Permbajtja

1. Aborti

1.1 Aborti spontan ..

1.2 Aborti imminent.
1.3 Aborti incipient..
1.4 Aborti inkomplet.
1.5 Aborti komplet
1.6 Aborti febril
1.7 Aborti habitual
1.8 Aborti septic.
1.9 Aborti I deshtuar
2.Gjakderdhjet
2.1 Ruptura e mitrs
2.2 Abrupcio placentae.
2.3 Gravidanca molare.
2.5 Placenta previa
2.6 Ndihma e par tek gjakderdhjet gjat shtateznis..

ABORTI
Aborti -paraqet ndrprerjen e shtatznis deri n javn e 22-t t jets
intrauterine t frytit .
Aborti mund t jet :
spontan; dhe
klinik
Etiologjia :shkaqet q qojn n abort jan t ndryshme : si
ndryshime ne karyotipin ,infenksione t ndryshme ( treponema
pallidum ,chlamidya ,herpes simplex virus ),smundje t ndryshme si

diabeti ,rregullimet kardiovaskulare ,renale,defekte t uterusit

,rregullime imunologjike ,traumat e ndryshme etj.
Simptomat: gjakderdhje e cila n mnyr progressive rritet,dhembje
abdominale,temperatur,plogshti,vjellje,dhembje shpine ,etj.

Aborti Spontan

Aborti spontan sht ndrprerje e shtatznis prej ndikimeve q nuk

mund t vrehen aspak nga jasht.Ky mund te paraqitet n qfardo kohe
t barrs.

Shkaqet pr abort spontan mund t jen :

-trasheguese ;ose
-rregullime
t
shkaktuara
gjat
zhvillimit
t
spermatozoidve ,ose t qelizs vez.
Gjithashtu,prgatitja jo aq sa duhet mukozs s mitrs e
cila kur bhet ngulitja e vezs s fekonduar qelizore nuk
mund ti ofroj kushte t prshtatshme pr zhvillimin e
ovulumit.Kshtu q n shumicn e rasteve shtatzna
aborton q n ditt e para t zhvillimit t vet.Deri te dshtimi
3

mund t shpiejn edhe anomalit e lindura ose tumort n

mitr.
Njri ndr shkaqet e rndsishme t dshtimeve spontane
sht edhe rregullimi I marrdhnieve hormonale,n rradh
t par mungesa e progresteronit dh gonadostimulins s
shtratit.
Dshtimi spontan mund t paraqitet edhe te mitra jo mjaft e
zhvilluar e ashtuquajtur mitra infantile.Prpos ktyre edhe
smundjet infective n shtatzni ,t shkaktuara prej
bakterieve ose virusve,shpeshher shkaktojn n raste t
lehta embriopatin,ndrsa n raste t rnda edhe vdekjen
intrauterine t embrionit apo t frytit dhe nxjerrjen e tij n
ambientin e jashtm.Gati gjithmon pas dshtimit spontan
mbesin disa pjes t ovulumit ,t cilat shkaktojn
gjakderdhje atonike nga mitra dhe krijojn kushte t
prshtatshme per infektim q prhapet n organet
gjenitale.Prandaj pas dshtimit tek rastet e vogla duhet br
revizionin digjital t kavitetit t mitrs .Pas intervenimit ,me
qllim q t zvoglohet rreziku prej ndonj infektimi
eventual ,t smurn duhet mbajtur n shtrat m s paku
pr 3 dit ,duke I dhn njkohsisht antibiotik dhe duke
vn qese me akull n pjesn e poshtme t barkut.

Aborti klinik ndahet :

1.2 Aborti imminent [abortus imminens]

Dshtimin e mundshm e karakterizon vetm gjakderdhja e leht nga

mitra .Qafa e mitrs sht e mbyllur dhe kontraksionet ende nuk jan
paraqitura.N qoftse ovulumi sht gjall ,q e tregojn reaksionet
biologjike t shtatznis dhe analiza citohormonale ,dshtimi mund t
pengohet.

T smurn duhet vn n shtrat ,ti jepen sedativ dhe spazmolitik ,e pas

konsultimit t gjendjes citohormonale duhet aplikuar shrimin substicional
me hormone zakonisht duke dhn depoprogresteron.

