministrise P.Brendeshme i kryesuar nga ZV.Ministri shoku Fecor
Shehu, i cili mbasi u njoh me situaten percaktoi detyrat.
Ne mengjezin e dates 22.V.1973,
u konstatua se ne katin e trete te
pallatit, te denuarit kishin ngritur
nje flamur te kuq prej beze ne te
cilin kishin pikturuar nje zhgabe
pa yll. Gjithashtu ne kamp ndeg-

joheshin te thirrura dhe brohoritje

kunderrevolucionare.
Ne oren 8.00 date 22.V.1973,
ju beri thirje Zv.Ministri Punve
Brendeshme per te vendosur
rregull dhe te fi llonin punen. Ne
emer te te denuarve nje perfaqesi
e perbere nga Paulin Vata, Hajri
Pashaj e Nuri Stefa, jo vetem qe
nuk e perfi llen kete thirje, por ju
kunder vune duke parashtruar
keto kerkesa: te mos denohet
asnje fajtor, te mos punojne ne
miniere por te kalonin ne ndertim, te behen amnisti se qe kur u
prishet me B.S. nuk kini bere, te
lirohemi mbasi jemi denuar padrejtesisht. Ne kete kohe i denuari Hajri Pashaj shprehet me fj alet
fyese kunder Partise dhe Pushtetit
si dhe kunder Zv.Ministrit duke i
thene: ju eshte ngushtuar rrethi
dhe se shpejti do te vini ne vendin
tone per te dhene llogari. Te denuarit te ashpersuar filluan njezeri
te hidhnin parrulla armiqesore
kunder partise dhe pushtetit si: Ja
vdekje ja liri, ne do te fi tojme,
rroft e Shqiperia e lire, ne jemi
me evropen e lire, poshte komunizmi, e tjera, parulla te cilat u
perkrahen dhe u hodhen nga nje
pjese e mire te denuarish pjestare
ne revolte.
Si rezultat i masave te marra dhe
i ardhjes te forcave te policise dhe
forcave ushtarake nga Tirana, te
cilat shkaktuan presion psikologjik
tek te denuarit, perfundimisht ne
ora 9.00 te dates 23.V.1973 te denuarit pranuan kushtet e vena nga
organet tona dhe ne kete menyre
revolta u mposht, me perjashtim
te te denuarve Dashnor Kazazi, Skender Daja, Jorgo Papa e Dervish
Bejko qe rezistuan duke sulmuar

fryma e re

24 maj 2016

11

I marri fisnik vepra e Daut

Gumenit n Teatrin Eksperimental

Daut Gumeni

I marri fisnik, teatri pr t vrtetat

dhe prapambetjen e shoqris
P

me hekura dhe druj organet e policise., rrezistence e cila u

mposht me dhune. Perve 12
personave qe u gjykuan dhe u denuan nga ne
daten 24.V.1973 nga kolegji penal i Gjykates se Larte, kater nga te
cilet me vdekje pushkatim, vendim i cili u ekzekutua dhe 8 te tjere
me 25 vjet privim lirie:- Ne kete
revolte te organizuar kunder revolucionare, kane marre pjese aktive
per sabotimin e prodhimit, per
djegjen e tabllove te emulacionit
socialist, ngritjen e flamurit me
zhgabe pa yll, shkruarjen e parrullave armiqesore dhe afishimin e
tyre, si dhe parrullave te hedhura
me goje ne menyre demonstrative
me permbajtje thellesiaht
armiqesore, keta persona:
1) Agron Xhelili
2) Bedri Coku
3) Demush Mucaj
4) Elez Hoxha
5) Gezim Medolli
6) Haxhi Bena
7) Irakli Sirna
8) Muho Curri
9) Nikolla Qafk a
10) Refi k Beqo
11) Sknder Thaci
12) Sherif Allamani
12) Tom Uli
13) Xhevat Lokja
15) Fatmir Llagami
16) Mirash Gjoka
17) Mersin Vlashi
18) Abedin Vrioni
30) Ulsi Pashollari
19) Bebi Konomi

21) Fadil Dushku

22) Gezim Cela
23) Hysen Vucaj
24) Konstandin Papa
25) Ndrec Coku
26) Njazi Bylykbashi
27) Rexhep Lazri
28) Saliman Cuni
29) Shefqet Gjana
30) Ulsi Pashollari
31) Zef Ashta
32) Jonuz Norja
33) Naim Pashaj
34) Murat Marta
35) Bashkim Fishta
36) aush oku
37) Demir Pojani
38) Gramos Spahiu
39) Naim Uka
40) Hasan Ibo
41) Mrkur Babameto
42) Muharrem Dyli
43) Pal Marku
44) Stefan Kola
45) Spiro Nasho
46) Tomor Allajbe
47) Xhafer Xhama
48) Sulo Veshi
49) Nuri Stefa
50) Vladimir Prifti
51) Feti Kumanaku
52) Muharrem Isufi
53) Shuaip Brahimi
54) Qemal Demiri
55) Tefik Dedincka
56) Pavllo Popa
KOMISARI I REPARTIT
KOMANDANTIT REPARTIT 303
(IBRAHIM SKURA)
(HAXHI GORA)

ersonazhi
tragjiko-komik
i nj vepre t shkruar nga
Daut Gumeni q flet pr dramat njerzore t lufts s klasave
n diktatur sht ngjitur n sken
nga Mehdi Malkaj. Premiera me
titull I marri fisnik sht shfaqur
n skenn e Teatrit Eskperimental
Kujtim Spahivogli m 21 maj
I marri fisnik sht nj personazh q merr prsipr t thot
t vrtetat q nuk i themi dot me
z t lart. Esht nj personazh i
vendosur n kohn e diktaturs.
Daut Gumeni ka treguar motivet
e romanit q ka marr nxitjen nga
lufta monstruoze e klasave n aq
u zhvillua gjat diktaturs.
Fjala na sht dhn pr t
thn dika. Jo pr t heshtur. Ai
duke qen i marr nuk ka frik nga
koha, pasi flitet pr kohn e diktaturs. Nga t gjith t marrt e
bots ai sht m i lir nga t gjith
ata q e rrethojn dhe thot t vrtetat e bots t cilat nuk i thon ata
q e kan mndjen m n rregull se
ai pasi iu tremben pasojave tha ai.
Ndrsa aktori Mehdi Malkaj
q shprehet se personazhin e T
Marrit fisnik e ka quajtur tragjikokomik. sht nj personazh q
krkon tr kohn t ndrtoj nj
ur. Nj ur q t lidhet me botn.
Pr mua sht nj hymn pr lirin.
Un kam prshtypjen se nuk jemi
nj popull i lir, por i liruar. Dhe
un marr prsipr q t ngre nj
hymn me t drejt liris. Jo m kot
thot personazhi; Dhe besom se
n koh t marra vetm t marrt
thon t vrtetn sepse vetm t
marrt nuk kan frik nga marrzia e kohs tha ai.
sht nj personazh q thot
diku: Ruaj zemrn djalo, se n
koh t marra, vetm i marri mund
ti thot t vrtetat, sepse vetm i
marri nuk ka frik nga marrzia e
kohs, tregon aktori Mehdi Malka,
duke treguar se pjesa sht marr
nga libri Blet dhe fishek. Ideja
pr veprn I marri fisnik erdhi
nga romani Blet dhe fishek, q
sht shkruar nga Daut Gumeni.
Prej ktij libri sht shkputur nj
fragment i madh pr monodramn.
Ne jemi miq dhe kur un i krkova
q dua t bj nj monodram n
sken, ai pranoi, shton aktori Mehdi Malka. M tej duke folur mbi
at q prmban vepra teatrore q
erdhi n skenn e teatrit pr publikun, sipas aktorit I marri fisnik

