C1/1

CU 1. Nhng biu hin ca ch ngha t bn c quyn nh nc trong thi i ngy nay.

ngha l lun, thc tin ca vic nghin cu vn ny i vi Vit Nam.
TR LI
Nh nc t bn ra i l mt tt yu lch s. Nh nc t bn tri qua nhiu
hnh thi khc nhau. Theo V.I.Lnin t do cnh tranh ra tp trung sn xut v s tp
trung sn xut ny, khi pht trin ti mt mc nht nh, li dn ti c quyn. Do ,
tip theo giai on cnh tranh t do, ch ngha t bn pht trin ln giai on cao hn l giai
on ch ngha t bn c quyn v sau l ch ngha t bn c quyn nh nc.
* Khi nim v CNTB c quyn Nh nc:
CNTBQNN l s kt hp sc mnh ca cc t chc c quyn t nhn vi sc mnh
ca nh nc t sn thnh mt thit ch v th ch thng nht trong nh nc t sn b ph
thuc vo cc t chc c quyn v can thit vo cc qu trnh kinh t nhm bo v li ch ca
cc t chc c quyn v cu nguy cho ch ngha t bn.
* Bn cht ca CNTBQNN
xc nh c bn cht ca ch ngha t bn c quyn nh nc cn phi tip cn
mt cch tng th t cc gc khc nhau:
Th nht, xt v gc mi quan h gia lc lng sn xut v quan h sn xut th
CNTBQNN l s thay i v lng rt c bn ca quan h sn xut t bn ch ngha.
Th hai, xt v gc li ch ca cc giai cp cng vy. CNTBQNN l hnh thc
thch hp nht bo v li ch ca giai cp t sn trong iu kin nn dn ch t sn pht
trin n trnh cao hn hn.
Th ba, xt v gc mi quan h bin chng gia kinh t v chnh tr th
CNTBQNN l hnh thc pht trin cao nht ca mi quan h bin chng gia c quyn
kinh t ca t bn t nhn v c quyn chnh tr ca giai cp t sn trong x hi t sn hin
i.
Ni chung khi ni v bn cht ca ch ngha t bn c quyn nh nc vn l ch
ngha t bn, chu s chi phi ca quy lut gi tr thng d, mc d n c nhiu thay i
so vi ch ngha t bn thi k cnh tranh t do. Hn na, n chnh l nc thang pht trin
mi ca ch ngha t bn c quyn, nhng n vn cha thot khi ch ngha t bn c
quyn. Ch ngha t bn c quyn nh nc ch l mt nc thang mi so vi ch ngha t
bn c quyn thi k u.
c im ni bt ca ch ngha t bn c quyn nh nc l s can thip, s iu tit
ca nh nc v kinh t. Mc d trong giai on u ca ch ngha t bn c quyn, nh
nc c s can thip, iu tit kinh t chng mc nht nh, nhng hot ng chi phi
vn l ca bn tay v hnh hoc s can thip, iu tit ca nh nc mang tnh gin tip.
Chng hn, ngay giai on nh nc iu tit gin tip vo quan h kinh t bng thu
m, bng vic i xm lc nc ngoi m rng th trng cho cc t chc c quyn
Cc hnh thc biu hin ca ch nghi t bn c quyn nh nc
Ch ngha t bn c quyn nh nc khng ng nht gia cc nc t bn khc nhau
nhng n tn ti thng nht trong s a dng. mi nc c th mang thm nhng sc thi
c th song v c bn c th kha qut chung qua cc hnh thc biu hin di y:
Mt l, S hu ca nh nc t sn v vai tr ca khu vc kinh t nh nc trong
nn kinh t th trng TBCN.
Ti a s cc nc t bn pht trin t lu nhng b phn quan trong nht ca nn
kinh t thuc v s hu ca nh nc. l h thng kt cu h tng kinh t-x hi, l d
tr quc gia, h thng ti chnh-tin t v cc ti sn quc gia khc,..ng thi cng c mt s

C1/2
lng nht nh cc doanh nghip nh nc cung cp cc hng ha cng cng, c phn ca
nh nc trong cc ngn hng, tp on ln v mt s doanh nghip do nh nc quc hu
ha (mua li) cc doanh nghip t nhn v nhng l do khc nhau.