1.3 Aborti incipient (abortus incipiens )

N fazn e mtutjeshme t ktij dshtimi,e smuara ka
gjakderdhje t lehta ose t bollshme ,koh pas kohe I paraqiten
kontraksionet e mitrs ,ndrsa kanali cervical sht I hapur
pjesrisht.Me kt rast gjasat pr shptimin e barrs jan mjaft
t vogla,kjo aq m shum kur n shumicn e ktyre rasteve
ovulumi sht I vdekur .Megjithat ,nqoftse embrioni sht
ende gjall ,sikurse edhe tek dshtimi imminent mund t
shptohet
nj
prqindje
e
konsiderueshme
e
shtatznis.Megjithat,po t jen gjakderdhjet e shumta ,ose
po t prfitohet prshtypja se ovulumi shte I vdekur ,nuk duhet
pritet q femra t ket gjakderdhje por duhet qe me an t
kiretazhs t bhet mnjanimi I ovulumit dhe t pjesve t tij nga
mitra.

1.4 Aborti inkomplet (abortus incompletes)

Ky sht stadium n t cilin disa pjes t ovulumit jan nxjerr nga

mitra.N ato raste,femra ndjen dhimbje n regjionin e kryqeve dhe n
pjesn e poshtme t barkut,si dhe ka gjakderdhje t shumta npr kanalin cervical ,
I cili sht I hapur plotsisht. N qoftse nuk I ndihmohet,mund t
ket gjakderdhje t mdha ,kur spontanisht gjakderdhja fillon t
zvoglohet.Vdekjet e shkaktuara prej gjakderdhjeve me rastin e
6

dshtimit jan mjaft raste t radha ,e po pr kt shpeshher haset

anemia n shkall m t lart.N rastin e dshtimit jo t plot,sht e
domosdoshm q m par t bhet kiretazha,m an t s cils do t
mnjanohen pjest e mbetuara t ovulumit dhe me kt t bhet e
mundshme retraksioni I mitres ,n mnyr pengohet gjakderdhja e
mtejme.
Menjher
pas
ksaj
,duhet
kompensuar
gjakun
e
humbur,prkatsisht lngun me an t transfuzionit t gjakut ,ose
duke I dhn solucion fiziologjik dhe duke e luftuar infektimin me an
t sulfanoamideve dhe antibiotikve.T smurn duhet mbajtur n
shtrat deri n prmirsimin e plot klinik.

1.5 Aborti komplet (abortus completes)

Ky sht dshtim,me rastin e t cilit mitra e ka hedhur ovulumin n trsi.

Me rastin e ktij dshtimi, ajo retrahohet fort pasi q mitra sht e zbrazur
ndrsa gjakderdhje nuk ka.Por,pasi q asnjher nuk jemi t sigurt se
aborti sht I plot,e konsiderojm si shum t arsyeshme q edhe me
kt rast t bjm kiretazhn me shum kujdes,q pr qdo rast eventual t
mos e rrezikojm jetn nga gjakderdhjet q mund t shkaktohen nga
moskujdesi I kiretazhs s br,pra me kiretazh t leht e bjm
mnjanimin e pjesve q eventualisht kan mundur t ngelin brenda,duke
mos shkaktuar kshtu kurrfar komplikimesh.

1.6 Aborti Febril

Dshtimi febril shte I prcjellur me temperatur t
lart.Temperatura e lart dhe gjendja e rregulluar
e
prgjithshme e t smurs m shum sht pasoj e veprimit t
toksinave se sa t vet infektimit.Dshmia m e mir pr kt
sht se pas zbrasjes s mitrs,ateher temperatura n rastet
m te shpeshta zbret ne gjendje normale.Prej tij m I rrezikshmi
sht dshtimi septic I prcjellur me infenksion.

1.7 Aborti Habitual

Abort habitual quajm ndrprerjen e prsritur spontane t
gravidancs njrn pas tjetrs,s paku
tri barra t
njpasnjshme tek e njejta femr.Zakonisht secila ndrprerje e
barrs q pason,ndodh gati n
t njejtn mosh t
gravidancs.N profilaksi dhe terapi kryesorja sht q t
gjendet shkaku ose shkaqet e dshtimit,gj q nuk sht gjithnj
e leht dhe t bhen perpjekje q ato t mnjanohen.N kt
drejtim duhet analizuar statusin e hormoneve n shtatzni
,marrdhenieve anatome,n radh te par n mitr dhe t bhet
hulumtimi I shkaqeve t tjera eventuale t jashtme,t cilat e
shkaktojn ndrprerjen spontane t shtatznise.Hulumtimet e
realizuara me sukses t shkaqeve dhe aplikimi I terapis n
mnyr t rregullt,e bjne t mundur q femra t mbaj barrn
edhe pas dshtimeve habituale q ka pasur.
Viteve t fundit jan arritur rezultate t knaqshme n trajtimin e
aborteve habituale ,pr shkak t dobsis s gryks s
brendshme t mitrs me ndihm serklazhs,prkatsisht duke e
operuar lidhjen e cerviksit n nivel t gryks s brendshme.
1.8 Aborti septik.
Si komplikim haset tek dshtimet me forc (me dhun),zakonisht
tek tentimet e dshtimeve kriminale dhe kjo aq me shpesh kur
ndrprerja e gravidancs bhet n kushte t vshtira.Infektimi , I
cili pason ,e q shum shpejt lidhet me intervenimin e tentuar
ose t kryer,e shpie t smurn n nj situat t vshtir.N
rastet e lehta gjendja e prgjithshme e t smurs fare pak
ndryshon,ndrsa n rastet e rnda dhe serioze pasqyra klinike
10