shihet si nj njeri i marr, sepse ai

krkon gurt pr t ndrtuar nj
ur n det pr tu lidhur me botn,
por e gjitha kjo prcjell dhe nj mesazh t rndsishm prmes ktij
personazhi. Mesazhi? Nse nj
populli i mungojn urat, jemi ne.
Na mungojn urat me Kosovn,
amrin, etj. Deri dje nuk na linte
diktatura t ndrtonim ura pr
tu lidhur me botn, por sot far
ndodh? Ne si popull nuk ndrtojm dot ura pr tu lidhur me botn,
sepse kemi kt klas politike sot.
Nuk ndrtojm dot ura komunikimi, sepse shoqria jon sht
e prapambetur. Jemi t mbyllur,
shton m tej mbi mesazhet e veprs aktori Mehdi Malka.

Mehdi Malka: Personazhet

tragjikomik i dua,
kan lngun e jets
I Nuk sht hera e par q aktori Mehdi Malka sjell premiera t
monodrams n sken, duke trajtuar probleme t shoqris shqiptare. N vitin 2014 aktori Malka
n skenn e Teatrit Kombtar erdhi me monodramn Marr guximin... e shkruar nga Vangjel Kozma. Me mesazhe t rndsishme
pr at se far ka kaluar shoqria
shqiptare ndr vite, prmes interpretimit t aktorit Mehdi Malka
publiku pa nj vepr, e cila goditi
jo vetm klasn politike, por dhe
masat e gjera t popullit, q zgjedhin me dorn e tyre dhe nuk din
se far zgjedhin. Aktor i Teatrit
Kombtar, i spikatur dhe n ekran
me rolet e tij komike, n vitin 1983
Mehdi Malka diplomohet n Universitetin e Arteve dhe m pas filloi pun n Estradn e Ushtarit
dhe n Teatrin e Varietes s Ti-

rans. N kinematografi ai do t
spikaste n rolin e tij i par, at t
Milo budallait n filmin Prrall
nga e kaluara, nj prodhim i vitin
1987. Ndrsa do t duhej roli i xha
Brahos n komedin televizive
Gjuetia e fundit (nj prodhim i
vitit 1992) rol ky i cili do ta bnte
m t njohur dhe m t dashur pr
mbar publikun shqiptar. N jetn
e tij artistike, Malka numron mjaft
role n teatr, rreth 18 -t n filma,
dhe plot t tjer edhe n seriale me
metrazh t shkurtr e telenovela, ku
personazhi i tij ka spikatur n titujt
si Tingulli i heshtjes, Ne dhe Lenini, Njerz dhe fate, Dashuri n
krisma, Gjith fajin e ka paraja,
Prrall nga e kaluara, Gjuetia
e fundit, etj. I lidhur ngusht me
personazhe t ktij lloji q vuajn n komedin q ofron realiteti
shqiptar, Mehdi Malka n sken
tregoi historin e nj t marri q
krkon t ndrtoj nj ur drejt nj
qytetrimi tjetr, me gurt e nj kalaje t mykur. Nj monodram q
shkputet nga romani i Daut Gumenit, nj pjes q e ka tronditur
aktorin kur e lexoi pr her t par,
sht prpjekja artistike q ai e prezantoi s fundmi para publikut n
skenn e teatrit. Por n nj reagim
t tij aktori i njohur, i cili nuk mungon n skenn e teatrit mes t tjerave vlerson jo pak personazhet q
jan tragjikomik n aktivitetin e tij
artistik. I dua shum personazhet
tragjikomike, sepse ata kan lngun
e jets, shprehet n fjalt e tij mbi
rolin m t fundit n monodram.
Aktori Malka dy vjet m par u ngjit
n skenn e Teatrit Kombtar po
n nj interpretim mbreslns n
monodramn e shkruar nga Vangjel Kozma Marr guximin.

fryma e re

24 maj 2016

12

shndet
far gabimesh
bjn m tepr
menaxhert/
drejtuesit?

T qenit nj menaxher/drejtues, nuk ju bn

aspak q t jeni i prsosur. Zbuloni se far
mangsie kan m s shumti drejtuesit n
kompani:
1. Mungesa e komunikimit
Komunikimi nuk sht vetm elsi pr t
qen nj menaxher i suksesshm, por gjithashtu sht domosdoshmri pr t patur nj organizat t suksesshme.

2. Mungesa e dgjimit
Sa m shum q t dgjoni aq m shum
kuptoni idet e ekipit tuaj, kontributet e tyre,
sikurse edhe nevojat dhe shqetsimet e tyre.
3. Mungesa e delegimit
Delegimi i detyrave ka shum prfitime. Kur
ju delegoni, projektet e pamundura mund t
bhen t mundura.
4. Mungesa e marrjes s prgjegjsive

Mos jini i paprgjegjshm dhe t mos kujdeseni pr at q ndodh nn drejtimin tuaj. T qenit menaxher do t thot prgjegjsi pr far
do q t ndodh.
5. Mungesa e relaksit
Puna sht nj biznes serioz. Pr shkak t
prgjegjsive t mdha, duhet t keni nj veti
q t krijoni nj ambient pune t gzueshm
dhe jo ti mbysni punonjsit me stres.

dhe pse jemi akoma n pranver, me ardhjen e vers dhe

ditve me diell, trupi yn jo
gjithmon prgjigjet n maksimumin e mundshm. Madje shum
her shfaq debules, gjendje t
fikti, dembelizm, pafuqi dhe
lodhje, ka v n prov trupin
ton prball ndryshimit t sezonit dhe rritjes s temperaturave.
Mirpo e gjith situata mund t
jet e menaxhueshme nse baterit tona karikohen n mnyrn e
duhur, kjo do t thot nj ushqyerje
e shndetshme me produkte natyrale, q furnizojn trupin me energji, mbi t gjitha me ushqime q
furnizojn trupin ton dhe jo ato q
ngarkojn dhe lodhin metabolizmin. Dietolog britanik kan prpiluar nj list me dhjet ushqime,
t cilat duhet t jen patjetr pjes
e tryezs tuaj, n mnyr q t merrni energji trupore.

