Yapım Şartnameleri

T.C.
ULATIRMA BAKANLII
DEMRYOLLAR, LMANLAR,
HAVAMEYDANLARI NAATI GENEL
MDRL
KIYI YAPILARI ve LMANLAR

MALZEME, YAPIM, KONTROL ve
BAKIM ONARIM TEKNK ESASLARI
ANKARA, 2007
NDEKLER
1. Malzeme ............................................................................................................................11
1.1. Ta / Tahkimat
11
1.1.1. Kaya Trlerinin Kaynanda Deerlendirilmesi...................................................11
1.1.2. Kaya Trlerinin zgl Nitelikleri ve Limit Deerleri.............................................11
1.2. Agregalar
13
1.2.1. Genel ....................................................................................................................13
1.2.2. Malzeme zellikleri ..............................................................................................13
1.2.3. Agrega Deneyleri..................................................................................................15
1.2.4 Tane bykl dalm (granlometri):...............................................................16
1.2.4.1. nce Agregalar ...............................................................................................16
1.2.4.2. ri Agregalar ...................................................................................................16
1.2.4.3. Kark Agregalar...........................................................................................17
1.2.5 Agrega Kabul artlar ............................................................................................19
1.3. imento
20
1.3.2. imento Deneyleri ................................................................................................21
1.4. Beton
22
1.4.1. Genel ....................................................................................................................22
1.4.3. Beton Deneyleri: ...................................................................................................26
1.4.3.1. Beton Deneyleri in Numune Alma...............................................................26
1.4.3.2. Taze Beton Deneyleri ....................................................................................26
1.4.3.3. Sertlemi Beton Deneyleri: ..........................................................................27
1.5. Betonarme Demiri
28
1.5.1. Genel ....................................................................................................................28
1.6. Bitml Malzemeler
28
1.6.1. Limanlar styapsnda Astar ve Yaptrc olarak kullanlacak Bitml Malzemeler
........................................................................................................................................28
1.6.2. Limanlarda kaplama iin Kullanlacak Bitml Malzemeler.................................29
1.6.3. Limanlarda Bitml Temelde Kullanlacak Bitml Balayclar:..........................29
1.6.4. Limanlarda Bitml Temelde Kullanlacak Bitml Malzemeler:..........................29
1.7. Babalar
30
1.8. Usturmaalar
31
1.9. Dier Malzemeler
33
2.Yapm Teknik Esaslar ......................................................................................................37
2.1. Yapm ncesi ve Yapm Srasnda Ynetimi
37
2.2.Batimetrik lmler
38
2.2.1. skandille lm
38
2.2.2. Ekosounder ile lm ..........................................................................................38
2.2.2.1. Su Derinlii lm.......................................................................................39
2.2.2.2. Kalibrasyon....................................................................................................40
2.3.Tarama
41
2.4. Genel Kaz ve Dolgu leri
52
2.5. Ta Dolgu Dalgakranlar ve Tahkimatlar
55
2.6.skeleler
60
2.7. Rhtmlar
65
2.7.1. elik Palplanl Rhtmlar .....................................................................................65
2.7.2. Beton Bloklu Rhtmlar..........................................................................................65
2.7.3. Saha Kaplamas ...................................................................................................69
3. Kontrol Teknik Esaslar ...................................................................................................73
3.1. Malzeme ve Yapm Kontrolu
73
3.1.1.Agrega Kontrol ve Kabl......................................................................................73

3.1.2.imento Kontrol ve Kabl....................................................................................73
3.1.3.Beton Kontrol ve Kabl........................................................................................74
3.1.4.Betonarme Demiri Kontrol ve Kabl ....................................................................75
3.2. Yapm Kontrol
75
4. Bakm-Onarm Teknik Esaslar........................................................................................79
4.1. Deniz Yaplarnda Malzemenin Bozulmasna Neden Olan Etkenler
79
4.2- Hasar nceleme Yntemleri
81
4.2.1. Periyodik ncelemeler ...........................................................................................81
4.2.2. Geniletilmi ncelemeler......................................................................................81
4.2.3. zel ncelemeler...................................................................................................81
4.3. Deniz Yaplarnda Bakm ve Koruma
82
4.4. Liman Yaplar in Bakm Yntemleri
84
4.5. Tamir Yntemleri
89
4.6 Oyulma Korumas
90
EK A Ta/Tahkimat............................................................................................................91
a.1. Tahkimat Tann zellikleri
91
a.1.1. TS EN 13383 Koruma Tabakas Talar...............................................................91
a.1.1.1. Genel zellikler
91
a.1.1.2. Fiziksel zellikler...........................................................................................94
a.1.1.3. Dayankllk zellikleri ...................................................................................96
a.1.2. CIRIA / CUR Snflamas ......................................................................................97
a.1.2.1. Kaya Trlerinin Kaynanda Deerlendirilmesi............................................97
a.1.2.2. dealize Kaya Kalitesi ....................................................................................99
a.1.2.3. Kaya Kalitesinin Deerlendirilmesi ................................................................99
a.1.3. Karayollar Teknik artnamesi (2006) ................................................................101
TABLOLAR
Tablo 1.1. Tahkimat Tann zellikleri ..................................................................................12
Tablo 1.2, Agrega ile ilgili Trk Standartlar ...........................................................................13
Tablo 1.3. Dona Dayankllk Deneyi Snr Deerleri..............................................................16
Tablo 1.4. nce Agregalarn Tane Snflar ve Granlometrik Bileimleri................................16
Tablo 1.5. ri Agregalarn Tane Snflar ve Granlometrik Bileimleri ...................................17
Tablo 1.6. Kark Agregalarn Tane Snflar ve Granlometrik Bileimleri ...........................17
Tablo 1.7. Agregalarn kabul edilebilmesi iin snrlar ............................................................19
Tablo 1.8. imentolarn Basn Dayanmna Gre Snflandrlmas......................................20
Tablo 1.9. imento ile ilgili Trk Standartlar..........................................................................20
Tablo 1.10. imento Deneyleri ile ilgili Trk Standartlar .......................................................21
Tablo 1.11, Ky Yaplar ve Liman naatlarnda Kullanlan Beton Karmlarnn Nitelikleri .24
Tablo 1.12. Beton ve Betonarme ile ilgili dier Trk Standartlar ...........................................25
Tablo 1.13. Taze Beton Deneyleri Standartlar ......................................................................26
Tablo 1.14. Sertlemi Beton Deneylerine likin Trk Standartlar .......................................27
Tablo 1.15. Baba Tipleri ve Kullanm Yerleri ..........................................................................30
Tablo 1.16. Kauuk elemanlarda aranacak fiziksel zellikler: ................................................32
Tablo 2.1. Yapm ncesi ve Yapm Srasnda zlenecek Admlar..........................................37
Tablo 2.2. Su derinlii lmlerinde hata paylar (BS 6349:Part 5:1991)...............................39
Tablo 2.3. Deniz Taban sediman snflandrlmas (BS 6349:Part 5:1991)) ..........................41
Tablo 2.4. Deniz Tarama Makineleri Uygulama Limitleri (BS 6349:Part 5:1991) ...................42
Tablo 2.5. Bakm almalar iin nerilen Tarama Aralar (BS 6349:Part 5:1991) ............43
Tablo 2.6. Yapm almalar iin nerilen Tarama Aralar (BS 6349:Part 5:1991) ............44
Tablo 2.7. Arazi Oluturma ve/veya Ky Dzenleme almalar iin nerilen Tarama
Aralar (BS 6349:Part 5:1991) ......................................................................................45
Tablo 2.8. Kaya Krma ve Tarama Yaplacak Blgelerde Kullanlacak Tarama Aralar(BS
6349:Part 5:1991)...........................................................................................................46
Tablo 2.9. Deiik Malzeme ve Deniz Koullarna Bal Olarak Dikey Hata Paylar(BS
6349:Part 5:1991)...........................................................................................................48
Tablo 2.10. Deiik Malzeme ve Deniz Koullarna Bal Olarak Yatay Hata Paylar(BS
6349:Part 5:1991)...........................................................................................................49
Tablo 2.11. Zemin Tiplerine Gre ev Alar ........................................................................50
Tablo 2.12. Tarama Malzemeleri Dkm eitleri .................................................................51
Tablo 2.13. Kazk akm toleranslar (BS 6349 Part 2: 1988) ................................................63
Tablo 3.1. Beton Yapm Teknii ile ilgili Standartlar...............................................................74
Tablo 4.1 Keson kompozit tip dalgakran iin periyodik kontrol iin etkenler (JICA, 1994). ...84
Tablo 4.2. Keson kompozit tip dalgakran iin periyodik olmayan kontrol iin etkenler (JICA,
1994) ..............................................................................................................................84
Tablo 4.3. Keson tipi ky duvar iin periyodik kontrol iin etkenler (JICA, 1994) ..................85
Tablo 4.4. Keson tipi ky duvar iin periyodik olmayan kontrol iin etkenler (JICA, 1994) ...85
Tablo 4.5 Keson tipi ky duvar iin kontrol yntemleri (JICA, 1994) .....................................86
Tablo 4.6 Keson tipi ky duvar iin maksimum izin verilebilir deformasyon (JICA, 1994).....87
Tablo 4.7 Palplan tipi ky duvar iin periyodik kontrol iin etkenler (JICA, 1994) ...............87
Tablo 4.8 Palplan tipi ky duvar iin periyodik olmayan kontrol iin etkenler (JICA, 1994) .87
Tablo 4.9 Palplan tipi ky duvar iin kontrol yntemleri (JICA, 1994) .................................88
Tablo 4.10 Dey kazkl rhtm iin kontrol iin etkenler (JICA, 1994) ..................................88
Tablo 4.11 Dey kazkl rhtm iin periyodik kontrol iin etkenler (JICA, 1994) ...................88
Tablo 4.12 Dey kazkl rhtm iin periyodik olmayan kontrol iin etkenler (JICA, 1994) ....88
Tablo 4.13 Beton yaplar (PIANC, 1990)...............................................................................89
Tablo 4.14 Betonarme yaplar (PIANC, 1990)........................................................................90
Tablo a.1.Standart ri Snfn Tane Bykl Dalm in zellikler...................................91
Tablo a.2. A Snf Standart nce Snfla lgili Ktle Dalm ve Ortalama..............................92
Ktle iin (paralar hari) zellikler........................................................................................92
Tablo a.3. B Snf Standart nce Snfla ilgili Ktle Dalm iin zellikler ............................92
Tablo a.4. A Snf Standart Youn Snfla ilgili Ktle Dalm ve Ortalama ..........................93
Ktle iin (paralar hari) zellikler........................................................................................93
Tablo a.5. B Snf Standart Youn Snfla ilgili Ktle Dalm iin zellikler.........................93
Tablo a.6. ekil ile ilgili Kategori.............................................................................................94
Tablo a.7.Krlm veya Paralanm Yzeylerle ilgili Kategoriler ..........................................94
Tablo a.8.Younluk zellikleri................................................................................................94
Tablo a.9.Krlma Direnciyle ilgili Kategorilerin zellikleri ......................................................95
Tablo a.10.Anma direnciyle ilgili Kategorilerin zellikleri ....................................................95
Tablo a.11.elik Crufundaki Bozunmayla ilgili Kategoriler...................................................96
Tablo a.12. Su Emmeyle ilgili Kategoriler...............................................................................96
Tablo a.13. Donma ve zlme Direnciyle ilgili Kategoriler...................................................96
Tablo a.14. Tuz Kristallenmesi Direnciyle ilgili Kategoriler.....................................................97
Tablo a.15. Sonnenbrand Belirtileriyle ilgili Kategoriler ..........................................................97
Tablo a.16. Ayrma ve alterasyon dereceleri ........................................................................98
Tablo a.17. Deniz yaplar iin idealize tipik kaya kalitesi parametre aralklar.......................99
Tablo a.18. Deney sonularna gre kaya dayankll iin rehber......................................100
Tablo a.19. Tahkimat Tann zellikleri ..............................................................................101
EKLLER
Sekil 1.1. Maksimum tane bykl 8,0 ve 16,0 mm olan kark agrega granlometri
erileri.............................................................................................................................18
erileri.............................................................................................................................18
ekil 2.1. Ekosounder ilealma Sistemini Gsteren ema.................................................39
ekil 2.2. Beton Antifer Yerleim Plan...................................................................................57
ekil 2.3. Tipik Keson Birletirme Yerleri (BS 6349, Part 5, 1991).........................................59
ekil 4.1 - Bakmn Tanm, (JICA, 1994)..............................................................................82
1. MALZEME
10
1. Malzeme
1.1. Ta / Tahkimat
1.1.1. Kaya Trlerinin Kaynanda Deerlendirilmesi
Deniz yaplarnda kullanlacak kaya malzemelerin seilmesinde dikkate alnan balca
zellikler unlardr: renk, kaya younluu, su emme ve porozite, sreksizliklerin konumu,
ayrma durumu, salam kayann mukavemeti, gradasyon, blok btnl, blok ekli, blok
arl ve boyutu. Deniz yaplarnda kullanlacak doal yap gerecinin belirlenmesinde ilk
adm olarak jeolojik inceleme yaplmal ve potansiyel kaya malzemesi ncelikle kaynanda
irdelenmelidir. Uygun kaya malzemesi ta ocanda yaplacak kayann fiziksel ve jeolojik
zelliklerinin ayrntl deerlendirilmesine dayal olarak seilmelidir. Belirli bir kaynak tesbit
edildiinde dikkatlice aratrlacak ve kayann ayrma durumu laboratuvar deneyleri ile elde
edilecek sonularla deerlendirilecektir. Ayrmaya kout olarak kayalarn mineralojisi,
oluumu, sreksizliklerin durumu, blgesel metamorfizma, tektonizma ve faylanma kaya
kalitesini belirleyen nemli faktrlerdir. Ayrma, kayalarn uzun jeolojik zaman srecinde
iklim koullarna maruz kalmas sonucunda oluur ve bu srete mekanik ve kimyasal
ayrma birlikte hareket eder. Ek A da verilen ayrma dereceleri petrografik
deerlendirmelerle birlikte kullanlacaktr. Bu tabloda grlecei gibi ayrma derecesi III ve
daha yksek ayrmaya uram malzemeler genelde tahkimat iin uygun deildir. Bu
kayalar deniz koullarnda zayf dayanm zellikleri sergiler. Ancak baz durumlarda daha
dk kalitede kaya malzemesi kullanlmas kanlmaz olur. Bu durumlarda kayann tatmin
edici bir performansa ulamas iin tasarmda gerekli deiiklik yaplacaktr.
1.1.2. Kaya Trlerinin zgl Nitelikleri ve Limit Deerleri
Deniz yaplar kapsamnda kullanlan kaya malzeme esas olarak koruyucu tabaka, filtre
tabakas ve ekirdek / dolgu malzemesinden oluur. Kaya malzemelerin tahkimat iin
kullanlabilirliini saptamaya ynelik parametreler ve ilgili limitler deiik kaynaklarda
verilmektedir.
Bu malzemelerin genel, fiziksel, kimyasal ve dayankllk zelliklerinin belirlenmesinde ve
deney metotlar iin
TS EN 13383-1, 2004a Koruma Tabakas Talar (Zrh ta) Blm 1: zellikler
TS EN 13383-2, 2004b Koruma Tabakas Talar (Zrh ta) Blm 2: Deney Metotlar
standard kullanlacaktr. Bu standart esas alnarak
Ky Mhendislii El Kitab (1991) (manual on the use of rock in coastal and

shoreline engineering) / CIRIA (ngiltere naat Sektr Aratrma ve Enformasyon
Kurumu) ve CUR (Hollanda naat Mhendislii Aratrma ve Standartlar Merkezi)
Karayollar Teknik artnamesi (2006)
gibi kaynaklar incelenmi ve inceleme sonularnn darenin deneyimleri ile birlikte

deerlendirilmesi sonucunda tahkimat gerecinin kaya zellikleri, arazi ve laboratuvar
deneyleri ve ilgili artname limitleri Tablo 1.1 de zetlenmitir. Bu balamda tahkimat tann
taze-az ayrm, geni eklem aralna sahip veya masif, homojen, sk kristallerden oluan,
salam, sert, anma, don ve hava tesirlerine kar dayankl, TS EN 13383-1 ve TS EN
11
13383-2 standartlarnda belirtilen nitelikleri tamas ve Tablo 1.1 de istenen zelliklere

uygun olmaldr.
Tablo 1.1. Tahkimat Tann zellikleri
Deney
artname Limitleri
Ayrma derecesi
Sreksizlik aral (m)
RQD (%)
Petrografik Grnm
I-II
1.00+
80-100
Kristaller iyi kenetlenmi, kil
minerali ve eriyebilir mineral
olmayacaktr.
Doygun Yzey Kuru Birim Hacm

Arlk (gr/cm3)
Hacmca Su Emme Oran %
Basn Dayanm (kgf/cm2)
Kaba Agregada Los Angeles
Anma Direnci %
Tabii Don Dayanm %
Don Kayb Deneyi (Mg2SO4) %
Don Kayb Deneyi (Na2SO4) %
Srtnme ile Anma Kayb
Arazide Drme Testi
2.503
3.0
500
40
Deney Standard
ASTM C 295
TS 699-Ocak
1987
TS 2513- ubat
1977
5
TS EN 13383-1
25
ve
TS EN 13383 18
3
2
2-Nisan
2004
15 cm / 50 cm
Ana boyutta krlma olmayacak
ve atlak olumayacaktr.
Arazide Bekleme - Yerinde
Ocak yerinde veya kullanlaca yerde 12 ay
Gzlem
bekledii srede atlak oluumu, paralanma ve
ayrma olmayacaktr.
Not-1. Don Kayb Deneyi; Tabii Don Dayanm deneyinin abuklatrlm ekli
olduundan, Tabii Don Dayanm deneyinin yaplmad durumda yaplacaktr. Don kayb
deneyi iin Na2SO4 veya Mg2SO4 kullanlacaktr.
Not-2. Arazide Drme Testi; Ykleyici tarafndan 3 m. ykseklie ta blounun sert bir
yzey zerine drlmesi ile yaplacaktr.
Not-3. Yredeki ta ocaklarnn durumuna gre Los Angeles anma deeri maksimum
%50, Don Dayanm ( Na2SO4) maksimum %25, DYK zgl arl minimum 2.450 g/cm3
olarak bulunan ta ocaklarn dare anroman olarak kabul edebilecektir.
Not-4.Yukardaki deneyleri Kontrol Mhendisi istedii takdirde ylda birkere merkez
laboratuarnda kontrol ettirebilecektir.
12
1.2. Agregalar
1.2.1. Genel
Agregalar doal, yapay ya da her iki trden parackl krlm veya krlmam, inorganik ve
genellikle 100 mm ye kadar bykl olan tanelerdir. Agregalarn betonda en nemli
ilevleri, byk lde anmaya kar diren, souk hava etkilerine ve beton yzeyi
eskimesine kar nemli lde dayankllk salamasdr.
1.2.2. Malzeme zellikleri
Ky Yaplar ve Liman inaatlarnda kullanlan Agregalar, Tablo 1.2 de verilen standartlara
uygun olmaldr. Beton yapmnda kullanlmak amacyla, doal, yapay veya geri kazanma
yoluyla elde edilen agregalarn ve bu malzemelerin oluturduu karmlarn zellikleri iin,
TS 706 EN 12620 standart kullanlacaktr. Deney iin alnacak numunelerin hazrlanmasnda
ise TS 707 de belirtilen artlara uyulacaktr.
Tablo 1.2, Agrega ile ilgili Trk Standartlar
TS 706 EN 12620 02.04.2003
Beton agregalar
TS 707 19.12.1980
Beton Agregalarndan Numune Alma ve Deney Numunesi Hazrlama Yntemi
TS EN 1744-1, 24.04.2000
Agregalarn Kimyasal zellikleri iin Deneyler
TS 3681, 01.04.1982
Genletirilmi Perlit Agregas
TS 130 29.04.1978
Agrega Karmlarnn Elek Analizi Deneyi iin Metot
TS 3787 16.11.1982
Beton Agregas-Havada Soutulmu Yksek Frn Crufundan
TS 3820 15.02.1983
Beton Agregalar-Organik Maddelerin Har Dayanmna Etkisinin Tayini Metodu
TS 3821 15.02.1983
Beton Agregalar-Yeterlik Deneyi
TS 1114 EN 13055-1, 16.04.2004
Hafif Agregalar-Blm 1: Beton, Har ve erbette Kullanm in
TS EN 1367-1 08.11.2001
Agregalarn Termal ve Bozunma zellikleri iin DeneylerBlm 1:Donmaya ve zlmeye kar direncin tayini
TS EN 1367-2 12.04.1999
Agregalarn Termal ve Bozunma zellikleri iin DeneylerBlm 2: Magnezyum Slfat Deneyi
TS EN 1367-3 12.04.1999
Agregalarn Termal ve Bozunma zellikleri iin DeneylerBlm 3: Sonnebrand Bazalt iin Kaynatma Deneyi
TS EN 1744-1
Agregalarn Kimyasal zellikleri in Deneyler
TS 3523 19.12.1980
Beton Agregalarndan Yzey Nemi Orannn Tayini
TS 3524 19.12.1980
Yksek Frn Cruf Agregalarnda Sngerimsi ve Cams Tane Oran Tayini
13
TS 3525 19.12.1980
Yksek Frn Cruf Agregalarnda Ufalanmaya Yatknlk Tayini
TS 3527 19.12.1980
Beton Agregalarnda nce Madde Oran Tayini
TS 3528 19.12.1980
Beton Agregalarnda Hafif Madde Oran Tayini
TS 3529 19.12.1980
Beton Agregalarnda Birim Arlklarnn Tayini
TS EN 932-1 25.02.1997
Agregalarn Genel zellikleri in Deneyler- Ksm 1: Numune Alma Metotlar
TS EN 932-2, 12.04.1999 Agregalarn Genel zellikleri in DeneylerBlm 2: Laboratuvar Nmunelerinin Azaltlmas Metodu
TS 10088 EN 932-3, 09.04.1997 Agregalarn Genel zellikleri in Deneyler- Ksm 3:
Basitletirilmi Petrografik Tanmlama in lem ve Terminolji
TS 10088 EN 932-3, 09.04.1997 Agregalarn Genel zellikleri in Deneyler- Blm 5:
Genel cihazlar ve kalibrasyon
TS EN 932-6, 12.04.1999
Agregalarn Genel zellikleri in Deneyler-Blm 6:
Tekrarlanabilirlik ve uyarlk tarifleri
TS 3530 EN 933-1, 12.04.1999 Agregalarn Geometrik zellikleri in Deneyler-Blm 1:
Tane Bykl Dalm Tayini- Eleme Metodu
TS EN 933-2 03.04.1996
Agregalarn Geometrik zellikleri in Deneyler Ksm 2: Tane Boyutu Dalm Tayini-Deney
Elekleri, Elek Gz Aklklarn Anma Byklkleri
TS 9582 EN 933-3 12.04.1999
Agregalarn Geometrik zellikleri in Deneyler-Blm 3: Tane ekli Tayini Yasslk ndeksi
TS 3814 EN 933-4 14.11.2001
Agregalarn Geometrik zellikleri iin Deneyler-Blm 1-Tane eklinin Tayini-ekil ndeksi
TS EN 1097-1 22.01.2002
Agregalarn Mekanik ve Fiziksel zellikleri in Deneyler-Blm 1:Anmaya Kar Direncin
Tayini (Mikro-Deval)
TS EN 1097-2 24.04.2000
Agregalarn Mekanik ve Fiziksel zellikleri iin Deneyler-Blm 2: Paralanma Direncinin
Tayini iin Metotlar
TS EN 1097-3 12.04.1999
Agregalarn Mekanik ve Fiziksel zellikleri in Deneyler-Blm 3:Gevek Yn
Younluunun ve Boluk Hacminin Tayini
TS EN 1097-5 12.04.1999
Agregalarn Hava Dolaml Etvde Kurutma ile Su Muhtevasnn Tayini
TS EN 1097-6 18.03.2002
Beton agregalarnda zgl arlk ve su emme oran tayini
14
1.2.3. Agrega Deneyleri

Agrega seimindeki en nemli faktrlerden biri de, Alkali-Silika Reaksiyonunun minimuma
indirilmesidir. Alkali-agrega reaktivitesine neden olan etmenler; imentoda bulunan alkali
oksit miktarna, evre artlarna ve agregalarda alkaliye kar duyarl tanelerin bulunmasna
baldr. TS 2517 de verilen kimyasal analiz yntemleriyle agregann alkali madde ieriinin
bulunmas ve bulunan deerlerin TS 706 EN 12620ye gre deerlendirilmesi gerekir. Ayrca
agregada alkali minerallerin kukusu var olduunda CSA A23.2-25.A, Beton agregalarnda
Alkali Silika Reaktivitesinin Tayini standardnda belirtilen Har ubuklarn Hzlandrlm
Genleme Deneyinde 14 gnlk deney rneklerinde:
Genleme %0.20 ve bunun stnde ise malzeme kabul edilmeyecektir.
Genleme %0.15 ve %0.20 arasnda ise, idare malzemenin uygun bir metotla zararllk
snrnn altna drlmesi kaydyla onay verebilir.
Genlemesi %0.15 ve altndaki malzemelerin kullanm uygundur.
Gerekli yerlerde Alkali-Silika Reaktivitesi (ASR) bulunan malzeme kullanlmasna ancak
darenin belirleyecei zel nlemler alndktan sonra izin verilecektir.
Deniz yaplarnn yksek oranda klor ieren ortamlarda bulunmasndan dolay, kullanlan
beton agregalarnda su emme oran, yap betonunda emilen klorlu su orann etkiler. Klor
iyonlu suyun betonarme demirlerini daha ok korozyona uratabilecei tehlikesi nedeniyle
TS EN 1097-6 standardnda verilen deney metoduyla agregalarn su emme oran
belirlenecek ve en yksek su emme deeri: %3 gemeyecektir.
Deniz yaplarnda klrr ve slfat iyonlarnn yaratt zararl etkileri minimum seviyeye
indirmek iin betonda kullanlacak agregann ierdii klorr ve slfat oranlarnn da snrl
olmas gerekmektedir. Agregalarn ierdii klorr ve slfat oranlarnn bulunmas iin TS EN
1744-1 de verilen test metotlar uygulanacaktr, TS 706 EN 12620 de verilen ltlere ve
darenin belirleyecei snrlara uyulacaktr.
Ayrca deniz yaplarnda anmaya neden olabilecek sediman bulunduu durumlarda
kullanlacak agregann sertlii en az sedimanlarn sertlii kadar olmaldr. Agregalarn
anmaya ve paralanmaya kar olan direnleri iri agregalar iin TS EN 1097-1 Los Angeles
Anma Direnci testine gre yaplan deneylerle belirlenecektir. Bu durumlarda kullanlacak
ince paracklarn yapnn zelliklerini deitirmeden olabilecek minimum dzeyde
tutulacaktr.
Deniz yaplar betonunda kullanlacak olan agregalarn donma ve zlme, snma ve
souma, slanma ve kuruma srasnda krlma ve paralanmaya kar dayankl olmalar
arttr. zellikle deniz yaplarnda agregalarn slfatl ve klor iyonlu ortamda bulunmalar
nedeniyle salamlk deneyleri daha ok nem kazanmaktadr. TS EN 1367-1, TS EN 1367-2
de belirtilen test metotlarna ve TS 706 EN 12620 de verilen artlara gre agregann
slfatlara kar olan dayankll test edilecek ve Tablo 1.3 te belirtilen snr deerlerine
gre Kontrol Mhendisi agregann kullanlp kullanlmayacana karar verecektir.
15
Tablo 1.3. Dona Dayankllk Deneyi Snr Deerleri

