BRIGHTWOODS SCHOOL

High School Department

SY 2016 2017
____________________________________________________________________________
FILIPINO 9
Unang Markahan

PANGKALAHATANG-IDEYA
Ang Pilipinas ay mayaman sa ibat ibang anyo ng panitikang
naglalarawan sa kulturang Filipino. Sa module na ito, makikilala mo ang
isang anyo ng panitikan sa Pilipinas. Ilalarawan dito ang tanyag na mga
halimbawa ng dula.
Nilalaman din ng module na ito ang mayamang sining ng Pilipinas sa
pamamagitan ng ibat ibang dramatikong pelikula. Mailalahad ang mga ito sa
pamamagitan ng pakikinig at panonood.
Naririto ang apat na araling ating tatalakayin:

Aralin 1 Pagtukoy sa Damdamin ng mga tagpo sa Pelikula:

Dramatikong Pelikula

Aralin 2 Pagsusuri ng isang Pelikula batay sa Tema at Aral

Aralin 3 Pagsusunud-sunod ng mga Pangyayari sa Akda

Dula

Aralin 4 Talasalitaan

Aralin 1 PELIKULA (MOVIE)

____________________________________________________________________________
I. PAGHAHANDA

Ang oras, nahahati.

Ang puso, hindi
- Maricel Soriano bilang Inang Yaya

Ito ay isang uri ng visual expression na ang medium ay kamera o video.

Ang layunin nito ay magkuwento o magbigay ng impormasyon sa pamamagitan ng
pagpapakita sa screen ng mga tagpo na nakunan gamit ang kamera.
Ang mga tagpo ay pinagsama-sama (put together) at pinagsunud-sunud (arranged)
upang makabuo ng isang istorya na may partikular na tema.
Ang pelikula ay maaaring ipalabas sa sine o telebisyon at ang kwento ay maaaring base
sa tunay na buhay o kathang isip lamang ng manunulat.

II. PAGTATANIM

MGA URI NG PELIKULANG PILIPINO

1. AKSYON (ACTION)
Ang bida ay sinasabak sa mga maaaksyong eksena katulad ng suntukan,
barilan, stunts, habulan ng sasakyan, pagsabog at iba pang bayolenteng
(violent) labanan. Mas naka pokus ito sa pisikal na aksyon kaysa sa kuwento.
2. KOMEDI (COMEDY)
Ang pangunahing layunin ng pelikulang ito ay patawanin ang mga manonood.
Ang humor ay maaaring negatibo o positibo. Ang mga eksena ay eksaherado
(exaggerated) upang matawa ang mga tao.

3. DRAMA
Ito ay tungkol sa mga pelikulang punung-puno ng luha at emosyon.
Ang karaniwang kuwento ay pang-aabuso, pagkawala ng minamahal,
paghihiwalay, pagkakasakit, kabiguan, atbp.

4. PANTASYA (FANTASY)
Dinadala ng pelikulang ito ang mga manonood sa lugar at
panahon na pawang kathang isip o bunga ng imahinasyon tulad ng
mundo ng mga prinsipe at prinsesa, kakaibang nilalang (dwende,
higante, diwata) o mahika.

5. KATATAKUTAN (HORROR)
Ang pangunahing layunin nito ay takutin o sindakin ang mga
manonood. Ang mga eksena ay nakabibigla, at nakakikilabot.

6. DOKUMENTARYO (DOCUMENTARY)
Ang pelikulang ito ay nagkukuwento ng isang aspeto
ng realidad o katotohanan sa ating lipunan.Karaniwang ang
mga tauhan dito ay ang mga totoong nakaranas o
nakararanas ng pangyayari. Ang mga eksena ay kinunan
mismo sa lugar.
7. HISTORIKAL(HISTORICAL)
Binabalikan ng pelikulang ito ang mga mahahalagang pangyayari, tao o
lugar sa ating kasaysayan na malaki ang impluwensya kung sino tayo ngayon
at kung ano ang ating bansa.

SA BAHAGING ITO BIBIGYAN DIIN ANG mGA PILING DRAMATIKONG

PELIKULA SA PILIPINAS
Tunghayan ang ilang mga pelikulang dramatiko sa Pilipinas.
1. Sayo Lamang (2010)

Ang
pelikulang
ito
ay umiikot sa
pananampalataya, pamilya at ito ay isang dramatiko
o melodrama. Ang direktor ng nasabing
pelikula
ay si Laurice Guillen at itoy galing sa malkhaing
panulat nina Ricky Lee, Ralph Jacinto Quiblat at
Anna Karenina Ramos.
Ang pelikula ay pinangungunahan ng batikan
na aktres na si Lorna Tolentino at primyadong aktor na si Christopher de
Leon.
Kasama sina Bea Alonzo, Diether Ocampo, Coco Martin, Enchong
Dee, Shaina Magdayao, Zanjoe Marudo at Miles Ocampo.

2. A Mother's Story (2011)

Isang pelikulang magpapaluha sa mga manonood,
nagpapakita ng pagpapahalaga sa pamilya. Ito ay dinerek ni John
D. Lazatin sa panulat ni Senedy Que. Ito ay pinangungunahan ng
isa sa pinakabatikan sa pagpapatawa ngunit di rin matatawaran ang
pag-arte sa mga ganitong uri ng pelikula si Pokwang kasama
niya rito sina Xyriel Manabat at Rayver Cruz. Ang pelikula ay naging
instrumento upang handugan ng pasasalamat ang mga ina ama o
sinumang kapamilya na nagpapakahirap magtrabaho sa ibang
bansa para sa kani-kanilang mga pamilya.

URI NG DAMDAMIN
Ang emosyon o damdamin (emotion, feeling) ay ang
pakiramdam ng isang tao na hindi nagagawa ng pisikal kundi ng mental at sikolohikal na gawain
na makikita sa kilos, gawa, o ugali ng isang indibidwal. Iba iba ang emosyon na mararamdaman
sa buhay tulad ng saya, lungkot, pagsisisi, pag-galit, tuwa at iba pa.
ILANG HALIMBAWA NG EMOSYON
1. takot (fear)
2. galit (anger)

3. pagkamuhi (hate)
4. pagkabigla (surprise)
4

5. saya (happiness)
8. pagmamalaki (pride)
6. pagkahiya (embarrassment)
9. selos (jealousy)
7. pagkasabik (excitement)
10. inggit (envy)
11.
12. III. PAGLILINANG
13.
14.
TALAS-SALITA
15.
16.
17. Tukuyin ang salitang inilalarawan sa bawat pangungusap.
18.
19. 1. Ito ang pagkakasunud-sunod ng mga pangyayari sa loob ng isang pelikula.
______________
20.
21. 2. Ito ay maaaring magmula o ihango sa kwento ng totoong buhay o maaaring gawa ng
22. malikhaing imahinasyon. ____________________
23.
24. 3. Ito ay batay sa mga kwentong may kinalaman sa pagkawala ng minamahal,
pangungulila at
25. iba pa. _________________________
26.
27. 4. Ito ang nararamdaman ng isang tao sa tuwing ito nakararanas ng mental at
sikolohikal na
28. gawain na makikita sa kilos, gawa, o ugali. ______________________
29.
30. 5.
Ito
ay
damdamin
na
kaugnay
ng
tagumpay
o
suwerte.
___________________________
31.
32.
33.LINANGIN
34.
35.