mund t jet mjaft dramatike.E smura ndjen dhembje

spontane n pjesn e poshtme t barkut,ka temperatur t
lart ,ka rrnqethje dhe drithrima.Gjakderdhjet jan t
bollshme.Gjendja e prgjithshme sht e vshtir,ka pamje t
friksuar,buzt dhe gjuht jan thar,t bardht e syve
shpeshher jan subikterike ,pulsin e ka t shpejtuar dhe filiform.

Gjat ekzaminimit ,pjesa e poshtme e barkut sht mjaft e

ndjeshme.Megjithat,zakonisht arrihet q t preket mitra e rritur me
kanalin e hapur cervical,prej t cilit derdhet gjaku.Nn ekarter
vrehn lndimet ,t shkaktuara prej intervenimit t tentuar t
mparshm.N qoft se dyshohet se egziston perforacioni I
mitrs,duhet t bhet shum kujdes ekzaminimi I fundit I mitrs dhe
t bhet intervenimi operativ .N t kundrtn,t smurn duhet
hospitalizuar,ti vendoset akull mbi bark dhe n mnyr parenterale t
bhet kompenzimi I lngjeve t humbura,e sipas nevojs ti bhet
edhe transfuzioni I gjakut dhe te aplikohet n mnyr energjike
dhnia e terapis parenterale me antibiotik.
Pr shkak t rrezikut nga zgjerimi I mtutjeshm I infenksionit
septic,kiretazha nuk duhet t aplikohet prveq kur krcnohet
rreziku nga gjakderdhja e madhe,pas s cils mund t rrezikohet
jeta e t smurs ,prndryshe perdorimin e kiretazhs duhet
shtyr deri n qetsimin e procesit inflamator.

11

 sht e nevojshme t theksohet se n rastet m t rnda t

dshtimit septic dominon pasqyra e shokut endotoksik.E smura
qndron e shtrir n mnyr passive n shtrat,sht e pafuqishme
,me nj puls shum t shpejt dhe mezi preket ,lekurn e ka t ftoht
dhe t djersitur,nuk ka temperatur,sht e zbeht,t bardht e syve
e ka subikterik,me tension t ult arterial,dhe me oligori e cila mund
t arrij deri n anuri.
Prognoza tek kto t smura sht me t vrtet e rnd.N
qoftse nuk vdes prej shokut ose prej infektimit ,t smurs I
krcnohet rrezik I madh prej anuris ,prkatsisht prej
azotemis .

1.9Missed abortion(aborti I deshtuar)

12

Gjendja kur embrioni sht I vdekur por nuk nxirret nga mitra quhet
dshtim I prmbajtur ose missed abortion. N fillim femra I ka t gjitha
shenjat t cilat e prcjellin gravidancn e hershme :
mungesa e menstruacioneve;
vjelljet e mngjesit ;
ndjenja e tensionit n gjinj dhe eventualisht paraqitja e kollostromit.
N qoft se ekzaminimin e bn mjeku ather ky e vren lividitetin e gryks
dhe t mukozs s vagins ,rritjen dhe zbutjen e mitrs. Gjat ksaj kohe
edhe reaksionet biologjike jan positive. Me von kur embrioni ka vdekur
,shenjat subjective t gravidancs zhduken ndrsa reaksionet biologjike
jan negative.N qoft se gravidanca ka qen m e vjetr se 4 muaj e
gjysm ,lvizjet e frytit nuk paraqiten ather kur shtatzna I pret ato, ose
pushojn s vepruari n qoftse I ka ndier m par .
Tek gravidanca m e vjetr se 5 muaj lunar ,vdekjen e frytit n
mitr mund t vrtetojm edhe me an t ekzaminimit
rentgenologjik.N gravidancn e hershme missed abortion nuk
paraqet ndonj rrezik pr shtatznn ,ovulumi I vdekur mund t
mbetet gjat n mitr pa kurrfar pasojash pr t smurn.
Megjithat , po t jet gravidanca m e vjetr se 5 muaj
qndrimi pr nj koh m t gjat I frytit n mitr mund ta
shkaktoj paraqitjen e hipofibrinogenemis dhe t paraqitjes s
rrezikut pr gjakderdhje t mdha.Prandaj duhet q mitrn ta
13