% Snrlar; Arlka Maksimum
Agrega Snf
Sodyum Slfat zeltisi
Magnezyum Slfat zeltisi
nce Agrega (Kum)

15,0
22,0
18,0
27,0
ri Agrega (akl)
Beton agregalarnda kil, organik madde ve hafif maddeler gibi zararl maddelerin
bulunmamas gerektiinden agregalar iin, TS 3527, TS 3528 ve TS EN 1744-1e gre
gerekli deneyler de yaplacaktr.
1.2.4 Tane bykl dalm (granlometri):
1.2.4.1. nce Agregalar

Beton iin ince agregalar doal kumdan, krma ta kumundan veya akl kumundan ibaret
olacaktr. nce agrega genel olarak betonarme, ktle betonu ve prefabrike betonarme betonu
iin TS 3530 EN 933-1 da verilen deneylere gre yaplan agrega snflandrlmas sonucunda
Tablo 1.4de belirtilen artlara uygun olacaktr.
Tablo 1.4. nce Agregalarn Tane Snflar ve Granlometrik Bileimleri
Kare Aklkl Elekten Geen (%)
Tane Snflar
(Anma
0,25 mm 0,5 mm
1 mm
2 mm
4 mm
8 mm
Bykl)
0/1
0/2
0/4
1/2
1/4
2/4
-*
15 ....30
8.....25
0......5
0......5
0......3
90......100
55......85**
35**......75
0.......15***
0.......15***
-
100
90......100
90......100
0........15***
100
90......100
90......100
90......100
100
100
100
* Gereinde snflandrlabilir
**Elek aral kltlecek ekilde deitirilebilir
***Krma agrega iin alt tanelerin miktar en ok %20 olabilir
Kontrol mhendisince lzum grlrse ince agrega, pislik ve tozdan temizlenmek zere
ykanacak veya tozdan ayrlacaktr. nce agrega ince tane bakmndan fakir olduu durumda
0.1 mm filler kumu, konkasr tozu veya uygun zellikte ince kum, vibrasyon esnasnda
ayrlma veya betonun kusmasna engel olmak iin agregaya ilave edilebilir. Yklenici ince
agregay bir veya daha fazla boyut blmne ayrm olarak kullanabilecektir.
1.2.4.2. ri Agregalar
Beton iin iri agrega doal akl veya krma tatan ibaret olacaktr. ri agrega genel olarak
betonarme, ktle betonu ve prefabrike betonarme betonu iin TS 3530 EN 933-1 da verilen
deneylere gre yaplan agrega snflandrlmas sonucunda Tablo 1.5de belirtilen artlara
uygun olacaktr. Granlometre erisi betonun mekanik olarak vibre edilmesine elverili
olacaktr.
16
Tablo 1.5. ri Agregalarn Tane Snflar ve Granlometrik Bileimleri

Tane Snflar
(Anma
0,25mm 4mm
8mm
16mm
31.5 mm 63mm
Bykl)
4/8
0...3
90...100
100
4/16
0...3
0...10*** 30**...60 90...100
4/32
0...3
0...10*** 20**...60
8/16
0...3
0...10***
90...100
8/32
0...3
0...10*** 30**...60
16/32
0...3
0...10***
16/63
0...3
0...10***
32/63
0...3
100
100
100
90...100
90...100
30**...60
0...10***
100
90...100
90...100
90mm
100
100
ri agrega, iindeki zararl maddeler bakmndan arndrlmas iin, TS 706 EN 12620

standartnda belirtilen artlara uyacaktr. Kontrol mhendisince gerekli grld durumlarda
iri agrega pislikten temizlenmek zere ykanacaktr.
1.2.4.3. Kark Agregalar
Kuyulardan, nehir yataklarndan, sahillerden, ocak veya konkasr tesisatndan elde edilen
kark agregalar ancak srekli olarak ayn karakteri gsterirse kullanlmalarna izin
verilecektir. Bunlar elenerek ince ve iri agregalara ayrlacaktr ve iri ile ince agregalarn iin
geerli koullara uyum salayacaktr. Kark agregalar Tablo 1.6de belirtilen artlara uygun
olacaktr.
Tablo 1.6. Kark Agregalarn Tane Snflar ve Granlometrik Bileimleri
Tane
Snflar
(Anma
Bykl)

0,25
mm
2 mm
4 mm
8 mm
16 mm
31.5
mm
63 mm
90
mm
2/8
0...3 0...15***
25**...75 90...100 100
0/8
0...10*** 90...100 100
0/16****
90...100 100
0/32****
90...100 100
0/63****
90...100 100
****Burada yalnz st snr taneler verilmitir. Bu snflarn st taneler iermedii duruma gre
granlometrik bileimleri altta verilmitir.
17
erileri
erileri
Kark agrega, iindeki zararl maddeler bakmndan arndrlmas iin, TS 706 EN 12620
standartnda belirtilen artlara uyacaktr. Kontrol mhendisince gerekli grld durumlarda
pislikten temizlenmek zere ykanacaktr.
18
1.2.5 Agrega Kabul artlar

Agregalarn kabul edilebilmesi iin Tablo 1.7da belirtilen snrlar salamas gereklidir.
Tablo 1.7. Agregalarn kabul edilebilmesi iin snrlar

Agrega zellikleri
Dona kar dayankllk
Anma Oran
No 200 Eleinden Geen nce Malzeme Oran;
Iri Agregada
nce Agregada
Yalnz ta unundan olursa
Kum Edeerlilii
Har yapabilme yetenei
19
Snrlar
18
45
1
4
7
60
85
1.3. imento
Beton imalatnda genel olarak yapnn trne, nem derecesine ve bulunduu ortama gre
tasarlanacak imento kullanlmaldr. Deniz yaplar inaatnda kullanlacak imento trnn
seimi, yapnn betonarme demiri ierip iermeyeceine ve betonun kullanlaca yerin slfat
ve klor ortamna baldr.
Tablo 1.8. imentolarn Basn Dayanmna Gre Snflandrlmas
10
10
10
10
10
16
-
32.5 fc 52,5
42.5 fc 62,5
fc 52,5
PRZE BALAMA
SRE
TEST
(Dk)
METODU
75
60
45
GENLEME
TEST
mm
METODU
10
TS EN 196-3
BASIN DAYANIMI (Mpa)

TEST
7
28 GN
METODU
GN
TS EN 196-3
32.5 N
32.5 R
42.5N
42.5R
52.5N
52.5R
2
GN
TS EN 196-1
DAYANIM
SINIFI
Ky Yaplar ve Liman naatlarnda kullanlan imentolar, Tablo 1.9 de verilen Trk

Standartlarna (TS EN lere) uygun olmaldr.
Tablo 1.9. imento ile ilgili Trk Standartlar
TS EN 197-1 11.03.2002
imento-Blm 1:Genel imentolar - Bileim, zellikler ve uygunluk kriteri
TS EN 197-2 12.02.2002
imento-Blm 2: Uygunluk Deerlendirmesi
TS 22-1 ENV 413-1 23.03.1998
imento-Har imentosu-Blm 1: zellikler
TS 10157 14.04.1992
imento Slfatlara Dayankl
TS EN 14216 02.12.2004
imento - zel imentolar - ok dk hidratasyon sl - Bileim, zellikler ve uygunluk
kriterleri
TS EN 197-4 02.12.2004
imento - Yksek frn crufu katkl - Dk erken dayanml - Blm 4: Bileim, zellikler
ve uygunluk kriterleri
imentonun TS EN 196-21 de verilen deney metotlarna gre bulunan klor ierii
deerlerinin TS EN 197-1 de belirtilen limitlere uygunluk salamas gerekir. Slfat miktarn
bulmak iin TS EN 196-2 de verilen deneyler sonucunda imento, TS EN 197-1 de belirtilen
artlara uyum salamaldr.
Tasarlanan deniz yaps betonarme bir yap ise, kullanlacak imentonun slfat ve klorr
iyonlarna kar dayankl yapda olmas gerekir. Hem slfatlara dayankl hem de klor
iyonlarna kar koruyucu imento eitleri, su ile temas sk olan yap betonlarnda
kullanlmas en uygun imentodur.
20
imentoda alkali madde oran eer kullanlan agrega reaktif malzeme iermiyorsa bir
probleme yol amaz. Eer kullanlan agrega alkali maddelere kar reaktif malzeme
ieriyorsa kullanlan imentodaki alkali madde oran TS EN 196-21e gre bulunacak ve
%0.6 y gemeyecektir..
1.3.2. imento Deneyleri
TS 23 EN 196-7 standard esaslarna gre alnan rnekler iin idarenin Merkez
Laboratuvarlarnda ya da idarenin onaylad bir laboratuvarda, i zel teknik artnamesinin
gerektirdii deneyler yaplp Tablo 1.10daki standartlara uygun olup olmad belirlenecektir.
Tablo 1.10. imento Deneyleri ile ilgili Trk Standartlar
TS EN 196-1 11.03.2002
imento Deney Metotlar Blm 1: Dayanm
TS EN 196-2 11.03.2002
imento Deney Metotlar Blm 2: imentonun Kimyasal Analizi
TS EN 196-3 11.03.2002
imento Deney Metotlar Blm 3: Priz sresi ve Hacim Genleme Tayini
TS ENV 196-4 03.09.1996
imento Deney Metotlar Blm 4: Katk Miktar Tayini
TS EN 196-5 11.03.2002
imento Deney Metotlar Blm 5: Puzolanik imentolarda Puzolanik zellik Tayini
TS EN 196-6 07.03.2000
imento Deney Metotlar Blm 6: ncelik Tayini
TS 23 EN 196-7 22.02.2000
imento Deney Metotlar Blm 7:imentodan Nmune Alma ve Hazrlama Metotlar
TS EN 196-8 28.01.2004
imento Deney Metotlar Blm 8: Hidratasyon ss zelti Metodu
TS EN 196-9 28.01.2004
imento Deney Metotlar Blm 9: Hidratasyon ss Adiyabatik Metot
TS EN 196-21 11.03.2002
imento Deney Metotlar imentoda Klorr, Karbon dioksit ve Alkali muhtevas Tayini
TS 22-2 EN 413-2 23.03.1998
imento-Har imentosu - Blm 2: Deney Metotlar
21
1.4. Beton
1.4.1. Genel
Beton, imento, deiik boyutlardaki akllar, kum ve sudan oluan kompozit bir maddedir. Beton
iinde ayrca az miktarda skm hava veya zellikle skm hava bulunabilir. Betonun
zelliklerini artrc kimyasal ve mineral katklar da ska kullanlr.
Deniz yaplar iin kullanlan beton yer yaplarndan farkl olarak daha agresif bir ortamda
olduundan dolay malzeme seiminde ve yapmnda dikkat edilmesi gereken etmenler vardr.
Sadece beton dayanmna gre deil, betonun deniz ortamndaki zararl etkenlere kar da daha
dayankl ve uzun mrl tasarlanmas gerekmektedir.
Bu nedenle imentonun eidi,
malzemelerin karm oranlar, su-imento oran, kullanlan kimyasal ve mineral katk maddeleri,
aggrega boyutlar, beton gzeneklilii her yap iin bulunduu ortama gre TS EN 206-1 de
Madde 6.2- Tasarlanm Beton ve Madde 2.3. Tarif Edilmi Beton blmlerinde listelenen
artlar iin ayr ayr belirlenecek ve beton karmlarnn zellikleri Tablo 1.11de verilen deerlere
uygun olacaktr.
Yklenici, in yapmnda kullanlacak betonu, artname kaytlarna ve proje deerlerine uygun
olarak imal etmek, yerine yerletirmek ve son dayanmna eriinceye kadar korumaktan
sorumludur.
Beton karm oranlar, TS 802 de verilen deerlerle ve metotlarla yaplacaktr. Yklenici betonun
yapda kullanmndan nce TS EN 12350-1de belirtilen artlara gre deneysel rnekler
hazrladktan sonra hem taze hem de sertlemi betonu teknik artnamesinin belirttii ekilde test
edip, sonular onaylattktan sonra ie balayacaktr. Tasarm karm ve test sonular ie
balamadan nce idareye teslim edilecektir. Eer beton yerletirilirken pompa kullanlacaksa,
beton ile ilgili testler rnekler hazrlanp idarenin labaratuvarnda ya da idarenin onaylad bir
labaratuarda yaplacak , kme deneyleri de hem pompa aznda hem de pompa knda ayr
ayr yaplacaktr. Ayrca retici firmann kalite kontrol belgeleri salanacak ve gerekirse kontrol
mhendisi kalite kontrol program erevesinde, iyeri tetkik belgelerini isteyecektir.
Su iinde kullanlacak beton mmkn olduu kadar doal akldan yaplacaktr. Bu beton
sktrlmayacak ve bu sebeple betonun kvam kolay ilenmesini mmkn klacaktr. Betonlama
ilerinin balarnda imeto miktar 400 kg/m3 e karlacaktr. Daha iyi bir kvam ve younluk elde
etmek iin makul snrlar dahilinde filler kullanlacaktr. Betonun mmkn mertebe gzeneksiz
olmas iin, kum ve akln tane ap itibaryle uygun ve boluksuz bir tertipte olmasna nem
verilecektir.
Betonda kullanlacak agregann zellikleri Blm 1.2 de, imentonun zellikleri de Blm 1.3de
verilmektedir.
Su
Ky yaplar ve limanlar inaatnda beton ve har yapmak iin kullanlacak suyun her trl zararl
maddeden arndrlm olmas gerekmektedir. Ayrca agrega ykamak, sulamak vb. ilerle ilgili
olarak herhangi bir ama iin kullanlacak su, beton veya harcn sertlemesi, mukavemeti ve dier
zelliklerine olumsuz ynde etki yapacak veya donatlarn korozyondan korunmasn TS EN 1008
de verilen limiterden fazla kil, ya, alkali, asit gibi herhangi zararl maddeyi iermeyecek pH 4
olacaktr.
22
Beton Katklar
Ky yaplarnda kullanlacak beton iin katk malzemeleri olarak kullanlabilecek malzemelerin TS
EN 934-6 ya gre belirlenip TS EN 934-2 de verilen standartlara uygunluk salamas
gerekmektedir.
23
Tablo 1.11, Ky Yaplar ve Liman naatlarnda Kullanlan Beton Karmlarnn Nitelikleri

Minimum
Beton Snf
(Silindir)
(Mpa
1 m iindeki
minimum
imento
miktar kg
Maks.
Agrega
Boyutu
mm
Deniz
Suyuna
Dayankllk
Snf
de kullanlaca yer
Su ile
Temas
Durumu
Betonarme kazklar,
betonarme palplanlar ve
kazk balklar
Su i
C30
375
30
Dayankl
olacak
Rhtmlarn st
yaplarndaki betonarme
betonu
Su ile
temas
minimum
C25
350
30
Dayankl
olacak
Temellerdeki betonarme
betonuyla, ambar, atelye
ve benzeri binalarn st
yaplarndaki betonarme
betonu
Su ile
temas
minimum
C20
325
30*
Prefabrike plaklar
(nervrl plak) betonarme
betonu
Su ile
temas sk
C25
350
30
Rhtm duvarlar ile

dalgakranlarn
bloklarndaki beton
Su i
C18
300
30
Dayankl
olacak
Rhtm kronmanlar ile

dalgakranlarn
kronmanlarndaki ve saha
kaplamalarndaki beton
Su ile
temas sk
C20
325
30
Dayankl
olacak
Rhtm duvarlar iin su ii

beton
Su i
C25
350
30**
Dayankl
olacak
Temeller vesaire iin

tkama tabakas betonu
grobeton
Su ile
temas
minimum
170
30
Ar yklere maruz
kaplama betonu
Su ile
temas
minimum
Kiri Eilme
Dayanm 4.7
Mpa***
375
50
Ar yklere maruz
kaplama altndaki temel
tabakas zayf betonu
Su ile
temas
minimum
Kp Basn
Dayanm 12
Mpa
170
40
*at plaklar iin maks. agrega bykl 20 mm. ye indirilecektir.

**Sandk palplanlarndaki beton dolgu iin maks. agrega bykl 20 mmye indirilecektir.
***60x15x15 cm boyutundaki kiri numunesinin eilme, gerilme dayanm deerleti ortalamasdr.
Labaratuarda bu deer 5.0 MPa olacaktr.
24
Tablo 1.12. Beton ve Betonarme ile ilgili dier Trk Standartlar

TS EN 206-1 19.04.2002
Beton-Blm 1:zellik, performans, imalat ve uygunluk
TS 9967 08.03.1992
Yap elemanlar tayc sistemler ve binalar-prefabrike betonarme ve ngerilmeli betondan-hesap
esaslar ile imalat ve montaj kurallar (Tadil.:TS 9967/T1:16.02.1993 ve T2:1.10.1996)
TS EN 450-1 17.01.2006
Uucu Kl-Betonda kullanm iin-Blm 1: Tarifler zellikler ve uygunluk kriteri
TS EN 934-2 11.03.2002
Kimyasal katklar-Beton, har ve erbet iin Blm 2: Beton katklar-Tarifler, zellikler, uygunluk,
iaretleme ve etiketleme (Tadilatlar: T1:28.01.2004 ve A1:27.12.2005)
TS EN 1008 24.04.2003
Beton-Karma suyu-Numune alma, Deneyler ve Beton Endstrisindeki ilemlerden geri kazanlan
su dahil, suyun, beton karma suyu olarak uygunluunun tayini kurallar
TS 3260 21.09.1978
Beton yzey sertlii yolu ile yaklak beton dayanmnn tayini kural
TS 11747 13.04.1995
Pskrtme beton (Shotcrete) Yapm, Uygulama ve Bakm Kurallar
TS 10465 17.11.1992
Beton deney metotlar-Yap ve yap bileenlerinde sertlemi betondan nmune alnmas ve
basn mukavemetinin tayini (Tahribatl metot)
TS 2756-1 11.04.1995
Muayene ve deney iin numune alma metotlar-Blm 1: Parti muayene iin kabul edilebilir kalite
seviyesine (AQL) gre numune alma planlar
TS 2756-4 11.04.1995
Muayene ve deney iin numune alma metotlar-Blm 4 Yzde uyumsuzluk iin llebilen
zelliklerin muayenesinde numune alma ilemleri ve diyagramlar
TS 3289 EN 1354 03.04.1996
Gzenekli Beton-Hafif Agregal-Basn Mukavemeti Tayini
TS EN 991 13.04.1998
Gaz Beton veya Hafif Agregal Gzenekli Beton-nyapml Bileenlerin Boyutlarnn Tayini
TS EN 992 13.04.1998Hafif Agregal Gzenekli Beton-Kuru Younluk Tayini
TS 500 22.02.2000
Betonarme Yaplarn Tasarm ve Yapm Kurallar (Tadilatlar:TS 500/T1:6.2.2001 ve
T2:19.04.2002)
25
1.4.3. Beton Deneyleri:
1.4.3.1. Beton Deneyleri in Numune Alma

Betondan numune almak iin, TS 12350-1 de verilen numune alma esaslar uygulanacak ve TS
500 deki kriterlere uyulacaktr.. Beton niteliinin denetlenmesi amacyla her retimden en az bir
grup (3 tane) deney eleman alnmas zorunludur. Bir birim, ayn gnde dklm 100 m3 veya
450 m2 yi aamaz. Bir ite en az 3 grup (9 Numune) alnmas gereklidir. Grubu oluturan
numuneler, standart koullarda saklandktan sonra deneyler yaplr. in ilerlemesine paralel
olarak, beton malzeme ve ilemleri ile ilgili test ve kontrollar yaplacaktr. Olumsuz test sonular,
iin bununla ilgili ksmlarnn reddedilmesine neden olacaktr. retilen betonlara ait yaplan
istatistiksel deerlendirme neticasinde her bir beton snf iin karakteristik dayanm deerinin
altnda kan deney says %10 u gemeyecektir.
Herhangi bir nedenle beton dayanmndan kukuya dlmesi durumunda Kontrol Mhendisi, karot
alnarak test yaplmasn isteyebilir. Bu durumda karot alnacak yerlerin saptanmas ve beton
dayanmnn yerinde deerlendirilmesi iin darbeli eki, sonoskop ya da zarar vermeyen bir baka
alet kullanlacaktr.
1.4.3.2. Taze Beton Deneyleri
Taze beton yerletirilmesi srasnda dikkat edilmesi gerekli olan kriterler, fiziksel olarak gzle
gzlemlenebilen ve deneysel olarak llebilen niteliklerdir ve niceliklerdir. Taze beton yapmnda
zellikle deniz yaplarnda gz nne alnacak en nemli kriterlerden birisi ilenebilirliktir. Betonun
ilenebilir olmas, tanmasnda, yerletirilmesinde ve sktrlmasnda kolaylk salar. Beton
yerletirilmesi srasnda dikkat edilmesi gerekenler aada verilmitir.
Beton malzemelerinin ayrimasna izin verilmemelidir

Beton kanamasna (bleeding) izin verilmemelidir
Priz zaman ne gerektiinden nce ne de sonra olmamaldr
Beton yzeyi kolaylkla dzeltilebilmelidir
Beton dkm srasnda taze beton iin yaplacak deneylere ilikin Trk standartlar Tablo 1.13
de verilmitir. Btn betonlama ilemleri Kontrol Mhendisi tarafndan srekli ve kesin olarak
kontrol edilecektir. Eer taze beton deneylerinde istenen kalite salanamazsa, beton Kontrol
Mhendisi tarafndan kabul edilmeyecektir.
Tablo 1.13. Taze Beton Deneyleri Standartlar
TS EN 12350-1 17.04.2002
Beton-Taze beton deneyleri-Blm 1: Numune alma
TS EN 12350-2 17.04.2002
Beton-Taze beton deneyleri-Blm 2: kme (slamp) deneyi
TS EN 12350-3 17.04.2002
Beton-Taze beton deneyleri-Blm 3: Vebe deneyi
TS EN 12350-4 17.04.2002
Beton-Taze beton deneyleri-Blm 4: Sktrlabilme derecesi
TS EN 12350-5 17.04.2002
Beton-Taze beton deneyleri-Blm 5: Yaylma tablas deneyi
TS EN 12350-6 17.04.2002
Beton-Taze beton deneyleri-Blm 6: Younluk
TS EN 12350-7 17.04.2002
Beton-Taze beton deneyleri-Blm 7: Hava ieriinin tayini-basn metotlar
26
1.4.3.3. Sertlemi Beton Deneyleri:

Sertlemi beton deneyleri beton dkm srasnda, Kontrol Mhendisi gzetiminde alnan
numunelerin iin standartlarna uyup uymadn belirlemek iin yaplr. Beton dkm srasnda
alnan numuneler iin yaplacak deneylere ilikin Trk standartlar Tablo 1.14 de sralanmtr.
Tablo 1.14. Sertlemi Beton Deneylerine likin Trk Standartlar
TS EN 12390-1 08.04.2002
Beton-Sertlemi beton deneyleri-Blm 1: Deney numunesi ve kalplarnn ekil, boyut ve dier
zellikleri
TS EN 12390-2 08.04.2002
Beton-Sertlemi beton deneyleri-Blm 2: Dayanim deneylerinde kullanlacak deney
numunelerinin hazrlanmas ve krlenmesi
TS EN 12390-3 08.04.2002
Beton-Sertlemi beton deneyleri-Blm 3: Deney nmunelerinde basn dayanm tayini
TS EN 12390-4 08.04.2002
Beton-Sertlemi beton deneyleri-Blm 4: Basn dayanm-Deney makinalarnn zellikleri
TS EN 12390-6 08.04.2002
Beton-Sertlemi beton deneyleri-Blm 6: Deney numunelerinin yarmada ekme dayanmnn
tayini
TS EN 12390-7 08.04.2002
Beton-Sertlemi beton deneyleri - Blm 7: Sertlemi betonun younluunun tayini
TS 3289 EN 1354 03.04.1996
Gzenekli Beton-Hafif Agregal-Basn Mukavemeti Tayini
TS EN 991 13.04.1998
Gaz Beton veya Hafif Agregal Gzenekli Beton-nyapml Bileenlerin Boyutlarnn Tayini
TS EN 992 13.04.1998
Hafif Agregal Gzenekli Beton-Kuru Younluk Tayini
TS 10465 17.11.1992
Beton deney metotlar-Yap ve yap bileenlerinde sertlemi betondan nmune alnmas ve
basn mukavemetinin tayini (Tahribatl metot)
TS 2756-1 11.04.1995 Muayene ve deney iin numune alma metotlar-Blm 1: Parti muayene
iin kabul edilebilir kalite seviyesine (AQL) gre numune alma planlar
TS 2756-4 11.04.1995
Muayene ve deney iin numune alma metotlar-Blm 4 Yzde uyumsuzluk iin llebilen
zelliklerin muayenesinde numune alma ilemleri ve diyagramlar
TS 3624 23.07.1981
Sertlemi Betonda zgl Arlk,Su Emme ve Boluk Oran Tayin Metodu
27
1.5. Betonarme Demiri
1.5.1. Genel
Betonarme demiri ile ilgili olarak TS 708/Mart 1996 Beton elik ubuklar referans standart
olarak kullanlacaktr. Eer yapmda beton elik hasrlar kullanlacaksa TS 4556 standardnda
verilen artlar yerine getirilecektir.
Betonarme Demirlerinin Fiziksel ve Mekanik zellikleri, TS 708 den alnabilir. KGM Karayollar
Teknik artnamesi, son basksnda verilen artlara uyum salanacaktr.
1.6. Bitml Malzemeler
Bitm, petrol rafinerilerinde ham petroln damtlmas ile elde edilen ve yol yapm ile bakmnda
kullanlan maddedir. Elastik, kohesif, geirimsiz, uzun mrl ve evre koullarna dayankl
malzeme olmas nemlidir. Bina kaplamas dnda kalan yol kaplamalarnda kullanlan btn
malzemeler, K.G.M. Karayolu Teknik artnamesine uygun olacaktr. Kaplama snf bitmlerin
deney sonular, bitmden TS 115 EN 58 standardnda belirtilen esaslara uygun olarak alnan
numunelere, TS 1081 EN 12591 standardna uygun olacaktr.
1.6.1. Limanlar styapsnda Astar ve Yaptrc olarak kullanlacak Bitml Malzemeler
Bitm astar tabakas inaat iin kullanlacak olan bitml malzeme (katbek asfalt), TS-1083
standardna uygun MC-30 yada MC-70 veya TS 1082 standardna uygun asfalt emlsiyon SS-1,
SS-1h malzemelerinden biri olacaktr. Bitml yaptrc tabakas olarak TS 1083e uygun RC-250,
RC-800 veya TS 1082ye uygun RS-1, RS-2 malzemelerinden biri kullanlacaktr. Bitml
malzemenin inaatta kullanlmadan nce darece kabul edilebilmesi iin TS 115 EN 58
standardnda gre numuneler alnacak ve malzemenin artnamesine uygun olup olmad
saptanacaktr.
Astar tabakas inaatna balanabilmesi iin tm bitml malzeme ihtiyacnn en az %25 inin
sahada hazr olmas gerekmektedir. Kontrol Mhendisi inaatn herhangi bir aamasnda ek
numuneler alp deneysel sonularn isteyebilir.
Astar tabakas, pskrtlecek olan yzeylerin kuru olmas halinde ve hava scaklnn glgede
+10 ve ykseliyor olmas halinde uygulanr. Astar malzemesi uygulandktan sonra malzemenin
kr ve yzey iine penetre edebilmesi iin en az 24 veya malzeme kr olana kadar beklenecektir.
Astar malzemesi 0.5-2.0 litre/m2 olacak ekilde pskrtlecektir. Astarn ne kadar verilecei,
uygulanacak yzeyin durumuna gre Kontrol Mhendisi tarafndan kesin olarak belirlenecek ve
yapm srasnda deneylerle kontrol yaplacaktr.
28
1.6.2. Limanlarda kaplama iin Kullanlacak Bitml Malzemeler

