PILIHAN 1 : KEMAHIRAN TEKNIKALBAB 1 : ELEKTRIK

1.1 JENIS LITAR ELEKTRIK

1.1.1 Pemasangan Litar Siri
Litar siri adalah susunan komponen yang membolehkan arus elektrik mengalir satu arah sahaja.
Jika ada litar yang terbuka, litar tidak berfungsi
1.1.2 Mengukur Voltan dan Arus Dalam Litar Siri
Nilai voltan susut bagi setiap beban elektrik

Formula mendapatkan jumlah voltan ialah :

Memasang dan Membaca Voltmeter

- Voltan disukat menggunakan voltmeter
- Ada 2 jenis voltmeter :
i. Voltmeter arus terus (DC)
ii. Voltmeter arus ulang alik (AC)
-Contoh pengiraan :

Memasang dan Membaca Ammeter

-Arus dalam litar siri adalah sama
-Formula mengira jumlah arus dalam litar siri ialah

-Ammeter digunakan untuk mengukur arus elektrik

-Didapati dalam julat 0 500mA, 0 1A dan 0 -10A
-Pilih ammeter yang bersesuaian untuk ukur arus ulang alik dan arus terus
1.1.3 Mengira Jumlah Rintangan Dalam Litar Siri
-Formula mengira jumlah rintangan ialah :
Rj = R1 + R2 + R3
-Contoh pengiraan :
-Jika 3 perintang iaitu R1, R2 dan R3 disambung secara siri seperti dalam rajah di bawah. Berapakah
jumlah rintangan litar ini?
Rj = R1 + R2 + R3
Rj = 10 ohm + 30 ohm + 50 ohm
Rj = 90 ohm
1.1.4 Pemasangan Litar Selari
- Litar selari adalah litar yg membenarkan arus elektrik mengalir lebih daripada satu laluan.
- jika ada mana-mana wayar yang terputus pada satu laluan, arus elektrik masih dapat mengalir
melalui laluan lain.
1.1.5 Mengukur Voltan dan Arus Dalam Litar Selari
-Nilai voltan dalam setiap beban elektrik adalah sama. Jumlah voltan dalam litar selari boleh dikira
seperti formula berikut :

-Nilai arus dalam litar selari adalah tidak sama

-Setiap laluan arus bergantung kepada nilai rintangan yang mungkin berbeza.
-Formula untuk mengira arus litar selari adalah
Ij = I1 + I2 + I3

1.1.6 MENGIRA JUMLAH RINTANGAN DALAM LITAR SELARI

- Jumlah rintangan dalam litar selari akan berkurangan kerana terdapat banyak laluan arus.
-Lagi banyak laluan arus, lagi kurang jumlah rintangan dalam litar.
-Formula untuk kira jumlah rintangan adalah :
1
Contoh Pengiraan Jumlah Rintangan Dalam Litar Selari
Dalam Rajah sebelah, perintang R1, R2 dan R3 disambungkan secara selari. Berapakah jumlah
rintangan dalam litar tersebut?
1
1.1.7 MEMBANDING BEZA LITAR SIRI DENGAN LITAR SELARI
1.2 Penggunaan Meter Pelbagai
Meter pelbagai digunakan untuk menguji litar elektrik atau elektronik.
Meter ini adalah gabungan volmeter, ammeter dan ohmmeter
Ada 2 jenis meter pelbagai iaitu jenis analog dan digital
1.2.1 Bahagian Utama Meter Pelbagai
Skala digunakan untuk menentukan bacaan bagi setiap penggunaan meter ini.
Jarum Penunjuk menunjukkan bacaan pada skala
Skru Pelaras Sifar untuk melaraskan penunjuk meter pada bacaan sifar.
Pelaras sifar ohm untuk melaraskan penunjuk meter kepada bacaan sifar semasa uji rintangan
Prob Negatif dan Prob Positif digunakan untuk menguji komponen elektrik. Prob negatif hitam dan
prob positif warna merah
Tombol pemilih Julat untuk memilih julat meter seperti julat voltan arus terus, arus ulang alik dan
julat rintangan
Julat kadar sukatan yang hendak diukur
1.3 Unit Kawalan Utama Bekalan Elektrik Domestik
Komponen dalam unit kawalan utama terdiri daripada :
Fius Perkhidmatan dihubungkan kepada wayar hidup dan berfungsi mengawal bekalan jika arus
elektrik berlebihan.
Meter Kilowatt-Jam (kWj) berfungsi menyukat dan merekod jumlah tenaga elektrik yang telah
digunakan. Milik TNB.
Suis Utama fungsinya untuk menyambung dan memutuskan bekalan elektrik ke seluruh rumah. Ia
juga mengawal arus elektrik yang berlebihan.
Pemutus Litar Bocor Bumi, Pemutus Litar Arus Baki, Pemutus Litar Miniatur semua ini adalah alatalat keselamatan untuk memberi perlindungan kepada perkakas elektrik dan pengguna. Alat ini
memutuskan bekalan elektrik secara automatik jika berlaku kebocoran elektrik/litar pintas.