V c bn kinh t nh nc t sn m nhn vai tr ch yu trong cc lnh vc khng
th c li nhun hoc li nhun rt thp. Cn nhng lnh vc kinh doanh c li nhun cao l
thuc v c quyn kinh doanh ca cc tp on c quyn t nhn. S tn ti lu di ca mt
b phn doanh nghip nh nc cc nc TBCN pht trin ch yu lin quan n cc ngnh,
lnh vc c li nhun qu thp v nhiu ri ro khng hp dn c t nhn. Trong tt c mi
tro lu si ng nht ca t nhn ha, cc nc TBCN pht trin cng khng th t nhn
ha ni h thng ng st, ng cao tc, nh my in ht nhn,l mt v d ni tri
nht minh ha cho lun im ny.
Trong trng hp xy ra thua l ca khu vc t nhn th nh nc cng l lc lng
kinh t quan trng nht cu gip cc tp on t nhn ln thot khi nguy c ph sn.Cc
doanh nghip va v nh hu nh khng my khi c c s tr gip nh vy vi l do l
chng khng thuc loi doanh nghip khng th cht. iu ny lun lun c th hin r
trong cc giai on din ra khng hong kinh t ln nh : 1929-1933, 1997-1998 v gn y
nht l i suy thoi 2008-2010,Trong khng hong ny ch ring nm 2008, B ti chnh
M chi ra ti hn 1.500 t -la mua li cc khon n khng l ca cc tp on khng
l nh: GMC, A&G,.Ngi ta khng thy c bt k mt cng ty nh v va cng nh
khng c mt ngi M no b cc ch n thu mt nh nhn c tn dng t chnh ph M.
(1)1
Bn cnh , tn ti mt s lng khng nh cc DNNN rt c trng cho phng thc
sn xut TBCN rt nhiu nc cn phi nghin cu xem xt. l nhng DNNN hnh thnh
t vic quc hu ha cc doanh nghip t nhn. Trng hp ny xy ra khi c nhng doanh
nghip t nhn gp phi kh khn c nguy c dn n thua l, ph sn - mt hin tng rt
quen thuc trong iu kin cnh tranh ca kinh t th trng. Khi c lut ph sn ri th vic
tuyn b ph sn s l iu tt yu phi xy ra i vi cc doanh nghip loi . Nhng do
nhng quan h li ch gia ch doanh nghip v gii cm quyn nn np di nhng chiu bi
v tm quan trng, s cn thitca doanh nghip i vi x hi, vi nn kinh t,mt
lng ngn sch nht nh c chi ra cng rt ng lut mua li ton phn doanh nghip
, k c cc khon n. Vi bin php ny doanh nghip tr thnh DNNN v chnh quyn li
tip tc c php s dng ngn sch cu cha n. Gii ch ca doanh nghip c
gii thot hon ton khi tai ha v l d nhin h phi c trch nhim vi nhng v cu tinh
ca mnh.
Cn DNNN mi c hnh thnh kia sau khi c dng ngn sch tr ht n, i
mi cng ngh ti lc c c sc cnh tranh mi, ng c trn th trng s tr nn hp
dn. cng l lc n s c em t nhn ha thng qua u gi cng khai v thuc v
ngi tr gi cao nht, lt xc thnh doanh nghip t nhn. S vic din ra hon ton ng lut
php nhng tnh cht t bn ch ngha ca vic lm khng phi ai cng c th hiu. Vn
l ch, ngun vn thu v qua t nhn ha nh vy khng bao gi tng ng hoc cao hn
so vi lng ngn sch b ra va cu, va nui doanh nghip .