lirojm prej frytit t vdekur.Kur konstatohet n missed abortion

n trimestrin e par ,duhet t tonizohet muskuli I mitrs pr disa
dit me stilbestrol dhe n spital duke siguruar sasin e gjakut
pr transfuzionin eventual me an t kiretazhs bhet mnjanimi
I ovulumit.N qoftse barra sht e shtyr ,nuk duhet shpejtuar
me intervenimin ,I cili n kt rast mund t jet shum I
rrezikshm ,por duhet tentuar me provokimin e abortimit ,t cilin
tani e kompletojm. Provokimi bhet n spital ,me an t
hormoneve ovariale,si dhe me doza te vogla t Kininit,t cilat
duhet dhn m shpesh ,prkatsisht me dhnien e solucionit t
zbutur t oksitocines n menyr intravenoze.Pr t njejtin qllim
mund t prdoret ,si shum I suksesshem preparati I
prostaglandinit.Po qe se kto metoda nuk tregohen efikase e kjo
ndodh rrall her tek gravidanca e shtyr ,ather mitra duhet
patjetr t lirohet prej frytit,dhe prej pjesve t tjera t ovulumit
me intervenimin Cesaresk (secsio cesarea).
Secsio cesarea

2. Gjakderdhjet gjat gravidancs

14

 Kur bhet fekondimi dhe veza e fekonduar implantohet n

decidua,ndrpritet procesi I zakonshm I kmbimit t veprimit t
hormoneve mbi mukozn e mitrs dhe me kt ndrpritet
gjakderdhja menstruale dhe do lloj gjakderdhje tjetr nga mitra.
Gjat gravidancs s hershme shkaku m I shpesht I
gjakderdhjeve sht aborti spontan.N qoft se gruaja sht
gravide dhe n kt koh paraqitet gjakderdhja dhe dhimbja n
abdomen
duhet
t
mendojm
pr
shtatzni
ektopike.Gjakderdhjet gjat gravidancs s hershme mund t
paraqiten pr shkak t :
polipeve cervikale;
erozioneve t qafs s mitrs ;
neoplazmave malinje;
kancereve etj.
Pr t prcaktuar shkakun e gjakderdhjeve dhe pr t ndrrmarr me koh
masat terapeutike sht e nevojshme q te do grua shtatezn t bhet
ekzaminimi me pasqyr vaginale ose me speculum.
Gjakderdhjet n gjysmn e dyt t gravidancs mund t jen dramatike ,aq
shum sa q ta rrezikojn jetn e gruas. Si shkaktar mund t jen :
aborti imminent;
aborti incipient;
polipi cervical;
erozionet e ndryshme;
lezionet malinje;dhe
kanceri I qafs s mitrs.
Ekzaminimi bhet me speculum ose me pasqyr vaginale.
N gravidancn e von prpos ktyre shenjave ekzistojn edhe dy
shkaktar tjer q mund t shkaktojn hemoragji dhe t rrezikojn jetn e
gruas si jan:
placenta previa;
shkolitja e hershme e placents s implantuar normalisht.
Ndr shkaktart kryesor t gjakderdhjeve gjat shtatzanis numrojm :
ruptura e mitrs;
abprucio placentae;
gravidanca molare ;
gravidanca ektopike ;
placenta previa.

2.1 Rutura e mitres

Ky sht komplikimi q n rastet m t shpeshta e prcjell
ndrprerjen e barrs me dhun.Ky komplikim mund t shfaqet edhe
tek manipulimet e tjera intrauterine:
sondimi I mitres;
kiretazha eksplorative;
histerografia.
15

Perforacioni I mitrs shkaktohet leht nse muri I saj sht I ndryshuar n

mnyr patologjike.
(Mola kalaveshore ,plagt t cilat kan ngelur n rastin e intervenimit
cesaresk ose te miomektomis ,dshtimet e shpeshta t mparshme
apo kur kiretazha bhet n puerperiumin e hershm.Me kt rast e
smura pr arsye t arjes s perineumit ,ka dhimbje t fort dhe
mund t kolaboj .N raste t ktilla ,jeta e femrs sht e rrezikuar
prej shokut traumatic ,t shkaktuar prej dhembjes,prej gjakderdhjeve
ose prej infektimit ,I cili zhvillohet n mas t plot vetm disa dit
pas intervenimit. Ktu na shfaqet mundsia e peritonisit difuz dhe
sepss s gjeneralizuar .