Kotak Agihan Berfius berfungsi sebagai pengagih litar dan mengawal bekalan arus berlebihan.
Kotak ini mengandungi fius yang berfungsi memutuskan litar elektrik jika arus berlebihan.
Apabila arus berlebihan mengalir melalui fius, wayar fius akan melebur

g. Berikut adalah jenis-jenis fius dan kadar kawalannya

1.4 Kuasa Elektrik
1.4.1 Maksud Kuasa Elektrik kuasa adalah kadar kerja yang dihasilkan oleh arus elektrik. Kerja
yang dihasilkan adalah dalam bentuk cahaya, haba, bunyi dan gerakan. Kuasa diukur dalam unit watt
(W)
1.4.2 Mengira Kuasa Elektrik
- Kuasa yang digunakan bergantung pada nilai voltan dan arus. Formula mengira kuasa adalah : P =
V+I
Iaitu : P = kuasa
V = voltan
I = arus
Kuasa Peralatan Elektrik
- Setiap alat elektrik dilabel dengan plat perincian. Plat ini menunjukkan kadar kuasa alat elektrik
tersebut
-Contoh pengiraan :
-Berapakah kuasa yang digunakan dalam litar yang berikut ?

Sebuah radio berlabel 100 W/240 V. Berapakah nilai arus elektrik yang digunakan?
Kuasa = Voltan x arus
Arus = Kuasa
Voltan
I=P
V
= 100 W
240 Volt
= 0.42 A

BAB 2 : ASAS ELEKTROMEKANIKAL

2.1 Pengenalan Pergerakan Mekanikal
Pergerakan mekanikal ialah sistem yang membolehkan barang berfungsi, bergerak atau berputar
Pergerakan dihasilkan secara manual(mesin pengisar air batu), enjin(mesin pemotong rumput,
mesin pembancuh simen) atau motor elektrik(mesin gerudi, mesin basuh)
2.1.2 Jenis Pergerakan Mekanikal
Pergerakan mekanikal ada 2 jenis :
Gerakan lurus
Gerakan putaran

Gerakan Lurus
-Sistem sesuatu objek yang bergerak dalam satu garisan lurus.

-Arah pergerakan tak berubah, perubahan hanya berlaku pada arah halaju sahaja.
-Pergerakan mekanikal digunakan untuk memindahkan input, melalui proses untuk hasilkan
pergerakan lain iaitu output.

B. Gerakan Putaran
-Terjadi apabila sistem sesuatu objek berpusing.
-Contohnya : mesin gerudi, mesin jahit.
2.1.3 Takal Dan Tali Sawat
Takal dan Tali Sawat digunakan dalam mesin jahit, mesin gerudi, mesin gergaji meja.
Tali sawat menghubungkan takal pemacu dengan takal dipacu.
Takal berfungsi untuk memindahkan gerakan atau kuasa.
Contoh penggunaan takal : kren, mesin basuh, lif.
Cara menambah atau mengurangkan kelajuan sistem takal dan tali sawat :
-Bagi mendapatkan kelajuan rendah, guna takal bersaiz besar
-Bagi mendapatkan kelajuan tinggi, guna takal bersaiz kecil