Salmoni
Fal pranis s omega 3 dhe
vitaminave t grupit B, salmoni
kryen funksion t trefisht si prforcues energjetik, lubrifikon trurin (duke prmirsuar funksionin
konjektiv) dhe burim i humorit
t mir. Shto ktu faktin q sht
nj anti-inflamator natyral, ka e
bn zgjedhjen m t prkryer pas
aktivitetit fizik, veanrisht nse
salmonin e shoqroni me oriz dhe
spinaq, nj mnyr shum e mir
pr t shfrytzuar t gjitha cilsit
e mira shndetsore q jep.

Spinaqi
Hekuri, magnezi, potasiumi
gjenden n nivel t lart te spinaqi, nj perim q ka rol thelbsor n prodhimin e energjis n
nivel qelizash, pa llogaritur ktu
faktin q magnezi luan gjithashtu
rolin e qetsuesit, t cilat mund
t lehtsojn cilsin dhe kohzgjatjen e gjumit, ruajtjen e niveleve
t energjis gjat gjith dits, si
dhe lehtsimin e kontraktimet e
muskujve dhe dhimbje t syve.

Krpudh
Krpudhat jan t pasura me
hekur, ndihmojn jashtzakonisht
shum pr t luftuar lodhjen.
Gjithashtu krpudhat ndihmojn
n prodhimin e oksigjenit, duke
lehtsuar kalimin prmes organizmit. Sipas dietologve, konsumimi i krpudhave n sallata t
ndryshme ndihmon jo vetm pr
t prmirsuar raportin energjetik,
por kontribuon edhe n rritjen e

tur, q t hyjn n qarkullim n

mnyr t ngadalt, pr t kontribuar kshtu n mbajtjen m t
gjat t glicemis. Patatet t japin
ndjesin e ngopjes, ka ndihmon
n mbajtjen nn kontroll t uris
dhe humbjes s peshs. Prania e
shum vitaminave si vitamina C
dhe B-kompleks, ndihmojn n
thithjen e duhur t ktyre karbohidrateve. Kjo sht arsyeja pse
patatet bjn pjes t pashmangshme n regjimin ushqimor.

Rrnjt e rreps s bardh

Ja dhjet ushqimet
q ju japin energji
Dietolog britanik kan prpiluar nj list me dhjet
ushqime, t cilat duhet t jen patjetr pjes e tryezs tuaj
nivelit t vitaminave D dhe B12, q
stimulojn prodhimin e energjis
s qelizave.

Arrat dhe frutat e thata

Kombinimi i yndyrave t mira,
fibrave dhe proteinave iu garanton
frutave t thata nj indeks t ult
t glicemis, duke i br ato nj
ushqim ideal pr t garantuar nivel t njjt energjetik. Dietologt
shpjegojn se konsumimi i frutave
t thata ofrojn nj gam t gjer
t vitaminave B, jan t pasura me
hekur, zink, kalium dhe magnez,
pr t mos prmendur selen, mangan dhe bakr, q ndihmojn n
forcimin e sistemit imunitar. M t
kshilluara jan arrat dhe bajamet.

Vezt bio
Veanrisht vezt bio, t tilla
konsiderohen vezt e pulave t
fshatit, prmbajn nivel t lart

t t gjitha aminoacideve pr t
mbajtur organizimin n form
perfekt, rrit rezistencn muskulore, n t njjtn koh mban nn
kontroll oreksin. Prve energjis
q veza i jep trupit, proteina e cila
gjendet n t, sht themelore pr
ndrtimin dhe riparimin (korrigjimin) e indeve t dmtuara, si dhe
n mbajtjen e trupit t fort dhe t
shndetshm. Muskujt, organet,
lkura, flokt, madje dhe antitrupat, enzimat, hormone jan t
gjitha t prbra nga proteinat. Ato
gjithashtu ndihmojn n luftimin
e infeksioneve, mbajtjen e ekuilibrit t lngjeve, si dhe ruajtjen e
metabolizmit.

Mjalti
Prdorur q n koht e lashta
si burim energjie, mjalti sht i
pasur me karbohidrate, burim

kryesor energjie pr organizmin, si

dhe pr t mbajtur nivel t njjt
t glikogjenit, duke ndihmuar
kshtu n parandalimin e lodhjes
muskulore. Sipas dietologve, nuk
ka asgj m t mir se sa nj lug
aji mjalt, konsumuar me uj apo
qumsht hert n mngjes apo n
mesdit, pr t marr kshtu nj
burim energjie.

Patatet e mbla
Patatja e mbl prmban potasium, vitamin C, karbohidrate,
shum e mir pr t neutralizuar
diabetin, ndihmuar kockat dhe
hidratuar lkurn. Patatet jan
shum t pasura me karbohidrate
komplekse, tejet t kshillueshme
pr k vuan nga diabeti. Karbohidratet komplekse, n fakt duhet
t shprbhen n sheqerna t
thjesht prpara se t jen gllti-

Njihet si rrepa e bardh peruane, pasi rritet n malet e Perus,

n treg gjendet vetm n form
pluhuri. Nga kjo bim, prdorim
t gjer kan rrnjt e rreps s
bardh, ku pas Ameriks, prdoret
edhe n Europ. Sipas dietologve,
konsumimi i nj luge nga pluhuri i
rrnjs s rreps s bardh n nj
lng frutash, furnizon trupin tuaj
me vitamin C, hekur dhe magnez,
pa ndikuar n gjndrat mbiveshkore, t cilat prodhojn kortizolin
dhe adrenalinn, sikurse bn n
fakt nj filxhan kafeje.

Farat e lulediellit
dhe kungullit
Na ndodh ti konsumojm
shpesh por realisht ja vlejn, pasi
farat e lulediellit dhe ato t kungullit
jan t pasura me minerale, fibra
dhe acide thelbsore, si dhe proteina. Farat e kungullit jan shum
t pasura me magnez, gjithashtu
jan nj burim i pasur i zinkut, i cili
ndihmon gjat rregullimit t sistemit imunitar, q zvoglon rrezikun
nga infektimet virusale, si sht
gripi dhe ftohja. Farat e kungullit
jan shum t mira pr shndetin
e zemrs, si dhe zvoglojn lodhjen
kronike e depresionin.