Kaplama iin TS 1081 EN 12591 standardna uygun 40/60, 50/70, 70/100 veya 100/150
penetrasyonlu bitmlerden birisi iin yaplaca iklim scaklna gre dare tarafndan
belirlenecektir. darenin uygun grmesi halinde binder ve anma tabakalarnda modifiye edilmi
bitm kullanlacaktr. Modifiye edici madde olarak, termoplastik polimerler, kimyasal yaps sentetik
hidrokarbon olan katk maddeleri ile kat bitml malzeme snfna giren ve doal asfaltit- doal
hidrokarbon maddeleri ile modifiye edilmi bitm asfalt karmnda kullanlacaktr.
Kaplama bitml malzemesi , kaplama yaplacak yerdeki hava scaklnn glgede en az +10 C
ve daha ykseliyor iken uygulanacaktr. Yaptrc malzemesi 0.50-1.75 litre/m2 olacak ekilde
uygulanacak ve kesin miktar tasarm ile saptanacaktr. Uygulamann saptanan miktarda olup
olmad, yapm srasnda yaplacak deney ile belirlenecektir.
1.6.3. Limanlarda Bitml Temelde Kullanlacak Bitml Balayclar:
Bitml Temelde kullanlacak balayclar iin TS 1081 EN 12591 standardna uygun iklim
artlarna gre 40/60, 50/70 ve 70/100 penetrasyonlu bitm kullanlacaktr. Bitml balayclardan
TS 115 EN 58 standardna gre numune alnacaktr.
1.6.4. Limanlarda Bitml Temelde Kullanlacak Bitml Malzemeler:
Astar malzemesi olarak TS 1083e uygun MC-30,MC-70 veya TS-1082ye uygun SS-1, SS-1h,
malzemelerinden biri kullanlacaktr.
Yaptrc olarak TS 1083e uygun RC-250, RC-800 veya TS 1082 de verilen artlara uygun RS-1,
RS-2 malzemelerinden biri kullanlacaktr.
Yaptrc ve astar malzemesi olarak kullanlacak bitml balayclardan TS 115 EN 58
standardna gre numune alnacak ve bu numuneler zerinde yaplan deney sonularna gre
malzemenin artnamelerine uygun olup olmad saptanacaktr.
29
1.7. Babalar
Babalar rhtm duvarlarna (iskele ve dier uygun balama yerine) uygulama projelerinde gsterilen
ve istenilen yerlere Ky Yaplar ve Limanlar Planlama ve Tasarm Teknik Esaslarna gre
yaplan hesaplara gre yerletirilecektir.
Malzeme ve Geometrik zellikler
Baba malzemesi kalplanm ve malzeme ii gerilmeleri alnm olacak ve genellikle
a) TS 519 EN 1562 standardna uygun temper dkme demir, veya
b) TS 526 EN 1563 standardna uygun kresel grafitli dkme demir, veya
c) TS 4034 ISO 3755 standardna uygun dkme elik
olacaktr.
Malzeme akmasna kar gvenlik katsays 3.0 olarak alnacaktr. Babann tam ortasnda babann
iskeleye balanmas iin gerekli elemann ve betonun koyulaca bir delik braklacaktr. Babalar
yerletirilmek zere sahaya getirilmeden astarla kaplanm olacaktr.
Babalar genel olarak Tablo 1.15 de gsterildii ekilde kolon, T-balkl ve iki bal eimli olarak
kategoriye ayrlrlar. Tablo 1.15 de ayrca her kategorinin kullanm yerleri verilmitir.
Tablo 1.15. Baba Tipleri ve Kullanm Yerleri
Tip
Kullanm Yerleri
Kolon Tipi
Balama halatnn dik olmad

durumlarda kullanlabilir. Tekli tip
sadece bir geminin balanmas iin
kullanlmaldr
T-Balkl
Balama halatnn dik olduu

durumlarda kullanlacak. Birden
fazla gemi balanmayacak
ki Bal
Eimli
Her eit balama tipi kullanlabilir.

Bir babaya birden fazla gemi
balanabilir.
Ankraj Elemanlar
Babalar stne oturduu betona TS 1034 e uyumlu gerekli sayda civata ile balanacaktr. Btn
civatalar ya paslanmaz elik olacak yada kumlanm ve scak daldrma galvanizleme ileminden
geirilmi olacaktr. Ayrca civatalarn yerletirildii borularda kumlanmi ve scak daldrma
galvanizli olacaktr. Ankraj elemanlarnn uyum asndan babann reticisinden salanmas
nerilir. Ankraj civatalar beton iine gmlecektir, civatalar betonlama srasnda paftalar yoluyla
doru yer ve kotunda tutulacaktr. Betona gml aksam boyal yada kaplamal olmayacaktr.
30
abuk Brakma Kancalar

abuk brakma kancalar geminin hzl yada acil kn salayacak ekilde uzaktan kumandal
olarak tasarlanmaldr. Kanca brakma sistemi elle yada elektromekanik bir ekilde yaplabilir. Bu
kancalarn genel kullanm alanlar
a) Petrol, kmr yada yanc, patlayc kimyasal rn tayan gemilerin yanat
iskelelerde
b) Personelin sadece kaykla yaklaabildii yerlerde
kullanlmaldr.
Balama Halkalar
Balama halkalar kk deniz aralarnn balanmas iin uygulama projelerinde gsterilen
yerlerde yada darenin belirttii yerlerde konacaktr. Halkalar hangi dalga koulunda olursa olsun
deniz aracnn yanaabilecei ekilde yaplacak ve genellikle merdiven kenarlarna
konulacaktr.Halkalarn kaynak yz ekme ynne bir kere paralel bir kere dik olmak zere
tasarm dayanmnn 1.5 kat byklnde bir ekme iin denenecektir.
Beton leri
Babalarn altnn harla doldurulmas iin betonda 5 cm.lik bir kot fark braklacaktr. Ayrca
babalarn alt ksmndaki nervrler iinde kronman betonunda boluklar oluturulacaktr. Babalar
koymadan nce betonun yz iyice temizlenecek, murlanacak ve btn kabuk ve yabanc
maddeler uzaklatrlacaktr.
Babalarn alt, bir ksm imento ve ksm kumdan yaplm sulu bir harla doldurulacaktr. Har
konulmadan nce betonun yz iyice slatlacaktr. Har, beton yzeyinin zerinden ve nervrler
iin brakllan boluklarn iine serbeste akabilecek kadar sulu olacaktr. Nervrler tamamen
harcn iine gmlecek ekilde, harcn boluklara ve nervrlerin etrafna doldurulmasna zellikle
dikkat edilecektir. Har, babalarn alt dzleminden 10 cm. ykseklie kadar doldurulacak ve
bundan sonra har daha prizini almadan babalar Tablo 1.11 de belirtilen C snf sulu betonla
doldurulacaktr. Harlama ve betonla doldurma srekli bir ilem halinde yaplacaktr.
Babalar yerletirildikten sonra son katman boyasyla kaplanacaktr. Boyama ileminden nce baba
yzeyi btn pislik, ya ve yabanc maddelerden arndrlacaktr. Yalarn temizlenmesi iin ayrca
zel bir temizleyici malzeme kullanlabilir. Babalarn fini tabakalar bir katman inko astar ve bir
katman epoksiden oluacaktr. Boya rengine yapmdan nce karar verilecektir.
1.8. Usturmaalar
Usturmaalar idarenin onay ile modern tip usturmaalar olacaktr. modern tip usturmaa
kullanld takdirde aada sralanan koullara uyulacaktr.
Endstriyel yalara, deniz suyuna, gne nlarna dayankl, su geirmez nitelikte,
yrtksz,gzeneksiz ve atlaksz olacak, gzle muayenede tesbit edilebilecek llerde boyutsal
farkllk kabul edilmeyecektir.
Kauuk elemanlar, yksek kalite doal kauuk(NR) veya opsiyonel olarak Styrene Butadiene
(SBR) bazl bileiklerden imal edilecek ve Avrupa artnameler Birlii EAU-E 62 de belirtilen
31
usturmaa elastomerleri ile ilgili performans deerlerini salayacaktr. Tabo 1.16da belirtilen
deneyler uygulandnda, deney limitleri salanacaktr.
Tablo 1.16. Kauuk elemanlarda aranacak fiziksel zellikler:
Deney Ad
Deney Standard
Limitler
Orijinal durumda ; 16 Mpa ,
ASTM D412 Die C;
96 saat sreyle 700 C sda
AS 1180.2 ;
eskitilmi durumda ; 12.8 Mpa .
BS 903.A2;
ekme Gerilmesi
(Orijinal durumda ; 15 N/mm2 ),
ISO 37 ;
(168 saat sreyle 700 C sda
JIS K6301 Item 3, Dumbell 3,
DIN 53504
eskitilmi durumda
;12.75
N/mm2)
Orijinal durumda ; 400%
ASTM D412 Die C;
AS 1180.2 ;
BS 903.A2;
eskitilmi durumda ; 320%
Krlma uzamas
ISO 37 ;
(Orijinal durumda ;300% ),
JIS K6301 Item 3, Dumbell 3,
DIN 53504
eskitilmi durumda ; 280%)
Orijinal durumda ;780 Shore A
ASTM D2240;
AS 1683.15.2 ;
BS 903.A6;
eskitilmi durumda +60 artma
Sertlik
ISO 815 ;
(Orijinal durumda ;750 Shore A ),
JIS K6301 Item 5A tester;
DIN 53505
eskitilmi durumda +50 artma)
ASTM D395;
AS 1683.13B ;
eskitilmi durumda ;30%
BS 903.A6;
Basnta kme
ISO 815 ;
eskitilmi durumda ;40%)
JIS K6301 Item 10 ;
DIN 53517
DieB ; 70 kN/m
ASTM D624;
( 80 N/cm. )
AS 1683.12 ;
BS 903.A3;
Yrtlma Direnci
ISO 34.1 ;
JIS K6301 Item 9 Test piece A ;
DIN 53507
100 saat sreyle 400 sda ve 20%
ASTM D1149;
germe durumunda 1 ppm olup
AS 1683.24 ;
Ozona Kar Diren BS 903.A43;
gzle grlr
bir atlak olumayacaktr.
ISO 143/1 ;
DIN 53509
DIN 86076, Blm 7.7
28 gn sreyle 950 C +/- 20 C
sda deniz suyu ierisinde , sertlik
Deniz Suyuna
max. +/- 100
Dayankllk
Shore A ve hacim deiiklii max.
+10% / -5% olacaktr.
BS 903.A9
Metod B , 1000 devirde max. 0.5
Anma Dayanm
DIN 53516
cc ( max. 100 mm3 )
Kauuun elie
BS 903.A21
Min.7 N/mm
Yapma Gc
Deney numuneleri vulkanize edilmemi kauuk bileiklerinden alnacaktr.
32
Performans Testi
Usturmaalar daima dik ynde basn altnda test edilecektir.Basn ykleme hz dakikada 2-8 cm
aralnda ve test ortamnn scakl +/- 50 C toleransla 230C olacaktr.
Reaksiyon kuvveti, min. enerji snmleme(absorbsiyon) tasarm deerine (katalog deeri)
ulald andaki skma(defleksiyon) oranna kadar, aralklarla kaydedilecektir.
Performans testi her 10 usturmaa iin 1 adet zerinde yaplacaktr. darece gerekli grlr ise
test edilen usturmaa says 2 katna kadar artrlabilecektir.
Performans deerlerinde tolerans +/- 10% dur.
Yksek molekler arlkl polietilen (UHMW-PE) panel
Gemilerin tr , geometrisi veya boyutlar gerektirdii takdirde idarenin onay ile usturmaalarn n
yzeyine UHMW-PE kapl olmak zere elik panel konulacaktr.
elik panel kapal kutu formunda imal edilecek ve grnen yzeyleri epoksi boya ile boyanarak
korozyondan korunacaktr.UHMW-PE kaplama , elik panele paslanmaz elik cvata ile tesbit
edilecektir.
Not:
1. Efektif yanama enerjisi ve reaksiyon kuvveti deerlerinde seilen gzenlik katsays hesaplarda
belirtilecektir.
2. Tekne yanama hz, yanama koullar Planlama ve Tasarm Elkitabndan alnacaktr.
3. Usturmaa ile tekne yzeyi temas alan, tekne yzeyi iin msade edilebilir basn deerini
amayacak byklkte olacaktr. (Referans: PIANC, Hull Pressure Guide)
4. malat ve test sertifikalar istenecektir.
1.9. Dier Malzemeler
Dier btn malzemeler iin TS ve TS EN standartlar ncelikli olarak kullanlacak ve TS yada TS
EN standartlarnn kapsamad durumlarda Kontrol Mhendisinin onaylayaca uluslararas
standartlara bavurulacaktr.
33
34
2. YAPIM TEKNK ESASLARI
35
36
2.Yapm Teknik Esaslar

2.1. Yapm ncesi ve Yapm Srasnda Ynetimi
Tasarm ve planlama aamasndan sonraki adm iin yaplmasdr. Ana yklenici iin
balamasndan nce ilerin dzenli olarak yrmesi iin uygulanacak yntemleri planlamaldr.
Tablo 2.1 de yapm ncesi izlenmesi ve uyulmas gerekli yntemler genel olarak verilmitir.
Tablo 2.1. Yapm ncesi ve Yapm Srasnda zlenecek Admlar
Tasarm izimleri ve i
artnamesini anlamak
le ilgili btn izimlerin incelenmesi ve artnamenin okunmas .

alma izimleri ile sahadaki durumun karlatrlmas iin yapma
balamadan nce arazinin topografik zelliklerini belirlemek iin arazi
etd yaplmas.
Hava durumu ve dalga iklimi ile ilgili aratrma yaplmas, hava
scakl, yamur, rzgar bilgileri, gel-git ykseklikleri ve deniz akntlar
gzlenecek ve yapm aamasnda yapm etkileyebilecek durumlar
kaydedilmesi.
Yapm alan
yaplmas
etd
e balamadan nce yapm alan evresinde malzemelerin geici

olarak depolanabilecei yerler, ulam yollar (elektrik ve su hatlarnn
getirilmesi iin planlar) , trafiin akclnn salanmas ve deniz
aralarnn yanaabilecei yerlerin tespit edilmesi.
Malzeme kaynaklarnn bulunmas (agregalar, kaya ocaklar, beton
santrallar, hazr beton kaynaklarna yaknlk)
Yapm iin engel kartabilecek durumlarn belirlenmesi (Kablo hatlar ,
su yada kanalizasyon hatlar , yer st engeller vs..)
Yapm
malzemesi
Yapma balamadan nce kullanlacak malzemenin miktarnn
miktarlarnn
hesaplanmas ve tasarm miktarlar ile kontrol edilmesi
hesaplanmas
Yapm
tekniklerinin
Benzer yaplarla ilgili uygulanm olan tekniklerin gzden geirilmesi
incelenmesi
Yapm srasnda kullanlacak olan btn ekipmanlarn envanter olarak
Planlama
karlmas, her i kalemi iin gerekecek zaman ve i gcnn
hesaplanmas, her i iin aliacak olan ekiplerin karlmas
Malzeme ve ekipman iin yaplacak depolama alanlarnn belirlenmesi,
Geici
yaplarnn antiye ulam yollarnn planlanmas ve yaplmas, Beton bloklarn
planlanmas
yapm alannn ve depolanacak alanlarn hazrlanmas, denizden
malzeme tanmas durumunda aktarma alanlarnn belirlenmesi
Grlt, titreim veya su kirlenmesine kar nlemlerin alnmas ,
evre
koruma yapm srasnda blge evresinde trafiin akn bozabilecek
durumlarn gzden geirilmesi, evre kirletici malzemelerin
nlemlerinin alnmas
kullanlmasnda gerekli nlemlerin alnmas
Yapm sonras elde
kalacak
olan
yan Yapm sonras retilmi olan yan rnlerin hesaplanmas, yeniden
rnlerin
kullanma, zararl atk olmas durumunda artma yada ileme
kullanlabilmesi
iin
planlarn yaplmas
37
Malzeme, ekipman ve insangcnn kullanlmasna ynelik planlama

yaplmas, malzeme tama planlar, taeron kullanma plan
Tasarm ve yapm kalitesinin salanmas iin kalite kontrol plan
hazrlanmas ve gerekli nlemlerin alnmas, yapm teknikleri ve sahaya
Kalite Kontrol Plan
getirilecek malzeme iin kalite kontrol belgelerinin hazrlanmas, i ve
d tetkik planlarnn yaplmas
gvenlii kontrol plan hazrlanmas, saha is gvenlii iin gerekli
gvenlii ynetim
nlemlerin almas ve kontrol, iin durdurulmasn gerektirecek
plan
koullarn belirlenmesi (yamur, rzgar ve dalgalar etc..)
Saha ynetimi organizasyon emas, acil durumlarda bavurulacak
Dier ynetim planlar
yntemler (kazalarda, felaket durumlarnda ..)
Muhasebe ilemleri
2.2.Batimetrik lmler
2.2.1. skandille lm
skandille lm aada verilen artlarda kullanlacaktr
Ekosounderlarn kullanlmasnn dalgalarn yansmas nedeniyle sakncal olduu deniz

yaplarnn evresinde
Ekosounderlarn lmlerini kontrol etmek iin, zellikle deniz yata yumuak zemin ise
Deniz aralarnn kullanlabilecei derinlik tayinlerinde
Ses sonarlarnn lmlerinin gvenilir olmad s derinliklerde
Derinliin 10 m yi at yada orta yada kuvvetli deniz akntlarnn olduu durumlarda iskandil
kullanlmayacaktr.
2.2.2. Ekosounder ile lm
Batimetrik lmler tasarm ve yapm ilerinde kullanlacak deniz dibi haritalarinin hazrlanmas
iidir. Bunun iin yapm alannda belirli aralklarla oluturulan aralklarda su derinlii deniz arac,
yatay pozisyonu ile ilgili bilgiler batimetrik lm sonucunda bulunacaktr (ekil 2.1). Oluturulacak
a deniz taban malzemesinin zelliine ve ekosoundern sinyal asna bal olarak deiir.
Eer deniz taban ar dzensizlik gsteriyorsa lm hassaslnn artrlmas iin lm a
aral idarenin uygun grmesi halinde azaltlr. lmlerde deniz taban dzenli bir yap
gsteriyorsa a aral artrlr. A aralnn artrld durumlarda taban girinti ve kntlarnn
gzden karlmamas iin yandan tarayc ekosounderlar (ekil 2.2) kullanlmaldr.
38
Ekosounder
Derinlii
Ekosounder
Deniz
Taban
Kaydedilen
Derinlik
Sinyal As
Deniz Alt
lm
As
lk okuma
sinyali
ekil 2.1. Ekosounder ilealma Sistemini Gsteren ema

2.2.2.1. Su Derinlii lm
Su derinliinin lmnde ekosounderlar en yaygn kullanlan ekipman olarak lmler iin
kullanlacaktr. Derinlik lmnde eitli nedenlerden kaynaklanan olas hata paylar Tablo 2.2 de
verilmitir.
Tablo 2.2. Su derinlii lmlerinde hata paylar (BS 6349:Part 5:1991)
Hata
oluturabilecek skandil
Ekosounderlarda (m)
nedenler
lmlerinde (m)
Deniz Taban Malzemesi
Kayalk Taban
0.05
0.05
Kum
0.10
0.10
Kil
0.15
0.15
Yumuak Silt
0.20
0.20
Aknt Hz
1.0 knot
(0.05xd)
0.00
2.0 knot
(0.05xd)
0.00
Deniz Dalgalar
0.3 m: Kk boyutlu deniz
0.20
0.20
arac kabul edilerek
0.5 m: 10 m ve daha uzun
0.25
0.25
botlar
1.0 m: 15 m ve daha uzun
0.30
0.30
botlar
39
Not 1. Hata pay deniz taban malzemesinin cinsine gre deiir. Ayrca kullanlan
sonarn frekansna bal olarakta deiir.
Not 2. Ses sonarlar deniz akntlarndan etkilenmez.
Not 3. Ses sonarlarnn lm hassasl deniz dalga imesi yada gel-git dalgalar
srasnda filtre ve dalga imesi kompensatr kullanlarak dzeltilir.
d: Su derinlii (m) olarak
2.2.2.2. Kalibrasyon
lmlerden nce ekosounder aleti suyun tuzluluk oranna ve havann scaklna gre kalibre
edilmelidir.Suyun tuzluluu ve scakl hergn deiebilecei iin ekosounder kalibrasyonu her
iin balangcnda ve bitiinde hergn yaplacaktr. Ayrca el ile yaplan iskandil lmleri ile
ekosounder lmleri kontrol edilecektir.
Ekosounder Dalgalar Frekans
Sonar yaplmadan nce deniz dibi malzemesinin yzey lmlerinin doru yaplabilmesi iin
malzeme eidine gre lm frekansnn belirlenmesi gerekir.. Eer deniz dibi malzeme akc
amurdan oluuyorsa yksek frekansl sonarlar kullanlmaldr.
Dorudan Tarayclar
Eer ses sonarnn lmlerinden phe ediliyorsa, genellikle yumuak veya yosunlu zeminlerde,
direk lm yaplmaldr. Denizin iine daldrlan sonar aleti ile lmler yaplr.
lm Koullar
lm yaplacak alanda dalgalarn hareketliliinden dolay oluabilecek lm hatalarnn
olmamas iin, deniz dalgalarnn sakin olduu gnlerde lm yaplmas arttr.
lm Aracnn Hz
Eer lmler dzenli bir deniz yapsn gsteriyorsa, lm aralklar 50 m ye kadar karlabilir.
Dzensiz olan deniz dibi haritas iin lmler 5 m ye kadar indirilebilir. lm aracnn hzda
deniz dibi toporafyasna bal olarak artrlp azaltlabilir.
lm aracnn hz dzensiz deniz taban iin 1-1.5 m/san, dzenli deniz taban iin 2.5 m/ san.
olmaldr. (Pianc, Report of Working Group 23,2000)
lm limitlerinin genellikle yaplacak yapnn yada tarama yaplacak blgenin ana eksenine dik
olarak yaplmas gerekir. lm alan yap alann yada tarama yaplacak blgeyi kapsayacak
ekilde snrlarn belli olmas iin yeterli bir alan kapsamaldr. Tarama iin tarama malzemesinin
dklecei yer ve boaltm blgesi iinde batimetri lmleri yaplmaldr.
Su seviyesi
Her batimetri lm srasnda su seviyesinin 2.5 cm tolaransla llp ortalama deniz suyu
seviyesine gre lm sonularnn dzeltilmesi arttr.
40
2.3.Tarama
Tarama ilemleri yapabilmadan nce , tarama yaplacak alandaki batimetri haritalar karlmal ve
blgenin jeolojik aratrmalardan sonra tarama yaplacak malzemenin cinsinin bilinmesi
gerekmektedir (Tablo 2.3) . Deniz tabannn haritas karldktan sonra tarama yaplacak
malzemenin miktar hesaplanacak ve kullanlacak uygun ekipman, malzemeler seilecek ve
tarama yaplacaktr.
Tablo 2.3. Deniz Taban sediman snflandrlmas (BS 6349:Part 5:1991))
Sediman eidi
Sediman Boyutlar (mm)
Kayalar
>200
akllar
ri
200-60
Orta
20-6
nce
6-2
Kum
ri
2-0,6
Orta
0,6-0,2
nce
0,2-0,06
Silt
ri
0,06-0,02
Orta
0,02-0,006
nce
0,006-0,002
Kil
<0,002
Organik Malzemeler
Tarama ekipman
Deniz koullar:Dalgalar, rzgar yn, deniz kabarmas , su akmlar

Tarama yaplacak blgenin geometrisi, boyutlar, tarama derinlii
Tarama yaplacak malzemenin fiziksel ve mekanik zellikleri; boyut ve malzeme dayanm
Tarama malzemesinin boaltlaca yer
Deniz trafii koullar
gznne alnarak seilecektir.