16

 Rutura e mitres

2.2 Abrucio placentae

Paraqitet nje gjendje kur placenta normale ndahet prej murit t
uterusit parakohe me rast aty krijohet nj hematom.Shkaku
sht I panjohur.
Faktor t rrezikut q ndikojn n shfaqjen e abrucio placentae
jan:
tensioni I lart arterial;
traumat ;
prdorimi I kokains;
17

 prdorimi I duhanit ,etj.

Pasqyra klinike: gruaja ka dhimbje n abdomen,mitra sht m
shum e zmadhuar ,ka konsiztenc t fort,nga orificiumi I saj I
jashtm rrjedh pak gjak me ngjyr t errt.
Forma m e rnd e shkolitjes s placents sht apopleksia
uteroplacentare e cila paraqitet m shum te shtatznat me
Preeklampsi dhe Eklampsi.Gjendja e placents sht e
vshtir,pulsi I saj sht I dobsuar por I shpejt,tonet e zemrs
s fetusit nuk dgjohen dhe ai tashm sht I vdekur.

2.3 Gravidanca molare

Mola hydatitoza -ose shtatznia molare vjen si rezultat I rritjes

s tepruar t indeve te cilat supozohet se zhvillohen brenda
placents.Normalisht placenta e ushqen fetusin gjat
shtatzanis dhe n kt gjendje indet rriten n mnyr
abnormale duke formuar nj mas t madhe n form t
kalaveshit t rrushit.

18

Ekzistojne dy tipe t shtatznis molare:

shtatznia molare e pjesrishme;dhe
shtatznia molare complete .

Simptomat:
nauze;
vjellje;
simptoma t hipertireodizmit;
gjakderdhje vaginale dhe tension t lart arterial.
Mjekimi: mnjanohet prmbajtja e mitrs me kiretazh ose bhet
histeroktomia,dhe 2 vjet radhazi I bhen ekzaminime t smurs
,n rast t komplikimit merret materiali per ekzaminim
histologjik.

19

2.5 Placenta previa

N qoft se placenta me implantim t ult e mbyll plotsisht ose

pjesrisht mbulon orificiumin e brendshem t mitrs ather
kemi t bjm me placenta previa.

Placenta e implantuar n kt mnyr e bn t pamundur

kalimin e fetusit npr kanalin e lindjes.
Ekzistojn 3 forma t placenta previa:
marginale placenta sht e implantuar afr cerviksit por nuk
e mbulon at;
parciale placenta e mbulon nj pjes t cerviksit;
totale placenta e mbulon tr cerviksin.

20

 Faktort q ndikojn n shfaqejen e placenta previa jan:

zhvillimi abnormal I mitrs;
placenta e madhe ose abnormale;
shtatznit e mdha;
shtatznit multiple;
ndrhyrjet kirurgjike (c-seciton)
abori I menjhershm ;
konsumimi I duhanit.

Simptomat:dhimbje barku,gjakderdhje nga vagina ,gjaku sht I

freskt n krahasim me abrucio placentae ku gjaku ka ngjyr t errt.
Mjekimi: pr shkak t rrezikut t jets s nns dhe t fmijes, lindja
normale nuk preferohet pr shkak t mundsis t shfaqjes s
gjakderdhjeve t mdha dhe komplikimeve t tjera,zakonisht bhet
secsio cesarean.

2.6 Ndihma e par tek gjakderdhjet gjat shtatznis

21

 Vendoset shtatzna n pozit t shtrir,prderisa thirret

gjinekologu,asaj I vendoset vija intravenoze dhe lshohet
infuzioni me tretje fiziologjike ,vendoset gaz sterile n
vagin,kontrollohen shenjat vitale dhe konstatohet prezenca ose
mungesa e hipovolemis,merren mostrat e gjakut pr analiza
,prcillen rrahjet e zemrs s fetusit ,bhet kateterizimi I
fshikzs urinare ,merret urina pr analiza dhe regjistrohet
diureza ,n kt mnyr trajtohen gjakderdhjet gjat
shtatznis,e pr ecurin e mtejshme e vendos gjinekologu.

22