Banane dhe gjalp bajamesh

Nj banane dhe nj fet buk
me gjalp bajamesh sht ndr
ushqimet m t mira, pasi n t
njjtn koh merrni vitaminn
B dhe proteinat e gjalpit t bajameve, duke favorizuar kshtu
furnizim energjie, teksa merrni
edhe potasium, si dhe shum elemente t tjera q ndihmojn n
kryerjen e aktivitetit fizik. Konsumimi i ktyre dy produkteve,
furnizon trupin me elemente natyrale q ndihmojn n forcimin e
sistemit nervor, humbjen e peshs
dhe kontribuon n prodhimin e
rruazave t bardha t gjakut, fal
kontributit t vitamins B6.

fryma e re

24 maj 2016

letrsi

13

Sa ndikoi Kongresi i Drejtshkrimi m 72, n gjuhn e romanit t

sapodorzuar t Kadares n redaksin e asaj kohe

Dimri i vetmis s madhe , Ismail Kadare

Si ia besova Matteo Mandalas dorshkrimin e romanit
N ditn e nderimit
t shkrimtarit nga
presidenti, n mes
tre botimeve t
reja pr Ismail
Kadaren ngjarje
unike do t
konsiderohej botimi
kritik i romanit
Dimri i vetmis, nj
pun filologjike e
jashtzakonshme e
studiuesit arbresh
Matteo Mandala. Si
u shkrua romani n
kushtet e paliris
dhe shfaqja e t
gjitha varianteve t
ndreqjeve, ndalimit,
mungesat;.
Rrfimi ekskluziv
i Kadares pr
dorzimin e
dorshkrimit
filologut arbresh

r shkrimtarin Ismail Kadare

ka qen nj ankth i madh
deri n fitimin e gjyqit ndaj
Nexhmije Hoxhs pr ti marr
dorshkrimin origjinal t romanit
Dimri i vetmis s madhe. Ngjarja sht shoqruar me zhurm
n media, kur e veja e diktatorit refuzonte tia dorzonte shkrimtarit
veprn e tij, n dorshkrim. Kjo
sht nga episodet m t vshtira
q ka kujtuar Kadare: Kisha frik
se Nexhmija ma digjte romanin.
Arbreshi Matteo Mandala po bn
nj pun kolosale n deshifrimin
dhe zbulimin e tekstit. sht nj
tekst i mahnitshm, sht i vetmi,
origjinal. N kt rrfim ekskluziv
shkrimtari tregon se e kam shkruar dhe e kam daktilografuar direkt
dhe gjithnj kam punuar mbi tekstin e daktilografuar.
Vepra q studiuesi arbresh ka
pasur n dor ka qen kopje e vetme,
t ciln ia ka besuar shkrimtari pr
t zbrthyer e zbuluar nnshtresat
e dorshkrimit, si ka qen procesi
krijues i autorit. Si nj nga romanet
kulmore t gjith projektit letrar t
Kadares, si duket Dimri i vetmis
s madhe do mbetet nj trajtes
historike, qoft dhe pr dimensionin q do t marr tani me botimin
e ktij edicioni kritik i dorshkrimit,
tekst i par nga Matteo Mandala.
Gjurma q ka kjo vepr n krijimtarin e Kadares m tej se letrare, tani
merr nj histori zbulimi si jashttekstor ashtu dhe kontekstuale.
N kt rast, kur filologu ishte
n procesin e ktij edicioni, dhe
Kadare e ndiqte s largu, krejtsisht i ftoht, duke u shprehur se
sot prmes ktij dorshkrimi sheh
punn e br, si proces krijues.
Kur e shoh se sa kam punuar, shkruar, prishur e ndrequr m duket e
mahnitshme. Ishte nj tekst mjaft
delikat, donte shum kujdes, sepse
pr nj fjali mund t ikte gjith teksti, ka kujtuar Kadare.
Rasti konkret q prmend
shkrimtari sht nj episod kur
Hrushovi thoshte n roman pr
Enverin se nj dit ky njeri do ti
gjunjzohej. Kjo ishte e rrezikshme pr tu shkruar, thot
Kadare, duke vlersuar se Mandala po bnte nj pun kolosale me
tekstin e tij, n dorshkrim.
Dhe ja ku botimi kritik i par
pr letrsin bashkkohore shqiptare sht n librari. N studion
Kadare, Matteo Mandala sjell veprn e Ismail Kadares, edicionin
kritik t dorshkrimeve. Pr fazn
parashkrimore, n parathnien e
botimit, Mandala shkruan se si u
realizua ky edicion kritik, metodat dhe shkolln filologjike q ka
ndjekur. Ndr t tjera ai ndalet n
rrfimin se si u shkrua kjo vepr,

n rrethana. Mandala thekson se,

pavarsisht nga arsyet q e shtyn
Kadaren t merrej me ngjarjet e
Mosks t vitit 1960 dhe me pasojat
politiko-ideologjike q rrodhn nga
prishja e marrdhnive me Bashkimin Sovjetik t Hrushovit, thot
se shkrimtari filloi t mblidhte t
dhna n Arkivin e Komitetit Qendror aty nga fundi i vitit 19679, dhe
se tashm projekti i romanit t ardhshm u prvijua gjat vitit 1970.
N fakt, Mandala ktu i referohet
edhe kujtimeve t s shoqes deri n
pranvern e atij viti:
Is po shkruante [] me ngut
Kronik n gur. Donte t prfitonte
q ta botonte s paku edhe at roman prpara se t fillonte ndonj
ngatrres me romanin e grindjes
me rust. Nuk kishte shkruar asnj
radh nga ky i fundit
Filologu thot se ka nj minier t dhnash, karakteristikat e
t cilave jan t tilla q i hapin udhn nj interpretimi m objektiv t
tekstit duke krijuar kushtet pr nj
vlersim estetik t denj pr kompleksitetin e veprs kadareane.
Sipas nj varianti t dorshkrimit,
dshmohet nj gjendje e lir krijuese, konsideruar prej filologut
e jashtzakonshme, sikur e ka
prshkruar edhe Helena Kadare:
Is po vazhdonte t shkruante
Dimrin. E bnte kt pun me
knaqsi, pa pasur ndjenjn se
po kryente dika t detyrueshme,
ose se po paguante taksn, si
thuhej. Ai po e shkruante romanin e grindjes me rust, si do t
shkruante do vepr tjetr. Me t
njjtn knaqsi dhe m t njjtin
ritual. Si ma kishte shpjeguar vet
disa her, para se t fillonte dika ai
bnte nj test t fsheht. Testi ishte
ky: a do ta shkruante dhe si do ta
shkruante kt vepr n qoft se
nuk do t jetonte n Shqipri, por
diku gjetk, ta zm n Zvicr? (kisha vn re se ky vend iu kujtohej t
gjithve, kur ishte fjala pr asnjansi). Testi kishte kto prgjigje: Nuk
do ta shkruante. Do ta shkruante,
por fare ndryshe. Do ta shkruante
pothuajse njlloj si n Shqipri. Is
i kishte mbushur mendjen vetes
se historin shqiptaro-ruse do ta
shkruante pothuajse si do ta shkruante po t ishte i lir, me fjal t
tjera, si do ta shkruante n at kohn tjetr. N parathnie sqarohet
se prdorimi i disa penave jo vetm
q na shtyn t mendojm se procesi
i shkrimit do t jet ndrprer disa
her, por na konfirmon teknikn
krijuese t Kadares, i cili shpesh
kthehej prapa pr t modifikuar
tekstin. Mandala shnon se sht e
vlefshme t ndalet se titulli i pjess
s IV sht shkruar me nj pen t
ndryshme nga ajo e tekstit t kapit-