Ayrca tarama yaplacak blgede bulunabilecek zararl kimyasallarn olup olmad, blge iinde
hassas yaplarn olup olmad tarama yapacak ekipmann seiminde nemli faktrlerdendir.
Tablo 2.4. dan Tablo 2.8e kadar yaplan tarama iinin eidine gre uygun olan tarama makineleri
listelenmitir. Tablo 2.9 ve Tablo 2.10 de bu makinelerin hata paylar verilmitir. Seim
parametreleri olarakta malzemenin eidi, alma yaplacak blgenin koullar, taranm
malzemenin, nereye dklecei ve tarama miktar verilmitir.
41
Tablo 2.4. Deniz Tarama Makineleri Uygulama Limitleri (BS 6349:Part 5:1991)
Birim
Parametreler
Tarama Ekipman eitleri

Traylerli
Emme
Kesici
Emme
(Suction (Cutter
(Trailer
)
Section)
Suction)
Koval
(Bucket
Wheel)
Sabit Emme
(Stationary
Suction)
Tutar
Kaldrr
(Grab
Hopper)
Tutar
Kaldrr
(Grab
Pontoon)
Silsile
Kepe
(Bucket
Chain)
Hidrolik
Kepe
(Hydraulic
Backhoe)
alabilecei
minimum su
m
4
3
1
3
1.5
3
3
3
2
derinlii
alabilecei
maksimum su
m
35
35
35
20
85
45
80
35
25
derinlii
Maksimum dalga
m
3
2
2
1.5
1.5
1.5
1.5
1.5
1.5
ykseklii
Maksimum
m
2
1.5
1
0.6
1
1
1
1
0.7
kabarma ykseklii
Maksimum akm
knots
3
2
2
2
2
1.5
1.5
1.5
1.5
hz
Minimum kesme
m
U 1)
U
5
5
U
5
5
10
2
genilii
Maksimum kesme
genilii (Tek
m
U
U
175
105
U
15
70
200
50
geite)
Minimum dnme
m
75
75
U
U
U
75
U
U
U
akl
Minimum su
m3/h
U
U
300
350
450
U
U
U
U
Tketimi
Maksimum Para
mm
500
200
500
450
150
450
3500
2500
3000
bykl
Maksimum toprak
kN/m2 75
U
500
400
NA
100
300
350
450
kesme dayanm
Maksimum kaya
kN/m2 100
U
30000
10000
NA
500
1000
3000
10000
krma gc 1
U : Uygulanamaz
Not 1: Maksimum kaya krma gc kayann eidine bal
Not 2: Akm hz dnda kalan ksmlarda minimum deerler en kk i makinas maksimum deerlerde en byk i makinas iin geerlidir.
Not 3: Rakamlarn hibirisi kesin deerler deildir, fakat bu snrlar dnda kalan uygulamalar zor ve yaygn deildir.
42
Daldra
(Dipper)
1.5
15
1.5
0.7
0.5
3
25
U
U
2500
500
5000
Tablo 2.5. Bakm almalar iin nerilen Tarama Aralar (BS 6349:Part 5:1991)
Parametreler
Bakm Taramas Yaplacak Blgelerde Kullanlacak Tarama Aralar

Tutar
Tutar
Standart
Hafif
Kesici
Koval
Kaldrr
Kaldrr
Traylerli
Trayler
(Cutter
(Bucket
(Grab
(Grab
(Standart
(Light
Section)
Wheel)
Hopper)
Pontoon)
Trailer)
Trailer)
Deniz Taban Malzemeleri

Gevek Silt
Yapkan Silt
nce Kum
Ortaboy Kum
ri Kum
1
1
1
1
1
Silsile
Kepe
(Bucket
Chain)
Hidrolik
Kepe
(Hydraulic
Backhoe)
Daldra
(Dipper)
Duba
Boaltc
1
2
1
1
2
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
2
1
2
2
2
2
1
2
2
2
2
1
2
2
2
2
2
2
2
1
U
U
U
U
U
1
1
1
1
1
2
1
2
1
1
3
1
1
3
1
1
3
2
1
U
2
1
3
2
1
3
U
U
U
1
2
U
2
1
1
1
1
U
1
1
U
U
U
1
2
U
1
2
U
1
2
U
1
U
U
U
1
U
U
1
2
2
2
1
1
1
1
1
3
1
1
1
1
3
1
1
2
3
2
1
2
3
3
2
2
1
1
1
3
1
2
3
3
1
U
U
U
U
U
1
1
1
1
2
alslacak Blgenin Koullar

Kapal Blge
3
Kontroll Blge
1
Ak Deniz
1
Malzemenin Atlaca Yer
Kyya atma
2
Dalgalara brakma
1
Ak Denize Dkme
1
Kazlacak Malzeme Miktar
<100,000 m3
2
<250,000 m3
1
<500,000 m3
1
>500,000 m3
1
Youn Trafik
1
Snrl
Manevra
U
Alan
1=Uygun, 2=Kabul Edilebilir, 3=Snr, U= Uygun Deil

Not: Taraycnn seiminde etkili olan dier etmenler seimde etkili olabilir. Sadece ilk aamada seim iin klavuz olarak kullanlabilir.
43
Tablo 2.6. Yapm almalar iin nerilen Tarama Aralar (BS 6349:Part 5:1991)
Parametreler
Standart
Traylerli
(Standart
Trailer)
Hafif
Trayler
(Light
Trailer)
Kesici
(Cutter
Section)
Koval
(Bucket
Wheel)
Tutar
Kaldrr
(Grab
Hopper)
Tutar
Kaldrr
(Grab
Pontoon)
Silsile
Kepe
(Bucket
Chain)
Hidrolik Kepe
(Hydraulic
Backhoe)

Gevek Silt
1
1
1
1
2
2
2
2
Yapkan Silt
1
1
1
1
1
1
1
2
nce Kum
1
1
1
1
2
2
1
2
Ortaboy Kum
1
1
1
1
2
2
1
2
ri Kum
1
1
1
12
1
1
2
2
akl
1
2
1
1
1
1
1
1
Gevek Kil
1
2
3
1
1
2
1
2
Orta Sertlikteki Kil
2
3
3
2
2
2
1
1
Sert Kil
3
U
3
2
3
3
1
1
Kayalar
U
U
3
3
3
2
2
1
Cok Zayf Kaya
3
U
1
2
3
3
2
1
Zayf Kaya
U
U
1
3
U
U
3
1
Orta Zayflktaki Kaya
U
U
1
U
U
U
U
1
nceden lenmi Kaya
2
U
3
U
3
2
2
1
Kapal Blge
U
3
1
1
1
1
1
1
Kontroll Blge
1
1
1
2
2
1
2
1
Ak Deniz
1
2
3
3
3
3
3
2
Kyya atma
1
2
1
1
U
U
U
U
Dalgalara brakma
1
1
2
1
U
U
U
U
Ak Denize Dkme
1
1
3
3
1
1
1
1
<100,000 m3
2
1
1
1
1
1
2
1
<250,000 m3
1
2
1
1
2
2
1
1
<500,000 m3
1
3
1
1
3
3
1
2
>500,000 m3
1
3
1
1
3
3
1
3
Youn Trafik
1
1
2
2
2
3
3
2
Snrl Manevra Alan
3
3
3
3
1
1
3
1
44
Daldra
(Dipper)
Duba
Boaltc
3
3
3
2
1
1
2
2
1
1
1
1
2
1
1
1
1
1
1
1
2
3
U
3
U
U
U
1
2
3
1
3
U
U
U
1
1
U
U
1
2
3
3
2
2
1
1
1
1
2
2
Tablo 2.7. Arazi Oluturma ve/veya Ky Dzenleme almalar iin nerilen Tarama Aralar (BS 6349:Part 5:1991)
Parametreler
Arazi Oluturma ve/veya Ky Dzenleme Yaplacak Blgelerde Kullanlacak Tarama Aralar

Hidrolik
Tutar
Tutar
Silsile
Standart
Hafif
Kesici
Koval
Kepe
Kaldrr
Kaldrr
Kepe
Traylerli
Trayler
(Cutter
(Bucket
(Hydraulic
(Grab
(Bucket
(Grab
(Standart
(Light
Section) Wheel)
Backhoe)
Hopper)
Pontoon)
Chain)
Trailer)
Trailer)
Daldra
(Dipper)

3
nce Kum
1
1
1
1
U
2
2
2
3
Ortaboy Kum
1
1
1
1
U
2
1
1
3
ri Kum
1
2
1
1
U
2
1
1
akl
1
3
1
1
U
2
1
1
3
2
ri Yuvarlak akl
2
U
2
2
U
2
2
1
1
ok Zayf Kaya
3
U
1
2
U
3
2
1
3
Zayf Kaya
U
U
2
3
U
U
U
1
2
Kapal Blge
U
3
1
1
U
1
2
2
1
Kontroll Blge
1
1
1
1
U
1
1
1
3
Ak Deniz
1
3
3
3
U
U
3
3
Malzemenin Yerletirilme Metodu
Direk Dkme
3
2
U
U
U
1
1
1
1
Direk Pompalama
U
U
1
1
U
U
U
U
U
Tama
ve
1
2
U
U
U
2
2
2
3
pompalama
Dkme
ve
1
1
U
U
U
1
1
1
1
pompalama
2
<100,000 m3
2
1
1
1
U
1
2
1
2
<250,000 m3
1
2
1
1
U
2
1
1
3
<500,000 m3
1
2
1
1
U
2
1
1
3
>500,000 m3
1
3
1
1
U
3
2
2
2
Youn Trafik
1
1
3
3
U
2
3
2
Snrl
Manevra
2
U
3
3
3
U
1
3
2
Alan
45
Duba
Boaltc
1
1
1
1
3
3
U
2
1
U
U
1
U
U
2
1
1
2
2
2
Tablo 2.8. Kaya Krma ve Tarama Yaplacak Blgelerde Kullanlacak Tarama Aralar(BS 6349:Part 5:1991)
Parametreler
Kaya Krma ve Tarama Yaplacak Blgelerde Kullanlacak Tarama Aralar

Tutar
Tutar
Standart
Hafif
Kesici
Koval
Kaldrr
Kaldrr
Traylerli
Trayler
(Cutter
(Bucket
(Grab
(Grab
(Standart
(Light
Section)
Wheel)
Pontoon)
Hopper)
Trailer)
Trailer)
Silsile
Kepe
(Bucket
Chain)
Hidrolik
Kepe
(Hydraulic
Backhoe)
Daldra
(Dipper)

1
ok Zayf Kaya
U
U
U
U
1
2
2
1
1
Zayf Kaya
2
U
U
U
1
3
3
2
3
Orta Zayflkta Kaya
2
U
U
U
1
U
U
3
Krlm Kaya
U
1
1
2
2
3
3
2
1
1
Kapal Blge
1
1
3
U
2
2
1
2
1
Kontroll Blge
2
1
2
1
1
1
1
1
3
Ak Deniz
3
3
1
1
2
3
3
2
Kyya atma
U
U
U
U
1
1
U
U
U
Dalgalara brakma
U
U
U
U
U
U
U
U
U
Ak Denize Dkme
U
U
U
1
2
2
1
1
1
1
<10,000 m3
1
1
2
3
2
2
1
1
2
<50,000 m3
3
1
1
2
1
1
2
2
2
<100,000 m3
U
1
1
1
1
1
3
3
3
<300,000 m3
U
1
1
1
1
1
3
3
2
Youn Trafik
U
2
1
1
2
2
2
2
2
Snrl Manevra Alan
1
1
3
3
3
3
1
2
46
Duba
Boaltc
1
1
2
1
1
1
2
U
U
1
2
1
2
2
2
2
Kayalk Deniz Tabannda Tarama

Kaya taramalar maliyeti en yksek olan tarama eididir. Baz durumlarda kayann patlatma yolu
ile krlmasna gerek kalmadan, baz tarayclar kayann zelliine gre nceden ilemeye gerek
kalmadan etkili olarak kullanlabilir. (BS 6349:Part 5: 1991) Bakalam kayalar ve koral (coral)
kayalklar genellikle ilem yaplmadan taranabilir fakat doal ve metamorfik kayalar iin genellikle
ilem grmeden tarama ilemi yaplmaz. Ayrca kaya tabakasnn kalnl, d artlardan etkilenip
etkilenmedii, krkl bir yapya sahip olup olmad ve dayanm kayann taranabilirliini belirler.
Kayalarn n ilemesi
Kayalar krma, paralama, blme, yzeyden patlatma veya oyuk ap dinamitler patlatma kayalarn
taranabilirliini salar. Krma metodu ile deniz aracndan ar bir ubuk braklr. Bunu yaparken
arln kaya parasnn zerine dik olarak dmesi salanmaldr.Kayann deniz tabannda ucu
sivri olan ekipmanlar ile krlp pompalanmasda bir yntem olarak kullanlabilir. Kayalarn
patlatclar aracl ile blnmeside sz konusu olabilir.Yzeyden patlama da etkin yntemlerden
biridir. Patlatmada oluan deniz dalgalar kayann parcalanmasnada neden olur.
Delme ve patlatma metodu ise en ok kullanlan yntemlerden biridir. Yzeyden dubalarla yada
ulalamayan yerlerden dalglarla yaplan delme ilemlerinden sonra yerletirilen patlayclar ayn
anda yada sra ile patlatlarak kayalarn taranabilecek boyutlara gelmesi salanr.
Tarama Toleranslar
Altta verilen faktrler tarama iinin toleransn etkiler.
Dalgalarn ykseklii, kabarmas ve frekans

Tarama yaplan malzemenin cinsi
Taraycnn bykl ve cinsi
Tarama arac personelinin tecrbesi
Tarama derinlii ve derinlik len ekipman
Gel-git yada rmak akmlarnn hz
Tarama yaplacak blge deniz ulam iin kullanlacaksa, tarama toleranslar azaltlabilir yada belli
bir alt ve st limit deerleri belirtilecektir. st limitin stnde kalan btn malzemelerin
temizlenmesi istenecek ve alt limitin altnda fazla tarama yaplmamas istenecektir. Deniz trafiinin
salanmas iin yaplan taramalarda, tarama yapldktan sonra deniz taban batmetri lmleri
yaplacaktr.
Deniz ii ev taramalarnda, zellikle derin blgelerde, toleranslarn salanmas ok daha masrafl
ve zaman alc olabilir. Bu durumlarda ar tarama kanlmaz olacaktr. Eer kanal iin tarama
yaplacaksa fazla tarama, bir sonraki bakm iin yaplacak taramann ertelenmesi anlamna gelir.
47
Tablo 2.9. Deiik Malzeme ve Deniz Koullarna Bal Olarak Dikey Hata Paylar(BS 6349:Part 5:1991)
Parametreler
Standart
Traylerli
(Standart
Trailer)
Hafif
Trayler
(Light
Trailer)
Deniz
Taban
mm
mm
Malzemesi
Gevek Silt
200
200
Yapkan Silt
300
300
nce Kum
200
200
Orta Boyut Kum
200
200
akl
200
200
Gevek Kil
250
250
Orta Sklktaki Kil
300
300
Kat Kil
250
250
ok Zayf Kaya
300
U1)
Zayf Kaya
U
U
U
U
lenmi Kaya
350
U
Deniz Koullarna Gre Hata Ayarlamas
Kapal Blge
Kk Duba
125
150
Orta Byklkteki Duba 700
150
Byk Duba
75
150
Ak Deniz
Kk Duba
300
350
350
Byk Duba
200
350
Akmlar
Orta iddetli (0.5 m/s)
0
0
iddetli (1.0 m/s)
100
100
Kesici
(Cutter
Section)
Koval
(Bucket
Wheel)
Tutar
Kaldrr
(Grab
Hopper)
Tutar
Kaldrr
(Grab
Pontoon)
Silsile
Kepe
(Bucket
Chain)
Hidrolik
Kepe
(Hydraulic
Backhoe)
Daldra
(Dipper)
mm
mm
mm
mm
mm
mm
mm
200
150
150
150
150
150
150
150
200
150
150
150
150
150
150
150
150
150
150
150
150
150
150
150
200
150
150
150
150
150
250
250
U
350
200
250
200
200
200
250
300
250
300
350
U
350
200
150
150
150
150
150
150
300
300
300
350
200
250
200
200
200
250
300
250
U
U
U
350
150
125
100
150
125
150
175
150
150
175
150
150
U
350
300
U
350
300
500
400
350
0
50
0
50
100
200
350
350
350
350
150
200
300
300
350
375
100
100
75
100
100
75
100
100
-
U
400
300
U
350
300
U
300
250
U
300
350
100
200
0
100
0
0
0
0
U Uygulanamaz
Not 1 - Hata Paylar + veya
Not 2 Deniz koullarndan kaynaklanan hatalar Deniz Taban Malzemesi hatalarna eklenecektir
Not 3 Kesin hatapaylar olmamakla birlikte alt snr olarak verilmeleri halinde yapmda sorluk kabilir.
48
200
300
300
U
350
Tablo 2.10. Deiik Malzeme ve Deniz Koullarna Bal Olarak Yatay Hata Paylar(BS 6349:Part 5:1991)
Parametreler
Standart
Traylerli
(Standart
Trailer)
Hafif
Trayler
(Light
Trailer)
Kesici
(Cutter
Section)
Koval
(Bucket
Wheel)
Tutar
Kaldrr
(Grab
Hopper)
Tutar
Kaldrr
(Grab
Pontoon)
Silsile
Kepe
(Bucket
Chain)
Deniz Taban Malzemesi mm

mm
mm
mm
mm
mm
mm
Gevek Silt
2500
2000
500
500
500
500
500
2500
Yapkan Silt
2500
500
500
500
500
500
nce Kum
2500
2000
500
500
500
500
500
2500
500
500
500
Orta Boyut Kum
2000
500
500
2500
500
500
500
akl
2000
500
500
2500
500
500
500
Gevek Kil
2500
700
700
2500
500
500
500
Orta Sklktaki Kil
2500
700
700
2500
500
500
Kat Kil
2500
700
500
500
2500
ok Zayf Kaya
U
500
500
U
700
700
U1)
Zayf Kaya
U
500
500
U
800
600
U
U
600
600
U
U
700
2500
lenmi Kaya
U
1000
800
1000
1000
1000
Deniz Koullarna Gre Hata Ayarlamas
Kapal Blge
Kk Duba
500
700
700
700
1000
700
700
700
500
500
1000
500
700
Byk Duba
500
700
500
500
1000
500
700
Ak Deniz
Kk Duba
2000
2500
U
U
2000
U
U
2500
1000
1000
1750
1500
1500
Byk Duba
1500
2500
1000
1000
1750
1500
1500
Akmlar
Orta iddetli (0.5 m/s)
1000
1500
500
500
1500
1000
1000
iddetli (1.0 m/s)
2500
3000
1500
1800
3000
2000
2000
U Uygulanamaz
Not 1 - Hata Paylar + veya
Not 2 Deniz koullarndan kaynaklanan hatalar Deniz Taban Malzemesi hatalarna eklenecektir
Not 3 Kesin hatapaylar olmamakla birlikte alt snr olarak verilmeleri halinde yapmda zorluk kabilir.
49
Hidrolik
Kepe
(Hydraulic
Backhoe)
Daldra
(Dipper)
mm
250
250
250
250
250
250
250
250
700
600
800
700
mm
500
500
500
500
500
500
500
500
700
600
700
800
400
350
350
400
350
300
U
700
700
U
1000
700
200
700
300
700
ev Taramas
Deniz ii ev oluturulmas iin yaplacak taramalarda, ev yapm iin deiik metot
uygulanabilir.
Dikine kesilen bir tabakann su akm ile doal bir eim oluturaca hesaplanarak
ev as dorultusunda basamak eklinde kesim oluturarak, doal eim
olumasna yardmc olma. Basamak ykseklii en az 0.75 m en fazla 2.5 m olacaktr.
Taraycnn ayn anda ev as dorultusunda hem dikey hem yatay hareket
ettirilmesi ile oluturulabilir.
Fakl zemin tiplerine gre tarama srasnda oluabilecek yaklak ev eimleri Tablo 2.11te
verilmitir.
Tablo 2.11. Zemin Tiplerine Gre ev Alar
ev As
Zemin Tipi
Durgun Su
Hareketli Su
Kaya
Hemen hemen dik
Hemen hemen dik
ok Youn Kil
450
450
Youn Kil
400
350
0
Kumlu Kil
25
150
0
Kaba Kum
20
100
nce Kum
150
50
0
0
0
amur ve alvyon
10 ila 1
5 yada daha az
Tarama Malzemesinin Dklmesi
Tarama malzemesi denize dkme, akntya brakma, yada boru hatlarnn yerletirilmesi gibi
ilerde alan ukurun yanna dklmesi eklinde olabilir. Tablo 2.12 de gsterildii gibi
deiik dkm eitleri tercih edilebilir. Dklecek taranan malzemede evreye zarar verecek
maddeler bulunmas durumunda evre Bakanlnn onayndan sonra dkm tipi ve yeri
seilecektir.
50
Tablo 2.12. Tarama Malzemeleri Dkm eitleri
Dkm Alan
zellii
Tip 1
Tip 2
Tip 3
Tip 4
Tip 5
Basamak
Oluumu
Deniz
Tabannda
Dogal
ykselti
Deniz
Tabannda
Tmsek
Su ii Berm
Oluumu
Yapay Atol
ii Su
Dkm
ii Su
Dkm
berm
ii yapm, su
ii dkm,
limitli dkm
Dkm eidi
Su ii
Dkm
Su
Dkm
Dkm
Malzemesi
Depolamaek
li
Yatay
Hareket
Yok
Yatay
Hareket Yok
st Koruma
rts
st
Kapal su
dkm
st Kapal
su dkm
Alt rt
st Kapal
su dkm
Limitli
dkm
Kullanma
Ynelik
Fonksiyonlar
Tip 6
Tip 7
Tip 8
Tip 9
Gl, nehir ii
ykselti
Gl, nehir ii
ada/burun
Karada styap
oluumu
Berm yapm,
su dkm,
snrlanm
dkm
Su Dkm
Su Dkm
Toprak Dkm
Limitli dkm
Limitli dkm
Limitli dkm
Limitli dkm
Var
Var
Yapay
Ada/Burun
Var
Tip 1 ve 5, Tip 7
iinde geerlidir
Notlar
51
2.4. Genel Kaz ve Dolgu leri

Kuruda kaz :
Yklenici, kaz ukurlarn kuruda tutmak iin gerekli pompa gcn kuracak ve gerektiinde
zaman devaml olarak pompaj yaplmasn salayabilmek zere pompalar ve yedek tahrik
gc bulundurulmak suretiyle btn gerekli tedbirleri, Kontrol Mhendisinin talimat gereince
doldurulacaktr.
Yklenici Kontrol Mhendisini tatmin edecek ekilde btn kaz ukurlarnn kenarlarna
kenarlarn gmesine ve zaman dahilinde herhangi bir harekete mani olmaya yeterli olan
ister ahaptan, ister elik palplantan veya uygun bulunan dier ekillerde destekler tertip
edecektir.
Btn destekler bu hususta Kontrol Mhendisi tarafndan onaylanan zamanlarda ve Kontrol
Mhendisinin onaylayaca ekilde kartlacaktr.
Kaz ukurlar planlarda belirtilmi olan ve Kontrol Mhendisinin verecei talimat
erevesindeki, genilik, uzunluk,derinilik ve evlerde yaplacaktr.
Kaz ukurlarnn tabanlarnn beton yaplara temel zemini tekil edecei yerlerde 25cm
kalnlnda bir kaz tabakas bozulmam olarak braklacak ve bu tabaka ancak beton
dklecei zaman kazlp kaldrlacaktr. Buna ramen beton tabakalar iin yaplan kaznn
planlarda gsterilmi olan veya Kontrol Mhendisinin talimat erevesindeki kotlardan daha
aa seviyelere inmesi halinde, fazla kazlan miktarlar eer talep ediliyorsa betonla veya
Kontrol Mhendisinin uygun grecei dier elverili malzemeyle doldurulacaktr. Bu gibi fazla
beton veya dolgulara bir bedel denmeyecektir.
Beton kaz ukurlarnn yanlarna dklmesine izin verilen veya bu hususta talimat verilmi
olan yerlerde, kaz ukurlarnn tabanlarnn belirtilen snrlar dnda kazlmas hali iin
geerli hkmler tatbik edilecektir.
Kaz ukurlar tabanlar ve yanlar Kontrol Mhendisini tamamen tatmin edecek ekilde
dzenlenip dzeltilmeden evvel hi bir ekilde kaz ukuru taban ve yanlarna beton
konmayacaktr.
Betonarme betonu dklecek olan yerlerde ve aksi belirtilmi olan veya Kontrol Mhendisi
tarafndan bu hususta talimat verilen yerlerde, kaz ukurunun yzeyi 8 cm kalnlnda
belirtilen ekilde zayf bir kitle betonu tabakasyla bitirilecektir.
Kontrol Mhendisinin verecei talimata gre, kazdan karlan malzeme ya rhtm arkas
veya sahalarn dolgusu iin kullanlacak veya bu amala kullanlmak zere depo edilecek
veya antiye yerinden uzaklatrlarak baka yerlere dklecektir.
Kazlarak elde edilecek olan her eit malzeme darenin mal olacaktr.
Herhangi bir belirli kazya balamadan evvel Yklenici bu kaz iine ait tekliflerini bildirecek
ve Kontrol Mhendisi de plan ve maksada uygun olan ana hatlar tespit edecektir. Kaz
miktar, bu suretle tayin edilmi kaz ukurunun snrlar arasnda kalan net hacim olarak
llendirilecektir. Kaz iinin bedeli, baka kalem ilere ait birim fiyatlara dahil deilse, birim
fiyat cetvelindeki buna uygun birim fiyatlar zerinden denecektir.
Birim fiyat cetvelinde belirtilen kaz birim fiyatlarnn pompaj, destek ve kaplama v.b her eit
tm masraflar kapsad kabul edilecektir. Yerinde braklan destek ve kaplamalar iin
52
Kontrol Mhendisinin talimatna uyularak yerinde braklmlarsa Kontrol Mhendisinin tesbit

edecei fiyatlar denecektir. Ancak Yklenicinin, artnamelerde veya planlarda belirtilen
hususlar veya Kontrol Mhendisinin verdii talimat yerine getirmekteki ihmali yznden
Kontrol Mhendisinin bu gibi malzemeyi yerinde brakmaya lzum grm olmas hali,
bundan mstesnadr.
Su altnda kaz:
Kaz, mmkn olduu kadar belirtilen veya planlarda gsterilen veya Kontrol Mhendisi
tarafndan verilen talimat erevesindeki profiller ve seviyelere yakn yaplacak ve bu gibi
profil veya seviyelerin iinde bulunan btn malzeme kesinlikle kazlarak kaldrlacaktr.
Mevcut zemin yzeyi , herhangi bir kaz iine balamadan evvel plankoteler yaparak Kontrol
Mhendisi ile Yklenici arasnda anlamaya varlmak suretiyle saptanacaktr.
Tamamlanm kazlar herhangi bir anroman veya beton dklmeden nce veya kazlan
yzey herhangi bir ekilde kaplanmadan nce lmler alnarak kontrol edilecek ve Kontrol
Mhendisi tarafndan uygun grlecektir.
Yzeylerin plankotesi iin veya kontrol edilmesinin gerekecei hususunda Yklenici, Kontrol
Mhendisini nceden haberdar edecek, plankote ve kontrol ilemleri iin kolaylk gsterecek,
ii vesaireyi temin edecektir.
Kazlmak suretiyle elde edilmi olan malzeme Kontrol Mhendisinin karar verecei ekilde,
ya gtrlp dklecek veya baka yerlerde dolgu olarak kullanlacaktr.
Rhtm arkas dolgular:
Uygun grlen kazdan kan malzeme antiyede depo edilecek ve gereken yerlerde rhtm
arkas dolgusu olarak kullanlacaktr. Rhtm arkas dolgusu svlamaya olanak vermeyecek
malzeme olacak ekilde projesinde gsterildii gibi kalnl 40 cm yi amayan tabakalar
halinde konacak , iyice tokmaklanarak sktrlacak , konsolide edilecek, dolgu sulandnda
konsolidasyon daha iyi oluyorsa, dolgu ilemi esnasnda sulanacaktr.
Dolgu:
Kontrol Mhendisi tarafndan izin verilmi olan yerler dnda btn dolgular bu ie elverili
malzemeden olacak ve uygun bir tarzda konularak tamamen konsolide edilcektir. Btn bu
ilemler Kontrol Mhendisince kabul edilir bir ekilde olacaktr.
Kontrol Mhendisi tarafndan uygun grld takdirde kaz malzemesi dolgu malzemesi
olarak kullanlabilicektir.
Bakm mddetinin sonuna kadar dolgularda meydana gelebilecek btn oturmalardan
Yklenici sorumlu olaca gibi bunlar dzeltmekle de gene Yklenici ykmldr.
Dolgunun ayr olarak lld yerlerde dolgular yerine konmu ve konsolide edilmi
dolgunun hacmi olarak llenecektir.
53
Genel dolgu ileri:

