T.

C
Mimar Sinan Gzel Sanatlar niversitesi
Devlet Konservatuvar
Mzikoloji Anabilim Dal

Hamletin Ryas
Hamlet fantastik gelerin barolde olduu bir Shakespeare oyunudur. Tm oyunlarnda
olduu gibi nsanln en doal ve hrn duygularn Oyunun balangcndan itibaren
tragedya olmas sebebiyle beklenen bir sonuca gtrse de Shakespeare bunu oyun iinde
oyun, rya iinde rya ,yada rya iinde oyun, oyun iinde rya olarak ele alr. Bir deliliin
altna gizledii kvrak zeka karakterin duruundaki salaml dier oyunlarndan farkl
olarak karmza kar. Bunu; Hamlet oyununun dndaki bir Hamlet olarak ortaya karr.
Hamlet bildigimiz insan deildir artk.
Hamletin bu hakl intikam serveni bir rya olarak ele alnp, oyunun geliimi bu ekilde
incelenecektir.

Hamletin rya grmesi

Hayaletler binlerce yldan beri szl olarak halk arasnda kullanlm bazen korkun bazen de
iyi huylu olarak dolamn srdrmtr. Hamlet oyununda ise bizi ilk hayaletler karlar.
yazl edebiyatta pek fazla kullanlmayan hayalet esi oyunun btn gidiatn belirleyen ve
Hamlet karakterinin izgisini oluturan iyi huylu diyebileceimiz intikam duygusunu ortaya
karmtr. Hayalet kiileri pek gerei karlamadnda oyunun iinde de belirtildii gibi;
I. Perde V.Sahne
Bunu bizi sylesin diye tanrm, mezardan gelen hayaletler gerekmez.

Shakespeare de bizi bu gerekdlktan uzak tutmaya almaktadr. Bunun en makul yorumu

olarak ryay kullanabilir ve oyun da ryann yorumlanmaya almasdr denilebilir.

Ryay kantlamaya almas

Oyunun geliimi Hamletin intikam olarak ilerlese de etkisinde kald hayalet (var olup
olmadn bilmediimiz) intikam duygusunu krkleyip Hamleti hatalar yapmaya iter. Yine
bu duygusundan kvrak zekasn kullanp ustaca syrlmaya alsa da, sarayda bir oyun
dzenleyerek bu oyunun son ksmnda kral klar sondurun dediinde aslnda cinayet
canlandrlyor ve Hamlet amcasnn af dilemesi ile gerei reniyor ve bunun zerine
annesini suluyor. Amcasnn Hamleti ldrme planlar Hamletin zekas ile ters dp onun
yerine Rosencrantz ve Guildenstern ngiltere krall tarafndan ldrlyor. Hamlet krall
terk ediyor. Amcasnn srekli insanlar doldurua getirmesi ve onu yok etme abas Hamlet'in
ilerledii izgiyi keskinletiriyor. Yan sra tragedya gerei sonu belli olan bu oyunun tahmin
edildii gibi Hamlet'in zekas ve stratejik taktikleri ile butun krall yok edip son buluyor.

Hamletin annesi ile ensest ilikisi

Rya olarak ele aldigimiz bu oyunun ryasal iliskilerinden biri de Hamlet ile annesi Gertrude
arasinda gecmektedir. Bu ilikiyi Freudyen bir bak asyla aklayabiliriz:

Oidipus kompleksi, Sigmund Freud'un kurucusu olduu psikanalitik teoriye gre kar
cinsteki ebeveyni sahiplenme ve kendi cinsinden ebeveyni safd etme konusunda ocuun
besledii duygu, dnce, drt ve fantezilerin toplam. Freud'a gre her ocuun ilk ak
kar cinsteki ebeveynidir. Erkek bebein srekli annesine marmas, babasnn annesiyle
ilgilenmesinden rahatsz olup alamas veya araya girmesi rnek olarak verilir.

Ensest ilikiler olarak da adlandrilan bu durum genelde psikolojik bir sorun haline
gelip kiileri duygu durum bozukluuna srkledii gibi Shakespearein bu oyununda
da Hamlet karakterinin annesine olan dsknl ve zaaflar bizi bu duyguyu
alglamaya iter. Ensest kiide ciddi psikolojik travmalara sebep olabilmektedir.
Hamletin babasnn hayaletini grmeden nce onu annesine eken ey yine bu
durumdan dolaydr. Kendisinin deli olduuna annesine inandrr ve bu anlamda
grnmez olmaya alr fakat iindeki ehvetten hibir zaman kaamaz. Buna en
bariz rnek olarak da Hamletin Opheliaya olan sevgisinin geici ve szde olmasdr.

Sonu olarak karakterimiz Hamlet grd ryann yapbozlarn kusursuz olarak

tamamlyor. Bu tamamlanma hli Hamletin ocukluk ve genlik dneminde ald iyi

eitim ve yaantnn sonucudur. Eer imdi dlerin grnr ieriinden yalnzca
zmlemenin ortaya kard d dncelerine dnecek olursak, ierikleri hibir
zaman insann bundan kukulanmasna yol amasa da ocukluk yaantlarnn da
dlerde rol oynadn aknlk iinde grrz.1 Insanlarn kendi balarna
gelenlerden biliniyor ki bir ryadan uyanrken iinde bulunduu ruh hali btn gn
srebilir ve doktorlar ruhsal bozukluklarn rya ile baladn kkn ryadan alan
vehimlerin srp gittiini grmlerdir.
Hamletin ald iyi eitimin mkemmelliyetilik gibi bir hastalk yarattn
grebiliriz. Bu da kendisinin yazmad aln yazsn, ryasna hkmedebilmesiyle
kendi lehine evirmesine yol amtr. Ryas balangta kabus olmaya doru byk
bir hzla seyrederken bir anda pembe bir rya olmasa da, kaltsal ball olan
babasnn cn fevkalade yerine getirmesini salamtr. Bir rya olarak ele
aldmz Hamlet oyunu tm dier Shakespeare oyunlarnn iinde yaamad
harakiriliin zekice versiyonudur ayn zamanda. Her insann, hakim olduu ryasnda
iyi bir geliimin olmasn ve sonunda herkes tarafndan dnya yokolana kadar hayrla
yad edilmek istendii bilinir bir gerektir. Hamlet de ryasnda son derece insancl bir
geliim gsteriyor ve kendisinin fiziken lmesine isminin yaamasna e tutuyor.

Hamraz Lotfi
Lisans II
Mays 2015

1.Hamlet, Shakespeare, ev. : Blent Bozkurt

2.Dlerin Yorumu, Sigmund Freud, ev.: Emre Kapkn