ullit, ka dshmon edhe nj her se

aparati i brendshm titullor sht
shtuar pasi kishte mbaruar shkrimi
i romanit. Mandala ndihmon pr
t kuptuar veprn e autorit prmes
parathnies duke shnuar se ku
ndrhyn pena e autorit, gjithmon
e njjta pr t gjitha flett, por vren
se vihen re disa ndrhyrje ndreqse
me pena t ndryshme. Kjo sipas
filologut dshmon edhe nj her se
kto ndrhyrje i prkasin nj faze t
mvonshme shkrimi.
Mandala
prmend
n
parathnie disa humbje, flet q
mungonin, por pa shum pesh,
e konsideruar nj shtje q do
t rimerret m tej duke thn se
tani pr tani paraqitet si domosdoshmri shtjellimi i mnyrs s
prdorimit t ktyre materialeve
gjat puns pr botimin kritik.
Duke hyr n historin e shkrimit
dhe stemma codicum, filologu
sqaron se historia e shkrimit t
tekstit t romanit ka n fakt nj
kufi t sigurt kohor ante quem
q shnohet nga botimi i shtypur,
por q nuk dihet ende me siguri
pr astet e tjera kye q shnojn fillimin dhe vazhdimin e puns s shkrimit. Pr tu siguruar
mbi hipotezat e fillimit t shkrimit
t romanit, m 71 dhe se mbaroi
m 8 shtator 1972, filologu thot
se mbetet pr tu shqyrtuar mbi
bazn e elementeve jashttekstore
dhe kontekstore, puna paraprgatitore q bri Kadare.
N do rast, thot Mandala,
mbeten ende pr tu fiksuar kufijt
kohor relativ, me synimin pr t
nxjerr n drit elementet e ndrveprimit mes tekstit dhe kontekstit.
N kt suaz dshmit q na ka
dhn Helena Kadare n librin e saj
me kujtime marrin nj rndsi t
veant pr t dalluar s paku katr
aste kye t historis s shkrimit t
romanit, shkruan Mandala.
Mbi rishikimin e par t veprs,
( t ciln Mandala i ka shnuar
fazat me shenja prkatse) i rezulton se mbyllet n fund t vitit 1972,
me dorzimin e dorshkrimit n
redaksi pr tu daktilografuar. Srish studiuesi i referohet pohimit
t Helena Kadares kur kujton se
dorshkrimi i Dimrit t vetmis
s madhe kishte shkuar n shtyp.
Ktu fillon, sipas Mandalas faza
e dyt e historis s shkrimit t
tekstit dokumentuar nga dorshkrimi, ku mendohet se autori ka
ndrhyr duke br ndryshime
e plotsime mes rreshtash dhe
anash faqes ose duke shtuar flet
t reja dorshkrim me fragmente
m t gjata teksti. Kto ndrhyrje
jan t tilla q dshmojn se dy
materialet jan t lidhura logjikisht aq ngusht mes tyre, sa mund

t themi pa hije dyshimi se njri

rrjedh kronologjikisht pandrmjetshm nga tjetri Ishte faza
prfundimtare , koha kur vepra do
t dorzohej pr shtyp, kur n Tiran po zhvillonte punimet Kongresi
i Drejtshkrimit (20-25 nntor 1972)
i cili miratoi rregullat drejtshkrimore q filluan menjher t zbatoheshin nga redaksit e shtpive
botuese. Kjo ndodhi, thot Mandala edhe me botimin e Dimrit.
Pavarsisht faktit q kto
ndryshime prekin vetm rrafshin
gjuhsor, mbetet gjithsesi problem filologjik i prcaktimit t vullnetit t autorit, aq m tepr kur
ato solln pasoja kontradiktore;
nga njra an, u cenua idolekti i
autorit n emr t ndreqjes s pasaktsive fonetike e morfologjike,
nga ana tjetr, redaktort me ndryshimet q i solln tekstit shkeln
vet rregullat drejtshkrimore t
sapovendosura Ndrsa ndalet
n kriteret pr botimin kritik, filologu thot se koht e fundit n
Shqipri sht folur shum, ndonjher edhe pa vend, pr kritikn
gjenetike, duke iu referuar madje
metodologjive q karakterizojn t ashtuquajturn shkoll
filologjike franceze, t cilat dallojn nga praktika ekdotike kritikogjenetike e shkolls filologjike
italiane. T shumta jan dallimet
mes ktyre dy shkollave, por po
aq t shumta jan edhe pikt e
prbashkta. M e rndsishmja
ndr kto t fundit sht padyshim pesha vendimtare e dorshkrimeve t nj vepre, t nj autori
a t nj epoke. Mungesa e objektit
t studimit filologjik pra dorshkrimit- jo vetm q e cenon rnd
perspektivn e krkimit t t dyja
shkollave, por i hap udh keqkuptimeve dhe keqinterpretimeve t
arsyeve pragmatike mbi t cilat
ato bazojn veprimtarin e tyre,
q tek e fundit e gjejn shprehjen te botimi kritik i materialeve
paraprgatitore t nj vepre
Pikrisht
thot
Mandala
mnyra se si prdoren materialet
drejtshkrimore dhe se si botohen
ato dallon dy qasjet jo vetm n
planin metodologjik, por edhe n
at teorik. Pr shkolln franceze t
gjitha materialet jan t dobishme
pr t dokumentuar gjenezn e
nj teksti, qofshin kto skica t
plota, shnime sporadike, a lista
fjalsh. Duke par vshtirsit q
paraqet botimi i dy materialeve q
dokumentojn shkrimin e Dimrit t vetmis s madhe, Mandala
thot se u vendos t ndrtohet nj
aparat kritik i prbr nga disa
breza, duke i dhn secilit syresh
funksione dhe detyra ekdotike t
ndryshme.
V.Murati