Hin tng trn rt ph bin trong cc nn kinh t th trng TBCN. y, s chuyn
s hu t t nhn sang nh nc ri li t nh nc thnh t nhn ca mt doanh nghip gy
thit hai cho ngn sch nh nc nhng li mang li li ch cho gii cm quyn v ch doanh
nghip. y cng chnh l c s kinh t ca lin minh n bm m mu sc TBCN, l mt
1

C1/3
trong nhng nguyn nhn c bn dn n nn tham nhng dai dng cc nc k c nhng
nc c lut php hon thin nht. Khng th chm dt c t nn nu ch da vo lut
php v cng l lut php t sn. N s lun bo v mi quan h doanh nhn-quan chc
trong nn kinh t th trng hin i. DNNN ch l con nga thnh T-roa quan chc v
doanh nhn cng nhau bn rt tin ng thu ca ton x hi. Ch c nhng nc m x hi
dn s pht trin mc mi c th hn ch v y li tham nhng di hnh thc ny. Nhng
tt nhin hy cn xa ni n xa b trit tham nhng.
Hai l, mi quan h nhn s gia quan chc nh nc v cc t chc t bn c
quyn.
Di CNTBQNN quan h nhn s l mt trong nhng biu hin c trng nht. C
th l: cc tp on t nhn la chn ti tr kinh ph cc ng vin c nhiu tim nng vo
cc chc v ca b my nh nc. Lut php t sn ni chung cho php s quyn gp ny.
Khi thnh cng th tt nhin cc quan chc trong qu trnh thc thi cng v s tm cch
n p li cc nh ti tr di nhiu hnh thc. c th l nhng u tin trong chnh sch
kinh t, trong chi tiu ngn sch v phn b cc ngun lc khc,Ty theo cng trng trong
qu trnh ny, khi ht nhim k ri khi b my nh nc, cc chnh khch ny s c
mi tham gia vo Hi ng qun tr cc tp on hoc l nhng c ng s hu cc c phiu
u i theo iu l ca cng ty v php lut t sn.
Do vy khng t trng hp mt s tp on ln tc ng chi phi, gy nh hng
n cc chnh sch i ni v i ngoi ca nh nc theo hng c li cho h ch khng
phc v cho li ch chung ca x hi.Kch ng qua bo ch, ti tr cho cc cuc biu tnh v
c v cho chin tranh,l nhng hnh thc d thy.Thm ch c th gy nn nhng cuc m
st cc chnh khch nu thy s chp chnh ca h khng c li bng mt ng vin khc.
Ba l, iu tit kinh t ca nh nc t sn.
Cc chnh sch kinh t ca nh nc trong iu kin ca CNTBQNN phn ln ch
mang tnh cht iu tit tr nhng trng hp c bit nh nc t sn mi iu hnh kinh t
bng sc lnh v cc bin php hnh chnh.
iu tit kinh t ca nh nc bao gm s dng cc cng c kinh t v m: thu, li
sut, hi oi, vay n trong v ngoi nc,... Nh nc t sn cng s dng ngn sch u
t kch cu nn kinh t khi cn thit i vi cc lnh vc nh: tiu dng, to vic lm mi,
khc phc thm ha thin tai, mi trng,
iu tit bng cc cng c phi kinh t nh: nh hng u tin trong chnh sch quc
gia, khuyn khch lp cc qu t thin, cu tr x hi, to thun li cho cc t chc phi chnh
ph hot ng trong v ngoi nc
Tuy nhin, v c bn iu tit kinh t ca nh nc t sn vn lun lun th hin bn
cht giai cp ca n. Li ch ln nht m mi hot ng iu tit kinh t ca nh nc t sn
l u c nh hng u tin hng u cho cc tp on t bn c quyn ln , cho tng lp
giu c nht trong x hi t sn.
Bn l, thc thi cc chc nng x hi ca nh nc t sn.
Di CNTBQNN, chnh ph v cc thit ch c bn trong b my nh nc tham gia
ngy cng su vo cc lnh vc x hi. Nhng chc nng x hi c bn ca nh nc nga
cng c m rng. Chnh ph ng ra qun l v chi tiu cc qu x hi ln nh: qu hu
tr, qu bo him tht nghip, qu nh , qu bo him y t,...iu gii phng cho cc ng
ch t nhn v cc tp on khi phi ng u trc din vi ngi lao ng v cc t chc
ca h nh: cng on, nghip on,..ng thi gii ch li hon ton t do v v can mi khi

C1/4
phi thi bt nhn cng, gim tin cng, trong qu trnh kinh doanh do cc l do li ch ch
quan ca chnh h.
Thng qua vic thc thi cc chc nng m bo an sinh x hi, nh nc t sn cng
xit cht thm mt bc k cng ca php quyn t sn. C th nh gn vic cp pht tr
cp bo him tht nghip vi vic khng vi phm trt t cng cng, tr lng hu qua ti
khon c nhn, biu tnh phi xin php v ng ni quy nh khng c biu tnh trc
cc tr s doanh nghip, khuyn khch nhng ngi tht nghip i du lch cc nc
ngho
* Nhng vn co ngha l lu n
v thc tin i vi Vi t Nam
Nghin cu ch ngha t bn c quyn nh nc t l lu n ca V.I.Lnin cho n nhng
biu hi n c nu trn to c s hiu r hn v vn n i dung c bn ca thi i ngy nay:
Thi i qu t ch ngha t bn ln ch ngha x h i trn phm vi ton th gii nh m t qu
trnh lch s t nhin. Ch ngha t bn vi t cch l m t phng thc sn xut khng phi ch l
m t hng s bt bin. N cng lun v n n g trong qu trnh tin ha ca lch s th gii. Nhng
v m t nh n thc cn phi qun tri t lu n im ca V.I.Lnin khi ng khng nh rng: Ch
ngha t bn c quyn nh nc tt nhin v nht nh phi c ngha l m t bc tin ln ch
ngha x hi v Ch ngha x hi khng c g khc hn l mt bc tin lin ngay sau ch
c quyn t bn nh nc.
Vi t Nam cha kinh qua ch ngha t bn, cho nn tt nhin cng khng th c c
nhng tin v t cht ca ch ngha x h i nhiu nh cc nc c lch s pht trin lu di
ca ch ngha t bn, li cng thua km hn nhiu v nhng tin v t cht trong quan h so
snh vi cc nc t bn pht trin. Nhng Vi t Nam c m t u th rt c bn l gii quyt
xong vn hng u ca mi cu c cch mng. l ginh chnh quyn v tay nhn dn. iu
cha th hnh dung ra khi no s c cc nc t bn pht trin hi n nay. Vn ct li l phi s
dng chnh quyn nh nc c lm g m ch ngha t bn cha kp lm Vi t Nam. Tc
l cng nghi p ha, hi n i ha t nc v h i nh p quc t. Do v y , kinh t nh nc phi
ng vai tr quan trng ch o trong nn kinh t th trng c nhiu thnh phn l m t tt yu
khch quan i vi Vi t Nam. Nhng ngnh, lnh vc c tnh cht then cht i vi nn kinh t
quc dn m cc nc t bn ch ngha nh nc phi s hu th Vi t Nam cng phi v y .
Bn cnh , nhng ngnh, lnh vc c li nhu n cao cng cn phi t p trung vo tay nh nc.
c bi t l trong khai thc cc ti nguyn quc gia nh: du kh, cc khong sn, khng th
cho t nhn t do khai thc nh cc nc t bn ch ngha.
Tuy nhin, cng do c im cha kinh qua CNTB nn im xut pht qu ln
CNXH Vit Nam l rt thp. V vy, Vit Nam cng trong tnh trng nh trng hp nc
Nga m V.I.Lnin tng nhn nh rng kh v CNTB cn t hn l kh v CNTB cha c pht
trin y .
Qu ln ch ngha x h i b qua ch t bn ch ngha l con ng c nhiu kh
khn gp b i . Nhng c s v t cht - k thu t, lc lng lao ng m ch c to ra trc
khi cch mng thnh cng tuy khng c nhiu nhng cng cn phi coi trng ng vi t
cch l nhng tin v t cht ca ch ngha x h i qun l v s dng tt hn trong
cng cu c xy dng ch ngha x h i.
Nhng rt tic l do bnh duy ch, gin n ha, mun thc hin nhanh chng nhiu
mc tiu ca CNXH nn sau thng li ca cuc cch mng, trong ci to XHCN hng lot
cc c s sn xut kinh doanh b quc hu ha nhng khng c s dng nh trc, thm
ch b h hng, gy lng ph nghim trng. l mt trong nhng sai lm trong ch o

C1/5
chin lc m ti i hi VI, ng ta nghim tc kim im trong bi cnh t nc
lm vo khng hong kinh t - x hi. Trn c s nhn thc , ng ta i mi t duy
kinh t. Tha nhn s tn ti lu di nn kinh t nhiu thnh phn trong thi k qu m ra
mt thi k mi vi nhng bc pht trin ngon mc theo nh hng XHCN.
Trong thi k i mi, quan h vi cc nc t bn ch ngha ca Vi t Nam cng c rt
nhiu thay i. ng li a phng ha, a dng ha trong quan h i ngoi ca ng m ra
bc ngo c c bn trong quan h kinh t i ngoi. Vi t Nam quan h y v mi m t cc
tng nc: i tc chin lc, i tc ton di n , vi cc nc, khng phn bi t ch chnh tr
x h i l m t hng i ng n trong bi cnh ton cu ha, khu vc ha kinh t. Vi c k tha,
khai thc cc tin v t cht thng qua cc quan h kinh t quc t l ht sc cn thit. Nhng
g c li cho s nghi p xy dng v pht trin t nc c th c c t cc nc t bn ch
ngha u cn phi c quan tm, khai thc v s dng.
Hp tc vi cc nc t bn ch ngha v cc cng ty t bn trn c s cng c li khng
phi l s la chn con ng t bn ch ngha m chnh l phng thc xy dng ch ngha x
hi vi s tr gip t cc thnh tu ca nn vn minh t sn. S kin tr nh hng x hi ch
ngha trong qu trnh pht trin khng phi l tr ngi v kinh t v chnh tr cho vic m rng s
hp tc v pht trin ca Vit Nam vi tt c cc nc t bn ch ngha. l mt thc t, ang
v s tip tc c chng minh trong cng cuc i mi.
Lin h thc tin:
Hin nay, ng v nh nc ta ang lnh o nhn dn ta tin hnh cng cuc i mi,
cng nghip ho, hin i ho t nc vi mc tiu a nc ta t mt nc nng nghip lc
hu tr thnh mt nc cng nghip tin tin hin i, vng bc i ln ch ngha x hi. Mc
tiu tng qut i hi XI nu r: Phn u n nm 2020 nc ta c bn tr thnh nc cng
nghip theo hng HH; CT-XH n nh, dn ch, k cng, ng thun; i sng v vt cht
tinh thn ca nhn dn c nng ln r rt; c lp, ch quyn thng nht v ton vn lnh th
c gi vng; v th ca Vit nam trn trng quc t c nng ln; to tin vng chc
pht trin cao hn giai on sau. Trong cng cuc i mi y, nn kinh t nc ta cng c
chuyn i t nn kinh t k hoch ho tp trung quan liu bao cp sang nn kinh t hng ho
nhiu thnh phn, vn hnh theo c ch th trng c s iu tit ca nh nc theo nh hng
ch ngha x hi. Trong , kinh t t nhn, kinh t c vn u t nc ngoi (trong c kinh t
t bn nh nc) l mt trong bn thnh phn kinh t c bn. l mt ch trng ng n ca
ng v nhng nguyn nhn sau y:
Th nht, nn kinh t nc ta l nn kinh t nhiu thnh phn, trong tt yu tn ti thnh
phn kinh t t bn t nhn. Mt khc, vi chnh sch khuyn khch t do trao i hng ho,
tt yu s ny sinh mt tng lp t sn mi. Nh vy, s tn ti ca kinh t t bn nh nc
va mang tnh tt yu khch quan va nh l mt sch lc kinh t ca nh nc nh
hng cho cc thnh phn kinh t khc i ln ch ngha x hi.
Th hai, mt nc m nn tiu sn xut chim u th nh nc ta th ch ngha t
bn nh nc s l mt xch trung gian gia nn tiu sn xut v ch ngha x hi, ng thi
gip chng ta pht trin lc lng sn xut v kinh t t bn nh nc c u th v vn, k
thut v cng ngh cng nh nhng kinh nghim v bin php qun l tin tin.
Th ba, vic s dng hnh thc kinh t t bn nh nc cn ph hp vi xu th quc
t ho ang din ra trn ton b th gii v c bit l khu vc ng Nam . Chng ta
khng th pht trin c nu khng m rng quan h kinh t vi cc nc trong khu vc v
trn th gii k c cc nc ch ngha x hi cng nh cc nc t bn ch ngha.

C1/6
* Cc hnh thc ch ngha t bn c quyn nh nc vn dng nc ta nh sau:
Lin doanh, lin kt gia nh nc x hi ch ngha vi cc ch s hu t nhn
trong nc hoc ngoi nc; Thnh lp cng ty c phn, c phn ho x nghip thnh lp
x nghip t bn nh nc; Khu cng nghip ch bin xut khu (Khu ch xut); c khu
kinh t
Mt khc, hnh thc ny cn c th hin: Cho t bn trong v ngoi nc, cho nng
dn thu cc c s sn xut kinh doanh v cc t liu sn xut thuc s hu ton dn. ng
thi, Cc t chc hp tc lin doanh vi t cch l cc hnh thc kinh t t bn nh nc.
Kt Lun:
Xut pht t thc t, tn trng cc quy lut khch quan, tip thu nhng tinh hoa ca nn vn
minh nhn loi trong c nhng tin b v quy lut kinh t, ng v Nh nc ta ch trng
xy dng nn kinh t nhiu thnh phn, p dng c ch th trng theo nh hng XHCN. iu
c ngha l vic tha nhn SX gi tr thng d l mt tt yu khch quan v phi tha nhn cn
SX gi tr thng d l cn tch ly t bn. V vy, ta phi thng qua qu trnh tch ly t bn
pht trin LLSX, c bit y mnh s nghip CNH, HH SX nhm to ra ngy cng nhiu gi
tr mi, tng bc a nn kinh t t nc pht trin. Mt khi LLSX tch ly v lng v
cht, PTSX mi tin b hn s thay th phng thc hin ti l xu hng tt yu.
Vi nhng biu hin mi ca CNTBQ trong thi i ngy nay, nhng hnh thc vin tr
ca cc nc TBCN pht trin thc cht l cng c m ng. Do vy, mt mt ta vn phi tranh
th cc ngun lc ti chnh t bn ngoi, mt khc phi ht sc tnh to thc hin nhng ng
li KT ng n n nh v pht trin KT ng hng, trnh nhng hu qu xu v tn tht
KT c th xy ra.
t nc ta trong thi k qu ln CNXH b qua ch TBCN vi vic thc hin chnh
sch pht trin nn KT hnh ha nhiu thnh phn vn ng theo c ch th trng c s qun l
ca Nh nc theo nh hng XHCN i hi phi tn trng, vn dng ng nni dung quy
lut tch ly t bn. Cn phi xem s tn ti cng nh tc ng ca quy lut ny l mt tt yu
khch quan, l ng lc gp phn pht trin LLSX, Pht trin KT nhm xy dng c s vt chtk thut ca CNXH, nng cao i sng nhn dn cng nh hi nhp KT quc t . Do cn phi
khai thc v pht huy nhng tc dng tch cc ng thi hn ch nhng tc ng tiu cc ca quy
lut tch ly xy dng hon chnh nn KTTT ng hng XHCN. Cn quan tm nghin cu
ra nhng chnh sch KT thch hp, to lp ng b cc chnh sch th trng, i mi v nng cao
hiu lc qun l KT ca nh nc, xy dng hon chnh chin lc v chnh sch pht trin KT,
y mnh CNH-HH, a t nc t mc tiu pht trin thnh mt nc theo hng cng
nghip hin i l lun tch t, tp trung sn xut v cc t chc c quyn lun c gi tr thc
tin i vi mi quc gia. Vn l chng ta cn vn dng hp l vo iu kin ca mi giai
on pht trin t kt qu tt hn./.