2.1.4 GEAR
-Gear berfungsi sebagai
a. penghantar kuasa atau penggerak mesin menerusi Aci yang memegang gear ini.
b. Penghubung bahagian yang berputar
c. Penukar kelajuan mesin
-Jenis-jenis Gear :
1. Gear Taji
- untuk memindahkan tenaga antara aci yang selari (kit robot, kereta mainan)
2. Gear Serong
- untuk memindah tenaga daripada satu aci kepada aci lain yang bersudut.(mesin gerudi tangan)
3. Gear Belitan
- digunakan untuk mengurangkan kelajuan dan memindah tenaga putaran aci pada sudut bersilang.
(gear pada jaring tenis,sepana boleh laras.)
4. Gear Rak dan Pinan
- digunakan untuk memindahkan gerakan putaran kepada gerakan lurus atau sebaliknya.
- contoh : stereng kereta, gerudi meja, pintu pagar bermotor.
5. Gear Heliks
- untuk sistem gear kereta
- berbentuk heliks dan mempunyai sistem kelajuan tinggi.
2.2 Pengenalan Pergerakan Elektromekanikal
Elektromekanikal ialah satu sistem yang menggunakan tenaga elektrik dan komponen elektronik
yang kompleks.
Contoh peralatan : kamera, pemacu cakera, mesin layan diri.
Peralatan elektromekanikal menggunakan sistem pemprosesan berikut :
Perbezaan Antara Sistem Mekanikal dan Sistem Elektromekanikal
Sistem Mekanikal
Menggunakan tenaga manual/enjin/tangan
Binaannya mudah

Tidak mempunyai komponen elektronik

Sistem Elektromekanikal
Menggunakan tenaga elektrik atau bateri
Binaannya kompleks dan sukar dicipta
Mempunyai komponen elektrik

KHB Tingkatan 1 : Elektrik KT

Mei 22, 2012
aidaseruan82 Elektrik Elektrik KT Tinggalkan komen
A.

Litar Elektrik
1.

Maksud Litar
Satu sambungan lengkap sumber elektrik (sel) dan beban elektrik (mentol)

dengan menggunakan pengalir (wayar)

i. Sumber (sel kering) ii. Beban (mentol) iii. Pengawal (suis)

iv. Punca positif (wayar mereh) v. Punca negatif (wayar hitam)

2.

Lukisan skimatik litar mudah

Jenis-jenis Litar
Litar mudah

Litar yang mengandungi satu sumber satu beban dan satu pengalir

Litar pintas

Litar tanpa beban

Litar yang mengandungi wayar pintasan

Litar siri

Litar yang mengandungi beban elektrik yang disambung secara siri

Litar selari

Litar yang mengandungi beban elektrik yang disambung secara

selari

Litar siri selari

Litar yang mengandungi beban elektrik yang disambung secara siri

dan juga selari

Litar asas
A = Beban , B = Pengalir , C = Sumber elektrik

Litar siri

Litar selari

2.

Litar siri selari

Perbezaan litar siri dan litar selari

Litar Siri

Litar Selari

Voltan
Voltannya adalah semakin kurang
apabila beban bertambah
Vj=V1+V2+V3..

Voltan
Voltannya sama disemua tempat
Vj=V1=V2=V3..

Arus
Arusnya sama disemua tempat

Arus
Arusnya semakin kurang apabila
semakin banyak beban

Rintangan
Semakin ditambah beban semakin
banyak jumlah rintangan

Rintangan
Jumlah rintangan adalah lebih kecil
daripada nilai perintang yang paling
kecil

Apabila satu mentol terbakar,

mentol yang lain tidak akan
menyala

Apabila satu mentol terbakar ,

mentol yang lain akan terus
menyala

Jika ditambah satu mentol, mentol

yang lain akan menjadi malap
kerana bebanan bertambah

Jika ditambah satu mentol, nyalaan

mentol yang lain tidak akan berubah

B.

C.