fryma e re

24 maj 2016

14

sport
Ofertat pr
Hysajn,
menaxheri
i bn presion
klubit t Napolit

ruga pr te suksesi nuk

sht asnjher e thjesht
dhe pr Kuksin rruga te
trofeu I par n histori kaloi mes
shum vuajtjeve dhe emocioneve.
Skuadra verilindore fitoi Kupn
e Shqipris, trofeun e par pr
kt klub pas triumfit 6-4, nga goditjet e penalltive ndaj Lacit, pas
nj finaleje drithruese q rezultoi
nj betej e jashtzakonshme deri
n fund, mes dy skuadrave q e
deshn dhe e krkuan kt Kup jo
vetm pr 120 minuta, por prfshi
dhe penalltit, pasi koha e rregullt
u mbyll n barazim 1-1. Finalja
e ktij viti ishte nj riprsritje e
asaj t vitit t kaluar, me Kuksin
q krkonte jo vetm trofeun por
dhe nj hakmarrje sportive ndaj
kurbinasve. Dy skuadrat zbritn n
fush t prkrahura maksimalisht
dhe nga tifozerit e tyre, q dhuruan spektakl me parrullat e zgjedhura, sidomos ata t Lacit q kishin
przgjedhur prralln e aladinit,
pr t plotsuar dshirn e tyre t
3-t, srish at t fitimit t Kups.
Sfida kt her do t gjykohej nga
nj gjyqtar I huaj, Marco Guida, q
do t bnte t ndihej prania e tij n
fush. Gjithsesi frika pr humbur
solli nj loj t kujdesshme nga
ana e t dyja formacioneve, me
Kuksin q ishte paksa m kmbnguls n sulm. Zgjidhjen e par
drejt ports s Selmanit, verilindort krkuan ta gjejn nprmjet
nj goditje dnimi t Eminit, e cila
prfundoi jasht pr pak. N t 24trn kryesori Guida bri t ndihet
prania e tij n fush, kur akordoi
nj karton t verdh pr Eminin,
pr simulim pas daljes s Selmanit jasht zons s tij. Pr minuta
t tra munguan emocionet, deri
n t 42-tn kur Kolici reagoi n dy
koh nga distanca pas nj zbritje
t kurbinasve. Para pushimit, Laci
humb dhe Mustafn q u largua
nga fusha me barrel pas nj dmtimi serioz, ndrkoh q n pushim
mbesin n dhomat e zhveshjes
pr Kuksin, Malota dhe Hasani
t dmtuar q zvendsohen nga
Ladrovci dhe Hasani. Pjesa e dyt
nisi me m shum kmbngulje nga
t dyja skuadrat por srish me pak

brojtsi shqiptar i Napolit, Elseid Hysaj,

sht nj nga emrat m t krkuar n
merkaton e futbollistve, por cmimin e kartonit t tij, q i kalon 20 milion Euro, mund ta
prballojn vetm klubet e mdha Europiane.
Barcelona dhe Bayern Munich po e monitorojn me shum kujdes 22-vjecarin, q rezulton t
jet futbollisti me mosh m t re q ka luajtur
n 37 ndeshje si titullar n 5 kampionatet m t
forta n Europ. Megjithat paga e tij krahasuar
me rendimentin n fushn e blert mbetet qesharake. Pr kt arsye, menaxheri i futbollistit
kuqezi, Mario Giuffredi, pr t disatn her u
kujton drejtuesve napolitan q duhet ta rishi-

kojn kontratn e Hysajt, para se t jet von,

duke i krcnuar se mund t largohet para kohe
nga skuadra. Giuffredi betohet se klienti i tij
brenda nj kohe t shkurtr do t bhet nj nga
lojtart m t mir n bot n rolin e tij, ndaj
Napoli nuk mund t qndroj indiferent pr
shkak t kohzgjatjes aktuale t kontrats, e cila
skadon n vitin 2020. Sugjerimi i menaxherit t
Hysajt sht q marrveshja e re t firmoset
para finaleve t Europianit, turne ku Shqipria
merr pjes pr her t par. Hysaj edhe ka m
shum minuta n kmb se cdo lojtar tjetr i
Napolit mbetet ndr m pak t paguarit, me
rreth 500 mij Euro n sezon.

Kuksi fiton Kupn e Shqipris,

trofeun e par n histori

raste. Gjithsesi Kuksi shtoi ritmin

por zgjidhjen vazhdoi ta krkonte
nga distance me Musollin q goditi
mir n t 60-tn, por Selmani reagoi mir. Laci u prpoq t rrezikon-

te n t parn goditje kndi q fitoi

por goditja e Cels ishte jasht.
Megjithat momenti m magjik I
mbrmjes duhet ende t vintye.
N t 65-tn, Karioka realizoi nj

gol fantastik q afroi me historin

Kuksin. Gjithsesi ndeshja komplikohet n t 74-trn pr Kuksin,
kur Ansi Nika kreu nj ndrhyrje
trsisht t panevojshme n mes-

fush me nj faull horror ndaj

Cels, pr t cilin u ndshkua me t
kuq. N superioritet numerik Laci u
hodh prpara dhe t 78-t, rrezikoi
me Cetkovicin. Laci pavarsisht se
kontrolloi topin mundsin m t
mir e pati Kuksi, me Dvornekovicin q gaboi golin e 2-0 n t 89tn. Por gabimin m t rnd e kreu
Kolici n t 93-tn, t cilit bashk
me Topin nga duart I shptoi dhe
Kupa, me Mitrajn q I hedhur
si zvendsues coi ndeshjen n
shtes, pas nj fundi thriller. N t
93-tn, Laci dha shkndijn e par
ndrkoh q dominoi shtesn por
pa arritur dot te goli. Gjithcka u
vendos nga penalltit, ku fati q I
kishte buzqeshur kurbinasve n
fundin e sfids I tradhtoi q n
11-metrshin e par t goditur nga
Dosti q u prplas n shtyll. Te
kuksi shnuan t gjith me radh,
deri te 11-metrshi I pest kur ishte
kapiteni Musolli q goditi sakt pr
ti dhn Kuksit, trofeun e par
t historis, t parin pr trajnerin
Klodian Duro n karriern e tij t
re dhe t parn dhe pr presidentin
Gjici, q besoi m shum se kushdo
se nj dit kt skuadr do ta bnte
t ngrinte lart nj trofe.

Deklarata pas fitores

Safet Gjici (President): Pas 4 vitesh arritm t cojm nj trofe ne
Kuks. Kt trofe ia dedikoj qytetit sepse n futboll kemi br historin
dhe kuksiant e meritonin kt trofe. Jam msuar ti ngjis shkallt nj
nga nj, e nism nga Kupa dhe radhn e ka kampionati. Do t investojm edhe m shum q t arrijme te titulli i kampionatit. Kur psuam
gol kisha besim te cunat dhe te skuadra por fti dhe Zoti na dha at q
e krkojm prej 4 vitesh. Stafi e meriton t konfirmohet sepse Duro
kur erdhi kishte shum skeptik, prandaj besoj se do t ken koh pr
t punuar me ekipin dhe t bjn srish histori ne kupat e Europs.
Dshira jon sht q t marrim pjes n grupet e Europa League dhe
kt vit do t plotsoj t gjitha krkesat e stafit teknik pr t realizuar
kt objektiv.
Renato Malota (Kapiten): Emocion i madh sepse do mbahem
mend si kapiteni i pare qe ngre nje trofe per kukesin. Shpresoj te vazhdojme ne rrugen e sukseseve me trofe te tjere. Kur duro mori drejtimin

ndryshuan shume gjera sepse ai punoi shume me harmonine dhe ai

eshte nje trajner qe beson. Kjo gje ka shume rendsi pr ne. Me 3-4
perforcime kam besim se do te ecim edhe me shume ne Europe.
Klodian Duro (Trajner): Kjo ishte dita jone dhe e bm realitet pr t
gjith kuksiant. Kam punuar shum q nga dita e par dhe n mendjen time ka qen vetm fitorja q na bn nj klub t paharrueshm.
Kam menduar vetm pr t forcuar kt skuadr sepse ishim t bindur
q do ta fitonim kt ndeshje. Dua ta coj kt projekt deri n fund. Do
t festojm gjat dhe q nga nesr do t mendojm pr hapin e madh
ashtu si beri Sknderbeu vjet.
Ylli Shameti (Mbrojts): Besoj se kemi bere nj ndeshje shum t
mir por pas golit t psuar gjetm forca pr t shkuar deri n fund.
Kishte ardhur momenti pr t arritur tek ky trofe. Ky trofe shkon pr t
gjith ata q kan besuar te ne.