Dolgu taramadan kacak malzeme, Kontrol Mhendisinin uygun grd bir mahalden
temin edilecek ariyet dolgu malzemesi veya ocak art kategorilerine ayrlmam ta veya
ocaktaki kategori fazlas malzeme ile tabaklar halinde serilmek, gerekirse sulamak ve
sktrmak suretiyle tekil edilecektir.
Btn dolgu ilerinde sonradan yaplacak drenaj, kaplama, tesisat vs. gibi iler gznne
alnarak dolgu st kotlar buna gre saptanacaktr. Dolgu st kotlarnda oturmalardan sonra
tolerans 5 cm dir.
Mevcut zemin kotlar, Yklenici iyerini teslim ald zaman bir kereye mahsus olmak zere
kesin olarak rperlere balanmak suretiyle kontrollkle birlikte saptanacaktr. Dolgu st
kotlarndaki tolerans 5 cm dir
Mevcut zemin kotlar, yklenici iyerinin teslim ald zaman bir kereye mahsus olmak zere
kesin olarak rperlere balanmak suretiyle kontrollukla birlikte saptanacaktr. Dolgu
hesabnda bu kotlar esas olarak alnacaktr. Rhtmlar ve dalgakranlarn arkasndaki
anroman ve tkama dolgular yapldktan sonra alnan kesin kesitler dolgu hesab iin esas
kabul edilir.
Ayrca yaplacak dolgu miktarlar, dolgu yaplacak yerlerdeki lmelerle saptanr.
Dolgu hesab net hacim zerinde yaplr. Zeminde veya dolgu malzemesindeki oturmalar
dikkate alnmaz.
Yklenici, kendi alma program gerei olarak herhangi bir yerde dolgu malzemesi deposu
yaparsa bunu srmek iin yapaca masraf karl ayrca bir bedel denmez.
54
2.5. Ta Dolgu Dalgakranlar ve Tahkimatlar

Dalgakranlarn yapmnda kullanlacak yntemler dalgakrann eidine gre deiir.
lkemizde en ok kullanlan dalgakran yaplarnn yapm esaslar bu balk altnda
anlatlacaktr.
Dolgu leri (ekirdek, Filtre ve Koruma Tabakalar)
Dalgakran ve tahkimat anroman plan ve projelerde gsterilen ekil ve boyutta belirtilmi
olan kategorideki talardan oluacaktr. Tadolgu dalgakranlar genellikle taocaklarndan
alnan deiik boyutlardaki kayalarla yaplr. Kayalarn seiminde malzeme blmnde
verilen artlara uygun kayalar kullanlacaktr. Kaya ocann gelitirilmesinde ve patlatma
metodunun seiminde deiik boyuttaki kayalarn elde edilebilmesi iin zen gsterilmelidir.
Plan yaplrken ocaktan yapm alanna kadar olan yollarda, tama, seim ve ilemenin
yaplmas ve depo alanlar dikkate alnacaktr.
Projesine gre dalgakran malzemesinin yerletirilmesi dorudan kamyonlarla malzemenin
dklmesi veya vinler yardmyla yerletirilmesiyle yaplr. Yapnn yerine ve zelliine gre
denizdende dalgakran inaat yaplabilir. Dorudan doldurmada malzemenin segregasyona
uramas mmkndr, iri paralar altta ve kk paralar da stte kalarak homojen olmayan
bir yap olutururlar.
Karadan yaplan dolgu ilerinde yapnn yapm srasnda dalga etkisi altnda erozyonuna
uramas kanlmaz olur. Btn bu dezavantajlara ramen karadan yaplan yapm ekonomik
olmas nedeniyle tercih nedenidir.
Herbir tabakann yz ortalama olarak projede belirtilmi olan yzeyden; 2 tona kadar olan
kategorilerde 0.5 m den; 2 ton dan yukar kategoriler iin 0.75 den fazla fark
etmeyecektir. Bir nceki tabaka iskandillerle kontrol edilmeden ve Kontrol Mhendisi
tarafndan uygun grlmeden dier tabaka yaplmayacaktr. Kontrol Mhendisi toleransla
kesitin bymesine izin vermeyecek nlemleri ykleniciye aldracaktr.
Dalgakran ve tahkimat gibi anroman inaatnda takip edilecek yol, dalgalarn etkisi ile
anroman profilleri dna srklenmesini nleyecek ve uyumlu bir ilerlemeyi kapsayacak
ekilde Kontrol Mhendisi ve Yklenici tarafndan birlikte seilecek ve gerekli durumlarda
dare tarafndan esaslar tespit edilerek onaylanacaktr.
Koruma tabakas ile filtre tabakas arasnda planda mesafe 10 m den fazla olmamaldr.
Koruma tabakasnda kullanlacak birey ta arlklar ortalama ta arlndan %50 fazla
olacaktr.
ekirdek
ekirdek dorudan malzemenin kamyonlarla denize dklmesi ile yaplr. Genellikle
malzemenin dzgn olarak yerletirilmesi iin buldozer kullanlr. Bu ilemlerin yaplabilmesi
iin dalgakran genilii ve ykseklii iin minimum limitler olmaldr. Aralarn hareket
kabiliyetinin salanabilmesi ve dalgalarn etkilerinden korunabilmeleri iin bu gereklidir.
Malzemeyi getiren kamyonlarn gvde zerinde hareket edebilmeleri iin iri paralarn
arasna ince paralar yerletirilebilir.
ekirdek malzemesi vinler yardm ilede yerletirilebilir. Projesine bal olarak talarn
yapm denizdende yaplabilir.
55
Bu yntemlerden en ekonomik olan karadan kamyonlarla yaplan yerletirmedir. Karadan

yaplacak yerletirmede ekirdek tabakasnn ykseklii su seviyesinin en az 1 m stnde
olmaldr. Blgelere gre ekirdek tabakasnn su seviyesinden ykseklii idarenin gr
alnarak belirlenecektir. Karadan yerletirme durumunda elde edilebilecek dalgakran
ekirdeinin kenar eimi 1:1.25 ten daha az olamayacandan, dalgakrann daha eimli
olmas istendiinde vin yada mavna ile yerletirme yntemi kullanlmaldr.
ekirdek tabakasnn genilii inaat yntemine ve darenin gr alnarak belirlenecektir.
(en az 5 m genilik alnabilir)
Dalgakran ekirdek malzemesinin tmyle karadan atlmas halinde malzeme segregasyonu
olup btn talarn tabanda ince malzemenin stlerde kalaca dnlmeli ve gerekli
nlemler alnmaldr. En doru inaat yntemi ekirdek malzemenin yaplabilecek yere kadar
deniz dkmyle ve geri kalannn karadan yaplmasdr.
Filtre Tabakas
kincil filtrenin yapm dalgakran kesitinin boyutlarna uyulabilmesi iin daha hassas yapm
tekniklere uyulmas gereklidir. ekirdek tabakas gibi kamyonlarla getirilen malzemenin
denize dklmesi ile yaplabilir fakat malzeme dklmesinden sonra vinler yardm ile
kesitin gerektirdii boyutlara uyum salamas iin dzeltmeler yaplacaktr. Bu aamada
uygun kapasitede vin veya vinler kullanlacaktr.
Denizden yaplan dolgu ilemleri iin ise yapnn gerektirdii toleranslara gre mavna ve vin
seimi yaplacaktr.
Palye ve Koruma Tabakas
Bu yaplarn hepsinde halatla calan vin kullanlacaktr. Kullanlacak malzemenin
boyutlarna gre vin seilmesi ve seilecek vincin boyutlarna grede platform geniliinin
salanmas gerekir. Ayrca vin hz ve vincin malzemeyi kaldrma hz ve yapm hzn
etkileyen faktrler olduu iin, iin sresinde tamamlanmas iin gz nnde bulundurulmas
gerekli etmenlerdendir.
Denizden yaplan yapm iin yzer vinler kullanlacaktr. Hava koullar ve dolayl olarak
denizdeki dalga koullar gznne alnarak i program yaplacaktr. Yzer vin operasyonu
srasnda vinin yatay yke maruz kalmamas iin, barn maksimum eimi
snrlandrlmaldr. Dalgakran inaatnda 2 ton ve zerindeki malzemeler mutlaka vin ile
yerletirilmelidir.
Dalgakran Koruma Tabakasnda Kullanlacak Beton Bloklarn retimi
Maksimum anroman boyutu limitli olduu iin koruma tabakasnda kaya yerine projesine
gre beton bloklar da kullanlabilir Beton bloklarn retiminde dikkat edilmesi gerekli
nlemler, bzlmeden dolay oluabilecek atlaklarn nlenmesi, deniz suyunun klor ve slfat
iyonlar iermesinden dolay kullanlacak imentoda yeteri kadar uucu kl ve silis dumannn
kullanlmas ve betonarme demiri kullanlmasdr. Baka bir yntem olarak (eer yukardaki
nlemlerin alnmas retim maliyetini artryorsa) beton bloklarn boyutlarn bytmek olabilir.
E snf betondan retilecek olan dalgakran koruma betonu betoniyer tarafndan
kartrlacak ve dzgn yzeyli betonlanm bir alanda elik kalplar kullanlarak
dklecektir. Kullanlacak elik kalplarn kalnl en az 5 mm olacak ve kolay taklp sklme
iin gerekli donanma sahip olacaktr.
56
Dalgakranlarda Koruma Tabakasnda Beton Bloklarn Yerletirilmesi

Beton bloklarn yerletirilmesi srasnda gelen dalgalarn enerjisini alabilecek ekilde
sralanmasna zen gsterilmelidir. Dalgakran koruma ta yerletirilirken tan uzun ekseni
dalgakran eimine dik olarak yerletirilecektir. Yerletirme srasnda dalg ve vin
kullanlacaktr. Koruma ta veya bloklar istenen porositeyi verecek ekilde sabit bir rper
sistemine bal koordinatlara gre yerletirilecektir. rnek olarak ekil 2.2 de 3 ton antifer
iin yerletirme metodu ve bir hesap gsterilmektedir. .
rnek:
ekil 2.2. Beton Antifer Yerleim Plan
Yerletirme Aralk Hesab

r=2.15 t/m3
3 t Antifer, 2 sra, hacim=1.3976 m3/antifer
W
Tabaka Kalalnl = 2
r
P=%44
1/ 3
3
= 2
2.15
1/ 3
= 2.23k D 2.5m
Kuru Beton Hacim Oran=%56
Birim Alana Decek Blok Adedi
2.5 x0.56
= 1.0017 Say / m 2
1.3976
57
Bir Tabaka, 1m2 deki blok adedi
Birtabakada,1 =
1.0017
= 0 = 0.500m 2
2
1
ki blok Aras Mesafe,
0.5
1/ 2
= 1.41m
Dalgakranda Kronman naat

Dalgakranda beton kronman duvar, anroman temelde veya bloklu duvarda btn
oturmalarn meydana gelmesine imkan verecek sekilde ve inaat sresi srasnda
olabildiince ge dklecek ve btn inaatn malzeme salanmas sreleride gznnde
tutularak, Kontrol Mhendisinin izni ile yapma balanacaktr. Kronman duvar 10 m boyunda
blmler halinde yaplacaktr. Her bir blm, inaat derzsiz olarak ve beton 0.50 m yi
gemeyen tabakalar halinde dklerek bir gnde bitirilecektir. Bitiik 10 m.lik blmler
arasnda genleme derzi yaplmayacak, fakat inaat derzi dzlem olacak ve bitiik ksm
dklmeden katranlanacaktr.
Denizden Yaplan naatlar
Denizden yaplacak inaatlarda deniz suyunun sakin olmas gerekmektedir. Su derinliinin
1.50 m il e 2.00 m arasnda olduu yerlerde ykleme mavlunlar (dump barges)
kullanlmaldr. Derinliin 1.50 ile 2.00 m den az olduu blgelerde ise vin monte edilebilen
mavlunlar kullanlmaldr.
Keson Dalgakran Yaplar
Dik duvarl dalgakran yaplar, uygulama projelerinde belirtilen llerde olacaktr. Tasarmda
belirtilen artlara gre yarine kadar yzdrlp batrlan yada dubalarla getirilip direk batrma
yntemiyle yerletirilecektir. Yzer kesonlar ok hcreli yaplar, yzmeyen tip kesonlar ise
tekil hcreli yaplar olarak tasarlanacaktr. Kesonlar genellikle kumla yada zayf betonla
doldurulacak, ve dolgu malzemesinin skmas iin vibrasyon uygulanacaktr.
Bu yaplar yapmdan sonra ciddi taban oyulmalarna maruz kaldklar iin, kesonlarn
yerletirilmesinden hemen sonra dik dalgakran nnde tabanda koruma tabakalar
yerletirilecektir. Yapm srasnda dalga koullarnn gz nne alnmas gerekli durumlarda
kesonlarn aralar doldurulacaktr. Gerekli durumlarda kamal keson bloklar retilecek ve
bylelikle greceli oturmalarn ve hareketlerin nnde geilecektir. Deniz hareketlerinin
agresif olduu yerlerde ise beton kalnl artrlarak anma tabakas oluturulacaktr.(BS
6349:Part 7: 1991)
58
ekil 2.3. Tipik Keson Birletirme Yerleri (BS 6349, Part 5, 1991)
59
2.6.skeleler
skelelerin yapmda kullanlan malzeme cinsine gre, kullanm amacna gre yapm koullar
deiir.
Dolgu skeleler:
Dolgu iskelelerin yapm teknikleri dalgakranlarla hemen hemen ayndr, yapm hzl olduu
iin tercih edilebilir. Yapnn herhangi bir yol yada havaalan tabakalar gibi yk
tayabilmeleri ve gelen dalgalara kar temel blmnn yapmnda dikkat edilmelidir. Eer
yanaacak olan geminin boyutlar derin ise dolgu olarak yaplan iskele ksmnn ucuna kazkl
platform eklenir.
Kazkl skeleler
Kazk yapmna ve akmna balamadan nce Yklenici kazk yapm ve yerletirilmesi ile
ilgili olarak btn hesaplar, izimleri ve yapm metotlarn anlatan raporlar dareye teslim
etmi olacaktr. Bu metot raporlarnda;
Kazklarn depolanmas, ellelenmesi ve tanmas ile ilgili alternatif yntemler

Kazklarn aklmas iin kullanlacak ekipman, kazk kaldrma ve dik pozisyona
getirme detaylar.
Kazk aklmas srasnda kazn yatay ve dikey toleranslar iinde aklabilmesi iin
dikkat edilecekler
Kazk beton malzemesinin akm srasnda dalmasn nlemek iin uygulanacak
basn miktar ile ilegili hesaplar ve kazk balklarnn tasarm
Kazk aklmas srasnda yeraltnda engellerle karlalmasna kar alnacak
nlemler.
Kazk balklarnn kesilmesi srasnda proje toleranslarna uymak iin yaplacaklar
akm ilemi planlamas, alacak eleman says, akm plan
bulunacaktr.
Ahap Kazkl skeleler
Ahap kazklar doru ve dzgn, mmkn olduunca yeni kesilmi ya keresteden ve
projede gsterilen boyutta olacaktr. Kazk ularnn ap ortadaki apn 2/3 nden az
olmayacaktr. Ortadaki ap projedeki aptan %10 miktarnda deiebilir. Yuvarlak ahap
yerine ayn kesit alanndaki drt ke kazk kullanlabilir.
Kazklarn ap ve boyu Kontrol Mhendisi tarafndan kontrol edilecektir. Bunun iin gerekirse
deney kazklar aklr. Bu suretle belirlenen uzunlua gre retilen kazklar, istenilen
derinlie girmeden bunlarn tayaca yklere gre hesap edilen ref elde edilirse, ref
hesab dikkate alnmakszn mmkn olduu kadar akma ilemi srdrlr.
aklma srasnda kazklarn balarna konik ekilde ve yeterli derecede kuvvetli geici
emberler geirilir. Gerekiyorsa ularna demir arklar taklr. Kazk balarnn hangi
seviyede kesilecei projede gsterilmemi ise Kontrol tarafndan belirlenir.
Ref tayin edilirken, kazn ktk, kaya paras ve enkaz gibi engeller dolaysyla geici bir
yklemeye uramadna dikkat etmek gerekir.
60
Betonarme Prefabrike Kazkl skeleler

Kazklarn yapm kurallar akma kazklar iin TS 3169 standardnda verilen artlara uyum
salamaldr. Eer TS 3169un dnda uygulama yaplacaksa kazk yapm metodu idarenin
onayna sunulacaktr.
Kazk retim alanndan, kazklarn aklaca yere kadar, kazklarn tanmas ii tasarmc
firmann izimlerinde belirtildii gibi yaplacaktr. Kazk aklmas iin kullanlacak ahmerdan
TS EN 996 standardnda belirtilen gvenlik kurallarna uyacaktr.
a)Kazklarn imali:
Betonerme kazklar A snf betondan imal edilecektir. Kazklar salam ve yatay bir platform
zerine dklecektir: Beton yznden 5cm. ierde olmasn salamaya zellikle dikkat
edilecektir.
Kazklarn boylama armatrleri, idarenin yazl talimat zerine, birbirinin zerine bindirilmek
suretiyle eklenecek veya ubuklar elektirikle u uca kaynatmak suretiyle ek yaplacaktr.
Kazn herhangi bir kesitindeki herhangi bir kenarnda birden fazla ek bulunmayacaktr.
Elektrikli u uca kaynak, uygun grlecek bir ekilde bu maksat iin ina edilmi bir kt
kaynak makinas ile yaplacaktr, Gerekli deneyler yaplmadan ve Kontrol Mhendisi kaynak
ilemini uygun grmeden elektrikle u uca kaynak yaplm betonerme demiri
kullanlmayacaktr.
Yklenici, birim fiyatlarnda u uca kaynakl eklerden rnek alnmas ve deneylere tabi
tutulmas ile ilgili btn ilave i ve kayb hesaba katacaktr. Reddedilmi olan betonerme
demiri istifleri ile ilgili btn i ve kayp ykleniciye aittir.
Kazklar ile kazk dkme platformu demesi arasnda kaldrma esnasnda bir birleme
olmamasna dikkat edilmelidir. Kazklar birbirine dayanmak suretiyle dklmeyecektir.
Kazklarn betonu, kazk bandan balamak zere kazn ucuna doru srekli bir ilem
halinde dklecektir. Kazklarn betonu, kazk bandan balamak zere kazn ucuna doru
srekli bir ilem halinde dklecektir. Kazklarn yan kalplar 24 saat sonra sklebilecektir.
Kazklar 7 gnden az olmamak zere ve gerekli 7 gnlk mukavemet elde edilineceye kadar
kazk dkme platformu zerinde braklacakdr.Kazk dkme platformu zerinde bekletildikleri
srada kazklar sulanmak suretiyle devaml olarak nemli tutulacak ve abuk kurumamalar
iin zerleri rtlecektir.
Platform zerinde prizlerini aldktan sonra kazklar daha uygun bir istif sahasna
gtrelebilirler. Bir yerden bir yere tama esnasnda kazklar planlarda bu ama iin
gsterilmi noktalardan kaldrlacaktr
Kazklar tabakalar halinde istif ediliyorsa, takozlarn tam olalarak aklnde birbirinin stne
ve dorudan doruya kazklarn kaldrma noktalarnn altna koymaya bilhassa itina
edilmelidir. stif antiyesinde bekletildikleri srada kazklar sulanmak suretiyle devaml olarak
nemli tutulacaklar ve abuk kurumamalar iin zerleri rtlecektir.
Bekletme mddetleri iin madde 18-h deniz suyu etkisine dayankl beton blmnde
belirtilenler geerli olup, bekletme mddeti 28 gnden aa olmayacak ve madde 18-h de
harif edildii gibi daha da uzun olabilcektir. Bundan baka, kazklar 28 gnlk gerekli diren
elde edilmeden nce nakledilip aklmayacaktr.
61
Yklenicinin kazk dkme ve istif etme antiyeleri ile kazk maniplasyon tesisatna ait tertibi,
bunlarla ilgili ilere balmadan nce onay alnmak zere Kontrol Mhendisi verilecektir.
Her kazk betonu dkldkten sonra, mmkn olur olmaz, silinmez bir numara ile
iaretlenecektir. Yklenici, dklen btn kazklarn uygun ekilde kaytlarn tutacaktr. Bu
kaytlarda dklme, istif antiyesini tama ve aklma tarihleri belirtilecei gibi kullanlm
olan imento partisi ile her bir kazk gurubuna ait deney kpleri neticeleri de gsterilecektir.
Belirtilmi ise ve darece istenmesi halinde, istif antiyesindeki bekletme mddetinin sonuna
doru beton kazklar, onanm ve souk olarak tatbik edilecek asfalt emlasyonu ile iki kere
boyanacaktr. Emlsiyon, betonun zerine pskrtlecek veya fra ile tatbik edilecektir
b) Kazklarn Tanmas
Kazk akm sahasna getirilmesi srasnda genellikle dubalardan faydalanlacaktr. Duba ile
tama srasnda kazklarn elik yada beton olsun, denize dklmemesi iin gerekli btn
nlemler alnacaktr. Kazklarn tama amacyle st ste ylmas srasnda altta kalan
kazklarn zarar grmesini engellemek iin gerekli bloklar ve destekler yerletirilecektir.
Kazklarn duba ile tanmasna alternatif olarak elik kazklar suda yzer ekilde botlara
bal olarakta tanabilir. Kazklarn ak ular kapaklarla kapatlarak kazn suda yzmesi
salanr. Kazk akm blgesine getirildiinde kazk iindeki havann kontroll
boaltlabilmesi iin gerekli nlemler alnacaktr.
c) Kazklarn aklmas
Kazklar uygun arlktaki serbeste drme tokmaklar, buharl tokmaklar, hidrolik veya
dizel motorla alan tokmaklarla aklacaklardr. Tokman akma ykseklii aklacak olan
kazn byklne, malzemesine, aklacak zemine gre deiecektir.
Kazklarn ba taraflarn akma esnasnda doru yerinde tutabilmek iin uygun bir kazk
bal kullanlacaktr. Kazk akma tokmann darbeleri kazk balna uygun bir esnek
malzeme tabakasyla aktarlacaktr.
Btn kazklar planlarda gsterilmi olan derinliklere veya kazk akma ileminden nce veya
kazk akma esnasnda darenin projeye gre karar verecei derinliklere kadar
aklacaklardr. Her kazn giri miktar Kontrol Mhendisinin verecei talimat dorultusunda
kaydedilecektir. Kontrol mhendisinin giri derinlii hakknda evvelden verdii talimata
ramen, kazk akma ilemi gerekli tama kapasitesi elde edilmeden durdurulmayacaktr.
Kabul edilmi tayc tabaka seviyesinin stndeki derinliklerdeki engeller yznden kazk
akma ii, darenin izni elde edilmeden durdurulmayacaktr.
Kazklarn boyunu artrmadan yeterli tama gc elde edilemiyorsa kazklar uzatlacaktr.
Kontrol Mhendisini tatmin edecek ekilde tamirlerine imkan olmayan kusurlu veya hasara
uram kazklar reddedilecektir. akma srasnda onarlamayacak ekilde hasara uram
kazklar kartlacak ve yerlerine yenileri aklacaktr.
Yklenicinin zemin dahilindeki engellerden dolay doan zorluklar, risk ve zorluklara kar
tertibatn ald kabul edilecek ve bu gibi nedenlerle yapaca talepleri, idarenin bu gibi
durumlarn makul olarak beklenebilecek snrlar atn kabul etmesi dnda dikkate
alnmayacaktr.
62
Kazklarn aklmas srasnda veya kazklar akldktan sonra kazklara eilme gerilmelerinin
yklenmemesine zellikle zen gsterilecektir. Kontrol Mhendisi tarafndan gerekli
grld takkdirde, kazk balar birbirine veya servis iskelesine balantlarla kendi yerine
sabitlenecektir.
Kazklarn aklmas srasnda dikkat edilecek hususlar
Kazklarn su stnde kalan ksmlarnda hibir hasar grlmeyecektir.

ahmerdan ba kazk ba ile ayn hizada olmaldr.
ahmerdan ekicinin kazk ekseni ile ayn hizada olacaktr.
Kazn geici basn bzlmesi eer gerekliyse kaydedilecektir.
Kazklarn aklmas srasnda dikkat edilecek toleranslar Tablo 2.13de verilmitir.