2. Voltan, Arus dan Rintangan

1. Definisi

Voltan ialah daya yang menggerakkan elektron di dalam pengalir elektrik

Unit sukatan bagi daya tersebut ialah Volt (V)

Arus ialah sejunlah elektron yang bergerak di dalam pengalir elektrik

Unit sukatan bagai arus ialah Ampere (A/I)

Rintangan ialah halangan terhadap pergerakan arus

Unit sukatan bagi rintangan ialah Ohm

b. Hukum Ohm

Hukum ohm ialah hukum yang menyatakan hubungan di antara Voltan, Arus
dan Rintangan

Hukum ohm diperjelaskan oleh lencana hukum Ohm

2. Contoh pengiraanDiberi voltan=12 volt, rintangan = 4 ohm, cari arus = (?) dalam litar di
bawah.
II.

Meter elektrik
1. Meter Volt

Meter yang digunakan untuk menyukat voltan atau daya gerak elektrik(DGE)

Terdapat dua jenis meter volt

Meter volt arus terus

Meter volt arus ulang alik

b. Meter disediakan dalam beberapa julat tertentu

c.

Meter volt dipasang selari dengan sumber (sel) dan beban (mentol) didalam litar

i. Meter volt arus terus ii. Meter volt arus ulang-alik

Meter Ampere
a. Meter yang digunakan untuk menyukat kadar pergerakan arus di dalam litar
b. Meter ampere dipasang secara siri dengan sumber (sel) dan beban (mentol) di dalam
litar

II.

Meter Pelbagai

Kegunaan

a. Untuk mengukur voltan, arus dan rintangan

b. Untuk menguji keterusan litar
Bahagian meter pelbagai

A = Skala B = Skru pelaras sifar

C = Julat bacaan D = Tombol pemilih julat
E = Punca positif F = Punca Negatif
G = Pelaras sifar Ohm H = Jarum penunjuk
a. Skala
Mengandungi skala bagi bacaan rintangan, voltan arus terus, voltan

arus ulang-alik

Jarum Penunjuk

berfungsi menunjukkan bacaan pada skala

Skru Pelaras Sifar

berfungsi melaraskan jarum penunjuk pada bacaan sifar (0)

Pelaras Sifar Ohm

berfungsi melaraskan jarum penunjuk semasa menguji rintangan

Prob Negatif dan prob Positif

berfungsi menyentuh alatan elektrik dan komponen elektronik

prob hitam untuk negatif

dan prob merah untuk positif
Tombol Pemilih Julat

berfungsi untuk memilih julat bacaan yang dikehendaki

Julat

berfungsi menunjukkan kadar sukatan yang akan diukur

ii.

Membaca meter Ohm pada meter pelbagai

Langkah-langkah membaca meter Ohm

Laraskan tombol ke julat bacaan ohm

Temukan kedua-dua prob negatif dan positif

Laraskan pelaras sifar ohm hingga jarum menunjukkan bacaan sifar

(0)

Unit Kawalan Utama Bekalan Elektrik Domestik

i. Suis Utama ii. Pemutus Litar Bocor ke Bumi iii. Peti Agihan Berfius iv.
Soket dan suis
Fius Perkhidmatan

1.

Fungsi untuk mengawal bekalan jika berlaku arus berlebihan dan

untuk memutuskan bekalan kepada pelanggan yang gagal membayar bil penggunaan
Penyambung Neutral

1.

Fungsi menyambung litar rumah dengan wayar bekalan neutral

Meter KWJ

1.

Fungsi untuk menyukat dan merekodkan kadar penggunaan

tenaga elektrik

2.

jenis terdapat dua jenis meter

Meter analog

Meter digital

Meter kWJ jenis diigital

Suis Utama

a.

Funsi untuk menyambung dan memutuskan bekalan elektrik di

dalam rumah

b.

Suis ini adalah suis jenis dua kutub satu arah

c.

Di dalamnya terpasang fius katrij

Pemutus Litar bocor ke bumi

a.

Kotak agihan berfius

a.

berfungsi memutuskan bekalan elektrik dalam litar dirumah jika

berlaku kebocoran arus atau litar pintas

berfungsi mengagihkan bekalan elektrik di dalam litar

Suis dan Soket

a.

Suis berfungsi memutuskan dan menyambung litar kepada alatan

elektrik

b.

Soket berfungsi menghubungkan alatan elektrik kepada sumber

bekalan elektrik rumah

i. Fius Perkhidmatan ii. Penyambung Neutral iii. Meter Kwj

iv. Suis utama v. PLCB vi. Kotak Agihan Berfius

b.