fryma e re

24 maj 2016

15

sport

De Biazi zbardh listn e

Europianit, ja kush jan
27 t przgjedhurit

euro 2016

M
Prfaqsues nga t gjitha
trevat etnike n ekipin kuqezi
N

j prfaqsuese mbar-Kombtare n Franc 2016. Prej vitesh

ekipi kuqezi ka shrbyer pr t bashkuar shqiptart e t gjitha
trevave. Nj politik sportive e nisur me shqiptart e Kosovs dhe
e prforcuar gjat edicionit t fundit me afrimet e Berat Gjimshitit
origjina e familjes s t cilit sht nga Lugina e Preshevs dhe Naser Alijit, prfaqsuesi i par i shqiptarve t Maqedonis. Prpos
ksaj, interesant sht fakti se ekipi Kombtar shrben edhe si pika
e bashkimit pr t gjith shqiptart q jetojn n emigrim. Prej
vitesh t larguar, por tani m pran se kurr vendit t tyre. Kt e
konfirmoi m s miri lista e madhe me 27 lojtar, e publikuar nga
trajneri Gianni De Biasi, pr grumbullimin e skuadrs prpara startit t Kampionatit Europian. Nga futbollistt e grumbulluar, vetm
11 prej tyre kan lindur brenda kufijve zyrtar t vendit, pra m
pak se gjysma e skuadrs, nga Elseid Hysaj n Shkodr te dy sulmuesit Balaj e Cikalleshi. Shtat prej lojtarve kuqezi kan lindur
n trojet shqiptare, nga Kosova n Maqedoni. Nga Etrit Berisha e
Lorik Cana n Prishtin, deri te Naser Aliji, i lindur n Kumanov.
Po 7 sht edhe numri i futbollistve q kan lindur n Zvicr. Prej
Ajetit, Gjimshitit e Veselit, pr t vazhduar me Bashn, Abrashin,
Taulant Xhaka dhe Shklzen Gashin. Mrgim Mavraj, i shndrruar
n nj prej pikave t forta t ekipit ka lindur n Hanau t Gjermanis, ndrsa mesfushori Herolind Shala n Porsgrunn t Norvegjis.
Nj Kombtare q prfaqson n mnyrn m t denj shqiptart
anemban. Nj skuadr q edhe pr kt fakt sht kthyer n
fenomen mediatik prpara Euro 2016.

ungesa e madhe sht

Hamdi Salihi, nuk e humbet vendin Migjen Basha, zbulimi sht Milot Rashica,
konfirmohen Rrahmani e Veseli,
ndrkoh q nuk ia del t jet me
Kombtaren e Par Rey Manaj. Jan
kto t rejat kryesore t Gianni De
Biasit n listn paraprake me 27
futbollistt e przgjedhur pr misionin Franc 2016. Trajneri i Kombtares do ti ket n dispozicion t
przgjedhurit e tij n fazn prgatitore pr Euro 2016 q do t nis n
Austri n 23 maj ku ekipi do t qndroj deri n datn 31 maj, n ditn
e fundit t muajit, lista prej 27 emrash do t reduktohet n 23, me De
Biasin q do ti duhet t lr jasht
4 prej futbollistve pr t prpiluar
listn prfundimtare prej 23 emrash q do t shkojn n Franc. Padyshim mungesa e madhe e lists
parparpake sht ajo e Hamdi Salihit. 27 golat e shnuar kt sezon n
Superiore ku u shpall kampion dhe
kryegolashnues me Sknderbeun,
si dhe kontributi shum vjecar n
Kombtare nuk i kan mjaftuar
bomberit shkodran n syt e De
Biasit, ndrkoh q afrimi i madh
sht Milot Rashica, zbulimi i ktoj
edicioni n Eredivisien Holandeze.
Pr sa i prket lists nuk ka asnj
ndryshim pr sa i prket portierve
me Etrit Berishn, Alban Hoxhn

miqsia

dhe Orges Shehin q do t jen alternativat mes shtyllave. Pr sa i

prket mbrojtjes q z dhe nj vend
t konsiderueshm n list me 9 lojtar t przgjedhur pjes e saj jan
Arlind Ajeti, Naser Aliji, Berat Gjimshiti, Mrgim Mavraj, Amir Rrahmani, Lorik Cana, Elseid Hysaj, Ansi
Agolli dhe Frederik Veseli. Pjesn
e Luanit n list e z mesfusha me
plot 10 futbollist, t cilt jan Ledian Memushaj, Ergys Kace, Andi
Lila, Migjen Basha, Odise Roshi,
Burim Kukeli, Ermir Lenjani, Herolind Shala, Taulant Xhaka, dhe Amir

Abrashi. N sulm De Biasi do t ket

me vete n Austri 5 alternativa, Bekim Balaj, Sokol Cikalleshi, Armando Sadiku, Shklzen Gashi dhe Milot Rashica. Jan kta futbollistt q
De Biasi do t ket me vete n Austri
ku do t zhvilloj n 29 maj dhe testin
miqsor me Katarin, n 31 maj 4 prej
tyre do tiu duhet t shkputen nga
grupi prfundimtar prej 23 emrash
q do t marr pjes n Europian,
ndrsa n 3 qershor Shqipria do t
zhvilloj dhe testin e fundit prgatitor para Europianit, n Bergamo t
Italis kundr Ukrains.

mbrojtsi

Rival n
D
kampionat,
Shehi dhe Hoxha
miq n Kombtare

eri pak dit m par rival n fush. Por, titulli kampion i Shqipris, i diskutuar deri n fund t sezonit nga Sknderbeu dhe
Partizani nuk e vendosi asnjher n pikpyetje miqsin e Orges
Shehit dhe Alban Hoxhs. Thuajse gjithmon sbashku n grumbullimet e Kombtares, dy portiert kuqezi u shfaqn t pandashm
edhe prpara nisjes s grumbullimit. Rivaliteti n kampionat nuk
e cnon shoqrin dhe miqsin ton. Kemi qen shok e miq dhe
t till do t mbetemi, pavarsisht se cila skuadr e fitoi kampionatin. Gjej rastin t prgzoj Albanin dhe Partizanin n prgjithsi
pr kampionatin q kan br, tha Shehi. Ndrsa Hoxha prgjigjet: Orgesin e kam mik shum t mir dhe kam msuar prej tij n
Kombtare. Ne dy ekipet i dham bukuri kampionatit duke luftuar
deri n fund. Sknderbeu e shfrytzoi m mir dhe n fund fitoj.
Shpresoj q edhe sezonin e ardhshm e m gjat kampionati t ket
kt lloj rivaliteti. N lidhje me prfaqsimin ne Europian Hoxha
ka deklaruar: Do t jet nj moment i paharruar pr ne, pasi jo t
gjith kan mundsin ta provojn t jen pjes e nj Europiani.
Do t jet nj ndrr e bukur q do ta shijoj n maksimum. Shehi
gjithashtu besin te forca e ekipit. Nj eksperienc e paharrueshme.
Duhet ta vlersojm dhe ta shfrytzojm n maksimum. Kemi arritur deri ktu fal mundit dhe djerss s djemve pr dy vite me radh.
Besoj se do t bjm m t mirn.