Tablo 2.13. Kazk akm toleranslar (BS 6349 Part 2: 1988)
Kazklarn izimlerde gsterilen pozisyonu ile 75 mm
akm sonras pozisyonlar (Korunakl sularda)
Kazklarn izimlerde gsterilen pozisyonu ile 100 mm
akm sonras pozisyonlar (Eimli talk
blgelerde))
Ulam kprs ve dolfenlerde, (kazk akm 75 mm ile
artlarna gre deien)
150 mm
Kazk eimleri (Korunakl sularda)
1/100
Kazk eimleri (Ak sularda)
1/75
Kazk ba seviyesi
+25 mm
Eik kazk eimleri (Korunakl sularda)
1/30
Eik kazk eimleri (Ak sularda)
1/25
d) Kazk balarnn kesilmesi
Kazklarn iindeki betonarme demirleri planlarda gsterilmi olan uzunluklarda st yapnn
(veya baln) betonuna gmlecektir. Gmlecek ubuklarn ular kancal olacaktr. Kazk
balarndaki betonarme ubuklar betonu skmek suretiyle meydana karlacaktr. Beton en
az 10 cm.lik hasara uramam bir beton kazk boyu st yapya girebilecek bir seviyeden
itibaren kesilecektir. Beton bu seviyenin altnda hasara uramsa, yklenici masraf kendine
ait olmak zere kaz tamir edecektir. Alak su seviyesi ile st yapnn alt taraf arasnda
kazklarn st ksmna ek bir asfalt emlsiyon tabakas srlecektir.
e) Kazklarn uzatlmas
Kazklarn uzatlmas halinde, kazk balarnn iindeki boylama betonarme demirleri bu
demirlerin en byk apnn takriben 40 misli kadar meydana karlacaktr. Mhendisin
talimatna uygun say ve uzunlukta yeni betonarme armatr, ubuklar en byk ubuk
apnn minimum 30 kat kadar birbirine binecek ekilde ve ekleme kazk boyu, aklm olan
kazn dz bir devam olacak ekilde yaplacaktr. Kazn uzatlan ksm aklma iine
tekrar balamadan nce kazklar bitm emlsiyonu ile boyanacaktr.
f) Deney Kazklar ve deney yklemeleri
Kalc kazklarn uzunluunu tesbit iin bir miktar deney kaznn aklmas gerekebilir.
Mhendis bu tr deney kazklarnn boyut ve yeri hususunda karar vererek bunlar belirtecek
ve nasl aklacaklarn da iaret edecektir. Kazklar, Mhendisin tespit edecei gerekli
girmeye kar (Ref) elde edilinceye kadar aklacaklardr.
63
elik Kazkl skeleler

elik kazklar TS EN 10025-1 standardnda belirtilen zelliklerde S235JR (St37) eliinden
retilecektir. zel durumlarda S275JR (St-44) veya S335JR (St 52) elikleride kullanlabilir.
elik borularn aklmasnda ve toleranslarda betonarme kazklarn akm kurallarna
uyulacaktr.
Ayrca TS 2169 standardnda belirtilen koullara gre tasarlanan katodik koruma sistemleride
yapm aamasnda uygulanacaktr
Korozyona Kar Koruma
Korozyon tehlikesine maruz kalnabilecek durumlarda gerekli katodik korunma yada kaplama
sistemi uygulanacaktr. Katodik koruma dk deniz su seviyesi seviyesi ve altna
uygulanacaktr. Dier bir koruma yntemi olarak kazk yzeyi altta verilen drt metottan
biriyle kaplanacaktr.
Boyama
Organik Kaplama
Petrolatum Kaplama
norganik Kaplama
Metotlarn seiminde ise aada verilen kriterler gznnde bulundurulacaktr.
evresel artlar
Korozyon kontrol derecesi
Kazn planlanan mr
Bakm artlar
Yapm artlar
Dier
Eer korozyona kar kaplama yaplmsa akma veya iletme srasnda kaplamann zarar
grmemesi iin gerekli nlemler alnacaktr. (BS 7361: Part 1:1991)
64
2.7. Rhtmlar
lkemizde rhtm yaplarnn yapmnda en ok kullanlan iki yntem elik palplanlarn ve
beton bloklarn kullanlmasdr. Geri dolgu yaplar yapnn cinsine gre deiir.
2.7.1. elik Palplanl Rhtmlar
TS EN 10248-1, TS EN 10248-2, TS EN 10249-1, TS EN 10249-2 Standartlarnda belirtilen
koullarda retilen elik palplanlar kaynak yapmaya uygun ve yapm apa, pas ve yabanc
maddelerden temizlenmi olmaldr. Palplan aklrken kullanlacak balk retici tarafndan
tavsiye edilmelidir. Palplanlarn yapmnda beraber aklmalar palplanlarn
deformasyonlarn azaltr ve yapnn dey dzlemde dzgn kalmasn salar. aklan elik
palplanta erilik olmas durumunda yklenici dzgn olmayan palplann yerine yenisini
akacaktr.
2.7.2. Beton Bloklu Rhtmlar
Beton Blok malat
Rhtm duvar dalgakran vesair iin darda dkme beton bloklar zel bir blok antiyesinde
retileceklerdeir. Bloklar E snf betondan yaplacaklardr. Blok antiyesi yklenici tarafndan
uygun bir yerde, yatay zemin zerine kurulacaktr. Dolgu yaplm zemin iyice tesviye edilmi
ve konsolide edilmi olacaktr. Blok dkme antiyesinin btn yzeyi zerine kitle betondan
bir deme konulacak, bu deme blok dkme iinin yaplaca sahalarda yatay olacak ve
fazla suyu dar aktmak iin lzumlu eimler ve drenlerle donatlm bulunacaktr.
Demenin atlamasna engel olmak iin beton demede boyuna ve enine genleme
derzleri yaplacaktr. Beton bloklar iin istif sahasnn bir beton deme ile donatlmasna
gerek yoktur. Yklenici, beton demeyi kendi projesine gre ina edecektir. Herhangi bir
oturma veya dier hasar saha zerinde tekrar blok retmeye balamadan nce yklenici
tarafndan dzeltilecektir. Beton bloklarn elik kalplar, kaldrma aletleri, su donatm, enerji
tesisat, vin hatlar, temeller vs. Yklenici tarafndan projelenecek ve ina edilecektir.
Blok antiyesinin genel tertibi ,beton demenin projesi , elik kalplar iin resimler , kaldrma
aleti, tesisatn genel durumu ve saire ie balamadan nce onay alnmak zere Kontrol
Mhendisine verilecektir.
Beton bloklarn retiminde dikkat edilmesi gerekli nlemler, bzlmeden dolay oluabilecek
atlaklarn nlenmesi, deniz suyunun klor ve slfat iyonlar iermesinden dolay kullanlacak
imentoda yeteri kadar uucu kl ve silis dumannn kullanlmas ve betonarme demiri
kullanlmasdr.
Blok Kalplar
Kalplar elikten ina edilecek ve levha kalnlklar en az 5 mm olacakatr. elik kalplar
salam bir ekilde ina edilecekler ve kolayca sklme ve taklma iin lzumlu tertiplerle
donatlacaklardr. Kalplar i yzeyleri mkemmel bir dzlkte olacaklarve tm buonlar ,
bulon balar, kalplarn i yzleri ile ayn hizada olacak ekilde gmme olacaktr. Blok
kalplar betonun konmas ve vibre edilmesi srasnda imeyecektir. Blok kalplarnn yanlar,
bloklar yerine konduu zaman aralarnda kalacak derzlerin geni olmamas salama iin i
bkey yaplacaktr. Blok kalplar, planlarda gsterilmi olan blok boyutlarndan 15 mm
65
noksan boyutlu olarak projeleneceklerdir. Bu pay bitmi bloklu imalattaki derzler iin
ayrlmtr.
Her bir blok T bal kaldrma manivelalar iin iki delikle donatlacaktr . Belirtilen durumda
veya Kontrol izin verirse , kk bloklar kanca ile veya sapanla kaldrlabilir. Resimlerde aksi
belirtilmemise veya Kontrol Mhendisi tarafndan zellikle emir verilmemise , bloklarn
btn ke izgileri 5 cm pahlanacaktr
Blok kalplar kurulmadan evvel blok antiyesi demesi ve blok kalplarnn i yzleri iyice
temizlenecektir. Kalplar mutlak olarak gnyesinde ve dey olarak konacaklardr. Kalplar
kusursuz bir vaziyette tutulacak , ekil ve boyut bakmndan erilme ve deiiklie izin
verilmeyecektir.
Betonlama ve Bekletme
Bir bloun iindeki btn beton devaml bir ilem halinde konulup vibre edilecek, aralklara
izin verilmeyecektir. Blok betonu tamamlannca st yz dz kenarl bir mastarla dzeltilecek
ve el malas ile perdah yaplacaktr.
Bloklarn st yzne dklme tarihi, bloun ve bloun retilmi olduu imento partisinin sra
numaras yazlacaktr. Bu doneler, bloun tipini belirtmek iin kullanlan iaret ve bloun
kaytlar, bloklarn istif ve yerine konma tarihleriyle beraber bir beton kayt defterine
geirilecektir.
Bloklarn st yzleri dkme antiyesinde bekletilmleri esnasnda kaln hasrlarla rtlecek ve
bloklarn yanlar da perde veya branda ve benzeri ile korunacaktr. Hasr ve perdeler vesaire
devaml suretle slak tutulacak ve bu suretle betonun neme doygun bir hava iinde
beklemesine imkan verilmi olacaktr.
Kalplar beton sertletikten sonra, fakat bloun retilmesinden 24 saat getikten sonra
skleceklerdir. Sakncal grlen boyutta delikli bloklar, krk ve hasara uram bloklar
reddedilecekdir.
Bloklar blok antiyesinde ikmallerinden sonra en az 7 gn kalacaklardr.Bloklar bundan sonra
dkme antiyesinden istif sahasna nakledilebileceklerdir.
Yukarda bahsi geen done, numara vesaire her bir blok demden kaldrld zaman
bloklarn yanlarna yazlacaktr. Bloklar birbirinin zerine konacaksa , her bir bloun altnda
2,5 cm den az kalnlkta olmamak zere iki kadron konacaktr.Bloklar dklmelerinden sonra
14 gnlk bir mddet iinde srekli olarak nemli tutulacaktr ve bu mddet iinde kurumlar
iin muhafaza edilecektir. 28 gn bekletilmeden (veya idare isterse 21 gnde imalata
konacaktr) nce hi bir blok imalata konmayacaktr.
Bloklarn rhtma konmas
Bloklar muntazam sralar halinde konacaklar ve bloklu imalatn eik sralarnn eik
sralarnn eimi tam ykseklikte resimlerde gsterilmi olan eimlerden 25 cmden fazla fark
etmeyecektir. Aksi takdirde, eimler konulacaklar yerlere uyacak ekilde yaplacak veya
kesilecek olan ve masraf ykleniciye ait olmak zere konulacak zel bloklarla dzeltilecektir.
Beton bloklu duvarla bunun anroman temelinin nlenemez cinsten oturmalarnn, bloklu
duvarn yerine dklecek beton kronmannn yaplmasndan nce olumasn salamak iin,
her seferinde bloklu duvarn 30 m.lik bir boyu zerine geici olarak iki sra blok konulacak ve
oturmalar oluncaya kadar braklacaktr. Bu bloklar, oturmalar olduktan sonra kaldrlacaklar
ve beton kronman dklecektir.
66
Kaldrma, tama ve yerlerine konma srasnda hasara urayan bloklar reddedilecek ve bu

gibi iler masraf ykleniciye ait olmak zere yklenici tarafndan dzeltilecektir.
Rhtm Temel ukuru Anroman
Bloklu rhtm duvar, projede belirtilen nitelikte ve tesviye edilmi bir anroman zerine
oturacaktr. Anroman iinde toprak, kil vb. yabanc madde bulunmayacaktr. Her temel
ukuru kazsnn Kontrol Mhendisince kabulunden hemen sonra anroman, dikkatle ve
yatay tabakalar halinde tesviye tabakasnn alt kotuna kadar konulacaktr. Tesviye
tabakasnn alt kotu rhtm duvar srarjdan dolay oturmalarda dikkate alnarak Kontrol
Mhendisinin uygun grecei miktar, proje kotundan yksek alnacak ve tesbit edilen bu yeni
seviye rhtm boyunca devam edecektir. Tesbit edilmi profillerden ve toleranstan fazla
dklen ta varsa Yklenici bunlar bedelsiz olarak kaldrmaya mecburdur. Minimum
anroman kalnl 1.0 m olacaktr, ayrca beton bloklarn oturma alanndan en az 1.0 m daha
geni olacaktr. Eer deniz yata kaya ise anroman yerine denizde dkme 0.30 m, kuru
yapm ise 0.15 m olmak zere beton blok kullanlabilir.
Bloklarn yerletirilmesi
Bloklar yerletirilirken blok st kronman yerletirilmeden nce arlklarla yapnn oturmas
salanacak ve kronmann boyutlar oturmalardan sonra belli olacaktr. Bloklar muntazam
sralar halinde konacaklar ve bloklu imalatn eik sralarnn eimi tam ykseklikte izimlerde
gsterilmi olan eimlerden 25 cm den fazla fark etmeyecektir. Aksi takdirde, eimler
konulacaklar yerlere uyacak ekilde yaplacak veya kesilecek olan ve masraf ykleniciye ait
olmak zere konulacak zel bloklarla dzeltilecektir.
Bloklu Rhtm Duvar Altndaki Tkama Tabakas
Bloklu rhtm duvarnn oturaca anroman zerine temel srasnn kaplad saha ile
nnde ve arkasnda 0.50 m genilikte bir sahaya 15 cm. den az kaln olmamak zere
krmata yatak konacaktr. Krmata 60 mm. lik elekten geecek ve 20 mm lik elekten
gemeyecektir. Krmata dalglar tarafndan istenen genilik ve kotta konulup tesviye
edilecektir. Krmata st kotu, beton bloklu duvarn konmas ve srarj esnasnda meydana
gelebilecek oturmalarda dikkate alnmak suretiyle tesbit edilecektir.
Yaplan tesviye Kontrol Mhendisliince uygun grlmeden nce krmata yatak zerine
hibir blok konmayacak ve her ksm muayeneye hazr olduu zaman Kontrol Mhendisine
haber verilecektir.
Bloklu rhtm duvarlar srarj
Rhtm duvar zerine, beton bloklarn projesine gre yerlerine konmasndan sonra beklenen
oturmalar salamak iin rhtm duvarlarna konmak zere ina edilmi beton bloklarla 30 m
lik ksmlar halinde srarj yaplacak ve yaplan srarj ani oturmalarn tamamlanmas ve
idarenin onay ile bitirilecektir. Oturma durumuna gre bu mddet azaltlp oaltlabilecektir.
Srarj iinde gerekli blok cinsleri ve bu i iin ka sra blok konulaca kontrolluka tayin
edilecektir.
Bloklu duvarn nndeki anroman nlk
Beton bloklu imalat yapldktan sonra bloklu duvarn nndeki anroman nlk planlarda
gsterilmi olan seviyesinde konacaktr. nlk anromannn proje kotu zerinde kalacak
ksmlar , masraf ykleniciye ait olmak zere kaldrlarak ihtiya duyulan ksmlarda
kullanlacaktr. Tolerans 0.20 m dir.
67
Rhtm arkas anromanlar

Beton bloklu duvarn yaplmasndan sonra, beton kronman duvar dklmeden nce ve
dkldkten sonra, projelerinde gsterilmi olan ekil ve boyutta ve belirtilmi olan kategori
talarla rhtm arkas ta dolgusu oluturulacaktr. Rhtm arkas anromanlar iin
projesindeki kesit ve tolerans, su iinde 4 m ye kadar su derinlii olan rhtmlarda 0,30 m dir,
daha derin rhtmlarda 0,50 m., su dnda her derinlik iin 0,20 m. dir:
Ocak art dolgu (rhtm ve sahil tahkimat arkalarnda)
Rhtm arkas anromanlar gerisi ile sahil tahkimatlar arkas, dolgu tutucu olarak ocak
pasas veya ocak art malzeme ile tekil edilecektir. Projesine gre yaplan ve yerinde
llen hacmi zerinden denecek olan ocak art dolgu iin tolerans su iinde 4 m. ye
kadar su deinlii olan rhtmlarda 0,20 m. , daha derin rhtmlarda 0,30 m., su dnda her
derinlik iin 0,10 m. dir.
Beton kronman duvar
Beton kronman duvar, anroman temelde veya bloklu duvarda btn oturmalarn meydana
gelmesine imkan verecek ekilde ve inaat sresi srasnda mmkn olduu kadar ge
dklecek ve btn inaatn ikmal sreside gznnde tutulmakla beraber, Kontrol
Mhendisinin izni alnmadan hibir durumda betonlamaya balanmayacaktr.
Kronman iinde, istenmise, kablo kanallar iin borular, telefon kablolar iin borular, drenaj
vs. iin beton bzler, babalar, halkalar iin bulon ve ankrajlar, usturmaalar tesbir iin
kanca, halka, korniyer vs. demir aksam, lastik usturmaa ask tertibatlar ve gmme elik
merdivenler, vin raylar veya odack kapaklarnn bulonlar iin cepler yaplacaktr. Kronman
duvarlar deniz taraf cephelerinde 5-20 cm.lik bir knt oluturacak ve bu knt istenilen
kotta ve kronman boyunca devaml olacaktr. Kronman st keleride kontrolln talep
edeceil ve ekilde kavisli olarak pahlandrlacaktr. Kronman cepheleri dz bir hat
halinde olacaktr. Kronman duvarlarnn stleri planlarda gsterilen ekilde drenaj klarna
doru eimli olarak tesviye edilecektir. Kronman duvarnn stnn yzeyi dzgn ve zor
anan bir yzey salayacak ekilde yaplacaktr. Betonlamadan hemen sonra beton,
gereken kot ve eimlerde dzeltilecektir. Bir sre sonra yzey tahta malalarla przsz bir
perdah elde edilecek ekilde malalanacaktr.
Beton kronman duvarlar genellikle 15 m lik anolar halinde dklecektir. Baz ksmlar Kontrol
Mhendisinin talimat ile 10 metreye veya daha az yaplabilecektir.
Bir anonun dklmesi srekli bir ilem halinde olacak, yatay ve dey derzlere izin
verilmeyecektir. Her anonun nihayetinde dey dz veya gemeli inaat derzleri yaplacaktr.
Bir sonraki ano dklmeden nce inaat derzindeki beton yzeyi katranlanacak veya bitm
emlsiyonu srlecektir. naat derzlerinde planlarda gsterilen ekilde 2x2 cm. boyutunda
pahlar yaplacaktr. Hepsi detay planlarnda gsterilecei ekilde baba ve halat halkalar iin
ankraj bulonlar ve su prizi odacklar iin deniz tarafnda zellikle beton tehizat konulacaktr.
68
2.7.3. Saha Kaplamas

Hafif yke maruz beton saha kaplamas
darenin uygun grecei bir temel malzemesinin tabaka tabaka serilip sktrlmas ile
projesine gre gerekli kalnlkta temel tabakasnn ikmalinden sonra F snf beton projesinde
belirtilen kalnlk ve boyutlarda plaklar halinde dklp muntazam bir yz tekil edecek
surette tesviye edilecektir. stte kalan kpkl ksm varsa temizlenecek ve imento
erbetinin beton yzeyine kmamasna zellikle dikkat edilecektir. Bu suretle anmaya
dayankl bir yzey elde edilecektir.
Ar yke maruz beton kaplamas
Temel alt ve temel tabakas: idarenin projesinde uygun grecei bir temel malzemesi
veya L-snf beton ile DLH Pist, Taksirut, Apron ve Yollar iin Kum-akl veya Krma
malzemesi ile Temel-alt ve temel tabakas artnamesine (darenin uygun grecei
lde) uygun olarak projesinde gsterilen kalnlkla alttemel ve veya temel tabakas
teskil edilecektir.
Beton kaplama: Ar yklere maruz kalacak saha kaplama betonlar projesine gre,
gerekli kalnlkta K snf betonla finierle dklecek olup gereken zamanda
projesinde gsterilen aralklarla derz kesme makinas ile derzler kesilecektir.
Projesine gre, enine ve boyuna ynde demirli veya demirsiz, inaat derzleri,
bzlme (yalanc) derzleri ve genleme derzleri tekil edilecektir.
K snf betonla saha kaplamas yapmnda DLH 9 nolu Hava meydanlar iin
Portland imentosundan Beton Kaplama artnamesi genel esaslar itibaryle
(darenin uygun grecei lde) geerli olacaktr.
69
70
3. KONTROL TEKNK ESASLARI
71
72
3. Kontrol Teknik Esaslar

3.1. Malzeme Kontrolu
3.1.1.Agrega Kontrol ve Kabl
Agrega olarak kullanlacak tm malzeme, artname kaytlarna uygun olacak ve daha nce
istenilen kalitede beton retiminde kullanld kantlanm ve onaylanm bir kaynaktan
salanacaktr.
Agrega, donatnn paslanmasna ya da betonun dayanmnn bozulmasna neden olacak kil,
yapkan tabakalar, organik maddelerden arndrlm olacaktr.
Agrega kmeleri, baka malzemelere ve dier boyutlardaki ynlara karmayacak ekilde
dzenlenecek ve granlometresinde ayrma olmamas iin nlem alnacaktr. Agregann
temizlik ve granlometri denetimi, harmanlama noktasndan alnacak rneklerle yaplacaktr.
Beton agregalar temiz, sert yzeyli ve yerden yeteri kadar yksek bir platformda
saklanmaldr. Ayrca depolama srasnda yabanc maddelerin girmemesi iin gerekli
nlemler alnmaldr.
Kum kmeleri bekletilerek drene edilecek ve kmenin tmnn homojen bir nemlilikte olmas
salanacaktr.
Yklenici Kontrol Mhendisince, kullanlacak her tip agregadan 50er kg.lk rnekler teslim
edecektir. rnekler, iin yrtlmesi srasnda karlatrmalar iin kullanlacaktr.
3.1.2.imento Kontrol ve Kabl
Gerek yapnn ve gerekse yap evresindeki durumun gerei olarak standardna uygun
imento kullanlacaktr. Yklenici, her imento sevkiyatnda, bu grup malzeme ile ilgili onayl
laboratuvar raporlarn sunmak zorundadr.
-
Torba imento, ykseltilmi tahta zeminli, atmosfer etkilerine kar korunmu kuru
ortamlarda,
Dkme imento, bu i iin yaplm, korunmal imento silolarnda
depolanacaktr.
Hasarl ya da kullanmdan nce alm torbalar yerinden uzaklatrlacaktr
Kontrol Mhendisinin istei zerine imento, beton hazrlanmas srasnda kontrolden
geirilecek, Kontrol Mhendisi ya da onun atad teknik sorumlu her an imentonun nasl
retildii, depoland ve korunduunu grmek iin tetkik yapabileceklerdir. Ayrca kontrol
srasnda beton reticisi firmann imento ile ilgili btn retim, kalite kontrol ve laboratuar
deney belgelerini isteyebilecektir.
Beton eer sahada yaplacaksa, imento 25 kg lk kat paketler halinde sahaya getirilmeli ve
depolama iin yerden ykseklii yeteli olan platformlarda , nem ve rutubetten yaltlm olarak
saklanmaldr. Ayrca proje srasnda malzeme aknn sreklilii iin yeterli miktarda
73
olmasna dikkat edilmelidir. Depolama srasnda imentoda bozulma grlrse, bozulan

paketler kullanlmayacaktr.
3.1.3.Beton Kontrol ve Kabl
Yaplarda kullanlacak betonun retimi :
-
Btn malzemenin ve suyun tartmn ve kontrolu,
artnamelerde ngrlen karm eklini, hzn, sresini,
hassas ve doru olarak salayan tesislerde yaplacaktr. 30 dakikadan daha fazla sre
kullanlmayan tesis, yeni bir karmdan nce tamamen temizlenecektir. imento tipinin
deimesi durumunda da tesis, ayn ekilde tamamen temizlenecektir.
Su scaklnn 30 C, imento scaklnn 40 C gemesi durumunda kesinlikle retim
yaplmayacaktr.
Katk kullanlmas durumunda malzeme, su ile birlikte karma katlacaktr. Hangi biimde
olursa olsun kalsiyum klorr kullanlmayacaktr.
Yklenicinin hazr beton kullanmak istemesi durumunda, beton iin aranan artlarn
salandn kantlayan her trl onayl belge Kontrol Mhendisinin onayna sunulacaktr.
Bu belgelerin yansra, bahis konusu betondan alnan rnekler zerinde Kontrol
Mhendisinin isteyecei deneyler yaplacak ve bunlarn olumlu sonulanmas artyla
Kontrol Mhendisinin onayndan sonra hazr beton kullanlabilecektir.
Tablo 3.1. Beton Yapm Teknii ile ilgili Standartlar
TS 1247 20.03.1984
Beton Yapm, Dkm ve Bakm Kurallar -Normal Hava Koullarnda
TS 1248 17.04.1989
Beton Yapm, Dkm ve Bakm Kurallar-Anormal Hava artlarnda
TS 3440 18.05.1982
Zararl Kimyasal Etkileri Olan Su, Zemin ve Gazlarn Etkisinde Kalacak Betonlar in
Yapm Kurallar
TS 802 8.1.1985
Beton Karm hesap Esaslar
TS 4203 14.9.1984
Beton Kartrma Donanm Yeterlik Tayini
TS 10326 30.06.1992
naat Makinalar- Vibratrler (Beton Sktrmak iin)
TS 11551 7.2.1995
Beton Pompas
Beton karmnn hazrlanaca yerde, beton karm oranlarnn detayl bir ekilde tutulmas
gerekmektedir. Agregalar, imentolar ve mineral katklar ktlece tartlarak llecektir. Beton
bileimine giren tm malzemeler ayr ayr tartlacak ve TS EN 206-1 izelge 21deki
toleranslara uygun olacaktr. Karm suyu, hafif agregalar, kimyasal katklar ve dier sv
katklar ktlece tartlarak veya hacimce llerek karma konulacaktr.
in ilerlemesine paralel olarak, beton malzeme ve ilemleri ile ilgili test ve kontrollar
yaplacaktr. Olumsuz test sonular, iin bununla ilgili ksmlarnn reddedilmesine neden
olacaktr.
74
in devam sresince, hergn yaplan betondan ve farkl kalitedeki her betondan TS 500e
uygun ekilde alnacak rneklerle deneyler yaplacaktr. Herhangi bir nedenle beton
dayanmndan kukuya dlmesi durumunda Kontrol Mhendisi, karot alnarak test
yaplmasn isteyebilir. Bu durumda karot alnacak yerlerin saptanmas ve beton dayanmnn
yerinde deerlendirilmesi iin darbeli eki, sonoskop ya da zarar vermeyen bir baka alet
kullanlacaktr.
3.1.4.Betonarme Demiri Kontrol ve Kabl
Betonarme demiri denmesi srasnda ve ncesinde, malzemenin retici firmasndan
sertifika alnacaktr. Betonarme demiri kullanlmadan nce malzemenin yeterliliii gsterecek
testler yaplacaktr. Epoksi kapl olan betonarme demirleri zerinde, retici firmann ismi,
kaplama malzemesinin cinsi ve kalnlnn yazlm olduuna dikkat edilecektir.
Kaplamalarn performans ile ilgili olarak test ve deney sonular istenecektir.
Yukarda belirtilenler dnda kalan esaslar iin Liman ve Deniz naat ilerine ait Genel
Teknik artnamesi kullanlacaktr.
3.2. Yapm Kontrol

Yapm leri Genel artnamesi dorultusunda uygulama yaplacaktr.
75
76
4. BAKIM ONARIM TEKNK ESASLARI
77
78
4. Bakm-Onarm Teknik Esaslar