Kuasa Elektrik
Maksud Kuasa Elektrik

a.
b.

a.

Kadar kerja yang dihasilkan oleh arus elektrik

Unit ukuran kuasa elektrik ialah watt (W)
Formula Mencari Kuasa Elektrik
Kuasa = voltan x arus ( P = V x I )
Kuasa elektrik alatan elektrik

a.

Kuasa elektrik yang digunakan oleh kebanyakan alat elektrik

dinyatakan dalam plat perincian

b.

Perkakasan yang mengeluarkan haba lebih menggunakan kuasa

elektrik berbanding yang mengeluarkan cahaya

c.

Contoh periuk nasi elektrik berkuasa 900W sementara lampu

pendafluor berkuasa 40W

Contoh plat perincian sebuah kipas elektrik

KHB Tingkatan 1 : Elaktromekanikal

Mei 22, 2012
aidaseruan82 Elektromekanikal Elektromekanikal Tinggalkan komen

A. Definisi Pergerakan
Pergerakan ialah jarak yang dihasilkan oleh suatu titik pada kedudukan yang baru

B. Jenis Pergerakan
I.
Pergerakan mekanikal
o

Pergerakan mekanikal ialah pergerakan yang dikawal secara terus oleh

manusia

Pergerakan ini dilakukan secara

i. Manual ii. menggunakan enjin iii. menggunakan elektrik

Pergerakan manual
Pergerakan elektromekanikal

II.

C. Pergerakan Mekanikal
1.
Pergerakan terbahagi kepada dua
Gerakan lurus
- gerakan ke atas dan ke bawah atau gerakan ke hadapan dan ke belakang
o
Gerakan Putaran
o

- gerakan arak ikut jam atau gerakan arah lawan jam

Jam contoh gerakan putaran
Pergerakan dapat dikawal dengan

2.
o

mengawal tenaga atau daya yang dikenakan ke atas objek

menambahkan gear atau takal untuk menjadikan gerakan lebih teratur dan
sempurna

Pengangkat kereta contoh pergerakan lurus (atas bawah)

A.
Takal dan tali sawat

I.

Definisi

II.

Ciri-ciri

Digerakkan oleh motor

gerakan dihasilkan adalah gerakan putaran

kelajuan sukar diubah

III.

Contoh pergerakan menggunakan takal dan tali sawat

Mesin gerudi lantai

mesin jahit

Mesin penguli doh

Mesin pengisar tebu

Sistem takal mesin gerudi meja/lantai

B.

Gear

I.

Definisi

Gear adalah piring silinder yang dikelilingi oleh gigi-gigi gear

Gear diperbuat daripada logam dan PVC atau plastik

II.

Fungsi Gear

Fungsi gear bergantung kepada jenis gear

Umumnya gear digunakan untuk

i.

Menghantar kuasa dan pergerakan

ii.

memperlahankan pergerakan dan melajukan pergerakan

iii.

menukar gerakan getaran putaran kepada gerakan lurus atau

gerakan turun naik

Contoh Fungsi gear

Gear dalam kotak gear
kereta

Gear dalam pemain CD/VCD/DVD

berfungsi memperlahankan
dan melakukan pergerakan
kereta

berfungsi memutarkan CD dan

membuka dan
mengeluarkan/memasukan CD

III.

Jenis Gear

Gear taji

Gear serong

Gear belitan

Gear rak dan pinan

Gear heliks

Gear taji

Gear rak dan pinan

Gear belitan

Gear serong

D. Pergerakan Elektromekanikal
I.
Definisi
o

Pergerakan elektromekanikal ialah pergerakan yang dimulakan dan dikawal

oleh litar elektronik

II.

Ciri-ciri
o

Terdapat litar elektronik

Menggunakan elektrik untuk mengawal sistem

Diprogramkan

III.

Psoses
o
o

IV.

Suis bekalan kuasa dihidupkan (on)

Litar elektronik menggerakkankan motor dan mengawal tindak balas lainlain bahagian atau suis
Contoh-contoh pergerakan elektromekanikal

Kamera digital

Kereta mainan kawalan jauh

Pemain CD,VCD dan DVD

Kamera digital
V.

Robot