Andi Lila: Ne mund t

jemi surpriza e Europianit
S

hqipria nisi zyrtarisht aventurn drejt Euro 2016. Me pjesn m

t madhe t lojtarve q do ti bashkohen Kombtares n qendrn
strvitore n Austri, e gjith vmendja n aeroportin Nn Tereza ishte
prqendruar te trajneri Gianni De Biasi. Fotografi t panumrta dhe autograf n fanelln me t ciln Kombtarja do t prfaqsohet n evenimentin n Franc. Nj shprqendrim i lejuar prpara grumbullimit n
krahinn e Bad altersdorf. N Austri nis puna me intensitet t plot.
Me padurim po e presim, sepse kemi koh q prgatitemi pr kt gj.
sht dika q ndodh vetm nj her n jet. Shpresojm ta shijojm n
maksimum si ne ashtu edhe t gjith shqiptart, edhe t bjm rezultate t mira si kemi br koht e fundit. sht dika e jashtzakonshme.
Shpresoj t jemi mir edhe nga ana shndetsore dhe n formn fizike
pr t br m t mirn, tha mbrojtsi. Edhe pse objektivi kryesor, ai
i pjesmarrjes n Kampionatin Europian u realizua, Andi Lila nuk prcakton kufij. Mbrojtsi i Pas Janins ka besim. Si sht edhe shprehja
e urt popullore Oreksi vjen duke ngrn. I kemi t gjitha mundsit,
sepse n futboll nuk ka m diferenca. Prderisa quhen finale, skuadrat
jan thuajse n t njjtin nivel. Shpresoj q tia dalim, ka mbyllur Lila.

fryma e re

24 maj 2016

CILN VEZ T ZGJEDH N DYQAN?

16

T BLESH VEZ SOT NUK SHT M AQ E THJESHT SI M PAR:

1.Vshtirsia e 1-r : A po zgjedh vezn m t shndetshme pr fmijn tim?
2.Vshtirsia e 2-t : Nuk i kuptoj far thon paketimet dhe ka kaq shum lloje...
T gjitha kto probleme tashm i ka zgjidhur veza KOKOVE !
1.T gjitha vezt e tjera jan nga pula t rritura n kafaze , pra industriale . Veza KOKOVE sht
VEZ FSHATI nga pulat e rritura n kapanone t hapura, JO N KAFAZE dhe t kombinuar me
natyrn, duke garantuar cilsi m t lart dhe shije t shklqyer.
2. KOKOVE sht veza m e shndetshme jo vetm se prodhohet nga pula t rritura me ushqim
natyral JO OMGJ por edhe sepse rriten n zonn e pastr dhe t shndetshme t ajupit.

Nje Kokove ne dite baraz me vetem 70 kalori por me 14 ushqyes esenciale !

Nje Kokove ne dite eshte si te marresh nje tablete multivitaminale.

Ekstr
TI at
A
H

skta
fre

NGA

VEZ F
S

NJE KOKOVE NE DITE ESHTE USHQIMI ME I MIRE NE BOTE !

RRITJA E LIR

Nje Kokove ne dite i jep trupit tuaj:

Koline qe i jep energji trurit dhe forcon kujtesen.
Luteine dhe zeaksantine per mbrojtjen e syve nga rrezet ultravjollce dhe dielli.
Proteine komplete per energji qe zgjat, riparimin e indeve te demtuar, ruajtjen e metabolizmit etj
Selen qe sht thelbsor pr riprodhimin dhe funksionin e tiroides.
Vitamine B9 ose acid folik per rritjen e qelizave dhe forcimin e metabolizmit.
Vitamine A, qe eshte shume e rendesishme per ruajtjen e shikimit, lekures dhe imunitetit
Hekur, qe eshte i rendesishem per transportin e oksigjenit drejt organeve dhe muskujve.
Zink qe esht i rndsishm pr shndetin e trurit, imunitetin dhe zhvillimin e qelizave.

REKOMANDIMI YN :
Veza KOKOVE garanton shndetin tuaj sepse sht EXTRA e FRESKT dhe m e kontrolluar
sesa vezt e tjera q tregtohen nga fshati, q nga vaksinimi deri te kontrollet periodike nga
institucionet e kontrollit ushqimor.
Shum vende t bots n respektim t t drejtave t shpendve e kan kuzuar rritjen
INDUSTRIALE t pulave n kapanone t mbyllura. Bashkohu edhe ti n mbrojtje t cilsis!

VEZA JON

Adresa

COCOAL. shpk, Maminas, Durrs, Albania

Email: cocoal.shpk@gmail.com

Enti botues: Helga'SSecrets

Perktheu: Capajev Zeres
Autor: Madam Helena Blavatsky
Nr. faqeve: 380
mimi: 1 000 leke
Libri i dyte por shume bazik i autores se famshme Madam
Helena Blavatsky, mbi Teozofine, fene e dijes, historine
e saj, perfaqesuesit me te shquar te saj ne histori, rrenjet
e saj dhe ngjashmerite e ndryshimet mes saj dhe fese,
filozofise e shkences; ide mbi debatin mes kreacionisteve
dhe darvinisteve mbi origjinen e specieve; cilat jane ligjet
baze te Universit dhe ndertimi i tij holografik; dhe mbi te
gjitha nje analize e vecante e qenies, njeriut, elementet e tij
perberes, ne ndryshim nga feja dhe shkenca dhe ngjashmeria
me budizmin ne disa drejtime. Autorja ka qene e preferuara
e shume rrymave ideologjike dhe nga frimasoneria ne
shekullin e fundit dhe sidomos ka patur ithtare te saj nazistet
me te shquar, me ne krye Hitlerin, tek Shoqeria teozofiste
Thule ku spikasnin ideologe te ndryshem dhe teozofiste si
Karl Haushofer, Rudolf von Sebottendorf, Rudolf Hes, Alfred
Shelenberg, Ditrih Ekhart, Adolf Hitler, etj; Por nazistet i
shtremberuan parimet e saj themelore te barazise se racave.

Nj nga librat m t rndsishm

mbi ontologjin i t gjitha kohrave