4.1. Deniz Yaplarnda Malzemenin Bozulmasna Neden Olan Etkenler
Liman yaplarnn servis mrleri genellikle 30 ile 50 yl arasnda olmaktadr. Bir liman, birok
deiik malzemeden oluan ve farkl proje mrlerine sahip deiik tipte yaplar iermektedir.
rnein, bir ta dolgu dalgakran ok az bir bakmla 50 yl ya da daha uzun sre amacna
hizmet edebilirken, bakm eksikliinden dolay, bir elik palplan rhtm 20 yldan az srede
nerilenden daha abuk deformasyona urayabilmektedir. Liman yaplar tasrm yklerinin
etkisi altnda ypranabildikleri gibi ilave olarak evresel etkenler, planlanandan fazla kullanm,
malzemelerin eskimesi ve genel ypranma yaplarda hasara sebep olan faktrlerdir. Deniz
yaplarnda kullanlan deiik malzemeler farkl ekillerde bozulabilmektedirler. En nemli
etkiler arasnda metallerin korozyonu, betonun bozulmas, deniz canllarnn etkisi ve
kirlenme saylabilmektedir. Ayrca, zaman iinde gemilerin boyutlarnda ve ilevlerinde
meydana gelebilecek deiiklikler sonucunda farkl hasarlarda sz konusu olabilecektir.
Liman yaplarnda kullanlan balca malzemeler; ahap, ta, beton ve eliktir
Ahap
Deniz iinde ahabn bozulmasna birok faktr sebep olabilir ve hasar oran ilk olarak
hizmet artlarna baldr. En genel anlatmla, ahabn bozulmas biyolojik, fiziksel ve
kimyasal faktrlere bal olabilir.
Biyolojik Faktrler; Mantarsal rme, Bceklenme, Deniz canllarnn etikisi ve Bakteriler dir.
Fiziksel faktrler; evresel etkenler, Operasyon aktiviteleri dir.
Kimyasal Faktrler; Endstriyel etkenler, Balant elemanlarnn etkileri dir.
Ta
Doal talar veya tuladan oluan bir ta yapda, yapnn kalitesi, kullanlan hartan
etkilenmektedir. Harla karlatrldnda doal talarn ya da tulalarn dayanm ok daha
iyidir.
Tataki hasar genellikle anma veya bloklarn rlatif hareketine baldr. Anmaya kum
paracklar ieren doal dalgalar veya yksek hzl su jetleri sebep olur. Bununla beraber,
ta genellikle sert ve dayankldr. Bu yzden bu tip hasar ta zerinde kkken, harca daha
byk zarar verebilir. Bu yaplardaki rlatif deplasman zaman zaman ar taramaya bal
olarak yapnn oturmasyla ortaya kmaktadr. Blok oturmasnn bir iareti alan balantlar
veya ayrlan bloklar arasndaki dolgunun ykanmas sonucu oturan kaplama alanlardr.
Beton
Betonu dorudan bozan ve elektro kimyasal etkiyi olas klan birok madde vardr. Donatl
ve n-gerilmeli betonlarda kimyasal etkilerin en ciddi ekli olan klorr saldrs alak su
seviyesi altnda engellenebilir. En ok, su ve oksijen bileenlerinin korozyon iin en uygun
olduu gel-git blgesi ve srama blgesinde meydana gelir.
Yine beton zerinde Kimyasal, Biyolojik ve Fiziksel etkiler bozulmalara yol amaktadr.
zellikle fiziksel olarak ar yklemeler, arpma etkileri, anma, donma ve zlme etkileri,
yapm hatalar, donat korozyonu, tasarm hatalar, yapnn oturmas bozulmalara neden
olmaktadr.
79
elik
Korozyon, metal oluumlarn ve onlarn orijinal durumlarna dnmelerine neden olan doal
bir olaydr. Yar hcre potansiyeli metalden metale deiiklik gsterir ve deeri alminyum,
demir gibi metaller iin olduka yksekken gm, bakr gibi metaller iin dktr. Metaller
ve cevherleri arasndaki elektrik enerjisi fark ve saf metallerin rlatif pozisyonu elektromotiv
serilerde gsterilmektedir. Farkl elektromotiv kuvvetlerine sahip iki metal bir iletkenle
birletirildii zaman galvanik bir ift oluur ve bir elektrolit varl ile elektrik akm bir tam
devre yapacak ekilde anottan katota akacaktr. Bu korozyon bozulmasnn ana ilkesidir ve
tersi durumunda ise katodik koruma sistemlerinde allr.
Katodik koruma anotlarn veya etkili akmlarn elektrolit iindeki bir metalin korozyonunu
nlemek iin kullanlmasdr. Her ne kadar eliin homojen olduu dnlse de, aslnda
galvanik iftler ve tahmin edilemeyen gerilmelere neden olan katklar, deiik bileimler ve
farkl karakteristikler ierebilmektedir.
Bir para elik homojen koullar altnda bir yere rnein deniz suyuna, yerletirilirse, elik
yzeyinde homojen olmayan yapsna bal olarak bir elektriksel potansiyel fark oluur. Bu
durumda, anot ve katot arasndaki mesafe mikroskobik boyutlardadr ve oluan pile mikro
korozyon pili veya genel korozyon pili denir. elik kazklamada bu mikro korozyon oran bir
ok faktr tarafndan etkilenebilir. Bunlar; gel-git, rzgar, aknt, dalga hareketi, buz, deniz
suyu, atk su, deniz organizmalar ve bakterilerdir. Uzun bir elik kazk su stnden su alt
seviyesine geerse, su altnda oksijene ihtiya duyan alan anodik hale gelir ve makrokorozyon saldrsna urar. Bu sebeple, deniz suyundaki korozyon reaksiyonlar, bir
elektrolite batrlm anot ve katottan oluan elektrokimyasal bir pile benzer. Korozyon,
koullara bal olarak, elik liman yaplarnda farkl ekillerde etkilere neden olabilir.
Korozyon etkileri aada verilmitir:
Genel korozyon,
Yerel korozyon (atlak korozyonu ve ukurcuk korozyonu gibi),
Galvanik korozyon,
Erozyon korozyonu,
Alak su seviyesi korozyonu.
Genel korozyon, fark edilmeden ilerleyen ve mikro-korozyon pillerine bal bir korozyondur.
elik bir malzeme iin, bu niform bir incelmeye sebep olur.
Yerel korozyon, belirli ve olduka kk bir yzey alanna etki eder. Genellikle yzeysel
blgeler veya birbirine komu blgeler arasndaki kimyasal ve fiziksel artlardaki
farkllklardan dolay oluur.
atlak korozyonu, cvatalarn alt gibi, buhar ve su giriinin snrland alanlarda meydana
gelir.
Galvanik korozyon, bir metal ya da alam, ayn elektrolit iinde, baka bir metal veya
alamla ya da iletken bir ametalle elektriksel olarak birletirilirse meydana gelir. Bir metal ya
da alamn etki hz genellikle artrlrken dierinin korozyon hz azalr.
eliin erozyona bal korozyonu, elik yzeyin mekanik ve elektrokimyasal bozulmasnn bir
arada etkisidir. Mekanik anmaya, kum ve buz hareketleri ve gemi yanamas sresince
oluan pervane srtmesi de dahil olmak zere birok faktr neden olabilir. Byle bir
anmann, srekli ak ve plak elik zerinde elektrokimyasal korozyonla sonulanan etkisi
vardr.
80
Korozyon rnlerinin ve deniz canllarnn ylmas eliin deniz suyundaki korozyon hzn
snrlar. Ksa zamanda korozyon rnleri eliin yzeyinde bir tabaka oluturur ve korozyon
hz azalr. Eer bu tabaka srekli kaldrlr ya da gemi veya buz etkisiyle yahut kum
paracklar ieren aknt etkisiyle atlarsa, korozyon ok daha byk bir hzla devam
edecektir. nk eliin ak alanlar deniz suyu ile temas halinde olacaktr. Pasn kaldrld
ksm anot evreleyen alan ise katot olmaktadr.
Deniz suyundaki elik daha yksek potansiyellere sahip metallerle etkileim iine girerse
korozyon hz artacaktr. Bu galvanik korozyon bir ift farkl metale, kaynaklamaya baldr.
Deniz suyuna batrlan uzun elik bir kazk zerinde, koullar gereince deiik faktrlere
bal olarak derinlik dorultusunda elektriksel potansiyel farklar oluturulur. Byle
durumlarda, bir makro-korozyon pili oluur. rnein, ortalama alak su seviyesinin hemen
zerindeki ksm katot olur ve hemen altndaki ksm ise oksijen konsantrasyon piline
dayanarak anot olur. Belli alanlardaki pas sk sk kaldrld ya da yok edildii zaman
korozyon anodik ksmda toplanr. Bu tarz snrl korozyona konsantre korozyon denir.
Yanama Yeri letmesinden Kaynaklanan Hasarlar
Bir gemi tarafndan rhtma verilen hasar iki kategoriye ayrlabilir. Bunlar, kaza sonucu oluan
hasarlar ve gemi elleleme metoduna bal hasarlardr.
4.2- Hasar nceleme Yntemleri
ncelemenin ana ekli vardr:
4.2.1. Periyodik ncelemeler
Adndan da anlalaca gibi, periyodik incelemeler genellikle nceden belirlenen programa
bal olarak ve tarafsz bir gzlem ile uygulanr. Liman yapsnn durumu kayt edilir ve ayn
zamanda restorasyon gerektirecek koullar ilk seferde bulmak iin gereklidir. Yaplarn
benzer olduu durumlarda rnek bir elemann incelenmesi yeterli olacaktr.
4.2.2. Geniletilmi ncelemeler
Bu incelemeler, periyodik incelemeler sonrasnda gerek grld taktirde yaplr. Ayn
zamanda tm yapsal elemanlar ierir. Yapnn yapld ilk yllarda bu geniletilmi
incelemeler olduka seyrek olabilir ancak ya ilerledike ya da nceki aratrmalar
gerektirdike artrlr.
4.2.3. zel ncelemeler
zel incelemeler normalde byk tamir almalarndan nce ve sonra ve anormal hasarlar
meydana geldiinde yaplr (gemi arpmas, frtnalar, yangn gibi).
81
4.3. Deniz Yaplarnda Bakm ve Koruma
Bakm
Aratrma
(Periyodik ve Periyodik olmayan aratrma
Deerlendirme
(Yapnn durumunun deerlendirilmesi ve onarm gerekliliine karar
verilmesi
Bakm ve Tamir
Bakm
(Eskime ve bozulmann yavalatlmas
veya nlenmesi)
Onarm
(Ksmi yenileme ve bozulmu ksmlarn
tamir edilmesi)
Doal afetler sonucu oluan hasarlarn
tamiri
(Doal afetler gibi beklenmedik olaylar
sonucu hasar gren blmlerin ksmen
tamiri
yenilenmesi)
ekil 4.1 - Bakmn Tanm, (JICA, 1994).
Su stnde ve altnda deiik bakm ilemleri mmkndr. Bunlar:
Kum pskrtme veya akl pskrtme (su stnde),

Yksek basnl jet pskrtme (su stnde ve altnda),
Basnl hava aletlerinin kullanlmas (su stnde ve altnda ),
El ile temizleme.
zin Verilebilir Maksimum Deformasyon

Deniz yaplar, evresel koullardan dolay srekli olarak eitli darbelere maruz kalmakta ve
bu nedenle fonksiyonlarnda yetersizlikler grlmektedir. Eer yaplar zerindeki
deformasyonlar kayp olarak adlandrlrsa, bakmn ekonomik olabilmesi iin, yaplarn ne
zaman tamir edileceine karar vermek olduka nemlidir. Zamanlama karar konusunda
birok gr mevcuttur. Bunlar :
Ykc zarar grm ya da yklma tehlikesi bulunan yaplarn tamiri (yapnn stabilitesi),
Bir yapnn kullanmnda birtakm yetersizlikler olumasndan sonra tamiri (birim fonksiyonu),
Grnm veya tesis asndan tamir (yapnn grnm),
Yapnn en az masrafla tamiri (birimin tamir ekonomisi).
Yaplarn deformasyonlarnn artmasyla tamir masraflar da oalmaktadr. Bu, ykm
durumundan sonra daha da artabilmektedir. Bakm ve tamir harcamalarnn en dk
seviyede tutulmas grnden yola kldnda; yapnn kullanm mr boyunca toplam
82
bakm ve tamir masraflarnn en alt dzeyde tutulabilecei bir deformasyon dzeyi

belirlenmelidir. Bu dzeye izin verilebilir maksimum deformasyon denir.
Tasarm mr
Her ne kadar bakm kavramn dndmzde birimlerin kullanm mrn tanmlamamz
gerekse de, liman birimleri iin belirli bir kullanm mr yoktur. Genellikle tasarm mr;
yaplarn ina edildikten ya da gelitirildikten sonra sorunsuz ekilde fonksiyonlarn
srdrebildikleri yl says olarak tanmlanmaktadr.
Deniz Yaps Bakm Sistemi
Temel Aratrma
Hem periyodik hem de ekstra aratrmalar temel aratrma ile balar. Bu aratrma yaplarn
grnlerinin gzlenmesi ile yaplr.
Detayl Aratrma
leri dzeyde bir deformasyon gzlendiinde ve deerlendirme sadece temel aratrma ile
yaplamadnda detayl aratrma yaplmaldr.
Sebep Tanmlanmas (Sorun Tespiti)
Eer deerlendirme sonucunda deformasyonun tamir edilebileceine karar verilirse fakat
sebep belirlenemiyorsa detayl bir aratrma yaplr.
Kar nlemin uygulanmas
Deformasyonun nedeni detaylca analiz edilir ve tamir ve/veya glendirme olasl
deerlendirilir. Eer mmknse metodlara ve uygulama sresine karar verilir. Sonu olarak
tamir ve / veya glendirme yaplr.
leri seviyede bozulma tehlikesindeki deforme olmu bir blme yakn bak
nceleme sonucunda deformasyonlarn tamir ya da glendirmeye ihtiya duymamasna
ramen, baz deforme olmu elemanlar ileri dzeyde bozulma tehlikesinde olabilir. Bunlara
yakn inceleme yaplmaldr.
83
4.4. Liman Yaplar in Bakm Yntemleri

JICA (1994) tablolarda tanmlanan yaplar iin bakm yntemlerini tanmlamtr;
Tablo 4.1 Keson kompozit tip dalgakran iin periyodik kontrol iin etkenler (JICA,
1994).
Deformasyon
Kontrol Konumu
Etkenler
Periyot
Yerdeitirme
Kesonun
kaymas,
Oturma
oturmas ve dnmesi
Dnme
atlak derinlii ve
Keson kronman
uzunluu,
Keson
kronmannn
eliin patlamas,
atlamas ve soyulmas
Betonun
mukavemeti
atlama, soyulma
Keson
Yukardaki ile ayn
Oturma
Topuk korumas
ki ylda bir
Yerdeitirme
Dolgunun oturmas
Koruma
Yukardaki ile ayn
Dolgu
Yukardaki ile ayn
Dalga snmlendirici
beton
bloklarn
Dalgakran
Yukardaki ile ayn
oturmas
yada
dalmas
Deniz taban oyulmas
Dolgu topuk
deniz taban
nndeki
Oyulma
Tablo 4.2. Keson kompozit tip dalgakran iin periyodik olmayan kontrol iin etkenler
(JICA, 1994)
Zamanlama
Kontrol Konumu
Etkenler
Yerdeitirme
Oturma
Dnme
Oturma
Yerdeitirme
Yukardaki
ile
ayn
Yukardaki
ile
ayn
Yukardaki
ile
ayn
Keson kronman
Koruma
(omuz)
Byk bir frtna gzlendikten hemen Koruma
sonra (Tasarm dalga yksekliinin (topuk)
%75 inden fazla)
Topuk Koruma
Dalgakran
Topuk
Taban
84
nnde
Deniz
Tablo 4.3. Keson tipi ky duvar iin periyodik kontrol iin etkenler (JICA, 1994)
Kontrol Konumu
Deformasyon
st yapnn oturmas/
st yap
dnmesi
Yzey izgisinin
st yap
yerdeitirmesi
Apron oturmas ya da
Apron
hasar
Arka dolgu oturmas Dolgu malzemeleri
Yardmc birimlerin
hasar
Etkenler
Periyot
Oturma/dnme
Yerdeitirme
Oturma
Dnme
atlaklar
Oturma /
Boalma
ki
ylda bir
Usturmaa,
Ylda
Hasar derecesi iki kez
Frenleme,
Demirleme elemanlar
Tablo 4.4. Keson tipi ky duvar iin periyodik olmayan kontrol iin etkenler (JICA,
1994)
Kontrol
Kontrol iin Etkenler
konumu
Deprem Sonras
Frtna Sonras
Yzey izgisi Bozulmas
st Yap Oturma
Hibiri
Dnme
Apron
Oturma
Oturma
Dnme
atlak
atlak
Arka Dolgu Oturma
Oturma
Boalma
Boalma
Usturmaa Hibiri
Hasar
85
Tablo 4.5 Keson tipi ky duvar iin kontrol yntemleri (JICA, 1994)
Kontrol konumu Etkenler
Temel Aratrma
Detayl Aratrma
(Yntemler/sre)
(Yntemler)
st yap
Oturma
Kontrol amacyla st yap zerinde
seilen belirli noktalarn ykseklik
artnn llmesi (ki nokta/ Rhtm)
Dnme
Kontrol amacyla st yap zerinde
seilen belirli noktalarn eim asnn
bir eim ler ile llmesi
Ky
duvar Kontrol amacyla, bir ana izgiden,
yzeyinin
bloun her iki kesine olan yatay
bozulmas
uzakln llmesi
(ki Blok/Rhtm, tm bloklar depreme
kar)
Apron
Oturma
Bir apronun bir yzeyinin gzlenmesi
(Aklk)
(Tm bloklar)
Merkez izgi zerindeki ayr
noktann ve apronun hem n hem de
arka izgilerinin 2.5 m aralklarla
seviye tespitinin yaplmas
Dnme
Apron iin bir eilmenin gzlenmesi
Apronun kelerindeki drt noktann
seviye tespitinin yaplmas
(ki Blok/Rhtm)
atlak
Apron
yzeyindeki
atlaklarn
gzlenmesi.
atlan
durumu,
genilii, ykseklii gibi zelliklerin
llmesi
(ki Blok/Rhtm)
Arka dolgu
Oturma
Asfalt Banket: Apron oturmas ile ayn Oyulma
olutuundan emin
Boalma
metodlarn uygulanmas
olduktan
sonra
(ki Blok/Rhtm)
kesilmesi
Beton
Banket:
Apron
altnda banketin
oyulmalar
oluup
olumadnn ve iyice incelenmesi
gzlenmesi (Arka dolgu talar ve
kesonun
kesiiminde,
ekile
vurularak) (Tm bloklar)
Yardmc ksmlar Hasar
Usturmaalar, babalar ve demirleme
elemanlarnn hasarlarnngzlenmesi
86
Tablo 4.6 Keson tipi ky duvar iin maksimum izin verilebilir deformasyon (JICA,
1994)
zin Verilebilir Maksimum
Konum Konu
Notlar
Deformasyon
Oturma
Batk,
20-30 cm
(Tm apron)
Kargo elleleme emniyeti
Dnme
3-5 % (liman tarafna doru) Kargo elleleme emniyeti
st yap
(Tm apron)
0%
Batk
Yzey
izgisi
20-30 cm
Rhtma yanama emniyeti
bozulmas
Kargo elleleme emniyeti,
Oturma
Elleleme
ekipmanlar
(Aklk)
3-10 cm
operasyonu,
Batk
3-5 % (liman tarafna doru) Kargo elleleme emniyeti
Dnme
0%
Batk
Apronun veya ana yapnn
Beton kaplama:
Apron
yklma
2
CD=0.5-2.0 m/m
evresini tahmin
atlak
Apronun veya ana yapnn
Asfalt kaplama:
yklma
CP = 20-30%
evresini tahmin
Arka
Beton kaplama:
Kaplamann ykm aamasn
Oturma
dolgu
Oyulma oluumu
tahmin
Emme
Asfalt kaplama:
Apron ile ayn
Apron ile ayn
Yardmc
Demirleme eleman hasarlar Yanama ve elleleme emniyeti
Hasar
Elemanlar
Usturmaa: cvata kayb
Tamir ekonomisi
Tablo 4.7 Palplan tipi ky duvar iin periyodik kontrol iin etkenler (JICA, 1994)
Deformasyon
Periyot
Palplan korozyonu
Palplan
Korozyon
ki ylda bir
Ky duvar yzeyinin dzensizlii Palplan
Palplan hatt bozulmas ki ylda bir
Apron oturmas ve hasar
Apron
Oturma,
ki ylda bir
Przllk,
Dnme,
atlak
Yardmc elemanlarn hasarlar Usturmaa,
Hasar
Ylda iki kere
Baba
Tablo 4.8 Palplan tipi ky duvar iin periyodik olmayan kontrol iin etkenler (JICA,
1994)
Kontrol
Etkenler
edilecek
elemanlar Deprem Sonras
Frtna Sonras
Palplan
Palplan yzeyi dzensizlii
Palplanta hasar
Apron
Oturma,
atlama,
Przllk
Oturma,
atlama,
Przllk
87
Tablo 4.9 Palplan tipi ky duvar iin kontrol yntemleri (JICA, 1994)
Kontrol
konumu
Konu
atlama
Temel Aratrma
Detayl Aratrma
(Yntemler/Aralk)
(Yntemler/Aralk)
Palplan yzeyinin dalga
etkisinin kontrol (10-15 m
aralkla)
Ultrasonik kalnlk ler ile
palplan kalnl lm (20
Dalg tarafndan gzlem
m aralklarla OSS, ASS
(tm yzey)
maksimum dnme annfdaki
noktada)
Merkez
hattndaki
noktann ve apronun hem

arka hem n izgilerinin 2.5
m aralklarla seviye tespitinin
yaplmas.
Apron yzeyi gzlemi
Hasar
Gzlem
Palplan
Palplan
yzeyi
dzensizlii
Palplan
Korozyon
Oturma,
Dalgalanma,
Eilme
Apron
Usturmaa,
Baba
Tablo 4.10 Dey kazkl rhtm iin kontrol iin etkenler (JICA, 1994)
Deformasyon

Korozyonun derecesi,
Kazn korozyonu
Kazklar
Kazn kalnl
atlama
st yap zerindeki atlama, Beton bloklar
(Soyulma, Hasar)
Oturma,
Giri kprsndeki hasar
Yer deitirme,
Giri kprs
ve oturma
Hasar Derecesi
Tablo 4.11 Dey kazkl rhtm iin periyodik kontrol iin etkenler (JICA, 1994)
Kontrol Konumu
Kazklar
st yap
Etkenler Periyot
ki ylda bir
Korozyon (Kalnlk lm her
5 ylda bir)
atlama ki ylda bir
Tablo 4.12 Dey kazkl rhtm iin periyodik olmayan kontrol iin etkenler (JICA,
1994)
Kontrol Konumu Etkenler
Giri kprleri
Oturma,
Yer deitirme,
Hasar derecesi
88
4.5. Tamir Yntemleri

Deniz yaplarnda eitli tamir yntemleri tarif edilmitir (PIANC, 1990).
Kk Tamirler
Kk tamirler, bozulma ilk fark edildiinde durdurmak iin yaplan tamirlerdir. Hasar birka
bloun yer deitirmesi, baz atlaklarn grlmesi, betonun renk deitirmesi ve elikte
kk alanlarda gzlenen paslanma olabilir. Su geirmez yaplar iin, bu durum kendini
artan sznt olarak gsterebilir.
Byk Tamirler
Yap kapasitesine ve kullanmna bal olarak baz snrlamalara sahiptir (rnein, temelin
ortaya kmas ve tama kapasitesinin kayb gibi).
Byk Rehabilitasyon
Byk rehabilitasyon, ilave yapsal elamanlar eklenmesi ya da yapnn yeniden yaplan
ksmlarnn tamamlanmas durumlarn iermektedir.
PIANC (1990) deniz yaplarnda kullanlan malzemelere bal olarak tamir yntemlerini
detayl olarak vermitir. Beton ve betonarme yaplar iin tamir ve koruma yntemleri
Tablo4.13 ve4.14de verilmitir.
Tablo 4.13 Beton yaplar (PIANC, 1990)
Tanm
Zararl
azaltlmas
Tanma bal yntem

etkilerin Yzeysel bakm
Kaplama
Boluklarn doldurulmas
Membran uygulanmas
Hidrofobik yntem
atlaklarn doldurulmas ya da atlaklarn ek yerlerine
dntrlmesi.
Nem kontrol
Yzeysel bakm
Kaplama
Hidrofobik yntem
Beton yenilenmesi
Hasarl veya bozulmu betonun astar veya betonla yenilenmesi
Yapnn elemanlarnn yenilenmesi
Yapsal glendirme
lave beton eklenmesi
lave veya yeni i donat eklenmesi
D donat eklenmesi
Koruyucu levha kaplanmas
atlaklara ve boluklara enjeksiyon yaplmas
Kimyasal dayanm
Kaplama yoluyla yzeysel bakm
Har ya da beton ilave edilmesi
Fiziksel dayanm
Kaplama veya doldurma yoluyla yzeysel bakm
Astarlama ya da beton ilave edilmesi
89
Tablo 4.14 Betonarme yaplar (PIANC, 1990).

Tanm
Pasivasyonun
salanmas
Prensibe bal yntem

Bozuk betonun yanilenmesi
Elektrokimyasal olarak veya difzyon ile realkalinizasyon
Klorrn karlmas
Pas paynn artrlmas
Yzey kaplamas
Dayanklln artrlmas
Nem kontrol, rnein yzey kaplamas ile ya da su
geirmezliin salanmas ile nem snrlandrlmas
Donatnn anodik ya da Donatya aktif ya da bariyer kaplama uygulanmas
katodik kontrol
Donatnn
katodik Yzey kaplanmas ile donatnn katodik alanlarna oksijenin
kontrol
snrlandrlmas
Katodik koruma
Kurban anot sistemleri ya da ters akm sistemi ile donatnn
anodik alanlarn deitirmek iin elektriksel gerilim uygulanmas
4.6 Oyulma Korumas
Yeni ya da mevcut yanama yerinin yklmasna neden olabilecek taban oyulmas olasl
olan bir durumda, taban korumas iin yeterli tasarmn yaplabilmesi iin fiziksel bir modele
ihtiya duyulabilmektedir.
Rip-rap
Gabion
Prefabrik beton levhalar
Deiik tipte fleksibil yaplar
Akm saptrclar
Geotekstil elemanlar.
90
EK A Ta/Tahkimat
a.1. Tahkimat Tann zellikleri
Deniz yaplar kapsamnda kullanlan kaya malzeme esas olarak koruyucu tabaka, filtre
tabakas ve ekirdek / dolgu malzemesinden oluur. Kaya malzemelerin tahkimat iin
kullanlabilirliini saptamaya ynelik parametreler ve ilgili limitler deiik kaynaklarda
verilmektedir. Bu balamda;
TS EN 13383-1, 2004a Koruma Tabakas Talar (Zrh ta) Blm 1: zellikler

TS EN 13383-2, 2004b Koruma Tabakas Talar (Zrh ta) Blm 2: Deney Metotlar
Ky Mhendislii El Kitab (1991) (manual on the use of rock in coastal and shoreline
engineering) / CIRIA (ngiltere naat Sektr Aratrma ve Enformasyon Kurumu) ve
CUR (Hollanda naat Mhendislii Aratrma ve Standartlar Merkezi)
Karayollar Teknik artnamesi (2006)
gibi kaynaklar incelenmi ve inceleme sonularnn darenin deneyimleri ile birlikte

deerlendirilmesi sonucunda tahkimat gerecinin kaya zellikleri, arazi ve laboratuvar
deneyleri ve ilgili artname limitleri belirlenmitir. Bu kaynaklara ait zet bilgiler aada
sunulmu olup daha fazla detay iin bu kaynaklara bavurulmas nerilmektedir.
a.1.1. TS EN 13383 Koruma Tabakas Talar
a.1.1.1. Genel zellikler
Tahkimat kapsamnda deerlendirilen kayalar, iri snf, ince snf ve youn snf olmak zere
3 snfa ayrlr.EN13383-2 Madde-4te belirtildii ekilde alnan numuneler, ri snfla ilgili tane
bykl dalm iin EN 13383-2 Madde 5, ince snf ve youn snflarla ilgili ktle dalm
iin EN 13383-2 Madde 6 uygulanarak tayin edilir.ri snf kategoriler Tablo a.1, nce snf
kategoriler Tablo a.2 ve Tablo a.3 , Youn snf kategoriler Tablo a.4 ve Tablo a.5e uygun
olmaldr. Uzunluk-kalnlk oran 3 ten byk olan koruma tabakas ta parasnn yzde
oran EN 13383-2 Madde 7 ye uygun olarak tayin edilmelidir.Deney uygulanacak numuneler
Tablo a.6 da belirtilen zelliklere gre seilmelidir.ekil tayini iin kullanlan koruma tabakas
ta paralarnn oran % 50den daha az paral veya krkl yzeyler ieriyorsa,seilmi
kategori iin Tablo a.1 deki artlar salanmaldr.
Tablo a.1.Standart ri Snfn Tane Bykl Dalm in zellikler
Snf
45/125
63/180
90/250
45/180
90/180 a
mm
CP 90/180
Snf
CP 45/125
CP 63/180
CP 90/250
CP 45/180
a
Elek Gz
Elekten geen %
Akl mm
360
98-100
250
98-100
90-100
98-100
98-100
180
98-100
90-100
90-100
80-100 b
125
90-100
0-50
90
0-50
0-15
0-20 b
63
0-50
0-15
0-50
45
0-15
0-5 c
0-15
0-5 c
31,5
0-5 c
22,4
0-5 c
0-5 c
a:90/180 mm snf,tel kafes gibi zel uygulamalar iin gsterilen snf
b:90/180 mm snfn gsteren 90 mm ile 180 mmlik elekler arasndaki
malzeme,ktlece %80 olmal
c:Paralar
91
Tablo a.2. A Snf Standart nce Snfla lgili Ktle Dalm ve Ortalama
Ktle iin (paralar hari) zellikler
Snf
kg
Snf
Ortalama
Ktle
kg
Ktle
kg
450
300
200
120
80
60
40
30
15
10
5
3
2
1,5
a:Paralar
5-40
10-60
40-200
60-300
15-300
LMA 5/40
LMA 10/60
LMA40/200
LMA 60/300
LMA15/300
10-20
20-35
80-120
120-190
45-135
Tane Ktlesinden daha az yzde oran(ktlece)