36. Ilarawan ang bawat tauhan at tukuyin ang ipinapakitang damdamin ng bawat tauhan
ayon sa kanilang linya at kinakaharap na sitwasyon o suliranin.
37.
38.
1.
_____________________________________________________
39.
_____________________________________________________
40.
_____________________________________________________
41.
42.
43.
44. 2.
__________________________________________________
45.
__________________________________________________
46.
__________________________________________________
47.
48.
49.
3.
_____________________________________________________
50.
_____________________________________________________
51.
_______________________________________________________________________________
_____________________________________________________
52.
________________________________________________________________________________________
53.
________________________________________________________________________________________
54.
55.
________________________________________________________________________________________
56.
4.
________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________
________________________________________________________________________________________
57.
__________________________________________________________
________________________________________________________________________________________
58.
________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________
________________________________________________________________________________________
59.
60.
________________________________________________________________________________________
61.
________________________________________________________________________________________
62.
IV. PAGPAPAUSBONG
63.
________________________________________________________________________________________
64. Ang mga dramatikong pelikula ay nagpapakita ng masidhing damdamin ng kalumbayan
________________________________________________________________________________________
na kung saan naantig ang puso ng mga manonood. Sa buhay natin minsan ay
________________________________________________________________________________________
nakararanas din tayo ng mga nakalulungkot na pangyayari na tila pang-MMK ang dating.
65.
________________________________________________________________________________________
66. Mula sa iyong sariling karanasa sumulat ng maikling kwento na makapagpapaantig sa
________________________________________________________________________________________
puso ng iba.
67.
________________________________________________________________________________________
68.
______________

69.
70.
71.
72.
73.
74.
75.
76.
77.
78.
79.
80.
81.
82.
83.
84.
85.
86.
87.
88.
89.
90.
91.
92.
93.
94.
95.
96.
97.
98.
99. Aralin 2: PAGSUSURI NG ISANG PELIKULA BATAY SA TEMA AT MENSAHE
100.
_________________________________________________________________
___________
101.

I. PAGHAHANDA

102.

103.

Mga Hakbang Sa Pagsusuri Ng Isang Pelikula

104.
1. Panooring mabuti ang napiling pelikula. (Makabubuti kung dalawang beses upang lalong
masuri nang maayos.)
105.
2. Kunin ang mahahalagang detalye ng pelikula tulad ng mga sumusunod: mga
pangunahing karakter, ang lugar na pinangyayarihan ng buong pelikula, at ang
mahahalagang kaganapan sa pelikula.
106.
7

3. Matapos makuha ang mga mahahalagang detalye ay maaari nang buuin ang maikling
buod o summary ng pelikula.
4.
5. Basahin muli ang nasulat na buod at maaaring i-edit ito kung sakali.
6.
7. Makipagpalit sa kapwa mag-aaral ng ginawang buod. Tanungin ang kapareha kung
nakuha niya ang kuwento ng pelikula sa pamamagitan lamang ng pagbasa sa ginawang
buod.
8.
9. Muli kung may pagbabago ay i-edit muli ang buod.
10.
11. Matapos maisaayos ang ginawang buod ay magtungo na sa susunod na hakbang at ito
ay ang pag-aanalisa at pagtukoy sa paksa at mensahe ng pelikula.
12.
13. II. PAGTATANIM
14.

15.

HALIMBAWA NG ISANG PAGSUSUSURING PAMPELIKULA

16.
17.
18.

ANAK
(Star Cinema)
Direktor: Rory B.

Quintos

19.
20. BUOD NG PELIKULA
21.
22.
Ang istorya ay tungkol kay Josie (Vilma Santos), isang ina na nagtatrabaho
sa Hong Kong bilang domestic helper. Ginawa niya ito upang matustusan ang kanilang
mga pangangailangan sa pamilya. Binangggit niya na ginagawa niya ito upang mabigyan
ng magandang kinabukasan ang kanyang mga anak. Bagama't siya ay malayo sa kanila,
tiniis niya ang mga pasakit ng kanyang amo at ang kanyang pagnanais na makasama
ang kanyang mga anak sa kanilang paglaki.
23.
24.
Pagkaraan ng ilang taon ay nakauwi na rin siya dahil nais na lamang niya
na magnegosyo. Sa kanyang pagbabalik, hinarap niya ang matabang (aloof; cold) na
pagsalubong ng mga anak.
25.
26.
Si Daday, ang bunso, ay hindi siya kilala. Si Michael ay mahiyain at walang
kibo. Si Carla naman ay hindi man lang siya iginagalang at pinanapansin. Lahat ng hirap
ay tiniis niya upang makuha ang kanilang atensyon at makikilala niya sila.
27.
28.
Nakita niya ang mga bisyo at karanasan ni Carla - ang pag-aaral,
paninigarilyo, paglalagay ng tattoo, paghihithit ng rugby, panlalalake at paglalaglag ng
bata (abortion). At marami pang problema ang kanyang kinaharap ang pagkawala ng
iskolarship ni Michael na siya pa namang pinakamatalino sa kanyang mga anak at
nabunggo pa ang taksing binili niya at iniwan siya ng isa sa mga kasosyo niya dahil
nagastos nito ang perang ibabahagi sana niya. Si Josie ay nagkaroon ng maraming
pagkukulang. Isa siyang masamang ehemplo katulad ng anak niyang si Carla. Ang
kanyang paglaki ng walang inang gumagabay sa kanyang tabi ang nagtulak sa kaniya
para magrebelde. Ngunit sa kanilang alitang iyon, naintindihan rin ni Carla ang
8

pagmamahal ni Josie sa kanila bagama't malayo siya sa kanilang tabi. At mula sa

pangyayaring iyon ay napatawad ni Carla ang kanyang ina at nagpakabait na siya bilang
anak at nakatatandang kapatid na siyang gumagabay sa mga nakababata niyang kapatid
sa muling pag-alis ng ina.
29.
30. TEMA o PAKSA
31.
Tungkol saan ang pelikula?
32.
33.
Ang paksa o tema ng pelikulang ANAK ay tungkol sa mga inang OFW
(Overseas Filipino Workers), na napipilitang magtrabaho sa ibang bansa upang maibigay
ang pangangailangang pinansyal ng kanilang mga anak. Ngunit sa kanilang pagbabalik
ay kailangan nilang harapin ang masasakit na bunga ng kanilang pag-alis katulad ng
paglayo ng loob ng kanilang anak.
34.
35. MENSAHE
36.
Ano ang nais iparating sa manonood?
37.
38.
Maaaring nais iparating ng pelikulang ANAK, ang kahalagahan ng buo at
magkakasama ang lahat ng miyembro ng pamilya upang magabayan ng tama ng mga
magulang ang kanilang mga anak at maging maganda ang kanilang relasyon sa isat isa.
39.
40.

Sa mga pagkakataon na hindi maialis na mawalay ang magulang sa anak, nais

ring iparating ng pelikula ang kahalagahan ng pag-unawa, pagsasakripisyo at
pagmamahal sa kabila ng mga pagkakamaling nagawa.

41.
42.
43.
44.
45.
46.
47.
48. III. PAGLILINANG
49.
50.
TALAS-SALITA
51.
52.
53. Panuto: Ibigay ang iyong ideya sa dalawang konsepto.
54.
55.
56.
57.
MENSAHE
58.
59.
TEMA
60.
61.
9

62.
63.
64.
65.
66.
67.
68.
69.
70.
71.
72.
73.
74.
75.
76.LINANGIN
77.
78.
79. Panuto: Ibigay ang tema o paksa at mensahe ng mga sumusunod na dramatikong
pelikula.
80.
81. Tema: ________________________________________________________
82. Mensahe: _____________________________________________________
83.
84.
85.
86.
Tema:
___________________________________________________
87.
Mensahe: ________________________________________________
88.
89.
90.
91.
92. Tema: _________________________________________________
93. Mensahe: ______________________________________________
94.
95.
96. IV. PAGPAPAUSBONG
97.
98. Ang bawat pelikula ay may kani-kaniyang tema at mensahe na nais ibahagi sa mga
manonood.
99. Bilang isang mag-aaral at mabibigyan ng preblehiyong magdirekta ng isang pelikula,
anong tema at mensahe ang nais mong maging likhang sining?
100.
101.
Isulat sa ibaba ang pamagat, tema at mensahe ng iyong sariling pelikula at
ipaliwanag kung kung bakit ito ang napili.
102.
103.
104.
10

105.
106.
107.
108.
Pamagat
109.
110.
111.
112.
113.
114.
115.
116.
117.
118.
119.
120.
121.
122.
123.
124.
125.
126.
127.
128.
129.
130.
131.
132.
133.
134.
135.
136.
137.
138.
139.
140.
141.
142.
Aralin 3: DULA
143.
_________________________________________________________________
___________
144.
145.
I. PAGHAHANDA

___________________________________________________________________________________________

146.
147.

11

Berto:

148.

Hoy, di pa ako uliyanin no.

149.

Tandang-tanda ko pa nga ang unang sinabi ko

sayo.

Hi di ba?

150.
151.
152.
153.
154. Ang dula ay isang uri ng panitikan. Nahahati ito sa ilang
yugto (acts) na maraming tagpo (scenes). Pinakalayunin nitong itanghal
ang mga tagpo sa isang tanghalan o entablado. Ang dula ay isang uri ng
panitikang ang pinakalayunin ay itanghal sa tanghalan. Mauunawaan at
matutunan ng isang manunuri ng panitikan ang ukol sa isang dula sa
pamamagitan ng panonood.
155.
156. Gaya ng ibang panitikan, ang karamihan sa mga dulang itinatanghal ay
hango sa totoong buhay maliban na lamang sa iilang dulang likha ng malikhain at
malayang kaisipan.
157.
158. Lahat ng itinatanghal na dula ay naaayon sa isang nakasulat na dula na
tinatawag na iskrip. Ang iskrip ng isang dula ay iskrip lamang at hindi dula, sapagkat ang
tunay na dula ay yaong pinanonood na sa isang tanghalan na pinaghahandaan at batay
sa isang iskrip.
159.
160. Ang tagpo ay ang paglabas-masok sa tanghalan ng mga tauhan.
161.
162.
II. PAGTATANIM
163.
164.
MGA BAHAGI NG DULA
1. Yugto - Ito ang bahaging pinanghahati sa dula. Inilalahad and tabing sa bawat yugto
upang
165.
makapagpahinga ang mga natatanghal gayondin ang mga nanonood.
166.
167. 2. Tanghal Kung kinakailangang magbago and ayos ng tanghalan, ito ang
ipinanghahati sa
168.
yugto.
169.
170. 3. Tagpo Ito ang paglabas-masok ng mga tauhang gumaganap sa tanghalan.
171.
172.
12

173.
174.
III. PAGPALILINANG
175.
176.
BASAHIN
ANG
177.
178.
179.

180.

Ang Magkapatid
Ni Genoveva Edroza-Matute
Batay sa Noli Me Tangere ni Jose Rizal

181.
182.
183.
Mga Tauhan
184.
Basilio
: batang sakristan (may 10 taong gulang)
185.
Crispin
: sakristang kapatid ni Basilio (7 taong gulang)
186.
Sakristan Mayor
: pinuno ng mga sakristan (30 taong gulang)
187.
188.
Tagpo
189.
Ikalawang palapag ng kampanaryo ng simbahan sa San Diego. Nakaupo ang
magkapatid sa ibabaw ng isang putol na kahoy. Kapwa may nakasabit na lubid sa itaas
ng tore na kinaroroonan ng mga kampana. Ang suot nila ay tadtad ng tagping tela at sulsi
kitang-kita ang kahirapan sa kanilang dalawa. Mula sa labas ay umuulan nang malakas.
190.
191.
Crispin: (Sumisiksik sa kapatid dahil siyay natatakot sa kidlat at kulog) Kuya,
natatakot ako!
192.
Basilio: (Makikita sa kanyang mukha ang lakas ng loob) Huwag kang matakot,
Crispin!
193.
Crispin: E kung tamaan tayo ng kulog?
194.
Basilio: Hindi tumatama ang kulog ang kidlat lamang!
195.
Crispin: Iyon pala e kung tamaan tayo sunud-sunod di ba?
196.
Basilio: Hindi tayo tatamaan basta, magdasal ka lang!
197.
Crispin: Anong dasal? Iyong tinuro ni Inay. Hindi ko alam e
sana narito siya!
198.
Basilio: Uuwi na tayo mamaya lang, Crispin.
199.
Crispin: E kalian tayo uuwi, ha?
200.
Basilio: Mamaya-maya pa hindi tayo makauuwi hanggat hindi
nila sinasabi.
201.
Crispin: Sinong magsasabi?
202.
Basilio: Ang sakristan mayor at si Padre Salvi. Hilahin moa ng iyong lubid!
203.
Crispin: (Maglalambitin sa kanyang lubid. Sa kaitaasan ay manggagaling ang tila
mahinang
204.
taghoy ng kampana na biglang papawiin ng madagundong na kulog.)
Doon walang
205.
magsasabing ako magnanakaw. Hindi papayagan ni Inay. Magkasakit
sana ako bukas.
206.
Basilio: Bakit, Crispin?
207.
Crispin: Para hindi na ko sabihang magnanakaw at di na rin paluin. At ikaw rin,
kaka, sana
208.
magkasakit gaya ko.
13

209.
Basilio: Huwag! Mamatay tayong lahat; si Inay sa sama ng loob, at tayo sa
gutom.
210.
Crispin: (Tatahimik sandali) Kaka, magkano kita mo sa buwan na ito?
211.
Basilio: Dalawang piso, pinatawan ako ng tatlong multa.
212.
Crispin: Bayaran mo ang sabing nakaw ko. Para hindi tayo tawaging
magnanakaw. Bayaran
213.
mo, Kaka.
214.
Basilio: Nababaliw ka ba, Crispin? Walang makakain si Inay. At sabi ng sakristan
mayor ay
215.
dalawang onsa ang ninakaw mo.
216.
Crispin: Ang daming kuwalta! Hindi mabibilang ng isang tao sa tatlong araw.
217.
Basilio: Talagang marami, Crispin!
218.
Crispin: Sabi ng kura. Papatayin ako sa palo pag hindi ko sinauli ang salapi. Kung
nakaw ko, e
219.
di sauli ko, hindi ba? Kung hindi ko maisauli, patay man ako, magkaroon
man kayo ni
220.
Inay ng pagkain, damit ng
221.
Basilio: (Mabilis na hahadlang) Hindi, Crispin, hindi! (Biglang
hahatakin ang kanyang lubid at
222.
mula sa itaas ay tutunog ang kampana.) Ang inaalala
ko, Crispin, baka ka kagalitan ni
223.
Inay pag nalaman niya ito.
224.
Crispin: Hindi maniniwala iyon! Sabihin mo pinalo na ako
nang marami. Ipapakita ko kay Ina
225.
yang mga latay
226.
Basilio: E kung sabihin ng kura
227.
Crispin: (Magsisimulang umiyak) Umuwi ka na lang mag-isa.
Ayokong umuwi. Sabihin mo kay
228.
Inay may sakit ako yokong umuwi!
229.
Basilio: Huwag kang umiyak, Crispin. Hindi maniniwala si Inay. Huwag kang
umiyak.
230.
Crispin: (Patuloy sap ag-iyak) Hindi ako uuwi!
231.
Basilio: Alam mo, Crispin, may magandang sinabi si Tandang Tasyo sa ating paguwi.
232.
Masarap na hapunan daw ang aabutan natin sa ating pag-uwi.
233.
Crispin: (Matutuwa) Talaga! Hindi pa nga ako kumakain hanggang ngayon e. Sabi
ng sakristan
234.
mayor ikaw ay sinungaling at si Itay ay sugarol at
235.
Basilio: Tama na Crispin!
236.
Crispin: (Magtataka) Aba, bakit ka galit?
237.
Basilio: Hindi ako nagagalit ayoko na lang pag-usapan pa iyon.
238.
Crispin: Kasi kakasabi ng sakristan mayor sa pari Anak yan ni Pedro na
sugarol kaya
239.
magnanakaw!
240.
Basilio: (Galit) Baka siya ang magnanakaw. Si Inay naman ang nagpapakain
satin ahindi
241.
pinagnakawan!
14

242.
243.
244.
245.
246.

Crispin: Nananahi hanggang gabi si Inay, di ba, Kaka?

Basilio: Oo! Kasi sila pag mahirap ang taopagbibintangan na nila kaagad!
Crispin: Mayaman yung pari at sakristan mayor?
Basilio: Oo
Sakristan Mayor: (Pasigaw) Hoy! Ikaw, Basilio ka kahati ang
247.
multa sa suweldo mo!
248.
Basilio: Po!
249.
Sakristan Mayor: Hindi pantay ang patlang ng pagtugtog mo sa kampana! At
ikaw, Crispin!
250.
Maiiwan kahanggan hindi mo ibinabalik ang ninakaw mo.
251.

Crispin: (Marahang dadaing na nagpapaampon sa kapatid) Kaka

252.

Basilio: Ginoo may pahintulot poinaantay po kami ni Inay

253.
sa ikawalo ng gabi.
254.
Sakristan Mayor: Ikaw naman ay hindi uuwi sa ikawalo! Sa
255.
ikasampo ka uuwi!
256.
Basilio: Ginoomalayo po ang aming bahay
257.
Sakristan Mayor: (Hahadlang sa pagsasalita) Ako ba ang
258.
inuutusan mo? (Hinawakan si Crispin upang kaladkarin)
259.
Basilio: Ginoomay isang linggo na pong hindi namin nakikita ang aming ina.
260.
Sakristan Mayor: Bigla aalis ang kamay ni Basilio at kakaladkarin si Crispin na
nag-iiyak at
261.
sumisigaw.)
262.
Crispin: Kaka! Huwag mo akong iwan! Papatayin ako!
263.
Sakristan Mayor: (Pasigaw na kakaladkarin si Crispin) Dito! Dito!
264.
Crispin: (Palayo ng palayo, sumisigaw sa sakit) Huwag po! Huwag po! Inay!
Kaka!
265.
266.
267.
TALAS-SALITA
268.
269.
270.
Tukuyin ang kahulugan ng mga salitang may nakasalungguhit. Isulat sa patlang
ang
271.
sagot.
272.
273.
___________________ 1. Ang mga suot nila ay tadtad ng tagpi at sulsi.
274.
___________________ 2. Sunud-sunod ang mga kidlat na sinusundan ng
dumadagundong
276.

275. na mga kulog.

___________________ 3. Ang dami niyang kuwalta kaya nabibili niya lahat ng

kanyang gusto.
277.
___________________ 4. Pinatawan ako ng tatlong daang pisong multa dahil sa
kanyang
278.

ginawang kasalanan.
15

279.

___________________ 5. Ang sabi ng sakristan mayor ay dalawang onsa ang

kinupit ni
280. Crispin.
281.
282.
LINANGIN NATIN
283.
Isulat ang mga katangian ng dalawang tauhan sa kahon.
284.
285.
286.
287.
288.
289.
Basilio
290.
291.
Crispin
292.
Gumawa ng buod ng dula. Ipakita sa bawat kahon ang mga mahahalagang tagpo
sa kuwento.
293.
294.
295.

302.

296.
297.
298.
299.
300.
301.

303.

304.

16

305.

306.
307.
308.
309.
310.
311.
312.

313.
314.
315.
BASAHIN ANG
316.
317.

Sa Pula, Sa Puti
Ni Francisco "Soc" Rodrigo

318.
Kulas: Ahem! E, kumusta ka
ngayong umaga, Celing.

iyong tinali, ibig ko ng kung minsang

mainggit at magselos.

319.
Celing: Mabuti naman, Kulas.
Salamat at naalala mo akong
kamustahin.

324.
Kulas: Ngunit Celing, alam mo
namang kaya ko lamang inaalagaang
mabuti ang mga tinaling ito ay para
sa atin din. Sila ang magdadala sa
atin ng grasya.

320.
Kulas: Si Celing naman, bakit
naman ganyan ang sagot mo sa
akin?
321.
Celing: Sapagkat pagkidlat ng
mata mo sa umaga, wala ka ng iniisip
kamustahin at himasin kundi ang
iyong tinali. Tila mahal mo ang tinali
mo kaysa sa akin.
322.
Kulas: Ano ka ba naman,
Celing, wala ng mas mahal pa sa
akin sa buhay na ito kundi ang
asawa. (Ilalagay ang kamay sa
balikat ni Celing).
323.
Celing: Siya nga ba? Ngunit
kung nakikita kong hinihimas mo ang

325.
Celing: Grasya ba o disgrasya,
gaya ng karaniwang nangyayari?
326.
Kulas: Bigyan mo lamang ako
ng limang piso ngayon ay walang
salang magkakuwarta tayo.
327.
Celing: Ngunit, Kulas, hindi ka
pa ba nadadala sa mga panaginip
mong iyan? Sabi mo'y kuwarta na
ngunit natalo ka ng anim na piso.
328.
Kulas: Oo nga, ngunit ang
batayan ko ngayon ay hindi lamang
panaginip. Pinag-aralan kong mabuti
ang kaliskis at ang tainga ng manok
17

na ito. Ito'y walang pagkatalo, Celing.

Ipinapangako ko sa iyo, walang sala
tayo ay mananalo.
329.
Celing: Kulas, natatandaan mo
bang ganyan-ganyan din ang sabi mo
sa akin noong isang Linggo tungkol
sa manok mong talisain? At ano ang
nangyari? Nagkaulam tayo ng
pakang na manok.
330.
Kulas: Sinabi ko nang iyon ay
disgrasya! (Maririnig uli ang sigawan
sa sabungan. Maiinip si Kulas). Sige
na, Celing. Ito na lamang. Pag natalo
pa ang manok na ito, hindi na ako
magsasabong.
331.

Celing: Totoong-totoo?

332.
Kulas: Totoo. Sige na, madali
ka at nagsusultada na. sige na, may
katrato ako sa susunod na sultada.
Pag hindi ako dumating ay kahiyahiya. (Titingnan ni Celing ang
pagkakabalisa ni Kulas at maisip na
walang saysay ang pakikipagtalo pa,
iiling-iling na dudukot ng salapi sa
kanyang bulsa).
333.
Celing: O, Buweno, kung sa
bagay, ay tagatago lamang ako ng
pera. O, heto. Huwag mo sana akong
sisihan kung mauubos ang kaunting
pinagbilhan ng ating palay.
334.
Kulas: (Kukunin ang salapi)
Huwag kang mag-alala, Celing, ito'y
kuwarta na. seguradong-segurado!
O, Buweno, diyan ka muna.
(Magmamadaling lalabas si Kulas,
ngunit masasalubong si Sioning sa
may pintuan.)
335.

Sioning: Kumusta ka, Kulas?

336.
Kulas:
(Nagmamadali)
Kumusta
e
eh
Sioning
dispensahin mo ako. Ako lang ay
nagmamadali. Ehestenandiyan si
Celing! Heto si Sioning. Buwenadiyan kana.
337.
Sioning: Celing, ano ba ang
nangyayari sa iyong asawa? Tila
pupunta sa sunog.
338.
Celing: Ay, Sioning, masahol
pa sa sunog ang pupuntahan.
Pupunta na naman sa sabungan.
339.

Sioning: Celing, talaga bang

340.
Celing: Sandali lang ha,
Sioning. (Sisigaw sa gawing kusina).
Teban! Teban! Teban!
341.
Teban: (Masunurin ngunit may
kahinaan ang ulo). Ano po iyon Aling
Celing?
342.
Celing: (Kukuha ng limang
piso sa bulsa at ibibigay kay Tebang).
O heto, Teban, limang piso
Nagpunta na naman ang amo mo sa
sabungan. Madali, ipusta mo ito.
Madali ka at baka mahuli!
343.
Teban:
(Nagmamadaling
itinulak ni Celing sa labas).
344.
Sioning: Ipusta ang limang
piso! Ano ba ito, Celing, ikaw man
ba'y naging sabungera na rin?
345.
Celing: Si Sioning naman.
Hindi ako sabungera! Ngunit sa
tuwing magsasabong si Kulas ay
pumupusta rin ako.
346.
Sioning:
AHindi
sabungera, ngunit pumupusta

ka
ka
18

lamang sa sabong? Hoy, Celing, ano

ba ang pinagsasabi mo?
347.
Celing: O, Buweno, Sioning,
maupo ka't ipaliliwanag ko sa iyo.
Ngunit huwag mo namang ipaalam
kaninuman.
348.
Sioning: Oo, huwag kang magalala sa akin.
349.
Celing: Alam mo, Sioning,
ako'y pumupusta sa sabong upang
huwag kaming matalo.
350.
Sioning: Ah, pumupusta ka sa
sabong upang huwag kayong matalo.
Celing pinaglalaruan mo yata ako.
351.
Celing: Hindi. Alam mo'y
marami kaming nawawalang kuwarta
sa kasasabong ni Kulas. Nag-aalaala
akong darating ang araw na
magdidildil na lamang kami ng asin.
Pinilit kong siya'y pigilin. Ngunit
madalas kaming magkagalit. Upang
huwag kaming magkagalit at huwag
maubos ang aming kuwarta, ay
umisip ako ng paraan. May isang
buwan na ngayon, na tuwing pupusta
si Kulas sa kaniyang manok ay
pinupusta ko si Teban sa sabungan
upang pumusta sa manok na
kalaban.
352.
Sioning: (May kahinaan din
ang ulo). Sa anong dahilan?
353.
Celing: Puwes, kung matalo
ang manok ni Kulas ay nanalo ako. At
kung ako nama'y matalo at nanalo si
Kulas, kaya't anuman ang mangyari
ay hindi nababawasan ang aming
kuwarta. Sioning. A siya nga. Siya
nga pala naman. (Mag-uumpisang

Maririnig ang sigawan buhat sa

sabungan). Hayan, nagsusultada na
marahil. Naku, sumasakit ang ulo ko
sa sigawang iyan.
354.
Sioning: Ikaw kasi, eh. Sukat
ka bang pumili ng bahay sa tapat ng
sabungan.
355.
Celing: Ano bang ako ang
pumili ng bahay na ito. Ang gusto
kong bahay ay sa tabi ng simbahan,
ngunit ang gusto ni Kulas ay sa tabi
ng sabungan. O heto na nga si
Teban. Tumatakbo. (Papasok si
Teban na may hawak na dalawang
lilimahin).
356.
Teban: (Tuwang-tuwa) Nanalo
tayo, Aling Celing, nanalo tayo!
357.
Celing: Mabuti Teban, o
magpunta ka na sa kusina. Baka
dumating na si Kulas ay mahalata
ang ating ginagawa. (Papasok si
Kulas na tila walang kasigla-sigla).
Ano ba, Kulas, tila hindi ka inabutan
ng kalabaw na puti.
358.
Kulas: (Mainit ang ulo) Huwag
mo ngang banggitin iyan. Talagang
ako'y malas. Celing, uyo'y disgrasya
kamang. Ang aking manok ay
nananalo
hanggang
sa
huling
sandali. Talagang
wala
akong
suwerte!
359.
Celing: Iyan ang hirap sa
sugal,
Kulas,
walang
pinaghahawakan kundi suwerte!
360.
Kulas: Talagang buwisit ang
sabong! Isinusumpa ko na ang
sabong! Ni ayaw ko nang makita ang
anino ng sabungang iyan.
19

361.
Celing: Nawa'y magkatotoo na
sana iyan, Kulas.

368.
Castor: Bakit naman? Wala pa
namang maraming natatalo sa iyo.

362.
Kulas:
Oo,
Celing,
ipinapangako ko sa iyo, hindi na ako
magsasabong kailanman.

369.
Kulas: Ano bang walang
marami? Halos, tutong na lang ang
natitira sa aming natitipon.

363.
Celing: Buweno, magpalamig
ka muna ng ulo. Pupunta lang kami
kay Kumareng Kikay upang bumili ng
sabon. (Lalabas sina Celing at
Sioning. Sisindihan ang natitirang
kalahati ng sigarilyo, hihithit at
pagkatapos ay ihahagis sa sahig at
papadyakan. Pupunta sa isang silya
at uupong may kalumbayan.)

370.
Castor: Ngunit hindi tamang
katwiran ang huwag ka nang
magsabong.

364.
na?

Castor: Hoy, Kulas kumusta

371.

Kulas: Ano bang hindi tama?

372.
Castor: Sapagkat pag hindi ka
na nagsabong ay Talagang patuluyan
nang perdida ang kuwartang natalo
sa iyo. Samantalang kung ikaw ay
magsasabong
pa
maaaring
makabawi!

365.
Kulas: Ay, Castorat lagi na
lamang akong natatalo. Talagang
ako'y malas! Akalain mo bang
kanina'y natalo pa ako? Tingnan mo
lang,

373.
Kulas: Hindi Castor, lalo lang
akong mababaon. Tama si Celing.
Ang sugal ay suwerte-suwerte
lamang, at masama ang aking
suwerte.

366.
Castor. Noong magsagupaan
ang mga manok ay lumundag agad
ang manok ko at pinalo nang pailalim
ang kalaban. Nagbuwelta pareho, at
naggirian na parang buksingero.
Biglang sabay na lumundag at
nagsugapaan sa hangin. Palo diyan,
palo dini ang ginawa ng aking manok.
Madalas tamaan ang kalaban, ngunit
namortalan. Sige ang batalya nila sa
hangin, at tumaas ang balahibo.
Unang lumagapak ang kalaban.,
patihaya. Lundag ang aking manok.
Walang sugat at patayo, ngunit alam
mo kung saan lumagpak? O saan?

374.
Castor: Ano bang suwertesuwerte? Iyan ay hindi totoo. Tingnan
mo ako, Kulas, ako'y hindi natatalo sa
sabong.

367.
Kulas: Sa tari ng kalaban.
Talagang ayaw ko na ng sabong.

379.
Kulas: Hoy, Castor, maano nga
lang huwag mo akong biruin.
Masama ang ulo ko ngayon.

375.

Kulas: Ngunit paano iyan?

376.
Castor: Taong itopumupusta
ako, hindi sa aking manok, kundi sa
kalaban.
377.
Kulas: Eh, kung magkataong
ang manok mo ang manalo?
378.
Castor: Hindi maaaring manalo
ang aking manok. Ginagawan ko ng
paraan.

20

380.
Castor: Ano bang biro ang
sinasabi mo? Ito'y totoo. At kung di
lamang kita kaibigan, ay hindi ko
sasabihin sa iyo.
381.
Kulas: Ngunit, Castor, paano
mangyayari iyan?
382.
Castor: Talaga bang gusto mo
malaman?
383.

Kulas: Aba, oo. Sige na.

389.
Kulas: Samakatuwid ay hindi
na nga maaaring manalo ang manok
na iyanSiguradong matatalo.
390.
Castor: Natural, ngayon, ang
dapat na lamang gawin ay magpunta
sa sabunganilaban ang manok na
iyanat pumunta nang palihim sa
kalaban.
391.
Kulas: Siya nga pala. Magaling
na paraan!

384.
Castor: O, Buweno, kunin mo
ang isa sa iyong mga tinali at
ipapaliwanag ko sa iyo.

392.
Castor: Nakita mo na? Ang
hirap sa iyo ay hindi mo ginagamit
ang ulo mo.

385.
Kulas: (Lalabas si Kulas
patungo sa kusina. Babalik na may
dalang tinali.) (Ibibigay ang tinali kay
Castor). O heto, Castor.

393.
Kulas: (Balisa) Ngunit, Castor,
hindi ba iya'y pandaraya?

386.
Castor: Ngayon, kumuha ng
isang karayom.
387.
Kulas: (Pupunta sa kahong
kunalalagyan ng panahi ni Celing at
kukuha ng isang karayom.) O heto
ang karayom.
388.
Castor: (Hawak ang tinali sa
kaliwa at ang karayom sa kanan.) O
halika rito at magmasid ka. Ang lahat
ng manok ay may litid sa paa na
kapag iyong dinuro ay hihina ang
paa. Tingnan mo (Anyong duduruin
ni Castro ang hita ng tinali.) Hayan!
(Ibababa ang tinali.) Tingnan mo.
Matuwid pang lumakad ang tinaling
iyan.
Walang
sinumang
makahahalata sa ating ginawa, ngunit
mahina na ang paang ating dinuro, at
ang manok na iyan ay hindi
makapapalo.

394.
Castor:
Oo,
pandaraya
ngunit po Diyos! Sino bang tao ang
nagkakuwarta sa sugal na hindi
gumagamit ng daya? At bukod diyan,
ay marami nang kuwartang natalo sa
iyo. Ito'y gagawin mo lamang upang
makabawi. Ano ang sama niyan?
395.
Kulas: Siya nga, Castor, kung
sa bagay, malaki na ang natatalo sa
akin.
396.
Castor: At akala mo kay, sa
mga pagkatalo mong iyan ay hindi ka
dinaya.
397.
ka.

Kulas: Siya nga, may katwiran

398.
Castor: Oehano pa ang
inaantay mo? Tayo na.
399.
Celing: Ano ba yan, Kulas? At
akala ko ba'y Isinusumpa mo na ang
sabungan? Naku, itong si Kulas,
21

parang presyo ng asukal. Oras-oras

ay nagbabago.
400.
Kulas: Celing Talagang ngayon
na lamang! Pag natalo pa ako ay
patayin mo na ang lahat ng aking
tinali. Ipinangangako ko sa iyo.

412.

Teban: Opo, opo, Aling Celing.

413.
Celing: O heto ang pera. Nasa
sabungan na naman ang iyong amo.
414.
Teban: (Magugulat sa dami ng
salapi). Dalawampung piso ito a

401.
Celing: Ngunit baka pangako
na naman ng napapako.

415.
Celing: Oo, dalawampung
piso. Sige, madali ka na.

402.
Kulas: Hindi, Celing! Hayan si
Sioning, siya ang testigo.

416.

Teban: Ito ba'y itotodo ko?

417.

Sioning: Oo, todo.

403.
Celing: O buweno, ngunit
tandaan mo, ito na lamang ha?

418.
Teban: Opo, naku! Malaking
halaga ito

404.
Kulas: Oo, Celing, itaga mo sa
bato!

419.
Celing: Kung sa bagay. Ngunit
hindi lamang ang kuwarta ang aking
ipinagdaramdam.

405.
Celing: Magkano
kailangan mo?

ba

ang

406.
Kulas: Ehdalawampung piso
lamang.
407.

Celing: Dalawampung piso?

408.
Kulas:
Oo,
Celing.
Dalawampung piso, upang tayo ay
makabawi. (Mag-aatubili si Celing).
409.
Celing: O buweno, heto.
(Bibigyan ng dalawampung piso si
Kulas. Kukunin ang salapi sa baul)
410.
Kulas: Ay, salamat sa iyo,
Celing. Ito'y kuwarta na. Hindi ka
magsisisi. O buweno, diyan na muna
kayo,
hane?
(Magmamadaling
lalabas si Kulas na dala ang kanyang
tinali).
411.
Celing: (Susundan ng tingin si
Kulas hanggang nasa malayo na)
Teban! Teban!

420.

Sioning: Eh ano pa?

421.
Celing:
Ang
iba
pang
masasamang bunga ng bisyo
Sioning, alam mo namang ang bisyo
ay nagbubuntot. Karaniwang kasama
ng
bisyo
a
ng
pandaraya,
pagnanakawat kung anu-ano pa.
422.
Sioning:
Ngunit
nangako
naman si Kulas na ito na ang huli.
423.
Celing: Oo nga, ngunit isulat
mo sa tubig ang pangakong iyan.
(Lalong lalakas ang sigawan)
424.

(Agad huhupa ang sigawan).

425.
Sioning: Ayan, tila tapos na
ang sultada. Sino kaya ang nanalo?
426.
Celing:
Malalaman
natin
pagdating ni Teban. Siya'y umuwi
agad, upang huwag silang mag-abot
ni Kulas.
22

427.
Sioning: Celing, mag-iingat ka
naman sa pagtitiwala ng pera kay
Teban.

439.

Sioning: Ha?

440.

Celing: Ano kamo?

428.
Celing:
Huwag
alalahanin
si
Teban.
mapagkakatiwalaan.

441.
Kulas: Talagang buwisit ang
sabong! Isinusumpa ko na!

mong
Siya'y

429.
Sioning: Siya nga, ngunit
tandaan mong ang kuwarta ay mainit
kapag nasa palad na ng tao.
430.
Celing: Huwag kang
alala (Papasok si Teban)

mag-

431.

Teban: (Walang sigla)

432.

Aling Celing, natalo po tayo.

433.
Celing: A, natalo. O hindi bale.
Tutal nanalo naman si Kulas.
Buweno, Teban, magpunta ka na sa
kusina at baka dumating ang iyong
amo. (Nalulungkot)
434.
Sioning: O, Celing bakit ka
malungkot?
435.
Celing: Dahil sa nanalo si
Kulas.
436.
Sioning: O, e ano ngayon. Kay
nanalo si Kulas, kay manalo ka, hindi
naman mababawasan ang iyong
kuwarta. At ikaw pa rin lamang ang
maghahawak ng supot.
437.
Celing: Oo nga, ngunit ang
inaalala ko'yNgayong manalo si
Kulas, lalo siyang maninikit sa
sabungan.
438.
Kulas: (Papasok si Kulas na
nalulumbay). Ay, Celing, Talagang
napakasama ng aking suwerte! Hindi
na ako magsasabong kailanman.

442.
Celing: Ngunit, Kulas hindi ba't
nanalo ka?
443.
Kulas: Hindi, natalo na naman
ako! At natodas ang dalawampung
piso!
444.
Celing: (May hinala) Kulas,
huwag mo sana akong lokohin. Alam
kong nanalo ka.
445.
Kulas: Sino ba ang may sabi
sa iyong ako'y nanalo? Bakit ba ako
nakinig sa buwisit na si Castor.
446.
Celing: Kulas, hindi mo ako
makukuha sa drama. Isauli mo rito
ang dalawampung piso.
447.
Kulas: Diyos
saan ako kukuha?
448.
Celing:
maghihinala)

na

maawain,

(Lalo

pang

449.
Teka, baka kaya ikaw Kulas,
ay mayroon nang kulasisi at
ipinatuka ang dalawampung piso.
450.
Kulas: Celing, ano bang
kaululan ito? Isinusumpa kong natalo
ang dalawampung piso. Sino baga
ang nagkwento sa iyo na ako'y
nanalo.
451.
Celing: Si Teban. Nanggaling
siya sa sabungan.

23

452.
Sioning: (Magliliwanag ang
mukha) A teka, Celing, baka si Teban
ang kumupit ng kuwarta.
453.

Celing: Siya nga pala.

454.
Sioning: Sinabi ko na sa iyo,
huwag kang masyadong magtitiwala.
455.

Celing: Teban! Teban!

456.

Teban: Ano po iyon?

457.
Celing: Teban, hindi ko akalain
na ikaw ay magnanakaw.
458.
Teban:
Bakit po?

Magnanakaw?

Ako?

459.
Celing: At bakit pala? Isauli mo
rito ang pera.
460.

Teban: Alin pong pera?

461.
Celing: Ang dalawampung
pisong dala mo sa sabungan kanina.
462.

Teban: Aba e, natalo po, e.

463.
Celing: Sinungaling! Ano bang
natalo! Kung natalo ka, nanalo sana
si Kulas. Ngunit natalo sa Kulas,
samakatuwid nanalo ka.
464.
Teban: (Hindi maintindihan)
Ha? Ano po? Kung ako'y natalo
ay
465.
Kulas:
'Tay
kayo.
Tila
gumugulo ang salitaan. Teban, ikaw
ba'y pumusta sa sabong kanina?
466.

Teban: Opo.

467.
Kulas: Saan ka nagnakaw ng
kuwarta?
468.

Teban: Kay Aling Celing po.

469.
Kulas: Ha? Nagnakaw ka kay
Aling Celing?
470.
Teban: Ehindi po. Pinapusta
po ako ni Aling Celing.
471.
Kulas: A, ganoon! Hoy, Celing
pinipigilan mo ako sa pagsabong, ha?
Ikaw pala'y sabungerang pailalim.
472.
Sioning:
Hindi,
Kulas,
pumupusta lamang si Celing sa
kalaban ng manok mo.
473.
Kulas: (kay Celing) Aat ako
pala'y kinakalaban mo pa, ha?
474.
Celing: Huwag kang magalit,
Kulas. Ako'y pumupusta sa manok na
kalaban para kahit ikaw ay manalo o
matalo ay hindi tayo
475.

awawalan.

476.
Kulas: Samakatuwid, kahit
pala manalo ang aking manok ay
bale wala rin.
477.
Sioning: Siya nga at kahit
naman matalo ay bale mayroon din.
478.
Kulas: E, sayang lamang ang
kahihimas at kabubuga ko ng usok sa
manok. Ako pala'y parang baliw na
479.
Celing: Teka muna. Ang
liwanagin muna natin ay ang
dalawampung piso. Teban, saan mo
dinala ang pera?
480.
Kulas: Celing, ako man ay
natalo sa pinupustahan sapagkat sa
manok ng kalaban din ako pumusta.
481.
Sioning: Naku, at lalong nagblock out.
24

482.
Celing: (Kay Kulas) Pumusta
ka sa kalaban ng manok mo?
483.
Kulas: Oo, alam mo'y pinilayan
ko ang aking tinali upang seguradong
matalo at pumusta ako sa manok ng
kalaban. Ngunit, kabibitiw pa lamang
ay tumakbo na ang diyaskeng manok
ng kalaban at nanalo ang aking
manok.
484.
Celing:
Agusto
mong
maniyope?
Ikaw
ngayon
ang
matitiyope (Tatawa)
485.

486.
Celing:
(Tumatawa
pa)
Sapagkat
ako'y
tuwang-tuwa,
Sioning,
dito
ka
maghapunan
mamayang gabi. At anyayahon mo
sina Kumareng Kikay at ang iba pang
kaibigan. Ako'y maghahanda.
487.

Kulas: Ha! Maghahanda?

488.
Celing: Oo, Teban, ihanda mo
ang mga palayok, ha? At hiramin mo
ang kaserola ni Ate Nena.
489.
Teban: Opo, opo. (Lalabas sa
pintuan ng kusina

Kulas: Aba, at nagtawa pa.

25

490.
491.
TALAS-SALITA
492.
493.
494.
Alamin ang kahulugan ng mga salitang may nakasalungguhit. Isulat sa patlang
ang sagot.
495.
A.496.
humina/ nawala
C. kumuha
E. pagsara
497.
B. kalungkutan
D. pagbukas
F. yayaman/ magkakapera
498.
499.

___ 1. Sapagkat pagdilat ng mata mo sa umaga, wala ka nang iniisip kamustahin

at himasin
500.
501.

kundi ang iyong alagang manok.

___ 2. Bigyan mo lamang ako ng limang piso ngayon ay walang salang

magkakuwarta tayo.
502.

___ 3. Pumasok siya sa bahay na may kalumbayan sapagkat siya natalo sa

sabungan.
503.

___ 4. Matapos ang labanan ay mabilis na huhupa ang sigawan ng mga tao.

504.

___ 5. Nawawala ang pera ni Celing baka si Teban ang kumupit nito.

505.
506.
LINANGIN NATIN
507.
508.
Ayusin ang pagkakasunud-sunod ng mga pangyayari ayon sa dula. Isulat sa
patlang
509.
ang numerong 1-6.
510.
511.

__________________________
__________________________
512.
513.
__________________________
________________________

__________________________

__________________________

514.
515.
516.
IV. PAGPAPAUSBONG
517.
518.
A. Panuto: Gamit ang Venn Diagram, paghambingin ang tauhan ng Ang
Magkakapatid at Sa
519.
Pula, sa Puti.
520.
521.
CRISPIN
KULAS
522.
523.
524.
525.
526.
527.
528.
529.
530.
531.
532.
533.
534.
535.
536.
537.
538.
539.
540.
541.
542.
543.
544.
545.
546.
547.
Ibigay ang iyong reaksyon tungkol sa dalawang dulang nabasa.
548.
549.

550.
Aralin 4: TALASALITAAN
551.______________________________________________________________________
______
552.
553.
I. PAGHAHANDA
554.
555.
556.
558.
560.
557.
SALITA
559.
KAHULUGAN O
561.
KATUMBAS SA
KASINGKAHULUGAN
INGLES
562.
amo
563.
taong
564.
boss; head
pinagseserbisyuhan
565.
gumagabay
566.
tumutulong;
567.
guiding
nagbibigay direksyon
568.
handugan
569.
bigyan; alayan
570.
to offer
571.
itanghal
572.
ipakita
573.
to show
574.
kabiguan
575.
pagkawala
ng
576.
failure
bagay
na
ninais
makuha
577.
kathang isip
578.
imahinasyon
579.
imagination
580.
kinabukasan
581.
hinaharap
582.
future
583.
malikahain
584.
masining
585.
creative
586.
paghithit
587.
pagsinghot
or
588.
sniff; inhale
pag-amoy
589.
pananampalatay
590.
pananalig;
591.
faith
a
paniniwala
592.
pang-aabuso
593.
pananakit
na
594.
abuse
pisikal,
verbal
o
emosyonal
595.
patawanin
596.
597.
to
make
someone laugh
598.
sinasabak
599.
hinaharap
600.
confronted/faced
with
601.
sindakin
602.
gulatin; takutin
603.
to horrify
604.
tanghalan
605.
entablado
606.
stage
607.
tema
608.
paksa; pokus
609.
theme; focus
610.
tadtad
611.
punung-puno
612.
full
613.
dumadagundon
614.
ugong; tunog na
615.
rumble
g
napakalakas
616.
kuwalta
617.
pera/yaman
618.
money; wealth
619.
multa
620.
bayad
sa
621.
penalty
pagkakasala
622.
kinupit
623.
kinuha; ninakaw
624.
stolen
625.
huhupa
626.
humina;
627.
subsided
mawawala
628.
kalumbayan
629.
kalungkutan
630.
sorrow;
depression; loneliness
631.
pagdilat
632.
pagbukas
633.
open
634.

635.
636.

637.
638.
639.
640.

II. PAGLILINANG

641.
TALAS-SALITA
642.

643.

Panuto: Ibigay ang hinihinging salita. Punan ng tamang titik ang bawat

kahon.
644.
645.
646.

647.
648.
649.
650.
651.
652.
653.
654.
655.
656.
657.
658.
659.
660.
661.
662.
663.
664.
665.
666.
667.
668.
669.
670.
671.

672.
673.
674.
LINANGIN NATIN
675.
676.

Piliin sa kahon ang tamang salitang kukumpleto sa pangungusap.

677.
678.

amo

handugan

679.

abusuhin

itinanghal

malikhaing

680.

1. Kanyang __________________________ ang kagalingan niya sa pagpipinta.

681.
2. Maraming mga pintor ngayon ang nakaguguhit ng ______________________
larawan.
682.
3. Nais niyang ______________________ ng mapupulang rosas ang kanyang
kasintahan.
683.
4. Kailangan nating pangalagaan ang ating likas na yaman at huwag natin itong
____________.
684.
5. Mababait at may respeto sa tao ang kanyang _______________ kaya naman
siyay matagal
685.
na nanilbihan sa kanya.
686.
687.
B. Panuto: Gamit ang mga letra sa bumuo ng tamang salitang kukumpleto sa
pangungusap.
688.
689.
1. Hindi nawawala ang _____________________ ng mga taong nasalanta ng
bagyo sa
690.
Panginoon na sila magiging maayos din. (YALAAPAANNAAMT)
691.
692.
2. Hindi makikita ang pagkatao ng isang indibidwal sa dami ng kanyang
__________________
693.
at ari-arian. (UWKATAL)
694.
695.
696.

3. Dahil siyay nakagawa ng malaking kasalanan siyaykailangan magbayad ng

_________________. (ATLUM)

697.
698.
4. Malapit ng ___________________ ang baha sa may Navatos dahil sa mabilis
na aksyon ng
699.
mga tao. (PUAHUM)
700.
701.
5. _____________________ palang ng kanyang mga mata iniisip na niya ang
mga baga
702.
bagay na magpapasaya sa kanya. (TPAAGLID)
703.
704.

III. PAGPAPAUSBONG

705.

Sumulat ng dalawang makabuluhang pangungusap sa bawat salita.

706.

1. humupa

707.
a.
_______________________________________________________________________
_
708.
b.
_______________________________________________________________________
_
709.
710.

2. tadtad

711.
a.
_______________________________________________________________________
_
712.
b.
_______________________________________________________________________
_
713.
714.

3. handugan

715.
a.
_______________________________________________________________________
_
716.
b.
_______________________________________________________________________
_
717.
718.

4. kinabukasan

719.
_______________________________________________________________
___________
720.
_______________________________________________________________
___________
721.
722.

5. kalumbayan

723.
a.
_______________________________________________________________________
_
724.
b.
_______________________________________________________________________
_
725.