97-100
70-100
0-10
0-2a
97-100
70-100
0-10
0-2a
-
97-100
70-100
0-10
0-2a
-
97-100
70-100
0-10
0-2a
-
97-100
70-100
0-10
0-2a
-
Tablo a.3. B Snf Standart nce Snfla ilgili Ktle Dalm iin zellikler
Snf
kg
Kategori
Ktle
kg
450
300
200
120
80
60
40
30
15
10
5
3
2
1,5
a:Paralar
5-40
10-60
40-200
60-300
15-300
LMA 5/40
LMA 10/60
LMA40/200
LMA 60/300
LMA15/300
Tane Ktlesinden daha az yzde oran (ktlece)

97-100
70-100
0-10
0-2a
97-100
70-100
0-10
0-2a
-
97-100
70-100
0-10
0-2a
-
92
97-100
70-100
0-10
0-2a
-
97-100
70-100
0-10
0-2a
-
Tablo a.4. A Snf Standart Youn Snfla ilgili Ktle Dalm ve Ortalama
Ktle iin (paralar hari) zellikler
Snf
300-1000
1000-3000
3000-6000
6000-10000
10000-15000
kg
Kategori HMA300/1000 HMA1000/3000 HMA3000/6000 HMA6000/10000 HMA10000/15000
Ortalama
Ktle
540-690
1700-2100
4200-4800
7500-8500
12000-13000
kg
Ktle
kg
22500
97-100
15000
97-100
70-100
10000
70-100
0-10
9000
97-100
6500
0-5a
6000
70-100
0-10
4500
97-100
4000
0-5a
3000
70-100
0-10
2000
0-10
0-5a
1500
97-100
1000
70-100
650
0-5a
300
0-10
200
0-5a
a:Paralar
Tablo a.5. B Snf Standart Youn Snfla ilgili Ktle Dalm iin zellikler
Snf
300-1000
1000-3000
3000-6000
6000-10000
10000-15000
kg
Kategori HMA300/1000 HMA1000/3000 HMA3000/6000 HMA6000/10000 HMA10000/15000
Ktle
kg
22500
97-100
15000
97-100
70-100
10000
70-100
0-10
9000
97-100
6500
0-5a
6000
70-100
0-10
4500
97-100
4000
0-5a
3000
70-100
0-10
2000
0-5a
1500
97-100
1000
70-100
0-10
650
0-5a
300
0-10
200
0-5a
a:Paralar
93
Tablo a.6. ekil ile ilgili Kategori

Uzunluk-Kalnlk oran 3 ten daha byk
Ktlece Yzde
Sayca Yzde
ri Snf
nce Snf
Youn Snf
5
20
20
retici tarafndan
beyan edilen
deerler
Serbest
retici tarafndan
beyan edilen
deerler
Serbest
retici tarafndan
beyan edilen
deerler
Serbest
Kategori
LT
LTA
LTbeyan
LTNR
Tablo a.7.Krlm veya Paralanm Yzeylerle ilgili Kategoriler

% 50den daha az krlm veya paralanm yzeyler ieren
Kategori
koruma tabakas ta paralar
RO
Sayca yzde
5
RO5
retici tarafndan beyan edilen dier deerler
RObeyan
Serbest
RONR
a.1.1.2. Fiziksel zellikler

Koruma tabakas tann tane younluu,EN 13383-2:2002 Madde 8e ve beyan edilen
sonulara uygun olarak tayin edilir.Younluk zelliklerini gsteren izelge Tablo a.8de
verilmektedir.
Tablo a.8.Younluk zellikleri
10 parann ortalama younluu
x mg/m3
Deney uygulanan 40 paradan en az 36snn younluu
x 0,10 mg/m3
X iin deer , retici tarafndan beyan edilmeli ve virglden sonra iki basamak halinde
verilen bu deer 2,30dan daha az olmamaldr
Koruma tabakas tann krlmaya direnci,EN 1926:1999 Ek Aya uygun olarak basn
dayanm deneyi ile Tablo a.9da verilen kategorilere uygun olarak tayin edilmelidir.
94
Tablo a.9.Krlma Direnciyle ilgili Kategorilerin zellikleri

Basn ilemi sonras 10
deney numunesinden daha
dk deere sahip 9 deney
numunesinin ortalama
basn dayanm
Mpa
10 deney numunesinden en
fazla 2sinin basn
dayanm
MPa
80
60
retici tarafndan beyan
edilen dier deerler
Serbest
< 60
< 40
retici tarafndan beyan
edilen dier deerler
Serbest
Kategori
CS
CS80
CS40
CS beyan
Serbest
EN 1097-1 Madde 6ya uygun olarak hazrlanan koruma tabakas tann anma direnci
seilmi kategori iin Tablo a.10da belirtilen ilgili zellie uygun olmaldr.
Tablo a.10.Anma direnciyle ilgili Kategorilerin zellikleri
Kategori
MDE
Mikro-Deval Katsays
10
MDE 10
20
MDE 20
30
MDE 30
retici tarafndan beyan edilen dier

deerler
MDE beyan
Serbest
MDENR
Koruma tabakas tann st tabakalarna uygulanr. nerilen kategorilerin kullanm
aadaki gibidir.
Kategori MDE 10:ok yksek andrc ortam;sklkla kaplama yapsnn etkileimde
olduu frtnal denizlerde,nehirlerden kaynaklanan sel sularnda,dinamik koruma tabakas
tasarmlarnda,
Kategori MDE20:Yksek andc ortam;ok dalgal denizde akll sahil veya cezir
esnasnda kumlarn indii kylarda,
Kategori MDE30:Orta derecede andrc ortam;sk sk nemli dalga veya askdaki
sediman ykndeki akm hareketi.
Bitml veya imento harcyla enjeksiyon yaplan tabakada kullanm amalanan koruma
tabakas ta,gzlenebilen killi veya dier kohezyonlu bir malzemeyle kaplanm olmamaldr.
Koruma tabakas ta,kullanld yapya veya evreye zarar verecek miktarda herhangi bir
yabanc madde iermemeli ve suda znen bileenlerin tayini gerekli olduunda,EN17443te belirtildii ekilde bir eluat hazrlanmaldr.
95
a.1.1.3. Dayankllk zellikleri

EN 1744-1 Madde 19.1 ve Madde 19.2ye uygun olarak deneye tutulan ,hava soutmal
yksek frn crufuna uygun koruma tabakas tanda ,dikalsiyum silikat bozunmas ve demir
bozunmas grlmemelidir.
elik crufuna uygun koruma tabakas tandaki bozunma ,EN13383-2 Madde 10a uygun
olarak belirlenmelidir.Seilmi kategori iin Tablo a.11de belirtilen ilgili zelliklere uygun
olmaldr.
Tablo a.11.elik Crufundaki Bozunmayla ilgili Kategoriler
elik crufundaki bozunma veya
atlaklarn yaps
Kategori
DS
En fazla drt parada %0,5 ten fazla ktle

kayb ve en fazla bir parada % 20den fazla
ktle kayb veya atlaklar grlr.
Btn paralarn toplam ktle kayb
%0,5 ten ve en fazla bir parada
%20den fazla ktle kayb veya atlaklar
grlr.
deerler
Serbest
DSA
DSB
DSbeyan
DSNR
Koruma tabakas tann su emmesi,EN133383-2 Madde 8e uygun olarak tayinedilmelidir.Su

emme,Tablo a.12de belirtilen WA 0,5 kategorisi gibi seilen deerden byk deilse,
koruma tabakas tann donma ve zlmeye ve tuz kristallenmesine direnli olduu kabul
edilir.
Tablo a.12. Su Emmeyle ilgili Kategoriler
Su Emme
Kategori
Ktlece %
WA
Ortalama emme 0,5
WA0,5
Donma ve zlmeye direnci,EN 133383-2 Madde 9a uygun olarak yaplrken ,seilmi

kategori iin Tablo a.13te belirtilen zelliklere uygunluuna dikkat edilmelidir.
Tablo a.13. Donma ve zlme Direnciyle ilgili Kategoriler
Donma ve zlme
Kategori
Ktle kayb veya ak atlaklarn
FT
yaps
Balang olarak deney uygulanan
paralarn en fazla birinde ve ilave olarak
FTA
deneye alnan paralarn hibirinde en ok
% 0,5ten daha fazla ktle kayb veya ak
atlaklar grlr.
FTbeyan
deerler
Serbest
FTNR
96
Tuz kristallenmesine direnci, EN 1367-2:1998 Made 82e uygun olarak tayin edilirken,seilmi
kategori iin Tablo a.14te belirtilen zellikleri tamaldr.
Tablo a.14. Tuz Kristallenmesi Direnciyle ilgili Kategoriler
Magnezyum slfat deeri
Ktle kayb %
Kategori
MS
25
MS25

deerler
Serbest
MSbeyan
MSNR
Bazalt ve dier volkanik kayalardan elde edilen koruma tabakas tandaki Sonnenbrand
belirtilerinin varl, EN 13383-2 Madde 10a uygun olarak yaplrken kategoriler iin Tablo
a.15te belirtilen zelliklere dikkat edilmelidir.
Tablo a.15. Sonnenbrand Belirtileriyle ilgili Kategoriler
Kategori
SB
Sonnenbrand belirtileri
Balang olarak deneye alnan paralarn
en fazla birinde ve ek olarak deneye alnan
paralarn hibirinde Sonnenbrand belirtileri
grlr.
deerler
Serbest
SB25
SBbeyan
SBNR
a.1.2. CIRIA / CUR Snflamas

Deniz yaplarnda kullanlan doal yap gerelerinin zgl nitelikleri ile bu gerelere ait
limitlerin belirlenmesinde CIRIA (ngiltere naat Sektr Aratrma ve Enformasyon
Kurumu) ve CUR (Hollanda naat Mhendislii Aratrma ve Standartlar Merkezi) tarafndan
yaynlanan ky mhendislii el kitabndan - CIRIA (the UK Construction Industry Research
and Information Association) ve CUR (the Netherlands Center for Civil Engineering Research
and Codes), 1991; Manual on the Use of Rock in Coastal and Shoreline, CRIA special
publication 83 / CUR Report 154 yararlanlmas ngrlmektedir. Bu el kitabnda; deniz
yaplar kapsamnda projelendirilen koruyucu tabaka, filtre tabakas ve ekirdek / dolgu
malzemesinin iin istenen parametre ve limitler verilmektedir. dealize kaya kalitesini temsil
eden tipik parametreler; ayrma derecesi, sreksizlik aral, RQD, porozite, su emme, tek
eksenli basn dayanm ve kaya younluudur. Bu parametrelerin dnda blok boyutu,
sreksizliklerin nicelik ve nitelii, mukavemet parametreleri, darbeye dayankllk, gradasyon
vb. dikkate alnmaktadr.
a.1.2.1. Kaya Trlerinin Kaynanda Deerlendirilmesi
Deniz yaplarnda kullanlacak kaya malzemelerin seilmesinde dikkate alnan balca
zellikler unlardr: renk, kaya younluu, su emme ve porozite, sreksizliklerin konumu,
ayrma durumu, salam kayann mukavemeti, gradasyon, blok btnl, blok ekli, blok
arl ve boyutu. Deniz yaplarnda kullanlacak doal yap gerecinin belirlenmesinde ilk
adm olarak jeolojik inceleme yaplmal ve potansiyel kaya malzemesi ncelikle kaynanda
irdelenmelidir. Uygun kaya malzemesi ta ocanda yaplacak kayann fiziksel ve jeolojik
zelliklerinin ayrntl deerlendirilmesine dayal olarak seilmelidir. Belirli bir kaynak tesbit
97
edildiinde dikkatlice aratrlmal nk kayann ayrma durumu laboratuvar deneyleri ile

elde edilecek sonular dorudan etkilemektedir. Ayrmaya kout olarak kayalarn
mineralojisi, oluumu, sreksizliklerin durumu, blgesel metamorfizma, tektonizma ve
faylanma kaya kalitesini belirleyen nemli faktrlerdir. Ayrma, kayalarn uzun jeolojik
zaman srecinde iklim koullarna maruz kalmas sonucunda oluur ve bu srete mekanik
ve kimyasal ayrma birlikte hareket eder. Tablo a.16 da verilen ayrma dereceleri
petrografik deerlendirmelerle birlikte kullanlabilir. Bu tabloda grlecei gibi ayrma
derecesi III ve daha yksek ayrmaya uram malzemeler genelde tahkimat iin uygun
deildir. Bu kayalar deniz koullarnda zayf dayanm zellikleri sergiler. Ancak baz
durumlarda daha dk kalitede kaya malzemesi kullanlmas kanlmaz olur. Bu
durumlarda kayann tatmin edici bir performansa ulamas iin tasarmda gerekli deiiklik
yaplmaldr.
Tablo a.16. Ayrma ve alterasyon dereceleri
(CIRIA special publication 83 / CUR Report 154)
Ayrma
derecesi
IA
Tanm
Taze
ok
ayrm
az IB
Az ayrmi
II
Orta
derecede
ayrm
III
ok ayrm
IV
Tmyle
ayrm
Artk
(rezidel)
VI
Aklama
Malzeme zellikleri
Belirgin bir ayrma izi yok
Kaya zellikleri ayrma ile

etkilenmemi. Kayacn mineral
yaps taze ve salam
nemli lde etkilenmemitir.
Mineral yaps salamdr.
nemli
lde
etkilenmi
olabilir. Dayanm ve anma
karakteristkleri
azalma
gsterebilir. Mineral yapnn
mikro atlaklar ile alterasyonu
gzlenebilir.
nemli lde etkilenmitir.
Salamlk zellikleri belirgin
ekilde etkilenmitir. Mineral
yapnn alterasyonu yaygn ve
mikro atlaklar ok fazla.
Ana sreksizlik dzlemleri

boyunca(rnek:eklem)
renk deiimi
Sreksizlik dzlemlerineki
renk deiimi kayann
ayrmasn gsterir. Tm
kaya malzemesiinin rengi
deimi olabilir ve kaya
taze konumundan daha
zayf olabilir
Kaya
malzemesinin
yarsndan az ayrm
ve/veya
paralanarak
zemine dnmtr. Taze
veya
renk
deiimine
uram
kaya,
srekli
ktleler
veya
ekirdek
eklinde gzlenir.
Kaya
malzemesinin
yarsndan fazlas ayrm
ve/veya
paralanarak
zemine dnmtr. Taze
veya
renk
deiimine
uram kaya, sreksiz
ktleler
veya
ekirdek
eklinde gzlenir.
Kaya
malzemesinin
tamam ayrm ve/veya
paralanarak
toprak
zemine
dnmtr.
zgn ktle yaps nemli
lde salamdr.
Kayacn
tm
toprak
zemine
dnmtr.
98
Her zaman koruyucu veya filtre

tabakalar iin uygun deildir
ancak daha iyi malzeme
bulunamad
durumlarda
bazan ekirdek malzemesi iin
uygun olabilir.
Koruyucu veya filtre tabakalar
iin uygun deildir ancak baka
malzeme
bulunamad
durumlarda ekirdek malzemesi
iin uygun olabilir.
Belirli koullarda
dolgular
veya
geliigzel
ekirdek
zemin
Kayacn ktle yaps ve malzemesi

dokusu tahrip olmutur. jeotekstil
Hacmsal olarak byk kullanlabilir.
deiiklik olmasna karn
zemin
nemli
lde
tanmamtr.
iin
ile
(rnein
birlikte)
a.1.2.2. dealize Kaya Kalitesi

Deniz yaplarnda kullanlacak doal yap gerecinin belirlenmesinde ilk adm olarak jeolojik
inceleme yaplmal ve potansiyel kaya malzemesi ncelikle kaynanda irdelenmelidir.
Kayacn zellikleri genel anlamda deerlendirildikten sonra, ayrntl ocak etd ve gerekli
deney program ile malzemenin gerek fiziksel ve dayanm zellikleri belirlenmelidir. Bu
balamda, kayann ayrma derecesi, sreksizlik aralklar ve RQD deeri ile ilgili olarak ocak
alannda deerlendirme yaplmal ve laboratuvar deneyleri ile desteklenmelidir. Don kayb,
donma/zlme, metilen mavisi emme deeri vb. deneylerden salanan veriler jeolojik
ayrmann kayann deniz yaplarndaki performansnn ne lde etkileyebilecei konusunda
ip ucu verir. Uygun malzemenin seiminde dikkat edilmesi gerekli hususlar Tablo 17 de
verilmektedir.
Deney veya Gzlem

Ayrma derecesi
Sreksizlik aral (m)
RQD (%)
Porozite (%)
Su emme (%)
Tek eksenli basn
dayanm (Mpa)
Kaya younluu
(kg/m3)
Koruyucu
Tabakalar
Filtre Tabakalar
ekirdek / Dolgu
I-II
1.00+
80-100
0-5
<2.0
>100
I-II
0.50+
75-100
0-10
<2.5
>100
I-II
0.20+
55-100
0-10
<3.0
>50
>2600
>2600
>2000
Tablo a.17. Deniz yaplar iin idealize tipik kaya kalitesi parametre aralklar
a.1.2.3. Kaya Kalitesinin Deerlendirilmesi
Kayalarn dayankll ile ilgili olarak rehber niteliinde bir tablo hazrlanm ve deney
sonular ok iyi, iyi, marjinal ve zayf olmak zere 4 snfa ayrlmtr (Tablo18).
Uygulamada ok iyi ve iyi sonulara sahip kayalar tercih edilmektedir.
99
Tablo a.18. Deney sonularna gre kaya dayankll iin rehber

Deney
ok yi
yi
Marjinal
Zayf
Kaya
younluu
(t/m3)
>2.9
2.6-2.9
2.3-2.6
<2.3
Su emme (%)
<0.5
0.5-2.0
2.0-6.0
>6.0
Don kayb
(Mg2SO4) %
<2
2-12
12-30
>30
Donma /
zlme
kayb (%)
<0.1
0.1-0.5
0.5-2.0
>2.0
Metilen mavisi
emme deeri
(g/100g)
atlak tokluu
(Mpa.m)
<0.4
0.4-0.7
0.7-1.0
>1.0
>2.2
1.4-2.2
0.8-1.4
<0.8
Nokta
ykleme
indeksi Is(50)
(MPa)
>8.0
4.0-8.0
1.5-4.0
<1.5
Islak dinamik
ezilme deeri
(%)
Mil anma
dayanm
indeksi
(kayp/1000
devir)
Blok
btnl
(drme
deneyi) Id (%)
>12.0
12-20
20-30
<30
<0.002
0.0020.004
0.0040.0015
>0.0015
<2
2-5
5-15
>15
100
Aklamalar
Hidrolik stabiliteyi etkileyen
fiziksel zellik. Sk fakat
ayrm bazik kayalar dnda
salamln iyi bir gstergesi.
Paralanmaya kar direncin tek
en nemli gstergesi. Ayrma
direncinin iyi bir gstergesi.
Geni serbest drenaj boluklar
bulunan boluklu kiret iin
oun yanltc sonular verebilir.
Ayrmaya kar direnci gsterir.
Scak kuru iklimlerde
kullanlacak poroz sedimanter
kayalar iin nemli bir deney
Dondurucu k iklimler iin
nemli bir deney (zellikle baraj
gvdeleri). Su emme ile iyi bir
korelasyon
Zararl kil minerallerin varln
gsterir
Tip 2 krlmalarna (yeni atlaklar
boyunca) kar direnci gsterir.
Anma direnci ile iyi bir
korelasyon. Byk bloklarn
darbe dayanm iin yanltc
olabilir.
Tip 2 krlmalarna kar direnci
gsterir. ok sayda rnek iin
hzl bir deney. Byk bloklarn
darbe dayanm iin yanltc
olabilir.
Tip 2 krlmalarna kar direnci
gsterir. Hzl bir deney.
Doygun kaya yzeylerinin
karlkl andrmasna kar
direnci gsterir. Sonular kaya
ayrma modeli ile birlikte
kullanlabilir.
Byk bloklarn Tip 1 (zayflk
dzlemleri boyunca)
krlmalarna kar direnci
gsterir.
a.1.3. Karayollar Teknik artnamesi (2006)

Karayollar Teknik artnamesi (2006) da tahkimat tann homojen, sk kristallerden oluan,
salam, sert, anma, don ve hava tesirlerine kar dayankl, sreksizlik iermeyen veya az
sayda sreksizlii bulunan, Tablo 19 da belirtilen zelliklere sahip olmas ve TS EN 133831 ve TS EN 13383-2 standartlarnda belirtilen nitelikleri tamas istenmektedir.
Deney
Tablo a.19. Tahkimat Tann zellikleri

(Karayollar Teknik artnamesi 2006)
artname Limitleri
1. Petrografik Grnm
2. Doygun Yzey Kuru Birim
Hacm Arlk (gr/cm3)
3. Hacmca Su Emme Oran %
4. Basn Dayanm (kgf/cm2)
5. Kaba Agregada Los Angeles
Anma Direnci %
6. Tabii Don Dayanm %
7. Don Kayb Deneyi (Na2SO4) %
8. Srtnme ile Anma Kayb
9. Islanma-Kuruma Etkisi
(35 Dng Sonras)
10. Arazide Drme Testi
Kristaller iyi kenetlenmi, kil

minerali ve eriyebilir mineral
olmayacaktr.
2.60
Deney Standard
ASTM C 295
TS 699-Ocak
1987
2
500
25
ve
TS 2513- ubat
5
1977
2
15 cm3 / 50 cm2
nemli derecede atlak oluumu ASTM D5313-92
ve geliimi olmayacaktr.
(1997)
Ana boyutta krlma olmayacak
(Bkz. Not-2)
ve atlak olumayacaktr.
11. Arazide Bekleme - Yerinde
Ocak yerinde veya kullanlaca yerde 12 ay
Gzlem
bekledii srede atlak oluumu, paralanma ve
ayrma olmayacaktr.
Not-1. Don Kayb Deneyi; Tabii Don Dayanm deneyinin abuklatrlm ekli
olduundan, Tabii Don Dayanm deneyinin yaplmad durumda yaplacaktr.
Not-2. Arazide Drme Testi; Ykleyici tarafndan 3 m. ykseklie ta blounun sert bir
yzey zerine drlmesi ile yaplacaktr.
Not-3. Islanma-Kuruma Etkisi deneyi yaplmas zorunlu olmayan ancak yaplmas yararl
olan bir deneydir.
101

Yapım Şartnameleri

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Yapım Şartnameleri

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.C.

KIYI YAPILARI ve LMANLAR

3.1.1.Agrega Kontrol ve Kabl......................................................................................73

Ky Mhendislii El Kitab (1991) (manual on the use of rock in coastal and

Karayollar Teknik artnamesi (2006)

gibi kaynaklar incelenmi ve inceleme sonularnn darenin deneyimleri ile birlikte

13383-2 standartlarnda belirtilen nitelikleri tamas ve Tablo 1.1 de istenen zelliklere

Doygun Yzey Kuru Birim Hacm

1.2.3. Agrega Deneyleri

Tablo 1.3. Dona Dayankllk Deneyi Snr Deerleri

Sodyum Slfat zeltisi

Magnezyum Slfat zeltisi

nce Agrega (Kum)

1.2.4.1. nce Agregalar

Tablo 1.5. ri Agregalarn Tane Snflar ve Granlometrik Bileimleri

ri agrega, iindeki zararl maddeler bakmndan arndrlmas iin, TS 706 EN 12620

Kare Aklkl Elekten Geen (%)

1.2.5 Agrega Kabul artlar

Tablo 1.7. Agregalarn kabul edilebilmesi iin snrlar

BASIN DAYANIMI (Mpa)

Ky Yaplar ve Liman naatlarnda kullanlan imentolar, Tablo 1.9 de verilen Trk

Tablo 1.11, Ky Yaplar ve Liman naatlarnda Kullanlan Beton Karmlarnn Nitelikleri

Rhtm duvarlar ile

Rhtm kronmanlar ile

Rhtm duvarlar iin su ii

Temeller vesaire iin

*at plaklar iin maks. agrega bykl 20 mm. ye indirilecektir.

Tablo 1.12. Beton ve Betonarme ile ilgili dier Trk Standartlar

1.4.3. Beton Deneyleri:

1.4.3.1. Beton Deneyleri in Numune Alma

Beton malzemelerinin ayrimasna izin verilmemelidir

1.4.3.3. Sertlemi Beton Deneyleri:

1.5. Betonarme Demiri

1.6.2. Limanlarda kaplama iin Kullanlacak Bitml Malzemeler

Balama halatnn dik olmad

Balama halatnn dik olduu

Her eit balama tipi kullanlabilir.

abuk Brakma Kancalar

2. YAPIM TEKNK ESASLARI

2.Yapm Teknik Esaslar

le ilgili btn izimlerin incelenmesi ve artnamenin okunmas .

e balamadan nce yapm alan evresinde malzemelerin geici

Malzeme, ekipman ve insangcnn kullanlmasna ynelik planlama

Ekosounderlarn kullanlmasnn dalgalarn yansmas nedeniyle sakncal olduu deniz

ekil 2.1. Ekosounder ilealma Sistemini Gsteren ema

Deniz koullar:Dalgalar, rzgar yn, deniz kabarmas , su akmlar

gznne alnarak seilecektir.

Tarama Ekipman eitleri

Bakm Taramas Yaplacak Blgelerde Kullanlacak Tarama Aralar

Deniz Taban Malzemeleri

alslacak Blgenin Koullar

1=Uygun, 2=Kabul Edilebilir, 3=Snr, U= Uygun Deil

Deniz Taban Malzemeleri

Arazi Oluturma ve/veya Ky Dzenleme Yaplacak Blgelerde Kullanlacak Tarama Aralar

Deniz Taban Malzemeleri

Kaya Krma ve Tarama Yaplacak Blgelerde Kullanlacak Tarama Aralar

Deniz Taban Malzemeleri

Kayalk Deniz Tabannda Tarama

Dalgalarn ykseklii, kabarmas ve frekans

Deniz Taban Malzemesi mm

Tablo 2.12. Tarama Malzemeleri Dkm eitleri

2.4. Genel Kaz ve Dolgu leri

Kontrol Mhendisinin talimatna uyularak yerinde braklmlarsa Kontrol Mhendisinin tesbit

Genel dolgu ileri: